Performans Değerlendirme

Değişen öğretmen, öğrenci, okul ve öğretim anlayışının ölçme ve değerlendirmeye yansıması nasıl olmaktadır?

Eğitim kurumlarında yürütülen ölçme değerlendirme çalışmalarında iki tür yaklaşımdan söz edilebilir:

Geleneksel

ve

alternatif

ölçme değerlendirme yaklaşımları.

Geleneksel olarak adlandırılan yaklaşım davranışçılığa dayanırken alternatif ölçme değerlendirme yaklaşımı yapılandırıcılığa dayanmaktadır.

Davranışçılığa dayalı ölçme değerlendirme yaklaşımı geleneksel ya da klasik ölçme değerlendirme olarak da adlandırılır.

Yapılandırıcılığa dayalı ölçme değerlendirme yaklaşımı ise alternatif ölçme değerlendirme ya da performans değerlendirme olarak adlandırılmaktadır.

Performans değerlendirme eğitim kurumlarının dışındaki kurumlarda da kullanılan bir kavramdır.

Çalışanların ücret yönetimi, kariyer planlaması gibi işlerde performans değerlendirmeye başvurulmaktadır.

Yaklaşımlar arası farklar kısaca şöyle özetlenebilir:

Geleneksel Yaklaşım(Davranışçı)

Yeni Yaklaşım(Yapılandırıcı)

Sonuca odaklı Sürece odaklı

Bilginin hatırlanması Bilginin uygulanması

Günlük hayatla ilişkili olmayabilen görevler

Otantik görevler

Tek doğru cevap Birden fazla doğru cevap

Daha çok öğretimin sonunda Daha çok öğretim sırasında

Çok az geribildirim Yeterli ve zamanındageribildirim

Yazılı sınavlar Performansa dayalı ölçümler

Tek yöntemle ölçüm Çoklu yöntemlerle ölçüm

Zaman zaman yapılanölçümler

Sürekli ölçüm

Birbirinden ayrılmış-kopukbecerilerin ölçümü

Birbirini tamamlayanbecerilerin ölçümü

Bu yaklaşımlardan birinde sonuç değerlendirmeye ağırlık verilirken diğerinde ise süreç değerlendirmeye ağırlık verilmektedir.

Sonuç Değerlendirmesi:

Öğretim sonunda amaçlanan hedeflere ulaşıldı mı?

Öğrenci kazanımları ne düzeyde gerçekleşti?

Öğrenmeyi değerlendirme Öğretimin bitiminde

Not verme

Süreç Değerlendirmesi:

Öğrenmeyi (ya da programıya da ürünü) nasıl geliştirebiliriz, artırabiliriz?

Öğrenme için değerlendirme

Öğretim sürerken

Geribildirim verme/alma

Performans değerlendirme ile ilgili önemli kavramlardan biri de otantik değerlendirmedir.

Otantik Değerlendirme

Öğrencileri günlük hayatlarında her gün yaşadıkları veya yaşayabilecekleri ya da bunları temsil eden durumlarla karşı karşıya bırakarak yapılan değerlendirmedir.

Değerlendirmede yapılacak iş ya da çözülecek soru, bir şekilde gerçek hayatla bağlantılı olmalıdır.

Doğrudan gerçek yaşamla ilişkili bir değerlendirme

Neden otantik değerlendirme?

1. Farklı beceri ya da yeteneklerin kullanılmasına olanak sağlar .

2. Gerçek yaşam becerilerinin geliştirilmesine katkıda bulunur.

3. Üst düzey becerilerin geliştirilmesine katkıda bulunur.

4. Öz değerlendirmeyi geliştirir.

5. İşbirliğini geliştirir.

Otantik değerlendirmenin zayıf yanları:

1. Zaman alır.2. Puanlama öznel olabilir.3. Kalabalık sınıflar için uygun olmayabilir.4. Yaratıcılık gerektirir.

Yeni Öğretim Programlarında BenimsenenÖlçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri

Sonucun yanı sıra sürece de odaklanma,

Bilginin hatırlanmasından ziyade uygulanmasına ve yapılandırılmasına önem verme,

Yazıya dayalı soyut görevlerden çok, gerçek hayata ilişkin, performansa dayalı görevlere önem verme,

Tek doğru cevap yerine çok doğru cevap üretmeye önem verme,

Örtülü, belirsiz ölçütlerden ziyade açık ve belirgin ölçütleri tercih etme,

Sadece öğretimin sonunda değil, öğretimin her aşamasında sürekli ölçme ve değerlendirme etkinlikleri gerçekleştirme,

Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geribildirime ağırlık verme,

Tek yöntemle ölçüm yerine çok yöntemle ölçüm yapma,

Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra nasıl öğrenildiğini de belirleme,

Rekabet yerine işbirliğini destekleme.

Performans değerlendirme

Öğrencilerin, bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluşturdukları

çalışma,

ürün ya da

etkinliklerin

değerlendirilmesi sürecidir.

Performans Değerlendirmenin Avantajları

Bilginin kullanılması ve gerçek yaşam durumlarına uygulanması,

Performans değerlendirme kaynaklarının uyarlanabilir ve tekrar kullanılabilir olması,

Analitik ve bütüncül değerlendirmeye uygunluk,

Gelişim sürecinin gözlenebilmesi.

Performans değerlendirmede hangi tür etkinlikler kullanılabilir?

Ürünler: Kompozisyon, makale yazma, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma, vb.

Üst düzey düşünme becerileri: Bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, vb.

Gözlenebilir performanslar: Deney yapma, kroki, resim çizme, bir araç yapma, vb.

Kişisel ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme, vb.

Performans Değerlendirmede Kullanılan Başlıca YöntemlerPerformans ÖdevleriProjelerÖğrenci Ürün Dosyaları

Performans ödevi

Performans ödevleri, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerilerini günlük yaşamla da ilişkilendirerek ortaya koymasını gerektiren kısa dönemli çalışmalardır.

Öğrencinin gerçekleştirdiği ya da tamamladığı ve belirli performans ölçütlerine göre öğretmen, öğrenci ya da arkadaşları tarafından değerlendirilen etkinlik ya da görevden oluşur.

Performans ödevi, öğrencilerin bilgi ve becerilerini gerçek yaşam durumlarına uygulamalarını gerektirir.

Performans Ödevi (Örnek)

Sınıf: 2Süre: 1 saatAraç ve gereç: Çalışma kâğıtları, makas, yapıştırıcı.Görev: Size bazı canlıların resimleri ile bunların yuvalarının resimleri verilmiştir. Bu

canlılarla yuvalarını eşleştirin.

Yapacaklarınız; Birinci çalışma kâğıdındaki (Çalışma Kağıdı-1) canlıların ve yuvalarının resimlerini

kesin. İkinci çalışma kâğıdındaki kutucukların her birine bir canlı ile yuvasının resmini

yapıştırın. Aşağıdaki boşluğa canlıların neden yuvaya ihtiyaçları olduğunu yazın.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Canlıların yuvaları olmasaydı neler olurdu? Açıklayın.……………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Performans Ödevi (Örnek)

Bir kuş yuvası yapın.

Projeler

Daha uzun süreli ve kapsamlı, daha fazla yaratıcılık ya da üst düzey beceri gerektiren performans ödevlerine ise proje adı verilir.

Proje çalışmaları, ünitelerde yer alan kazanımları kapsayan ayrıntılı ödevlerdir.

Bireysel ya da grup olarak yapılabilir.

Proje konusu, öğrenci tarafından veya öğretmenin hazırlayacağı listeden seçme yoluyla belirlenebilir.

Öğrenci, projenin amacını, izlenecek yolları, kullanılacak malzemeleri ve karşılaşılacak olası durumları önceden planlar.

Proje Sürecinin Olumlu Yanları

Yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerileri geliştirir.

Bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.

Grupla çalışma becerisinin geliştirilmesini sağlar.

Teknolojiyi kullanma becerisi kazanmalarına yardımcı olur.

Yaparak, yaşayarak, inceleyerek bilgi kazanırlar.

Yapılandırmacı öğrenme kuramı için uygun yöntemlerden birisidir.

Örnek proje konusu

Kendinizi yurt dışından ülkemize göç etmiş birisi

olarak kabul edin. Bir dönem boyunca bu konumdaki

bir kişi olarak düşünün ve;

duygu ve düşüncelerinizi anlatan bir günlük

tutun

geldiğiniz ülkeyi tanıtan bir sergi hazırlayın

Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolio)

Öğrenci ürün dosyası, öğrencinin bir öğrenme alanındaki çaba, başarı ve gelişimini kanıtlayan, belirli bir zaman dilimindeki (bir dönem, bir yıl) çalışmalarının, organize edilmiş sistemli bir koleksiyonudur.

Ürün dosyalarında sınav kağıtları, resimler, fotoğraflar, ses ya da görüntü kayıtları, performans görevleri, projeler, her türlü değerlendirme formları, vb. yer alır.

Ürün dosyası ile öğrencinin gelişimi, velisi ve öğretmeni tarafından rahatlıkla izlenebilir.

Öğrenci Ürün Dosyasının Kullanılma Amaçları

Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve öğrencilere kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak,

Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmelerin ve standart testlerin dışına çıkarak, alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,

Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek,

Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,

Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,

Öğrenci ürün dosyalarında,

Öğrenci ürün dosyalarının ne olduğunu ve öğrencilerin ne yapmaları gerektiğini anlamayı sağlayacak açıklamalar,

Öğrencilerin taslak halinde ya da bitmiş ürünleri, ödevleri,Diyagramlar, fotoğraflar, resimler,Grup ödevleri ve projeler,Öğretmen anekdotları,Öğretmen kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları,Öğrencilerin tekrar yapmak/geliştirmek istediği ödevler,Ödevlerin içinden seçtiği örnekler yer alabilir.

Öğrenci ürün dosyaları üç yolla değerlendirilir:

Birinci yolda, öğrenci ürün dosyasının içindeki her bir çalışma ayrı ayrı puanlanır ve bu puanların aritmetik ortalaması ürün dosyasının puanını belirler.

İkinci yolda(analitik puanlama sistemi), farklı performanslar için ayrı puanların verildiği analitik bir puanlama sistemi kullanılır.

Üçüncü yolda ise, öğrenci ürün dosyasının içindeki çalışmaların tümüne özelliğine ve bütün içindeki ağırlığına göre genel bir puan vererek değerlendirmektir.

Performans Değerlendirme Araçları

Performans değerlendirmede yazılı sınav, çoktan seçmeli sınav gibi araçları yanı sıra farklı araçlar da kullanılmaktadır. Bu araçlardan başlıcaları şunlardır:

Dereceli puanlama anahtarıKontrol listeleri Anekdot kayıtlarıÖz değerlendirme formuAkran değerlendirme formuTutum ölçekleriKavram haritaları

Uygulama

Öğretmen oldunuz, dersinizde ölçme değerlendirmeyi öğrenci gelişim dosyası kullanarak yapıyorsunuz. Bu dosyanın nasıl olacağını, dosyanın içinde hangi öğrenci ürünlerinin bulunacağını, bu ürünlerin ve genel olarak dosyanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız.

Birer adet analitik puanlama anahtarı, bütüncül puanlama anahtarı, kontrol listesi, gözlem formu, öz değerlendirme formu ve akran değerlendirme formu örneği oluşturunuz.