peralla popullore shqiptare

7/21/2019 Peralla Popullore shqiptare

1/221

I N S T I T U T I I S H K E N C A V E

PRALLAP O P V L L O R E S H Q I P T A R E

T I R A N , 1 9 5 4


2/221

I N S T I T U T I I S H K E N C 4 V E

PRALLA POPULLORES H Q I P T A R E

T I R A M E , 1 9 5 4


3/221

Re dak tua r n ga Kom is jon i i fo lk lo r i t n n d re j t im in e Z ihn i Sakos .

STASH 2204 52T i razh i : 6000 cop

N. SH . B. S tab i l im en t i M iha l Dur i - T i ran


4/221

PRALLA

Peihktar i dhe e bukura e dheutQ e nj peshktar, k ish edh e t shoqen. N j dit i tho t eshoqja a t i j : ore bu rr, ti nga her shet peshk, nuk d o t na sjelledhe n eve njher ndonj? Edhe ay vate nesret t gjuanj pr nshtpi edh e tek hod h i mrezh n, zuri nj peshk t mir. Poay peshk i tha peshktarit: mos m trazo mue, se s' jam fati yt, polshom mua, pa eja nesr t zsh nj tjetr , q d o t jet prty. Edhe ay e lshoi, e v ate zbrazur n shtpi ku e shoqja po pristepeshk me tigan n zjarr. E py et i e sho qja : "prse nuk solle peshk,

0 burre ? A y i th a se, kshtu e kshtu m ngjau, o grua.T nesrmen va jti prsri ay, ed he zu nj ueshk t math,i cili i tha a t i j : m ir m zure, po t m bsh te t fela, dy nga atot' i shtjesh n po rt tn de , dy t ' ja shtjesh pels , dy bushtrs, ed hedy tja japsh s'at sh oq e . Edhe ay me t vajtur n sht pi, e ndauat me vrte t ashtu si ish porositur pre j sij, E pad itur fare gj aynamt te porta mbin dy selvi, pelza po l l i dy hamshor t m irpa an, bushtra p o ll i dy luan t udiim, ed he e shoqja lind i dydjem a trima , ed he t bukur shum. N nj fshat atje pran k ty-reve rint e a bukur' e dhe ut, e d ja l ' i m ath i pesh ktarit posa e nxuat. u shti kaq pas asaj. sa vendosi t vej e t a marr at pr grua1 jat i i dja l i t ed he e ma rahn me gj i th udht q ta prapsn at,sa gj i th i rfyen edhe rrzikun e krejt q do t hiqte m t va j-tur i t at je, po ay, s 'qe me mund t b inde t. M sfu nd i u tha djal i sen qo ft q selvi ja e t i j t zr t mfishket edh e t mpshonjta t pj et 6, ta din se ath ere sh. i humbur ay. Edhe u nis e shkoi.Pasi u sos n fshat t s bukurs dheut, vete me gjith luane t i j drejt e n shtpi t saj. A t je i do l i prpara n j shtr ig e ep y e t i : " d o ? " E posa tha ky se, do t bukurn e dheut" me tpa rt shtriga e b ri gur k t, n ast ed he selvija e ti j tek i a tiu mfishk, ed he mv ari qa fn e saj e prin d t e mjer ja dhan t

3


5/221

qa rt, pasi pikasn nga selvija q dja li u ka humbur E kur pa k todjal i i vo g l, krceu e th irr i : do t vete un, hem t im vl la tshpto nj, hem t bukurn e dh eu t t marr. Po i at i dhe e mazun t qart, e i luten at i duke u lebeti tur, q t mos g njeh et tvej, prse do t 'e gjen i ' edh e at, ajo, q gjet te vl lan . Po megji th kt gurgule, ay s 'desh l gjegjet asgj nga ato f jal. edhe unis e shkoi bashk me luan e ti j . Luan ama e poros iti fort du kethn q , posa t sosen te shtp ija e s bukurs dhe ut, e posa t da l shtriga (prse dja li i kish nxn t tra ato, q shtriga u pu non tedjem avet) ta rrmbe nj ay sa pa marr as edhe f irom ajo, edh et'a shtrngon j aq e fort sa, ja t ng jallnj ajo t vllan , t ' i jap edhe te bukurn e dheut, ja t vr i tet.A rr in pra te port e asaj e kur pan vl lan me gj i th luant ngrir e t br gur, lshuan lot t si breshr nga syt. E luanisi ishte porositur, e rrm beu sakaq shtrign ed he kaq fort e shtrn -go i , sa ngadish e b ri kruspull. As htu ajo , pasi pa vet he n e sajm t keq e, i tha dja l i t t hapnj nj do l lap q'ish at je pran , et marr q brn da dy qe lq e , q kishin, njra uj si t bard h, etjatra ui t kuq , edh e u rrfeu se, me ujin si t ba rdh i ng rintenjerzit, e ma t kuqin i ngjallce. A t a pra n ast shtin ui t kuqmb i vlla n ed he luanirt ed he sakaq u ng jalln . I v lla j, duke fshirsyt ' e t i j , tha: O j i ! Sa shum fjeturkamo Nuk fjete , i tha ay, o v llap kshtu, kshtu, . . . ." N ast ed he selvija n shtpi u ng rejte u krekua. Ja dhan gazit ed he prin d t duke pikasur se u shtngjallur djali. As perral le s

Prraila e t shta t v l lez r veN j mbret k ish nj upz t ve tm , t ci ln krkon te t 'ama rtonte m ndo nj vnd t mir, e ajo s ' do nte t ma rtohej, pokish zn nj morr, e po e mbante at n ba l l, e po e rr i tnte.T pastajmen upza shtrnguar tepr pre j t 'et pr tu martuar,muarr morr, q ish pra rritur, shum, e i preu kryet, ed he e vurin mes t cbo rr i t , edhe leit i , e prhai f jal pr gj i th'ant q

4


6/221

e t marr upn e m bret pr grua, pr elen g. Sa pr u-pn kjo prandaj nxo rri k t paari n mest, prse s'i do nte zemramartes.U mbluadh n adha e rrodhn gjith tr imrija, e bujarri ja, po

pr udi, asnjeri mu nJi t njoh m orrin. N fund fare u dukdja ' l i , i cili me vrtet e njohu me t part morrin, edhe pas arrsyesi hodhn molln e art atij, i dhan edhe upn e mbret pr grua.Edhe m breti u gzua tep r, prse u kh ts ua nga nj barr ' e m adhe,edhe mbeti i kujdesur.Po dja ll i , posa e mo ri upzn, zu t 'a pocaqisnj at , e t 'amu ndonj, edh e pas ca di e m ori fshehurazi edh e iku me gjith t.

pa thn se ku va te e e shpuri shum larg nn dhe , upza kish mevet he ve tm nj pullum b nga ve nd i i saj, e me at sikur ha llavite j pakzE tek vuante ajo m'at dit , mb ylltur nn dhe nga dja ll i , u mentua t ' ibn je z mbre tit me pullumb in pr kt pun. E e shkruajt i ajo njopz kart, t ci ln ja l idhi pullum bit n km b, edh e e lshoia^ s fshehurazi m ' at or , q ishte dhe u hapur. E pu llum bi posado li prm bi dhe , e m bajt i pe n dre jt e n fshat t ups, ed hera mun n pallas t m bre tit. Tek ja pan ed he posulln aM, e mua-rrn, e e kndu an at me hidhrim t math. E m bre ti, q' ishte gjsrm sot aq shum' i pik lluar pr hum bjn e ups. pasi pa ed hekt kart, shkruer pre j asaj me lot e me t dhm bura, ndonseajo nuk quante se n ' v i d gjen det, mb lodhi gj i th parsin ee t i j , zot rinj e bujar, edh e krert e ushtris, ed he u foli mem alln gjim e shum, e pastaj u tha : dua t m gje ni upn, kudoqo ft, shikoni pusu lln q m d rgo i me pullumbin e saj. E pos'mirrej v e s i se m 'vnd gje nd ej ajo, p randa j asnjeri kuxoi tzoto he t pr t gjetur at, tek s'dihej traga faresej.

Po n 'at maz e p rmb ledh j ish thrr itur pr kt pun ed henj pla k , q kish shtat bij e ksaj pla ke i hyri n mn t nj ide e njm ndje se diem at e saj, q kan aq t mdha dhu rata p rej natyrepo t beshkohen t shta', e t p rpiq en sbashku, mundin t gjen jnupn pa m bdy shij, edh e zu po m entoh ej ajo, a t jap f jalprpa ra m bre tit , a t mos jap . Kta djem at e plaks kishin gjithse cil i dhuratn e t i j m ve te, po rronin t shtat ve e ve, tpanjohtur njri t jatr it , aq sa, as njihte i v ll laj t v llan ,as di nt e nd on j nga ata, se ka t t jer vllazr. I pari i k tyredjemave kish dhuratn t f luturonj gjer n qiel l , i dy t i hidhte

5


7/221

omagn gjer n qie l l edhe go dit nte , i t ret i k ish vesht kaqe tkthje llt sa, gje gje j e dh e gjer n n dhe , i ka trt i kish nj pu rtek thekurt, me t ci ln kudo go dit nte , bhej mb 'at vnd nj pal las,i pesti kish supet kaq e t for t , sa munt t ng rinte ma ta tfc trdhen, i gjashti kish duart aqe t fuqishme q, sado e rnd gj t ' ibin te s siprmi nga qie jt , mu ndn te t a pres m duart e t i ja,i shtati kish syt kaq t eiur sa, shihte ed he nn d h * gje r nfund.

M e q djemat kishin kto dhurata, q tham, plaka po m entohejme mnyr t mund nj t m bled h ata, e t ' i bashko j. E me k tme ntim zu t qe pn j nj kmish, q sa her, q t ' i vin te nd on j ngadjem at , e ta pyeste at : e kujt sh t a jo kmish?" ajo t ' i thosh : shtejot ja, edhe akci ln dit t vish, e t'a marrsh* Kt fjal u u.ha t gjithvet,ed he me nj d it , u tha ta vinjn a ta, gjithkush vean. Kur u mb luadhn tgjith'a ta, nj nga nj, shihnin nje rit jetr in, pa ditur gj e pa njohurshoqishoqin, edhe po uditesfi in. At he re u fol i e m a : Kore djemate mij , ju t gj i th jeni tem bi j , edhs t gj i th jeni vl lezr pe njbarku. Prse ju t rroni kshtu t ndar njri t jatrit posi t huaj?U f o li ajo edh e shum t tjera fjal, gjersa i b in d i, e i b ri sa uputhn shoq me shoq me lot gazi. Pastaj i nisi ata, e i drgoi tem bre ti e t kn do jn letrn e ups. Edhe ata, pasi n letrt nukshnonte se ku gj nd ej upa, muarr pullum bin me v et e, e e lshuanprpa ra posi u dhhe qsin, e ata ve nin pas, nga i p rcil l ta e ipronte ay.

Pasi ho q n ata nj udh mjaft t qja t, duk e ecur pas pu -l lumbit , ar in n nj ve nd , teku zu pul lum bthi, e po u bn te dicashenja, e po u df tor t te m e qep t, me kraht ven din e ups. A t -here d uke par ato shenja, u qas te pu llumb i dja li i t ret , edh e vuriveshn pas faqes dheu t, sa t gje gje t posht gjer nd n dhe , akish ndonj ushtim aty ? E namta nd g joi zrin e ups q shumse fell i nn dhe, edhe u gzuan t gjith pa mas duke gjetur u-pzn. Tani po m entcheshin ata se qysh t qit in at, q qe nndhe aqe shum fell . Kur u qas i shtat i dja l, ed he vu syn pr-dhe, q t shikonj se ku ri upa, m ' v nd , ' far visesh jan ,edh e vshtroi e kq yri t nde jmen e ups q , si pas ven dit tkup tojn ed he ata, e t din se 'u duh et pr t marr m as,e pr t br g at i m jeshtr in e tyre, A n i er th i pes t i , edhei m bs hteti supet e tij dheu t, a tje te k' e kish shnuar ve nd in6


8/221

i s hta ti ; po po sakaq f lakriu dhen me gj i th upn m t siprmegjer eku lart. E prn jherje u de rth i gjashti me kraht e ti j hapured he e pr iti me duart e ti ja upzn. ed he posae m uarrrt, u nisnt kthehen pra p te m bre ti me gaz t math. Po dja ll i u ra paskty rev e q at as, edhe u kal l i nj vap , e nj t nxeh t,sa njmnt i diq te. upza m s'duronte dot, edh e th irr i :


9/221

gji th nj p o e grind nte t ' nnen duke iypur ndon j send. ' fardo,nga t t 'et. Edh' ajo i tha rns fundi: (


10/221

tre. e u puthn si tre vl lezr t vr tet, e dhe l idhn bes q sid ot'u ngjanj puna, t vdesin bashk.Kshtu pra muarn udhn t tr e, e duke ecur vajtn pran njqy te t i ' teku kishte edhe m bret, i ci l i ato dit kishte ar nj hendekt gjr, edhe kish leitur e prhapur f jal q, ay q t kaprxei jk t hend ek, do t m arr upn e m bre tit pr grua, e ati j q t mos e kap rxe nj do t, do t' i prite t kryet, Shum ve ta krcyen atjeme shpres t kaprxenin, e ran brenda, edhe me t part u dr-quan te the 's i, i ci l i u preu kre rt t g jithv et. N at as u sosn*edh e kta atje , e kur pa n a t shumic e at xhgan njerz'sh, th a n :haj t afrohe m i, e t shohim se bhe t atje.

Pasi u afruan atje, ed he ndeg juan se, ishte pu n' e hend ekutpr t kaprxye r, u m entuan kta t tre s bashku, e than, a b jm zemr t ' i hidhem i k ti j he ndeku , e m base e kap rxejm . E nmos ekaprxefshim, le t vdesim edh e ne. D e ii tha se sht fort gi r e nukdo t ' i krcejm dot prtej. E Kordha mori nj gur prej dheut, e ja dhaD et it , edh e i tha t 'a hedh p rtej, e pasi e hodhi, e py eti at: "aish shum' i r nd gu ri ? Deti i tha se, nuk ishte m shum se pesdrhemash. Kaq t rn d sht edh e t kcy erit tn, tha Ko r-dha. E pa pritur, m. u shti ay n mes t t dy ve t t Y ll it dh et Detit, e i pushtoi mir t dv, me t dy kraht, edh' u hoth megj th ' ata m batan pa nd on j rn dsir, aq sa, kur i pan gj i th ' aypopul l , q ish atje , u ma nitn. Edhe m bre ti urdh roi n ast, e imuarrn me karoc ata i shpun n pallas, e i qit n prp ara ti jedh ' ay i p ye ti : Kcili nga ju d o t marr u^ n tirne pr grua ?,I tha Kordha, se do t a marr Ylli. Edhe mbreti dha porosi t be-het dasma. A n i py eti ay pr Kord hn edhe pr D et in far bukduan, q t' i ver n pun? E kordha i tha: le t ' i ap D e tit , seay pr vet he n e ti j , s'do g|. E ca dit pas dasms Ko rdha lyp indjes pre j Y ll it, e pre j D e tit , q t niset pr t shkuar, Po atame p ikii im t math i than: kaqe e pak q nka v llaz rija jon , sat a jep zemra t' iksh . e t na lesh neve? E Ko rdha u iha se "v llazrija jo n sh t' e pasosur. edh e un, ja se ku ju l nj pe nd mder tuaj, q , po t shikoni se kjo zu t pik on j gjak. t de lnisakaq e t m krkoni, giersa t m gjen i, prse do t ndo dhe mm dit t keqe. E u puth pra me ata, edhe u nis e shkoi.

Duke ecur ky ta ni tri, katr di udh i ve tm i, arriu n nj v ndq ndaheshin shtat udh. A t j e ishte nj kull tek rrinte nj plak.Ksaj pla ke i u lut K ordha q t' i d fte j se ku ven ato udh, e9


11/221

pasi morri vesh, zuri udhn e s Bukurs s dheut. Athere plaka ith a k t i j : mos, o bir, hump kryet tat, e djal rin t nd e m kotprse m'at udh kan shkuar mb retr me ushtri t forta, ed hes' kan vajtur do t a tje, tek krko n t vesh ti nj fi l l i ve tm i". Edhe'ay mori e shkroi n mur t kulls, po ros iti ed he plak n q , n arindy trima t t pye sin pr mua, t ' u dftosh k to t shkruara, ed heudhn q un po marr. Edhe mori pam eta at udhe, q kish zn


12/221

e dheut i tha plaks se:


13/221

doni , po i 11 dhn dr' ed h' ime bi j do t jesn klu*. I thot Kordhambretit, se > se ' thot edhe ajo. Edh' ay urdhroie e sualln vashn ktu. Athernaj i thot Kordha Yll i t : "rnerr mb njrinkrah tt shoqe, e rnb t jetr in D et in , edhe ike, duke thn rr b re ti t :r i me shndet". M b re ti d gjo n kto fjal e po uditet. A n i thrretpo rtar t e t i j , e i po osit q, n po rt m pak se katr p or tai tt mcs jen. E Ylli u ngrit, e q nd roi n mes t od s, e i tho tmbreti t : ' falem , o im vjehrr, e rr.be me s h nd eb, edh e u hothnpr pen xheret me gj i th t shoqen, edh e me D e tin , edhe duallnt tre, e Kordha mb eti i vtm M b re ti duke par kto , u sul nepen xherja sa t shoh, se mos u cop tua n ata q u hodhn aq slartm i e kur i pa se s' kishin psuar as gj t ke qe u mrye dhes 'd in t^ m as ay ' t bnte, Pasta j urdh ' ro j t vras in Kodtn. PoKordha i u p rg je q : e prse t m vra mua ? (


14/221

prape ? E ata, ndonse k to fjal u ran mu si plum ba, nuk u b in-dn, po krkonin t ' u vr viten prsipr. A t he re Kordha pa ' pa, utha t v t l le z rv e t: merri grat ju, edh e shkoni prpara". E ay, i ve-tm, xveshi pa l ln e t i j , e u derth m bi ata, e preu shtat qin d vetapre j syresh, edh e t pa rin e tyre bashk. Ush tri e ngrat, thyer eprishur " dit e t keq e, duke par q u \/ra e ih e i par i i tyre, papar m i pari t d yrin, ikn prap me le be i t m adhe. As htu prau n!s ed he Kordha e m ori udhn e ti j dhe JS arriu t vl lezrveatje tek po e prisnin at.Tani kra t gjith bashk muarrn udhn e tyre. edhe pas tridi arrin n shtpi t Kordh s. Duke prshndoshur t ' m n e a ti ' it han : rr ir s e t gjeim o rrma jon ! E ajo me udi t madhe up r g jeq : "cilc jen i ju, q m thon i mua mm? A t a i than s e :kshtu na ka po rositu r yt bir, i cili munt ' vin j e dh e ay k to dit.Ne kemi vn edhe bast m djal in tnd, se kur t vin j ay nukdo ta njohsh. E ajo u tha a ty re v e : djalthin tim un, edh e ndrpesqind veta t m vinj, do ta njoh", (po ndr k to fjal e mo rit keqt edhe qau) . Athere i thot Y l l i : nga ne te tre cili shtdjal i yt"? A jo zu t ver re mir, e pasi e m blodh i vethe n e saj,shmbllen t bir, edhe e njohu. E me t part ra m gjunjduke qar , ed he s' pushonte do t. Ju hoth dja lit e e puth i me mall tmath. Ani puthi ed'he t t jert, edhe t dy grat e atyre.Si u ver.dos n kta atje, pas ca moti , than ndr njr iatr in:


15/221

A y me vrap hipi kaln dhe shkoi n a' . Puna mbar, o shok. Kush ju vuri n kt ar? N j udhtar, i krkuam buk dhe na tha hyni e korrni k tar t u sjell i zot i . M ir , nga juve cil i di shkrim? i tho t i zoti i ars. H idhe n t dy t mb dhe njt dhe i thon : neve t dy dim".vogli thot: nukuB (po ay dinte).zo ti i ars i shk rojti nji letr s shoqes: sapo t vin j kyshoku (pr t vo glin ) ta marrsh, ta thersh. ta pjeksh d he t na edrgosh ta ham.*Ja dor zoi djal i t t vog l ietrn dhe ay e kn doi dhe u d -shprua shum. A t h e re u mendua dhe shkrojti prsri letr s ; medo rn e t zot ed ha i tho t: e dashura grua, sa po t vin j kyshoku t marrsh dashn m t m ir, ta p jeksh . nj shishe ver , njkulee dhe dor zoja t na i sjell." I zoti i ars kur e pa q ukthye djali n'ar. u udit dhe tha: a angallozi 'm br iM ! Ud hro t ham i thot dja l i . Ha ni juv e, se un jam i ngrn (sa ky i z ot' i ars qenjer i me nj sy dh e han te njers) e dh e kshtu pastaj u shtruanhng rn mjaft ata dhe i lan ati j nj shpatull. D he pastaj u ng ritnkorr gjer n dark dh e nuk e mbaruan d o t s korruri arn dhe jutha i zoti i ars: M e qn se nuk e mbaroni do t, kthhuni nga neve edhe-nesr hajdeni e mbaroni.M brm ane t, si hngrn dark , i vun t f len. A y , njeriu me

nj sy, kishte edhe tre djem dhe i thot gruas: Levenxn e bardh ja u hith djem ve tan dhe levenxn ekuq e ja u hith t huajve, se do t ngrihem n atn , t ' i ther t ' i ham.D jel i i vo g l q u ndo th zgjuar e d gjo i t zo tin e ars sitha; dhe me nj her m ori levenxe n e bardh, ja u hodhi vl lez rve t t i jedh e vehtes edh e t kuqen jo u hodhi dje m ve t ati j me nj sy.Dhe pastaj ay i zoti i ers u ngrit dhe i theri t tre djemt eti me latoshk, duke ditur se ishin t huajt:Vl lai i vogl i zgjoi t vl lezri t dhe ju thot: N gr eu ni se bijt e ti j i theri me laSshk, d o na the r dhe ne,po h ajde t ikim A ta prnjhersh u ngri tn dhe ikn.E shoqe l zot t ars, kur u ngrit dhe pa djemt t therur, ithirri me sa mund i t shoqt dhe i tha: Burr, ' bre, na there d je m t !U


16/221

Pse mo j grua, nuk t thash t' u hedhsh leven xn e ba r-dh djem ve tan? A a ng ol lozi ' na ka br! Burr merr ka ln. hip e dhe a rriji t ' i vra.A y hipi dhe rend i me vrap, po ata nuk i arriu do t se kap r-xyen kufin. por ve tm i thirr i: a a nga llos 'm bre! Edhe, edh e ' t kam pr t br ! ju prg jegj djal ' i vo g l.At h er e ay me nj sy u kthye prap . A mo j grua m tha an ga llosi. edhe edh e ' t kam prt br" E mor burr, 'do na b nj e dhe m keq?A th er e kta si kaprxyen kuf in, vajtn n nj mb retr i m vethe edhe hyn ne mb ret i n pu n . Ve l lz r i t e m bdhe nj, i k ishinzili k tij t vo gl it, se ish shum' i zgjuar d he deshn ta humbasn dh ei thon mbret i t : Ky di nj levenxe t kuqe q nuk ka n bo t dhe kymund t ve| ta sjell. D he mbre t i i thc t k t i j djal i t q t vej&t ' j a sjell, D ja li i thot q s'vete at je, se at je jan njers q han njers.8?a t jetr do ve ta sjellsh, se ndryshe t v ete koka .Edhe ai athere i the: "Mb ush m nj shinik urrof edh e njshkall edhe gjra pr t ngrn* q t ushqehej gjer t vin te tmerrte levenxn. Athere ay u nis pr t vajtur at je. Arr iv i natn.Kur i zuri gjum i ata me n j sy, ay mo ri n j po llonic urrof dh eu ngjit n ati e hodhi. Burr ko qe m el bje, do na bjrr shtpija. H idh i r rogoz grua. D he ajo hodhi rrogoz mi shpi.

A y prnjhersh e m ori rrogoz e flaku dhe p rap hod hi urrofvE shoqja i tho t prap t shoqt:- Burr do na bjr shtpija, bje ko q ^ melHidhi levenx n e kuqe, I hodhi ievenxn e kuqe. A f he r e p r -njhersh e mori djali edhe iku.E shoqja e ati me nj sy, kur u ng rit n mngjes pa np roborr q ish urrof t derdhur.- Ah burr. 'na b ri a ng ailozi, na e ka marr leven xn kuqe! Burr hipe kaln dhe rend arr ie an galloz , merri ievenxredhe e vraj,Athere ay f luturoi me kaln, m irpo a ng alloz i e kishte kcprxyer kufm.

A vangal loz 'm bere!1


17/221

Edhe edhe 't kam pr t b r !A t he r ai u kthye d he i tho t gruas: "edh e, edhe m tha anga-^lozi, 't kam pr t br!Ky djali pa pastaj e mo ri, shpuri leven xn atje dh em bre ti u udit m e leven xn.T vl lezri t , prap e kishin z ' l i ; u uditn q u kchye i gjal l-dhe i thoni mbreti t : Ky di nj kal, q f lu*u ron me krah.Athere e thi rr i mbret i d jaUn dhe i tha: D o vec ta marrsh at kalin q di ti , se ndryshe tvete koka.

A th er e i thot d jal i : -s 'vete dot atje, se atje jn njers qJian njers-, D o ve ta sjellsh, se ndryshe t vet e koka. Athere i thot mbret i t djal i : bm nj torb me rrush tthata, nj qys qi e nj kazm d h e do ve te ta marr.Ky u nis prnjerjesh dhe shkoi te ata njerz me nj sy pr tma rr kaln d he atje arriu natn .A t j e . ne vendi ku rr inte kali. e po i me qys qi dhe e hapi mekazm. M ir p o ka l i zuri thrriste: anga llozi m mori, an ga lloz i mmor i , angal loz i m mor i ! -Ath


18/221

a nga llozi kur va jt i e shpuri kaln, ky m breti u udit me kaln .M ir p o t vl lez ri t u dshpruan mjaft kur e pan t vl lant gja ll. i thon m br eti i: mbret ky d i n jeri q sht me n j sy, qt uditet gj i th bota, t vejs ky ta sjel l".E pastazan e urdh roi m bre ti dh e i tha : do ve ta mar a tnjerin m e nj sy ta sjellsh". A m a m m bret i th ot si sfv. e munJur ta m=nr un

at, ay do m haj. Do ta sjellsh pa tjatr.M s fundi u mei ua dhe i tha : "mb ret dua nj q ^ r e , duasharr, dua latoshk dhe dh jet pero na nga gjysm kuti ed he njekan". M b re ti ja dor zoi kto dhe ushqimet e t ija dhe ky u nised he arrit i n nj kak, q kish njeriu me nj sy dhe p o i rnuodohasheta sharronj at kakn pr t br drrasa.Kur e shoqia e ati j me nj sy, e pa p e penxheres, i tho t t sh oq t: Burr. ren d , se po na presn kakn.Athere ay prnjerjesh u ngri t dhe e arrivi at je dhe i 'ha: Puna m bar, kush t ka vn t pressh kt a rr ? A 'kam gjetur bela n m e nj an ga lloz, dua t i bn j njqivur ta v*rros. Edhe mua ' m ka b r , 'm ka bre ! (s' e njo vi av me nj sy). A th ere ndihmom sa m shpejt ta b|m qivur. Dhi kshtui ndihmovi ay dhe e bn qivur sa m shpejt.Si mbaruan dja li i th o t ; zot ay sht kaq sa ty nga tru p i,shtriu ta pro vo jm , se sht m ' i fo rt se ty Po i tho t ay dhe u shtri n qivur q ta pr ov on te,

a nga llozi mb rtheu katr perona n kapakun, dhe i tho t at ime nj sy: Luaj, a e hap do t ? A y prnjerjesh e hapiAthere i thot: mberthei t gj i tha peronat ta provojm.V an ga llozi, si ja m brthev i t gj i tha pe ronat i tha : l ua j !Zuri t loz po s' e brthen te do t edh e si nuk mund ta hap te,4 thot :

Tashi hape, se ay s'munt t jet m'i fort se mua.Va ng alloz i, q e kishte vn n qerre t qivur q para se tam brth ente , zuri e k n do nte : un jam q t bra kt , t bra k tdhe tyn m n funt t mora.Hape i mir, hape i l ik,

2 Pra l l a popu l l o re 1 7


19/221

V a j v i ja sl-puri m bre ti t dhe i ih o t : dua ta hapin vl lezri t e miMbret i urdhioi dhe u iha: "hapeni , hapeni po s ' ja u mbanteA t h e re zun qanin dhe i thoshin se neve nuku jem i t zotri t tahapim p o ta hap ay vet . Dh e atshe re anga l lozi i tha mb ret i t Urdhro t nxejn nj hell.D he si nxen he ll in k y e hapi atje ku e kish syn njetiu i egrdhe ja do gj i syn me hel l t. A l h er e e qi t i nga qivur i dhe ju th a ;largohuni t g j i th se ay vr tet sht pa sy po ka forc t madhedhe k t zr e c op to n" .A y si e n xori njeriun ms nj sy, ja l id hi dua rt dhe e shtiti ngj i th qy tet in. T gj i th u uditn pr tr im rin e k ti j dja l i dhe mb re tii dha bi jn e t i j dhe e bri dhndr.

Musa i vogl e Div iKishin pa ' ken shtat vllaze n e kishin pas ba be mos m' i*martue ndryshej ve me marr shtat motra.Kush i ka?! Kush i ka shtat ika motra ? - 1 ka div i . r okush asht i z oti me i a m an di vit shtat ikat ? Shkoj ve t tha

Musa, ma i vogl i vl la.Shkoi M usa i ' di t pre j ditsh e e ruejt i div in kur p o de lte pr ejshp ijet; i nd ei ga di e i gr ab iti shtat ikat.Kur kth ei di vi e nuk i gj et ikat, u idhnue n shtat v llazn te bani be , mos me nd ej gja ll nji de kik pr pa i hangr gjashtvllazn t me ka ' i kashat e Mu sn me dy kashat. Po pse M us nme dy kashat ? - Q i t hiek ke q, pse m ka gra bi t ikat.U nis d iv i me shkue me hangr shtat vllaz nt e ndesh me-Musn, por nuk po e njef. A din more burrec, po e p v e td ivi M usn se ku e kan shpin sh ttt vl laznt ? Po pse ? i a pret Musa. G jas ht t m dhajt due me i hangr m e ka ' i kashat i'tho t div i e Mu sn me dy kashat, pse m ka gra bit shtat ikat. H ei ! thot Musa si po m' i arrt v l laz n t! M mir t m arrs mue e t pshtojn ata. Un jam Musa . i thot tr imnisht por amam mos m uban gja vl laznvet. Ti je Musa ?! i a pret d ivi Ti kenke i vo g l e p om dhimbesh ; por n kjo fte, se shkon e i a mer ikn k ra|l it t t e j-de tit, qi ka tri qyrr.e arit n mjekrr e shtat qym e t verdh a nkrye, s'po t' i arrs as v llaz nt.

18 V


20/221

Po shkoj. thot Musa. M er r nj strajc buk e trenap uljona t verd h n xhep e niset. Ec e ec n breg m brrin nb i eq ' de ti t t zi , hin n ni lundr e kalon n breg t de ti tm'an t jetr po ndesh nji nieri t shkurtuem kmbsh n giu e teposh. O r mik i thot Musa a din me m di f tue ku rrinkrai l i me t r ' q y m e a r ' t n nijekrr e me shtat qyme t verdha n krye?Po pse? po e pv et ai nier i pa kam b. Paj ve deshta me marr t bin e ti j i a kthen M usa Si, mor t plain syt i tho t ai nieri pa kamb do nme marr bin e krajl it me tri qyme arit n mjekrr? Un kan dashtsall m e e pa me sy nji her t vetrne e qe se m'u shkurtuen kam btkt i j zalli. Por, mbasi t' asht mbush mendja, shko n' at shehrin mekulla t nalta. se atje e ka sarajn.Shkon Mu sa e gje n n k'ye t shehn't nji plak t mom, q ipo dijte sfium e po e pvete gjithkush pr kshil l. T'a pves edhe ve t thot Musa ket plak. M ir se t gjej , more p lak ! M ir se vjen, more djal i r iRrin Musa e plaku m'a n d e ro n ! por nevo jn djal i s 'i a difton .Kur ban me dal, i len nj i napu ljon t verdh .Ne e nesre shkon prap te plaku. M ir se t g,ej p la k! M ir se v jen more djal i r i !Rrin Musa e plaku ma n d er o n ; por nevo jn dja l i s 'i a difto n.Kur ban me dal, i len edhe nj i napuljon t verdh.Ne e mbasnesrit shkon prap tu plaku. Mir se t gje j , plak ! M ir se v /en. more d ja l i r i !

Rrin Musa e plaku m'a nd e ro n ; por nevo jn djal i s 'po i adif ton. Kur ban m'u ue, i ep edhe at napuljon, qi i kishte mbet. M o re djal , i tha plaku shum nieri ka a rdh m'u pame mua ; por askush s'ka ba kshtu si ke ba ti. N e v o j e m adheduket e t ka ra e po t vjen vshtir me fol; por fol e mos ki dert.Muer zemr Musa e i tha: M ir i ke ra m t , more p lak, se ed he pr t mem t'akam msy. A din me m msue si t muj nji her t v etm e me fo lm e t bin e kra jl it, q i ka tri qym e arit n mjekrr e shtat qy m et verdha n krye?H e j ! tha plaku ke ardh pak si von . Q e dy jav qi ka dek * r a jl i me tr i qym e ari t n mjekrr e me shtot qym e t verdha n krye. Po a nuk ka si i bahet? i tho t Mu sa. Po. prg jeg j i plaku n kjoft se mundesh me nd ej uet

e

19


21/221

re sahat, ajo sonte shkon me tre sahat nat m'u pje k n vorr tbab s s ve t, e rri e rue je. Posi s'po rri uet tre sahat tho t Mu sa. Edhe shkonte vorri e siel let e siel let posht e p rpje t pr mos me e zangjumi; kur, pa shkue dy sahat, lod he t pr gjum e f len. Vjen me t resahat nat e bija kra jl it m'u piek n vorr t t 'e t Shef M us n , ihiedh nji rrob sypri e shkon.Kur i de l gjumi Muss, kap rroben me dor e th o t : h e j !Paska ken e bija e k r a jk e mue m paska pa ' zane gjumi? Po tashsi t ' i a baj? Shkon edhe ' i her tu plaku nj iqind vje e i th o t :m kishte pas zane gjum i e m ka m be t e bija e kra jl it pa epa, a ka si i bahet me e pa nji her? M e ken me ndej i thot plaku dy sahat pa g jum ajo kthen prap sonte tu vorri me dy sahat nat. Po shkoj th ot djal i e e ruej. Po un si s p o rri dysahat pa gjum?!Shkon te vorri e si l let posht e p rpje t e pa u mbush nj isahat, lodhet pr gjum ^ e f len. V je n me dy sahat nat e bi ja e kra j l i ttu vorri, shef Musn tuj fjet e i Ishon mbi krye nj rub e shkon.

Kur ohet Musa, kap ruben me do r e th o t : heu paska kene mue m paska pa ka p gju m i! Po tash?! H ajt se po shkoj ed he' i hsr tu plaku.Shkon tu plaku e i th o t : m kapi gjumi e s mujta me e p apor a vjen t jetr? Edhe sonte i thot plaku vjen e mand ej nuk du ke tt jetr. M e nji sahat nat shko te vorri e po mu jte me nd ej n j isahat pa fjet, e shef; prndryshej s'e shef tjetr.- Po a ka si bahe t i tho t dja li me nd ej pa fjet? N uk t msoj t jetr i a krheu plaku por m u hiq.U nis Mu sa e shkoi tu nj i duga jxhi Puna e mb ar ! Tmb ar p a ! A ke bar mos me t zan gjum i pr nji sahat ? S'kam bar! i a kthen duga jxhi ja por po t ruej ve t pr nj isahat. E si po m ruen? Lidhe kam bn i tho t pr ketko no p e martdej shko kah t duesh, se s't zen g jum i.Lidhi kam bn Mu sa me


22/221

Si tho t me ardh me ty?! Ti me ken Musa ivogl edhe s'ndigjoj. E pra, un jam Musa i vo g l i a kthen dja l i e qetri net qi t ruej pr me fo l me ty ; por eja me mue se kam ardhm e t t marr.A e din ka i th ot e bija e krajl it. Tre qind krushqkan me ardh me m marr tu saraji: por po ndrro jm teshat eshko ti n vend t'em, e ti mandej din si pshton Po ku t gjej? i a kthen djal i . Ti m gjen ku sos njiky kon op . A besa? Q e besa, N dr rojn teshat e Musa veshetsi nuse e shkon me treqind krushq. Kur mbrrin tu shpija e dhandrrit,po rri ngjat nji grue. Kush je ti? po e pv et Musa . Un jam e motra e t 'and shoq, kunata e jot e. Uh sa m ir! i a k then M us a. M e ken q i v jen t i sonteme f jet n nji od me mue e jo em shoq, pse jam lodh e fo rt mrzitshm.Shkon a o e i thot t vlla it e i vl la i si a prish.Kur gj indet Musa vetm pr vetm me t motrn e dhandrri t ,po i difto n se kush ishte e po i tho t : Po un kam a'dh me t marr ty. Po a prnjimend.? Prnj imend, po t ' ik im ; Mbu shinxhe pat me pare e ikin natn . Tu dugaja gje n t bin ' e kra jl it, emorrin me ve di e duen me kalue de tin. N breg t de ti t t zi pogjejn at nierin e pa kamb, qi e pv et M u se n : A mund e pe? U n e pash ia kthen Musa edh e e mora me ved i .

A m an i tho t ai nieri i pa kamb m'a difto nj i herI dif ton Musa t motrn e dhan drri t e ai kujtohet e i thot :s a kjo. I dif ton t b in ' e kraj l i t me tr i qyme ari t n mjekrr eshtat qyme t verdha n krye, e porsa e shef, des ety pr aty.Kcen Mu sa d et in e zi e i tho t s bis s krajl it : tesh po toj te divi,Si po m on te divi ? i a kthen ajo un kam ardh pr ty.N uk t la shum; i th ot M usa por n mujsh me ediktue, se ku e ka forcn d iv i .Shkon Musa te divi e i tho t: qe t 'a pruna t bin , e kraj-l i t, qi ka tri qyme arit n mjekrr.N t parn dit e bi ja e kraj l i t po i a shtron odn divit mecop t kuqe.

21


23/221

E shef d iv i e e pv et: po ti shka ke ba kshtu moj grue? Kesh po i baj nder forcs s' ate i kthen a jo .I bahet qef i . H e i tho t s'e kam forcn ktu por ekam n kopsht.M er r e bija e krajl it ne e nesre e e shtron kopshtin me coh tkuqe, E shef divi e e pvet: po ti shka ke ba kshtu moj grue? Kesh po i baj nder forcs s'ate i a kthen ajo.I bahe t q efi d ivit e i tho t: s' e kam aty. Po ku e ke? e pvet grueja. E kam i thot n gjarpnin e shpells. M e ba me m' a mb ytmue m soset forca e des.I dif ton e bija e kra jl it Muss, e shkon Musa e e pr etgjarpnin.Kshtu des di vi e pshton Musa m t gj i th vl lazn t.

B i I fr c r iN a qe n j m bret. Ktij m bre tit i kishte drguar nj m bret tjetrnj hekur t trash edh e i tha q kush ta th ye i k t hekurin un dot i jap upn nuse. Edhe k tu u mblod hn nga ana e an? dhe he-kurin s'e zinin do t me dor ta ngnn in, io ta thyanin. A tj e m nfund m beti Bi lmeni, pr t zn he'


24/221

Tashi ky niset ve t ta m arr nusen ed he g je ti n j burr q pothante lumn edhe i thot: Ua! i t h o po t i qenkrke tr im! Jo tho t ay tr im sht Bi lmen i q theu hekurin edolvet i t jo un. Po ta njohsh ve te me at ? Po tho t si s'vete? E ky i th ot: ja un jam.Edhe p o nisen tashti kta te d y. H ik, hik, na gjejo nj ka sa p;kasapi therte nj tjetr hante. I thot Bilmeni ati j q hante Ua ! thot po qnkfke i f_r t! ' hngrke t i trkto mishra?Ba! i tho t ay se hngrkam k to ika mish? Trimsht Bi lmeni, q thevi heku' in e dovleti t . Po ta njohsh, ve te me at? Po - - tho t si s'vete? E ky i thot: K ja un jam E mo ri dh e at, ju b n dy .

tkn. ikn, ikn gje n d imrin . Ky dim ri tashi, zjarri rreth e rrotu ll ed hem e gun ed he:' d -d d -d dridhshe. E ky Bi lmen i thot;Pu-pu-pu, po ti qnke tr im, o tu m by llt! Si s'prvlohesh metr kr. zjarr? Bah! i tho t ay trim sht Bii Tieni, q thev i hekurin ee dovleti t , jo un q ngrohem me k' ik zjarr. Po ta njohsh tho t ve te ?Po i tho t ky si s'vete? Po ja un jam i thot ay. - H a jJe thot me mua.Edhe e merr ky tashi, b ie n tre e j h e ay ka r edhe i'


25/221

the vi hekurin e do vle t it . jo uns q ha tho t kta ik buk Po ta njohsh tho t ky vete? Po i tho t si s' ve te , ka shok m t mir se ay?E merr edhe kt ky, nisen. Nisen tashi kta, ikin. ik n e venm nj vn d, na gjejn trme t in. Ky hithte dy gu rka , kshtu ndor, edhe loste dheu. E i thot ky Bilmeni: Po t i qn krke t r im tho t loj tkrke dy gur ika t i elot tr dheu. Ba i tho t tr im sht Bilmen i, q the vi hekurin e d o v-letit, e un se lojtkrkam dy gurika qnkrkam trim? Po ta njohsh vete? tho t. Po ve te - tho t po si jo, ku do gje j shok m tmir se at? H ajd e thot tashi, se un jam.Nisen tashii kta t vn t marrin rusen. Ky mbreti tashti kure pa kt Bi lmen me gjasht vet thot: S'ja jap upn kt i j . m ka drguar kta shtat veta? 't ibj un tr kto gjellra, tr kta harxh q kam br?Tashti ky Bilmeni i thot ati j , q d g jonte ' bheshe n bo tne s iprme edhe n boti e poshtme: Pa vere veshn ' th o t m bret i , q s 'n a fut brenda ?Ky burr i q dgjovi i thot Bi lmenit : Nu k na jep nusen tho t Trmet, tu; ide dhen thot.E trmet i e tundi . V e re veshn i thot gjene aii j . M br e t i t ho t : B ubu ' qnk rkan kta I D o t ja u japi n upn , se na prmbysn .Futet ne mbreti Bilmeni. E i thot si e ke punn ? Pse nuk na i jep upn ti neve?E ke b r me mb retn q po t ta thye j hekurin t ' i japsh upn ? P i thot e kam br , ed he nuk sht se s' ja japupn, po do ta b j un tr kta har q kam bre ? U n / i n o t - e prisja mbretin me ushtri, q t hanin shum. M o r thot ty kto do mos t t sosin pr kta t shtat tho t jo pr tr ushtrin.Ky mbret i i tho t : Si thot kta shtat ve ta do ma han tr kt gj q kam b r? Un s' e m besoj.Ky B i lmeni i tho ' :2 4


26/221

M or xheval l d o t t sosin!Tashti u shtruan kto gjrat q do hanin edhe ky i thot dimrit . T' i f tosh tho t tr kto gje llra ed he t ' i hame.Tashti thnet kt t mishit ky: H ti i mishit.Zu ri ay i m ishit, frp-frp e hngri ky mishin. H ng r sa hn grikta buk edhe i thot kti j t furrs: E ti i furrs i tho t haj k to bukrat, t mos lesh.

asnj thrime.T hyri ky i furrs flla p- fllu p, f lla p fllu p, iku edhe buka . Pin sain ver kta e mb et i vera. Edhe i thret at i j t lumit k y : H a jd e- thot t i i lumit, pi j e ve rn , asnj pik t mos lesh.T i ra vers f l lap -f l lu p, f l lap f l lup, e piu dhe ver n ky. E i thot Bi l ineni m br et i t : E mb ret ke m?.M b re t i th o t : - - U-pu-pu -pu-pu, ju qofshi si k in ngrn gj i thkto gjel l ra I Po i thot ky ne kshtu i kem i njerzit and ej, qa shum, se e kem i kasaban p as uiik e,E nis upn ky, e marrin shtat krushqit upn edhe shkuan

^ashti kta va jtn gjer n v nd et ku i kish marr Bilmeni edh endau t tr kt


27/221

Vllau i vo g l b lue te me m end ta veta shka s ia me rrte mendjakurrkuj. Si' i di t ' i dit u pri:e de lev e e i ote me kullot n nji f>sh,q e kishte barin d er i n gju. N mjedis t 'a sa j fushe ishte n ji l iq sni madh. N'a t l iqen jeto n'e nj G rz he t, qi gja ma e bukur se ajonuk ishte m u pa mbi f;yr t tolcs Djali, pa e hetue ku?h, i avi-tej l iqe nit . mshehej mbas nje kaucube e kna qej tuj pa g 'zh e' n, qiiahej n' ata uj e de lte n shuila e krehe/. K jo tho t ve dime ve d i asht pr mue e t jetr nuk marr E prher e mafort i ngulej ky m endim n k'ye e as di t as na ' s gj nte pushim,tuj men due, se si me e ba t vete n.V ll e z n t tuj e pa ashtu te m rzitun, nat pr nat e gjuejshinme f jal, de ri sa e lodh n e e ban me fol M o re vl lazn, u tha sa her, q i oj de let n kulloskam p r t pa n nji l iqen t madh nj grue t h ish ^e q i kurrkundshoqja nuk mund i gjin de t . lahet e krehet e de l e rr in n shu lla;po r s' a burr kush q i i av itet, pse me dekilc zhy tet n uj e hup. Tashmue m' asht ng uU m end ja n te e, ja e marr, ja des pa u m artue. M os e fol at f ial i a p ret ma i madhi vl la seajo asht grzheta e l iqe nit e pr ka trqin d qese s'mund ta preksh medor jo ma me e prue tu shtpija. E pra, un e kam ba i me ndim; u tho t ma i vc gl i por spo di j a po m ndihmoni ndopak. V l la , i e pritn tre vllaznt nji zani per me tnd ihm ue l ndihmojm gjithsi t na thuejsh; por po druem , se s'nade! gja. Po na d if to ' i her shka ke mendue ! Kam mendue u rhot ma i vogl i v l la me vu ne breg tliqe nit nji kmish t bukur me g ryk e mang t qep una, nji i asqyrnji sapun e nj krahn e me il katr gro pa pr me u msheh tkatr ndr to . G r zh eta , kur t da l n tok , ka me i pa ato sendee ka m'u ku/tue, se pr shka vie jn; e, kur t 'a vesh kmishen memang t xanuna, na kemi me i ndei gati e me e kap. M ir kenke kujtue i p 'g/ ig jen vl laznt e pa i a hiksaj pune s'po rr im. V"N e e nesre nad e, pa da l mir drita, morn sheten e kazme kmishn m e m ang e gryk t qep un e shkuen. Kmishn pasq yrn,sapunin e krahnin i vu n'at v e n i ku pushonte G rz he ta, mandejiln katr gropa e u strukn mbrend.D ue l dr i ta, ra die i l i mbi l iqen e nisi me e xe u j t Pak paramjes dite qe t kryet G rz he ta e shikjon mos asht kush. M a nd ej de2b


28/221

n bre g p r m'u kreh. Teshat i kishte t ho lla e tan po la po la n shoge tapo shte . Pa u ul m ir, i shkojn syt tu kn ish a e tu pasqyra;avi et, i merr n do r n ji ka nji mandej hin prap n'uj e lahet meat sapun, de l prap n bre g e tere t; kap me njenn do r krahnin em e tjetrn pasq yrn e, si Im ohe t e zbukurohet, m er; me e veshkmishn. Prnji qi e pan vllazent, se po rropa tej ma e qic kryetpr gryket e kraht per mangsh, u lshuen n t e me shum mun-dim e l idhn e e uen tu shpija. G r zh et a e pa, se s'mund tpsh tote t jetr e ban i gjithsi i than ata. H o q pe tka t e veta e uvesh me pe tka t ve nd it e mbas pak ditsH vu kunor me ma tvo gl in vl la. T gj i tha punt i kryente pa mrzi, por me fol me go jnuk folte e gjind ja e shpis bindeshin pr ket pun . M ba s nji vje t i i l ind inji d jal i shndosht e i bukur, q i me t kn aq ve tuj e pa;por as kso here nuk fo l i . I shoq i u mundue me i a nxierr nji f jal;por s'kje pun; athere kapi djalin e me shpat n dor i tha s shoqes:

Ja po flef, ja e preva djal in.Grzheta, tuj kujtue, se prnj imend po dote me e pre i l i gojn e tha: M os ma pre djal in !U gzue i shoqi e u gzuen t gjith, kur ndian se fo l i , porgerzheta vi j o i e tha : Edhe katr di t kam pas me nde j pa fol e m a id e j mkishte dal prej l iqanit gjaja e pasui i j 1 e eme, qi kam p*s kur kamken atje n'uj; por tash q m ngushtuet m e fol para l'ohet, kanhup pr g j i:hmon e skan me ken ma tue ja t . Keq po m vien, i a pr it i j shoqi por na shndoshe kemi me jetue.Vllaznt i a kishin fr igen Grzhets e prher e ruejshin, qi mos t uikte, por kur i leu dja l, atehe r e lan t lirshme e s'dreshtenjet r . Ge rzh eta i u kujtue ksaj pune e n j id i t p re j d i tsh e py et i t shoin:Zo! Ku do t n.'i kesh lan teshat, q i kam pas, kur ishem ne liqen?Po pse? e pye ti i shoq i shka po t lypen?K u rr g ji i a pre t qrueja ve m ka shkue mn dja per to.I shoqi q i s'mendote, se mund t nd oth te gja , i d if to i arknn t ciln, r j indeshin t ndrym e e du I pr pun t v eta.G er zh e ta i vuni synin arks e n nji she/ koh et, kur pa ses mund t * he tot e kush, xuer teshar, i vesh i, ngau te liqen i ra mbrendae u zhduk nji her e qjithhe r.Kur u bashkuen g jind ja n mbram e t e shpija, u ku jtuen, se shkai kishte gjet; por s'patn sh'


29/221

F e n i k aQ e nj m bret, na kishte t re djem . D o t u rrur ton j, o djem , tani sa rronj ve t, do t 'u ma rtonj jN a u dha nga n j m olt, I pa ri na hod hi m olln n nj up pashai dyt i n nj up vezir i edhe i tret i e hodhi te by th ' e t rndaf i l i t 'se kish pa r t bukrn e d heut at je. U kjo ne by th ' e tr nd af i l i t ! o t marr atje? N j gjarprN a b #ri mb reti tr i pa l pa llate, na ma rtoi c ma dhin, na mo riupn e pa sh ajt ; na m artoi t dy t in, na m ori upn e vez ir it ; m artoit tre t in. 't marr nj cop gjarp r ! Kjo e bukur e dheut qe njco p si gjarp r, po at i j i bh ej nj up shum' e bukur, q skishn b ot . Rrintej me gruan e t ija ky ed he qe i knaqur sa s kish m.M b re ti e din te se djali i t ija rr intej me gjarp rin. Si shkuan cak utho t mbre t i : D o t 'u f toj thot pr dark.Edhe k to nuset zun na bnin bo al lke pr mb ret in. N j ditk to d y kunatat e mbdha l lafosen q t dyja edh e thon : A ve m i nj cop her te Fenika ? (se k'. gjarp rin equan in Fenik). Edhs na ven kto nj cop her at je. U do l l i njer iktyre . Kur e pan kto , m be r me go j hapur nga buku r ia q kishteA fr o i dreka . Kjo u tha : Rrini edh e nj ik, rr ini ed he nje ik. Po 'do t bn pr drek ? Ja, peshk e ngjala n tiga n. Po si do t ' i bn, t shohm ed he neve?N a vuri t iganin me vaj n zja rrdhe fut i duart n t igan : "peshke ngjala n t igan , peshk e ngjala n t i g a n k Edhe ju bn peshk eng/ala. N a ven dhe kto n shtpi edh e na ven edh e k to t igant b jn ed he k to si b f i F enika. Po kto , me t futur q . futndua rt, u prv lua n dh e me vrap i l idh n dua rt me lecka. Kur vijn

bu rrat, i gje jn me duar t lidhura. U, 'sht kshtu? Ja bm edh e ne si b ri Fenika. U rnt pika, u rnt ! U gnjen ajo nj cop gjarpr.Shkoi ca koh, sa u shruan duart e b n f/aln ed he van p rap ne Fenika. A rd h i koh ' e dreks :

28


30/221

' do bn, m oj Fenik, pr d rek ? Ja do pres gj i t t b j dy q of te.Preu gj i t kjo e br i qof te; gj i t ju bn prap asaj. Ven edhe.ato t b jn, po atyre u dh m bi d he s'e b n do t ta prisnin.Rrin ca d it ve ne pra p pastaj. I thon : moj Fenik, fanjshkon t i n turinj q bnesh ka q ' e bardha e ka q' e bukura, q tshklqejn tur injt " ? Tha : un m bled h glasat e verdha dhe kur b iemb rma vet n dyshek, i shkonj ne turinj edh e t nesim et lahem sd hebhem kshtu Ven edhe ato t dyja n shtpi, mbledhin glasat everdha edhe lyhen. Kur ven t f len n dyshek : yt jasht njeri, y tjasht t jetr i . kini b re kshtu ? u thon in burraU .

Ja kshtu bri Fenika. Y t jasht, lahuni, ju gn jen nj cop gjarp r.Edhe van jasht u lan.N a erdhi koha, t ve m pr dark ta mb ret i . Va n kta t t rerre nuse, po kur hedhin sy t shohn Fenikn, u ud in nga bukuria.M ir p o kur hanin buk n sufr, kjo Fenika vinte nj ik mish k tejni ik mish and ej (n t dy ant e krah rorit), se kish dy pllum ban krahruar dh e i m kon te. A t o t d y/a nuset shtynin njera /atrn : S h i h se bn Fenika! H ajt t bjm edhe neve .Edhe marrin k to thelat e mishit m te m bd hat , fut njra ke tej ,fut t jera an de j. M b re ti po i vshtronte. Si sosn s ngr ni u tho tmbreti : T hiqni nga nj valle gjithkush me grua t t i ja.Zuri na kceu i pari. Kce, kce, bu, i ran the lat nusss; uturpruan ata burr e grua. E mori i shoqi brnda. b r e kshtu, moj se m turp rove !U , po kshtu b ri Fenika !U, t rnt pika q m turp rove , 'jan kto q bni ?Z dhe i d y t i dhe i dy t i ashtu si i pari : bu thelat. Iku ed he aybrnd a. N a kceu Fenika me t shoqn. Kce, kce sa u fodh. Prs fundi na hap krahrorin, na da lin dy pllum ba dhe nj i ve tenat gju, nj i vete n'at gju mbretit . Edhe mbreti u ngrit mkmb.~ A mo re bir tha kjo b n pr mua, s'bn pr ty.j - A mor bab a, gjer aty i tha se e kam pr ve te.tdhe na u mplak e u trashgua me Fen^kn

2*1


31/221

E bukura e dheut e shtriga.Kishte pas ken nji plak e i plak e kishin pas tre djelnvS e ic il i d jal kishte nj zanat : ma i mad hi isMe bu lk e pun on te tokt, i dyti ishte bari e shikonte gjan, e i treti ishte gjuetar.N j i di t pre j d itsh i thirr i plaku tre d/'emt e u tha : Ju jen i rr it e ba bu 'ra e un jarn pla k e m bet : p o ramanet mbanje mend nji f jal, se s'keni m'u pendue. Giithcil l i niere ka O r e n e vet, kur t jen i ma ngusht e ma, thirrni Ores, e Or$ka me u ndimue.Djelmt u vun shej ktyne f jalve.

U ue nj i di t ma i vcg l i d ial e u tha robv e ; S p o muj me nde j t jetf me jui por p o dal e krkoj endoshti e ban Zoti mir.U vu per rrug e duel tu nji gurr buz nji ve rr i. A ty gjernji plak kah lan do sukuj, M ir se t gjej ! mir sa vjen ! Am an et, mori baxhi, i thot djal i - a thue din kaht ojn njikto tr i rrug ? Po, i a pre t plaka rruga, q i shkon pr t posht. a p'e sheh ? esht rruga e nafak^. e kush shkon np r t gjnf i t im; rruga , q i shkon pr trthu er, asht rruga e m un dim it, e kush shkonnpe r te , me m zi kthe n tu shpije sa gja ll; rruga, q i shkon thiktilipe rp je t asht rruqa e ndeshtrashs, e kush shkon nper te, m err ved inn qaf. Po shkoj npe r rruq t ndeshtrashs iha djal i . Edhe u nis.Ec e ec e ec, e xu na^a n mal pr m aje nj koeku e s'ishteas ai q i k the nte , es ai qi shkonte p ara. Po tash ? ! tho t meve di kah t ' i a mbaj ? M e n d o n n' at ngushtic m' u rrxuepre j shka mit; por i shkon neper me nd am aneti i babs, qi "kur tjeni ma ngusht e m a, thir rni O rs , edhe ky p rov on e i thrret O rsa O ra i a perspjet e e kap pr krahit e e ul posht n rrug. Ish' O r a tha si rrezja e die ll i t , e e zdrite ven din e

e ba te dit , e, kur fol te ajo, t k i ' anda me e ndie. Po t i i tha dja lit ' deshte me ba ? Po a s'e din,se ke le n h yll t m ir e jo m'u rrxue p rej shkam it? A po e sher i tha njat kull ? A t y asht e bukura e dheut e na e kemda p r ty me t' a dh an pr grue. Shko si n mujsh me e pshtue,pse a t e ruejn n jizeten ji ko lluk e s'e lan m e pa dr it as diel l .30


32/221

hkon djali t u ^ a e e ' e n ^ u " e n t e "ethue nne me rrashta t, 1 k e i hin tr isht im i m ad h; por, mbasi kishte f jaln e O r sC " r d er e do n me hi mbrend , kurqe i let n t pesHn k a tt r |a | l & Q nii orezore e qe t l


33/221

N nj an t lculls n katin e syprm gjin de j nji od endrym e me tre dryna. Kqyr i tha e Bul-ura e dheut d ja l i tnjat de r kurr mos e il, pse me ba me e il , ne na gje n njirrezik i madh.D ja lit i u nguln n krye k to f/al e pr ov o i e shprovoi es' mund u pr i t pa e i l d e n . Per nj i qi e i l i at od, due l njsend si r'u e bardh e u zhduk si tymi . Ajo ishte ken Nafaka es Bukures s dheu t, e shkoi e xu ve nd p rm oi saraj t m bretit nhava. Kur e pa mb reti e njoft i mir, se ishte ve t N afa ka , e prand e j k rkoi me di jt se e kuja ishte ; por s' di jt i me i diftue kushgja pr te . A t h e r fo li pare t m adhe pr njate q i ta gjente.

U hap zani an-e-kan d mb retnis e i vo jt n vesh ajo fjal edh eplak s, n te ciln kishte pas ndesh djali tu gurra ngjat ve rit.Plaka ishte pa'kn shtr ig. U ue plaka e vojt te mbret i e i tha: ka po m 'e p , se po t ' a g j f j un t zo n e Nafaks?Mbret i i fol i pare shum e nj i par teshe.Kthen plaka tu shpija e vet e, porsa mbrrin tu praku i drs,on nj rras e xierr nji zhab dhijet plot me pare t mome, methngji j f loksh, me pej t zez tan neje-neje ba me lesh dhije megjylpana e me eshtna kop lash. H in mb renda shpijet e me nji kazmil n fund t votrs e xierr nji qy p dheut me gjithnd uer baresh.Uet me to e bahet xhixh e shkon fil l tu kulla e s Bukurs sdheu t. Pret deri t ' errej nat e prej mjesnate h m nper bir t ilcitn' od , ku f i in te dj ali e e Bukura e dhe ut e me nji g jylpan, qi qit t ef lak t ve rdh , e the r shi n zemr dja lin e i cirkojn tr i pika gjake rr in porsa pa i da l sh p irt i; ma ndej murr do p ej t zez e lidht Bukuren e dhu t, e i a m yll g oj n me the ng ji j , e e kap ngryk ,e e on fil l tu sa raj i i mb ret it . M b re t i e ngujon t Bukuren a dheutn nji kull e ajo nuk f le t pr n and vjet.Kishin kalue tri vj et ' se kishte dal pre j shpis s vt djali ipla ku t ; d y vl laznve t jer u kcei m al l pr te e dueln me e krkue.Ecn e ecn e i q it i rruga shi tu gurra, ku kishte pas pushue iv l la i i vogl . Aty g jetn edhe at p lakn k ah lan sukuj.

M ir se t g je jm, mori bax h i ! M ir se v in i ! Po a din gja po i thon dy vllazn t pr nji vl laton in, q i tash tri vje t asht largue shp ijet e nuk kem i pas pre j t! jas fjal as letr.Dishka m bjen n m end tha plaka pr shka po pv etn i.

32


34/221

Ka pas kalue ksajt nj dja l n ma t mirn koh e, vesh e rt ba h- s m i ( j t , e e pa po rosi t mos me sh!shte pa ' msue baba. M e ' i her i a m br nj t i O r a e u qi t i nj itort e i pshtoi. Po shka krkoni ksajt? u tha O r a . Kem i dal me krkue nji vl la ton in, qi na ka hup tashtr i v jet i prg jegjn dy shtegtart Vlla n e keni u tha O r a tek sa pa dhan shpir t.E ka ther n zemer shi njajo plaka, qi ken i ndesh tu g u rra ; pormir qi m thirrt mue. pse e kam barin, qi e shndosh. M errn ie u tha kta gjak drangon it, frkon ie pr ' irreshpe me uj, e nepn iani me e pi. Po vl lau ku gj ind et ? pvetn shtegtart . Vl lan u thot O r a e gjeni n nj i kul l t bardh,qi asht n fund t ksaj rruge e htni mb rend pa dro je e udif ton rrugn me dor.U vun pr rrug dy vllaznt tuj kqyr eta gjak drangonit ! T for t tha njeni e paska gjakun drang oni. As ht i for t ve t, p rgjeg j i t jet r i pse ai kapet edh eme kulshedr, kur kjo nepe r stuhi e shterga t do n me shkretnue nd oibajrak e me nd od h q i varrohe t, gjakun nuk i a lan sbiu, por ngri-hef-, si po e shef. e a derm an per nierz e pr gja t gj a ll .Mbrri in tu kulla e thrrasin t ma dhe; por s' u p rg jeg j kush;ather e rrxojn de rn me shtjelma e njiten de ri n t pestin kate e g jejn vl lan e vo a l sa gjal l kah po f l inte me t dekun. M o re ndo gjak dran gon it, e frkuen per rreshpe e e przien me uj. e erdh u ba kuq si gjaku i nierit, e i a dhan me e p i. Porsa e piu paksi gjaku, lypi gruen e vet. Po far grue jet po lyp i than t vllazn t q i t

kemi gjet f i l lakat vetm kah f let me t dekun.Vlla u i vo g l u ba merak pr vl laz n n mos e kishin marrPr ve di t buku ren e dh eut, e kaq i rando i m e f jal, sa m' u p ri-sh me taN a s' t kemi t jetr borxh i a pr i ten dy vl laznt Ve me t marr gurin e me t ba be n. Edhe ma i mad hi

P r r a l l a p o p u l l o r e 33


35/221

muer nji helik e e ve nd oi n cep t krahit e tha: M er r vesh,mo re vlla : e paa n qa f ke t gur e e ba,sha n qe rpik t synitn at drn jo e hak as p rg jgj e mos i dhaa, n t paim hile nshka po thue.Vl la u i vo g l as athere nuk desht me e xan bes, e pran-de j dredh uen tu shpija prishaqefas tuj e nam e tuj e true.Si mbet ve tm v l lau i vog l , s e xu ven di v en d, por dau mee krkue gruen e ve t. E krk oi pr nand vje t, e s mund e gje'c,Porsa u mbushn nand vje t, e q it i rruga kah kulla t e m bre tit e pap r s largut hyllin e s Bukurs s dhe ut, q i kishte q it kryet nprezore kesh po shef t shoin. Djali pret t largohet roja, e mandejav ite t npr shku're e i ep za s bukurs s dhe ut. Ta pam en eshoqja, brit i prej gz im it: biem ani pasqyren . sa t shikjohem n ji he r,pse erdh dita me u kthye tu nieri i em.Pr nand vje t kishte nd eja e Bukura e dheu t pa fol e m bretikishte vu rojen , e kishte dhan urdhn me i dif tu e, porsa ta nd iei-shin tuj fo l . Roja, porsa nd ieu shka l y p i e Bukura e dheu t,ngau e i dif toi m bre tit : kshtu e kshtu ka fol e ka than e Bu-kura e dheut.M b re ti me i her dha urdhen me ia ue pesqyrn, e ndrsaishin hab it t gjith pre j gzim it e dojshin me srkue e me e pa, eBukura e dheu t duel pr de ret e jasht, kap i dy at l lar t shiluem,i ba ni za t shoit e ikn t dy bashk si ve t ima e mbas tyneedhe Nafaka.M b r e t i , pe rnji q i u kujtue. i u vu m brapa me nierzt e ver, pors'mu nd e xu kund, pse u err na t e b ate t f toh t i ma dh.h Bukura e dhe ut e i shoqi m brri j tn n n ji kafu nd tpan jo f tun . T krkojm - tha dja li n ^oi konak, pse jasht s ka-lohet nata! Ec, ec, ec, gje tn nji konak. U avic dja li e troka ti n de r,e due l nji pla k . Ishte shi njajo plak a, q i e kishte pas the r; porai s'po e njef. H in m brend i tho t plaka e xeju paksa !H in mbrend , e tuj m o ; pa f tyr niei i r , thrret edhe tshoqenPlaka u ban nji zjarm t mir; por m endon m e jua ba nji t -zez. Ferkon d o eshtna kopilash pr krah t dja tht t djalit , e ktshtu e v en n n j gjum t rand, m ande j d e l e thrret shtat di e m

34


36/221

ve t qi P rri jshin n od t jetr. e kta e bajn rob nesh t Buku-rn e dheut e han e pi jn e bajn gost pr shyqyr, qi u erdh nkonak ajo far nusje.E Bukura e dhe ut nuk u frigu e; po r nisi me qesh e me fo lta d eri sa i bani m' u de j. t ur i pa , se s' ishin kurrkund nv e d i muer nj i thik e i m byti t gj i th. M a t madhit i hoq petka tarmt e i muer me ve d i e du el pr dere t e jasht. Shkoi te kualte i u ba si me pa nji nieri, e kujtoi se asht i shoqi, e i tha,' H yp i kal i t e t ikim pse per pak kemi ken tuj mbarueA i s ' ishte pa ken i shoqi, por ishte p a 'k e n nj i div, e div is'po d ite me fo l gjuhn e s Bukures s dhe ut; por sa her qi epvete ajo per ndoi pun, ky prgjegj te: bu-bu-bu. E Bukura e dheuti vu shej ksaj pune e, fuj drasht, mos po i shtihej nd oi send , ia theri kal in e e bani m' u hiedh gjasht pash p rpje t e ajovet iku.V o jt e ra e Bukiira a dheut n nj i ve nd t largt, q i kishterribet pa sundimter, Shku rtci f lok t e u vesh me pe tka burri t e rander burra t ve nd it, e atyne u p lqe i pr kah pashija e pr kahurti ja. e dan me e zgiedh pr mbret.U vu me sundue e Bukura e dheut e bani nj i foto gra fi t ve tene qit i ku kryqzoheshin rrugt, e vu rojen me uH h n, qi me i kapt gj i th njata, qi f l i tshin ndoi f jel pr at fotografi .S kaluan dy jav e d ivin e q it i rruga me ra para foto gra fi e undal me e kq yr e e njo ft i : kjo tha-asht, qi m pa t ba me hyp n kal e manu'ej m pat rrxue tuj m lan Imu pr tokRoja i ndei gat i , i vu prangat e e shtini n burg.M ba s pak ditsh ra asajt ed he i shoqi i s Bukurs s dhe ut.U nda l me e kqy r e e njo ft i : he! tha mir m pa tmsue, e mir kishe gzue me te; por paskam ken rrezikzi!Duel roja e i vu prangat edhe kti j e e shtini n burg.M bas do kohet kal on asajt edhe plaka; nda let edh e a jo mee kqy r e e njef: E mjera un! tha pse si kr-kova me i a ba ksaj, m ' a bani kjo mue e m ' i m byt i shta-t djelmt!c kapn edhe plakn e uen n burg.I difto jn s Bukures s dheut, se kishin x a tre ve t, ajo u rdhnon me i a qit nj i ka nj i prpara.I bi jn div in.

Shka ke dasht e pv et e Bukura e dheut me tha-

3 5


37/221

Nusja dhe sy q ne z aQ e dhe s' qe . Qe nj her vajz e martuar n nj vnd__ . h i r na niprp7 f sai nes viet.

n me ato fjal! kjo m pat urdhnue me hyp n kal e mandej rn;pat rrxue tuj m lan Imu per tok? Skam dasht me than pr ty M a d h n i - i a pret ai - .po r nj i grue, qi ma ka ba niat t ze/ " ~" L . M L i - k,ti Da vatur n n|erz te saj pese vjeti k;- ( & J i L m e ' ~ U , t o t sherbetorve, t ve^ - pur m 0 Ni di t tek mirte uj n krua, rkonte pr nje.z t sajt;i oini fort, e mandei shonie t shkoi M i . : . ... i i .. / \ i LI biin plaken atje tek rnkonte, erdhi nje pleke, (e ajo qe sy qeneza), qe kish_ CL I | ' j 11 , , , Ufr> cv dy prapa dy rpara, po vajza s'e njohu, se t dy t pra-bh k i ke dasht me than me at fjal - e pve t e B u k u r ^ f ! i t ^ kish lidhur e shami e i tha: pse qa biro?e dh?ut: - - b mjera un! E mjera! Pse si krkova me i a ba ur P I thot- qa o zonj, se kam pes vjet q s'kam par babank e s a j e ^ m a b a n , ajo mu e e m i mbyti shtate djelmt? m m n ^ u d h a e s h t e e larg e s'kam njeri te ve te .- e kam pase per ty, Madhn i , - thot plalca - p or pt I thot p laka: un t shpie biro, se kam pun gjer atje, po

nji grue, qi m i pat ther shtat djelmt. . . , ... ^ u f l l f , --_


38/221

E Bukura e dheut ')N j her e dh e nj q ro ish nj burr dhe nj grua. Ishn shu-

m t m ir, po edh e shum ftoho. S' kejn ston i l io mira.Rrijn nd nj palio-shtpiz t huaj, ashtu, pr shpirt!A j o shtpiza ish shum e v jet r, ed he dim rin , kur fr in e b ij,hin era edhe shiu nga dera, nga pelethureza pa f let edhe nga ka-minadha e grimurisur.Ljakoj s'e mbaj fare shin, po e v ij tuti mbrnd a. Piq ej ng atuti meret edhe prdhen truali nga ujrat bnei safi pslk.G rua ja u mbet me barr. Erth qro j i do p i l l Njm brma,shkuar mjesnat, e zun t dh m bura t. Sa ve j e shtrrngojn po ne t.Z gj oi t sh oqin e dhe i tha : (


39/221

E Bukura e dheut ^)N j h er dhe nj koh ishte nji burr dhe nji grua, Ishin shu-m t mir, por edhe shum fukarenj. S 'k is h in .g j prej g jje. Rrininpr shpirt n nji shtpi t huaj dhe t ke qe , A jo shtpiza ishteshum' e vjetr ed he d im rit kur frynte dhe b inte , hynte era edhe shiunqa dera , nga dn tarja pa kanate dhe nga oxh a^u i shkatruar. t a -ja s'e m bante shin fare po e fute t gjit h brenda Pikonte ngat giitha anr edhe truall i prdhe dhe nga ujrat behej pellk.G rua ja m bet i me barr. Erdhi koha q do pi l l te . N j m br-ma mbas mesnate, e zun dh m bje t, dh sa vin in po e shtrn -gonin. Zg joi t shoqin dhe i th a : - - po rr i n ik cq ir i i mjer !Ngreu shpejt, merr fener dhe shko t thrressh mamin. Bu rri unqf/ 't menjiher, u vesh dosido , mori fenerin n do r edh e va jt i tthrriste mam in. Po sa t vente e v'inte prap me mamin qruajal indi nji djal. Tashti le t lm mamin t l idh djal n dh e t kuj-des lehonn , e le t zm nj kaped an anie je, q po at nat kish

ardhur ne ay v en d me nji anije. A n ie ja nga furtuna, kish humbur ujrated he si ishte e bezdisur nga koha, nuk dint e ku shko nts po iktepa drejt im. O r n q vinte ay burr i, q t thrr iste mamin ishteanieja p r t humbur, pse njerzit q ishin br nd a, nga errsira s'shih-nin ku gjndeshin edhe ku vinin. Edhe pak d o t zinin tok n. A t j e ,q s'dinin 't bnin bri Shnkolli udin e nxori karshi njerin mefener. E pan njerz it e anies, kuptua n q ishin afruar n to k, ut r h o q n det t hapt, ho:hn shpejt e shpejt ankorn (spirancn)edhe shptuan.N mngjes kur leu dr ita, ka pe da ni i ani|es q ishte ngaO iarnbolli mcri varkn me dy marinar, u afrua edh e do lli jasht nskel, q t pyes ' far v nd ishte ay dhe cili ish ay q khh da lnatn me fensr. A t je karshi n skel ishte nj dy qa n. V a jt i k ap ed a-n ' . hyri brnda edh e zu e py et i n jerzit q ishin atje pr a! njerinq kish dal natn me fener.ry e ti njrin, py eti t je trin, po asn^eri nuk dinte t ' i thoshte g j .A th er e u th a : - - ci l i sht tell all i i v nd it? Thirreni t vij ktu ta v e ttnrres. - Pas pak erdhi tellalli dhe e vu kapedani t thrrisfce:cili kishteal sonte pas mesnats me nj fener t zbes poshtn skel se e krkon

1) p f c l l a e s i p rm e k thve r n g j u h n t vn d i t t on .39


40/221

nj kapetan i huaj, pr t mir t ' atije,,. Pastajt nga a u rrus n jeriu k rkojn e dhe va te atje ish kap etan i, e i th a / r duall jasht i tha jat it sd ja ii t ; keni ktu nd katunt mastor t htisnjn ? H a H e folu tvinjn ktu i dua'\A m a erdh mastort u dha para e dhe u tha : H vini t htisnish pe jt d i kam are m e tuti ta hriazumena". Kur u shptua shtpia, ksa-nav ate ka pe tan i, ngarkuer me tuti t m irat. Pagzoi djaln edh e uetimas t ikn me karaf.Prin t ikn, vate akoma nj her t shih pagzimin. O f n d o ikn nxuar e i dha kum parljs nj cakule me f lorinj edhenj kaselz, edh e i th a ; "kta flo rin jt t i ksodhjasnjsh t shkonim ir edhe t pripiisnjs djaln . T 'e vsh nd skolio t xrgramm . Te spudhaksnjs m ir. Edhe, kur t b n et te t m b -dh jet v jet, t i japsh k t kaselzn t ' e hapnj vet m ed he tvishet me foresi ' isht m brda edh e t vin j nd Pol t m onj. Po, q ron do t jet t vi j pr mua, t k ljtosh t ' i thuash"vardha mos b nj taksith rr,e sp an o! ,, Pastajt heretisi ku m pa rt, pu thipagzimin, u ngre, hir i nd karaf edhe iku.D ja li u rrit njora-njora I Kur zu t katalaf, pa kaselzn ed hepi ej t i t ' m n ; ^mmzo, ka kjo kaselza mb rnda ? Edhe jmai th a : djalth' im k jo kaselza isht jo te ; ta ka !n n u n i ; edhekur t rritesh, t bnesh tet m b dh jet vjet t t bnj foresia isht mbrda, do vishesh t gsh nunin nd Pol.Dja l i , kur ish akoma pesmbdhjet vjet , i thot s'ms;


41/221

n j kap eda n i huaj pr t m irn e ti j. pa staj pas pal


42/221

nj kapetan i huaj, pr t mir t' atije . Pastajt nga a u rrus n jeriu k rkojn edh e va te at je ish kap etani, e i th a / u jesh! Kesda l t ' i f las mam ies, pse m len gruaja". puall ? pie j t ikap etani.


43/221

n j kape dan i huaj pr t mirn e t ij . pastaj pas pak, zb riti njeriuq krkonin edhe vajt i atje ku ishte kapedani edhe i tha:U n e isha! Kisha dal t thrrisia mam in, sepse m l ind igru aja . 'p o l l i ? pye t i kapedan i. N|i djal mashkull tha i varfri-.Ah ere i tha kape da ni : Ha jde t vem n shtpi tnd et shoh edhe un djal in q bri jot shoqe,U nisn dhe vajtn n sh tpin ' e t varf rit. ' t shihte e 'tl inte kaped ani ? Shtpija nga t pikuarit ishte br p e llk ! Lehona mecljalin ishte mbledhu r n nj qoshe mb i rro g- s, mbuluar me nj vele nct vje t r! D ridh ej nga t toh tir, se zjarr nuk kish in! Po, mos kishinbukn ! U mungonin t gj i th a! 'shin si mos m ke q. Kape dan i me thyr brnda, i tha lehons: M e kmb t mbar edhe vajt i e zbuloi d jal in e pa edhetha: kt djal do ta pag zoj un. Kur do ll i jasht i tha t jatitt d ja l i t: kini ktu n katund mjeshtr pr t ndrtuar? H ajd e thirri tvi jn ktu, se i dua. Posa erdh n mjesh trit u dha para ed he u tha : T vini t ndrtoni shpejt dy dhoma me t gj i tha 'd uh en . Ku ru mbarua shtpija, va ti prs ri kape dan i i ngarkuar me t g ji h t mirat.

Pagzoi djal in d h e u pre ga tit t ik me anije. Prpara se t ikte ,vajt i dhe nji her t shikonte djal in q kish pagzuar O r n q do iktenxorri e i dha nj qese me florinj edhe nj sndyq k edhe i th a : K ta flo rin jt t' i harxhosh t shkoni mir e dh e t kujdesshdja lin / ta drgosh n shkoll . . . Edhe kur t bs he t 1 8 vjet, t' ijapsh kt sndyqkn ta hap va t edh e t vishet me rrobat q jan brnda e dhe t v i j n Stam bol l t m pjek ; po n kohn q do niset pr mua ta kujtosh e t ' i thuash: t ket m nd jen mos bjrrug me qosen. Pastaj p rshnd eti pr indri t e djal i t , puthi d jal in qkish pagzuar, u ngrit hyri n enije edhe iku.

Djali u rri t shpejt e shpejt! Kur zuri t kuptoj, pa sndyqknedhe pyet t jmn:M m z , ' ka kjo s ndyqk a binda? E dh e e jma i tha :D jalth i im, kjo sndyqka sht e jotja, ta ka l r nuni dh ekur t rritesh t bfehesh '-8 vjet, t t b jn rro ba t q ja n

brn da do f i veshsh dh e do t shkosh t gjesh nunin n Stam -bol l . - D ja li kur ish akoma 1 5 vje t i tho t s' ms :Mro, un u rri ta edh sht koha t m japsh sndyqkn t vi-shem t vete ne nuni . -E jma kurpa kmbngul jen e t b i r i t jadhasndyq-ken, e hapi, nxo rri rrob at e u ves h. Rroba t i rrinin taman sikur qe 1 8 vjet.4 1


44/221

Kur e pa jema t veshur i tha : "d jal lhi im, isht e v rte tapse ent t v injn dreq, po t i s ' je akoma tet m b dh jet vjet, prt bsh taksith, si m ka porositur nuni it.M m e, jam s' jam u do iknj t ve te nd Pol t onj nunin!S' munt t rr i m". Ah era i tha je m a : < (e! Hajt nd urat t Hrish-to jt ed he t S r-M ris , po t kesh me nt, kur t shohsh spanoprpa ra t prj iresh pra p mos bsh taksith, pse ashtu m ka lnnuni ondi l i ."Telospa nton u nis dja l i e iku ed he v ate n d Pe re, pr t onkaraf t hin t vej nd Pol, nde nuni. Oren vate t h in ndkaraf, n'ato edhe ni sp an o; etimasej t hin ed he aj t taksidhepsme to idhjo karaf. (


45/221

Kur e pa e m a t veshur i tha : D jal th i im , sht e vr te t q r robat t r rin taman, po t is je b r akom a 1 8 vje t, q t bsh rrug si m ka porositur nuni y t . M m jam s ' jam un do ik i t vete n Stam bol l t gje jn u n in ! S'mund t r r i m. A t h e re i tha e m a : E ! hajt n urat po t keshm nd jen kur t shohsh qos e prpa ra t kthehesh pra p , mos b nrrug, se ashtu m ka ln nuni porosi .M n fu n d u nis d ja l i e iku edhe vaj ti n Pire, q t g je nt e an i jeprt shkuar n Sta m bo ll t e nuni. O r n q vaj t i t hyj n ani je, ja edhe

nj qose preg ati tej t hyj dhe ay t udhtoj me po at vaporr. Pr ku je d ja lo?pyet i qos ja d ja l in . Jam pr n Sta m bo ll i tha djal i . Edhe un pr at je jam tho t qosja do ve m bashk.D j a l i , at je q r r inte m end onte tmn ed he udh t imin, k uj toi porosine nunit q?> |"a kishte mbajtur e m a u ng rit t d ilt e jash t. Ku ve te ? i t f ia qosja. Dika harova tha d j a ! i - d o dal nj i ik jasht ta marr dhe do v i j prap . D o l l i d ja l i jasht ed he u kthye prap ne e ma e i th a : M m , m do l l i n qose prpara edhe nga a jo u k thevap rap . Pastaj mbas ca ditsh , va jt i prsri dja l i n Pire q t vin ten Stam bol l , po prap e gje t i qosen n po at v i d , sikur po epr is te . Prsri e pyeti qosja djal in: Pr ku je djalo? Jam pr n Stambol l .

Edhe un pr at je ve te . tha qosja.Po djal i e kishte ndrmnd porosin e nunit edhe gjet i mny-rn e dol l i prsr i jasht edhe u kthye ne e ma. Prap dja lt h' im, t do l l i i mal lkuari prpara ? i tha e m a. Prap m mzo e dh e nga ay shkak nuk ika.Shkuan p rsri ca d it ed he persri b ri dja l i kryq n pr t ikur.td h e orn q i puth i dorn s ms i tha :N n e treta e v rte ta, tashi do t ik i edh e a m da lt anos m' dalt qosja, un do t hyj n anije t shkoj. o edh e hern e t ret, e g jt i d jal i qosen n po at v nd .Prser i e pye ti qosja d ja l i n : pr ku je ?" Pr n S tam bo ll i tha dja l i ." E haj t ve m i bashk, pr atje ve te edh e un.H a j t v e m i i th a d h e d j a l i ; edhe hyr i n ani je edhe vajt i

zun vnd ve nga qosja.


46/221

Atje i r i jn, f i lo i mb f i lo i , e kataferi soanoj djaln e i tha tutiistor ine: i l i ish, ku vej. pr vej, edhe t t jerat.A m a i xu spanoj tut i ato sa duaj e vu m ononj p on j ir in n d ment, ed he s' e l i j djaln fare nga p rapa .K ir arru karavi nd Pol, duall dja l i jasht edhe zu t pie n p rnunin. Tuke pier xu pse nuni ish nde nj pa lat nd eksohi ed hezu dhrom in t ve j t ' e on atje.S' kej da l ' mos njik m iasht nga po lit ia e dhe nato spa-noj, i arru dja lit edh e i tha, pse ed he aj kej pun and ej ve jdjal i .

D hro m it ve jn e muar etja djal n, pse bn shum va p .M e a her uan nj Fus n d 'a n t d hrcm it. Pusi s' ish shum ithe ll p o s' kejn m e t zi jn ujt. A he ra i tha spanoj dja l i t :"nd igm t rrusem t p i u pro ta ed he pastajt t t ndih t rrusesht pish edh e ti. M ir tha djal i , ea t t ndih.E zu dja li nga dua rt i ndihu e u rrus e piu uj edh e eholk lart.Pastajt erd h aradha e dja lit. E zu spanoj nga du ait e indihu t rrusej. Kur p iu dja li uj, spano j s' duaj t' i nc'iS t d il s i-pr, po muar nj gur, n j pllak t mad he, edhe i th a : i do thuashk to do t thom u i do shlie k t pllak n t t vras atjembrda je."Dja l i , kur pa dhistrah in, i tha : e ! Thuajm do t thom ,pr t m lsh t dal sipr ?"Ah era i tha spano j : atje d o

vemi, nd e nuni i t, do thuash, pse u jam pag zimi edh e ti spano j".Mir !, tha djal i , do thom, si do ti , po ndihm t dal sipr "A ko m a ! i tha spanoj. *D o bsh b e." orko do t bnj?B 8 N a ! T' oikisesh t vdessh ed he kur t ngjalesh, ah era tthuash se jam u spanoj edhe ti pagzimi."Mii ! tha djal i . Bri orko n si e duaj spanoj edh e pastaji ndihu aj e duall jasht nga pusi.Kur dua ll dja l i sipr, i tha sp a no j: a ! nxer en t ke ,t' i vesh u, t m njoh mua nuni pr pagz imin. I nxuar djal ient, i vu sp ar oj. Edhe u nisn e van nd palat.Va silo pu li i kalodheks i d jel t , i heretisi, edh e nj di i shkoinga mendi, i piej t i : , ! li nga ju isht pag zimi im ? Edhe am e-sos u v rv it spanoj u ja m !" A h era e qasi vas ilopuli, e puthi edh ee mbajt i nd palat.As htu shkoi a q ro. Po spanoj sa vi j nd m ent kse djali rron edhe


47/221

Po qosja n pak koh, krko andej krko ktej e gjet i djal in. M o r djalo, e 'u bre se t humba ? Kam q kur q t krkojt t bj shoqri. Ja, ktu u ndodh a i tha d jali me m rzi.A t j e q rrinin, fjala fjaln , qosja ja mbushi m=indjen d jalit e i'tha gjit h his torin : ci li ishe ku ve nte dhe pse vsn te edSe t tjera t.Pasi msoi qosja gjithe ato sa deshte, vuri menjihar djallzin ndrm nd edh e s' e l inte d jalin e s'i nd ahej fare.Kur arriu anija n Stam boll do ll i djali jasht dhe zu i t pye ste prnunin. Duke pyetur, mori vesh q nuni ishte n nj pallat jasht qytetit pr

verim edhe mori rrugn t vinte ta gjente atje. S' kishte dal as dy hapajasht qy te tit edh e ja qosja e arriu djal n edhe i tha se edh e ay kishtepun andej nga shkonte djal i . Rrugs, e mori etja dja lin pse b en te shumvap. Pas pak ko h gje tn n| pus n an t rrjg s. P jsi s' ishte shumi thell. po s' kishte me se t m irrnin uj. A t h a re i tha qosja d ja li t : N dih m om t zbras t p i un prpara edhe pastaj t t ndih tzbressh t pish ed he ti . M ir tha dja li eja t t ndih. E zur idja l i nga duart i ndihm oi e zb riti piu uj edh e e nxori lart. Pastaj erdh i ra-dha e dja lit E zuri qosja pre j duarsh e ndihu t zbriste. Kur piu djal i u jqosja s' desh te t' i nd ihm on te t ngjiteshe sipr, po m ori nj gur, pl lak t madhe edhe i tha: O s e do thuash kto q do t thom un ose do t shtie-kt pllakn t t vras atje brnda ku je.Djal i kur pa vdekjen me sy i tha:

E! thuam 'do t t them q t m lesh t dal sipr. A t h e re itha qo sja : A t j e q do t va m i, ne nuni yr, do thuash q un jam dja liq ka pagzuar adhe ti qosja. M ir - tha djali do tham , si do ti ,po ndihnn t dal sipr. A k o m a i tha qosja do t bsh be. 'far be t bj? - tha djal i N a ; t betohesh: t vdesshdh ekur t ngjallesh, athere t thuash se un jam qosja dhe ti djali q ke pag-zuar. M ir i tha djal b ri b si do nte qosja edh e pastaj e ndihm oi aydne doll i jasht nga pusi. Kur d ol l i djal i sipr i tha qosja: -E ja nxir rrob at,q ke, t ' i vesh un, t m njoh mua nuni pr djal in q ka pagzuar.I nxori d|ali rroba t, i vuri qosja edh e u nisn dhe va jtn n pa llat.Mbreti i prit i mir djsmt, i prshndsfci, edhe s'di si i shkoi nga m-d i a e i p y e t i: C il i pre j jush sht djali q kam pag'tzuar? Edhe m e-n)her u vrvi t qo sja: Un jam At h ere e afro i mb ret i e puthi ed hee mbajti n pallat.

Kshtu shkoi ca koh , po qosja sa kujton te q dja li rron e dh e


48/221

sh atje afr, s'munt t'is ihas edh e ske psej t rn j t t i pr t eibn t bire j .A t je m sipr nga pala ti , nd r r z l ma l it , ish nj i p i j i . N g 'ajo p i j ia di l nj Lamnje e s' l ij njer zit t m ir i uj, po ve tm k t ri shtijn nj n jeri t ' e haj.Kathe fm il j j ip me ardh nga nj njer i pr Lemnjen. At he r-ish aradha e Vasiles t j ip nj nga njerzit e tia.Kui gegj, span oj, se ish aradha e Ve siles , u gzua shum, psevu nd ment, t nxir djaln nga mesi.I th ir i tol i po n d jalit edh e i th a : t marrsh vucn , t vesh t'emblosh uj nga pij ia isht nd n z t m alit ed he t ma sa-llsh.D ja l i kej ge gjui , pse nga pi j ia d i l Lamnjca e haj njerz it,po t b n ! Mu err vucn nd krah edhe zu diom in e v ejtuke klar.A t j e , ve i, i du all prpa ra nj plak z e e pie jti : ku ve (edja lo, tuk klar ? -


49/221

sht at je afr, s' mund t qetsoh ej edh e men dohej gj i thn j ' t b nteq ta hum biste. A t j e m sipr se pa llati , n rrz t ma lit ishte njburim. N g a ay burim i, d i l te nj kuedr e s l inte njer zit t merrnin1 uj, P ve tm kur i shtinin nj nje ri ta han te. d o fam il je jep te meI rradh nga nj njer i pr kuedrn. A t h e re , ishte rradha e mb reti ti t i p t e n J e n 9 a njerzit e t i ja,Kur d gjo i qosja, se ishte rradha e m bre tit, u gzua shum,pse vur i ndrmnd q t hiqte qafs djal in. E thirr i pra djal in edhej tha t marrsh buc eln , t vesh t nbush sh uj ne burimi q shtn rrz t m alit ed he t ma sjel lsh.D jal i kish dg juar q nga burimi di l te kuedra e hante njerz it,I po ' t b nte ? m ori buceln n krah edhe mori rrugn duke qar.1 Duke shkuar, i dol l i prpara nj plak e e pyeti .1 Ku ve te djalo duke qar? V e te t sjell uj pr djal in q ka pagzuar m breti i tha dhe mori rrugn t shkonte. Rri d jalo njik i tha piakza ed he nxo ri nga mezi njrryp, ja dha djal i t dhe i th a : M err kt rrypirj edh e shko ne b u -

rimi ed he kur t t da l kuedra, t vesh q prap a dhe t ' i bieshtri her me rryp. A j o do t t th o t : bjem nj akoma t i t mosi biesh h er tjetr, po t ' i thuash : B abo ! nj her u l ind a, nj heru pagzova, nj her do vdes. M o r i d ja l i r rypin edhe buceln edhe n pak koh u gje nne burimi. Pastaj, pas pa k u nd ie nj zhurm, q d i l te nga b urimdhe n nj as clolh' kuedra prpara djalit. H ! ed he zuri t ' i afrohej djal i t . Po ay m e mari fet va j t inga prap a e dh e i shtiri tri h sr me rryp , si e kish poros iturplaka. Bjem e akom a ed he nj her biro, i tha kuedra du ke qeshur,.q ta tal l te djal in. S munt t t bie edh e nj her, pse nj her u l ind a, n jner u pagzova, nj her her do v d e s i tha dja l i .7 - Ulu r i t i kuedra njik e d re ra p rdhe sa e gja t ishte dhen9rdhi. Pastaj mbushi djah buce ln e vuri n krah dhe va jti nPallat e ja shpuri qoses.A y , kur pa djal in , q va jti i gja l l, u vesh me t zeza pse s'e mb aroin e n si d cn te , po r pra p ru k tha gj mos trad h toh ej. Pastajt, pas caI. ' m o r ' vesh qosja se n nj q yt e t q ishte shum shum lark, ku d e l' di l te nj elefan t, q kishte lkuren gj i th diam ante ed he dh m bt

4 7


50/221

f i lds edh e kush i qasej p rv lon ej nga zjarmi q nxir therioja nga golja.U shkreps tol ip on spanoj me v e t h e : na a ! A tj e do t edrg on j t b ire t . I thirr i tol ip on dja l i t e i th a : Xura pse ndenj vert shum aiarga nga ktu, ishte nj lefa nd o ; dua t vesht' e vrassh t m salsh lkurn edhe dhm bt. D ja li s' fo l i , podual prjashta p ala tit e nden j, e kl jaj A^ je. klaj i duall m etaplakza prpara e i tha : ke, djalo, kia? t ke m, mo-nako, ashtu m tha pag zimi i V as ilop ulit ; edh e i tha tuti istorin.Mos kla, b i ro, u jam ktu!, i tha p l a k ' z a . T vesh t ' i thc-ash t t jap nj par prod him ata t hekurimta, nj pe nq efale thekurim t, edhe dize t th ik nga aal. Kur t ta ja p , t vishesh,t vsh thikt nde nj trast e t vesh t osh tfmjon.Kur t ' e qasnjsh pran d o b n et g jithe tor r ziarm, lamb urdhi,edh e nd mes t zjarmit d o jet therioja. -- T mos trmbesh , pot qasesh afo va e t' i shtersh !ri me k t lurzn. A j d o tt h o t : "shterm kom i nj! Po ti * mos i shtersh nja tr, po t ithuash nj he r u lejsh, nj her u pagzuash, n j here do vdes"edh e aj do bjer p rdhe n i ngordhur.sA h ' era t' e zsh t' e rr jepsh man j-man j me thik t dokesh pasije. Kur t stom ose ' njra t marrsh njatr n ed he sat zn t ngrohen pod him atat edhe p eriqefalea t e kesh rrjepur Ato i tha plaka edhe u buar.D jal i u ngre mo nonj, va te n palat e i tha spa no jt: do ve teatje q m the, po dua t m japsh nj par pod him ata t hekurim-ta , nj pe riqe fale t hekurimt dhe d izet t hik ng ' aa li."Spanoj u gzua shum dhe e porositi mononj e i bn djalitato krko i. V u djal i prod him at edh e periqe falen , muar edhetrastn me thik edhe u nis e vate atje ish therioja.Lefantoj, mui e pa dja ln qasesh shtiu eftis zjarm in njtorr edhe perime n t dige j dja l i si digeshin tut i t t js r t , kejn vatur atje m prpara pr to idhjo pun.

Po dja li b ri si e ke j orminepsur plakza ed he e nxuar ndarasrbesn. E rropi tol ipo n lefanton, i muar lkurn edhe dh m btedhe ja qal i spanoj t .Tuti sa ishn nd pala t u tham aksn ; ve tm spanoj nuk ugzua fare hi, po hiri nd siloi t re, shom si d o b ne j me dja -ln bn tut i ato thamt.Sa shkon q r oj kaq spanoj s' kej isihi. N a t dit ^shkepsejt on tro po t' e nxirr d jaln nga m esi. E proskalesi tol ip o n nj


51/221

e

D r e j f i ldisbi ed he kush i afrohe j p rv loh ej nga zjarri q n x ir re egrsira nga go ja. U mendua pra qosja me ve hte : Ja ! a' je do tadrg oj t humbas. E thirr i pra djal in e i th a : M o ra vesh se n nj v nd shum larg q k tej sht nje le fan ' ; dua t vesh ta vrassh dhe t m sjellsb lkurn edh e dh m b t. D jal i s ' fo l i , po do l l i prjashta pal lat i t e ndemi e qau A t j eq qante, i dol l i prap plakza prpa-a e i tha: C ' ke djalo q qan ? ' t kem mm z, kshtu e dhe kshtu m tha dja l i q kapagzuar mbreti ; edhe i tregoi gj i th histor in. M o s qaj biro , se un ktu ja m ! i tha pla'


52/221

Ti jeshe ikano e b r tu ti ato tham t do jesh eksio t vsht m sallsh t Bukurn' e dheut.D ja li s' fol i po du all jasht nga pa lat i, ndenj sipr nde nj guredhe zu meta t klart.


53/221

Ti q ishe i zot i e dhe b re g jith ato udira, do jesh i z ot it vesh t m sjellsh t bukurn e dh eut.Dja l i s ' fo l i , po do ll i jasht nga pa llati, nde nji sipr nj guriedhe zuri pra p t qa j. Tashti tha me v eh te s' ka m . D ohum bas; m erdhi sosja

A tj e q qan te, i do l l i prsri plaka prpara e i th a ; 'k e b iro q qan p rap? ' t kem moj mmzo I A y djal i , q ka pagzuar m bra ti,

m tha t ve te t' i sjell t bukurn e dhe ut, po un s' d i as ku bievndi i saja, as si ta marr ta sjel l . Pusho, mos qaj pa do t t thom u n ! U n jam ketu pr ty !T vesh e t i thuash t t jap tri bar mish, tri bar grur,tr i bar m jalt edh e 1 0 k afsh ; t ngarkosh sendet dhe t' i hipshedhe ti . Pastaj t zsh ke t rrugn, q shikon p rpa ra edhe t shkoshsa mban rruga. A t j e q nda het, do zsh at rrugn, q ve te djathtas.D o vesh, do vesh sa t th oh in syt, po g jithn j djathtas. A t je q dovesh n krye t dy rrug ve d o gjesh nj me imer t shkruar: nganjra an shkruan : k tej ven e vijn , nga tjetra an shkruan : k te jven e s' vi jn . Ti do m arrsh ate rrug q sh kruan: k tej vena j ' vijn, edh e t ecsh, t ecesh, t csh sa t mb ajn km bet.A t j e q do vesh do t d a l * nj kope shqiponjash dhe do hidhent te han. A t h e re do presesh mishin cop cop edh e do t' ja ushtiesh t han shqipo njat q t t ln t shkosh. Q atje doiksh, do iksh d o iksh ed he aqe rrug tjetr e dh e atje do t t *dalin mizri mil ingonja me pendfe e do te t presin rrugn. Atheredo t u shtiesh grur t ta han e t * t lo t shkosh. Q and ej, dozsh pra p rrugn t iksh, t iksh po kaq rrug dhe a tje do tdal in ble tt tufa tufa e do hidhen t tS han. A t he re do h ap ishsherqit me mjalt t de rdh en , t hidhen ble te t t han t t I f tn*t shkosh. A t o i po rositi plaka ed he u duk, humbi nga sy t*.Hastaj dja li u ng rit, va jti ne qosja ed he i tha t' i p rg at it se nde te j | j e Msht si i kish t h e n * plakza. Pasi u p rga tit, mo ri kafshtu " n 'S ' 'k '^ '^ 5 ) e r s a ' dua lln shqipo njat prpa ra e s'e l inin rshkonte p o don in ta hanin.M o ri pra mishin, e preu copra copra edh e u a shturi e hngrftne u ngopn. A th er i tha mbretresha e shq ipon jave : pr t *miren, q na b re, m err k t pen d n edh e kur t na kesh n evo jn talegesh edhe neve n ast do vim atje q do jesh.


54/221

Ashtu muar dja li pen d n edh a zu ksana drom in si i k e-thn plakza. V ate -va te- va te alla kaq dhrom edhe i dual l prpara mil ingon at me pen d e ran t' e hajn.A h ' hera muar burdh t me grur e i mbrazi prd he. M il ing on atan nd g'ur adh e kur hingrr edh e u fr in i tha n : pr t m i-rn na b re t mir do t te bjm ?D ja li u tha : t m l ini t ve te nde pun karn". Hajnd urat'* i tha Vasilisa e m il ingo nav e ^meir ed he k t pe nd n ekur t na duas t'e djegsh edh e ne ve do t jem i paron nd stigmi.Muar djal i pendn dhe zu prap dhromin e vate vate vate,al la kaq dhrom edhe a tje ve| i dual l prpara gon onje gon onjem jaltezt , e ran t'e hajn.A h 'h e r a djal i muar shekuli t me m jalt i zgl idhi edhe derdh im jaltet prdhe nJ bo t. M jal tez t ran nd mjal te, h ingr-hing r sa u frrin e dh e u fharistisne.Pastajt i tha mza e m jaltezve : t mir do t t bfm ,

p&r t mirn na b re ?" D ja li i th a : T m l ini t ve te ndsherbes kam.A h 'e r a mza nxuar n j pe nd i ja dha dja l i t edhe i tha:M er k t pen dz n edh e kur t hrjasemi t ' e djegsh edh ene ve do jem i n stigm i atje do jesh.*Mu ar djal i edhe at pend zn edhe iku e va te-v ate -va te sai shihne sit edhe sa i mirr kmbt.A t j e nd ' an t dhrom it pa nj palat. A j pa lati ish shtpia tredh rag onj ve. A ta ishn t vlaz rit t Bukurs' e dhe ut.M e fovo u qash djal i nde palat e po q derne me and ir i . M e nj-ik u hap dera edhe dual l nj plakz jema e dhragon jve,edhe e p ie j t i : * do d ja l th ' im ktu, 6 erdhe?N g a trop oa ' i fo l i plaka, muar djali tharos, hir i prm brd aders edh e i th a : "M an ak o, m than pse ktu tor isht e Bukurae dheut e erdha t' e marr, si ma duaj Fati.Ah ! D ja l th ' im , t madhe pram krkon ! I tha plaka. "Shume krkuan vajzn t ime, po tut i u bua rr! A n t jesh t i t ihero,me ja su me hara su ! D o vn tri stih' ima, edhe an t' i osh, ot ' e erdhepsnjsh, idhem i do biresh si tu ti t tje r t! .^1ir, tha djal i , lat jan stihimat, do t vm ? "Na e para!E sheh at shtpin? Ishte plo t e lp, grur, edhe gu r t nakatosura. D o indash mononat e do i bsh tre soronje, tr i gulume, ve elpt, ve grurt


55/221

eu(firit e li j hapet se njeri nuk vij atj^, :t vidh, nga frik ' e xhinret. E si va te vajza e gj et i der n hapt, h)brnda, shkarkoi dritht edhe krkoi e gjeti nj ' kandil nga t mi' l"nait ed he e nde zi edh e Ishoi mullin ed he shturi dr ith t edhebluanej, edhe ajo rri j edhe tirr l i t. Mbi at van xhinrit, u mbludh e e vun n mes edhe zun e brtisn e kndonjn, po vsjzi


101/221

Da e lm d hjet dit, pa e n xjerrim, pa e nd ejm , pa e thajm, pal idhim, pa e ngarkojm , pa e shpiem n shtpi, pa e manganism,p a e heqim me l lanar, pa e bejm shtullung, pa e vm n furk, pae t jerrim, sa mbushim boshtin, pa e m bledhim e b jm lemsh, pa andim e e bjm rrob, pa e marrm, pa e lajm, pa e presim, pa eqepim, pa e veshim". K to fjal thosh M ar o Prhitura edh e xhinritrnben me go j hapur edh e mbajn vesh, se ' thosh ajo , dh e tnjith vi jn e i vi jn nga nj plak t f lorim t m bi vet he va zs,e e bn q n kok njera n thonj t f lorim t vajzn, edhe ashtusa sosi fjalt e lirit va]za, k nd oi kokoshi edh e ikn xhin rit, ed hembeti vajza v e t m ; u blua edhe dri tht, edhe ra m iel lt , e m blodhivajza, m bajt i dhe mul l in edhe ngarkoi m iel lt ed he iku. M ara memngfes va te n sh t pi ; njerka me t bija t fl i jn alcoma, s' ishnngritur. Kur vate Maro Prhitura, qni ish n shkall, q rrij, e p oq pa, q v i j vajza nga mull ir i edh e e br tr f lor i q n koknjera n th on j, lehu q ni edh e tha, q vjen M a ro Perhitura veshurn f lor i". E d gjo i njerka nga jataku, q fl i jn akom a, edh e i fo l iqnit e i tha : ku, t h ng rt trb ora , se M a ro Prhiturn tani ekan mbytur xhinrit, edh e ti thua, q vjen M a ro Prhitura e f lorim t."E sa t' i thosh ato fjal q nit, nje rka, i fo li vajza n de r e i tha ,q hapa der n se erdha. As htu u nqre njerka, hapi de rn . Kur esrie Maro Prhiturn mbytur n f lor i , i erdhi , q t p lc i t ; edheashtu e mo ri gjo ja me t m ir e dh e e pje ti e i tha, q ish ishshkaku, q u bre kshtu me kto rroba t f lor imta ti ?" I tho t ajovajza, q


102/221

shpun suratin pas kurm it, e dhe ashtu erd hi koha, k nd oi kokosh i, iknata, m beti Lilua n m ulli shtrmbuar duar e km b e kok e tg jitha ,N m ngjes, kur van m illon ejt . e gjen shtrmbuar, e pje n , se ngahaish. U tha v nd in, se nga ish; ashtu e vun m nj kal m il lonejt edhee drguan n shtpi. E jma u kish ngritur edhe prit Lilon, t' i vij e florimt.Q n i e pa q vi j Lilua shtrmbuar, e pa q mrguar q ni edhe lehu etha, q 'Vje n Lilua me kok e me duar e me km b shtrmbr edh e ka-luar m kal t m illonajt. I th oi e jm a e Lilos: ku, t hng rt trbora, se Lilua do t vij mbitur n f lor i , se erdhi Maro Prhitura eflo, imt, jo Lilua ime, q isht m' e bukur edhe d i m m ir t lla-foset nga Maro Prhituras. E sa t sos fialt me qn, e pa q vinejLi lua shtrmbuar; athere brit i edhe dol l i , e mo ri Lilon edh e e shpurin shtpi edhe mori d okt or edhe priftr me t knduar e dhespotre t g jith e mezi e so lli nj ik n v n d pra p kok n e Lilos, qvsh tronej pra pa kurrmit. E si u shrua Lilua, pra p zuri ajo ed he kr-ko nsj dhn dur, q t marton vashazt. A t h e r nj princ nga njtjatr v nd s duaj edh e ai t martone j se sado vashaz princeshaq kish par s' i kish plqy er ndo nj. N j mbrma nek f l i j , i bnet

n nd r M a ro Prhitura, pa m r; se cila ish nuk i d fto i princit;ed he at ij aq i p lqe u, q pa esap, ed he ju duk n gjum , sikur epjet i , se nga ish, ed he ajo sikur i d fto i fshatin, se nga ish. Edheashtu ai prin ci i mo ri mas n kurm e dh e n krnb, n kurm pr tibr rroba t edh e n km b per t i br kpuct. E ashtu me atndr gj i th natn princi, edhe n mngjes, q u ngre, i gjeti mastashtu, si i kish matur, edhe ai u merie edhe tha, q


103/221

Prhiturs edhe m e t y r e ; e ndreqeshin gj ivh ditn e ujdisjr*rrobat, q t ' i p lqe ns j princi. A tj e nek stoliseshin ato t dy a, isbe dhe Maro Prhitura e i bnej sehir; e i thoshn ato, q doje, tjeshe edh e ti , t veshnje nj par rroba nga tonat e t v eje edhe ttne princi". Edhe prqe shnjn me t ; ed he ejo u tha, q u s' janvpr atje, po t veni ju, q jeni t rnira". Edhe ashtu u nisn vashazt t dyame gj i th mmn e tyre edhe vcn. E si ikn ato, m beti M ar o P r-hitura ve tm n shtpi, edhe u nis edhe ajo e v ate ne tetua e sa j;edhe si va te a tje, rrij menduar edh e mbushur syt me lot. E si e p atetua e saj ashtu, i tha, q


104/221

e M a'O Pferhiturs ishn pran saj e dh e e njerka, sjo i n johu, p o atonuk e nj oh n ; edhe i vun n km b kpuct edhe motrat e asajed he nuk i zun ; pasandaj i mori dhe M a ro P rhitura e i vuri nk m b , e e zun tamtin, si ishn p rer pr at . Kur e pa prin ci, qe zun kp uc t tamam , u gzua shum, se i p lq eu vajza. Ed he ashtub n qe jf, njera n njm bd hjet sahati, edhe i ip princi M a ro Pr-hiturs t ' m bla l loi l loi edh e ja ip m e do r t t i j , edh e ajo u ipt m otrave t, e hajn edh e ato, po l lafin princi gj i th me M ar o Pr-hiturn duaj t l lafosej. E si ra nj rrb d hje t sahati, u ngre ajo ti kn ; deshi princi t' e mban akom a, t llafosej me t , edhe ajo nukndeni i , po iku e sa erdhi sahati dy m b dh jet va te ne tetua e saj;ed he u bn kualt m i, edhe t t jerat si ishn, edh e M ar o Prhiturambeti prap n rroba, q kish, edh e ashtu e p je ti tetua e saj e itha, q ish shkove ?. I tha a jo, q shum' m ir shkova / prin ci memua duaj t bisedonte m shum nga gjith vashazt e rjera" edhe itha ed he pr kpuc , q kish prin ci, edh e i vun gjith vashazt etjera n km be, edhe asnj nuk zune, po at zun vet m , E ashtuiku Maro Prhitura edhe vate n shtpi t saj m prpara nga mo-trat e saj edhe u kumbis e f jeti. Kur van ato, e gjen n shtpi,si e kishn ln; i fual . u hapi der n, van u .b rnd a; i pr iti edh eajo, i p je ti e u tha, q "ish shkuat nga princ i ?" I thon a'o , qshkuam shum mir p o ku t jeshe edh e ti , t shohe, le princ in, pot shohe nj vajz mb re ti, q erdhi atje, q ish veshur e t r nf lor i , ed he e kish marr princi pran vethes e dh e p ra

peralla popullore shqiptare

Documents