penggunaan air domestik

1.0 Pendahuluan

Air merupakan elemen penting dalam kehidupan seharian. Air yang meliputi 70

peratus daripada isipadu dunia memainkan peranan sebagai sumber untuk pelbagai

kegunaan seperti memasak, membasuh dan sebagainya. Air juga turut berperanan

menjadi salah satu keperluan terhadap badan manusia di mana badan manusia

memerlukan sekurang-kurangnya 8 gelas air setiap hari untuk menampung keperluan

badan. Begitu juga halnya dengan tumbuhan dan haiwan yang banyak memerlukan

sumber air untuk terus hidup. Oleh yang demikian, fungsi dan peranan air tidak hanya

terhad kepada manusia semata-mata, malah turut digunakan untuk oleh tumbuhan dan

haiwan.

Peranan dan fungsi air sememangnya tidak terhad kepada penggunaan oleh isi

rumah sahaja. Jabatan kerajaan, agensi swasta, badan-badan konporat, jabatan bukan

kerajaan ( NGO ), malah seluruh masyarakat turut memerlukan air dalam kehidupan

seharian mereka. Air juga turut dilibatkan dalam pelbagai fungsi dewasa ini. Contohnya

seperti penggunaan air untuk tujuan pembinaan bangunan, pembersihan kawasan bandar,

pengindahan sesebuah kawasan dan sebagainya. Namun begitu, kajian ini akan lebih

memfokuskan kepada penggunaan air oleh isi rumah di kawasan Flat Perumahan Guru,

Sekolah Kebangsaan Dinapokuon, Penampang.

2.0 Justifikasi Kajian

Kajian ini dibuat untuk melihat tentang penggunaan sumber air oleh penduduk di

kawasan kajian. Pada kebiasaannya, air digunakan untuk pelbagai tujuan harian seperti

1

memasak, pembersihan diri, membasuh dan sebagainya. Oleh yang demikian, kajian ini

adalah perlu untuk mengetahui sama ada penduduk di kawasan kajian ini menggunakan

air dengan efektif dalam kehidupan seharian mereka ataupun sebaliknya. Dalam pada itu,

hasil kajian juga akan digunakan sebagai fakta untuk menyedarkan masyarakat di

kawasan berkenaan tentang kepentingan menjaga dan menjimatkan air. Penggunaan air

yang berlebihan atau pembaziran air yang berlaku setiap hari akan memberikan impak

yang negatif kepada penduduk berkenaan. Selain daripada membayar bil yang tinggi,

mereka juga mungkin akan dilanda krisis air yang boleh menyebabkan kerajaan negeri

membuat catuan air di kawasan berkenaan yang mana akan mendatangkan banyak

masalah kepada mereka. Oleh yang demikian, kajian amat perlu untuk mengetahui

kecekapan dan keprihatinan penduduk di kawasan kajian berkenaan penggunaan air

domestik.

3.0 Kawasan Kajian

Kawasan kajian merujuk kepada di mana kajian berkenaan penggunaan air

domestik ini dilakukan. Secara amnya, kajian ini adalah meliputi kawasan Flat

Perumahan Guru, Sekolah Kebangsaan Dinapokuon, Penampang. Kajian ini adalah untuk

melihat kekerapan penggunaan air oleh guru-guru yang tinggal di kawasan tersebut.

Contohnya seperti ingin melihat kekerapan mereka menggunakan air untuk tujuan

membasuh pakaian, membasuh pinggan, membasuh kereta dan sebagainya. Segala

dapatan atau hasil kajian akan menggambarkan sama ada mereka cekap dalam

penggunaan air ataupun sebalikny.

2

4.0 Teknik Kajian

Dalam melihat hasil kajian ini, penggunaan borang soal selidik adalah kaedah

atau teknik yang digunakan dalam kajian ini. Borang soal selidik ini terdiri daripada 13

soalan yang mana meliputi pelbagai bentuk persoalan seperti mana yang terdapat dalam

lampiran 1. dalam borang soal selidik ini, tumputan diberikan kepada aspek penggunaan

air di kawasan kajian yang ingin dikaji oleh penyelidik. Sebanyak 20 respondan telah

diberikan borang soal selidik ini untuk mengetahui segala maklumat yang diperlukan.

Selepas itu, segala data yang telah dikumpul daripada 20 respondan tersebut akan

dianalisis dengan menggunakan perisian SPSS. Perisian ini adalah salah satu perisian

yang biasa digunakan untuk melihat hasil sesuatu kajian. Setelah segala data dimasukkan

ke dalam perisian ini, data-data tersebut akan dianalisis untuk melihat kemungkinan-

kemungkinan yang mungkin wujud hasil daripada kajian itu. Segala analisis dan hasil

kajian akan dibincangkan dalam perbincangan berikutnya.

Borang soal selidik ini mengandungi 13 soalan yang meliputi pelbagai bentuk

soalan untuk melihat aktiviti-aktiviti respondan yang berkaitan dengan penggunaan air

domestik. Contohnya seperti penggunaan air dalam aktiviti pembersihan diri, mencuci

kenderaan, menyiram bunga dan sebagainya. Hasil dan dapatan kajian yang akan

diperolehi akan memperlihatkan sama ada pengguna di kawasan kajian ini menggunakan

air dengan cermat atau sebaliknya. Sekiranya penggunaan air adalah sistematik di

kawasan ini, maka ianya harus diteruskan. Sekiranya keadaan adalah sebaliknya, maka

tindakan susulan perlu dilakukan agar tidak berlaku pembaziran air yang boleh membawa

3

negeri Sabah terutamanya ke arah masalah krisis air seperti mana yang sering berlaku di

daerah Klang, Selangor.

Daerah Klang adalah antara beberapa daerah di Malaysia yang sering mengalami

catuan air ekoran daripada kekurangan air untuk diagihkan di seluruh negeri Selangor.

Hal ini adalah ekoran daripada pencemaran yang beberapa batang sungai di Selangor

yang menjadi tulang belakang sebagai sumber utama untuk mendapatkan bekalan air.

Dalam pada itu, keadaan ini juga mungkin disebabkan oleh sikap penduduk yang tidak

ingin mengawal penggunaan air dalam aktiviti harian mereka. Oleh yang demikian, kita

tidak mahu melihat perkara yang sama turut terjadi di Sabah terutamanya di kawasan

kajian ini. Pengawalan dan tindakan yang lebih berkesan boleh dibuat berlandaskan

kepada hasil kajian yang akan diperolehi.

5.0 Hasil dan Analisis Kajian

5.1 Pendapatan Sebulan

Frequency PercentValid

PercentCumulative

PercentValid RM1001 - RM2000 1 5.0 5.0 5.0 RM2001 - RM3000 7 35.0 35.0 40.0 RM3001 - RM4000 10 50.0 50.0 90.0 Atas RM4000 2 10.0 10.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Kebanyakan guru berpendapatan melebihi RM3,000 ke atas iaitu sebanyak 60

peratus. Selebihnya adalah berpendapatan antara RM1,000 hingga RM3,000.

Pendapatan ini akan menggambarkan tentang kuasa respondan dalam menggunakan

4

air dalam kehidupan seharian. Semakin tinggi pendapatan respondan, maka semakin

tinggi kemampuan mereka untuk menggunakan lebih banyak air.

5.2 Sumber Bekalan Air


PercentCumulative

PercentValid Air Paip 20 100.0 100.0 100.0

Kesemua 20 respondan mendapatkan sumber air melalui air paip. Ini bermaksud

bahawa kesemua respondan bergantung harap terhadap air yang dibekalkan oleh

Jabatan Bekalan Air Sabah ( JAS ). Sekiranya wujud masalah pentadbiran JAS yang

memaksa mereka untuk tidak membekalkan air kepada penduduk di kawasan ini,

maka penduduk di kawasan tersebut tidak akan mendapat sumber bekalan air.

5.3 Bil Air Sebulan ( Air Paip )


PercentCumulative

PercentValid RM1 - RM20 2 10.0 10.0 10.0 RM41 - RM60 3 15.0 15.0 25.0 RM61 - RM80 3 15.0 15.0 40.0 Atas RM80 12 60.0 60.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Dapatan kajian ini mendapati lebih 50 peratus respondan membelanjakan lebih

daripada RM80 setiap bulan untuk tujuan penggunaan air. Ini menunjukkan bahawa

penggunaan air di kalangan respondan ini adalah tinggi. Hal ini mungkin disebabkan

oleh kuasa mengguna mereka ekoran daripada pendapatan bulanan yang tinggi.

Dalam pada itu, hanya 2 respondan sahaja yang menggunakan kurang daripada RM20

setiap bulan untuk tujuan penggunaan air.

5

5.4 Purata Seorang Sehari Ke Tandas ( Air Besar )


PercentCumulative

PercentValid Dua Kali 6 30.0 30.0 30.0 Tiga Kali 14 70.0 70.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Air sering digunakan untuk tujuan membasuh badan selepas ke tandas atau selepas

membuang air besar dan kecil. Berdasarkan kepada dapatan kajian ini mendapati

bahawa kesemua respondan menggunakan tandas dua dan tiga kali sehari.

5.5 Aktiviti Mandi / Pembersihan Diri ( Purata Sehari )


PercentCumulative


Salah satu tujuan air adalah untuk tujuan penggunaan mandi. Daripada analisis yang

diperolehi mendapati bahawa 90 peratus respondan mandi sebanyak dua kali sehari

dan hanya 2 daripada mereka yang mandi tiga kali sehari.

5.6 Aktiviti Mandi / Pembersihan Diri ( Tempoh )


PercentCumulative

PercentValid 1 - 10 Minit 1 5.0 5.0 5.0 11 - 20 Minit 14 70.0 70.0 75.0 21 - 30 Minit 5 25.0 25.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Daripada purata mandi respondan dalam sehari yang diperolehi dalam analisis di atas,

tempoh masa yang digunakan untuk tujuan pembersihan diri ini adalah sekitar tiga

6

puluh minit ke bawah. Sebanyak 14 respondan memerlukan 11 hingga 20 minit untuk

setiap kali membersihkan diri dan hanya 5 orang respondan yang memerlukan lebih

daripada 20 minit untuk setiap kali membersihkan diri. Keadaan ini menunjukkan,

purata masa yang diperuntukkan menunjukkan bahawa kebanyaka respondan

memerlukan masa yang lama untuk membersihkan diri iaitu melebihi 10 minit.

5.7 Aktiviti Cuci Pinggan ( Purata Sehari )


PercentCumulative


Selain menggunakan air untuk tujuan membersihkan diri, respondan juga

menggunakan air untuk tujuan membasuh pinggan. Daripada analisis yang diperolehi

mendapati bahawa kebanyakan respondan hanya membasuh pinggan dua kali sehari

iaitu sama ada padi dan malam atau tengah hari dan malam iaitu selepas waktu

makan. Tujuh daripada respondan yang dikaji pula membasuh pinggan sebanyak tiga

kali sehari.

5.8 Aktiviti Cuci Pinggan ( Tempoh )


PercentCumulative

PercentValid 1 - 10 Minit 12 60.0 60.0 60.0 11 - 20 Minit 8 40.0 40.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Daripada purata aktiviti mencuci pinggan yang dilakukan dalam sehari, lebih

daripada 50 peratus respondan yang hanya memerlukan kurang daripada sepuluh

7

minit untuk setiap basuhan. Ini menunjukkan bahawa penggunaan air untuk aktiviti

ini adalah berkurangan.

5.9 Aktiviti Cuci Pakaian ( Dengan Tangan )


PercentCumulative

PercentValid Sekali 8 40.0 40.0 40.0 Dua Kali 6 30.0 30.0 70.0 Tiga Kali 6 30.0 25.0 95.0 Total 20 100.0 100.0

Selain itu, air juga digunakan untuk mencuci pakaian seperti mana analisis yang

diperolehi di atas. Keadaan ini menunjukkan bahawa sebanyak 40 peratus respondan

yang hanya sekali sahaja membasuh pakaian menggunakan tangan pada setiap hari.

Selebihnya iaitu 60 peratus membasuh pakaian menggunakan tangan melebihi dua

kali sehari.

5.10 Aktiviti Cuci Kereta ( Purata Seminggu )


PercentCumulative

PercentValid Sekali 12 60.0 60.0 60.0 Dua Kali 4 20.0 20.0 80.0 Tiga Kali 4 20.0 20.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Respondan yang kebanyakannya mempunyai sebuah kereta hanya memcuci kereta

sekali dalam seminggu iaitu seramai 12 orang. Selebihnya mencuci kereta dua kali

seminggu sebanyak 4 orang dan tiga kali seminggu sebanyak 4 orang. Ini

menunjukkan bahawa aktiviti mencuci kereta kurang dilakukan dalam seminggu.

8

5.11 Aktiviti Cuci Kereta ( Tempoh )


PercentCumulative

PercentValid 1 - 10 Minit 1 5.0 5.0 5.0 11 - 20 Minit 5 25.0 25.0 30.0 21 - 30 Minit 10 50.0 50.0 80.0 Atas 40 Minit 4 20.0 20.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Dalam pada itu, tempoh masa yang digunakan untuk setiap kali aktiviti mencuci

kereta adalah berbeza. Walau bagaimanapun, lebih daripada separuh respondan

memerlukan masa lebih daripada 20 minit untuk setiap kali mencuci kereta iaitu

seramai 10 orang respondan memerlukan 21 hingga 30 minit untuk setiap kali

basuhan, 4 orang respondan memerlukan lebih daripada 40 minit dan selebihnya 6

orang respondan hanya memerlukan kurang daripada 20 minit untuk membasuh

kereta pada satu-satu masa.

5.12 Aktiviti Siram Bunga ( Purata Sehari )


PercentCumulative

PercentValid Sekali 15 75.0 75.0 75.0 Dua Kali 3 15.0 15.0 90.0 Tiada Bunga 2 10.0 10.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Aktiviti menyiram bunga pula adalah antara aktiviti lain yang memerlukan

penggunaan air. Walau bagaimanapun, purata aktiviti ini dilakukan dalam sehari

adalah rendah iaitu sebanyak 75 peratus daripada respondan hanya menyiram air

sekali dalam sehari. 15 peratus yang lain pula menyiram air dua kali dalam sehari dan

terdapat juga respondan yang tidak mempunyai bunga untuk disiram iaitu sebanyak

10 peratus.

9

5.13 Aktiviti Siram Bunga ( Tempoh )


PercentCumulative

PercentValid 1 - 10 Minit 18 90.0 90.0 90.0 Tiada Bunga 2 10.0 10.0 100.0 Total 20 100.0 100.0

Daripada analisis yang diperolehi dalam jadual l di atas, kesemua respondan yang

mempunyai bunga hanya memerlukan kurang daripada 10 minit untuk membasuh

bunga pada setiap kali basuhan. Ini menunjukkan bahawa penggunaan air untuk

tujuan ini tidak memerlukan penggunaan air yang banyak.

Perbincangan dan Kesimpulan

Daripada hasil kajian yang diperolehi mendapati bahawa penggunaan air di

kalangan penduduk di kawasan Flat Perumahan Guru, Sekolah Kebangsaan Dinapokuon,

Penampang adalah tinggi. Penggunaan air yang tinggi ini dapat dilihat melalui bil

bulanan respondan yang dikeluarkan oleh Jabatan Bekalan Air Sabah. Kebanyakan

respondan iaitu 60 peratus atau 12 respondan mempunyai bil air bulanan melebihi RM80.

Keadaan ini menunjukkan bahawa setiap respondan ini menggunakan air melebihi 90,000

liter air setiap bulan. Menurut sumber yang diperolehi daripada Jabatan Bekalan Air

Sabah, setiap 1,000 liter air yang digunakan oleh pengguna di Sabah termasuk penduduk

kawasan kajian akan dikenakan bayaran sebanyak RM0.90. Oleh yang demikian,

penggunaan air yang melebihi RM80 menggambarkan bahawa penggunaan air adalah

melebihi 90,000 liter. Jumlah penggunan air yang banyak menggambarkan kepada kita

bahawa respondan yang dikaji ini menggunakan air untuk pelbagai tujuan harian. Walau

10

bagaimanapun, di sebalik penggunaan air ini, mungkin terdapat pembaziran di mana air

tidak digunakan secara sistematik.

Contohnya penggunaan air dalam aktiviti mencuci kereta. Kebanyakan daripada

respondan yang hanya mempunyai sebuah kereta memerlukan masa melebih setengah

jam setiap kali mencuci kereta mereka. Pili air yang dihidupkan melebihi setengah jam

akan menyebabkan pengaliran air yang terlalu banyak sehingga boleh menyebabkan

kepada pembaziran yang mana menyumbang kepada peningkatan pembayaran air oleh

respondan pada setiap bulan. Sepatutnya, respondan hanya memerlukan 10 hingga 15

minit untuk membasuh kereta mereka. Keadaan ini secara tidak langsung akan dapat

menjimatkan 50 peratus air yang digunakan sebelumnya. Keadaan ini seterusnya akan

dapat mengelakkan pembaziran air yang terlalu tinggi di kalangan penduduk kawasan

Flat Perumahan Guru, Sekolah Kebangsaan Dinapokuon, Penampang.

Dalam pada itu, hasil kajian yang diperolehi dalam melihat penggunaan air untuk

tujuan siraman bunga juga adalah kurang memuaskan. Rata-rata respondan mempunyai

tanaman bungan untuk disiram setiap hari. Namun begitu, tidak semua bunga perlu

disiram pada setiap hari. Contohnya seperti bunga kaktus yang hanya perlu disiram tiga

atau empat kali setiap minggu. Sekiranya bunga jenis ini disiram setiap hari, ianya akan

menyebabkan penggunaan air yang banyak untuk aktiviti ini. Dalam masa yang sama

juga, pembaziran air akan berlaku yang akan meningkatkan bil air bulanan respondan.

Oleh yang demikian, respondan perlu merancang dan melaksanakan aktiviti dengan

penuh berhemat agar air dapat dijimatkan untuk digunakan untuk tujuan-tujuan yang

11

lebih penting. Dalam pada itu, respondan tidak sepatutnya memerlukan masa yang lama

untuk aktiviti ini. Perancangan yang baik untuk melaksanakan aktiviti ini boleh

mendorong penggunaan air yang tidak terlalu banyak.

Walau bagaimanapun, terdapat beberapa elemen lain yang menunjukkan bahawa

penggunaan air adalah terkawal dan terancang. Contohnya seperti penggunaan air untuk

tujuan pembersihan diri. 90 peratus daripada keseluruhan respondan hanya memerlukan

dua kali sehari untuk membersihkan diri. Hanya 10 peratus respondan sahaja yang

membersihkan diri tiga kali sehari. Keadaan ini mungkin disebabkan oleh kemampuan

mereka untuk membayar bil air bulanan yang tinggi atau desakan keadaan yang

memerlukan mereka membersihkan diri tiga kali sehari.

Begitu juga halnya dengan penggunaan air untuk tujuan membasuh pinggan.

Walaupun terdapat respondan yang membasuh pinggan tiga kali sehari, namun masa

yang diperlukan untuk aktiviti ini adalah kurang daripada 10 minit. Keadaan ini

menunjukkan bahawa penggunaan air untuk tujuan ini adalah terkawal.

Secara keseluruhannya, kecekapan dalam penggunaan air di kawasan Flat

Perumahan Guru, Sekolah Kebangsaan Dinapokuon, Penampang masih berada pada

tahap yang sederhana. Terdapat beberapa aspek di mana respondan memerlukan banyak

air untuk menyelesaikan sesuatu aktiviti walaupun secara relatifnya adalah sebaliknya.

Dalam sesuatu aktiviti, respondan sepatutnya tidak perlu menggunakan banyak air untuk

menyelesaikan aktviti berikut. Namun begitu, faktor pendapatan yang tinggi mungkin

12

menjadi punca kepada penggunaan air yang tinggi terutamanya dalam aktiviti membasuh

kereta. Namun begitu, respondan juga peka terhadap fungsi dan peranan air yang mana

memerlukan perancangan dan pengawalan dalam penggunaannya. Pengawalan dan

penggunaan air yang tidak terancang boleh mendorong kepada berlakunya pembaziran

yang seterusnya boleh menyebabkan berlakunya krisis air. Sekiranya keadaan ini berlaku,

maka adalah menjadi tanggung jawab Jabatan Bekalan Air Sabah untuk mengadakan

catuan air agar dapat menyedarkan masyarakat tentang kepentingan untuk mengawal

penggunaan air dalam kehidupan seharian.

13

Rujukan

Robert Mc, Research Methodology, Forth Edition, Prentice Hall, United State of

Amerika, 2004

McClave Sincich, Statistics, Ninth Edition, Pretice Hall, United State of Amerika,

2003

Siti Zulaika Samion, Persekitaran dan Perancangan Air Yang Mapan, Dewan

Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, 2000

Karim Zaman dan Ishak Iskandar, Kaedah Penyelidikan dan Analisis, Dewan

Bahasa dan Pustaka, 2000

http://www.mail-archive.com

http://www.kkipc.com

http://agrolink .moa.my

http://www.water.gov.my

14

http://www.water.gov.my/

http://www.kkipc.com/

http://www.mail-archive.com/

penggunaan air domestik

Education