དཀར་ཆག

01

གསམ་པ་གཞལ་བ་མངན་གར་ངས་པའ་ཐབས་ལ་གསམ། .... 1

དང་པ་(ཚད་མའ་གངས་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................... 1

དང་པ་(ཚད་མ་གཉས་ས་གངས་ངས་པ་)ལ་གཉས། .............................. 1

དང་པ་(རགས་དགད་པ་)ན། .................................................. 1

གཉས་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པ་)ལ་གསམ། ............................... 2

དང་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་པ་)ལགསམ། ................................ 2

དང་པ་(གཞལ་བ་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ............................. 3

དང་པ་(གཉས་ཡན་ག་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ན། .................................. 3

གཉས་པ་(གཉས་མ་ཡན་ག་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ན། ............................. 4

གཉས་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་ང་བ་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས། ................... 8

དང་པ་( མདར་བསན་)ལ་གཉས། ........................................ 8

དང་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས། ................... 8

དང་པ་(ཚག་དན་)ན། ...................................................... 8

གཉས་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ལ་གསམ། .................................... 9

དང་པ་(གཞང་འད་བཀད་པའ་དགས་པ་གང་ཡན་པ་)ན། ............................ 9

02

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(བདན་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་དང་མཚན་གཞ་གང་སན་པ་)ན། ................. 10

གསམ་པ་(གབ་མཐའ་གང་ག་དབང་ད་བས་པ་)ན། ............................... 12

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ། ................................. 12

དང་པ་( དན་དམ་ད་ཡད་པའ་མཚན་གཞ་མ་འཐད་པ་སང༌བ་)ན། ........................ 12

གཉས་པ་(ཀན་རབ་ཀ་མཚན་གཞ་ལ་རད་པ་སང༌བ་)ན། ............................ 14

གསམ་པ་(ས་ཤད་སགས་ས་མཚན་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ལ་གཉས། ................. 16

དང་པ་(དངས་)ན། ....................................................... 16

གཉས་པ་(རད་སང་བ་)ན། ................................................ 16

གཉས་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་ང་བ་ངས་གཟང་བ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ། ..... 19

དང་པ་(ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་དགག་)ལ་གསམ། .......................... 19

དང་པ་(དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་བཀག་པའ་ས་ནས་དགག་པ་)ལ་གསམ། ............ 19

དང་པ་(དངས་པ་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ། ..................... 19

དང་པ་(བཀག་པ་དངས་)ལ་གསམ། ....................................... 20

དང་པ་(གསལ་བ་རང་མཚན་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་མན་པ་)ན། ..................... 20

གཉས་པ་(ལན་མན་འད་བད་དར་མ་གབ་པ་)ལ་གཉས། ........................ 21

དཀར་ཆག

03

དང་པ་(བསན་པ་)ན། ..................................................... 21

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ། ....................................... 21

དང་པ་(བ་ཁ་ན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་)ལ་གཉས། ........................ 22

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་ )ན། ................................................ 22

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................................. 22

གཉས་པ་(འབལ་མད་བརད་པ་དགག་པ་)ན།..................................... 26

གསམ་པ་(དན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་པ་)ན། ............................... 26

གསམ་པ་(ས་ཡན་གར་བ་དར་མ་གབ་པ་)ལ་གཉས། .......................... 27

དང་པ་(སས་ས་ཡན་གར་བ་བརད་པ་མ་སད་)ན། ................................... 27

གཉས་པ་( སད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན། ......................................... 27

གཉས་པ་(སན་སང་དགག་པ་)ན། ........................................... 30

གཉས་པ་(སའ་བརད་བ་དན་དམ་པར་ད་ཉད་དང་གཞན་ད་བརད་ད་མས་པ་)ལ་གཉས། . 31

དང་པ་(དངས་)ན། ........................................................ 31

གཉས་པ་( དས་གབ་པའ་དན་)ན། ............................................ 33

གསམ་པ་(བརད་ད་ཡད་པའ་ལན་དགག་པ་)ན། .................................. 36

04

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་ག་དགག་པ་)ལ་གཉས། ........................... 40

དང་པ་(ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་ཡལ་ཅན་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་པ་ )ན། ......... 40

གཉས་པ་(ཡལ་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་བཞ། ...................... 42

དང་པ་( གསལ་བ་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན། .................. 42

གཉས་པ་( འབས་བ་ཡན་མན་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན། ............................ 43

གསམ་པ་( བར་ལ་བལས་པའ་རགས་ཀས་དགག་པ་)ན། ............................ 45

བཞ་པ་(ཤས་པ་ལ་ཡན་གར་བར་མ་སང་བའ་རགས་ཀས་དགག་པ་ )ན། .................. 46

གཉས་པ་(རང་མཚན་དངས་པར་བསན་པ་)ན། ................................... 49

གསམ་པ་(ས་མཚན་ག་དབ་བ་)ལ་གཉས། ................................. 49

དང་པ་(དབ་བ་དངས་)ན། ................................................... 49

གཉས་པ་(རད་སང་)ན། .................................................... 50

གསམ་པ་(རང་མཚན་ཁ་ན་གཞལ་བར་བཞག་དགངས་པ་བསན་པ་)ལ་གཉས། ....... 51

དང་པ( རང་མཚན་གཅག་པ་གཞལ་བར་བཞག་པའ་དགས་པ་)ན། ...................... 51

གཉས་པ་( ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས། ................................ 57

དང་པ་(ལང་འགལ་སང་བ་)ན། ............................................... 57

དཀར་ཆག

05

གཉས་པ་(རགས་པ་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ན། ................................... 58

གསམ་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པའ་མཇག་བས་བ་བ་)ལ་གཉས། .................. 64

དང་པ་(དངས་)ན། ........................................................ 65

གཉས་པ་( རད་སང་)ལ་གསམ། ........................................ 66

དང་པ་(རས་དཔག་ཚད་མ་མན་པ་ལ་གནད་པ་བསན་པ་)ན། .......................... 66

གཉས་པ་(རས་དཔག་ཚད་མ་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པ་)ན། ....................... 69

གསམ་པ་(མ་ལན་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་པ་)ན། .................................. 73

གཉས་པ་(དར་མ་ངས་སང་)ལ་གཉས། .................................... 75

དང་པ་(གངས་མ་ངས་པའ་རད་པ་)ལ་གསམ། ................................ 75

རང་ས་འདས་པར་འཛན་པའ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡད་པར་

རད་པ་ན། ................................................................ 75

ཁད་པར་ང་ཤས་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ད་རད་པ་ན། ............... 76

དན་བས་བ་ན། .......................................................... 76

གཉས་པ་(ད་སན་དབང་བ་)ལ་གཉས། .................................... 77

དང་པ་(རང་ས་འདས་པའ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ། ......... 77

06

དཀར་ཆག

དང་པ་(ཁ་དག་ལ་ཕ་བའ་མ་རག་པ་རགས་པའ་བ་རས་དཔག་ཏ་བསན་པ་)ལ་གསམ། .... 78

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། .................................................... 78

གཉས་པ་(འཕས་དན་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .......................... 78

དང་པ་(མ་རག་པ་དངས་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། ................................. 78

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................... 79

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། .................................................. 79

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ། ....................................... 80

དང་པ་(སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་རང་མཚན་ལ་འབལ་བའ་ཚལ་)ན། ............. 81

གཉས་པ་(དགག་པའ་རས་དཔག་འབལ་བའ་ཚལ་)ལ་གསམ། ................... 85

དང་པ་(མ་དམགས་པའ་རགས་ཡང་དག་)ན། ...................................... 85

གཉས་པ་(ལར་སང་)ན། .................................................... 89

གསམ་པ་(འགལ་དམགས་རགས་ས་སར་བའ་ཡལ་བསན་པ་)ན། ...................... 92

གསམ་པ་(ད་དག་ག་ར་མཚན་)ལ་གཉས། .................................. 92

དང་པ་(སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་དངས་པ་ལ་འབལ་པའ་ར་མཚན་)ན། ........... 93

གཉས་པ་(དགག་རགས་ལ་བརན་པ་འབལ་པའ་ར་མཚན་)ན། ......................... 94

དཀར་ཆག

07

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 96

གཉས་པ་(རགས་པའ་མ་རག་པ་མངན་སམ་ཚད་མས་རགས་པར་བསན་པ་)ལ་གསམ། .. 96

དང་པ་(འཁལ་ར་མད་ན་མངན་སམ་གས་གབ་པ་)ན། .............................. 96

གཉས་པ་(ཡད་ན་རས་དཔག་གས་གབ་པ་)ལ། .................................. 98

དང་པ་(རས་དཔག་གས་འགབ་ཚལ་)ན། ......................................... 98

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན། ................................................ 101

གསམ་པ་(ཁ་དག་མ་དམགས་པའ་རགས་ལས་མ་རག་པར་རགས་པའང་རས་དཔག་ཏ་བསན་པ་)ན། ...... 102

གསམ་པ་(གཞན་དག་ག་དགག་པ་)ལ་གཉས། .............................. 103

དང་པ་(གཞན་གས་བཏགས་པའ་མ་རག་པ་རས་པར་དགག་པ་)ན། ..................... 103

གཉས་པ་(རང་ལགས་ཀ་མཇག་བས་བ་)ན། ..................................... 107

གཉས་པ་(ཁད་པར་ང་ཤས་ཀ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ། ..... 108

དང་པ་(གཞན་འདད་དགག་པ་)ན། ............................................ 108

གཉས་པ་(རང་ག་ལགས་)ན། ............................................... 111

གསམ་པ་(རད་སང་)ན། ................................................... 111

08

དཀར་ཆག

གཉས་པ་མངན་སམ་རང་ག་ང་བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་ལ་

གཉས། .................................................................. 111

དང་པ་(མངན་སམ་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .................................... 111

དང་པ་(མངན་སམ་གས་མཚན་ཉད་)ལ་གཉས། ............................... 112

དང་པ་(མངན་སམ་རག་བལ་ད་བསབ་པ་)ལ་གསམ། ........................... 112

དང་པ་(སབ་བད་དགད་པ་)ལ་གཉས། ...................................... 112

དང་པ་(མངན་སམ་གས་གབ་པ་)ན། ............................................ 112

གཉས་པ་(རས་དཔག་གས་གབ་ཚལ་)ལ། ..................................... 114

དང་པ་(དབང་ཤས་རག་བལ་ད་བསབ་པ་)ན། ...................................... 114

གཉས་པ་(མཐང་རག་གཅག་ཏ་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................... 119

དང་པ་(མཐང་རག་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་ར་མཚན་)ན། ................................. 119

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གཉས། ......................................... 119

དང་པ་(དབང་ཤས་ཡལ་ལ་ཆད་ཅང་འཇག་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། ...................... 120

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................... 120

དང་པ་(དན་དགག་པ་)ན། ................................................... 120

དཀར་ཆག

09

གཉས་པ་(དཔ་དགག་པ་)ན། ................................................ 125

གཉས་པ་(ཞར་བང་གཞན་ག་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས། ..................... 126

དང་པ་(དབང་པ་ལས་སས་པའ་རགས་དགག་པ་)ན། ................................ 126

གཉས་པ་(དས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན། ....................................... 128

གསམ་པ་(རང་ག་སབ་བད་གཞན་བསན་པ་)ལ་གཉས། ........................ 129

དང་པ་(དབང་ཤས་དན་སར་རག་པ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ། .................. 129

དང་པ་(ཁབ་པ་སབ་པ་)ན། ................................................... 129

གཉས་པ་(རགས་དགད་པ་)ན། ............................................... 130

གསམ་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པ་)ལ་གསམ། ............................... 130

དང་པ་(སར་བ་རགས་སགས་དན་གཞན་མ་གབ་པ་)ན། ............................ 131

གཉས་པ་(ད་སར་བ་ལ་འཕད་འད་དངས་པ་བ་མ་གབ་པ་)ལ་གསམ། .............. 132

དང་པ་(འཕད་འད་དངས་པ་བ་ས་རག་ག་རར་མ་རང་བ་)ན། ........................... 132

གཉས་པ་(ད་མ་སད་པ་)ན། ............................................... 133

གསམ་པ་(རད་བད་ས་བརད་བ་དན་གཞན་ག་དབང་གས་འཇག་དགས་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ། . 136

དང་པ་(ཁད་ཆས་དན་གཞན་མད་ཀང་ས་འཇག་པའ་དཔ་)ན། ......................... 136

10

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(ཁད་ཆས་དན་གཞན་དགས་ན་རཌ་པ་ཅན་པ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་པ་)ན། ...... 138

གསམ་པ་(དངས་མང་དང་བཏཌ་མང་ག་ཁད་པར་)ན། .............................. 141

གསམ་པ་(རགས་དན་གཞན་མད་མད་ཀང་གཅག་ག་ས་བ་མ་འགལ་བ་)ལ་གསམ། .... 142

དང་པ་(ད་མ་ལ་ས་གཅག་འཇག་པའ་ར་མཚན་མདར་བསན་པ་)ན། .................... 142

གཉས་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .................................. 144

དང་པ་(རད་སང་)ན། ...................................................... 144

གཉས་པ་(སའ་བརད་བ་ངས་གཟང་བ་)ལ་གསམ། ........................... 146

དང་པ་(མ་འདད་པའ་ཕགས་སན་དབང་བ་)ན། ................................... 146

གཉས་པ་(འདད་པའ་ཕགས་བཞག་པ་)ན། ...................................... 149

གསམ་པ་(སས་གཞན་སལ་བརད་དགས་པའ་ར་མཚན་)ན། ......................... 151

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 152

གཉས་པ་ས་སར་རག་པ་ཡན་པ་དགག་པ་ལ་གཉས། ........... 153

དང་པ་(ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པའ་རགས་ཀས་དགག་པ་)ན། ............. 153

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པ་)ན། ................................... 153

དཀར་ཆག

11

གཉས་པ་མངན་སམ་རག་པ་ཡན་པ་ལ་གནད་བད་དགད་

པ་ལ་གཉས། ........................................................... 155

དང་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ། ..................................... 155

དང་པ་(གཟགས་འཛན་མང་བད་མད་པར་ཐལ་བ་)ན། ............................... 155

གཉས་པ་(འདས་པ་དན་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ན། ................................. 157

གསམ་པ་(རང་མཚན་མཐང་བའ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ལ་གསམ། ............... 160

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 161

གཉས་པ་(དབང་ཤས་དང་རག་པ་ཐ་དད་ད་གབ་པ་)ན། .............................. 162

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................................ 162

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ལ། ................................................. 166

གཉས་པ་མཚན་གཞའ་རབ་ཏ་དབ་བ་ལ་བཞ། ................... 168

དང་པ་(དབང་པའ་མངན་སམ་)ལ་གསམ། .................................. 168

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀ་ཐ་སད་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན། ................................. 168

གཉས་པ་(རག་བལ་ལ་ལང་འགལ་སང་བ་)ལ་གསམ། ......................... 171

དང་པ་(མད་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ན། ........................................... 171

12

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(སབ་དཔན་དབག་གཉན་ག་ལང་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ལ་གཉས། ........... 172

དང་པ་(དངས་)ན། ....................................................... 172

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གཉས། ......................................... 174

དང་པ་(ཏལ་ལ་སགས་པའ་སང་བས་མ་ངས་པ་)ན། ................................. 174

གཉས་པ་(ཁ་བའ་སང་བས་མ་ངས་པ་)ལ་གཉས། ............................. 176

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 176

གཉས་པ་(ས་ཚགས་གཅག་ཏ་མ་རང་བའ་ར་མཚན་)ལ་གཉས། .................. 176

དང་པ་(དན་ས་ཚགས་ཡན་པས་རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་ག་བདག་ཉད་ཡན་པ་དགག་པ་)ན། ... 177

དང་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ན། ............................................... 180

གཉས་པ་(དན་བསས་ནས་དབང་ཤས་རག་མད་ད་གབ་པ་)ན། ........................ 182

གསམ་པ་(མདའ་དགངས་པ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .................... 183

དང་པ་(སར་བཤད་པའ་སབ་བད་ད་དག་མ་འཐད་པའ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས། ........ 183

དང་པ་(རད་པ་)ན། ........................................................ 183

གཉས་པ་ལན་ལ་གཉས། ............................................. 184

དང་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་མ་བངས་པའ་ལགས་ལ་བརན་ནས་ལན་གདབ་པ་)ལ་གསམ། 184

དཀར་ཆག

13

དང་པ་(མདར་བསན་པ་)ན། ................................................. 184

གཉས་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .................................. 186

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་བཀག་པའ་དབང་ད་བས་ནས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་སན་པའ་མདའ་དན་བཤད་པ་)ལ་

གསམ། ................................................................. 187

དང་པ་(སང་བ་ལར་ད་བདན་ན་དགག་མ་ནས་པ་)ན། ................................ 187

གཉས་པ་(སང་བ་ལར་མ་བདན་པའ་རགས་པ་)ལ་གཉས། ...................... 187

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པ་)ན། ................. 188

གཉས་པ་(ནང་ཤས་པ་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པ་)ན། ............. 188

གསམ་པ་(དས་གབ་པའ་དན་)ལ་གསམ། .................................. 189

དང་པ་(གཉས་སང་ཤས་པའ་གནས་ལགས་ས་གབ་པ་)ལ་གཉས། .................. 190

དང་པ་(ཚག་དན་)ན། ...................................................... 190

གཉས་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ལ་གཉས། ..................................... 190

དང་པ་(ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་བདན་པ་གཉས་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས། .............. 190

དང་པ་(མཚན་ཉད་)ན། .................................................... 190

གཉས་པ་(མཚན་བའ་དབ་བ་)ན། ........................................... 191

14

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཇ་ལར་ཉམས་ས་བང་བའ་ཚལ་)ན། .................. 195

གཉས་པ་(གཉས་སང་འཁལ་པར་གབ་པ་)ན། .................................... 195

གསམ་པ་(གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ཀ་རང་བཞན་གས་སང་པ་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་

བཤད་པའ་མདའ་དན་ད་གབ་པ་)ན། ............................................... 197

གཉས་པ་(ཕ་དན་ཁས་བངས་བའ་དབང་ད་བས་ནས་དའ་དན་བཤད་པ་)ན། .............. 198

གསམ་པ་(རད་སང་)ལ་གསམ། ........................................ 199

དང་པ་(འཁལ་སང་ས་བ་ར་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། .............................. 199

གཉས་པ་(དན་དམ་བདན་པ་ཐ་མལ་པས་ཀང་མངན་སམ་ད་རགས་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། .... 200

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་བངས་བའ་དབང་ད་བས་ནས་ལན་གདབ་པ་)ལ་གཉས། .. 203

དང་པ་(དངས་)ན། ........................................................ 203

གཉས་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། .......................................... 206

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་མད་ན་ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་ལ་གནད་པ་གཞན་བསན་པ་)ལ་

གསམ། ................................................................. 207

དང་པ་(བ་ལང་ད་ཡན་ལག་ད་མ་དང་ལན་པར་མ་འཛན་པར་ཐལ་བ་)ན། ................... 207

གསམ་པ་(ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་གངས་ཅན་ག་ལགས་ལ་ཡང་གབ་པ་)ན། .............. 211

དཀར་ཆག

15

གསམ་པ་(ལག་པ་ད་མ་དང་ས་དན་གཞན་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་དན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .. 211

དང་པ་(ཆས་ཅན་གཅག་ག་ལག་པ་ད་མ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པ་)ན། ........... 212

གཉས་པ་(ས་དན་གཞན་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པ་)ལ་གཉས། ........... 213

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན། .................................................. 213

གཉས་པ་(དས་རགས་ཅན་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན། ............................... 215

གཉས་པ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ལ་གསམ། ........................... 216

དང་པ་(རད་པ་)ན། ....................................................... 216

གཉས་པ་(ལན་)ལ་གཉས། ............................................ 217

དང་པ་(སའ་དན་)ན། ..................................................... 217

དས་ན་སབ་དཔན་ཆས་མཆག་ག་བཞད་པ་འབའ་ཞག་འཐད་པར་

སམས་ཏ། ............................................................... 219

དང་པ་(རན་གསམ་ངས་གཟང་བ་)ན། ......................................... 219

གཉས་པ་(ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་)ན། .......................................... 219

གསམ་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན། ............................... 220

གཉས་པ་(ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། ............................ 223

16

དཀར་ཆག

དང་པ་(ཐལ་བ་དང་པའ་ལན་)ན། .............................................. 223

གཉས་པ་(ཐལ་བ་གཉས་པའ་ལན་)ན། ......................................... 225

གསམ་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ། ................................. 226

དང་པ་(ཡལ་ངས་མད་འཛན་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། ................................ 226

གཉས་པ་(དའ་གཟང་ཡལ་དབང་མངན་དང་ལན་ཅག་ཚགས་ནས་རན་བད་པ་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན། ..... 227

གསམ་པ་( ད་འཐད་ན་གཟང་འཛན་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན། .......................... 228

གསམ་པ་རང་རག་མངན་སམ་ལ་གཉས། ........................ 229

དང་པ་(མཚན་ཉད་བསབ་པ་)ན། .............................................. 229

གཉས་པ་(མཚན་གཞ་བསབ་པ་)ལ་གསམ། ................................ 230

དང་པ་(བད་སགས་ནང་ག་བམ་པར་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................. 230

དང་པ་(འདད་པ་བརད་པ་)ན། ................................................ 230

གཉས་པ་(ད་དགག་པ་)ལ་གཉས། ....................................... 231

དང་པ་(དབང་ཤས་འཁར་ག་ཚར་བ་བད་བ་རང་རག་མངན་སམ་ག་མང་བར་བསབ་པ་)ལ་གཉས། .. 231

དང་པ་(སར་ཤས་པར་སབ་པ་)ན། ............................................. 231

གཉས་པ་(མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................... 234

དཀར་ཆག

17

དང་པ་(བ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འཇག་པ་ལ་མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གསམ། 234

དང་པ་(བད་སགས་དང་ལན་ཅག་སས་པའ་དབང་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་འཐད་པ་)ན། ......... 234

གཉས་པ་(ཕས་བང་བའ་ཡད་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་འཐད་པ་)ན། ....................... 235

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་བཞ། ...................................... 236

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀས་དན་དང་བད་བ་གཉས་ཀ་རམ་གས་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན། ....... 236

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན། ..................................... 238

གསམ་པ་(བད་བ་རང་པ་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན། ................................. 239

བཞ་པ་(དན་གཅག་པ་འཛན་ན་བད་བ་འཛན་པར་འགལ་བ་)ན། ........................ 240

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་འཇག་པ་ལ་ད་དགག་པ་)ལ་གཉས། ........................ 240

དང་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན། ................................................... 240

གཉས་པ་(འདའ་ལན་དགག་པ་)ན། ........................................... 241

གཉས་པ་(ཕའ་བམ་པར་ཕ་དན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ......................... 244

དང་པ་(བད་སགས་ཕ་དན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ......................... 244

དང་པ་(རགས་པ་ས་མས་དགག་པ་)ན། .......................................... 244

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པ་)ལ་གཉས། ......................... 245

18

དཀར་ཆག

དང་པ་(རགས་ཀས་དགག་པ་)ན། .............................................. 245

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ། ............................................ 247

གཉས་པ་(སམས་ཀ་བདག་ཉད་ད་གབ་པ་)ལ་གཉས། ......................... 249

དང་པ་(སམས་ས་གབ་པའ་དན་བས་བ་)ན། ...................................... 249

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་པ་)ལ་གསམ། ................................... 250

དང་པ་(བ་མང་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ན། ......................................... 250

གཉས་པ་(རས་ཐ་དད་འདས་པས་མ་ཕད་པའ་ལན་དགག་པ་)ན། ....................... 252

གསམ་པ་(སམས་སམས་བང་ལ་མཚངས་པ་སང་བ་)ན། .......................... 253

བཞ་བ་རལ་འབར་མངན་སམ་ལ་གཉས། ......................... 258

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ། ............................................ 258

དང་པ་(མཚན་ཉད་)ན། .................................................... 258

གཉས་པ་(མཚན་གཞའ་དབ་བ་)ན། ........................................... 259

གསམ་པ་(མཚན་གཞ་གབ་པ་)ན། ............................................ 259

གཉས་པ་(ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པ་)ལ་གསམ། ............................ 259

དང་པ་(རལ་འབར་མངན་སམ་ག་མཚན་གཞ་)ན། .................................. 259

དཀར་ཆག

19

གཉས་པ་(མཚན་ཉད་)ལ་གཉས། ........................................ 260

དང་པ་( རག་བལ་ག་དན་)ལ་གཉས། ...................................... 260

དང་པ་( རས་པར་བཤད་པ་)ན། .............................................. 260

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 263

གསམ་པ་(རག་བལ་ག་དན་བ་བག་ཏ་བཤད་པ་)ལ་གཉས། ..................... 264

རག་པ་ངས་གཟང་བ་ན། .............................................. 264

རག་བལ་ག་དན་ལ་གཉས། ........................................... 264

དང་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ན། ................................................. 264

གཉས་པ་(ཚག་དན་)ན། ................................................... 267

གཉས་པ་མངན་སམ་ལར་སང་ལ་གཉས། ......................... 268

དང་པ་(ལར་སང་ག་དབ་བ་)ན། .............................................. 268

གཉས་པ་(ཕ་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས། .................................... 269

དང་པ་(རག་པ་མངན་སམ་ལར་སང་གསམ་ད་ཕ་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས། ............. 269

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། .................................................... 269

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ན། ................................................. 271

20

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(རག་མད་ལར་སང་ལགས་ས་བཀར་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས། ............. 273

དང་པ་(འཐད་པའ་ཕགས་བཞག་པ་)ན། ........................................ 273

གཉས་པ་(དམགས་བསལ་ག་དན་གཞན་ད་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ............. 275

དང་པ་(དམགས་བསལ་ག་ཚག་རག་མད་ཀ་ཤས་པ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ད་བཞག་པའ་ལག་པའ་

དཔར་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ........................................... 276

དང་པ་(ལང་དང་སར་བའ་རགས་པས་དགག་པ་)ན། ................................ 276

གཉས་པ་(མ་སར་བའ་རགས་པས་དགག་པ་)ན། .................................. 279

གཉས་པ་(གསལ་སང་ཅན་ག་ཤས་པ་ཁ་ཅག་རག་མད་ཡན་པ་དམགས་ཀས་བསལ་བའ་དན་ཅན་ད་

འདད་པ་དགག་པ་)ན། .......................................................... 281

གསམ་པ་(མངན་སམ་ཚད་མའ་འབས་བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .... 282

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ། ............................................ 282

དང་པ་(ཚད་འབས་འད་གང་ལས་འཕས་པ་)ན། ................................... 283

གཉས་པ་(གཞན་དག་ག་འདད་པ་དགད་པ་)ན། .................................. 283

གསམ་པ་(རང་ག་ལགས་བཞག་པ་)ན། ....................................... 284

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ག་དན་)ལ། ............................................. 289

དཀར་ཆག

21

དང་པ་(ཚད་འབས་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས། .............................. 290

དང་པ་(བ་བད་སའ་རམ་གཞག་)ན། ........................................... 290

གཉས་པ་(ཚད་འབས་བ་བག་ཏ་བཤད་པ་)ལ་གསམ། ......................... 290

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་དང་པ་)ལ་གཉས། ............................ 291

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། ................................................... 291

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ། ..................................... 293

དང་པ་(རང་ལགས་ཀ་ཚད་འབས་བཞག་པ་)ན། .................................... 293

གཉས་པ་(གཞན་ལགས་དགག་པ་)ལ་གཉས། ............................... 298

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། .................................................... 298

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ན། ................................................. 300

གསམ་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན། ............................................... 306

གཉས་པ་རང་རག་ག་ཚད་འབས་ལ་གཉས། ....................... 308

དང་པ་(ཕ་རལ་རག་པའ་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས། ......................... 308

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན། ................................................ 308

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ལར་སང་བ་དང་འགལ་བ་སང་པ་)ལ་གསམ། ................... 313

22

དཀར་ཆག

དང་པ་(གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ལ་གསམ། .......................... 313

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ན། ................. 313

གཉས་པ་(ཉས་པ་ད་ནས་ཤས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ལ་ཡང་མཚངས་པ་)ན། ....... 314

གསམ་པ་(ད་ལ་འགལ་བ་སང་བ་)ན། ......................................... 315

གཉས་པ་(དར་སང་འཁལ་ཤས་ས་བསན་པ་)ན། ................................. 317

གསམ་པ་(རང་རག་འབས་བར་གབ་པ་)ན། ..................................... 318

གཉས་པ་(ཕ་རལ་རག་པ་ལ་གནད་བད་ཀ་གཏན་ཚགས་དགད་པ་)ལ་གསམ། ........ 319

དང་པ་(ཕ་རལ་རགས་པས་མ་འཐད་པ་)ན། ....................................... 319

གཉས་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་གནད་པའ་རགས་དགད་པ་)ལ་གཉས། ................. 321

དང་པ་(ཚག་དན་)ན། ...................................................... 321

གཉས་པ་(གཏན་ཚགས་ཚད་མ་གང་གས་འགབ་པ་གཉས་ཀས་རག་པར་བ་བ་)ལ་གཉས། 322

དང་པ་(རགས་དགད་པ་)ན། ................................................. 322

གཉས་པ་(ཚལ་བསབ་པ་)ན། .............................................. 322

གསམ་པ་(དས་གབ་པའ་དན་)ན། ............................................ 323

གསམ་པ་(ཚད་འབས་གསམ་པ་)ལ་གཉས། ................................ 326

དཀར་ཆག

23

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་)ལ་གཉས། ................................. 326

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ། ............................................ 326

དང་པ་(གང་ལས་འཕས་པ་)ན། .............................................. 327

གཉས་པ་(ཇ་ལར་འཕས་པ་)ན། ............................................. 327

གསམ་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ན། ............................................. 327

དང་པ་(འབས་བ་ལ་དཔད་པ་)ན། ............................................. 327

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ག་དན་)ན། ............................................ 329

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་མད་ཀང་རམ་གཞག་ད་ཉད་གབ་པ་)ལ་གསམ། ........... 331

དང་པ་(འབས་བ་བསབ་པ་)ན། ................................................ 331

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ། ................................. 335

དང་པ་(འཛན་རམ་ཚད་མར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། ................................... 335

གཉས་པ་(ཚད་འབས་ཡལ་ས་སར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན། .............................. 337

གསམ་པ་(རང་རག་འབས་བ་ཡན་པའ་དན་བཤད་པ་)ན། ........................... 338

གསམ་པ་(གཞལ་བ་ལ་དཔད་པ་)ན། .......................................... 339

གཉས་པ་(ད་ཉད་བརལ་ལན་གཏན་ལ་ཕབ་པ་)ལ་གསམ། ...................... 340

24

དཀར་ཆག

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ཇ་ལར་སང་བ་བཞན་ཡན་པ་)ན། ...................... 340

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན། .................................................. 343

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན། ................................................ 344

གསམ་པ་(རམ་རག་པའ་ཚད་འབས་འཐད་པར་བསན་པ་)ན། ......................... 346

གཉས་པ་ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ད་དག་འཐད་པར་

བསབ་པ་ལ་གཉས། .................................................... 349

དང་པ་(བ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་)ལ་གཉས། ........................... 350

དང་པ་(ཡལ་ཤས་ད་ཡ་ཤས་པ་ཡས། ཞས་པའ་རགས་པས་བསབ་པ་)ལ་གསམ། ...... 350

དང་པ་(དན་ཁས་བངས་ནས་བསབ་པ་)ལ་གཉས། ............................. 350

དང་པ་(ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་པའ་རགས་པ་)ལ་གསམ། .................. 350

དང་པ་(ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་ནས་འཆད་པའ་འབལ་)ལ་གཉས། ............. 350

དང་པ་(གཟང་དན་རང་མཚན་དང་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་བརན་ནས་ཚལ་གཉས་བསབ་པ་)ན། ... 350

གཉས་པ་(ད་དང་མ་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་ཚལ་གཉས་རགས་པར་ས་བ་)ལ་གཉས། ...... 352

དང་པ་(དངས་)ན། ........................................................ 352

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གསམ། ......................................... 353

དཀར་ཆག

25

དང་པ་(དན་པས་རགས་དན་གཞན་འཛན་པ་དགག་པ་)ན། ............................ 353

གཉས་པ་(ལན་མན་འད་བད་འཛན་པ་དགག་པ་)ན། ................................ 354

གསམ་པ་(ཕ་རལ་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་བད་པ་དགག་པ་)ན། ...................... 354

གཉས་པ་(ཇ་ལར་འཆད་པའ་ཚལ་)ལ་གསམ། ............................... 358

དང་པ་(རམ་བཅས་འཐད་པ་)ན། ............................................... 358

གཉས་པ་(རམ་མད་མ་འཐད་པ་)ན། ........................................... 360

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 363

གསམ་པ་(ལང་ད་ལ་བརན་ནས་རམ་འགལ་མཛད་པས་རགས་པ་གཞན་བསན་པ་)ལ་གསམ། .... 364

དང་པ་(བ་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀས་བསབ་པ་)ན། ................ 364

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས། ...................................... 366

དང་པ་(ཕ་དན་ཡད་པའ་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས། ........................... 366

དང་པ་(ཚག་དན་)ན། ...................................................... 366

གཉས་པ་(རམ་རག་པའ་རན་གསམ་ངས་གཟང་བ་)ན། ........................... 367

གཉས་པ་(མད་པའ་གནད་བད་སང་བ་)ལ་གཉས། ............................. 369

དང་པ་(ར་འབས་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན། ......................................... 369

26

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(འབས་རགས་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན། ................................... 371

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 375

གཉས་པ་རམ་འགལ་མཛད་པ་རང་ཉད་ཀས་རགས་པ་གཞན་

བསན་པ་ལ་གཉས། ................................................... 376

དང་པ་(དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ལ་བརན་ནས་བ་ཚལ་གཉས་ས་བསབ་པ་)ན། ............... 376

གཉས་པ་(འཁལ་པ་ལ་བརན་ནས་བསབ་པ་)ན། ................................... 378

གཉས་པ་ཕ་རལ་ཁས་མ་བངས་པར་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་

རགས་པ་ལ་གསམ། .................................................... 382

དང་པ་(རགས་པ་བརད་པ་)ན། .............................................. 382

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ། .................................. 382

དང་པ་(ཡལ་དབང་བར་ག་སང་བའ་ཁད་པར་ག་ལན་དགག་པ་)ན། ...................... 383

གཉས་པ་(སང་བ་གསལ་མ་གསལ་ག་ལན་དགག་པ་)ན། ............................ 383

གསམ་པ་(ལས་དབང་ལ་བརན་པའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................. 387

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 389

གསམ་པ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་གཞན་བསན་

པ་ལ་གཉས། ........................................................... 390

དཀར་ཆག

27

དང་པ་(རགས་པ་དངས་)ན། ................................................. 390

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན། ............................................ 391

གཉས་པ་རང་རག་སབ་པའ་རགས་པ་ལ་གཉས། ................. 395

དང་པ་(རགས་པ་ས་མས་གབ་པ་)ན། ........................................... 396

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་བསབ་པ་)ལ་གཉས། ......................... 396

དང་པ་(མང་བད་དན་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................... 396

དང་པ་(བ་མངན་གར་ད་འདད་ཀང་རང་རག་མད་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ། ........... 397

དང་པ་(བ་ས་ཕ་ལ་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ............................ 397

དང་པ་(མང་བ་གཏན་མད་ད་ཐལ་བ་)ན། ........................................ 397

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................... 398

དང་པ་(དན་མ་མང་བར་ཐལ་བ་)ན། ............................................ 398

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ། ................................... 399

དང་པ་(དན་དང་འད་བ་ཙམ་དན་རག་པའ་ར་མཚན་ད་མ་འཐད་པ་)ན། .................... 399

གཉས་པ་(འད་བ་ཁད་པར་ཅན་ར་མཚན་ད་མ་འཐད་པ་)ན། .......................... 399

གསམ་པ་(འད་བ་ཉད་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན། ................................... 401

28

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(དཀར་སགས་གསལ་བ་ལ་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ............. 404

དང་པ་(གསལ་བའ་དན་བརག་པ་)ན། ........................................... 404

གཉས་པ་(བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................. 405

དང་པ་(གསལ་བད་ལས་རས་གཞན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................. 405

དང་པ་(ཡལ་མ་གསལ་བར་ཐལ་བ་)ན། .......................................... 405

གཉས་པ་(ཡལ་ཤས་པའ་ཁད་པར་ཅན་ད་མ་འཛན་པར་ཐལ་པ་)ལ་གཉས། .......... 406

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 406

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................................. 407

གཉས་པ་(གསལ་བད་རང་ག་བདག་ཉད་ཡན་ན་རང་རག་གབ་པ་)ན། .................... 409

གསམ་པ་(རང་རགས་མད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ལ་གསམ། ....................... 410

དང་པ་(རགས་པ་ད་དག་གས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན། .............................. 410

གཉས་པ་(བད་སགས་ལ་རང་རག་བསབ་པ་)ན། .................................. 411

གསམ་པ་(ཤས་པ་རས་གཞན་གས་མང་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ལ་གཉས། .............. 412

དང་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་དངས་)ན། .............................................. 412

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................... 414

དཀར་ཆག

29

དང་པ་(གནད་བད་དགད་པ་)ན། .............................................. 414

གཉས་པ་(རལ་འབར་མངན་སམ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན། ............................. 416

གཉས་པ་(རང་བ་ལག་གར་ད་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ..................... 419

དང་པ་(རང་བ་རགས་ལས་རགས་དགས་པར་ཐལ་བ་)ན། ............................. 419

གཉས་པ་(ད་འདད་ན་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས། ................................ 419

དང་པ་(རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་མ་སད་པ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ། ....... 419

དང་པ་(དབང་སགས་ལས་གཞན་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན། ............................ 420

གཉས་པ་(དབང་སགས་ཉད་རགས་ས་མ་རང་བ་)ལ་གཉས། ..................... 420

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན། .................................................. 420

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................................. 421

གསམ་པ་(རང་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བ་)ལ་གཉས། ....................... 425

དང་པ་(བའ་རས་ས་གར་པའ་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན། ...................... 425

གཉས་པ་(རས་གཞན་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན། ................................... 426

གཉས་པ་(རང་བ་ལག་ཏ་གར་ན་འབལ་བ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ། .. 428

དང་པ་(འབལ་པ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་)ན། ................................... 428

30

དཀར་ཆག

གཉས་པ་(ད་མད་པས་གཞན་རད་ཀ་བ་ཡང་མ་རགས་པར་ཐལ་བ་)ན། .................. 430

གསམ་པ་(བ་རས་གཞན་གས་མང་བ་ལ་གནད་པ་གཞན་དགད་པ་)ལ་གསམ། ....... 431

དང་པ་(བ་ས་ཕ་གསལ་བ་གསལ་བད་ད་མ་འཐད་པ་)ན། ............................. 431

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན། ............................................ 431

གསམ་པ་(དས་ན་རང་རག་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པ་)ན། ......................... 434

གཉས་པ་དན་པའ་རགས་ཀས་རང་རག་བསབ་པ་ལ་གཉས། .. 435

དང་པ་(མདར་བསན་)ན། .................................................... 435

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གཉས། ....................................... 436

དང་པ་(རང་རག་མད་ན་ཡ་ག་རང་པ་སགས་འཛན་པའ་ཤས་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ལ་གཉས། .... 436

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................ 437

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། ................................. 439

དང་པ་(ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ཀན་གས་ཉན་ཤས་གཅག་ཁ་ན་བསད་པའ་ཕགས་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས། .. 439

དང་པ་(ཆ་ས་མ་ཕ་མའ་བར་ད་གནས་པ་དགག་པ་)ན། ............................... 439

གཉས་པ་(ཆ་ད་དག་ཅག་ཅར་ས་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་ཡད་པ་)ན། ...................... 440

གཉས་པ་(ད་མས་ཉན་བ་ད་མ་བསད་པའ་ཕགས་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ...... 441

དཀར་ཆག

31

དང་པ་(དན་འཛན་པའ་བ་དང༌བ་ད་མང་བད་རས་གཞན་རམ་གས་ས་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ..... 441

དང་པ་(མང་བད་རས་གཞན་མ་སལ་བར་ས་བ་མ་འཐད་པ་)ན། ......................... 442

གཉས་པ་(སལ་ནས་ས་བ་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས། ............................. 442

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 442

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ། .................................. 444

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀས་མཚམས་སར་བ་མ་འཐད་པ་)ན། ........................... 444

གཉས་པ་(ཡད་ཤས་ཀས་མཚམས་སར་བ་མ་འཐད་པ་)ན། .......................... 447

གསམ་པ་(གཉས་ཀ་འདས་ནས་ཡན་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས། ................... 448

དང་པ་(གནད་བད་དགད་པ་)ན། .............................................. 448

གཉས་པ་(དས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན། ....................................... 451

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་ས་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .............................. 453

དང་པ་(ཁས་བངས་དང་རགས་པ་དང་འགལ་བ་)ན། ................................ 453

གཉས་པ་(མང་བད་རས་གཞན་རམ་གས་འབང་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་འབང་བར་བསན་པ་)ན། .. 455

གཉས་པ་(ད་ཉད་ཀ་གཞང་འཛགས་པར་བཞད་ནས་ཁ་ཕར་ཕགས་ནས་ཡལ་འཛན་པ་མ་སད་པར་

ཐལ་བ་)ལ་གཉས། ........................................................ 457

32

དཀར་ཆག

དང་པ་(ཕ་རལ་ག་ཡལ་ལ་བ་འཕ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ། .. 457

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 457

གཉས་པ་(དའ་ཁབ་པ་བསབ་པ་)ན། ........................................... 458

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ། .................................. 461

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་འཕ་བའ་ཚལ་ག་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................. 461

དང་པ་(དགག་པ་རས་པར་བཤད་པ་)གཉས་ལ། .............................. 461

དང་པ་(བ་ས་མས་ཕ་མ་བསད་པའ་ནས་པ་ཟད་ནས་འཕ་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས། ....... 461

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན། ................................................. 461

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས། ...................................... 463

དང་པ་(ལན་དངས་)ན། .................................................... 463

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་སང་)ན། ................................................ 465

གཉས་པ་(ར་ཡན་ཡང་གཟང་ཡལ་མན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས། .................. 468

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན། ................................................ 468

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན། ............................................. 469

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ན། ................................................. 473

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་བསན་པ་)ན། ........................................ 476

ᩔᨕ᪄་ᨾᨓᩏ་ᨎ

33

ᨊ གང་ས་ᨊ ᨪ᪠་ᨵᨕ᪄་ᩂ་᪠ᨑ་᪠ᩏ་པ་ᨕᨵ་ᨵᨑ་ᨵ་ᨓ་

᪠᨞ᨑ᪄་ᨕᨵ ཕན་ག་ᨵᨕ᪄་ᨪᨓས་བ་གསར་དན་གཉར་ཅན་᪇་ᨎ ཀ་

ཤ་རགས་ཅན་ག་ལག་ཐག་ཁ་པར་དང་ iPad ᨾᨕᨵ་ᨠ་ᨕᨵ་᪠ᩃ་᪄་

ᨓ་ᨓ᪠་ᨑ་᪠ᨑ᪄་᪠ᨕ་ᨑᨵ་་᪄་གཟགས་བད་ᨮᨕ་᪄ᨑ་ཆད་ད་᪠ᨕ་

་ཡན། སད་ནས་ཀང་རམ་པས་དཔ་དབ་ᩏᨕ་བཤས་ལག་ཏ་འབར་ཚ་དབ་

གངས་མང་ད་གཏང་རའ་ག་སབས་འང་སད་ན་དར་སན་པའ་ལམ་སན་

བཀའ་སབ་དགངས་འཆར་ལག་སལ་ཡང་བ་ར་བསལ་ཞ་ར་ᩏ། ཞ་

དག་བསར་མ་སགས་ལ་རང་ནས་གང་ཡད་ཀས་འབད་རལ་གས་ཁལ་

བས་ཀང་ཆད་ཚད་ཞན་སབས་ནར་འཁལ་གང་ཤར་རམས་བཟད་གསལ་

ཞ་ར་᪠།

སར་སད་དམར་་᪣ᩏ་᪠ᨕ་᪄་ཀས།

དབ་བཟས་ཟན་པ་རམས་ས་ལ་དགས་ན་ད་ར་རད་ནས་རན་མད་ད་ཕལ་ཆག

ད་ᩂ་ᨮ་᪣ᩏ་ᨎ marjamson618@gmail.com

མངན་སམ་ལའ།

1

ར་བཙན་བ་མ་རམས་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །

གསམ་པ་གཞལ་བ་མངན་གར་ངས་པའ་ཐབས་ལ་གསམ།

ཚད་མའ་གངས་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ། མངན་སམ་རང་ག་ང་

བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ། མངན་སམ་ཚད་མའ་འབས་བ་ལ་ལག་

པར་རག་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཚད་མའ་གངས་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཚད་མ་གཉས་ས་གངས་ངས་པ་དང༌། དར་མ་ངས་པའ་རད་སང་ང་།།

དང་པ་(ཚད་མ་གཉས་ས་གངས་ངས་པ་)ལ་གཉས།

རགས་དགད་པ་དང༌། ཕགས་ཆས་བསབ་པའ། །

དང་པ་(རགས་དགད་པ་)ན།

གཞལ་བ་གཉས་ཕར་ཚད་མའང་གཉས། །ཚད་མ་གཉས་ས་གངས་ངས་ཏ། གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་པའ་ཕར།

འདར་ཚད་མའ་གངས་ངས་སན་པ་ན་ཚད་མའ་མཚན་ཉད་རམ་པར་དག་པ་

རགས་པའ་ཡན་ལག་ཏ་ཡན་ཏ། ཚད་མའ་རགས་གཉས་ས་ངས་པར་བསན་

པ་ན་མཚན་ཉད་མཚན་གཞའ་མཐར་ཐག་ནས་མཚན་གཞ་ད་ཁ་ན་ལ་

འཇག་པར་ངས་པའ་ཕར་ར། །

གཞལ་བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་འགག་པ་ཡང་གངས་ངས་རགས་པའ་

ཡན་ལག་ཏ་ཡན་ཏ། གཞལ་བའ་གངས་ངས་པའ་ས་ནས་ཚད་མའ་གངས་

2

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ངས་སབ་དགས་ཀ་ད་མ་ངས་པར་ཅག་ཤས་མ་ངས་པའ་ཕར་ར། །རགས་

འདའ་ཕགས་ཆས་ན་མངན་སམ་གས་གབ་ས། མ་གསལ་བ་གཟང་ཡལ་ད་

བས་པའ་ས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་པ་དང༌། གསལ་བ་གཟང་

ཡལ་ད་བས་པའ་ས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་པ་གཉས་རང་རག་

མངན་སམ་གས་རགས་ཀ་ད་ལས་གཞན་ཡད་ན་རང་རག་མངན་སམ་

གས་དམགས་དགས་པ་ལ་མ་དམགས་པའ་ཕར། གཞལ་བ་གཉས་ཀ་

གངས་ངས་མངན་སམ་གས་གབ་ན། འག་ནས་འཆད་པའ་རགས་ད་མ་

བཀད་པ་དན་མད་པར་འགར་ར་ཞ་ན། སན་མད་ད། དན་བད་ནས་པ་

གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་པ་དང༌། དན་བད་མ་

ནས་པ་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་པ་ཞས་རང་

རག་མངན་སམ་གས་ཤགས་ལ་རགས་པའ་རགས་ཀ་རམ་གངས་སན་པ་

ཙམ་ཡན་ག། དས་མ་གབ་པའ་དན་རགས་ཀས་བསབ་པ་མན་ཏ། གལ་ཏ་

དགས་ན་ཐ་སད་སབ་འབའ་ཞག་ཏ་འགར་ར། །

གཉས་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པ་)ལ་གསམ།

གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་པ་དང༌། དའ་དབང་གས་ཚད་མ་གཉས་ས་

ངས་པ་དང༌། མཇག་བས་བའ། །

དང་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་པ་)ལགསམ།

གཞལ་བ་ཕང་གསམ་དགག་པ་དང༌། གཞལ་བ་གཉས་ཀ་ང་བ་ངས་

གཟང་བ་དང༌། རང་མཚན་ཁ་ན་གཞལ་བར་བཞག་པའ་དགངས་པ་བསན་

མངན་སམ་ལའ།

3

པའ། །

དང་པ་(གཞལ་བ་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

གཉས་ཡན་ག་ཕང་གསམ་དགག་པ། གཉས་མ་ཡན་ག་ཕང་གསམ་

དགག་པའ། །

དང་པ་(གཉས་ཡན་ག་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ན།

གཞལ་བ་རང་མཚན་དང་ས་མཚན་གཉས་ས་ངས་ཏ།

དན་བད་ནས་དང་མ་ནས་ཕར། །

འད་དང་མ་འད་ཉད་ཕར་དང་། །

ས་ཡ་ཡལ་དང་ཡལ་མན་ཕར། །ད་ལ་དན་བད་ནས་པ་དང་མ་ནས་པ་གཉས་ས་ངས་པའ་ཕར་དང༌།

ཡང་ཆས་ས་མ་ལ་འད་བ་ཐན་མང་བ་གཟང་ཡལ་ད་བས་པའ་ས་ནས་ས་

འདགས་གསར་ད་གཅད་པ་དང་མ་འད་བ་ཐན་མང་མ་ཡན་པ་ཉད་གཟང་

ཡལ་ད་བས་པའ་ས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་དགས་པ་གཉས་ས་

ངས་པའ་ཕར་དང༌། ཡང་རད་བད་ས་ཡ་བདག་རན་ཙམ་གས་སང་བའ་

ཡལ་དང༌། ད་ཙམ་གས་སང་བའ་ཡལ་མན་པར་རང་ག་ང་བའ་ས་ནས་གབ་

པའ་ཡལ་གཉས་ས་ངས་པའ་ཕར་དང༌།

ར་མཚན་གཞན་ན་ཡད་པ་ན། །

བ་ན་ཡད་དང་མད་ཕར་ར། །

4

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རང་ག་གཟང་ཡལ་ལས་ར་མཚན་གཞན་བར་དང་རལ་བ་སགས་

ཡད་པ་ན་ད་ཙམ་གས་རང་འཛན་ག་བ་ན་ཡད་པའ་ཡལ་དང༌། ད་ཙམ་ལ་

བལས་པ་མན་པར་རང་ཉད་ང་བའ་ས་ནས་གབ་པ་མད་ན་རང་འཛན་ག་བ་

མད་པའ་ཡལ་གཉས་ས་ངས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(གཉས་མ་ཡན་ག་ཕང་གསམ་དགག་པ་)ན།

དབང་ཤས་ལ་སང་བའ་ས་ཤད་ལ་སགས་པ་བའ་ཡལ་ཡན་ལ། ས་

མཚན་མན་ཏ། གསལ་བར་སང་བའ་ཕར་དང༌། གཞན་ལ་རས་འག་མ་བད་

པའ་ཕར། རང་མཚན་མན་ཏ། དན་བད་མ་ནས་པའ་ཕར། དས་ན་གཉས་

ཀ་མན་པའ་ཕང་པ་གསམ་པ་ཡད་པས་གངས་མ་ངས་ས་ཞ་ན།

ས་ཤད་ལ་སགས་དན་མན་ཏ། །

དན་ད་མས་པ་མད་ཕར་ར། །རབ་རབ་ཅན་ལ་སང་བའ་ས་ཤད་ལ་སགས་པ་ཆས་ཅན། ཚད་མས་

གཞལ་བར་བ་བའ་དན་མན་ཏ། ད་འདའ་དན་ད་ཐ་སད་བད་པ་པས་མས་

ཤང་ཞན་པ་མད་པའ་ཕར། ད་ན་འད་དཔད་པར་བ་ས། ཚད་མ་ད་ཉད་ཚད་

མའམ་འན་ཏ་མ་ཡན། དང་པ་ལར་ན། ད་ཉད་མངན་སམ་དང་རས་དཔག་

གང་ད་ཡང་མ་རགས་པས་གཉས་ཀ་མན་པའ་ཚད་མ་ཕང་པ་གསམ་པ་

ཡད་པར་འགར་ལ། ཕ་མ་ལར་ན། རགས་པ་གང་ཡད་པ་ད་ཉད་མངན་སམ་

ཚད་མ་དང་རས་ས་དཔག་པའ་ཚད་མ་ལ་ཡང་མཚངས་པས་ཚད་མ་ཡན་

པ་མ་སད་པར་འགར་ར་ཞ་ན། དའ་ལན་ལ་ཁ་ཅག་ན་ར་ཁ་བ་ཅག་ལར་ན།

མངན་སམ་ལའ།

5

ཚད་མ་ཙམ་ད་ཉད་ཚད་མར་མ་རང་བ་ལར་མངན་སམ་ཚད་མ་ལ་ཡང་

མཚངས་པས། ཚད་མ་ལ་མངན་རས་གཉས་ས་གངས་ངས་ཞས་ཟར་ཏ།

མངན་རས་གཉས་ཚད་མ་ཡན་ཞས་ན་མ་ཟར་ཏ། །

འ་ན་ཚད་མ་གང་ཡན་ཞ་ན། ཚད་མའ་གསལ་བའ་དབ་བ་མཐར་

ཐག་པའ་མདན་ག་ས་ཕགས་ཀ་ཁ་དག་འཛན་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་

ཚད་མ་ལ་བ་ཡན་ན་ཞས་ཟར་ཏ། །ཚད་མ་ཙམ་ཚད་མར་ཁས་བངས་ན་

གནད་པ་ཅ་ཡད། ད་ལ་ན་མངན་སམ་ཚད་མར་ཐལ། ཚད་མ་གང་ཞག་རས་

དཔག་ཚད་མ་མན་པའ་ཕར་ཅ་ན། འ་ན་མདན་ག་ས་ཕགས་ཀ་ཁ་དག་

འཛན་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་ཆས་ཅན། ས་ས་ས་བའ་དབང་

པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་ཡན་པར་ཐལ། དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་གང་

ཞག། འཕགས་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་མ་ཡན་པའ་ཕར། རམ་པ་

ཀན་ནས་མཚངས་ས། །ཁད་ཀས་འཕངས་པའ་ཐལ་འགར་ག་ངག་ད་དན་

བད་ནས་སང་ད་ཐལ། གཞ་གབ་དན་བད་ནས་པ་མན་པའ་ཕར། རགས་

ཁབ་ཁས་བངས། འདད་ན། ཐལ་ངག་དས་ཕར་རལ་ལ་ག་བ་ཅང་ཟད་ཀང་

མ་སད་པར་འགར་ར། །ཕ་རལ་པས་ཚད་མ་ཚད་མ་ཡན་ན་ཞས་བརད་

པའ་ས་ད་གག་པའ་རམ་པར་ཁད་ཀ་ཉན་ཤས་ཀས་ཐས་སམ། མ་ཐས། དང་

པ་ལར་ན། ད་བམ་པར་ཐལ། དངས་པ་གང་ཞག རག་པ་མན་པའ་ཕར།

ཁབ་པ་དང་རགས་ས་མ་ཁས་བངས། འདད་ན། ཚད་མ་ཚད་མ་མན་པ་

ཉམས་ཏ། བསལ་པའ་བར་ད་མཚངས་ས། །ས་ད་གག་པར་ངས་མ་ཐས་ས་

6

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཞ་ན། ས་བ་ཐམས་ཅད་རན་ཡན་ཞས་དམ་འཆའ་རགས་པར་ཐལ། ཕ་རལ་

པས་ངག་སས་པའ་ས་གག་པའ་རམ་པར་ཐས་སམ་མ་ཐས་ཞས་དས་མ་

ཐག། མ་ཐས་ས་ཞས་ལན་འདབས་རགས་པའ་ཕར། ཕ་རལ་པས་སས་པའ་

ས་གང་ཡང་མ་ཐས་ན། ཁད་ཀ་ད་མ་ཐག་པའ་ལན་ད་གང་ལས་བང་སམས་

ཤག། དས་ན་ཚད་མ་གཉས་ས་གངས་ངས་ལ། ཚད་མ་ཙམ་ཚད་མ་ཡན་ན།

གངས་ངས་འཇག་པར་འདད་པའ་དམ་བཅའ་ད་ལག་ཆད་འབའ་ཞག་ཡན་

པར་ཐལ། རང་ཉད་ཀས་ཚད་མའ་མཚན་གཞ་གང་ཁས་བངས་པ་ལ་སན་

འབན་ད་ཉད་འཇག་པའ་ཕར། ཁ་ཅག་ན། ཚད་མའ་མཚན་གཞ་རང་རད་

ད་བཟང་ན་ཉས་པ་མཚངས་པར་མཐང་ནས། ས་འཛན་མངན་སམ་ཚད་མ་

ཡན་ན་ཚད་མའ་མཚན་གཞ་ཡན་ཟར་ཏ། །

ད་ལ་ན་དངས་པ་གང་ཡང་བརག་པ་མཐའ་གཟང་མ་གཏགས་ཅང་

ཟད་ཀང་ཁས་ལན་མ་ནས་པར་འགར་ཞང༌། ཕ་རལ་པས་འགལ་བ་ཁས་

བངས་པ་ཡང་སབ་མ་ནས་པས་གབ་མཐའ་ལ་དད་པས་ཅ་ཞག་བ། འད་

དག་ན་དགག་པར་ས་བས་ར་ཤག་བཞག་ག །རམ་གཞག་འད་དག་འཁལ་

ངར་ཡན་ན། །ཞས་པའ་ཚག་སར་བ་མ་གཏགས་ཁས་ལན་མ་ནས་པ་ལ་ན་

ལའ་དང་པར་གནད་པ་བརད་ཟན་ཏ། །

དས་ན་གངས་ངས་བསབ་པ་ལ་དགག་ཕགས་ཀ་ཕང་གསམ་སལ་

བ་དང༌། སབ་ཕགས་ཀ་ཕང་གསམ་སལ་བའ་ཚད་མ་གཉས་ཡད་ད། དང་

པ་ན། ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ངས་པ་གཞར་བས་ལ། ད་ཚད་མ་མན་པ་

མངན་སམ་ལའ།

7

སལ་བ་དང༌། ད་ཡན་པའ་རས་དཔག་ཡད་པ་སལ་བའ་ཚད་མ་གཉས་ཀ་

བད་པས་ད་མངན་སམ་ཚད་མར་ཡངས་ས་གཅད་ནས་པས་སལ་ཏ། ད་

ཚད་མ་མན་པ་བསལ་ཞང༌། ད་ཡན་པའ་རས་དཔག་ཡད་པ་ཚད་མས་

བསལ་ཡང༌། ད་དང་མངན་སམ་ཚད་མར་བས་ཡངས་ས་གཅད་མ་ནས་ན་

གཉས་མ་ཡན་ག་ཕང་གསམ་ཡད་པར་འགར་ག། མངན་རས་གང་ཡང་

མན་པའ་ཚད་མ་ཡན་པ་ཡད་པས་གཉས་མ་ཡན་ག་ཕང་པ་གསམ་པར་ག་

ལ་འགར། དཔར་ན་སར་ངས་ནས་རག་པ་དང་གཞ་མཐན་ཚད་མས་ཁགས་

ཀང༌། མ་རག་པར་ཡངས་ས་གཅད་མ་ནས་ན། རག་མ་རག་ལ་གཉས་མ་

ཡན་ག་ཕང་གསམ་ཁས་ལན་དགས་པར་འགར་བ་བཞན་ན། །ས་འཛན་

མངན་སམ་ད་མངན་སམ་ཚད་མར་ཡངས་ས་བཅད་པ་ཙམ་གས་རས་

དཔག་ཚད་མ་ཡན་པ་རམ་བཅད་ལ་ཁགས་པས། གཉས་ཀ་ཡན་པའ་ཕང་

གསམ་སལ་ལ། །ཚད་མར་ངས་ནས། རས་དཔག་ཚད་མ་ཡན་པ་རམ་

བཅད་ལ་ཁགས་པའ་སབས་ཀས། མངན་སམ་ཚད་མར་ཡངས་ས་གཅད་

པ་གཉས་མན་ག་ཕང་གསམ་སལ་བའ་ཚལ་ད་འས་མད་ཀས་རགས་པར་

བས་ནས། ཚད་མ་གཉས་ཀ་གངས་ངས་བས་ན། མངན་སམ་ཚད་མ་ཚད་

མར་ཁས་ལན་མ་ནས་ཤང༌། ད་ཁས་བངས་ན་གངས་ངས་འཇག་པ་ལ་

སགས་པའ་ལག་རག་རམས་འབང་བ་ཡན་ན། །ད་བཞན་ད་ད་བའ་རགས་

ལས་ད་ལན་ལ་ལ་མ་ཡད་པར་གསར་ད་རགས་པའ་བར་ངས་པ་གཞར་

བཟང་ནས། ད་ཚད་མ་མན་པ་སལ་བའ་ཚད་མ་དང༌། ད་ཡན་པའ་མངན་

8

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སམ་ཚད་མ་ཡན་པ་ཡད་པ་སལ་བའ་ཚད་མ་གཉས་ཀ་བད་པས་ད་རས་

དཔག་ཚད་མར་ཡངས་ས་གཅད་ནས་པས་གཉས་མན་ག་ཕང་གསམ་

སལ་ལ། །འདར་ས་ཡ་ཡལ་དང་ཡལ་མན་ཕར། །ཅས་པ་ན། སའ་དངས་ཀ་

བརད་བ་ཡན་པ་དང་མན་པ་ཙམ་གས་རང་མཚན་དང༌། ས་མཚན་ས་སར་

འབད་པའ་དན་མན་ཏ། རད་བད་སའ་བདག་རན་ཙམ་ལས་མཚན་ཉད་

ཡངས་ས་རགས་པ་བ་ལ་འཆར་ནས་པ་དང་མ་ནས་པའ་དན་ཏ། །

གཉས་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་ང་བ་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས།

མདར་བསན་དང༌། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་( མདར་བསན་)ལ་གཉས།

གཞལ་བ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ངས་གཟང་བ་དང༌། ད་ལ་རད་པ་སང་

བའ། །

དང་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས།

ཚག་དན་དང༌། མཐའ་དཔད་པའ། །

དང་པ་(ཚག་དན་)ན།

དན་དམ་དན་བད་ནས་པ་གང་། །

ད་འདར་དན་དམ་ཡད་པ་ཡན། །

གཞན་ན་ཀན་རབ་ཡད་པ་ས། །

ད་དག་རང་སའ་མཚན་ཉད་བཤད། །

མངན་སམ་ལའ།

9

དན་དམ་པར་དན་བད་ནས་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཆས་ཅན། བསན་

བཅས་འདར་དན་དམ་པར་ཡད་པ་ཡན་ཏ། རག་པས་བཏགས་ཙམ་མན་

པར་ཡལ་རང་ག་སད་ལགས་ཀ་ངས་ནས་གབ་པའ་ཕར། ད་ལས་གཞན་

དན་བད་ནས་སང་ན་ཆས་ཅན། ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པ་ཞས་བ་ས། རག་པས་

བཏགས་པ་ཙམ་ག་ཚལ་གས་གབ་པའ་ཕར། ཇ་སད་བཤད་པའ་དན་ལག་

གཉས་པ་ད་དག་རང་མཚན་ག་མཚན་ཉད་དང༌། སའ་མཚན་ཉད་ཀ་མཚན་

ཉད་ད་བཤད་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། དན་ལག་ད་གཉས་ཀ་དབང་གས་

མཚན་བ་གཉས་ཐན་མང་མ་ཡན་པར་ས་སར་འཇག་ནས་པའ་ར་མཚན་

གས་ད་ལར་བཤད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ལ་གསམ།

གཞང་འད་བཀད་པའ་དགས་པ་གང་ཡན་པ་དང༌། བདན་གཉས་ཀ་

མཚན་ཉད་དང་མཚན་གཞ་གང་སན་པ་དང༌། གབ་མཐའ་གང་ག་དབང་ད་

བས་པའ། །

དང་པ་(གཞང་འད་བཀད་པའ་དགས་པ་གང་ཡན་པ་)ན།

སར་ང་བ་ཉད་མད་པར་ས་བ་དང༌། དངས་པར་ས་བ་དག་བདན་

གཉས་མ་མཐན་པ་རད་པའ་གཞ། འབས་བ་བསད་པའ་བ་བ་བད་པ་འད་

ཉད་དན་དམ་པར་གབ་མ་གབ་འབའ་ཞག་ལ་རད་ལ། ད་ལ་དངས་པར་ས་བ་

རམས་ཀས་དན་བད་ནས་པ་འད་རག་པས་བཏགས་ཙམ་མན་པར་ཡལ་ཁ་

རང་ག་ངས་ནས་འབས་བ་བསད་པའ་བ་བ་བད་དམ་མ་བད། ཕ་མ་ལར་ན།

10

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མངན་སམ་དང་འགལ་ལ། དང་པ་ལར་ན། དན་དམ་པར་ཡད་པའ་དན་

ལགས་པར་གབ་པས། ད་ལ་ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པ་ཞས་པའ་མང་བཏགས་

མང་སན་བས་ཀང༌། ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པར་མ་འགར་ར་ཞས་འདད་ད། །ང་

བ་ཉད་མད་པར་ས་བ་ལ། དབ་མ་རང་རད་པ་རམས་ན། དངས་པ་རམས་

རང་ག་མཚན་ཉད་ཀས་གབ་པ་ཡན་ཡང༌། ཤས་པ་གནད་མད་ལ་སང་བའ་

དབང་གས་བཞག་པ་མན་པར་ཡལ་ཁ་རང་ག་ངས་ནས་ལགས་པར་གབ་པ་

མད་པས་ཀན་རབ་ཏ་ཡད་ཀ། དན་དམ་པར་མད་པར་བཞད་ལ། དབ་མ་

ཐལ་འགར་བ་རམས་ན། འབས་བ་བསད་པའ་དངས་པ་རང་ལགས་ལ་ཚད་

མས་ལགས་པར་གབ་ཀང༌། རང་ག་མཚན་ཉད་ཀས་གབ་པའ་ཆས་རལ་

ཙམ་ཡང་གབ་པ་མད་པར་བཞད་ལ། སབས་འདར་ན། ལགས་དང་པའ་

གཞང་ལགས་པར་བཙགས་ནས་སབ་པའ་ཆད་ད། ལགས་གཉས་པ་ཡང་

འགག་ཅང༌། སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་བཞད་པ་ལར་ན། ལགས་གསམ་པ་

དགག་བའ་གཙ་བ་ཉད་ད་མཛད་ད། །དས་ན་ད་དག་བསན་པའ་ཕར་ད་

སབ་དཔན་གས་གཞང་འད་སས་ས། །མཁས་པའ་དབང་པ་ཀ་མ་ལ་ཤ་ལ་

ན། དངས་ས་དན་དམ་པའ་ར་མཚ་ལ་འཇག་མ་ནས་པ་རམས་རམ་གས་

བཀ་བའ་ཆད་ད། སབ་དཔན་གས་ས་བདན་འདར་དངས་པ་དན་དམ་པར་

གབ་པ་མ་བཀག་ཅང་སབ་པའ་རམ་གཞག་མཛད་པར་བཞད་ད། །

གཉས་པ་(བདན་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་དང་མཚན་གཞ་གང་སན་པ་)ན།

བདན་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་སན་པ་ལ་སར་ན་ཡང་རང་བ་ཙམ་ཡད་

མངན་སམ་ལའ།

11

མད་ཀ། གཙ་བ་ན་བདན་པ་གཉས་ཀ་མཚན་གཞ་ངས་འཛན་པ་ཡན་ཏ།

རན་ག་འགལ་བཤད་ད། ཞར་ལ་ཐག་པ་ཐ་ཤལ་ག་བདན་པ་གཉས་ཀ་རམ་

པར་བཞག་པ་བསན་པའ་ཕར་ཅས་གསངས་པ་ཡང་བདན་གཉས་ཀ་མཚན་

གཞ་ངས་འཛན་ད་གསལ་ཏ། གཞང་ག་འཕས་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་

མཚན་གཞ་ལ་རད་པ་ཤ་སག་ཏ་སང་ག། དན་ལག་མ་མཐན་པར་རད་པའ་

ཚལ་གསལ་བར་མ་སང་བའ་ཕར་ར། །ཐག་པ་ཐ་ཤལ་ན་ཉན་ཐས་ཀ་ཐག་

པ་བ་ས། འདར་མད་ས་པའ་ལ་བའ་རམ་གཞག་ཇ་ལར་གཏན་ལ་ཕབ༌པ་ད་

ལར༌ལམ་ལ་ཞགས་པའ་ཉན་ཐས་རགས་ངས་པ་རམས་ཀས་ཀང་ཞལ་

གས་བཞས་པར་བཞད་པའ་ཕར་ར། །

འདར་དན་དམ་དན་བད་ནས་པ་གང༌། །ཞས་དན་དམ་ག་ཁད་པར་

སས་པའ་དགས་པ་ན། ཀན་རབ་ཙམ་ད་དན་བད་ནས་པར་འདད་པ་དག་

ག་ལག་རག་དགག་པའ་ཆད་ད་ཚག་ཟར་ཕན་པར་སས་པ་ཡན་ག། དན་

བད་ནས་པ་ལ་དན་དམ་པར་དན་བད་ནས་པ་དང་མ་ནས་པ་གཉས་ས་

འབད་པ་ན། དབ་སམས་ལ་སགས་པའ་གབ་མཐའ་གཞ་གང་ལས་གས༌པ་

དང༌། མ་མཐན་པའ་ཚལ་ལ་སགས་པའ་རམ་གཞག་ལགས་པར་མ་ག་བའ་

བབ་ཅལ༌འབའ་ཞག་ཡན་ན། །གཞང་འདས་དན་དམ་ད་ཡད་པ་དང༌། ཀན་

རབ་ཏ་ཡད་པའ་མཚན་གཞ་ངས་གཟང་ནས། སབ་བད་དན་གས་འཕངས་

པའ་སབ་བད་ད་དག་རང་མཚན་ག་མཚན་ཉད་དང་ས་མཚན་ག་མཚན་

ཉད་ད་བཤད་ད། །

12

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསམ་པ་(གབ་མཐའ་གང་ག་དབང་ད་བས་པ་)ན།

དངས་བསན་ག་དབང་ད་བས་ན། དན་སམས་གཉས་ཀའ་ཐན་མང་

བའ་དབང་ད་བས་པར་བཤད་ད། དན་བད་ནས་པ་དན་དམ་པར་ཡད་པའ་

མཚན་གཞ་དང༌། དན་བད་མ་ནས་པ་ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པའ་མཚན་གཞར་

དངས་ས་བསན་ལ། ཚལ་ད་ལར་གཉས་ཀས་ཐན་མང་ད་བཞད་པའ་ཕར།

ཚག་ཟར་ལ་དན་དམ་བདན་པ་དང༌། ཀན་རབ་བདན་པའ་མཚན་གཞར་མ་

གསལ་ཡང༌། དན་ད་ལར་སར་ན། མད་ས་པ་འབའ་ཞག་ག་དབང་ད་བ་ས།

རལ་འབར་སད་པ་བ་དག་དན་བད་ནས་པ་གང་ཡན་པ་བདན་པ་གཉས་ས་

བས་པའ་དན་དམ་བདན་པར་མ་བཞད་པའ་ཕར་ར། །

འདར་གཏན་ལ་དབབ་བའ་གཙ་བ་ན། སར་བཤད་པ་ལར། དངས་པ་

དན་དམ་ད་གབ་མ་གབ་འབའ་ཞག་གཏན་ལ་འབབས་པ་ཡན་པས། མད་

སམས་གཉས་ཀའ་ཐན་མང་བའ། །

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ།

དན་དམ་ད་ཡད་པའ་མཚན་གཞ་མ་འཐད་པ་སང༌། ཀན་རབ་ཀ་

མཚན་གཞ་ལ་རད་པ་སང༌། ས་ཤད་སགས་ས་མཚན་ད་ཐལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་( དན་དམ་ད་ཡད་པའ་མཚན་གཞ་མ་འཐད་པ་སང༌བ་)ན།

གལ་ཏ་ཐམས་ཅད་ནས་མད་ན། །གལ་ཏ་དན་བད་ནས་པ་དན་དམ་པར་ཡད་པའ་མཚན་གཞར་མ་

རང་བར་ཐལ། དངས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་དན་དམ་པར་དན་བད་པའ་ནས་པ་

མངན་སམ་ལའ།

13

མད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། རང་ག་ང་བ་ཉད་ཀས་སམ་རང་ག་མཚན་ཉད་

ཀས་སམ་རང་བཞན་གས་གབ་པའ་ཆས་ཅང་ཟད་ཀང་མ་སད་པའ་ཕར་ཅ་

ན། འ་ན། ས་བན་གས་མ་ག་བསད་པ་ཐག་ཁ་ལ་སལ་ད་བཏགས་པ་བཞན་

ད་རག་པས་བཏགས་པ་ཙམ༌ཡན་ནམ། ས་བན་རང་ག་སད་ལགས་ཀ་ངས་

ནས་མ་ག་བསད་པའ་བ་བ་བད། དང་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་ལར་ན།

མངན་སམ་གས་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་ལ།

ས་བན་སགས་ན་མག་སགས་ལ། །

ནས་མཐང་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ས་བན་སགས་ན་མ་ག་སགས་ལ་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་མངན་

སམ་ད་མཐང་བའ་ཕར། ཕ་མ་ལར་ན། དན་དམ་པར་ཡད་པའ་མང་མ་

འདགས་ཀང་དན་གབ་བ། །

་་་་་་་་་་་་གལ་ཏ་ད་ཀན་རབ། །

འདད་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ས་བན་གས་མ་ག་བསད་པའ་བ་བ་བད་པ་སས་ཀང་དགག་

མ་ནས་མད་ཀ། དན་དམ་པར་གཅག་དང་ད་མ་གང་ད་གབ་དཔད་པ་ན།

དན་དམ་པར་ཡད་པ་སའ་ར་མ་བརར་བཤགས་པའ་ཆ་ཙམ་ཡང་མ་

དམགས་པས། དན་བད་ནས་པ་ད་ཀན་རབ་ཏ་གབ་པར་འདད་ཀ། དན་

དམ་པར་གབ་པར་མ་འདད་ད་ཞ་ན། ས་བན་ག་ཐན་མང་མན་པའ་སད་

14

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལགས་ཀ་ངས་ནས་མ་ག་བསད་པའ་བ་བ་མ་བད་ན། ས་བན་ག་ངས་ནས་

འབས་བ་བསད་པ་ཤས་བ་ལ་ཁགས་པའ་ཕར། འབས་བ་བསད་པ་ཀན་

རབ་ཏ་ཡང་མ་འགབ་པར་ཐག་ཁ་ལ་སལ་ད་རམ་པ་ལར་འགར་ལ། ཐན་

མང་མན་པའ་ངས་ནས་བ་བ་བད་ན།

་་་་་་་་་་་་་ཅ་ས་ད་ལར་འགར། །ཅ་ས་ཀན་རབ་ཏ་སའ་ཞས་བ་བ་ད་ལར་འཐད་པར་འགར་ཏ་མ་

འཐད་པར་ཐལ། དན་དམ་པར་ས་བའ་དན་ལགས་པར་གབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཀན་རབ་ཀ་མཚན་གཞ་ལ་རད་པ་སང༌བ་)ན།

གལ་ཏ་ཀན་ལ་ད་ཡད་ན། །གལ་ཏ་དན་བད་ནས་པ་དང༌མ་ནས་པ་ཀན་ལ། ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པ་

ཞས་བ་བའ་ཆས་ད་ཡད་པས་དན་བད་མ་ནས་པ་ཁ་ན་ཀན་རབ་ཏ་ཡད་

པའ་མཚན་གཞར་མ་འཐད་ད་ཞ་ན།

ས་ཡ་མཚན་ཉད་རས་འག་ལག །

བ་ལ་མ་མཐང་ཕར་མན་ཏ། །དན་བད་ནས་པ་ཆས་ཅན། སའ་མཚན་ཉད་ད་ཐལ། ཀན་རབ་ཙམ་

ད་ཡད་པ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན། རང་འཛན་ཤས་པ་བསད་པའ་བ་བ་

བད་པ་མན་པར་ཐལ། རང་འཛན་ག་བ་ལ་ཕན་འདགས་བད་ད་ཡད་མད་

ཀ་རས་ས་འག་ལག་མ་མཐང་བའ་ཕར། རགས་ཁས་བངས།

མངན་སམ་ལའ།

15

མག་དང་གཟགས་སགས་བ་བཞན་ན། །མག་དང་གཟགས་ལ་སགས་པ་གཟགས་འཛན་དབང་པའ་བ་ལ་

ཕན་བད་ད་ཡད་མད་ཀ་རས་ས་བད་པ་མཐང་བ་བཞན་ན། །ཞས་པ་མ་

མཐན་དཔ་ཡན་ན། །

ཡང་ན་སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་བཞད་པ་ལར། གལ་ཏ་ཀན་རབ་

ཀས་ཀང་དན་བད་ནས་པ་ཁས་ལན་ན། ས་མཚན་ཀན་ལ་དན་བད་ནས་

པ་ད་ཡད་པར་འགར་ན། ད་མ་འཐད་ད། ས་མཚན་གས་རང་འཛན་ཤས་པ་

བསད་པ་ཙམ་ག་བ་བ་ཡང་མ་བད་ད་ཞས་བཤད་པར་བའ། །

དས་ན་བར་དང་རལ་བ་སགས། །

ནང་ག་ཡན་ལག་རས་འཇག་ཕར། །

བམ་པ་འདགས་དང་ས་དང་ན། །

གངས་སགས་བ་ན་བཤད་པ་ཡན། །དས་གཞན་ཡང་ག་དགས་པར་བསན་པ་ན། ས་མཚན་གས་རང་

འཛན་ཤས་པ་བསད་མ་ནས་པར་བསན་པ་ད་ལས་ན་དན་གཞན་ཡང་

རགས་པར་བ་ས། བམ་པ་འདགས་འཇག་ལ་སགས་པའ་ལས་དན་གཞན་

དང༌། བམ་པ་ཉད་ཅས་པའ་ས་དན་གཞན་དང༌། བམ་པའ་གངས་དན་གཞན་

སགས་རང་ལ་རག་པའ་བ་གཟང་ཡལ་ག་ས་ནས་བསད་པ་ཡན་པར་

བཤད་པར་རགས་པར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར། ད་དག་ལ་རག་པའ་བ་ཆས་

16

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཅན། ཁད་ལས་དན་གཞན་སགས་ཀས་གཟང་དན་བས་ནས་བསད་པ་མ་

ཡན་ཏ། ཁད་རང་ར་བར་ཡད་ལ་བད་པ་དང་ཡད་ཀ་རལ་བ་སགས་ནང་ག་

ཡན་ལག་ཙམ་ག་རས་ས་འཇག་ལག་བད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ས་ཤད་སགས་ས་མཚན་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། རད་སང་ང་། །

དང་པ་(དངས་)ན།

དན་བད་མ་ནས་པ་ས་མཚན་ཡན་ན། ས་ཤད་སགས་ཀང་དར་ཐལ་

ལ་ཞ་ན།

ས་ཤད་སགས་ན་ས་མན་ཏ། །

དན་ད་ཞན་པ་མད་ཕར་ར། །རབ་རབ་ཅན་ལ་སང་བའ་ས་ཤད་སགས་ན་ཆས་ཅན། ས་མཚན་

མན་ཏ། སས་ཀང་ཇ་ལར་སང་བ་དའ་དན་ད་མས་ཤང་ཞན་པ་མད་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(རད་སང་བ་)ན།

ཐགས་པའ་རག་བ་དང་བལ་བའ་ནམ་མཁའ་ལ་སགས་པ་ཡང་ས་

མཚན་མན་པར་ཐལ། དན་ད་མས་ཤང་ཞན་པ་མད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

མས་ཤང་ཞན་པ་མད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ཤས་བར་འཛན་ཕར་མད་པ་ལ། །

མངན་སམ་ལའ།

17

ཉས་པ་དག་ཏ་ཐལ་མ་འགར། །དངས་པར་མད་པ་ཐགས་པའ་རག་བ་དང་བལ་ཙམ༌ཆས་ཅན། ཁད་

ལ་དན་ད་ཞན་པ་མད་པས་ས་མཚན་མན་པའ་ཉས་པ་དག་ཏ་ཐལ་བར་མ་

འགར་བར་ཐལ། ཁད་ཐ་སད་པའ་ཚད་མས་མད་པར་དགག་པའ་ས་ནས་

ཤས་བར་འཛན་ཅང་རགས་པའ་ཕར། འ་ན་ས་ཤད་སགས་ཀང་སར་ཐལ་

ཏ། ཤས་བར་འཛན་པ་ཡད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ད་དག་ག་ཡང་ད་ལའ་དངས། །

བཀག་མད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ས་ཤད་བདན་རན་དཔད་ནས་བདན་པར་མད་ད་སམ་པའ་བ་ད་དག་

ག་ཡང་ཆས་ཅན། ས་ཤད་བདན་པར་མད་པ་ད་ལ་བའ་དངས་པ་ས་བདག་

ཉད་ཤས་བ་ཡན་པ་ལ་བཀག་པ་མད་ད། ད་མད་དགག་ཡན་པའ་ཕར། ཡང་

ན་ས་ཤད་ལ་རག་པའ་བ་ད་དག་ག་ཡང་ཆས་ཅན། ཁད་ལ་སང་བའ་ས་ཤད་

ཀ་དན་ས་ད་ལ་བ་ཤས་བ་ཡན་པ་བཀག་པ་མད་ད། ཁད་ས་ཤད་ད་སམ་ད་

རག་པའ་བ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ས་ཤད་ཉད་ཤས་བ་མན་ན་གསལ་བར་སང་

བ་འགལ་ལ་ཞ་ན། མ་འགལ་ཏ།

་་་་་་་་་་་་་་་་་གསལ་བར་སང་བ་ཉད། །

ཤས་པའ་ང་བའ་དན་ཉད་ཕར། །ས་ཤད་གསལ་བར་སང་བའ་རམ་པ་ཉད་དབང་པའ་ཤས་པའ་རས་

18

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཀ་ང་བའ་དན་ཡན་པའ་ཕར།

ས་སགས་ཞས་བའ་བ་དག་ན། །

ས་ཡ་སད་ཡལ་ཅན་ཡན་ལ། །

སར་སང་དན་མད་ཅན་ཡན་ན། །དས་ན་ས་སགས་ས་ཞས་བ་བར་རག་པའ་བ་དག་ན་ཆས་ཅན།

སའ་སད་ཡལ་ཅན་ཡན་ཏ། དན་ས་གཟང་ཡལ་ད་བད་པའ་ཤས་པ་ཡན་

པའ་ཕར། རབ་རབ་ཅན་ག་སར་སང་དབང་ཤས་ཆས་ཅན། གཟང་དན་མད་

པ་ཅན་ཡན་ཏ། རག་མད་ལག་ཤས་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ས་ན་ཤས་ང་བའ། །

དན་ཉད་ཡན་ན་ཐལ་བར་འགར། །གལ་ཏ་ས་སགས་གསལ་བར་སང་བ་ཤས་པའ་ང་བའ་དན་ཡན་ན།

རག་པ་ལ་བམ་ས་སང་བའ་རམ་པ་ཡང་ན་རག་པའ་རས་ས་འགར་ལ། ད་ལ་

ན་རང་མཚན་ད་ཐལ་བར་འགར་བས་གསལ་བར་སང་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

ད་ལར་འདད་ཕར་སན་ཡད་མན། །བམ་སའ་རམ་པ་ཆས་ཅན། རང་མཚན་ད་ཐལ་བའ་ས་ནས་སན་

ཡད་པ་མན་ཏ། རང་མཚན་ཡན་པ་ད་ལར་འདད་པའ་ཕར། ཁད་རག་པ་ལ་

གསལ་བར་མ་སང་བའ་ར་མཚན་ཡད་ད།

མངན་སམ་ལའ།

19

དན་ག་ང་བ་ཉད་ཀ་ས། །

ཀན་ལ་ང་བ་མཚངས་ཕར་དང་། །

ད་ལག་པ་ལ་བསན་ཕར་ར། །རག་པས་ཕར་རལ་ག་དན་ག་ང་བར་ཞན་པ་ཉད་ཀ་ཕར། ཁད་ས་

ཡན་ཏ། རང་ག་གསལ་བ་ཀན་ལ་ང་བ་མཚངས་པར་རས་འག་བད་པའ་

ཕར་དང༌། རང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ལ་བརན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(གཞལ་བ་གཉས་ཀ་ང་བ་ངས་གཟང་བ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་དགག་པ། རང་མཚན་དངས་པར་བསན་

པ། ས་མཚན་ག་དབ་བའ། །

དང་པ་(ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་དགག་)ལ་གསམ།

དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་བཀག་པའ་ས་ནས་དགག་པ། རགས་པ་

གཞན་གས་དགག་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་བཀག་པའ་ས་ནས་དགག་པ་)ལ་གསམ།

དངས་པ་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་ཡན་པ་དགག་པ། སའ་བརད་

བ་དན་དམ་པར་ད་ཉད་དང་གཞན་ད་བརད་ད་མད་པ། བརད་ད་ཡད་པའ་

ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(དངས་པ་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ།

བཀག་པ་དངས་དང༌། སན་སང་དགག་པའ། །

20

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(བཀག་པ་དངས་)ལ་གསམ།

གསལ་བ་རང་མཚན་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་མན་པ། ལན་མན་

འད་བད་དར་མ་གབ་པ། ས་ཡན་གར་བ་དར་མ་གབ་པའ། །

དང་པ་(གསལ་བ་རང་མཚན་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་མན་པ་)ན།

བརད་བ་ཉད་ཕར་ད་དངས་མན། །

དབང་སགས་འབས་བཅས་ཉད་ཕར་ར། །གཟགས་ད་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་ག་དངས་པའ་ང་བ་མན་པར་ཐལ།

དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། གཟགས་

མཐང་བའ་དབང་ཤས་ཀ་ར་དབང་པ་སགས་འབས་བ་དང་བཅས་པ་ཉད་

ཀ་ཕར། ཐལ་བ་དས་འཕངས་པ་ན། དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་མད་ད།

གཟགས་སགས་ཕ་རལ་ག་དངས་པ་མཐང་བའ་དབང་བ་ཡད་པའ་ཕར།

ཅས་པ་ས་གཟགས་སགས་དན༌དམ་པར་སའ་བརད་བ་ཡན་ན་ས་བརད་

ཙམ་གས་ཕ་རལ་གསལ་བར་སང་བར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་དབང་ཤས་དན་

མད་ད་ཐལ་བར་འགར་ར། །

དས་ན་ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་ན་སའ་བརད་བ་དན་དམ་པར་གབ་

པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་ད་ཉད་ཀས་ཕ་རལ་ག་དན་ཁགས་པས་བམ་པའ་

དན་ས་ད་ཆས་ཅན། བམ་པའ་དངས་པ་མན་པར་ཐལ། དན་དམ་པར་སའ་

བརད་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ད་དངས་པ་ཡན་ན་བམ་པར་འགར་དགས་

པས་ས། །

མངན་སམ་ལའ།

21

གཉས་པ་(ལན་མན་འད་བད་དར་མ་གབ་པ་)ལ་གཉས།

བསན་པ་དང༌། བཤད་པའ། །

དང་པ་(བསན་པ་)ན།

བ་བག་ཏ་ས་བ་སགས་ན་ར།

མང་སགས་བརད་ན་་་་་་་་་་། །ཁ་བ་ཅག་ལར་ན་ལན་མན་འད་བད་ཀས་བསས་པའ་མང་རང་

མཚན་དངས་ས་བརད་ནས། ད་ལས་དན་ག་མཚན་མ་ལ་འཇག། ད་ལས་

ཕ་རལ་ག་དན་ལ་འཇག་པས་མང་སགས་ཚལ་ད་ལར་བརད་པ་ལ་དབང་

པའ་ཚགས་དན་མད་པར་མ་འགར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འཆད་པ་དང་། །

ཉན་པ་བརད་བ་རས་འབལ་ཅན། །

མང་སགས་འབལ་པ་མད་པ་ཅན། །འཆད་པ་པ་དང་ཉན་པ་པའ་བ་ཁ་ན་དང་འབལ་བ་དང༌། བརད་བ་ཕ་

རལ་ག་དན་དང་རས་ས་འབལ་བ་ཅན་དང༌། ད་གསམ་གང་དང་ཡང་འབལ་

པ་མད་པ་ཅན་ག་མང་སགས་རང་མཚན་དན་དམ་པར་སའ་བརད་བ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། ད་ལ་འག་ནས་གནད་པ་སན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ།

བ་ཁ་ན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་པ། འབལ་མད་བརད་པ་

22

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དགག་པ། དན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(བ་ཁ་ན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་ )ན།

དན་ལ་འཇག་པར་མ་འགར་ར། །བམ་པ་ཞས་པའ་ས་ལས། དན་བམ་པ་ལ་འཁལ་མད་ད་འཇག་པར་

མ་འགར་བར་ཐལ། ས་དས་འཆད་ཉན་བད་པའ་བ་ཁ་ན་དང་འབལ་བའ་

མང་རང་མཚན་བརད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་དན་ལ་ཚལ་འད་ལས། །

འཁལ་འཇག་འགར་ན་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་མང་གས་དན་ག་མཚན་མ་བརད། དན་ག་མཚན་མ་དང༌།

ཕ་རལ་ག་དན་ཚལ་འད་བ་ལས་འཁལ་ནས་ཕ་རལ་ག་དན་ལ་འཇག་པར་

འགར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་དས་ཀན་དང་། །

ཡལ་ལ་འཁལ་མན་་་་་་་་་་་་་། །དས་ཀན་ཏ་དན་ཁ་ན་ལ་འཇག་པ་མ་འཐད་པར་རས་འགའ་དན་ག་

མཚན་མ་ལ་འཇག་པར་ཐལ། ད་གཉས་འད་བས་འཁལ། འཁལ་པས་འཇག་

མངན་སམ་ལའ།

23

པའ་ཕར། ཡལ་གཅག་ཁ་ན་ལ་གནས་པར་འཁལ་བ་མན་པར་ཐལ། རམ་པ་

མད་བཞན་ད་ཡལ་ཐ་དད་ཁ་ན་མཐང་བའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཤས་པ་ལ། །

མཚངས་མན་རམ་པ་ད་འདའ་བ། །

ས་ཕར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །རག་པའ་ཤས་པ་ལ་སང་བའ་དན་སས་བརད་པ་ལ། ས་ལས་དན་ལ་

མ་འཇག་པའ་ཉས་པ་མཚངས་པ་མན་པར་ཐལ། ས་ལས་དན་རང་མཚན་

མཐང་བའ་མངན་སམ་གས་བསད་པའ་དན་ག་རམ་པ་ད་འད་སང་བའ་བ་

ས་བའ་ཕར།

་་་་་་་་་གཞན་ལ་ད་མད་ད། །

ཕ་རལ་དན་ད་སང་བ་ཡ། །

བ་ན་ཁས་ལན་མད་ཕར་ར། །གཞན་ག་ལགས་ལ་ད་འད་མད་ད། ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་སང་བའ་

བ་ཁས་ལན་པ་མད་པའ་ཕར།

ཁས་ལན་ན་ཡང་་་་་་་་་་་་་་་་་། །མང་རང་མཚན་ག་རམ་པ་ཤར་བར་ཁས་ལན་ན་ཞ་ན་ཡང༌།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རམ་ཤས་ལས། །

24

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐ་དད་པ་ན་ཚད་ཅན་མན། །

ལག་པ་གབ་པ་མད་ཕར་ར། །མང་འཛན་པའ་རམ་ཤས་ཆས་ཅན། ཁད་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་མང་

གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པ་མན་པར་ཐལ། ད་འདའ་མང་རབ་རན་ཚད་

མ་ཅན་མན་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ད་འདའ་མང་རང་མཚན་ལག་སབས་ཀས་

རང་འཛན་ཤས་པ་ལག་པ་གབ་པ་མད་པའ་ཕར།

ཤས་ཀན་དན་ལན་ཕར་ཞ་ན། །ཤས་པ་ཀན་གཟང་དན་རང་མཚན་དང་ལན་པའ་ཕར་མ་གབ་བ་ཞ་

ན།

འཐད་མན་ར་སགས་རམ་གཞན་ད། །

མཐང་ཕར་འད་བད་ལས་ཀང་མན། །

ས་ལ་སགས་པར་སང་ཕར་ར། །ད་ལར་འཐད་པ་མན་པར་ཐལ། ར་ལམ་ལ་སགས་པའ་ཤས་པ་རམ་

པ་གཞན་ད་གཟང་དན་དང་མ་ལན་པར་མཐང་བའ་ཕར། ར་ལམ་ག་ས་

སགས་སང་བའ་ཤས་པ་ཆས་ཅན། ལན་པ་མ་ཡན་པའ་འད་བད་གཟང་དན་

ད་བས་པ་ལས་ཀང་ས་བ་མན་ཏ། སན་པ་ལ་སགས་པའ་རམ་པར་སང་བའ་

ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

25

ཐགས་མད་ཕར་ན་ས་སགས་མན། །ཁད་ལ་སང་བའ་ས་སགས་ད་ཕ་རལ་ག་དན་ཡང་མན་པར་ཐལ། ད་

ལ་ག་ས་གནན་པའ་ཐགས་པ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པའ་ཕར།

རང་ཡལ་གནས་པས་མ་ཤས་པ། །

རང་ཉད་ཤས་ཕར་ད་ཤས་ཡན། །

དས་ན་མང་སགས་བརད་པ་ཡན། །དས་ན་ད་རང་སང་མཁན་ག་ཤས་པའ་བདག་ཉད་ཡན་ཏ། རང་ཡལ་

དར་གནས་པའ་སས་བ་གཞན་གས་མ་ཤས་པར་རང་ཉད་ཁ༌ནས་ཤས་

པའ་ཕར། རགས་པ་དས་ན་མང་སགས་ཀང་རང་སང་མཁན་ག་ཤས་པ་

ལས་དན་གཞན་མན་པར་བརད་པ་ཡན་ཏ། རང་ཡལ་དར་གནས་པའ་སས་

བ་གཞན་གས་མ་ཤས་པར་རང་ཉད་ཁ་ནས་ཤས་པ་ད་ཤས་པ་དའ་བདག་

ཉད་ད་བསན་པའ་ཕར།

མག་ལ་སགས་པའ་བ་འདད་པ། །

ད་ཉད་དན་ལན་གང་གས་འདད། །

གལ་ཏ་དན་ནས་མཐང་ཕར་ན། །གཞན་ཡང་མག་ལ་སགས་པའ་བ་གཟང་དན་དང་ལན་པར་འདད་པ་

ད་ཉད་ར་མཚན་གང་གས་འདད། གལ་ཏ་དན་གས་རམ་པ་གཏད་པའ་ས་

26

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནས་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་མཐང་བའ་ཕར་འདད་ད་ཞ་ན།

གཞན་པ་དན་མད་ཅན་ཐབ་འགར། །དབང་ཤས་ལས་གཞན་པ་མང་འཛན་པའ་ཤས་པ་ཆས་ཅན། གཟང་

དན་མད་པ་ཅན་ཐབ་པར་འགར་བར་ཐལ། དས་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་

མ་མཐང་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(འབལ་མད་བརད་པ་དགག་པ་)ན།

འབལ་མད་ན་ཡང་་་་་་་་་། །འཆད་ཉན་བད་པ་པའ་བ་དང་དན་རང་མཚན་གང་དང་ཡང་འབལ་

མད་ཀ་མང་རང་མཚན་བརད་ད་ཞ་ན་ཡང༌།

་་་་་་་་་་་་་་་་འཇག་མ་འགར།།ས་ལས་དན་ལ་འཇག་པར་མ་འགར་བར་ཐལ་ལ། །

གསམ་པ་(དན་དང་འབལ་པ་བརད་པ་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་དན་དང་འབལ་ལན་ན། །གལ་ཏ་དན་རང་མཚན་དང་འབལ་བ་དང་ལན་པའ་མང་རང་མཚན་

བརད་ད་ཞ་ན།

འདས་དང་མ་འངས་བརད་བ་མན། །

དན་དང་ད་ན་ཟད་ཕར་ར། །

མངན་སམ་ལའ།

27

འདས་མ་འངས་ཀ་དན་ལ་བརན་པའ་མང་རང་མཚན་སའ་བརད་བ་

མན་པར་ཐལ། ད་ན་དན་རང་མཚན་དང་ལན་ཅག་ཟད་ཅང་མ་སས་ནས་

མད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ས་ཡན་གར་བ་དར་མ་གབ་པ་)ལ་གཉས།

སས་ས་ཡན་གར་བ་བརད་པ་མ་སད། སད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བའ། །

དང་པ་(སས་ས་ཡན་གར་བ་བརད་པ་མ་སད་)ན།

ས་ཡས་ས་ན་བརད་པའ་ཕར། །

གལ་ཏ་ཐལ་བར་མ་འདད་ན། །རད་བད་ས་ཡས་དངས་པ་བརད་ཀང་ས་ཡན་གར་བ་བརད་པའ་

ཕར། གལ་ཏ་དབང་པའ་ཚགས་དན་མད་ད་ཐལ་བར་མ་འདད་ཅང་མ་

རགས་ས་ཞ་ན།

ད་མན་ས་ན་ཡན་གར་བ། །

བརད་མད་ཕར་ར་་་་་་་་་་་། །ལགས་ད་ལ་སན་ད་མ་འབང་བ་མན་པར་ཐལ། སས་ས་ཡན་གར་བ་

བརད་པ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་( སད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་བརད་ན་ཡང་། །ས་ཡན་གར་བ་བརད་ད་ཞ་ན་ཡང༌།

28

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་མཚངས་མན་དང་གསལ་བ་མན། །ས་ད་ཆས་ཅན། གསལ་བའ་མཚངས་པ་མན་པར། གསལ་བས་

གསལ་བར་བས་པ་མན་པར་ཐལ། ད་ལ་བལས་མད་ཡན་གར་ད་གནས་

པའ་དངས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

དས་ན་རག་ཏ་དམགས་འགར་ཏ། །

རག་ཉད་ཕར་ར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཁད་གསལ་བ་ཡད་མད་ཀ་དས་རག་ཏ་དམགས་པར་འགར་བར་

ཐལ། ད་ལ་བལས་མད་ཀ་རག་པ་ཉད་ཡན་པ་དས་ནའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གལ་ཏ་ཡང་། །

གསལ་ལས་མངན་སམ་ལ་གསལ་ཡན། །གལ་ཏ་ཡང་གསལ་བས་གསལ་བར་བས་པ་ལས། ས་མངན་སམ་

ལ་གསལ་བར་སང་བ་ཡན་པས་བལས་མད་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

བདག་ལ་ཤས་པ་སད་པ་ན། །

ནས་པ་གང་ད་ནས་ཉད་ཡན། །ས་བདག་ལ་དམགས་པའ་ཤས་པ་བསད་པ་ལ་ཕན་འདགས་པའ་

ནས་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཆས་ཅན། དས་རག་ཏ་ནས་པ་ཉད་ཡན་པར་ཐལ།

འབས་བ་བསད་པའ་ནས་པ་གང་ཞག། རག་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

29

གལ་ཏ་འགའ་ཚ་ནས་མད་ན། །གལ་ཏ་དས་འགའ་ཞག་ག་ཚ་ནས་མད་ད་འགར་ན།

ད་ན་ཀན་ཚའང་ནས་མད་འགར། །

དན་ག་ང་བ་ཉད་ཀ་ས། །

ཀན་ལ་ང་བ་མཚངས་ཕར་དང་། །

ད་ལག་པ་ལ་བརན་ཕར་ར། །ད་ན་དས་ཀན་ག་ཚ་ནས་མད་ད་འགར་བར་ཐལ། དས་འགའ་ཞག་

ག་ཚ་ནས་མད་ད་འགར་བ་གང་ཞག་རག་པའ་ཕར། ཁབ་པ་བསབ་པ་ན།

ད་ཡས་ནས་པའམ་ནས་མད་པ། །

ང་བ་ཉད་ཀས་གང་གནས་པ། །

རག་ཕར་བཅས་ས་ཡད་མན་ན། །

ད་ཟད་བ་ཕར་ནས་པ་གང་།ས་ད་ཡས་འབས་བ་བསད་པའ་ནས་པ་ཡད་ན་དས་རག་ཏ་ནས་པ་

དང་ལན་པའམ། མད་ན་རག་ཏ་ནས་པ་མད་པ་ཅན་ད་ང་བ་ཉད་ཀས་གང་

གནས་པའ་ས་ད་ཆས་ཅན། ཁད་ཀ་ནས་པ་འཕལ་བའམ་ཟད་པར་བ་བའ་

ཕར་ད་མཐན་རན་དང༌། འགལ་རན་ག་ནས་པ་གང་ཡང་མ་འཇག་པར་

30

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐལ། རན་གས་བཅས་ས་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར་ཏ། རག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ས་ཡ་རམ་པར་ཤས་ད་དང་། །

རས་འབལ་སན་པ་ལ་སགས་པའ། །

རམ་པའ་ཆ་ན་རམ་ངས་གང་། །

ད་ན་ད་ལ་གང་གས་སལ། །ས་འཛན་པ་ཡ་རམ་པར་ཤས་པ་ལ་སང་བ་ད་དང་རས་ས་འབལ་

པའ་སན་པ་ལ་སགས་པའ་རམ་པའ་ཆ་བསན་མ་ནས་པར་རམ་པར་ངས་

པའ་རམ་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཆས་ཅན། ཁད་ས་བ་ད་ལ་ར་གང་གས་ཀང་

སལ་ཞང་བསད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཁད་ཁ་དག་ག་སའ་རམ་པ་གང་

ཞག། ས་བས་ས་ཡན་གར་བ་གཟང་དན་ད་བད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(སན་སང་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་མངན་སམ་ཤས་དན་ཉད། །

ཕར་ན་དབང་པ་དན་མད་མན། །གལ་ཏ་བདག་རན་ས་ལ་བརན་ནས་ས་བང་ག་ཤས་པས་ལག་གར་

ག་དན་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པ་ཡན་ལ། དབང་ཤས་

ཀས་མངན་སམ་ད་གར་པའ་དན་ཉད་ཤས་པའ་ཕར་ན་དངས་པ་དན་དམ་

པར་སས་བརད་ཀང་དབང་པའ་ཚགས་དན་མད་མན་ན་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

31

ད་དངས་གཅག་ཕར་ས་སགས་ལས། །

ཐ་དད་སང་བ་གང་ལས་ཡན། །དབང་ཤས་དང་གཟགས་ས་སགས་ལས་སས་པའ་ས་བང་ག་བ་

ཆས་ཅན། རང་ཡལ་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་སང་བ་གང་ལས་ཀང་ཡན་

པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དངས་པ་གཅག་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པ་འད་

བའ་ཕར།

གཉས་པ་(སའ་བརད་བ་དན་དམ་པར་ད་ཉད་དང་གཞན་ད་བརད་ད་མས་པ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། དས་གབ་པའ་དན་ཏ། །

དང་པ་(དངས་)ན།

རགས་ལན་རགས་མན་གང་ག་ཕར། །

གསལ་བའ་ང་བ་གཞན་རན་མད། །

གལ་ཏ་ཐ་དད་གབ་ཅ་ན། །རགས་ད་རགས་ལན་གསལ་བ་དང་རས་གཅག་མན་པར་ཐལ། གང་

ག་ཕར་ན་གསལ་བའ་ང་བ་གཞན་ལ་བརན་པ་མད་པར་འགར་བའ་ཕར།

གལ་ཏ་ས་གསལ་རས་ཐ་དད་ད་གབ་བ་ཞ་ན།

ལས་ཕར་འབས་བ་ཉད་ད་བརད། །

རང་ག་ར་ལས་གབ་པའ་ཕར། །

32

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འབས་བ་རག་ལས་མད་པར་ཡང་། །

རག་པ་ཡས་ན་འབལ་པར་བད། །ས་ད་ཆས་ཅན། གསལ་བའ་འབས་བ་ཉད་ད་བརད་རགས་པར་ཐལ།

ད་ཁད་ཀ་དན་གཞན་ག་བལས་ས་ཡན་པའ་ཕར། མ་ད་རག་པ་ཡས་ན་

འབལ་བར་བད་པ་ཡན་ག་འབལ་བ་རས་ས་གབ་པ་མད་པར་ཐལ། འབས་

བ་ད་བ་གབ་ཟན་པའ་འག་ཏ་ཡང་མ་ལ་རག་ལས་པ་མད་པར་ཐལ། ད་བ་

རང་ག་ར་ལས་ངས་པར་གབ་དགས་པའ་ཕར། ད་བ་ཆས་ཅན། མ་ལ་རག་

ལས་པ་མན་ཏ། གབ་ཟན་པའ་ཕར། ཅས་པ་གཞང་འདའ་དན་མན་ཏ། ད་ལ་

ན།

ད་བ་ཆས་ཅན། འབས་བ་ཡན་ཏ། ཕན་གདགས་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ཅས་པ་ཡང་དག་ཏ་མ་རང་བར་ཐལ། ད་བ་གབ་ན་ཕན་གདགས་བར་འགལ་

བས་ཕགས་ཆས་མ་འགབ། མ་གབ་ན། དམ་བཅའ་ཚད་མས་བསལ་བས་

བསབ་བ་མ་འགབ་པའ་ཕར།

དས་ན་ད་བ་འདའ་ར་འདའ་ཞས། ད་བ་གབ་པའ་འག་ཏ་མ་ལ་རག་

ལས་པ་ལ་བའ་འབལ་པ་འཛན་པར་བད་ལ། འབལ་བ་ད་རས་ས་གབ་ན།

དན་ཡང་ད་ལར་གབ་དགས་པས་ད་ལ་དགག་པ་མཛད་ད། །

དས་ན་སབ་དཔན་ལ་དབང་བས་ད་ལ་གབ་པའ་འག་ཏ་ས་བན་ལ་

སགས་པ་ཡང་ཅང་ཟད་མ་བད་པ་དས་ན། ད་ན་རག་ལས་པ་མད་ཅས་

བཤད་ད། །

མངན་སམ་ལའ།

33

འབས་མན་ཇ་ལར་ཡང་ཅ་ཞག །

གཞན་ཉད་ཡན་ན་ད་འབལ་མད། །

ད་ཕར་རང་བཞན་མད་པར་གབ།།ས་དན་གཞན་དང་གསལ་བའ་འབལ་པ་ཇ་ལར་ཡང་རས་ས་གབ་པ་

ཅ་ཞག་ཀང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་གཉས་ར་འབས་མན་པའ་རས་ཐ་དད་

གང་ཞག་ར་འབས་ཀ་འབལ་པ་ཡང་རས་ས་མ་གབ་པའ་ཕར། ས་ད་ཆས་

ཅན། གསལ་བ་དང་འབལ་མད་ད་ཐལ། ད་ལ་བལས་མད་ཀ་རས་གཞན་

ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ད་ཆས་ཅན། རང་བཞན་མད་པར་གབ་ས། གསལ་བ་

རང་མཚན་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་གང་ད་ཡང་མ་གབ་པ་དའ་ཕར། ས་

དངས་པར་མད་ན་ར་བང་ར་ལ་སགས་པ་ཡང་སར་འགར་ར་ཞ་ན།

མད་པ་རགས་ས་ཐལ་མ་འགར། །

ད་ལ་ལས་པ་མད་པའ་ཕར། །མད་པ་རགས་ས་ཐལ་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། མད་པ་གསལ་བ་ད་

ལ་བལས་པ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་( དས་གབ་པའ་དན་)ན།

ད་ཕར་ང་བ་ལ་བརན་ནས། །

ང་བ་མད་པའ་རགས་བཏགས་པ། །

34

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཁད་པར་ད་ལ་འཇག་དན་ཅན། །

ས་རམས་ཀས་ན་རབ་ཏ་བསན། །རགས་ས་བཏགས་པའ་རག་པའ་གཟང་ཡལ་ཆས་ཅན། ང་བ་ཅང་

ཟད་ཀང་མད་པ་ཡན་ཏ། རས་གཅག་དང་ཐ་དད་ད་མ་གབ་པ་ད་ཡ་ཕར།

ཁད་སས་བརད་པས་དན་རང་མཚན་ལ་མ་འཇག་པའ་སན་མད་པར་ཐལ།

དན་རང་མཚན་ག་ང་བ་ལ་བརད་ནས་བརན་ནས་ཁད་པར་རང་མཚན་ད་

ལ་འཇག་པའ་དན་ཅན་ག་རད་བད་ཀ་ས་རམས་ཀས་ཁད་རབ་ཏ་བསན་

པའ་ཕར།

ད་ལ་ང་བར་སང་བའམ། །

དན་ལ་ད་ཉད་ད་འཛན་པ། །

གང་ད་འཁལ་པ་ཐག་མད་པའ། །

དས་ཅན་མཐང་གམས་ཀས་སལ་ཡན། །ད་ལ་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པའ་ང་བར་སང་བའམ་དན་ཤང་གསལ་

རམས་ལ་རགས་གཅག་པ་ད་ཉད་ད་འཛན་པའ་ས་བ་གང་ཡན་པ་ད་ཆས་

ཅན། སང་བཏགས་གཅག་ཏ་འཁལ་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ཐག་མ་མད་པའ་

དས་ཅན་ག་ཤང་རང་མཚན་མཐང་བ་གམས་པའ་རག་པའ་བག་ཆགས་

ཀས་ཉར་ལན་བས་ནས་སལ་པ་ཡན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

35

དན་རམས་ཀ་ན་ས་གང་ཡན། །

གཞན་ལས་ལག་པའ་མཚན་ཉད་ཅན། །

ས་འད་དག་གས་གང་བརད་པ། །

ད་ལ་ང་བ་ཅང་ཟད་མད། །དན་ཤང་གསལ་རམས་ཀ་ས་གང་ཡན་པ་གཞན་ཤང་མ་ཡན་ལས་

ལག་པའ་མཚན་ཉད་ཅན། ཤང་ས་འད་དག་གས་གང་བརད་པའ་གཞན་

སལ་ད་ཆས་ཅན། ཁད་ལ་ང་བ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་ད། ད་ལར་གང་ད་སབ་

པའ་ཕར།

ང་བ་མད་ཅན་ས་བ་ལ། །

ས་ཉད་ད་ན་མཐང་ཕར་དང་། །

དན་ལ་འཁལ་པའམ་མད་པ་ན། །

སར་འདད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ང་བ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པ་ཡན་ཡང་ཤང་གསལ་རམས་རགས་

གཅག་པའ་ས་ཉད་ད་མཐང་ཞང་ཞན་པའ་ས་བའ་སང་བ་ད་ཆས་ཅན། ཁད་

ལ་ང་བ་ཅང་ཟད་མད་པ་ཡན་ཡང༌། སར་འདད་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ཁད་

དན་ཤང་གསལ་རམས་ལ་རགས་གཅག་ཏ་འཁལ་པའ་ས་བའ་སང་བ་ཡན་

པའ་ཕར།

36

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

་་་་ད་ཡང་བསད་ཕར་དང་། །

ད་ཉད་ད་ན་དན་དངས་ས། །

མད་ཕར་ང་བ་ཅན་མ་ཡན། །

ང་བ་མད་པས་བརད་བ་མན། །ས་བ་ད་ཡང་ཆས་ཅན། གཟང་དན་ག་ང་བ་ཅན་མ་ཡན་ཏ། བསད་

པའ་ཕར་དང༌། ཁད་ལ་སང་བ་ད་ཁ་ན་ཉད་ད་ན་དན་རང་མཚན་ད་དངས་ས་

མད་པའ་ཕར། རགས་ད་རས་ད་ཉད་དང་གཞན་ད་བརད་པར་བ་བ་མན་

པར་ཐལ། ང་བ་མད་པས་ས། །

འད་ཡན་ཆད་སའ་བརད་བ་དན་དམ་པར་བརད་ད་མད་པར་བསན་

བཞད་པ་ཡན་ལ། ད་གཞན་གས་བཏགས་པའ་རགས་ལ་བརགས་ནས་

དགག་པ་མཛད་ད། །

གསམ་པ་(བརད་ད་ཡད་པའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་བརད་བ་འགའ་ཞག་ལས། །

དངས་འདད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་བམ་པའ་ས་རང་ག་གསལ་བ་ལས་རས་ད་ཉད་དང་གཞན་ད་

བརད་ད་མད་ཀང་བརད་མད་ད་མ་འགར་ཏ། སམ་བ་ལ་སགས་པའ་བརད་

བ་འགའ་ཞག་ལས་གཞན་ད་བརད་པར་བ་བའ་དངས་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

37

་་་་དངས་རམས་ཇ་ལར་ཡང་། །

བརད་བ་མན་པ་ཉད་མ་ཡན། །

ཉར་ལན་ཐ་དད་ཕར་གཞན་ད། །

བརད་པར་བ་མན་ཉར་བརགས་ཕར། །བམ་ས་ཆས་ཅན། ཇ་ལར་ཡང་བམ་པ་ལས་རས་ད་ཉད་དང་གཞན་

གང་ད་ཡང་བརད་བ་མན་པ་ཉད་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཁད་རམས་དངས་པར་

མཚངས་པའ་ཕར། སམ་བ་ལས་རས་གཞན་ད་བརད་པར་བ་བ་ཡང་མན་

པར་ཐལ། དངས་པར་མད་པའ་ཕར།

འ་ན་བམ་ས་དང་སམ་བའ་ས་ས་སར་བརད་པ་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་

གཉས་རས་ས་མ་གབ་ཀང་ས་སར་བརད་པ་མ་འགལ་ཏ། ཉར་ལན་བམ་

སམ་རས་ཐ་དད་ལ་བརན་ནས་ཐ་དད་ད་ཉ་བར་བཏགས་པ་ཙམ་ཡན་པའ་

ཕར།

འདས་པ་དང་ན་མ་འངས་པའ། །

དན་ལའང་ས་ཡ་ར་ཅན་ག། །

མཉན་པ་དག་ན་འཇག་འགར་ན། །གལ་ཏ་འདས་པ་དང་མ་འངས་པའ་དན་ལའང༌། ས་དངས་པ་བ་ཡད་

པ་ཡ་ར་ཅན་ག་མཉན་པ་དག་འཇག་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

38

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཡད་པ་མད་ཆས་ཇ་ལར་འགར། །ས་ཆས་ཅན། དངས་པར་མད་པའ་ཆས་ས་ཇ་ལར་ཡང་འགར་བ་མ་

འཐད་པར་ཐལ། རས་ས་ཡད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ཉར་བཏགས་ལས་ད་འདད། །གལ་ཏ་ས་ད་འདས་མ་འངས་ཀ་ཆས་ས་ཉ་བར་བཏགས་པ་ལས་ས་

ད་འཇག་པར་འདད་ད་ཞ་ན། བམ་པ་ཞས་པའ་ས་ཆས་ཅན། ཁད་སམ་བ་

ལ་དངས་མང་ད་མ་འཇག་ལ། འདས་མ་འངས་ཀ་བམ་པ་ལ་འཇག་པའ་

ཁད་པར་མད་པར་ཐལ།

གང་ཞག་སམ་སགས་ལ་མད་ལ། །

ད་ལར་བ་ཡ་བམ་པ་ཡ། །

དངས་མད་དང་ན་ཉ་བ་གང་། །ཁད་ས་དན་གཞན་ཁད་ཆས་ས་ཡད་པས་དངས་མང་ད་འཇག་པ་

གང་ཞག་ཁད་དངས་མང་ད་འཇག་པའ་ར་མཚན་གང་ཞག་ཡན་པ་ད་སམ་

སགས་ལ་མད་ལ། ད་ལར་བའ་བམ་པ་ཡ་དངས་པར་མད་པའ་འདས་མ་

འངས་དང་ཉ་བའ་ར་མཚན་གང་ཡང་མད་པའ་ཕར།

བ་ན་འཁལ་པ་མད་འཇག་པ། །

རག་ཏ་དངས་དང་ས་འདགས་ལ། །

མངན་སམ་ལའ།

39

སང་ག་བམ་ཟའ་ཁའ་ལ། །

ད་ལར་བརད་པའང་འཇག་རན་ཡད། །ར་དགས་ཀ་རལ་པ་ལ་སང་ཞས་པའ་མང་དངས་མང་དང༌། བམ་

ཟའ་ཁའ་ལ་ད་ལར་བཏགས་མང་ད་འཇག་རན་ན་བརད་པའ་ར་མཚན་

ཡད་ད། མང་གང་ལས་བ་འཁལ་པ་མད་པར་འཇག་པའ་མང་ད་དན་དའ་

དངས་མང་དང༌། བ་འཁལ་མད་ད་མ་འཇག་པར་འད་འབལ་ལ་སགས་པའ་

ས་ནས་དངས་མང་ག་ཡལ་ས་འདགས་པའ་དན་འགའ་ཞག་ལ་བཏགས་

མང་ད་འཇག་པའ་ཕར།

དངས་མང་དང་བཏགས་མང་སར་བ་ལ་ཁད་ཆས་དན་གཞན་ལན་པ་

དང་མ་ལན་པའ་ཁད་པར་དགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

དན་མད་ན་ཡང་འག་བ་ཡས། །

གང་ལ་གགས་པས་ས་བཀད་པ། །

ད་ལ་ད་དངས་ད་མཚངས་ཕར། །

འཁལ་རག་ཅན་གཞན་ཕལ་པ་ཡན། །ཁད་ཆས་དན་གཞན་མད་ན་ཡང་འག་བ་ཡས་ཐག་མར་གང་ལ་

གགས་པས་མང་ག་ས་བཀད་པའ་དན་ད་ལ་མང་ད་དངས་མང་དང༌། དན་

ད་དང་ཆས་འགའ་ཞག་མཚངས་པས་འཁལ་ནས་དའ་མང་ད་རག་པ་ཅན་

40

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ག་དན་གཞན་ལ་མང་ད་ཕལ་པ་ལ་བཏགས་མང་ད་འཇག་པ་ཡན་པའ་ཕར་

དའ་དཔ་ན། ས་འཇག་པ་དངས་པ་ཁ་ནའ་རས་ས་བད་པ་མ་ཡན་ཏ།

ཇ་ལར་དངས་པ་ནས་མད་ལ། །

མད་ཅའམ་རག་པ་ཇ་བཞན་ད། །

ནས་ལའང་གཙ་བ་ལ་སགས་པའ། །

མཉན་པ་ས་བས་བས་པ་ཡན། །ཇ་ལར་དག་འདལ་བའ་ནས་པ་མད་པའ་བའ་དངས་པ་ལ་བ་མད་

ཅས་པའ་བཏགས་མང་གངས་ཅན་ག་རག་པས་བཏགས་པ་ཇ་ལ་བ་བཞན་

ད། དན་བད་ནས་པའ་ཡལ་ག་རན་པ་ལའང༌། གཙ་བ་ལ་སགས་པའ་

མཉན་པ་ས་བས་བས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་ག་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་ཡལ་ཅན་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་

པ་དང༌། ཡལ་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་པའ། །

དང་པ་(ས་མཚན་དངས་པ་ཡན་པ་ཡལ་ཅན་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་པ་ )ན།

ཞག་ལ་ས་ལས་བ་ཇ་འད། །

སང་བ་ད་འད་མ་ཞག་ལའང་། །མ་ཞག་པ་ད་ལར་བའ་བམ་པ་ལ་རག་པའ་བ་ཆས་ཅན། དངས་པ་

མངན་སམ་ལའ།

41

རང་མཚན་གཟང་དན༌ད་བས་ནས་འཛན་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། སའ་བདག་

རན་ལས་བཞག་པ་ལ་རག་པའ་བ་ལ་ཅ་འད་སང་བ་ད་དང་འད་བར་མ་

གསལ་བར་སང་བའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

ར་བ་ལ་སགས་རམ་པར་ཤས། །

དན་ཡད་ཅན་ལ་ད་དག་མད། །ར་བ་ལ་སགས་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་ཡད་

པ་ཅན་ལ་འདས་པ་ལ་རག་པ་དང་སང་ཚལ་མཚངས་པ་ད་དག་མད་པའ་

ཕར།

ས་ཙམ་འཛན་པར་བད་པའ་ཕར། །

སམས་གཉས་དག་ན་མཚངས་པ་ཡན། །ས་ཡན་གར་བ་ཙམ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པའ་ཕར། སམས་

གཉས་པ་དག་སང་བ་མཚངས་པ་ཡན་ག་རང་མཚན་མ་འཛན་པ་མན་ན་ཞ་

ན།

ད་འབའ་ཞག་ན་འཛན་བད་པ། །

སར་ན་རམ་པར་བཟག་ཟན་ཏ། །ས་འཛན་ག་ཤས་པ་ད་ཆས་ཅན། གསལ་བ་ལ་བལས་མད་ཀ་ས་

འབའ་ཞག་གཟང་དན་ད་བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ལ་བ་འཛན་པར་བད་

42

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་སར་རམ་པར་བཟག་ཟན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཡལ་ག་ངས་ནས་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་བཞ།

གསལ་བ་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་བརགས་ལ་དགག།འབས་བ་

ཡན་མན་བརགས་ལ་དགག། བར་ལ་བལས་པའ་རགས་ཀས་དགག།ཤས་

པ་ལ་ཡན་གར་བར་མ་སང་བའ་རགས་ཀས་དགག་པའ། །

དང་པ་( གསལ་བ་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན།

ཕན་ཚན་ཁད་པར་ཅན་རམས་ན། །

ཁད་མད་ང་བ་ཇ་ལར་འགར། །ཕན་ཚན་ཁད་པར་ཅན་རམ་འགར་ག་དངས་པ་རས་ཐ་དད་པ་རམས་

ཆས་ཅན། ཆ་ཤས་ཀ་ཁད་པར་མད་པའ་ས་གཙ་བའ་ང་བར་ཇ་ལར་ཡང་

འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། རས་ཐ་དད་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་མད་ད། རང་

བཞན་གཅག་ཀང་གནས་སབས་ཐ་དད་ད་ཞ་ན།

ང་བ་ཉད་གཉས་ཡད་ན་ཡང་། །

ད་དངས་གཅག་ཏ་ཇ་ལར་འགར། །ས་གསལ་ད་དངས་པ་ཆ་མད་གཅག་ག་རང་བཞན་ད་ཇ་ལར་ཡང་

འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། རང་བཞན་ཆ་མད་གཅག་དང་རམ་འགར་རས་

ཐ་དད་པའ་ང་བ་ཉད་གཉས་ས་ཡད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་དག་མཚངས་པ་ཡ། །

མངན་སམ་ལའ།

43

དངས་ད་ད་དག་ལས་གཞན་ཉད། །གལ་ཏ་གསལ་བ་ད་དག་ག་མཚངས་པ་ཡ་དངས་པ་ས་ད་དག་

གསལ་བ་ད་དག་ལས་རས་གཞན་ཉད་ད་ཞ་ན།

ད་དག་ག་ཞས་འབལ་མད་འགར། །གསལ་བ་ད་དག་ག་ས་ཞས་པ་འབལ་མད་ད་འགར་བར་ཐལ། ས་

གསལ་རས་ཐ་དད་པའ་ཕར། དན་ན། བམ་གསལ་ད་མ་ལ་བམ་པའ་སམ་

པའ་བ་འབལ་མད་ད་ཐལ་ཞས་པའ། །

ལག་པ་ལ་ན་སན་དབང་མད། །

ད་ཕར་མཚངས་ཉད་ས་འད་ལ། །

དངས་པ་མད་པའ་མཚན་ཉད་ཡན། །ལག་པ་ས་བ་ལ་ཕགས་གཉས་བརགས་ནས་སན་དབང་ད་མད་ད།

སལ་བའ་ས་སན་མད་ད་གནས་པའ་ཕར། གསལ་བ་རམས་མཚངས་པ་

ཉད་ཀ་ས་འད་ཆས་ཅན། དངས་པ་མད་པའ་མཚན་ཉད་ཅན་ཡན་ཏ། རང་

མཚན་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་གང་ད་ཡང་མ་གབ་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་( འབས་བ་ཡན་མན་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན།

ད་འབས་ཤ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ས་ད་གསལ་བའ་འབས་བ་ཡན་ནམ་མན། འབས་བའ་ཞ་ན༌།

44

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་མ་དང་། །

འཇག་འགར་ད་ཡང་འདད་མ་ཡན། །

འཇག་པ་དངས་པ་ཙམ་དང་ན། །

རས་འབལ་ཕར་ན་རག་ཉད་མན། །སད་ཅག་ས་ཕ་ད་མ་ཅན་དང་འཇག་པའ་ང་བར་འགར་བར་ཐལ་ན།

ད་ཡང་ཁད་འདད་པ་མ་ཡན་ཏ། རག་པ་དང་གཅག་པར་འདད་པའ་ཕར། ད་

ཆས་ཅན། རག་པ་ཉད་མན་པར་ཐལ། དངས་པ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་

ཐལ། འཇག་པ་དངས་པ་ཡད་ཙམ་དང་རང་ཆས་ས་རས་ས་འབལ་བའ་

ཕར།

རགས་རམས་འབས་བ་མན་ཕར་ན། །རགས་རམས་དངས་པ་ཡན་ཡང་གསལ་བའ་འབས་བ་མན་པའ་

ཕར་ད་མ་སགས་ས་མ་འགར་ར་ཞ་ན།

མ་འབལ་བ་དང་དངས་མད་འགར། །དས་ན་གསལ་བ་དང་མ་འབལ་པར་ཐལ། ད་དང་རས་ཐ་དད་ར་

འབས་མན་པའ་ཕར། དངས་མད་ད་འགར་བར་ཐལ། གསལ་བའ་འབས་བ་

མན་པ་གང་ཞག་ར་གཞན་ལས་ཀང་མ་སས་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

45

གསམ་པ་( བར་ལ་བལས་པའ་རགས་ཀས་དགག་པ་)ན།

དངས་པའ་སབས་ཀས་སས་པ་ཡ། །

ཤས་པ་གང་ད་བར་དག་ལ། །

ལས་པ་མ་ཡན་ས་ཡ་ན། །

བ་ལ་ད་ལར་སང་བ་མད། །ས་ཡ་བ་ཆས་ཅན། ཁད་ལ་རང་ཡལ་སང་བ་རས་ས་གབ་པ་མ་ཡན་

ཏ། ཁད་ཀ་ཡལ་བར་ལ་བལས་པ་མད་པ་ད་ལར་སང་བ་མད་པར་བར་ལ་

བལས་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། གཟང་དན་ག་དངས་པའ་སབས་ཀས་

སས་པ་ཡ་ཤས་པ་གང་ཡན་པ་ད་ས་བ་རང་ག་ཡལ་ག་བར་དན་པ་དག་ལ་

བལས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། འ་ན་ནག་སར་ད་དཀར་ཟལ་དང་རགས་གཅག་

པའ་བ་ས་ལ། ར་དང་རགས་གཅག་པའ་བ་མ་ས་བ་ཅ་ཞ་ན།

དངས་གཉས་མཐང་ལ་བ་འགའ་ཞག །

བར་མད་ན་ཡང་ཐ་དད་མད། །

རས་ས་འཇག་པ་གང་ཡན་ད། །

དན་ཉ་བ་དང་འབལ་བ་ཡན། །བ་ལང་ག་དངས་པ་གཉས་མཐང་བ་ལ། བར་ལ་བལས་པ་མད་ན་

ཡང་རགས་ཐ་དད་མད་པར་འཛན་པའ་བ་འགའ་ཞག་རས་ས་འཇག་པ་གང་

46

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཡན་པ་ད་ཆས་ཅན། ས་དན་གཞན་ག་ར་མཚན་ཅན་མན་ཏ། བ་ལང་མ་

ཡན་པ་ལས་ལག་པར་མཚངས་ཤང༌། བཞ་བཀལ་ག་དན་བད་པ་ཉ་བ་དང་

འབལ་བ་ལས་ཡན་པའ་ཕར།

ཇ་ལར་རགས་མད་ཤས་པ་ཡ། །

འབས་ཅན་མག་སགས་ཉ་འདད་བཞན། །ཇ་ལར་ཏ་དཔར་ན། མག་ག་ཤས་པ་ཡ་འབས་བ་ཅན་ག་མག་

སགས་རགས་དན་གཞན་མད་ཀང་ཉ་བ་ཙམ༌གས་ཤས་པ་བསད་པར་

འདད་པ་བཞན་ན། །

གང་གས་རམ་པར་ཕ་པ་ཡས། །

རགས་ཀང་རས་ས་འག་བ་ཡན། །བ་ལང་ག་གསལ་བ་རམས་ཆས་ཅན། ས་དན་གཞན་མད་ཀང༌། ས་

ས་འཇག་པའ་ར་རགས་ཀང་རས་ས་འག་བ་ཡན་ཏ། ར་མཚན་གང་གས་

བ་ལང་མ་ཡན་པ་ལས་རམ་པར་ཕ་ཞང་ལག་པ་ཡས་ས། །

བཞ་པ་(ཤས་པ་ལ་ཡན་གར་བར་མ་སང་བའ་རགས་ཀས་དགག་པ་ )ན།

རམ་པ་འགས་ཀང་རམ་ཤས་ལ། །

ད་དངས་སང་བ་མད་ཕར་ར། །ས་དན་གཞན་མད་ད། ཡད་ན་རང་འཛན་ཤས་པ་ལ་བལས་མད་

མངན་སམ་ལའ།

47

ཡན་གར་བར་སང་དགས་པ་ལ། རམ་པ་འགའ་ས་ནས་ཀང༌། རང་འཛན་རམ་

ཤས་ལ་ད་འདའ་དངས་པར་སང་བ་མད་པའ་ཕར།

ཐ་དད་ད་མ་སང་བས་མད་པར་གབ་ན། མག་ལ་སགས་པ་ཡང་མད་

པར་འགར་ར་ཞ་ན།

གཟགས་ཅན་ཡན་ཕར་དབང་རམས་ལ། །

གལ་ཏ་ལ་བ་པ་ཡད་ན། །

ད་ལས་སང་འགར་རགས་རམས་ན། །

མ་ཡན་ཡན་གར་མཐང་མན་ཕར། །མག་ལ་སགས་པའ་དབང་པ་རམས་ཆས་ཅན། ཁད་ཚད་མས་མ་

གབ་པའ་སན་མད་པར་ཐལ། ཁད་ད་ལ་འབས་བ་རམ་ཤས་ལག་པའ་རགས་

ལས་གབ་ལ། གལ་ཏ་ཁད་ལ་མངན་སམ་ད་བལ་བ་པ་ཡད་ན། ད་ལ་ཁད་ཀ་

ལས་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་སང་བར་འགར་བའ་ཕར། རགས་ཕ་མ་དར་ཐལ།

ཁད་གཟགས་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། རགས་རམས་ན་རལ་འབར་པས་ཀང་

གསལ་བ་ལ་བལས་མད་ཡན་གར་བར་མཐང་བ་མ་ཡན་ཏ། སས་ཀང་ཡན་

གར་བ་ད་ལར་མངན་སམ་གས་མཐང་རང་མན་པའ་ཕར།

གསལ་འཛན་ཚ་ནའང་ད་ས་དང་། །

ང་བ་ལས་གཞན་སང་བ་མད། །

48

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་པས་གསལ་བ་འཛན་པའ་ཚ་ནའང་ས་ཡན་གར་བ་མཐང་བ་

མད་པར་ཐལ། དའ་ཚ་རག་པ་ལ་གསལ་བའ་ས་ས་དང༌། དན་ས་དང༌། རག་

མད་མ་འཁལ་བ་ལ་གསལ་བའ་ང་བ་ལས་རས་གཞན་སང་བ་མད་པའ་

ཕར།

གསམ་པ་དན་བས་བ་ན།

ད་ཕར་ད་ན་ཤས་ཙམ་ག། །

དན་བད་པར་ཡང་མ་རང་ང་། །

ད་མ་རང་ཕར་རང་བཞན་མད། །

ད་ན་དངས་མད་མཚན་ཉད་ཡན། །ས་མཚན་ད་ན་ཆས་ཅན། རང་འཛན་ཤས་པ་བསད་པ་ཙམ་ག་དན་

བད་པར་ཡང་མ་རང་བར་ཐལ། ད་ལར་གང་ད་བསབ་པ་དའ་ཕར། འདད་

ན། དངས་པའ་རང་བཞན་ད་མད་པར་ཐལ། ད་ལར་མ་རང་པ་དའ་ཕར།

ཁབ་པར་ཐལ། དན་བད་ནས་སང་ད་ན་དངས་མད་ཀ་མཚན་ཉད་ཡན་པའ་

ཕར།

ཡང་ན། གལ་ཏ་ཀན་ལ་ད་ཡད་ན། །ཞས་པ་ནས། བརད་བ་ཉད་ཕར།།

ཅས་པ་ཡན་ཆད་མདར་བསན་དང༌། ཤ་ལ་ཀ་གཅག་པ་འད་དན་བས་དང༌།

ད་གཉས་ཀ་བར་རས་བཤད་ད་བས་ནས་ས་མཚན་དངས་མད་ད་བསབ་

པ་ལ་སར་ཞང༌། ས་མཚན་དངས་མད་ད་སབ་པའ་རགས་པ་བརད་འདད་

མངན་སམ་ལའ།

49

པ་དག་ཀང༌། སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་འགལ་པ་ལ་སར་ད་རང་བ་ཙམ་སང་

ང། །

གཉས་པ་(རང་མཚན་དངས་པར་བསན་པ་)ན།

ཇ་སད་བཤད་ལས་བཟག་གང་ཡན། །

ད་ན་རང་ག་མཚན་ཉད་འདད། །ཇ་སད་བཤད་པའ་གསལ་བ་རང་མཚན་དང་རས་གཅག་དང་ཐ་དད་

ད་བརད་ད་མད་པ་སགས་ལས་ལག་པ་གང་ཡན་པའ་དངས་པ་ད་ན་ཆས་

ཅན། རང་ག་མཚན་ཉད་ཡན་པར་འདད་ད། རང་འཛན་ཤས་པ་བསད་པའ་

བ་བ་བད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ས་མཚན་ག་དབ་བ་)ལ་གཉས།

དབ་བ་དངས་དང༌། རད་སང་ང། །

དང་པ་(དབ་བ་དངས་)ན།

དངས་དང་དངས་མད་གཉས་ཀ་ལ། །

བརན་ཕར་ས་དའང་རམ་པ་གསམ། །ས་མཚན་དའང་ཆས་ཅན། རམ་པ་གསམ་ཡད་ད། དངས་པར་ཞན་

པའ་རག་པའ་གཟང་ཡལ་དང་། དངས་མད་ལ་ཞན་པ་དང༌། དངས་པ་དངས་

མད་གཉས་ཀའ་ཆས་ལ་བརན་ནས་ཞན་པའ་རག་པའ་གཟང་ཡལ་རམས་

ས་ཡད་པའ་ཕར།

50

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རན་མཁན་པས་ས་མཚན་དངས་པར་མད་ན་དབ་བ་མ་རང་བས་

གཏན་ཚགས་གསམ་ད་དབར་མ་རང་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

དངས་པ་དངས་མད་གཉས་ཀ་ཡལ་ད་བད་པའ་རས་དཔག་གསམ་

ཡད་པས། རགས་གསམ་ད་དབར་རང་ཞས་འཆད་ད། །

གཉས་པ་(རད་སང་)ན།

གལ་ཏ་དངས་བརན་དངས་འབལ་ཕར། །

དངས་པ་ཤས་འགར་ཞ་ན་་་་་། །གལ་ཏ་དངས་པ་ལ་བརན་པའ་རག་པ་དངས་པ་ཡད་མད་ཀ་རས་ས་

བད་པས་ད་ལ་འབལ་བའ་ཕར། དངས་པ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་ཤས་

པར་འགར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་མན། །

ལན་བཏབ་ཕར་དང་འདས་སགས་ལ། །

རམ་པ་གཞན་ད་མཐང་ཕར་ར། །དངས་པ་ལ་བརན་པའ་རག་པ་དས་དངས་པ་གཟང་དན་ད་བས་

ནས་འཛན་པ་མན་པར་ཐལ། ད་ལ་དབང་པའ་ཚགས་དན་མད་ད་ཐལ་བ་ལ་

སགས་པའ་ལན་བཏབ་ཟན་པའ་ཕར་དང༌། འདས་མ་འངས་སགས་ལ་རག་

པའ་བ་རམ་པ་གཞན་ད་དངས་མད་གཟང་ཡལ་ད་བད་པར་མཐང་བའ་

ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

51

གལ་ཏ་དངས་ཆས་ཉད་ཉམས་ན། །གལ་ཏ་དངས་པ་ལ་བརན་པའ་རག་པས་དངས་མད་གཟང་ཡལ་ད་

བད་ན། དའ་ཡལ་དངས་པ་ལ་བརན་པའ་ཆས་ཁ་ན་ཉད་ཉམས་པས་རག་པ་

གསམ་ས་སའ་དབ་བ་མ་རང་བར་ཐལ་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

དངས་པར་འཛན་པ་སན་འག་ཅན། །

ད་ཤས་ཡན་ཕར་ཉས་འད་མད། །དངས་པ་ལ་བརན་པའ་རག་པ་ཆས་ཅན། ཁད་ཀ་ཡལ་དངས་པ་ལ་

བརན་པའ་ཆས་ས་མ་རང་བའ་ཉས་པ་འད་མད་པར་ཐལ། ཁད་དངས་པ་

རང་མཚན་དང༌། ད་འཛན་པའ་མངན་སམ་སན་ད་འག་བ་ཅན་ག་ས་ནས་

དངས་པའ་དན་ས་ད་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་ཤས་ཤང་འཛན་པ་ཡན་པའ་

ཕར།

གསམ་པ་(རང་མཚན་ཁ་ན་གཞལ་བར་བཞག་དགངས་པ་བསན་པ་)ལ་གཉས།

རང་མཚན་གཅག་པ་གཞལ་བར་བཞག་པའ་དགས་པ་དང༌། ད་ལ་

རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ( རང་མཚན་གཅག་པ་གཞལ་བར་བཞག་པའ་དགས་པ་)ན།

རང་ག་མཚན་ཉད་གཅག་གཞལ་བ། །

ཡད་མད་ཉད་ད་དཔད་རམས་ཀས། །

52

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་བ་ད་ལས་གབ་ཕར་ར། །རང་ག་མཚན་ཉད་གཅག་པ་གཞལ་བར་བཤད་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་

ད། དན་ད་གཉར་བའ་འབས་བ་ཡད་པ་དང་མད་པ་ཉད་ད་རམ་པར་དཔད་

པའ་རག་ལན་རམས་ཀ་དན་བ་བ་ན། རང་མཚན་གཅག་པ་ད་ལས་གབ་

པས་ད་ལར་བཤད་པའ་ཕར།

སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་བཞད་པ་ལར་ན། རང་ག་མཚན་ཉད་གཅག་

པ་གཞལ་བ་ཞས་བརད་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། རག་ལན་དངས་པ་ཡད་

མད་ད་སད་པ་རམས་ཀ་སད་པའ་རན་མཐར་ཐག་པ་དན་བ་བ་བད་པའ་

རང་མཚན་ཁ་ན་ལས་གབ་པས་ད་ལར་བཤད་པའ་ཕར། གཞལ་བ་ཡན་ན་

རང་མཚན་ཡན་པས་ཁབ་པ་གཞང་འདས་བསན་པར་འདད་པ་ན། ཞབ་ཏ་

མ་བརགས་པ་ས། ད་ལ་ན་གཞང་འད་ཉད་ཀ་རགས་དང་དམ་བཅའ་འགལ་

བར་འགར་ཏ། བཞ་བཀལ་ལ་སགས་པའ་འབས་བ་དན་གཉར་གས་འབས་

བ་ད་འདད་པའ་ཕར་ད་ད་ཡད་མད་ད་དཔད་པར་བད་ལ། ད་ལར་དཔད་

ནས་གཞ་འགར་མད་ད་མད་པར་ངས་པའ་ཚད་མའ་གཞལ་བ་དངས་པར་

རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་རང་བའ་ཕར་ར། །གང་དག་དགག་རགས་ལ་བརན་

པའ་རས་དཔག་གས་དགག་བ་འཇལ་བར་འདད་པ་ན། ཆས་ཤན་ཏ་རགས་

ཏ། རགས་ད་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་དང་ས་འདགས་གཉས་འཛན་སངས་

མཚངས་པར་འདད་པའ་ཕར། ཡང་རས་དཔག་དས་དགག་གཞ་འཇལ་བར་

འདད་པ་ཡང་རགས་གསམ་ག་རམ་དབ་ས་སར་མ་ངས་པར་འགར་ར། །

མངན་སམ་ལའ།

53

དས་ན་བཞ་བཀལ་དན་གཉར་དན་ད་གཉར་བ་ཡད་མད་དཔད་པའ་

རན་ན་བཞ་བཀལ་ལ་སགས་པའ་འབས་བ་སབ་ནས་ག་དངས་པ་ཉད་ཡན་

ལ། ད་ལར་དཔད་ནས་གཞ་འགར་ད་མད་པར་ངས་ན་ལག་པར་བད་ལ།

ཡད་ན་འཇག་པར་བད་པས་ད་ལར་འཇག་ལག་བས་པའ་སབས་ས་དངས་

མད་ཚད་མས་མ་གཞལ་ན། འབས་བ་ཅང་ཟད་ཀང་ཐབ་པ་མ་སད་ད། །

འད་ན་དཔར་ན། མཁས་པའ་དབང་པ་ཀ་མ་ལ་ཤ་ལས་དངས་མད་

ལ་ག་བ་ག་བད་མ་རང་བར་འདད་པ་ན། མཚན་བའ་ཐབས་བསབ་ཉས་པ་

དང་འད་ཞས་གསངས་པ་ད་ཉད་སར་འངས་པ་ཡན་ཏ། དངས་མད་ཡན་

པའ་རགས་ཡང་དག་དང་དའ་བསབ་བ་ལ་སགས་པ་རང་ན། གཞལ་བ་ཡན་

ན་རང་མཚན་ཡན་པས་ཁབ་པ་ཉམས་ལ། མ་རང་ན། དངས་མད་ལ་རགས་

ཀ་བསབ་བ་སགས་མ་རང་བ་ཆས་ཅན། རང་མཚན་ད་ཐལ། ཚད་མའ་

གཞལ་བ་ཡན་པའ་ཕར་རང་ཉད་ཀས་གཞལ་བ་ཡན་ན་མ་རག་པ་ཡན་

པས་ཁབ་པ་ཁས་བངས་ཤང༌། གཞལ་བ་ས་མ་རག་པར་སབ་པའ་དངས་ཀ་

མ་ངས་པར་གསངས་པ་དག་ཀང་མཐང་ནས་སལ་པའ་ངར་དང་འཁལ་པའ་

ངར་ཡན་ན། །ཞས་པ་ལ་སགས་པའ་ཚག་མ་སར་བར་དམ་བཅའ་ཁས་

ལན་མ་ནས་པའ་ཤན་ཏ་ཕངས་པ་རམས་བང་བ་ཡན་ན། །

ཡང་ཁ་ཅག་ཡད་ན་མ་རག་པས་ཁབ་ཀང་གཞལ་བ་ལ་དས་མ་ཁབ་

ས། རམ་བཅད་ཀ་གཞལ་བ་དང་ཡངས་གཅད་ཀ་གཞལ་བ་གཉས་ཡད་པའ་

ཕར་ཅས་ཟར་ཏ། །

54

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལ་འད་འད་བར་བ་ས། རམ་བཅད་ཀ་གཞལ་བ་ཞས་པ། རམ་པར་

བཅད་ར་ས་རག་པ་ལ་བ་ལ་བརད་དམ། རམ་བཅད་ཀ་གཞ་ས་ལ་རག་པ་

རམ་པར་བཅད་པ་ལ་བ་ལ་བརད།

དང་པ་ལར་ན། རགས་ཡང་དག་ག་དགག་བ་ཚད་མའ་གཞལ་བར་

འདད་ན། ཚད་མ་ལ་མ་ས་བས་མ་ཁབ་པར་འགར་ཏ། ཚད་མ་དའ་གཞལ་

བར་གང་སང་བ་ད་རགས་ཡང་དག་གས་ཁགས་པའ་ཕར། གལ་ཏ་ས་རག་

པ་འགག་པ་ལ་མ་ས་བས་སན་མད་ཅ་ན། ད་ན་ས་རག་པ་དང༌། ས་རག་པ་

བཀག་པ་གཉས་ས་སར་མ་ཕད་པའ་ངན་རག་འབའ་ཞག་ག །

ཕ་མ་ལར་ན། ས་ལ་རག་པ་རམ་པར་བཅད་པ་ཆས་ཅན། ཡད་པར་

ཐལ། ཚད་མས་དམགས་པའ་ཕར། འདད་ན། ཡད་པ་དང་གཞལ་བ་ལ་ཁད་

པར་ཕ་བས་དགས་པ་ཅ་ཞག་འགབ་པར་འགར། རགས་མ་གབ་ས། ཁ་བ་

ཅག་ཚད་མས་གཞལ་བ་ལ་དམགས་པས་མ་ཁབ་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

འ་ན་ས་ལ་རག་པ་རམ་པར་བཅད་པ་མད་ངས་ས་ཐལ། ད་ཡད་ན་

ཚད་མས་དམགས་དགས་པ་ལ་ད་ཚད་མས་མ་དམགས་པའ་ཕར། འདད་

ན། ཡད་ན་མ་རག་པའ་ས་ཁབ་བསབས་པས་དགས་པ་ཅ་ཞག་འགབ་པར་

འགར། ས་ཡང་མ་རག་པར་མ་འགབ་པའ་ཕར་ཡང་ཚད་མས་དམགས་ཀང་

ཡད་པས་མ་ཁབ་ན། ད་མད་པས་ཚད་མས་ཁགས་ཤང་མ་མཐང་བ་ཡང་

ཡན་ལ། ད་ཚད་མས་དམགས་པ་ཡང་ཡན་པ་ཤན་ཏ་ང་མཚར་ར། །

ཡང་མད་དགག་ག་དགག་ས་དགག་བ་ལ་འཇག་པར་བཞད་པ་དག་

མངན་སམ་ལའ།

55

ཀང་དཔད་མ་བཟད་ད། ས་ལ་རག་པ་མད་ཅས་བརད་པའ་ས་དས་ས་ལ་རག་

པ་མད་ད་ཞས་ཟར་རམ། ས་རག་པའ་ཞས་གང་ཟར། ར་བའ་དབང་པ་

ལགས་པར་ཕགས་དགས་ས། །

ལགས་ཁ་ཅག་གཞལ་བ་ཡན་ན་རང་མཚན་ཡན་པས་ཁབ་པར་

འདད་བཞན་ད། ཡང་རགས་དང་བསབ་བ་སགས་ཡན་ན་དངས་མད་ཡན་

པས་ཁབ་པར་འདད་པ་དག་ཀང་སམས་རལ་ད་ཞག་ལ་སས་ཤག

མདར་བསས་ན། སབ་དཔན་ལ་དབང་བས་ས་ལ་ཡང་དཔད་པ་

འཇག་པ་ཉད་མ་ཡན་ནམ། ད་ཇ་ལར་གཅག་པ་ཁ་ན་གཞལ་བ་ཡན་ཞས་

བརད་ཅ་ན། བདན་ཏ། འན་ཀང་ས་ལ་སད་པ་ཡང་རང་ག་མཚན་ཉད་ཀ་

རན་ཅན་ཡན་ན། །ད་ལར་ན་འགའ་ཞག་ད་དངས་པ་ཉད་ཡན་ན་ཞས་སན་

པར་བད་ད། །དས་ན་ཅ་ད་འགའ་ཞག་ལ་རང་བའམ། མ་ཡན་ཞས་དངས་

པའ་རས་ས་འབངས་ནས་དཔད་པ་ཡན་ན། །

ད་ལ་མ་ཡན་ན་མད་པ་ཉད་ད་ངས་པ་ལ་སད་པ་ཅང་ཟད་ཀང་མ་རང་

ང། །མད་པའ་ཡལ་ཅན་ག་སད་པ་ཡང་དངས་པའ་རན་ཅན་ཉད་ཡན་ཏ།

དངས་པ་ཉད་ལ་ཡད་པ་དང་མད་པ་ཉད་ད་སད་པའ་ཕར་ར། །ཞས་བཤད་

པ་ལར། ས་དན་གཞན་གས་སང་པ་ཡང་ཚད་མའ་གཞལ་བར་ཁས་ལན་

དགས་པ་ཡན་ན། །ལང་འདའ་དན་ན། རག་ལན་སད་པའ་ཡལ་ཡན་ན་

དངས་པས་མ་ཁབ་པར་ཐལ། ཤས་བ་ལ་མ་སད་པའ་གཞན་སས་བཏགས་

པའ་ས་ལ་ཡང་སད་པ་བད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

56

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སན་མད་ད། ད་ལ་སད་པ་ཡང་རང་མཚན་སད་པའ་ཡལ་ད་དར་

ནས་བད་པ་མ་ཡན་ཏ། གངས་ཅན་དང་བ་བག་པ་སགས་འགའ་ཞག་གས་

བཏགས་པའ་ས་ད་དངས་པར་སན་ཅང་ག་བར་བད་པ་ན། ད་འདའ་ས་ད་

གསལ་བ་འགའ་ཞག་ལ་ཡད་པ་རང་ངམ། མ་རང་ཞས་དཔད་པར་བ་བའ་

གཞ་ཡང་རང་མཚན་དང༌། དར་དཔད་པར་བ་བའ་ཆས་ཀང་གཞན་དག་

དངས་པར་འདད་པ་ལ་བསམས་ནས་སད་པར་བད་ལ། དན་ད་གཏན་མད་

ད་ངས་ན་དའ་དཔད་པ་རགས་པས་དངས་མད་ཀ་ཡལ་ཅན་ག་ཚད་མ་

ཡང་ཐག་མར་སད་པའ་རན་རང་མཚན་ཉད་ཡན་པར་སན་ག་ཚད་མའ་

གཞལ་བ་ལ་དངས་པས་ཁབ་པར་སན་པ་མན་ན།།

འ་ན་འདས་མ་བས་ཀ་ནམ་མཁའ་ཤས་བ་ཡན་མན་དཔད་པའ་རན་

དངས་པར་ཇ་ལར་རང་ཞ་ན། ད་ལ་ཐག་མར་འདས་མ་བས་ཀ་ནམ་མཁའ་

ཡད་མད་ཐ་ཚམ་ཟ་བར་གསལ་བས་ད་སབ་དགས་པ་ཡན་ལ། ད་ཡང་མག་

ཤས་ལ་སང་བའ་བར་ག་སང་བ་མངན་པར་སབས་ཡད་ཀ་གཟགས་འད་

མངན་སམ་ཚད་མས་གབ་པ་གཞར་གཟང་ནས། དར་ཐགས་པའ་རག་བ་

ཡད་མད་དཔད་ནས་ཐགས་པའ་རག་བས་སང་བར་ངས་པ་ན། འདས་མ་

བས་ཀ་ནམ་མཁའ་མཚན་གཞ་ལགས་པར་གབ་པ་ཡན་པས། དར་ཡང་

དཔད་པར་བ་བའ་གཞ་དང༌། ཡད་མད་དཔད་པའ་ཆས་ཀང་དངས་པ་ཉད་

ལ་ཞན་པར་ཤན་ཏ་གསལ་ལ། །

མངན་སམ་ལའ།

57

གཉས་པ་( ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས།

ལང་འགལ་སང་བ་དང༌། རགས་པ་དང་འགལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་(ལང་འགལ་སང་བ་)ན།

སབ་དཔན་གས་རང་དང་སའ་མཚན་ཉད་ལས་གཞལ་བ་གཞན་

ཡད་པ་མན་ན། །ཞས་རང་མཚན་ལ་བལས་མད་ཀ་ས་མཚན་གཞལ་བར་

བཞག་པ་དང་ཇ་ལར་མ་འགལ་ཞ་ན། སན་མད་ད། ཤས་བ་ཆས་ཅན། རང་

མཚན་ལ་བལས་མད་ཀ་ཡལ་རང་ག་སད་ལགས་ཀ་ངས་ནས་ཐན་མང་

མན་པར་གབ་པའ་ས་མཚན་གཞལ་བར་ཡད་པའ་ར་མཚན་གས་གཞལ་

བ་ལ་གཉས་ས་ཕ་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

ད་ན་རང་གཞན་ང་བ་ཡས། །

རགས་ཕར་གཞལ་བ་གཉས་ས་བཞད། །རང་མཚན་ད་ན་མངན་ད་གར་པའ་ཚ་གཞན་དང་མ་འདས་པར་ཐན་

མང་མ་ཡན་པའ་རང་ག་ང་བ་སང་བའ་ས་ནས་རགས་པར་བད་ལ། རང་

མཚན་ད་ན་ལག་ཏ་གར་ནས་རས་དཔག་གས་གཞལ་དགས་པའ་ཚ། རང་

མཚན་ཁ་ན་མན་པའ་ཆས་གཞན་དང་འདས་པའ་ང་བ་སང་བ་ཡ་ས་ནས་

རགས་པར་བད་པས་གཞལ་བ་གཉས་ས་བཞད་པའ་ཕར།

རད་པ་པའ་བསམ་པ་ན། ས་མཚན་གཞལ་བར་བཤད་པ་ཡང་ས་

སར་དང་མཚངས་ཤང༌། གཞན་གས་ས་མཚན་རས་གབ་བཏགས་པ་ལར།

རས་ས་གབ་བམ་སམ་ད་དགས་པ་ཡན་ལ། ལན་གས་ད་ལར་མན་ག་

58

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཇལ་ཚལ་ག་ས་ནས་ཡན་ན་ཞས་བཤད་ད། །

འཇལ་ཚལ་ག་དབང་ལས་མན་ན། གཞལ་བ་གཉས་ཕར་ཚད་མ་

གཉས། །ཞས་པའ་དན་ཡང་ཚད་མ་གཉས་ཀ་བསམ་དན་ཚད་མར་སང་ས་

རང་མཚན་དང་ས་མཚན་ས་སར་ངས་པའ་དབང་གས་ཚད་མ་གཉས་ཀ་

གངས་ངས་སབ་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་རས་དཔག་ཚད་མས་རང་མཚན་

འཇལ་བ་མ་སད་པས་གཞང་འད་ཉད་ཀ་དན་དང་འགལ་བ་དང༌། ཕ་བའ་མ་

རག་པ་སགས་ས་ས་ས་བས་རགས་པར་བར་མད་པས་ཚད་མ་མངན་སམ་

ཁ་ནར་ངས་པའ་གཞང་བཙགས་པར་འགར་ར། །འ་ན་མངན་སམ་ལག་ཏ་

གར་པ་ལས། །ཞས་པ་གཞལ་བ་གཉས་ཕར་ཅས་པའ་དན་བས་མ་ཡན་

ནམ་ཞ་ན། ཡན་མད་ཀ་ཚད་མར་སང་ས་མངན་ལག་གཉས་ཀ་གངས་ངས་

བསབ་པ་ལ། ངས་པར་སན་ད་འཇལ་ཚལ་གཉས་ཀ་གངས་ངས་སབ་

དགས་པས། ད་གབ་པ་ན་མངན་ལག་གཉས་ས་གངས་ངས་པ་ཡང་བད་

བག་ཏ་འགབ་བ་ཞས་དན་བསས་པ་ཡན་ག། གཞལ་བ་ལག་གར་དང་ས་

མཚན་གཅག་ཏ་སད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་ལ། །འདར་ད་ན་ཞས་པ། མངན་སམ་

གས་གཞལ་བའ་རང་མཚན་ད་ཉད་རས་དཔག་གས་འཇལ་བར་སན་པ་

མན་ན། །

གཉས་པ་(རགས་པ་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ན།

འ་ན་རས་དཔག་གས་རང་མཚན་དངས་ས་མ་རགས་པར་ཐལ། ཐན་

མང་མ་ཡན་པའ་རང་ག་ང་བ་མ་སང་བའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ན། མངན་

མངན་སམ་ལའ།

59

སམ་ད་འགར་བས་མ་འཁལ་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

ཇ་བཞན་མངན་ཞན་མན་པའ་ཕར། །

གཉས་པ་འཁལ་པ་ཡན་པར་བཞད། །གཉས་པ་རས་དཔག་ཚད་མ་ཆས་ཅན། རང་མཚན་དངས་ས་སང་

ཡང་འཁལ་པ་ཡན་པར་བཞད་ད། ད་སང་ཡང་ཇ་ལར་མངན་པར་ཞན་པ་

བཞན་ད་གབ་པ་མན་པར་རང་མཚན་མན་པ་ལ་རང་མཚན་ད་སང་བའ་

ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་གཞན་ག་ང་བས་ན། །

རགས་ན་འཁལ་པ་ཚད་མ་མན། །གལ་ཏ་རང་མཚན་དའ་རས་མན་པ་གཞན་ག་ང་བ་སང་བའ་ས་ནས་

རང་མཚན་ད་རགས་ན་འཁལ་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་རང་མཚན་དངས་ས་

རགས་པའ་ཚད་མ་མན་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

བསམ་པ་ལ་ན་བས་མད་ཕར། །

འཁལ་པ་ཡན་ཡང་ཚད་མ་ཉད། །

རམ་གཞན་གས་ཀང་རགས་པ་མཐང་། །ས་མ་རག་རགས་ཀ་རས་དཔག་ཚད་མ་ཆས་ཅན། འཁལ་པ་ཡན་

ཡང་ཚད་མ་ཉད་ཡན་ཏ། བསམ་པའ་དན་ས་མ་རག་པ་ལ་གསར་ད་བས་བ་

60

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མད་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། འཁལ་ན་རང་མཚན་དངས་ས་རགས་པར་

འགལ་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་མཚན་མན་པ་ལ་རང་མཚན་ལར་སང་བའ་

རམ་པ་གཞན་གས་ཀང་རང་མཚན་གསར་ད་རགས་པ་མཐང་བའ་ཕར། འ་

ན་མངན་སམ་དང་འཁལ་མ་འཁལ་ག་རམ་དབ་མ་འཐད་ད་ཞ་ན། སན་མད་

པར་ཐལ།

ཕགས་འད་ལ་ན་ལན་བཏབ་ཟན། །ཕགས་འད་ལ་ན་ཇ་བཞན་མངན་ཞན་མན། ཞས་པ་དར་ལན་བཏབ་

ཟན་པའ་ཕར། ཡང་ན་གཞལ་བ་གཉས་ས་འབད་པ་མ་འཐད་པར་འགར་ར་

ཞ་ན། སན་མད་པར་ཐལ། ད་ལ་ད་ན་རང་གཞན། ཞས་པའ་སབས་ས་ལན་

བཏབ་ཟན་པའ་ཕར་ཅས་ས། །འད་དག་ག་དན་ན་རང་མཚན་ག་ཐན་མང་

མན་པའ་ང་བ་མ་སང་ན་ད་དངས་ས་རགས་པར་འགལ་ལ། སང་ན་གཞན་

དང་མ་འདས་པར་སང་བས་མ་འཁལ་བར་འགར་ཞང༌། འཁལ་ན་ཚད་མ་

མན་པར་འགར་ར་སམ་པའ། །ཐན་མང་མན་པའ་ང་བ་མ་སང་ན་ད་ལ་

དངས་རགས་ཀ་ཚད་མ་མ་རང་བ་བདན་ལ། ད་སང་ན་མ་འཁལ་བར་མ་

འགར་ཏ། ད་སང་ཡང་གཞན་དང་འདས་ནས་སང་ག་མ་འདས་པར་མ་སང་

ང་། །

དས་ན་ཐན་མང་མན་པའ་ང་ཡང་སང་ལ། ཐན་མང་བའ་ང་བ་ཡང་

སང་ཡང༌། ད་གཉས་ས་སར་མ་སང་ང་། །འདས་མ་འདས་སགས་ཀ་དན་

སར་གཞན་སལ་བའ་སབས་ས་བཤད་ཟན་ཏ། །འཁལ་པ་ཡན་ཡང་རང་

མངན་སམ་ལའ།

61

མཚན་ལ་མ་ས་བའ་དཔ་སན་པ་ན། འཁལ་པ་ཡན་ན་ད་ལ་བརན་ནས་རང་

མཚན་ཐབ་ཏ་མ་རང་བས་མ་ཁབ་པར་ཐལ།

ནར་བ་སན་མའ་འད་དག་ལ། །

ནར་བའ་བ་ཡས་མངན་རག་པ། །

ལག་པའ་ཤས་པར་ཁད་མད་ཀང་། །

ཇ་ལར་དན་བད་ལ་ཁད་ཡད། །ནར་བའ་འད་དང་སན་མའ་འད་དག་ལ་ནར་བར་ཞན་པའ་བ་ཡས་

མངན་པར་རག་པའ་ཤས་པ་ལག་པའ་ཤས་པར་ཁད་པར་མད་ཀང་ཇ་ལར་

ནར་ད་ཐབ་པའ་དན་བད་པ་ལ་ཁད་ཡད་པའ་ཕར།

འདར་སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གས། ནར་བ་ར་བའ་ཕགས་ན་གནས་

ཤང༌། འད་ས་གསབ་ན་འདག་པ་མཐང་ནས། ད་ན་གནས་པའ་འད་ད་ཉད་

ནར་བའ་སམ་པའ་བ་དཔར་བས་ནས་ད་ཚད་མ་ཡན་པ་བཀག་ས་ཇ་ལར་

དཔད་པའ་དན་མ་ཐབ་པའ་ཕར་ཏ། དཔད་པ་ས་གསབ་ན་ཡད་པར་དཔད་

ནས། དར་མ་ཐབ་པར་ར་བའ་ཕགས་ས་ཐབ་པའ་ཕར་ཅས་བཤད་ད། །

སབ་དཔན་ཤཀ་བས། ནར་བའ་འད་ལས་ནར་བ་རགས་པའ་རས་

དཔག་དཔར་བཟང་ནས། རས་དཔག་ཀན་ད་དང་མཚངས་པར་སན་པར་

མཛད་ད། །ད་ལར་འགལ་བཤད་བད་པའ་བཤད་པ་ད་མ་སང་ཡང༌། སབ་

དཔན་ཆས་མཆག་ག་བཞད་པ་ཉད་འགག་པ་ལར་སང་ང་། །

62

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལར་ཇ་བཞན་དན་མད་ནའང་། །

རས་དཔག་དང་ན་དར་སང་དག །

དན་བད་པ་དང་རས་འབལ་པས། །

ཚད་མ་ཉད་ད་རམ་པར་གཞག །དཔ་ད་ལར་ས་མ་རག་རགས་ཀ་རས་དཔག་དང༌། ད་སང་བའ་བ་ལར་

སང་དག་ཇ་ལར་ཞན་པ་བཞན་ག་དན་མད་པར་མཚངས་ནའང༌། ས་མ་རག་

རགས་ཀ་རས་དཔག་ཚད་མ་ཉད་ད་རམ་པར་བཞག་ས། ད་དན་བད་པ་ས་

མ་རག་པ་དང་གསར་ད་རས་ས་འབལ་བའ་ཚད་མ་ཡན་པས་ཚད་མར་

བཞག་པའ་ཕར།

གཉས་པ་དའ་དབང་གས་ཚད་མ་གཉས་ས་ངས་པར་བསབ་པ་ན།

གང་ལ་དན་ག་ནས་པ་ལས། །

རས་འག་ལག་པ་ཅན་ག་བ། །

ད་ལ་འཛན་པ་རང་དབང་ཅན། །གང་ལ་གཟང་དན་ག་ནས་པ་ལས། རས་ས་འག་ལག་བད་པ་ཅན་

ག་ས་འཛན་མངན་སམ་ག་བ་ཆས་ཅན། མངན་སམ་ཚད་མ་ཡན་ཏ། སན་

པ་ད་ལ་འཛན་པ་རང་དབང་ཅན་ག་ས་ནས་ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་

པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

63

ད་ལས་གཞན་དངས་དབང་པ་འདས། །

མ་མཐང་བདག་ཉད་ང་བ་ད། །

རག་པའ་རན་ན་དན་གཞན་ཡན། །འཛན་པ་རང་དབང་ཅན་ག་ཡལ་ད་ལས་གཞན་པའ་དངས་པ་ཆས་

ཅན། དབང་པ་ལས་འདས་པའ་གཞལ་བ་ལག་གར་ཡན་ཏ། ཁད་རགས་

པའ་རན་ན་དན་གཞན་ཚལ་གསམ་པའ་རགས་ཡན་པའ་ཕར། ཁད་ཀ་

བདག་ཉད་ཀ་ང་བ་ད་མང་བའ་སབས་ཀས་མ་མཐང་བར་རགས་སབས་

ཀས་ས་འདགས་བཅད་དགས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་རན་དང་འབལ་ཅན། །

ཡན་ན་ད་ཚ་ག་བད་ཉད། །གལ་ཏ་ད་ལན་ལ་ལ་མ་བསབ་པ་དའ་ཚ་ད་བ་ག་བད་ཉད་ད་འགར་

ཏ། དའ་ཚ་ད་བ་ད་རང་ག་རན་ཆས་ཅན་ད་ལན་ལ་དང༌། བསབ་བའ་ཆས་

དང་འབལ་པ་ཅན་ག་ཚལ་གསམ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཚ་ག་བད་རས་འག་བ། །

ས་ཡ་ང་བ་ཉད་ད་རགས། །

དས་ན་ལག་གར་དན་ཐམས་ཅད། །

64

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཁད་པར་ད་ན་རགས་མ་འགར། །ད་ལན་ལ་ལ་མ་བསབ་པ་དའ་ཚ་ད་བའ་རགས་ལས་ལག་གར་ག་

དན་མ་ར་ལས་བང་བ་དང༌། ལ་མ་ལས་བང་བ་དང༌། གསལ་ལ་འབར་བ་

དང༌། ཆ་ཆང་སགས་ཀ་དན་ཐམས་ཅད་ཁད་པར་ད་རགས་པ་མ་འགར་

བར་ཐལ། དའ་ཚ་ད་ལན་ལ་ལ་ག་བད་ད་བའ་རས་ས་འག་བའ་མ་ཙམ་

སའ་ང་བ་ཉད་ད་རགས་ནས་ཀ་ཁད་པར་ཐམས་ཅད་རགས་མ་ནས་པ་

དས་ནའ་ཕར།

འབལ་པ་ཅན་ག་ཆས་ལས་ན། །

ཆས་ཅན་ལ་རགས་ས་བ་གང་། །

ད་ན་རས་དཔག་ལག་གར་ག། །

སབ་བད་གཅག་ཏ་ངས་པ་ཡན། །གཞལ་བ་ལག་གར་ག་སབ་བད་ཚད་མ་རས་དཔག་གཅག་ཏ་ངས་

པ་ཡན་ཏ། བསབ་བའ་ཆས་དང་འབལ་པ་ཅན་ག་རགས་ཀ་ཆས་ལས་གཞ་

ཆས་ཅན་ལ་བསབ་བའ་ཆས་གསར་ད་རགས་པའ་བ་ས་བ་གང་ཡན་པའ་

བ་ད་ན་རས་དཔག་ཚད་མ་ཡན། ལག་གར་རགས་ལས་རགས་དགས་པའ་

ཕར།

གསམ་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པའ་མཇག་བས་བ་བ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། རད་སང་ང་། །

མངན་སམ་ལའ།

65

དང་པ་(དངས་)ན།

མངན་སམ་ལག་ཏ་གར་པ་ལས། །

གཞལ་བ་གཞན་ན་ཡད་མ་ཡན། །མངན་སམ་ད་གར་པ་དང་ལག་ཏ་གར་པ་ལས། གཞལ་བ་གཞན་

ཕང་གསམ་ཡད་པ་མ་ཡན་ཏ། མང་སབས་ཀས་ས་འདགས་གཅད་པར་བ་

བ་དང༌། རགས་སབས་ཀས་ས་འདགས་གཅད་པར་བ་བ་གཉས་ས་ངས་

པའ་ཕར།

ད་ཕར་གཞལ་བ་གཉས་ཉད་ཀས། །

ཚད་མ་གཉས་ས་བཞད་པ་དང་། །གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་པ་ཉད་ཀས་ཚད་མ་གཉས་ས་ངས་པར་

སབ་དཔན་བཞད་པ་ཡན་ཏ། གཞལ་བའ་དབ་བས་ཚད་མའ་དབ་བ་བཞག་

དགས། གཉས་པ་ད་ལས་གཞན་མ་མཐང་བ་དའ་ཕར།

གཞལ་བ་གཉས་ན་མཐང་བའ་ཕར། །

གསམ་གཅག་གངས་ན་བསལ་བ་ཡན། །ཚད་མ་ཕང་པ་གསམ་པ་ཡད་པ་དང༌། མངན་སམ་གཅག་པར་ངས་

པའ་གངས་ཚད་མས་བསལ་བ་ཡན་ཏ། གཞལ་བ་གཉས་ས་གངས་ངས་པ་

ཚད་མས་མཐང་བའ་ཕར།

66

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་( རད་སང་)ལ་གསམ།

རས་དཔག་ཚད་མ་མན་པ་ལ་གནད་པ་བསན་པ་དང༌། རས་དཔག་

ཚད་མ་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པ་དང༌། མ་ལན་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་

པའ། །

དང་པ་(རས་དཔག་ཚད་མ་མན་པ་ལ་གནད་པ་བསན་པ་)ན།

ཚ་རལ་མཛས་པ་པ་ན་ར།

མད་པ་གཞལ་བ་མ་ཡན་ཕར། །

གཅག་ཉད་ཅ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །དངས་པར་མད་པ་གཞལ་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར། གཞལ་བ་རང་མཚན་

གཅག་པར་ངས་ལ། དས་ན་ཚད་མ་ཡང་མངན་སམ་གཅག་པ་ཉད་ད་ཞ་ན།

རག་ལན་དཔད་པའ་རན་མཐར་ཐག་པ་རང་མཚན་ཁ་ནར་བསབ་

པས་ཁ་བ་ལ་མ་འདད་པ་སབ་པའ་ཉས་པ་ཅ་ཡང་མད་པར་ཐལ།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཁ་བའང་འདད། །ད་རང་མཚན་གཅག་པར་ཁ་བའང་འདད་པའ་ཕར། སར་རང་མཚན་

མན་པའ་གཞལ་བ་མད་པར་འདད་ན། ཁས་བངས་དང༌། རགས་པ་ད་མ་

དང་འགལ་ཏ།

མད་པའང་ངས་ཕར་གཞལ་བ་ན། །

མན་ལ་མ་ངས་པ་ཉད་དམ། །

མངན་སམ་ལའ།

67

ད་ངས་ཚད་མ་གཉས་པ་ཉད། །དངས་པར་མད་ན་གཞལ་བ་ན་མན་པས་ཁབ་པར་འདད་པ་ལ་ཁབ་

པ་མ་ངས་པ་ཉད་ད་ཐལ། དངས་པར་མད་པའང་ཚད་མས་ངས་པའ་ཕར།

མ་གབ་ན། དས་ས་སགས་གཞལ་བ་མན་པར་སབ་ནས་པ་འགལ་ལ། །

དམ་ག་སས་ཚད་མ་གཉས་པ་རས་དཔག་ཚད་མ་གབ་པ་ཉད་ད་ཐལ།

དངས་མད་ད་ཚད་མས་ངས་པའ་ཕར།

འཇག་རན་ཕ་རལ་མད་པ་རས་དཔག་ཚད་མ་མད་ན་མངན་སམ་

གས་གབ་དགས་ལ། ད་ཡང་དབང་པའ་མངན་སམ་ལས་གཞན་ཁས་མ་

ལན་པས། དབང་པའ་མངན་སམ་གས་དགག་གཞ་འཇག་རན་ཕ་རལ་

དངས་ས་རགས་ནས་ཕ་རལ་ག་ལ་མ་སགས་མད་པའ་མད་དགག་ཤགས་

ལ་རགས་པར་བད་དམ། མད་དགག་ཡན་གར་བ་དངས་ས་རགས་པར་བད།

དང་པ་མ་འཐད་ད། དགག་གཞ་ད་མངན་སམ་ལ་སང་མ་རང་ད་ཁས་

བངས་པའ་ཕར་དང༌། སང་ད་རང་ན་ཡང་ཁས་བངས་དང་རགས་པ་ད་མ་

དང་འགལ་བའ་ཕར། གཉས་པ་ལར་ན།

མད་ལ་དབང་སས་བ་མན་ཏ། །

དན་ག་སབས་ལས་སས་པའ་ཕར། །དབང་པ་ལས་སས་པའ་བ་མ་འཁལ་པ་ཆས་ཅན། འཇག་རན་ཕ་རལ་

ག་ལ་མ་མད་པ་སགས་ཀ་མད་དགག་ལ་དངས་ས་འཇལ་བད་ད་འཇག་པ་

68

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མན་ཏ། རང་ག་གཟང་དན་ག་སབས་ལས་སས་པའ་ཕར།

གཞང་འདས་མད་དགག་དབང་མངན་ག་དངས་རགས་ཀ་ཡལ་མན་

པར་སན་ག། ཤགས་ཡལ་ཡང་མན་པར་སན་པ་མན་ཏ། ཚད་མ་རམ་ངས་

ལས་འད་འགའ་ཞག་ཏ་དགག་པ་བད་པ་ཡང་མངན་སམ་གས་ན་བ་བར་

འས་པ་མ་ཡན་ཏ། ཞས་དགག་གཞ་སང་མ་རང་ལ་བ་བག་ཏ་བཀར་ནས་

འགའ་ཞག་ཏ་ཞས་བཤད་པའ་ཕར་ར། །གཟང་དན་ལས་སས་པ་མ་གབ་ན།

དན་ག་ནས་ལ་ལས་མད་ན། །

བར་ཆད་ལ་སགས་ཡད་ན་ཡང་། །

དབང་སས་བ་ན་ས་བར་གར། །དབང་སས་ཀ་བ་མ་འཁལ་པ་ཆས་ཅན། རང་ག་ཡལ་བར་ཆད་པ་

དང་བསལ་པ་ལ་སགས་ས་ཡད་ན་ཡང་ད་ལ་དམགས་ནས་ཁད་ས་བར་

འགར་བར་ཐལ། ཁད་ཁ་ཕར་བལའ་ཚད་མ་གང་ཞག་གཟང་དན་ག་ནས་

པ་ལ་བལས་པ་མད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་མངན་སམ་ཉད་ལག་ལས། །

མད་པར་ངས་པ་ཡན་ཞ་ན། །གལ་ཏ་ཚ་ས་ཕ་མད་པ་ལ་དབང་པའ་མངན་སམ་དངས་རགས་ས་

སང་ནས་ད་འཇལ་བར་མ་སའ། དགག་བ་ཚ་ས་ཕ་ལ་དབང་པའ་མངན་

སམ་ཉད་འཇལ་བད་ད་འཇག་པ་ལག་པ་ལས་ཚ་ས་ཕ་མད་པར་ངས་པ་

མངན་སམ་ལའ།

69

ཡན་ན་ཞ་ན།

དའ་དན་ད་ཅ། ཚ་ས་ཕ་མད་ད། ཡད་ན་དམགས་ས་རང་བ་ལས་

དམགས་བད་ཀ་བ་ལག་པའ་ཕར། ཅས་པའ་དན་ཡན་ནམ། ཚད་མ་གཞན་

མ་དགས་པར་ཚ་ས་ཕ་ལ་དབང་པའ་མངན་སམ་འཇལ་བད་ད་ལག་ཙམ་

ད་ཉད་ཚ་ས་ཕ་མད་པར་ངས་བད་ཡན། ཕ་མ་ལར་ན།

འགལ་བའམ་ད་ཉད་ལག་པ་དང་། །ཚ་ས་ཕ་ལ་དབང་པའ་མངན་སམ་འཇལ་བད་ད་ལག་ཙམ་ཆས་ཅན།

ཚད་མ་གཞན་གང་ཡང་མད་པར་ཚ་ས་ཕ་མད་པ་ངས་བད་ད་འགལ་བར་

ཐལ། དངས་པར་མད་པའ་ཕར།

ཡང་ན་སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་བཞད་པ་ལར། དབང་པའ་མངན་

སམ་ལག་ཙམ་ཡན་ན་ཚ་ས་ཕ་མད་པ་ངས་བད་ད་འགལ། ད་ཡན་ན་ཡང་

ཅག་ཤས་ཡན་པར་འགལ་བའ་ཕར། ཅས་རང་ཚག་འགལ་བར་མཛད་ད། །

རས་འག་ཅན་ག་རགས་ཡན་ན། །འམ་ག་སས་རས་དཔག་ཚད་མ་ཡད་པར་ཐལ། དམགས་རང་མ་

དམགས་པ་ད་ཉད་རང་ཕགས་ཀ་ཆས་ས་གབ་པའ་གཞར་ལག་པ་དང་རས་

འག་ཅན་ག་རགས་ཡང་དག་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་དཔག་ཚད་མ་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པ་)ན།

གཞན་སམས་དག་ན་རགས་ཕར་ཡང་། །

70

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཚད་མ་གཉས་ན་གབ་པ་ཡན། །

ས་སགས་ལ་ན་འཇག་པའ་ཕར། །

ད་ཡ་ང་བ་ངས་པར་གབ། །

བས་མད་ཕར་ད་ཚད་མ་ཉད། །ཚད་མ་གཉས་པ་རས་དཔག་ན་གབ་པ་ཡན་པར་ཐལ། རང་ཕན་

གས་གཞན་རང་ག་སབ་མའ་སམས་དག་ཚད་མས་རགས་པའ་ཕར་ཡང་

ང་། །ངག་ས་བའ་སས་བ་ད་ཡ་སམས་ཀ་ང་བ་ངས་པར་གབ་ས། ད་གསང་

པར་ས་བ་ལ་སགས་པའ་ལས་ངག་ག་ཐ་སད་ལ་འཇག་པའ་ཕར། རགས་ད་

ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་ད་ཆས་ཅན། ཚད་མ་ཉད་ཡན་ཏ། གསར་ད་བས་

བ་མད་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ལཙ་བ་ཆན་པ་འབས་རང་མ་དམགས་པའ་རགས་ལ་བརན་པའ་

རས་དཔག་ས་སར་སར་ནས་དགག་པ་མཛད་ད། །

གལ་ཏ་ལ་ལ་དག་ཏ་ན། །

འཁལ་ཕར་ཡད་བརན་མད་ཅ་ན། །གལ་ཏ་ལས་བན་ག་བ་ལས་ས་བསངས་དཔག་པ་ལ་བ་རགས་ལ་ལ་

དག་ཏ་ན་འཁལ་བའ་ཕར། མཚན་ཉད་མཚངས་པས་ཀན་ལ་ཡད་བརན་

མད་ད་ཞ་ན། རང་ཕན་ཆས་ཅན། རགས་འགའ་ཞག་འཁལ་པར་མཐང་བས་

མངན་སམ་ལའ།

71

ཀན་འཁལ་པར་མ་འགབ་པར་ཐལ།

རགས་ལག་མཐང་ཕར་ད་ད་འད།།རགས་ལག་པ་འགའ་ཞག་མཐང་ནས་རགས་ཐམས་ཅད་ད་དང་འད་

བར་ཞན་པ་ཙམ་ཡན་པའ་ཕར།

གང་ལས་འགའ་ཚ་དངས་འགའ་ལ། །

ད་ཡ་རགས་པ་གབ་གར་པ། །

ད་ན་ད་ལས་སས་པའམ། །

ད་ཡ་ང་བར་གདན་མ་ཟ། །རགས་གང་ལས་དས་འགའ་ཞག་ག་ཚ་བསབ་བའ་དངས་པ་འགའ་

ལ་ད་ཡ་རགས་པ་གབ་པར་གར་པའ་གཏན་ཚགས་བས་པ་ལ་བ་ད་ན་ཆས་

ཅན། བསབ་བའ་ཆས་ད་ལས་སས་པའམ། དའ་ཁབ་བའ་ང་བར་གདན་མ་

ཟ་ས། རང་ཕཌ་ཀ་ཆས་ས་གབ་པའ་གཞར་ད་སབ་པའ་རགས་ཡན་པའ་

ཕར།

རང་ག་རའམ་ང་བ་དག །

མད་པར་དན་ན་སད་མན་པ། །མས་སང་པའ་གཞར་ད་བའ་དན་ན་སད་པ་མན་པར་ཐལ། ད་བ་རང་

ག་ར་མ་མད་པའ་ཕར། འམ་ག་སས། ཤང་མད་པར་ཤ་པའ་དན་སད་པ་

72

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མན་པར་ཐལ། ཁབ་བད་ཀ་ང་བ་ཤང་དག་མད་པའ་ཕར།

ད་དག་རང་བཞན་མཐང་གང་ཡན། །

ད་ཉད་གཞན་དའང་མཚན་ཉད་ཡན། །འབས་རང་ག་རགས་ཡང་དག་ད་དག་ཕགས་ཆས་དང་བསབ་བའ་

ཆས་དང་མ་འཁལ་བའ་རང་བཞན་མཐང་བ་གང་ཡན་པའ་ཚལ་གསམ་ད་

ཉད་འབས་རང་ག་རགས་ཡང་དག་ག་མཚན་ཉད་ཡན་ལ་ད་གཞན་དའང་

མཚངས་པའ་ཕར།

ལར་རང་རང་ག་ང་བའམ། །

རང་ར་མཐང་བའ་ར་གཞན་དག །

ཡད་པར་སང་བ་མད་ན་ན། །

ད་དང་ལན་པའང་ཅ་ལར་ཡད། །ཤང་གས་སང་པའ་གཞར་ཤང་ད་དང་ལན་པའ་ཤ་པའང་ཇ་ལར་

ཡད་ད་མད་པར་ཐལ། དར་ཡད་ན་ལར་རང་རང་ག་ང་བ་ཤང་མད་པའ་

ཕར། འམ་ག་སས་མས་སང་བའ་གཞར་མ་དང་ལན་པའ་ད་བའང་ཇ་ལར་

ཡད་ད་མད་པར་ཐལ། དར་ད་བའ་རང་ར་མ་མཐང་བའ་ར་གཞན་དབང་

ཡད་དག་ཡད་པར་ཡད་ན་སང་རང་ག་མ་སང་བ་མད་པའ་ཕར།

དན་བསས་ན། རགས་ཡང་དག་ས་ཡང་བསབ་བའ་ཆས་ལ་འཁལ་པ་

མངན་སམ་ལའ།

73

མ་སད་པར་ཐལ། འབས་རང་མ་དམགས་པའ་རགས་གསམ་ག་འཁལ་པ་མ་

སད་པས། ད་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་བས་བ་མ་སད་པའ་ཕར། རང་ཕན་

རང་ཉད་རངས་པ་ཙམ་ད་ཟད་ད་ཞས་སན་པ་ཡན་ན། །

གསམ་པ་(མ་ལན་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་པ་)ན།

ས་ཡ་བ་ན་ཚད་མན་ན། །

མད་པ་ཐབ་འགར་ཕ་རལ་ག། །

དངས་བཞན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ས་འཛན་པ་ཡ་བ་ན་ཚད་མ་མན་པས་ཁབ་ན། ད་ལ་ལག་ཏ་གར་པའ་

དན་ཐམས་ཅད་མད་པ་ཐབ་པར་འགར་བར་ཐལ། ད་དག་དབང་པའ་མངན་

སམ་གས་མ་མཐང་བའ་ཕར། འཇག་རན་ཕ་རལ་ག་དངས་པ་བཞན།

་་་་་་གལ་ཏ་དབང་རམས་ཀས། །

དས་གཞན་ད་ན་རགས་ཤ་ན། །གལ་ཏ་ལག་གར་ད་དག་ད་ལ་མ་མཐང་ཡང་དབང་པའ་མངན་སམ་

རམས་ཀས་ཡལ་གཞན་དང༌། དས་གཞན་དང་གཞན་ད་རགས་ས་ཞ་ན།

ད་མན་དབང་དང་ནས་སགས་ལ། །

དབང་སས་བ་ན་མ་སད་ཕར། །ལག་ཏ་གར་པའ་དན་ད་དག་ཐམས་ཅད་དབང་པའ་མངན་སམ་གས་

74

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རགས་པ་ད་མན་པར་ཐལ། དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་དང་རས་འབས་བ་

བསད་པའ་ནས་པ་ཕ་བ་སགས་ཐམས་ཅད་ལ་དབང་པའ་བ་འཇལ་བད་ད་

འཇག་པ་མ་སད་པའ་ཕར།

མད་པ་རགས་པ་ཡན་ན་ན། །

བ་དང་ས་བ་ར་མད་འགར། །གལ་ཏ་ད་དག་ཡད་ན་དམགས་ས་རང་བ་ལས་མ་དམགས་པ་ཡན་

ན་ད་དག་མད་པ་ཉད་ད་རགས་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་དབང་པའ་བ་གང་

འབས་བ་ས་བ་ར་མད་ད་འབང་བར་འགར་བར་ཐལ། དབང་པ་དང་རས་

འབས་བ་བསད་པའ་ནས་པ་མད་པ་ཉད་ད་རགས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

རམ་རག་མད་པ་ཉད་ཀས་ན། །

རང་ག་མཚན་ཉད་ལ་མངན་སམ། །

རམ་རག་མད་པར་ས་འཛན་མན། །

ད་ཕར་ད་ལ་རས་དཔག་ཉད། །མངན་སམ་ཆས་ཅན། རང་ག་མཚན་ཉད་ལ་མངན་སམ་ཡན་ག་ས་

འཛན་པ་མ་ཡན་ཏ། རམ་རག་མད་པ་ཉད་དང་མ་འཁལ་པ་ཉད་ཀས་ས། །ད་

ལ་ས་འཛན་ཚད་མ་ཡན་ན་རས་དཔག་ཉད་ཡན་པས་ཁབ་ས། རམ་རག་

མད་པར་ས་འཛན་མན་པ་དའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

75

ད་ལ་སར་མངན་སམ་ཚད་མ་ཡན་ན་མངན་སམ་ཡན་པས་ཁབ་པ་

དང༌། རས་དཔག་ཚད་མ་ཡན་ན་རག་པ་ཡན་པས་ཁབ་མད་ཀ། རང་ག་

མཚན་ཉད་ལ་མངན་སམ། །ཞས་པ་འད་དང༌། ཤས་གང་གང་ལ་ས་དན་

འཛན། །ད་ན་ད་ལ་རག་པར་འདད། །ཅས་པའ་གཞང་འད་དག་གས་ཡལ་

བ་བག་ཏ་བཀར་ནས་རང་ག་ཤགས་ཡལ་གང་ཡན་པ་ད་ལ་མངན་སམ་

ཚད་མ་ཡན་ཡང་མངན་སམ་མན་པ་དང༌། རས་དཔག་ཚད་མ་ཡན་ཡང་ད་

ལ་རག་པ་མན་པར་བསན་ཏ། ད་ལ་མངན་སམ་ཡན་ན་དའ་རང་ག་མཚན་

ཉད་སང་དགས་པ་དང༌། ད་ལ་རག་པ་ཡན་ན་དའ་ས་དན་འཛན་པར་བཤད་

པའ་ཕར་ར། །འད་ལ་བརད་པར་བ་བ་མང་ས་ར་ཤག་མ་སས་ས། །

གཉས་པ་(དར་མ་ངས་སང་)ལ་གཉས།

གངས་མ་ངས་པའ་རད་པ་དང༌། ད་སན་དབང་བའ། །

དང་པ་(གངས་མ་ངས་པའ་རད་པ་)ལ་གསམ།

རང་ས་འདས་པར་འཛན་པའ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡད་པར་རད་པ་ན།

གཞལ་བ་ངས་ན་ཁ་དག་ན། །

མ་རག་ཉད་ད་རགས་མ་འགར། །

ད་བ་ཚད་མ་གཞན་འགར་ཏ། །

རགས་མད་པར་ན་ཡད་ཕར་ར། །གལ་ཏ་གཞལ་བ་གཉས་ས་ངས་ན། ཁ་དག་ན་མ་རག་པ་ཉད་ད་

76

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རགས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། ད་རགས་ན་དའ་བ་ཚད་མ་གཞན་ད་འགར་

བའ་ཕར། དར་ཐལ། ད་ས་འཛན་པས་མངན་སམ་མན། རགས་ལ་བལས་པ་

མད་པར་ཡད་པས་རས་དཔག་མན་པའ་ཕར།

ཁད་པར་ང་ཤས་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ད་རད་པ་ན།

ཁད་པར་མཐང་ལ་རགས་དང་ན། །

འབལ་པ་རགས་པ་མད་པའ་ཕར། །

ད་ན་ཚད་མ་གཞན་ཡན་ན། །སར་ཁང་ནང་ད་ཙནན་ག་མ་མཐང་ནས། ཕས་ད་བའ་རགས་ལས་

སར་ག་མ་དའ་སམ་པ་ད་ན་ཚད་མ་གཞན་ཡན་པར་ཐལ། ཁད་པར་རང་

མཚན་མཐང་བ་ལ་ཚད་མ་གང་ཞག་རགས་དང་ཆས་ཀ་འབལ་པ་རགས་པ་

མད་པས་རས་དཔག་མན་པའ་ཕར་དང༌། ཡལ་མངན་སམ་ད་མ་མཐང་བས་

མངན་སམ་མན་པའ་ཕར།

དན་བས་བ་ན།

གཞལ་བ་མང་ཕར་ཚད་མ་རམས། །

མང་པ་ཉད་དམ་གཅག་ལ་ཡང་། །

ད་མ་ཉད་ན་འཇག་ཕར་ཏ། །

གཅག་གསམ་གངས་ཀང་སལ་མ་འགར། །

མངན་སམ་ལའ།

77

དཔར་ན་ཁད་པར་མཐང་བ་བཞན། །

ཡལ་ངས་པ་ན་མད་ཕར་དང་། །

གཞལ་བ་གཞན་ན་ཡད་ཕར་ར། །གཞལ་བ་མང་པ་ཡད་པའ་ཕར། ཚད་མ་རམ་པ་གཉས་ལས་མང་པ་

ཉད་དམ་གཞལ་བ་གཅག་ལ་ཡང་ཚད་མ་ད་མ་ཉད་འཇག་པའ་ཕར་ཏ།

དཔར་ན་ཁད་པར་མཐང་བའ་བ་བཞན། ཚད་མ་གཅག་ཁ་ནར་ངས་པའ་

གངས་ཀང་སལ་བར་མ་འགར་ཏ། ད་སལ་ན་ཚད་མ་གཉས་ཀ་ཡལ་ས་

སར་ངས་དགས་པ་ལ། ད་མད་པའ་ཕར་དང༌། ཚད་མ་གསམ་ལ་སགས་

པའ་གངས་ཀང་སལ་བར་མ་འགར་ཏ། གཞལ་བ་གཉས་ལས་གཞན་ཡད་

པའ་ཕར་ཅ་ན།

གཉས་པ་(ད་སན་དབང་བ་)ལ་གཉས།

རང་ས་འདས་པའ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པ་དང༌།

ཁད་པར་ང་ཤས་ཀ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(རང་ས་འདས་པའ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ།

ཁ་དག་ལ་ཕ་བའ་མ་རག་པ་རགས་པའ་བ་རས་དཔག་ཏ་བསན་པ།

རགས་པའ་མ་རག་པ་མངན་སམ་ཚད་མས་རགས་པར་བསན་པ། གཞན་

དག་ག་མ་རག་པ་དགག་པའ། །

78

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(ཁ་དག་ལ་ཕ་བའ་མ་རག་པ་རགས་པའ་བ་རས་དཔག་ཏ་བསན་པ་)ལ་གསམ།

མདར་བསན། འཕས་དན་རས་པར་བཤད་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

སན་འདར་ཐལ་བར་མ་འགར་ཏ། །

ཁ་དག་ས་ལ་སར་ཕར་ར། །བས་པའ་རགས་ལས་ཁ་དག་མ་རག་པར་རགས་པའ་ཚད་མ་ཆས་

ཅན། ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པའ་སན་འདར་ཐལ་བར་མ་འགར་ཏ། ཁ་

དག་ག་ས་ལ་མ་རག་པའ་ས་སར་ནས་གཟང་ཡལ་ད་བད་པའ་ས་འཛན་

རས་དཔག་ཡན་པའ་ཕར། དངས་མད་ང་བ་ཞས་པ་ནས། ར་འམ་རང་

བཞན་སང་མད་ཉད། ཅས་པའ་བར་སབ་དཔན་ལ་དབང་བས་ཞར་བང་ད་

གསངས་པས་དཀས་མའ་དབང་ད་བས་ན། ཁ་དག་ས་ལ་སར་ཕར་ར། །

རས་ས་དཔག་པས་མ་རག་སགས། །ཞས་པ་ད་ལར་སར་ནས་བཤད་ད། །

འཕས་ཚལ་ན་འཆད་པར་འགར་ར། །

གཉས་པ་(འཕས་དན་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

མ་རག་པ་དངས་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(མ་རག་པ་དངས་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

མ་རག་པ་ཁ་དག་ག་ས་དང་སར་ན། སའ་ཆས་ས་འགར་ལ། ད་ལ་

ན། ས་དངས་མད་ཡན་པས་མ་རག་པ་ཡང་དངས་མད་ད་འགར་ར་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

79

དངས་མད་ང་བ་མན་ད་ཉད། །

ད་ལར་གབ་པས་བསབ་ཕར་ར། །ད་ཆས་ཅན། ཁད་ཀས་ཁ་དག་ག་ས་ལ་མ་རག་པའ་ས་སར་བ་

གཟང་ཡལ་ད་བས་པས་མ་རག་པ་དངས་མད་ཀ་ང་བར་འགར་བ་མན་པར་

ཐལ། ཁད་ཀ་རན་བས་པ་དས་ཁ་དག་རང་མཚན་པ་དང་མ་རག་པ་རང་

མཚན་པའ་ཚགས་དན་ད་ཉད་སབ་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཁད་རགས་དར་

བརན་ག་རས་དཔག་གང་ཞག། ས་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བས་ཀང་ད་ལར་

ཚགས་དན་རང་མཚན་པ་གབ་ཅང་རགས་པའ་ཕར། ཡང་ན། ཐལ་ཆས་ས་

མ་ལ། རགས་ན། ཁ་དག་ལ་མ་རག་པ་ད་ཉད་ད་ལར་མ་རག་པ་རང་མཚན་

པའ་རམ་པར་སང་བར་གབ་པས་ཚགས་དན་རང་མཚན་པ་སབ་ཅང་རགས་

པའ་ཕར།

ས་མཚན་དང་རང་མཚན་གཉས་ཀ་ཡལ་ད་སང་བས་ཚད་མ་ཕང་

གསམ་ད་འགར་སམ་ད་རད་པ་ཡན་ཏ། ད་ལ་ཁ་དག་མ་རག་པའ་དན་ས་

གཟང་ཡལ་ཡན་ག་ཚད་མར་སང་ས་མན་ལ། ཚང་མར་སང་ས་ན། ཚགས་

དན་རང་མཚན་པའ། །

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

མདར་བསན་དང༌། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

ཁ་དག་མ་རག་པའ་ས་གཟང་བའ་སབས་ཀས་ཁ་དག་མ་རག་པར་

80

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འགབ་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

གཞན་ལས་གཞན་གབ་མན་ཞ་ན། །གཞན་ཁ་དག་མ་རག་པའ་གནས་ལགས་ལ་གཞན་ས་མཚན་གབ་པ་

མན་པའ་ཕར་ཅ་ན། ས་མཚན་གཟང་བའ་སབས་ཀས་རང་མཚན་རགས་ན་

ད་རང་མཚན་ལ་འབལ་དགས་ལ། ད་བང་འབལ་པ་མད་པས་བདག་གཅག་

ཏ་འབལ་དགས་ལ། ད་ལ་ན་ས་མཚན་རང་མཚན་ག་གནས་ལགས་ལ་གབ་

དགས་ལ། ད་མ་གབ་ན། གཅག་གཟང་བས་གཞན་རགས་པ་མ་འཐད་ཅས་

རད་པའ། །

མན་ཏ་ད་ཉད་གབ་ཕར་ར། །ད་ཆས་ཅན། ཁ་དག་མ་རག་པའ་ས་མཚན་གཟང་བའ་སབས་ཀས་

ཁ་དག་མ་རག་པར་མ་རགས་པའ་སན་ཡད་པ་མན་ཏ། ཁད་ཀས་ཁ་དག་

མ་རག་པ་དའ་ས་རམ་ཤར་བའ་ས་ནས་ངས་པར་ཁ་དག་མ་རག་པ་ད་ཉད་

གབ་ཅང་རགས་དགས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ།

སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་རང་མཚན་ལ་འབལ་བའ་ཚལ་

དང༌། དགག་པའ་རས་དཔག་འབལ་བའ་ཚལ་དང༌། ད་དག་ག་ར་མཚན་

ན།།

མངན་སམ་ལའ།

81

དང་པ་(སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་རང་མཚན་ལ་འབལ་བའ་ཚལ་)ན།

དངས་གང་ཅ་ལ་བར་གར་པ། །

ད་འད་ད་ན་རགས་སམས་ཀ། །

ར་ཡན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །མའ་དངས་པ་གང་ད་བ་བསད་པའ་ནས་པ་ཅ་ལ་བར་གར་པ་ད་འད་

བའ་མ་ད་ཆས་ཅན། ད་བའ་ར་ཡན་ཏ། ད་བ་ལ་ཕན་འདགས་བད་ཡན་པའ་

ཕར། ད་བ་ད་ན་ཆས་ཅན། རང་འབས་རགས་འཛན་སམས་ཀ་ར་ཡན་ཏ།

ད་ལ་ཕན་འདགས་བད་ཡན་པའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ལས་ད་ལ་ཡ། །

དངས་ལ་དས་བསད་རགས་ཅན་བ། །རགས་འཛན་སམས་ད་ལས་ད་ལན་ལ་ལ་མ་ད་ལ་བའ་དངས་པ་ལ་

དམགས་ནས་སས་པའ་རགས་ཅན་ག་བ་རས་དཔག་ཚད་མ་ཆས་ཅན།

རང་ར་རགས་འཛན་སམས་དས་བསད་པ་ཡན་ཏ། དས་ཕན་བཏགས་པའ་

ཕར།

འགལ་བཤད་བད་པ་ཁ་ཅག་གས། རགས་ཀ་བསབ་བ་ག་བ་སན་མ་

བཞན་ད་རང་ག་ང་བ་བ་ཡལ་ད་སང་བ་ཙམ་གས་ཡལ་གསལ་བར་བད་པ་

མ་ཡན་ག་འབལ་པ་འཛན་པ་ལ་ངས་པར་བལས་ལ། ད་ལ་ཡང་ས་འབལ་

འཛན་པ་དང༌། རད་གཞ་ལ་འབལ་པ་འཛན་པ་གཉས་ལས་ས་མ་རགས་

82

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཛན་སམས་དང༌། ཕ་མ་རགས་ཅན་རས་དཔག་ཉད་ད་བཞད་ད། །ཁ་ཅག་

ན། རང་བཞན་རགས་ཀ་རགས་ཅན་རས་དཔག་ཉད་རགས་འཛན་ཡན་ན་

ཞས་འདད་པ་འཐད་པར་དཀའ། །

དས་ན་རགས་རད་གཞ་ལ་འཛན་པ་ཉད་རགས་འཛན་ཀ་གཙ་བ་

དང༌། འབལ་པ་འཛན་པ་ཕལ་པའ་ཚལ་ད་གནས་ཏ། གཞང་འདར་སར་བ་

སར་གཅག་པའ་རགས་འཛན་སམས་དང༌། རགས་ཅན་རས་དཔག་ར་

འབས་ས་སན་པར་སང་བས་འབལ་པ་འཛན་པའ་བ་རགས་འཛན་ད་མ་

བསས་ན། རས་དཔག་རང་མཚན་ལ་འབལ་པའ་སབ་བད་ལར་སང་ད་

འགར་ཏ། འབལ་པ་ངས་པའ་བ་སན་ད་འག་དགས་པར་དངས་ས་སན་པའ་

ཚག་ག་ཚལ་གཞན་ཡང་མ་སང་བའ་ཕར།

རགས་འཛན་ལ་ཚད་མ་མན་པས་ཁབ་པ་གཞང་འགལ་པ་ཁངས་མ་

གང་ན་ཡང་མ་སང་བས་ཕགས་ཆས་འཇལ་བའ་ཚད་མ་དང་འབལ་པ་

འཇལ་བའ་ཚད་མ་རགས་འཛན་སམས་ས་བཞག་པ་ལ་འགལ་བ་མད་པར་

སམས་ས། །

ད་ལར་རགས་དང་རགས་ཅན་བ། །

བརད་པ་ཡས་ན་དངས་པ་ལ། །

འབལ་ཕར་དར་སང་བ་ཡས་ན། །

སང་ཡང་ས་བད་ཉད་མ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

83

ལ་མ་ལན་ད་རགས་པའ་རས་དཔག་ཚད་མ་ད་དངས་པ་རང་མཚན་

དར་སང་བ་ལར་གབ་པ་ཡས་སང་ཡང༌། ལ་མ་རང་མཚན་ལ་བས་བར་བད་

པ་ཉད་མ་ཡན་ཏ། ད་ལར་རགས་འཛན་ག་སམས་དང་རགས་ཅན་ག་བ་

རས་དཔག་ད་བརད་པ་ཡས་རས་དཔག་དའ་གཞལ་བ་ལ་མའ་དངས་པ་

ལ་འབལ་བའ་ཕར།

ད་ཡ་ང་བས་སང་ད་དག །

ད་ཡ་ང་བར་ཞན་པའ་ཕར། །

ད་དངས་ས་བད་ཉད་མན་ཡང་། །

འཁལ་པར་རམ་གཞག་བས་པ་ཡན། །ལ་མ་ལན་ད་རགས་པའ་རས་དཔག་ད་དག་ཆས་ཅན། ལ་མ་རང་

མཚན་དའ་དངས་པ་ལ་བས་བར་བད་པ་ཉད་མན་ཡང་འཁལ་པར་རམ་

གཞག་བས་པ་ཡན་ཏ། རང་ལ་སང་བ་ལར་གབ་པ་ད་ཡ་ང་བས་སང་ཡང་ལ་

མ་རང་མཚན་པ་ད་ཡ་ང་བར་ཞན་པ་ལར་གསར་ད་མ་ས་བའ་ཤས་པ་ཡན་

པའ་ཕར།

འདར་གང་འབལ་བ་ད་མ་ཐབ། ཐབ་པ་ད་ལ་མ་འབལ་ཡང༌། ར་ཤག་

ས་ཕ་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་བ་དབང་བཙན་པར་བས་ནས་བཞག་ག་ཞས་ཟར་

བ་ན། རན་འཇག་མ་ཤས་པའ་ལག་རག་འབའ་ཞག་ས། དཔར་ན་ས་འཛན་

མངན་སམ་ཚད་མ་ད་སན་པ་ལ་འབལ་བ་ཡང་ཡན། ད་ལ་བརན་ནས་སན་

84

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་ཐབ་པ་ཡང་ཡན་པ་སན་ད་ཁས་བངས་ན་གནད་པ་ཅ་ཡད། གལ་ཏ་གང་

འབལ་པ་ད་ན་ས་འཛན་མངན་སམ་ག་ར་ཡན་པས་སར་ཡད་ལ། ད་ལ་

བརན་ནས་ཐབ་པ་ན་མངན་སམ་ཀ་ཕར་བང་བའ་ཕར་ཅ་ན།

འ་ན་གང་ཟག་ལ་སན་དས་ས་མཉན་བར་ཐལ་བ་ལ་འདད་མ་ཐག ས་

མཉན་བ་མན་པར་ཐལ་བ་ལ་འདད་ལན་བས་པས་དངས་འགལ་ཁས་བངས་

པའ་སན་ཅ་ཡང་མད་པར་ཐལ། འདད་པ་ས་མའ་དས་ཀ་ལ་སན་ད་ཕ་མའ་

དས་ན་འགགས། ཐལ་བ་ཕ་མ་འདད་པའ་ལ་སན་ད་ས་མའ་དས་ན་མ་སས་

པའ་ཕར།གལ་ཏ་ས་ཕ་ཕན་ཚན་དས་མ་མཚངས་ཀང་ལ་སན་གས་ཡ་

གལ་གཉས་ཀ་ཁས་བངས་པས་སན་དང་བཅས་པའ་ཞ་ན།

འ་ན་ས་འཛན་མངན་སམ་ག་རར་གར་པའ་སན་པ་ད་ཕས་མད།

ཕས་ཐབ་པའ་སན་པ་སར་མད་པར་ཁས་བངས་ཀང་སན་པ་ད་ལ་མངན་

སམ་དང་འབལ་པ་ཡང་ཡན་ལ། མངན་སམ་ལ་བརན་ནས་ཕས་ཐབ་པ་ཡང་

ཡན་ན་ཞས་ཁས་བངས་ན། མག་ལ་ཐག་འབབ་པའ་ཉས་པ་མཐང་ངམ། ལ་

མ་ལན་ད་རགས་པའ་རས་དཔག་འད་ཡང་མཐར་གཏགས་ན། ལ་རང་

མཚན་པ་ལ་འབལ་བ་ཡན་ན། །ད་བཞན་ད་རང་བཞན་རགས་ལ་བརན་པའ་

རས་དཔག་ལ་ཡང་སར་བཤད་པ་རམས་ཇ་ལར་རགས་པར་སར་ར། །

ད་ཕར་དངས་པ་རགས་བ་ལ། །

ཁབ་བད་ད་ཡ་ང་བའམ། །

མངན་སམ་ལའ།

85

ར་དག་ཁབ་པར་བ་སམས་ཀ། །

ར་མཚན་ད་ཡང་ད་བའ་ཡན། །ལག་གར་ག་དངས་པ་ས་མ་རག་པར་རགས་པར་བ་བ་ལ་བས་པའ་

ཁབ་བད་མ་རག་པ་ཆས་ཅན། བས་པ་ད་ཁད་ལ་འབལ་ཏ། བས་པ་དའ་

ཁབ་བད་ཀ་ང་བ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་བས་པ་ཆས་ཅན། རང་འབས་

རགས་འཛན་སམས་ཀ་ར་མཚན་ཡན་ཏ། ད་ལ་ཕན་འདགས་བད་ཡན་

པའ་ཕར། རགས་འཛན་སམས་ད་ཡང་ཆས་ཅན། རང་འབས་རགས་ཅན་ཀ་

བ་དའ་ར་ཡན་ཏ། ད་ལ་ཕན་འདགས་བད་ཡན་བའ་ཕར། འམ་ག་སས་ར་

མ་དག་ཆས་ཅན། ད་བའ་ར་ཡན་ཏ། ད་ལ་ཕན་འདགས་བད་ཡན་པའ་

ཕར། ད་བཞན་ད་ད་བ་དང༌། རགས་འཛན་སམས་ལ་ཡང་སར་ར། །ད་ལར་

དངས་པ་ལ་མ་འཁལ་བར་གབ་པ་དའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་(དགག་པའ་རས་དཔག་འབལ་བའ་ཚལ་)ལ་གསམ།

མ་དམགས་པའ་རགས་ཡང་དག་དང༌། ལར་སང་དང༌། འགལ་

དམགས་རགས་ས་སར་བའ་ཡལ་བསན་པའ། །

དང་པ་(མ་དམགས་པའ་རགས་ཡང་དག་)ན།

དགག་པ་ཉད་ན་ཐམས་ཅད་ད། །

མ་དམགས་པ་ལས་འགབ་པ་ཡན། །

ཚད་མས་གབ་པར་ས་རམས་ཀ། །

86

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་གས་བཟག་པ་ཉད་ལས་ཡན། །དགག་པ་ཉད་ན་འགལ་དམགས་སགས་ཐམས་ཅད་ད་དགག་བ་

ཚད་མས་མ་དམགས་པ་ལས་འགབ་པ་ཡན་ཏ། དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་

ཚད་མ་མ་བཀག་པར་དགག་པ་འགབ་པའ་ཐབས་མད་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

ཚད་མས་དམགས་པས་གབ་པར་འཇག་པར་ས་བ་རམས་ཀས་ཡང་ངས་ཀ་

དན་ག་ལག་པའ་བཟག་པའ་ཆས་དམགས་རང་མ་དམགས་པ་ཉད་ལས་

མད་ངས་འཇག་པར་ས་དགས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

དགག་པ་འགབ་པ་ཐམས་ཅད་དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་

མད་པ་ལ་བལས་མ་དགས་ཏ། འགལ་དམགས་ཀ་རགས་ལས་ཀང་དགག་

པ་འགབ་པའ་ཕར་ཅ་ན།

དགག་ལ་དའམ་ད་ར་དང་། །

འགལ་བར་བརད་པ་མཐང་གང་ཡན། །

ད་ཡང་ད་ཡ་ཚད་མ་ཉད། །

མད་པ་འཕན་པར་བད་པ་ཡན། །

གཞན་ད་དངས་གཅག་ཡད་བརད་པས། །

གཞན་མད་ད་ན་གང་ལས་རགས། །དགག་པ་འགབ་པ་ལ་དགག་བའ་ཆས་ད་དང་འགལ་བའམ། དའ་ར་

མངན་སམ་ལའ།

87

དང་འགལ་བར་བརད་པ་རགས་ས་མཐང་བ་གང་ཡན་པ་ད་ཡང་གཞ་དར་

དགག་བའ་ཆས་ད་དམགས་པ་ཡ་ཚད་མ་ཉད་མད་པ་འཕན་པར་བད་པ་

ཡན་ཏ། གཞན་ད་གཉས་ཀ་དམགས་པའ་ཚད་མ་ཡད་པའ་གཞ་དར་དངས་

པ་གཅག་ཡད་པར་བརད་པས་གཞན་མད་པ་ད་ན་གང་ལས་ཀང་རགས་མ་

ནས་པའ་ཕར།

འགལ་ཕར་ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་བཀག་པས་དགག་པ་

འགབ་པ་མ་ཡན་ག། མ་དང་གང་རག་འགལ་བས་འགབ་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཉད་ཀང་། །

ཅས་འགབ་ལན་ཅག་མ་གནས་ཕར། །

ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །འགལ་བ་ད་ཉད་ཀང་ཅས་འགབ་ཅས་དས་པས། ལན་ཅག་མ་གནས་

པའ་ཕར་འགལ་བར་རགས་ས་ཞ་ན།

་་་་་་ད་ཡང་གང་ལས་འདད། །

སང་བ་མཐང་མད་ཕར་ཞ་ན། །ཚ་གང་ལན་ཅག་མ་གནས་པའ་འགལ་བ་དའང་གང་ལས་ཀང་གབ་

པར་འདད་པ་མ་རགས་པར་ཐལ། དགག་པ་འགབ་པ་ལ་དགག་བ་དམགས་

88

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བད་ཀ་ཚད་མ་གཞ་དར་དགག་མ་དགས་པའ་ཕར། གལ་ཏ་མ་ཡད་པའ་

གཞར་ཡད་ན་སང་ད་རང་བའ་གང་རག་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར་འགལ་བར་

གབ་བ་ཞ་ན།

ད་ན་ཚད་མ་ཉད་མ་ཡན། །དམགས་རང་མ་དམགས་པ་ད་ན་དགག་པ་འགབ་པའ་ཚད་མའམ་

ཐབས་ཉད་མ་ཡན་པར་ཐལ། རགས་ས་མ་ལར་ར། །

ཡང་ན་དགག་པ་འགབ་པ་ལ་དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་

པ་འཕན་དགས་པར་ཐལ། དམགས་རང་མ་དམགས་པ་ད་ན་དགག་བ་

དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་རགས་ས་འཕངས་པ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་རང་སས་བརད་ན་ཡང་། །

ད་ཉད་མད་པའ་སབ་བད་ཡན། །

གང་ལ་ད་ན་ཚད་མན་དས། །

དགག་པ་རམ་ཀན་བརད་བ་མན། །དས་ན་འགལ་དམགས་རང་ཉད་སས་ཟན་པར་རགས་ས་བརད་ན་

ཡང་དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་ད་ཉད་དགག་བ་མད་པའ་

སབ་བད་ད་འཕན་པ་ཡན་ཏ། ད་ལར་སབ་ཟན་པ་དའ་ཕར། ད་ལ་མན་ན་

དགག་པ་འགབ་པའ་ཐབས་རམ་པ་ཀན་ཏ་བརད་པར་བ་བ་མན་པར་ཐལ།

གང་ལ་སར་བཤད་པ་ད་ན་དགག་པ་འགབ་པའ་ཐབས་ཚད་མ་མན་པར་

མངན་སམ་ལའ།

89

འདད་པ་དས་ནའ་ཕར།

དས་ན་ད་དང་འགལ་དན་ག། །

འབས་བ་བརད་པ་བཤད་པ་ཡན། །

ཀན་ལ་སར་བ་ཐ་དད་ཉད། །

ཡན་ག་དན་ལ་ཐ་དད་མད། །འགལ་དམགས་རགས་ས་འགར་བའ་ཚལ་བསན་པ་དས་ན་ཆས་

ཅན། དགག་བའ་ཆས་ད་དང་འགལ་བའ་དན་ག་འབས་བ་རགས་ས་བརད་

པ་འགལ་འབས་དམགས་པའ་རགས་ད་ཡང་དགག་བ་དམགས་བད་ཀ་

ཚད་མ་མད་པ་འཕན་པར་བཤད་པ་ཡན་ཏ། འགལ་དམགས་ཀན་ལ་ད་ལར་

བསབ་པ་དས་ནའ་ཕར། མ་དམགས་པའ་རགས་ཀན་ལ་དགག་པ་འགབ་

པའ་དན་ག་ཐབས་ལ་ཐ་དད་པའ་ཁད་པར་ཅང་ཟད་ཀང་མད་ད། དགག་

སབ་རགས་ས་སར་བའ་ཚལ་ཐ་དད་པ་ཙམ་ད་ཟད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ལར་སང་)ན།

འགལ་དང་ད་ན་ཐབས་བཅས་པ། །

གབ་དང་བཀག་པ་མད་པར་ན། །

དགག་ལ་ཚད་ས་གང་ཡན་ད། །

རགས་པའ་རས་འབང་ཅན་མན་ཏ། །

90

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཞན་ས་དག་དགག་པ་འགབ་པ་ལ་ཚད་མ་ཡད་པར་ས་བ་གང་ཡན་

པ་ད་རགས་པའ་རས་ས་འབང་བ་ཅན་མ་ཡན་ཏ། ན་དགག་གཞ་དར་དགག་

བའ་ཆས་དང་འགལ་བ་གབ་པ་དང༌། ད་ན་ཐབས་དང་བཅས་པ་བཀག་པ་

མད་པར་དགག་པ་འགབ་པར་འདད་པ་ཡན་པའ་ཕར། དཔར་ན།

ས་ལ་སགས་པས་ཀན་མཁན་དང་། །

འཇག་རན་གཞན་སགས་མད་སབ་བཞན། །ངག་ས་བ་ལ་སགས་པས་ངག་ས་བའ་སས་བ་ཕ་རལ་པ་ཀན་མཁན་

མན་པར་བསབ་པ་དང་འཇག་རན་གཞན་ལ་སགས་པ་མད་པར་བསབ་པ་

བཞན་ན། །ད་དག་ཇ་ལར་རགས་མ་ཡན་ཞ་ན།

ངག་ས་བ་ངག་ས་བའ་སས་བ་ཕ་རལ་པ་ཀན་མཁན་མན་པར་སབ་

པའ་འགལ་དམགས་ཀ་རགས་ཡང་དག་མ་ཡན་པར་ཐལ།

དབང་པ་ལས་འདས་དན་རམས་དང་། །

འགལ་བ་གབ་པ་མད་ཕར་ར། །

གལ་ཏ་ས་པ་རག་ཡན་ན། །

གནད་བ་གནད་བད་ང་བ་གང་། །ངག་ས་བ་ཀན་མཁན་ལ་སགས་པ་དབང་པ་ལས་འདས་པའ་དན་

རམས་དང་འགལ་བ་ཅང་ཟད་ཀང་གབ་པ་མད་པའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

91

ད་གཉས་གནད་བ་གནད་བད་ཀ་ང་བ་གང་ཡང་མན་པར་ཐལ། གལ་ཏ་ས་

བ་པ་ཡང་ཡན་ཤས་བ་ཀན་རག་པ་ཡང་ཡན་པའ་གཞ་མཐན་སད་པའ་

ཕར།

ད་འད་མ་དམགས་ཕར་ཞ་ན། །ངག་ས་བ་ལ་ཀན་མཁན་མད་ད། ད་འད་མ་དམགས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ད་ཉད་སབ་བད་ཡན་པར་བརད། །

མ་དམགས་པ་ན་ད་ལ་བ། །

ངས་བད་མན་པར་རབ་ཏ་བརད། །

ད་ཕར་ཤན་ཏ་ལག་གར་ལ། །

ཡད་མད་ངས་པ་ཡད་མ་ཡན། །ཀན་མཁན་ངག་ས་ལ་མ་དམགས་པ་ད་ཉད་ད་མད་པའ་སབ་བད་

ཡན་པར་ཐག་མར་བརད་པར་བ་བ་ཡན་པར་ཐལ། ད་འད་མ་སད་པར་སབ་

འདད་པ་གང་ཞག་སར་བཀད་པའ་འགལ་དམགས་རགས་ས་མ་རང་བའ་

ཕར། ད་ལ་བ་རགས་ས་བརད་ན་ཡང་རགས་ས་མ་རགས་པར་ཐལ། ཕར་

རལ་གས་མ་དམགས་པ་ན་ད་ལ་བའ་མད་པ་ངས་བད་མན་པར་རབ་ཏ་

བརད་ཟན་པའ་ཕར། ཀན་མཁན་རང་ཕན་ག་དངས་སབས་ཀ་ཚད་མས་

ཡད་མད་གང་ད་ཡང་ངས་པའ་ནས་པ་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་རང་

92

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕན་ལ་ཤན་ཏ་ལག་ཏ་གར་པ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(འགལ་དམགས་རགས་ས་སར་བའ་ཡལ་བསན་པ་)ན།

འགལ་ད་ཆས་ན་ཐ་དད་དམ། །

ཐ་དད་མད་ལ་རབ་སར་ཏ། །

ཁ་བ་མད་པར་སབ་པ་ལ། །

མ་དང་ས་ལ་ཡད་གནད་བཞན། །འགལ་དམགས་རགས་ས་རབ་ཏ་སར་བའ་ཚལ་གཉས་ཡད་ད། ད་

དག་དགག་བའ་ཆས་དང་རས་ཐ་དད་དམ། རས་ཐ་དད་མད་པ་རགས་ས་

བཀད་པ་ལ་བསབ་བ་ག་བའ་ཚལ་གཉས་ས་ཡད་པའ་ཕར། དཔར་ན། མས་

ནན་པའ་གཞར་ཁ་བ་རན་ཆགས་ས་གནས་པ་མད་པར་བསབ་པ་ལ་མས་

ཁབ་པར་ནན་པ་རགས་ས་བཀད་པ་དང༌། གངས་ཅན་མ་ག་རའ་དས་ན་

ཡད་པ་ཡང་ས་བར་འདད་པ་ལ། མ་ག་ཆས་ཅན། སར་ཡང་སད་ཅག་གཉས་

པར་ས་བ་མ་ཡན་ཏ། ཁད་རང་ག་ཆ་ཤས་ཐམས་ཅད་རའ་ང་བར་ཡད་པའ་

ཕར། ཞས་སར་ཡང་ས་བ་ལ་རའ་ང་བར་ཡད་པ་གནད་བད་ད་བཀད་པ་

བཞན་ན། །

གསམ་པ་(ད་དག་ག་ར་མཚན་)ལ་གཉས།

སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་དངས་པ་ལ་འབལ་པའ་ར་

མཚན་དང་། དགག་རགས་ལ་བརན་པ་འབལ་པའ་ར་མཚན་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

93

དང་པ་(སབ་རགས་ལ་བརན་པའ་རས་དཔག་དངས་པ་ལ་འབལ་པའ་ར་མཚན་)ན།

ཇ་ལར་དངས་ཉད་སབ་པ་ལ། །

དངས་པ་རམས་ཀ་སབ་བད་འདད། །

ད་བཞན་དངས་ཉད་རང་ལག་ན། །

དངས་རམས་ལག་པར་བད་པ་ཡན། །ར་དང་ཁབ་བད་ཀ་དངས་པ་ཉད་རང་ཉད་ལག་ན་ད་ལག་པའ་

སབས་ཀས་འབས་བ་དང་ཁབ་བའ་དངས་པ་རམས་ལག་པར་བད་པ་ཡན་

ཏ། རང་ཕགས་ཀ་ཆས་ས་གབ་པའ་གཞར་ཇ་ལར་ར་དང་ཁབ་བད་ཀ་

དངས་པ་ཉད་ད་བསབ་པ་ལ་འབས་བ་དང་ཁབ་བའ་དངས་པ་རམས་ཀ་

སབ་བད་འདད་རགས་པའ་ཕར། ད་བཞན་ཞས་པ་འབས་བ་དང་ཁབ་བ་

འགག་ན་འབལ་ཡལ་དགག་དགས་ཞས་བསན་ཏ། །

དས་ན་རག་པས་སར་བའ་ཆས། །

ཕགས་དང་མཐན་པའ་ཕགས་དག་ལས། །

གང་རང་ཉད་སགས་བསལ་ཡན་ཏ། །

ཅ་ཡང་རང་ལ་སད་ཕར་ར། །འབལ་པ་དངས་པའ་སབས་ལ་གནས་པར་བསན་པ་འདས་ན་རག་

པས་སར་བའ་ཆས་ཕགས་དང་མཐན་པའ་ཕགས་དག་ལས་གང་ཡང་རང་

94

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བ་ཉད་ལ་སགས་པ་རགས་ཡང་དག་ཡན་པ་བསལ་བ་ཡན་ཏ། བསབ་བ་

འགབ་པ་མ་འཁལ་བའ་འབལ་པ་ལ་བལས་པར་བསན་པའ་ཕར། ད་འདའ་

རགས་ད་ཆས་ཅན། ས་མ་རག་པའམ་རག་པར་སབ་པའ་རགས་ཡང་དག་མ་

ཡན་པར་ཐལ། རག་མ་རག་ཅ་ཡང་རང་བ་ལ་སད་པར་འདད་པས་སར་ད་

རང་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དགག་རགས་ལ་བརན་པ་འབལ་པའ་ར་མཚན་)ན།

ད་ལའང་ཁབ་པར་བད་པའ་ཆས། །

ཁབ་བ་ལག་པའ་ག་བད་འདད། །

གལ་ཏ་རང་ག་ལག་པ་ན། །

རམ་འགར་ཡངས་ས་བཅད་ནའ། །མ་འཁལ་བའ་འབལ་པ་ལ་བལས་པར་འདད་པ་ད་ལའང་འབལ་ཡལ་

གང་ཡང་རང་བ་ལག་པས་ལག་པ་ག་བར་བད་པ་མ་ཡན་ཏ། ར་དང་ཁབ་

པར་བད་པའ་ཆས་ལག་པ་རང་ཕགས་ཀ་ཆས་ས་གབ་པའ་གཞར། འབས་

བ་དང་ཁབ་བ་ལག་པའ་ག་བད་ད་འདད་རགས་པའ་ཕར། དར་ཐལ། གལ་

ཏ་ར་དང་ཁབ་བད་ལག་པའ་རང་ག་ལག་པ་རམ་པ་འགར་ཡངས་ས་བཅད་

པ་ན་ག་བད་ད་འགར་བའ་ཕར།

མད་པ་ལ་ན་ད་ཉད་ཀ། །

མངན་སམ་ལའ།

95

ཚད་མད་རགས་ས་བརད་གང་ཡན། །

ད་ན་ཤན་ཏ་རངས་དན་ཏ། །

གནག་ར་མ་བར་གགས་ཕར་ར། །རགས་ད་གཉས་ལ་དན་སབ་འཐད་ལ། བམ་པ་མད་པར་བསབ་པ་ལ་

ཡད་ན་དམགས་ས་རང་བ་ལས་ད་ཉད་དམགས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་

རགས་ས་བརད་པ་གང་ཡན་པ་ད་ན་རལ་བ་ཤན་ཏ་རངས་པའ་དན་ཅན་ལ་

ཡན་ཏ། སང་རང་མ་དམགས་ན་མད་པའ་ཐ་སད་གནག་ར་མའ་བར་ལ་

གགས་ཤང་གབ་པའ་ཕར།

མ་དམགས་པ་ན་འད་ཙམ་ཞག །

མད་ལ་ངས་པའ་འབས་ཅན་ཡན། །

ད་ཡང་སང་བར་འདད་པ་ཡ། །

རའམ་རང་བཞན་སང་མད་ཉད། །འབལ་ཡལ་མ་དམགས་པའ་རགས་ཀ་གཙ་བ་གསམ་པ་འད་ཙམ་

ཞག་མད་པ་ལ་ངས་པའ་འབས་བ་ཅན་ཡན་ཏ། ད་ཡང་ཡད་ན་སང་ད་རང་

བར་འདད་པ་ཡ་རའམ་རང་བཞན་དང་ཁབ་བད་སང་བ་མད་པ་ཉད་ད་ངས་

པ་དའ་ཚ་ག་བད་ད་འགར་བའ་ཕར། ཞར་བང་འད་དག་ན་ས་མཚན་

གཟང་ཡལ་ད་བས་པས་རང་མཚན་རགས་ཤང་ཐབ་པའ་ར་མཚན་འབལ་

96

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་ལ་བལས་པར་སབ་པའ་ཆད་ཡན་ན། །

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན།

རས་ས་དཔག་པས་མ་རག་སགས། །

འཛན་པ་ལ་ན་ཚལ་འདར་འདད། །རས་ས་དཔག་པས་ཁ་དག་མ་རག་པ་སགས་ས་འཛན་པ་ལ་ཚད་མ་

ཕང་གསམ་ད་ཐལ་བའ་སན་མད་ད། རས་དཔག་ཚད་མས་ཁ་དག་མ་རག་

པའ་ས་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་རང་མཚན་རགས་པའ་ཚལ་འདར་

འདད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རགས་པའ་མ་རག་པ་མངན་སམ་ཚད་མས་རགས་པར་བསན་པ་)ལ་གསམ།

འཁལ་ར་མད་ན་མངན་སམ་གས་གབ། ཡད་ན་རས་དཔག་གས་

གབ་པ། ཁ་དག་མ་དམགས་པའ་རགས་ལས་མ་རག་པར་རགས་པའང་རས་

དཔག་ཏ་བསན་པའ། །

དང་པ་(འཁལ་ར་མད་ན་མངན་སམ་གས་གབ་པ་)ན།

གལ་ཏ་རང་ས་འདས་པ་འཇལ་བའ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ད་མངན་

སམ་ག་རས་ས་སས་པའ་ཁ་དག་མ་རག་པའ་སམ་པའ་དན་བ་ལ་བརད་ན།

ད་ཚད་མ་མན་པས་སན་མད་པ་ན།

གཞན་ད་གཟང་བ་འཛན་པའ་ཕར། །

ཚད་མ་ཉད་ད་འདད་མ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

97

དངས་ལས་མ་རག་གཞན་ད་མད། །

ད་ཡང་དབང་པ་ལས་སར་གབ། །རས་དཔག་ལས་གཞན་ད་མངན་སམ་གས་དངས་པའ་ཁ་དག་མ་

རག་པའ་སམ་པའ་བ་ཆས་ཅན། ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཉད་ད་འདད་རགས་པ་

ཡན་པར་ཐལ། རང་འདན་བད་ཀ་ཚད་མ་ས་མས་གཟང་ཟན་པ་བད་པ་མ་

ཉམས་པའ་དན་ད་ཉད་འཛན་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཁ་དག་

ག་མ་རག་པ་ད་ཡང་དན་ཤས་ལས་སར་དབང་པའ་མངན་སམ་གས་གབ་

པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཁ་དག་འགག་ཁ་མའ་དངས་པ་ལས་དའ་མ་རག་པ་

གབ་ས་གཞན་ད་མད་པར་ད་གཉས་ཁ་དག་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་པའ་

མངན་སམ་གཅག་ག་ངས་ཤས་འདན་ནས་ཀ་ཡལ་ད་མཚངས་པའ་ཕར།

འ་ན། ཁ་དག་ག་མ་རག་པ་ཞས་བརད་མ་རགས་པར་ཐལ། ད་གཉས་

གབ་ས་རས་གཅག་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ད་མའ་དངས་ད་བརད་བ་མན། །

རག་པས་བསད་ཆས་བརད་བ་ཡན། །ཆས་ཆས་ཅན་རས་ད་མའ་དངས་པ་ད་ཁ་དག་ག་མ་རག་པ་ཞས་

པའ་སའ་བརད་བ་མན་པར་ཐལ། ད་གཉས་ཐ་དད་ཀ་ཆ་རག་པས་བསད་

ཅང་བཏགས་པའ་ཆས་ས་བས་ནས་ཆས་དང་ཆས་ཅན་ད་བརད་པར་བ་བ་

ཡན་པའ་ཕར།

98

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་ཡ་རན་ན་གབ་པ་ན། །

ས་ད་ཉད་ན་གབ་པ་ཡན། །ཁ་དག་ག་རགས་འད་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་

ཆས་ཅན། ས་ཁ་དག་ག་མ་རག་པ་ད་ཉད་ན་གབ་པ་ཡན་ཏ། སའ་རན་ཁ་

དག་སད་ཅག་ཐ་མ་ད་གཟང་དན་ད་བས་པའ་ས་ནས་རགས་འད་ཐ་མ་དང་

འབལ་པ་མད་པ་ཅན་ད་གབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཡད་ན་རས་དཔག་གས་གབ་པ་)ལ།

རས་དཔག་གས་འགབ་ཚལ་དང༌། རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(རས་དཔག་གས་འགབ་ཚལ་)ན།

ད་མ་གབ་ན་ད་ལར་ད། །

རབ་ཏ་གབ་ཕར་རས་དཔག་ཡན། །སབས་འགར་ཁ་དག་་མ་རག་པར་རས་ས་དཔག་པའ་ར་མཚན་ཡད་

པ་ཡན་ཏ། ད་མངན་སམ་ད་མ་གབ་ན་དཔ་ལ་གབ་པ་ད་ལར་ད་རགས་ལས་

རབ་ཏ་གབ་དགས་པའ་ཕར།

འད་བ་གཞན་ན་ཡད་པའ་ཕར། །

ལ་ལར་ཡངས་ས་མ་ཤས་ཏ། །

འཁལ་ཕར་སང་ག་ཐ་དད་བཞན། །

མངན་སམ་ལའ།

99

ཐ་དད་མཐང་བ་མད་ཕར་ར། །སབས་ལ་ལར་ཁ་དག་མ་རག་པར་མ་ཤས་པའ་ར་ཡད་ད། ནང་ག་

འཁལ་ར་བ་ཞན་པ་དང༌། ཕའ་འཁལ་ར་འད་བ་གཞན་འབང་དང༌། ཡད་པ་

བར་མ་ཆད་རམས་ཚགས་པ་མཐང་བའ་ཕར། འད་བ་གཞན་འབང་ཡད་ད།

སད་ཅག་ས་ཕ་ཐ་དད་ད་མཐང་ཡང་མཐང་བ་མད་པ་དང་འད་བར་ངས་མ་

ནས་པ་ཡད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཁལ་པ་མཐང་བའ་ཕར།

དཔར་ན་མག་འཁལ་མཁན་གས་སང་ག་ཐ་དད་མཐང་ཡང་མ་ངས་པ་

བཞན་ན། །

འད་ལར་རགས་མད་བས་པར་ག། །

ས་བས་ཕས་འབང་བ་དང་ན། །

འབལ་མད་མར་མ་ལ་སགས་ཀ། །

འཇག་པ་མཐང་བས་ཡངས་གཅད་ཉད། །དའ་ར་མཚན་འད་ལར་འཁལ་ར་མད་ན་མར་མ་ལ་སགས་པ་རམས་

ཀ་འཇག་པ་མངན་་སམ་གས་མཐང་བས་ཡངས་ས་གཅད་ནས་པ་ཉད་

ཡན་ཏ། འཁལ་ར་མད་ན་རགས་ལ་བལས་པ་མད་པར་བས་པའ་བར་ག་ས་

བས་མར་མའ་རགས་འད་ཕས་འབང་བ་དང་འབལ་པ་མད་པར་མངན་སམ་

གས་རགས་ནས་པའ་ཕར། མངན་སམ་གས་རགས་ནས་ན། ས་ཕ་གཅག་

ཏ་འཁལ་པ་ས་བ་འགལ་ལ་ཞ་ན།

100

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནས་པ་དངས་པའ་རང་བཞན་ད། །

གར་ཀང་ད་མ་ཐག་མད་པས། །

འབས་བ་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར། །

རངས་གར་ངས་གསལ་མད་ཕར་ར། །ས་བན་གས་མ་ག་བསད་པའ་ནས་པ་ས་བན་ག་དངས་པའ་རང་

བཞན་ད་གར་པ་མངན་སམ་གས་མཐང་ཡང་ནས་མད་ད་རངས་པར་གར་

པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ད་མཐང་ཡང་ངས་ཤས་འདན་ནས་ཀ་གསལ་བ་ད་

མད་པས་རངས་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ར་མན་པ་དང་འད་བར་འབས་བ་ད་

མ་ཐག་མད་པས་འབས་བ་དངས་ས་འབང་བར་མཐང་བ་མད་པས་འཁལ་

བའ་ཕར།

ད་ཉད་བཟག་པའ་ཆད་ད་ན། །

རས་ས་དཔག་པ་བརད་པ་ཡན། །དས་ན་མ་ག་བསད་པའ་ནས་ལན་ད་རས་ས་དཔག་པ་འཇག་པར་

བརད་པ་ལ་ར་ཡད་པ་ཡན་ཏ། ནས་མད་ད་རངས་པ་ད་ཉད་བཟག་པའ་

ཆད་ད་འཇག་པའ་ཕར།

བ་གས་ཆན་པས་མཐང་ཉད་ལས། །

རམ་པ་ཐམས་ཅད་ངས་པར་བད། །

མངན་སམ་ལའ།

101

འཁལ་ར་དང་བལ་བའ་བ་གས་ཆན་པ་རམས་ལ་མ་རག་པ་རགས་

ཀས་སབ་མ་དགས་ཏ། ད་འདའ་བ་གས་ཆན་པས་དངས་པ་མཐང་ཙམ་

ཉད་ལས་མ་རག་པ་སགས་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ངས་པར་བད་པའ་ཕར།

འད་ན་ཕ་བའ་མ་རག་པ་ཡན་ག་རགས་པའ་མ་རག་པ་ན། ཐ་མལ་བ་

གཞན་གས་ཀང་མངན་སམ་ད་རགས་ནས་པའ་ཕར་ར། །སབ་དཔན་ལ་

དབང་བས་བ་གས་ཆན་པ་འཕགས་པའ་གང་ཟག་ལ་བཞད་པར་གསལ་

ལ།།

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན།

མངན་སམ་གས་དངས་པའ་རང་བཞན་ཐམས་ཅད་མཐང་ན་རག་

པས་ཀང་ཐམས་ཅད་ངས་པར་འགར་ཏ། ད་དའ་རས་ས་འབང་བའ་ཕར་ཅ་

ན།

ཐམས་ཅད་ལས་ན་ལག་པ་ཡས། །

ཐ་དད་མད་དན་ད་ལ་ན། །

ལག་པའ་ར་མཚན་ཅན་བ་དང་། །

ཇ་ལར་བརར་བཏགས་པ་ཡ་ས། །

ཐ་དད་རན་ཅན་བཞན་འཇག་འགར། །རས་ཐ་དད་མད་པའ་དན་ས་རང་མཚན་ད་ལ་ན་ཆས་ཅན། བམ་སམ་

སགས་རས་ཐ་དད་པའ་རན་ཅན་ག་ས་རག་བཞན་རགས་མཐན་རགས་མ་

102

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མཐན་ཀན་ལས་ལག་པའ་ར་མཚན་ཅན་ག་བ་རག་པ་དང༌། ཇ་ལར་བར་

བརགས་པའ་ས་ད་མ་འཇག་པར་འགར་ཏ། རགས་མཐན་རགས་མ་མཐན་

ཐམས་ཅད་ལས་ལག་པར་རང་ར་ལས་སས་ཤང༌། འཁལ་ར་ད་མས་ཟན་

པའ་ཕར།

འཁལ་ར་མད་ན་ད་ཡས་ན། །

ང་བ་ཉད་ཀས་རང་དང་ན། །

རས་ས་མཐན་པའ་བ་སད་བད། །ས་ད་ཡས་ན་ཆས་ཅན། ཕ་ནང་ག་འཁལ་ར་མད་ན་ང་བ་ཉད་ཀས་

རང་ག་གནས་ལགས་ཇ་ལར་ཡད་པ་དང་རས་ས་མཐན་པ་རགས་པའ་བ་

བསད་པར་བད་ད། དངས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཁ་དག་མ་དམགས་པའ་རགས་ལས་མ་རག་པར་རགས་པའང་རས་དཔག་ཏ་བསན་པ་)ན།

ཡང་ན་འདར་ན་མ་དམགས་པའ། །

རགས་ལས་འཇག་པ་གབ་པ་ཡན། །ཡང་ན་རང་ག་ས་བ་ཁ་ཅག་ཁ་དག་སར་ཡད་ཕས་མ་དམགས་པའ་

རགས་ལས་ཁ་དག་ག་འཇག་པ་གབ་པའ་ཚད་མ་འདར་ན་ཆས་ཅན། ཚད་

མ་ཕང་གསམ་ད་ཐལ་བའ་སན་མད་ད། རས་དཔག་ཚད་མ་ཡན་པའ་ཕར།

སར་བང་དངས་པ་མད་གར་པ། །

མངན་སམ་ལའ།

103

མ་རག་ཅས་ན་བརད་པ་ཡན། །རང་ས་ཁ་ཅག་བཞག་པ་ལ་མ་རག་པར་བརད་ད། སར་བང་བའ་

དངས་པ་མད་པར་གར་པ་ལ་མ་རག་ཅས་བརད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ཞག་པ་ལ་མ་རག་པར་འདད་པ་རང་ས་གཞན་ག་ལགས་ཡན་ག་རང་

ལགས་མན་ཡང༌། གཞང་འད་རང་ག་ལགས་ཏ། ཚལ་ད་ལར་ན་ཡང་ཁ་

དག་མ་རག་པར་རགས་ལས་རགས་པའ་ཚལ་གཉས་པ་ཡན་པས། ཚད་མ་

ཕང་གསམ་མན་པར་སན་པ་ཡན་ན། །

གསམ་པ་(གཞན་དག་ག་དགག་པ་)ལ་གཉས།

གཞན་གས་བཏགས་པའ་མ་རག་པ་རས་པར་དགག་པ་དང༌། རང་

ལགས་ཀ་མཇག་བས་བའ། །

དང་པ་(གཞན་གས་བཏགས་པའ་མ་རག་པ་རས་པར་དགག་པ་)ན།

རགས་པ་ཅན་པ་ལ་སགས་པའ་རལ་བ་གང་ག་ལར་ན། ཡད་པ་ཙམ་

མ་རག་པ་མ་ཡན་ཏ། བདག་ལ་སགས་པ་ཡང་མ་རག་པར་ཐལ་བའ་ཕར་ར།

དངས་པ་མད་པ་ཡང་མ་རག་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་དངས་པ་དང་འབལ་པ་མ་

རང་བའ་ཕར།

གང་ག་མཐའ་གཉས་ཆད་ཡད་པའམ། །

འབལ་པ་བརད་པའ་ངང་ཚལ་ཅན། །

མ་རག་ཉད་ཀ་ས་ཡན་པ། །

104

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དས་ན་མཐའ་གཉས་ས་ཆད་པའ་དབས་ན་ཡད་པའ་དབས་ན་ཡད་

པ་ད་ལ་འཕད་འདའ་འབལ་པ་གབ་པར་བརད་པའ་ངང་ཚལ་ཅན་ག་དན་ད་

ཉད་མ་རག་པ་ཉད་ཀ་སའ་དན་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་མཐའ་ད་དག་གང་ལ་བརད། །ཇ་སད་བཤད་པ་ད་དག་མ་རག་པར་མ་རང་བར་ཐལ། མཐའ་གཉས་

པ་ད་དག་གང་ལ་བརད་ཅས་དས་ན་སན་དང་བཅས་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ས་ཕར་མད་ཡན་ན། །གལ་ཏ་སར་མད་པ་དང༌། ཕས་མད་པ་གཉས་ས་ཕའ་མཐའ་ཡན་ན་

ཞ་ན།

ད་ཉད་མ་རག་ཅས་མ་ཡན། །སར་མད་དང་ཕས་མད་ད་ཉད་མ་རག་པ་ཅས་མ་ཡན་ཞས་དས་

པས།

དག་པ་སགས་སར་མ་རང་ཕར། །

ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །དངས་པའ་མ་རག་པ་ཞས་པའ་དག་པ་དང་དངས་པ་ལ་མ་རག་པ་

གནས་ཞས་པའ་བདན་པ་ལ་སགས་པའ་ས་སར་བ་མ་རང་བའ་ཕར་ཅ་ན།

་་་་་་མཐའ་ལ་ད་ཇ་ལར། །

མངན་སམ་ལའ།

105

འ་ན་མཐའ་གཉས་པ་ད་ལ་དངས་པ་ཡ་སར་མད་དང་ཕས་མད་ཅས་

པ་ད་ཅ་ལར་ཡང་སར་ད་མ་རང་བར་ཐལ། ད་གཉས་ལ་དངས་པ་དང་

འབལ་པའ་དག་ས་སགས་སར་ད་མ་རང་བའ་ཕར།

སར་མད་པ་ན་མ་སས་པ་ལ་འདད་ལ། ཕས་མད་པ་བཞག་པ་ལ་

འདད་པས། མ་སས་པ་དང་བཞག་པ་གཉས་ཀ་དབས་ན་གནས་པའ་དངས་

པ་དང༌། ད་ལ་འཕད་འད་འབལ་བ་མ་རག་པར་འདད་ད། །

ཡད་ཉད་དང་འབལ་རག་པའ་ཕར། །

མཐའ་ཡས་ཁད་པར་འགར་བ་མན། །མཐའ་གཉས་ཀ་དབས་ན་ཡད་པ་ཉད་དང་ད་དང་འཕད་འད་འབལ་

བ་ཆས་ཅན། སར་མ་སས་པ་དང༌། ཕས་བཞག་པའ་མཐའ་ཡས་ཁད་པར་

བས་པར་འགར་བ་མན་པར་ཐལ། རག་པའ་དངས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ར་འབས་མཐའ་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ར་ས་མའ་མཐའ་དང༌། འབས་བ་ཕ་མའ་མཐའ་ཡན་ལ། ད་

གཉས་ཀ་ཁད་པར་ད་བས་པའ་ཡད་པ་དང་ད་དང་འཕད་འད་འབལ་པ་མ་

རག་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཁད་པར་མད་པ་ཉད་འགར་ཏ། །

འབལ་མད་ཕར་ར་ད་ཡས་ན། །

106

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དངས་པ་སར་མད་འདད་མན་པས། །

ད་ལ་ད་ཡས་ཁད་པར་ཅན། །

བརད་པ་ད་ཡང་མ་འགབ་ཕར། །ཁད་པར་ད་བད་ཆས་ར་འབས་མད་པ་ཉད་ད་འགར་པར་ཐལ།

རགས་པ་ཅན་པ་ད་ཡས་དངས་པ་སར་མད་འདད་པ་མན་པའ་ཕར། དར་

ཐལ། དངས་པ་དར་ས་ན་མད་པ་འབལ་པ་མད་པའ་ཕར། འདད་ན། དངས་

པ་ད་ལ་ར་འབས་ད་ཡས་ཁད་པར་ད་བས་པ་ཅན་མ་རག་པར་བརད་པ་ད་

ཡང་མ་འགབ་པར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

ཡད་པ་ཉད་དང་རང་ར་དང་། །

འབལ་བད་ཕར་ན་ར་ཞས་གག །སར་མད་གསར་ད་བསད་པ་རར་འདད་པ་མ་ཡན་ག། སར་ཡད་

ཀང་ཡད་པ་ཉད་དང་རང་ར་དང་ལན་ཅག་ཏ་འབལ་པར་བད་པ་པ་ར་ཡན་

ལ་ར་འབས་ལན་ཅག་ཕད་པའ་ཆ་འབས་བ་ཡན་ན་ཞས་གག་ན།

ཡད་ཉད་ད་དང་འབལ་ད་ཡང་། །

རག་ན་འ་ན་འད་འབས་གང་། །འ་ན་ད་བ་ཡད་པ་ཉད་ད་དང་རང་ར་མ་དང་ལན་ཅག་འཕད་འད་

འབལ་བ་ད་ཡང་ཆས་ཅན། འད་ས་ཁད་ཀ་འབས་བ་གང་ཡང་མད་པར་ཐལ།

མངན་སམ་ལའ།

107

ཁད་རག་པའ་ཕར།

གང་ཞག་མད་པ་ད་བད་ན། །འབས་བ་གང་ཞག་སར་མད་པ་ད་བད་ད་ཞ་ན། ཁད་ཀ་ལགས་ལ་ད་

མ་འཐད་པར་ཐལ།

དངས་པ་སར་མད་ལན་མན་ཏ། །

འབལ་པ་ཁས་ལན་མད་ཕར་ར། །

ད་ཕར་རལ་འད་རག་པར་འགར། །དངས་པ་སར་མད་ལན་པར་ཁས་བངས་པ་མན་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

སར་མད་དང་དངས་པའ་འབལ་པ་ཁས་ལན་པ་མད་པའ་ཕར། དངས་པ་

རལ་འད་ཆས་ཅན། རག་པར་འགར་བར་ཐལ། དངས་པ་གང་ཞག་སར་མད་

མ་རང་བ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(རང་ལགས་ཀ་མཇག་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་མང་དན་ས་འདགས་པ། །

བརད་བ་ཐ་དད་ཅན་བ་ན། །

ཐ་དད་མད་དན་མངན་འདད་ཅན། །

ས་ལའང་ལག་པའ་རན་ཡན་ན། །བརད་བ་རས་ཐ་དད་པ་ཅན་ག་ར་འབས་ཀ་འབལ་པ་འཛན་པའ་བ་

108

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཆས་ཅན། འབལ་པ་རས་གབ་གཟང་ཡལ་ད་བད་པ་མན་ཏ། དས་མཉམ་ད་

མད་པའ་དན་ར་འབས་གཉས་དས་མཉམ་ལར་ས་འདགས་པའ་ས་ནས་

འབལ་བར་ཞན་པ་དའ་ཕར། རས་ཐ་དད་མད་པའ་དན་ད་མངན་པར་འདད་

པ་ཅན་ག་བདག་གཅག་ག་འབལ་བ་བརད་པའ་ས་དང་ད་འཛན་པའ་རག་པ་

ལའང་ཆས་ཅན། འབལ་པ་རས་གབ་ཡལ་ད་བད་པ་མ་ཡན་ཏ། རག་པས་

བཏགས་པའ་ལག་པའ་རན་ཅན་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཁད་པར་ང་ཤས་ཀ་བ་ཚད་མ་ཕང་གསམ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ།

གཞན་འདད་དགག་པ་དང༌། རང་ག་ལགས་དང༌། རད་སང་ང་། །

དང་པ་(གཞན་འདད་དགག་པ་)ན།

སར་ཁང་ནང་ད་མཐང་བའ་ཙནན་ག་མ་ད་ཕས་ཁང་པའ་ཕ་རལ་ཏ་

ད་བའ་རགས་ལས་སར་ག་མ་ད་ཉད་འདའ་སམ་ད་ང་ཤས་པ་ཚད་མ་ཕང་

གསམ་ཡན་ན་ཞ་ན།

སད་ཅག་ས་སར་ཐ་དད་ཕར། །

ཁད་པར་ང་ཤས་མ་ཡན་ན། །

མཐང་དང་མཚངས་པར་ད་འཛན་ཕར། །

ཁད་པར་ཡལ་ཅན་ཉད་ཀང་མན། །མའ་སད་ཅག་ས་ཕ་གཅག་ཏ་ཞན་པ་ཁད་པར་ང་ཤས་ཀ་ཚད་མ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། སད་ཅག་ས་ཕ་ས་སར་རས་ཐ་དད་པའ་ཕར། ཁད་པར་རང་

མངན་སམ་ལའ།

109

མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བད་པ་ཅན་ཉད་ཀང་མན་པར་ཐལ། སར་མཐང་བའ་

མ་དང་ཕས་ཀ་མ་ད་མཚངས་པར་འཛན་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་ཉད་དཔ་ཡན་པའ། །

ཕར་ན་ས་འཛན་མན་ཞ་ན། །གལ་ཏ་སར་མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་མ་ད་ཉད་དཔ་ཡན་ལ།

ཕས་ཀ་མ་ད་དན་ཡན་པའ་ཕར། དཔ་དང་དཔ་ཅན་ཐ་མ་དད་པས་ས་

འཛན་རས་དཔག་མན་ན་ཞ་ན།

དཔ་ཉད་ཡན་ཕར་གབ་ད་ལ། །

ཚད་མ་གཞན་གས་ཅ་ཞག་བ། །སར་ག་མ་ད་ཆས་ཅན༌། ཕས་རགས་ཀས་དཔག་པའ་ཚ་ན་གབ་ཟན་

མ་བརད་པར་ཐལ། ཁད་རགས་དའ་དཔ་ཡང་དག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། འདད་

ན། ཁད་འཇལ་བ་ལ་ཚད་མ་གཞན་གས་ཅ་ཞག་བ་དན་མད་པར་ཐལ།

འདད་པ་དའ་ཕར།

གལ་ཏ་བརད་ཕར་སན་མད་ན། །གལ་ཏ་བརད་པའ་ཕར་སན་མད་ད་ཞ་ན།

ད་ཉད་ཕར་ན་དཔ་མ་ཡན། །ད་དཔ་ཡང་དག་མ་ཡན་པར་ཐལ། བརད་པ་ད་ཉད་ཀ་ཕར།

110

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གལ་ཏ་མཐང་ལ་ད་དངས་ན། །

ཚད་མས་གབ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་སར་མཐང་བའ་མ་ལ་སར་མ་མཐང་བའ་མའ་དངས་པའ་

ཆས་ཕས་ཚད་མས་གབ་པས་སན་མད་ད་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་དངས་གཞན་ལ། །

ད་ཉད་ས་འདགས་ཕན་ཅ་ལག །ཁད་པར་ང་ཤས་ཀ་བ་ཆས་ཅན། ཞན་ཡལ་ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་འཁལ་

བར་ཐལ། སར་ག་མའ་དངས་པ་ལས་རས་གཞན་ལ་སར་ག་མ་ད་ཉད་ཀ་

ཆས་མད་བཞན་ད་ས་འདགས་པའ་ཕར། འདད་ན།

དས་གབ་ཚད་ཅན་ཉད་མ་ཡན། །

མངན་སམ་ཅག་ཤས་གཅག་ཡན་ཕར། །

གཅག་གབ་པ་ན་གཉས་ཀ་གབ། །ཁད་ཀས་གབ་པ་རབ་རན་ཚད་མ་ཅན་ཉད་མ་ཡན་པར་ཐལ། འདད་

པ་དའ་ཕར། སར་མངན་སམ་གས་གབ་པའ་མ་དང༌། ཕས་ཅག་ཤས་

རགས་ལས་རགས་པའ་མ་ཆས་ཅན། ཁད་གཉས་གཅག་གབ་པ་ན་གཉས་

ཀ་གབ་པར་ཐལ། གཅག་ཡན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

111

གཉས་པ་(རང་ག་ལགས་)ན།

གཞན་དང་མཚམས་ན་སར་བ་ཡ། །

ཞན་པ་མཁས་པས་དན་པར་ཤས། །ཕས་ད་བའ་རགས་ལས་སར་ག་མ་དའ་སམ་པའ་བ་ཆས་ཅན།

མཁས་པས་དན་པར་ཤས་ཏ། སར་ག་མ་གཞན་དང་ཕས་ཀ་མ་གཅག་ཏ་

མཚམས་སར་བའ་ཞན་པའ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(རད་སང་)ན།

གལ་ཏ་ད་རགས་ལ་ལས་ཕར། །

དན་མན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་བ་ད་ད་བའ་རགས་ལ་བལས་པའ་ཕར་དན་པ་མན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་མ་ཡན་འཁལ་ཕར་ར། །རགས་ལ་བལས་ན་དན་པ་མན་པས་ཁབ་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཁབ་

པ་འཁལ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་མངན་སམ་རང་ག་ང་བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་ལ་གཉས།

མངན་སམ་བཤད་པ་དང༌། མངན་སམ་ལར་སང་བཤད་པའ། །

དང་པ་(མངན་སམ་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

མངན་སམ་གས་མཚན་ཉད་དང༌། མཚན་གཞའ་དབ་པའ། །

112

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(མངན་སམ་གས་མཚན་ཉད་)ལ་གཉས།

མངན་སམ་རག་བལ་ད་བསབ་པ་དང༌། རག་བཅས་དགག་པའ། །

དང་པ་(མངན་སམ་རག་བལ་ད་བསབ་པ་)ལ་གསམ།

སབ་བད་དགད། ཞར་བང་གཞན་ག་སབ་བད་དགག། རང་ག་སབ་

བད་གཞན་བསན་པའ།

དང་པ་(སབ་བད་དགད་པ་)ལ་གཉས།

མངན་སམ་གས་གབ་པ་དང༌། རས་དཔག་གས་གབ་ཚལ་ལ། །

དང་པ་(མངན་སམ་གས་གབ་པ་)ན།

མངན་སམ་རག་དང་བལ་བ་ན། །

མངན་སམ་ཉད་ཀས་འགབ་པར་འགར། །

ཀན་ག་རམ་རག་མང་རན་ཅན། །

ས་ས་རང་གས་རག་བ་ཡན། །གབ་མཐས་མ་བསད་པའ་མཁས་པ་ལ་མངན་སམ་རག་པ་དང་བལ་

བར་རགས་ཀས་སབ་དགས་པ་མན་པར་ཐལ། དར་མངན་སམ་ཉད་ཀས་

འགབ་པར་འགར་བའ་ཕར། དར་ཐལ། ས་བ་ཀན་ག་རམ་རག་དན་ས་དང་

མང་ས་གཟང་ཡལ་ད་ཡད་པ་ལ་བརན་ནས་ས་བ་ཅན་གང་ཟག་ས་ས་རང་

གས་རང་རག་མངན་སམ་གས་ངས་པར་རག་པར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

རག་བལ་ག་དན་མངན་སམ་གས་གབ་ནས་ཐ་སད་རས་དཔག་གས་

མངན་སམ་ལའ།

113

བསབ་པ་སགས་ཚལ་ད་མ་སང་ནའང༌། མངན་སམ་རག་པར་གབ་མཐས་

བསད་ཅང་ས་བཏགས་པ་ཡན་པས། ད་མད་ན་མངན་སམ་གས་གབ་ཅང་

ད་དག་ག་ངར་རགས་ཀས་བསབ་པ་ཡན་ན། །

གལ་ཏ་དབང་ཤས་རག་པ་ཡན་ན་རག་པ་ཡལ་ལ་མ་འཕ་བའ་ཚ་

དབང་ཤས་མ་ས་བར་ཐལ་ལ། །འདད་ན། ད་མ་འཐད་པར་ཐལ།

ཐམས་ཅད་ལས་ན་སམས་བསས་ནས། །

ནང་ག་བདག་ཉད་གཡ་མད་པར། །

གནས་ནའང་མག་གས་གཟགས་དག་ན། །

མཐང་བའ་བ་ད་དབང་སས་ཡན། །ཕ་རལ་ག་ཡལ་ཐམས་ཅད་ལས་སམས་ཕར་འཕ་བ་བསས་ནས་

ནང་ག་བདག་ཉད་རག་པའ་རང་གས་གཡ་བ་མད་པར་གནས་པ་ནའང་མག་

གས་གཟགས་དག་མཐང་བའ་བ་ད་དབང་པ་ལས་སས་པའ་ཤས་པ་ཡན་

པའ་ཕར། དའ་ཚ་ཡང་རག་པ་ཡད་ད་ཞ་ན།

སར་ཡང་ཅང་ཟད་རམ་རག་ན། །

ཁ་བའ་རམ་རག་འད་འདར་གར། །

ཅས་རག་སར་བཤད་གནས་སབས་ཀ། །

དབང་པའ་རགས་པ་ལ་མད་ད། །

114

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སར་བཤད་པའ་རག་པ་མ་འཕ་བའ་གནས་སབས་ཀ་དབང་པའ་

རགས་པ་ལ་རག་པ་མད་པར་ཐལ། དས་དའ་ཚ་རག་པ་ཡད་ན་སར་རག་པ་

ཇ་ལར་གར་ཅས་སར་ཡང་རས་ཐབ་ཏ་ཅང་ཟད་རམ་པར་རག་ན་སར་ཁ་

བའ་རམ་རག་འད་འདར་གར་ཏ་ཅས་རག་དགས་པ་ལ་ད་ལར་མ་རགས་

པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་དཔག་གས་གབ་ཚལ་)ལ།

དབང་ཤས་རག་བལ་ད་བསབ་པ་དང༌། མཐང་རག་གཅག་ཏ་འདད་

པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་རག་བལ་ད་བསབ་པ་)ན།

གཅག་ཏ་མཐང་བའ་ཁད་པར་ན། །

གཞན་འགའ་ཞག་ཏ་མཐང་མ་འགར། །

ད་ལས་ས་གཞན་ཐ་དད་པ། །

ཡད་མན་ཐ་དད་བ་མད་ཕར། །བརའ་དས་གཅག་ཏ་མཐང་བའ་ཁད་པར་རང་མཚན་གཞན་ཐ་སད་

ཀ་དས་འགའ་ཞག་ཏ་མཐང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། དངས་པ་ས་ཕ་ཕན་

ཚན་རས་འག་མ་བད་པའ་ཕར། གསལ་བ་ད་ལས་ས་གཞན་རས་ཐ་དད་པ་

ཡད་པ་མན་པར་ཐལ། ད་ལར་ཡད་ན་རས་ཐ་དད་ད་དམགས་པའ་བ་ཡད་

དགས་པ་ལ། བ་ད་འད་མད་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

115

ད་ཕར་དབང་པ་ལས་སས་བ། །

ཐམས་ཅད་ཁད་པར་ཡལ་ཅན་ཡན། །དས་ན་དབང་པ་ལས་སས་པའ་བ་མ་འཁལ་བ་ཐམས་ཅད་ཁད་པར་

རང་མཚན་ག་གཟང་ཡལ་ཅན་ཡན་ག། ས་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བད་པ་མ་

ཡན་ཏ། གསལ་བ་ཕན་ཚན་རས་འག་མ་བད། རས་ས་འག་བའ་ས་དན་

གཞན་མད་པ་དའ་ཕར། ད་རས་པར་འཆད་པ་ན།

ཁད་པར་རམས་ལ་ས་དག་ན། །

འཇག་པ་སད་པ་ཡད་མན་ཏ། །

ཁད་པར་རས་འག་མད་པས་ན། །

བར་འཇག་པ་ན་མད་ཕར་ར། །ཁད་པར་རང་མཚན་རམས་ལ་དན་དམ་པར་བརད་བད་ཀ་ས་དག་

འཇག་པ་སད་པ་ཡད་པ་མན་ཏ། དན་དམ་པར་བར་འཇག་པ་མད་པའ་ཕར།

དར་ཐལ། ཁད་པར་རང་མཚན་ཕན་ཚན་རས་ས་འག་བ་མད་པའ་ཕར། ས་

མ་ལ་ཁབ་པ་ཡད་ད།

ས་རམས་ཡལ་ཡང་གང་ད་ཉད། །

ད་རམས་ཉད་ན་སར་བར་བད། །རད་བད་ཀ་ས་རམས་ཀ་ཡལ་ཡང་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་ལ་རག་པས་

116

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་ད་རམས་ཉད་སར་བར་བད་པའ་ཕར།

འད་དག་ན་དན་དམ་པར་རང་མཚན་བརའ་ཡལ་ཡན་པ་འགག་པར་

བད་པ་ཡན་ག་སར་རང་མཚན་བརའ་དངས་ཡལ་དང་རག་པའ་དངས་

ཡལ་ཡན་པ་འགག་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་ལར་འགག་ན་ཡང་མ་རང་ང། །དན་

དམ་པར་བརའ་ཡལ་མན་པའ་དན་ཡང་རང་མཚན་མངན་སམ་ད་སང་བ་

ལར་མན་པ་དན་ག་ཆ་ཤས་ཀ་ས་ཤར་ནས་དའ་ད་མ་ཡན་རམ་པར་བཅད་

པའ་སལ་བའ་ས་ནས་ཡལ་ལ་འཇག་དགས་ཤང་དངས་པའ་གནས་ལགས་

ལ་མ་གབ་པའ་དན་བཟས་ནས་རམ་གཞག་བད་པས་དངས་པའ་གནས་

ལགས་ཁ་ནའ་དབང་གས་ཞགས་པ་མན་པའ་དན་ཏ། །

འ་ན་སའ་ཡལ་གང་ཡན་ཞ་ན།

དའ་འད་ཞས་ན་འབལ་པ་ལ། །

དན་སང་བ་ན་གང་ཡན་པ། །

ད་དག་ཉད་ན་འབལ་ཡན་ན། །

ད་ན་དབང་པའ་སད་ཡལ་མན། །

ད་ཚ་གསལ་བར་སང་བ་ཡ། །

དན་སང་བ་ན་མད་ཕར་ར། །བར་འབལ་བད་པའ་རག་པའ་སང་ཡལ་ད་ན་དབང་པའ་མངན་སམ་

མངན་སམ་ལའ།

117

ག་གཟང་དན་ག་སད་ཡལ་མན་པར་ཐལ། དན་དའ་མང་འད་ཡན་ན་ཞས་

བར་འབལ་བད་པའ་རག་པ་ལ། ས་ས་དང་དན་ས་སང་བ་གང་ཡན་པ་ད་

དག་ཉད་བར་འབལ་བད་པའ་རག་པའ་གཟང་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་

པར་ཐལ། བར་བད་པ་དའ་ཚ་དབང་ཤས་ལ་གསལ་བར་སང་བ་ཡ་དན་སང་

བ་ད་ལར་རག་པ་ད་ལ་མད་པའ་ཕར། དས་ཐ་དད་ད་ཇ་ལར་འགབ་ཅ་ན།

ཤས་སང་ཐ་དད་པ་ཡས་ན། །

དན་རམས་ཁད་པར་བད་པ་ཡན། །དབང་ཤས་ཀ་གཟང་དན་དང་རག་པའ་གཟང་ཡལ་རམས་མ་འད་

བའ་ཁད་པར་འཇག་བད་ཡད་པ་ཡན་ཏ། གསལ་མ་གསལ་ག་ཤས་པའ་

སང་ཡལ་ཐ་དད་པ་ཡས་འཇག་ནས་པའ་ཕར། མག་ཤས་ཀས་མཐང་བའ་

དན་ལ་འད་གཟགས་ས་ཞས་བར་སར་བ་ན་བར་འབལ་བད་པའ་རག་པ་ལ་

ཡང་དན་གསལ་བར་སང་བས་དབང་ཤས་ཉད་རག་པའ་ཞ་ན།

མག་ལ་དན་སང་བ་ན་ཡང་། །

འད་ཞས་གཞན་གས་བསན་པ་གང་། །

ད་ཉད་ས་ཡས་སར་བད་ཀ། །

དབང་པའ་སད་ཡལ་མ་ཡན་ན། །མག་ཤས་ལ་དན་རང་མཚན་སང་བ་ན་བར་བད་པའ་ཚ་ན་ཡང་

118

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དབང་པའ་མངན་སམ་ག་སད་ཡལ་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་བར་འབལ་བད་

པའ་རག་པས་གཟང་ཡལ་ད་བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། འད་གཟགས་ས་

ཞས་གཞན་གས་ས་ཡས་སར་བར་བད་ཅང་བསན་པ་ན་རག་པ་ལ་མ་

གསལ་བར་སང་བ་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་རག་པའ་སང་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར།

འད་དག་དན་དམ་པར་བར་སར་བ་ཡན་ན། བར་འབལ་བད་པའ་རག་པ་ལ་

ཡང་དབང་ཤས་ལར་དན་གསལ་བར་སང་དགས་པར་སན་པ་ཡན་ག་རང་

མཚན་བརའ་དངས་ཡལ་ད་མ་རང་བར་སན་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་ལར་ན་རང་

མཚན་རག་པས་ཀང་དངས་རགས་མ་རང་བར་ཤགས་རགས་འབའ་ཞག་

ཏ་འགར་བ་དང༌། བསན་བཅས་ཀས་ཀང་ཚད་མ་དང་གཞལ་བ་རང་མཚན་

ལ་སགས་པ་དངས་བསན་མ་རང་བར་ཤགས་བསན་འབའ་ཞག་ཏ་འགར་

ར། །

དབང་པའ་བ་བ་མད་པ་ལ། །

གཞན་ངག་ཙམ་གས་སང་མད་ཕར། །

འབལ་བ་མ་བས་ཅན་མན་ཏ། །

རང་ཉད་ཤས་པར་ཐལ་ཕར་ར། །ད་ལར་ཡན་པ་གཞང་འག་མ་འད་ཉད་ཀས་ཀང་གསལ་བར་ཤས་ཏ།

དན་དམ་པར་བར་འབལ་བད་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་ལར་ན་དབང་པའ་བ་བ་མད་

པ་ལ་ཡང་གཞན་ག་ངག་ཙམ་གས་རག་པ་ལ་དན་གསལ་བར་སང་དགས་

མངན་སམ་ལའ།

119

པ་ལ་ད་མད་པའ་ཕར། དན་དམ་པར་བར་འབལ་བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

ད་ལ་ན་བརའ་འབལ་པ་མ་བས་པར་ཡང་གཞན་གས་རང་ཉད་ཀ་མང་དན་

ག་འབལ་པ་ཤས་པར་ཐལ་པར་འགར་ན་ད་ལར་ཤས་པ་ཅན་ཡང་མན་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(མཐང་རག་གཅག་ཏ་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

མཐང་རག་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་ར་མཚན་དང༌། རད་སང་ང། །

དང་པ་(མཐང་རག་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་ར་མཚན་)ན།

རག་བཅས་རག་པ་མད་པའ་ཡད། །

ཅག་ཅར་ད་ན་འཇག་ཕར་རམ། །

འཇག་པ་མར་ཕར་བན་པ་དག །

ད་དག་ལ་ན་གཅག་ཏ་ཞན། །རག་བཅས་དང་རག་པ་མད་པའ་ཡད་ད་དག་ལ་བན་པ་དག་གཅག་

ཏ་ཞན་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ད་གཉས་དས་ཅག་ཅར་ད་ཡལ་ལ་འཇག་

པའ་ཕར་རམ། འཇག་པ་མར་བས་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གཉས།

དབང་ཤས་ཡལ་ལ་ཆད་ཅང་འཇག་པར་ཐལ་བ་སང་བ་དང་། དའ་

ལན་དགག་པའ། །

120

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(དབང་ཤས་ཡལ་ལ་ཆད་ཅང་འཇག་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

གལ་ཏ་རམ་རག་གས་བཅད་པས། །

མཐང་བ་རན་ཆད་འགར་ཞ་ན། །གལ་ཏ་མཐང་རག་གཉས་ཀ་ཡལ་ལ་འཇག་པ་ན་མཐང་བ་དབང་

ཤས་རན་ཆད་ཅང་ཆད་ཅང་འཇག་པར་ངས་པར་འགར་བར་ཐལ། རམ་

རག་གས་བར་བཅད་པའ་ཕར་ཏ། མཐང་རག་མ་གཅག་ཅང་ཤས་པ་ད་མ་

ཅག་ཅར་མ་ས་བའ་ཕར་ཅ་ན།

གཞན་ག་འང་རགས་ན་ཐ་དད་པའ། །

རམ་པར་རག་ཚ་ཇ་ལར་མན། །དབང་ཤས་རག་པར་འདད་པ་གཞན་ག་ལར་ནའང༌། ཡལ་རགས་ཐ་

དད་པའ་སན་ག་ས་ལ་རམ་པར་རག་པའ་ཚ་མདན་ག་གཟགས་འཛན་པའ་

དབང་ཤས་བར་ཆད་ཅང་འཇག་ཅང་ངས་པ་ཅ་ལར་མན་ཏ་ཡན་པར་ཐལ།

ད་གཉས་ཀ་ད་ལ་མཚངས་པར་ཡལ་ལ་འཇག་ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་

བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དན་དགག་པ་དང༌། དཔ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་མགལ་མ་མཐང་བ་བཞན། །

མངན་སམ་ལའ།

121

དངས་ཕགས་སབས་དང་ལན་འདད་ན། །གལ་ཏ་མགལ་མ་ས་ཕ་བར་ཆད་ཀང་འཇག་པ་མར་བས་རག་པས་

བར་མ་ཆད་ད་མཚམས་སར་བ་སབས་དང་ལན་པས་འཁར་ལའ་རམ་པར་

མཐང་བ་བཞན་ད་དངས་པ་འཛན་པའ་དབང་ཤས་ཀ་ཕགས་སབས་དང་

ལན་པས་རག་པས་བར་ཆད་ཀང་བར་མ་ཆད་པ་ལར་སང་ཞང་ཞན་པས་

བར་ཆད་དང་བཅས་པར་མ་ངས་པ་ཡན་ན་ཞས་འདད་ན། མངན་སམ་རག་

མད་ད་འདད་པ་གཞན་ག་ལགས་ལའང་ཆས་ཅན། མཐང་རག་གཉས་ཀ་

ཡལ་ལ་འཇག་པའ་ཚ། དབང་ཤས་བར་ཆད་དང་བཅས་པར་ངས་པར་ཐལ་

བའ་སན་མད་པར་ཐལ།

ད་ན་གཞན་ལའང་མཚངས་པ་ཡན། །

ཡ་གའང་ཅག་ཅར་ཐས་པར་འགར། །དངས་པ་འཛན་པའ་ཕགས་སབས་དང་ལན་པ་ད་ན་མཚངས་པར་

ཡད་པ་ཡན་པའ་ཕར། ཡ་ག་ས་རཿ འང་ཅག་ཅར་ཐས་པར་འཁལ་བར་

འགར་བར་ཐལ། ཐས་པ་ཆས་མར་བའ་ཕར། འདད་ན། ར་མཚ་རམ་ཅན་ད་

མ་ག་བར་ཐལ་ལ། །

འདར་དན་ཀན་དང་ཅག་ཅར་ད། །

འདས་ཅན་དབང་རམས་ཡད་པ་ན། །ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བར་འདད་པའ་ལགས་འདར་གཟགས་

122

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་ལ་སགས་པའ་དན་དངས་པ་ཀན་དང་ཅག་ཅར་ད་འདས་པ་ཅན་ག་ཡད་

བད་དང་དབང་པ་ལ་པ་རམས་ནས་ལན་ད་ཡད་ཅང་རག་པ་ཡང་ཡལ་ལ་

འཇག་པའ་ཚ་ན་ཤས་པ་དག་པ་ར་རའང་གཞན་ལ་པ་རམས་ཀས་ཆད་

ཅང་ས་བར་ཐལ། དག་ཀ་ར་ནས་པ་མཚངས་པར་ཡད། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་

ཅར་མ་ས་བའ་ཕར། འདད་ན།

ལ་པ་རམས་ཀས་ཆད་ན་ཡང་། །

ཆད་མད་བཞན་ད་སང་བའ་བ། །

གང་ད་མང་ག་མཐར་ཐག་པའ། །

ཤས་པ་སད་ཅག་དང་འདས་ཕར། །

ཆད་པར་སང་བ་ད་ང་མཚར། །གང་ད་བར་ཆད་མད་ཅང་མང་ག་མཐར་ཐག་པའ་ཡ་ག་ས་རཿ ར་སཿ

ཐས་པའ་ཤས་པ་སད་ཅག་ས་ཕ་ཅག་ཅར་ད་འཁལ་པ་མ་ས་བར་འདས་པ་

ས་བར་མ་ཆད་པར་སད་ཅག་ས་ཕ་ས་སར་ཆད་པར་སང་ཞང་ངས་པ་ད་ང་

མཚར་ཞང་མ་རགས་པར་ཐལ། ཤས་པ་དག་ཀ་ཡལ་ལ་འཇག་པའ་ཚ།

གཞན་ལ་པ་རམས་ཀས་ཆད་ན་ཡང་ཆད་པ་མད་བཞན་ད་སང་ཞང་ཞན་

པའ་ཕར།

དན་བས་བ་ན། གཞན་ག་བར་ཆད་མད་པའ་ཡ་ག་ས་རཿ ར་སཿ ཅག་

ཅར་ཐས་པར་འཁལ་པ་མ་ས་བར་རམ་ཅན་ད་ཐས་པར་ངས་པ་མ་འཐད་

མངན་སམ་ལའ།

123

པར་ཐལ། འཇག་ཤས་དག་པ་གཞན་ལ་ལས་བར་ད་ཆད་ན་ཡང་ཅག་ཅར་

ད་ཡལ་འཛན་པར་འཁལ་པའ་ཕར། མང་ག་མཐར་ཐག་པ་ན་ཡ་ག་ངས་

འཛན་བཞད་པ་ཡན་ཏ། ཁ་ཅག་ཡ་ག་ཉན་ཤས་ཀས་མ་ཐས་པར་འདད་པ་

དང༌། མང་རག་པས་བཏགས་པར་འདད་པ་ཡང་འད་དག་གས་ལགས་པར་

བཀག་ག།

ད་ཕར་བ་ན་ཅག་ཅར་འགར། །དས་ན་བ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བར་འགར་བར་ཐལ། ད་ལར་མ་ས་བ་ལ་

ཚད་མས་གནད་པ་དའ་ཕར།

སང་བ་ལ་ཡང་ཁད་མད་ན། །

བར་བཅས་བར་མད་ཇ་ལར་ཡན། །ཡད་རག་འབའ་ཞག་ཡལ་ལ་འཇག་པ་དང༌། དག་ཀ་ཡལ་ལ་འཇག་

པའ་ཚ། ཤས་པ་གཞན་ག་བར་ཆད་དང་བཅས་པ་དང་བར་ཆད་མད་པར་

འདད་པ་ད་ཅ་ལར་འཐད་པ་ཡན་ཏ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཡད་རག་ད་གཉས་ཀ་

བར་ཆད་མ་ཆད་ཀ་སང་བ་ལ་ཡང་ཁད་པར་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པའ་ཕར།

ཡད་ཀ་རག་པ་འབའ་ཞག་ལའང་། །

རམ་ད་འཛན་པར་མ་འགར་ར། །ཡད་ཀ་རག་པ་འབའ་ཞག་ཡལ་ལ་འཇག་པ་ལའང་ཡལ་ས་ཕ་རམ་

ཅན་ད་འཛན་པར་མ་འགར་བར་ཅག་ཅར་ད་འཛན་པར་འཁལ་པར་ཐལ།

124

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཛན་པ་ཆས་མར་བའ་ཕར། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་ན་རས་འགའ་ཡལ་

ལ་ག་ཉ་བར་ཡད་ཀང་ཡལ་ར་ར་ཁ་ན་འཛན་པར་མཐང་བ་དང་འགལ་ལ་ཞ་

ན།

ལ་ལར་ཀན་ཏ་ཆགས་སམས་ཅན། །

དན་ཉ་བ་ལའང་འཛན་མད་གང་། །

ཆགས་པས་གཞན་བསད་ནས་ཉམས་ཕར། །སབས་ལ་ལར་ཡད་གཟགས་མཛས་ལ་ཀན་ཏ་ཆགས་པའ་སམས་

ཅན་ག་དན་ས་ཉ་བར་ཡད་པ་ལའང་ས་འཛན་མད་པར་གཟགས་འབའ་ཞག་

འཛན་པ་གང་ད་ཆས་ཅན། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བའ་ར་མཚན་

གས་ས་འཛན་མ་སས་པ་མན་ཏ། ཡད་གཟགས་མཛས་ལ་ལག་པར་ཆགས་

པས་གཞན་ས་འཛན་བསད་པའ་ད་མ་ཐག་རན་ག་ནས་པ་ཉམས་ནས་ད་མ་

སས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་ཀ་ལ་ཡང་རད་འད་ཡད། །ཡད་གཟགས་མཛས་ལ་ལག་པར་ཆགས་པའ་སབས་ས་ས་འཛན་མ་

ས་བའ་ར་མཚན་མད་པར་ཐལ་བའ་རད་པ་འད་ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་

བར་འདད་པ་ཁ་ནས་སང་དགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་

ཅར་ས་བ་དང་མ་ས་བར་འདད་པ་གཉ་ག་ལ་ཡང་རད་པ་འད་ཡད་པས་ཅག་

ཤས་ཀས་ཀང་སང་དགས་པའ་ཕར། ཅག་ཤས་ཀས་སང་ནས་པ་མ་ཡན་

མངན་སམ་ལའ།

125

ཏ། ར་བའ་དབང་པ་མ་ཉམས་པར་ཡད་ཡལ་ས་ཡང་ཉ་བར་ཡད་པའ་ཚ་ན་

ཡད་གཟགས་མཛས་ལ་ལག་པར་ཆགས་པ་ན། ཉན་ཤས་མ་ས་བའ་ར་

མཚན་མད་པར་ཐལ། དའ་བདག་རན་དང་དམགས་རན་ནས་ལན་ད་ཡད།

ད་མ་ཐག་རན་མ་ཚང་བའ་ར་མཚན་གས་ད་མ་སས་པ་མན་པའ་ཕར། ཕ་

མ་མ་གབ་ན། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བའ་ར་མཚན་གས་ཡན་པ་

ཉམས་ས། །

གཉས་པ་(དཔ་དགག་པ་)ན།

མགལ་མ་ལ་སགས་མར་འཇག་པའ། །

རས་ས་འག་བས་གནད་པ་ཅན། །

མག་ལས་འཁར་ལར་འཁལ་ས་ཡ། །

ད་མཐང་མཚམས་སར་ལས་མ་ཡན། །མགལ་མ་ད་འཁར་ལར་མཐང་བ་རག་པས་ས་ཕ་མཚམས་སར་བའ་

དབང་ལས་མ་ཡན་པར་ཐལ། མག་དབང་བསད་པ་ལས་འཁར་ལར་འཁལ་

པའ་དབང་ཤས་ས་བ་ཡན་པའ་ཕར། དའ་བདག་རན་མག་དབང་བསད་པ་

ཡན་ཏ། མགལ་མ་མར་ད་འཇག་པའ་རས་ས་འག་བའ་མག་ལ་གནད་པ་

བས་པ་ཅན་ལས་བསད་པར་སས་པའ་ཕར། ལ་སགས་པས་གར་འཇག་པ་

སགས་གཟང་ང་། །

126

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་(ཞར་བང་གཞན་ག་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དབང་པ་ལས་སས་པའ་རགས་དགག་པ་དང༌། དས་གཞན་ཡང་

ཁགས་པའ། །

དང་པ་(དབང་པ་ལས་སས་པའ་རགས་དགག་པ་)ན།

ལ་ལ་དབང་སས་ལ་སགས་ཕར། །

བས་པའ་བ་བཞན་རག་མད་དང་། །

བས་པའ་རག་མད་ཉད་ཀ་ར། །

བར་ཉམས་པ་ཉད་ཡན་ས་བ། །ཀན་ལས་བཏས་ཀ་འགལ་བད་སད་པའ་བདག་པ་ལ་སགས་པ་ལ་

ལ་ན་ར། རན་པའ་དབང་པའ་བ་རག་པ་མད་པ་ཡན་ཏ། དབང་པ་ལས་སས་

པ་དང༌། མང་བའ་རམ་པས་འཇག་པ་དང༌། ཡད་ལས་བང་བ་མ་ཡན་པ་ལ་

སགས་པའ་ཕར། བས་པའ་དབང་བ་བཞན། དཔ་བསབ་པ་ན། བས་པའ་

དབང་བ་རག་མད་ཡན་པ་ཉད་ཀ་ར་མཚན། བར་འཛན་པའ་ར་ཉམས་པ་

ཉད་ཡན་ན་ཞས་སའ། །

ད་དག་ག་ན་རག་མད་ཕར། །

བས་པའ་མངན་སམ་ཉད་ད་འགར། །

བར་ཡ་ར་དང་བལ་བའ་ཕར། །

མངན་སམ་ལའ།

127

ད་ན་ཕས་ཀང་མ་འགར་ར། །འ་ན་བས་པ་ད་དག་ག་བ་ཐམས་ཅད་རག་མད་ཀ་ཤས་པར་ཐལ།

བར་འཛན་པའ་ར་ཉམས་པའ་ཕར། འདད་ན། བས་པའ་བ་ད་དག་མངན་

སམ་ས་ཡལ་གསལ་བར་སང་བ་ཉད་ད་འགར་བར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

ད་ཡང་འདད་ན། བས་པའ་རག་པ་ད་ན་དས་ཕས་ཀང་མང་ག་ས་ནས་དན་

ལ་སད་བད་ད་མ་འགར་བར་ཐལ། བར་འཛན་པ་ཡ་ར་དང་བལ་བའ་ཕར།

གལ་ཏ་བར་ལ་མ་བང་བའ། །

ཡད་ཡད་དས་ན་ད་འདད་ན། །གལ་ཏ་ད་ལ་བར་ལ་མ་བང་བའ་ཡད་ད་ཉད་དན་ལ་དཔད་བད་ད་

ཡད་པ་དས་ན་ད་ཕས་བར་འཛན་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

ད་བཞན་དབང་སས་ལ་ཡང་འགར། །ཡད་རག་ད་བཞན་ད་བས་པའ་དབང་པ་ལས་སས་པའ་ཤས་པ་ལ་

ཡང་ཕས་བར་འཛན་པའ་ནས་པ་ཅན་ད་འགར་པར་ཐལ། ད་ལ་བས་པའ་

ཡད་བ་དང་རག་མད་ཀ་ར་མཚན་མཚངས། ཡད་བ་རག་པ་དས་ཕས་བར་

འཛན་པར་འགར་བའ་ཕར། བས་པའ་དབང་ཤས་དས་ཕས་བར་འཛན་

པར་མ་འགར་ཏ། དབང་པ་ལས་སས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

འད་འད་འད་ཡང་ལག་ལན་ཡན། །རགས་འད་འད་འད་ཡང་ཡང་དག་མན་པར་ཐལ། ལག་ལན་ག་གཏན་

128

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཚགས་ཡན་པའ་ཕར། ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པ་གཏན་

ཚགས་ཡན་ན་ཞ་ན།

བས་ལ་སབ་པར་བད་གང་ཡན། །

ད་ཉད་འདར་ཡང་བརད་བ་ས། །

དབང་པའ་བ་ན་མཚངས་ཕར་ར།།བས་པའ་དབང་ཤས་རག་བལ་ད་བསབ་པ་ལ་སབ་པར་བད་པ་

བརད་པ་གང་ཡན་པ་ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པ་ད་ཉད་

རན་པའ་དབང་ཤས་རག་བལ་ད་བསབ་པ་འདར་ཡང་གཏན་ཚགས་ས་

བརད་པར་བ་རགས་པར་ཐལ། བས་པའ་བ་ལ་ད་ལར་བརད་པ་གང་ཞག།

རགས་དས་དབང་པའ་བ་གཉས་ཀ་རག་བལ་ད་བསབ་ནས་མ་ནས་

མཚངས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན།

འདས་ན་མང་སགས་བཤད་པ་ཡན། །དབང་པ་ལས་སས་པ་རན་དབང་རག་བལ་ད་སབ་པའ་སབ་བད་

ལར་སང་ད་བསན་པ་འདས་ན་མང་བའ་རམ་པས་འཇག་པ་སགས་ཀང་དན་

གས་ལར་སང་ད་བཤད་པ་ཡན་པར་ཤས་པར་བ་ས། ད་རམས་ཀང་ལར་

སང་ད་ག་བའ་ཆད་ད་དབང་སས་ལར་སང་ད་སབ་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

129

གསམ་པ་(རང་ག་སབ་བད་གཞན་བསན་པ་)ལ་གཉས།

དབང་ཤས་དན་སར་རག་པ་ཡན་པ་དགག་པ། ས་སར་རག་པ་ཡན་

པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་དན་སར་རག་པ་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གསམ།

ཁབ་པ་སབ། རགས་དགད། ཕགས་ཆས་བསབ་པའ།།

དང་པ་(ཁབ་པ་སབ་པ་)ན།

ཁད་པར་དང་ན་ཁད་པར་གཞ། །

འབལ་དང་འཇག་རན་གཞང་ལགས་ན། །

བཟང་ནས་ད་དག་སམ་བས་ཏ། །

ད་ལར་རགས་ཀ་གཞན་ད་མན། །

དཔར་དབག་ཅན་བཞན་་་་་་་། །ཁད་པར་ད་བད་ཆས་དང་ཁད་པར་བས་གཞ་དང༌། ད་གཉས་ཀ་

འབལ་བ་དང༌། འཇག་རན་ག་གཞང་ལགས་ཀ་སའ་ཐ་སད་རམས་གཞན་ད་

ས་སར་འཛན་མ་ཤས་བཞན་ད་བསམས་ནས་འཛན་པ་མན་པར་ཐལ། དང་

པར་ས་སར་གཟང་ནས་ཕས་ད་དག་བསམ་པར་བས་ཏ་འད་བ་གང་དཀར་

པའ་སམ་པ་ད་ལར་རགས་དགས་པའ་ཕར་དཔར་ན་སས་བ་དབག་པ་ཅན་

ཞས་པ་བཞན་ན། །

སས་བ་དང་དབག་བ་རས་ཐ་དད་ཀང་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ཀ་ཆ་རག་

130

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པས་བཏགས་པ་ཡན་ཏ། གཞན་ད་ན་དབག་པ་འད་ཡང་སས་བ་ཅན་ན་

སམ་པའ་བ་ས་བར་འགར་ར། །

དས་ན་སས་བ་ད་མའ་ནང་ནས་གཅག་ལ་དབག་པ་ཅན་ན་སམ་པའ་

བ་ས་བ་དབག་པས་སས་བ་ཕ་མ་རམས་ལ་ཕན་བཏགས་ནས་དས་མཉམ་

པའ་སས་བ་དང་དབག་པ་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ས་ས་བཏགས་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(རགས་དགད་པ་)ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་རགས་སགས་ཀ། །

བ་བག་རགས་པ་མད་པའ་ཕར། །

ད་ལན་སར་བ་ཡད་མན་པ། །

དས་ན་འད་ལའང་རག་པའང་མད། །དབང་པའ་ཤས་པ་འད་ལ་ཆས་ཅན། རགས་དན་གཞན་དང༌། རགས་

སགས་ད་དང་ལན་པའ་རས་ལན་ཅག་ཏ་སར་བའ་ནས་པ་ཡད་པ་མན་ཏ།

རགས་ལ་སགས་པ་རམས་ཀ་བ་བག་ས་སར་རགས་ཤང་འཛན་པ་མད་

པའ་ཕར། དས་ན་དན་སར་རག་པ་ཉད་དའང་མད་ད། བསབ་བའ་ཆས་

དས་ནའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཕགས་ཆས་བསབ་པ་)ལ་གསམ།

སར་བ་རགས་སགས་དན་གཞན་མ་གབ། ད་སར་བ་འཕད་འད་

དངས་པ་བ་མ་གབ། རགས་དན་གཞན་མད་ཀང་གཅག་ག་ས་བ་མ་འགལ་

མངན་སམ་ལའ།

131

བའ། །

དང་པ་(སར་བ་རགས་སགས་དན་གཞན་མ་གབ་པ་)ན།

རགས་དན་གཞན་ཡད་ད། ས་བ་ས་བའ་ར་ཡད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

རས་འག་ཅན་ག་རམ་ཤས་གང་། །

ད་ཡང་ས་དང་གསལ་བར་སང་། །

ཁ་དག་དབབས་ཡག་རམ་པ་ཡས། །

སང་པ་བ་ལང་ཉད་ད་བརད། །བ་ལང་ག་གསལ་བ་ལ་རས་ས་འག་བ་ཅན་ག་ས་འཛན་པའ་རམ་

པར་ཤས་པ་གང་ཡན་པ་དའང་ཆས་ཅན། ས་དན་གཞན་གཟང་ཡལ་ད་

བད་པ་མན་ཏ། རག་པ་ལ་ས་ས་དན་ས་དང༌། རག་མད་ལ་ས་རང་མཚན་

དང་ཁ་དག་དབབས་སགས་ཀ་རམ་པར་གསལ་བར་སང་བའ་ཕར། ཁབ་

པར་ཐལ། ཁ་དག་དང་དབབས་དང་ཡ་གའ་རམ་པ་ཡས་སང་པ་ཞག་ལ་བ་

གང་ཉད་ཅས་པའ་ས་དན་གཞན་ད་བརད་པའ་ཕར།

ད་ཉད་མཚངས་པ་ཉད་ཡན་ཀང་། །རག་པ་ལ་སང་བའ་ཁ་དག་ལ་སགས་པ་ད་ཉད་བ་གང་ག་གསལ་བ་

ཐམས་ཅད་མཚངས་པ་ཉད་ཀ་ས་དན་གཞན་ཡན་ན་ཞ་ན། རག་པ་ལ་མ་

གསལ་བར་སང་བ་ད་ཉད་ས་དན་གཞན་མན་པར་ཐལ།

132

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མག་ག་ཡལ་ལ་མཐང་མད་ད། །

སང་བ་གཉས་ན་མད་ཕར་ར། །ས་དན་གཞན་མག་ཤས་ཀས་མཐང་བར་ཁས་བངས་ཤང༌། མག་ག་

ཤས་པའ་ངར་རང་ག་གཟང་ཡལ་ལ་མ་གསལ་བར་མཐང་བ་ད་མད་པའ་

ཕར་ཏ། རང་ག་སང་ཡལ་གསལ་བར་སང་བའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། མག་

ཤས་ལ་རང་ཡལ་གསལ་བར་སང་བ་དང༌། མ་གསལ་བར་སང་བའ་སང་བ་

གཉས་མད་པའ་ཕར། མ་གབ་ན།

བ་ཐ་དད་པའང་རད་པར་དཀའ། །

རམ་པ་ཀན་ཏ་བ་གཉས་ཐ་དད་ད་འཇག་པའང་རད་པར་དཀའ་ཞང་

འཇག་བད་མད་པར་ཐལ། ཤས་པ་གཅག་ལ་རང་ག་སང་ཡལ་གསལ་བར་

སང་བ་དང་མ་གསལ་བར་སང་བ་གཉས་ཡད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་སར་བ་ལ་འཕད་འད་དངས་པ་བ་མ་གབ་པ་)ལ་གསམ།

འཕད་འད་དངས་པ་བ་ས་རག་ག་རར་མ་རང་བ་དང༌། ད་མ་སད་པ་

དང༌། རད་བད་ས་བརད་བ་དན་གཞན་ག་དབང་གས་འཇག་དགས་པ་མ་

འཐད།

དང་པ་(འཕད་འད་དངས་པ་བ་ས་རག་ག་རར་མ་རང་བ་)ན།

དབང་པས་འཕད་འད་འཛན་མད་ཕར། །

འབལ་བ་མཐང་བ་མད་པར་གནས། །

མངན་སམ་ལའ།

133

འཕད་འདའ་འབལ་བ་དབང་པའ་མངན་སམ་གས་མཐང་བ་མད་

པར་གནས་པར་ཐལ། དབང་པའ་མངན་སམ་གས་འཕད་འདའ་འབལ་བ་

འཛན་པ་མད་པར་རགས་པ་ཅན་པ་རང་ཉད་ཀ་ཁས་བངས་ཤང༌། ད་དན་

ལ་ཡང་དབང་མངན་གས་འཛན་པ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་མ་སད་པ་)ན།

དན་ལ་འཕད་འད་དངས་པ་བ་ཡད་ད། སལ་མ་འད་ལ་སམ་བ་ཡད་

ད་སམ་པ་དང༌། ར་ལ་བ་གང་ཡད་ད་སམ་པའ་ར་འཕད་འད་དངས་པ་བ་

ཡན་ན་ཞ་ན།

སལ་མ་འད་ལ་སམ་བ་ཞས། །

ས་འད་དག་ཀང་རང་གས་བས། །

བ་ལང་ལ་ར་ཞས་འཇག་རན། །

ར་ལ་བ་ལང་འཇག་རན་མན། །འཕད་འད་དངས་པ་བ་ར་མཚན་ད་བས་ནས་སལ་མ་འད་ལ་སམ་

བའ་ཞས་པའ་ས་འཇག་པར་འདད་པ་འད་དག་ཀང་རགས་པ་ཅན་པ་རང་

གས་རག་པས་བས་པར་ཐལ། རགས་པ་ཅན་པ་ད་ལར་འདད་པ་གང་ཞག་

དས་ཇ་ལར་བཏགས་པ་ད་ལར་མ་གནས་པའ་ཕར། ར་ལ་བ་གང་ཡད་སམ་

པ་ཡང་འཕད་འད་དངས་པ་བའ་ར་མཚན་གས་འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

བ་གང་ལ་ར་ཡད་ད་ཞས་འཇག་རན་ན་བརད་ཀ། ར་ལ་བ་གང་ཡད་ཅས་

134

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཇག་རན་ན་གགས་པ་མན་པའ་ཕར།

བ་ལང་ཞས་བ་ཡན་ལག་ན། །

ལག་མ་རམ་བཅད་དམགས་མད་ཕར། །བ་གང་ལ་ར་ཡད་ད་ཞས་བ་བའ་ས་འད་ཡང་འཕད་འད་དངས་པ་

བའ་ར་མཚན་གས་འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ར་མ་གཏགས་པའ་བ་གང་

ག་ཡན་ལག་ལག་མ་རམས་དང༌། སང་ག་ར་བར་རམ་པར་བཅད་པའ་ཚལ་

གས་དམགས་པ་མད་པར་བར་མ་ཆད་ད་ཚགས་པ་གཅག་ཏ་འདས་པའ་

ར་མཚན་གས་ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན་སར་ག་སལ་མ་ད་རམས་ཀ་སམ་བ་འདའ་ཞས་བརད་པ་མཐང་

བས་འཕད་འད་དངས་པ་བ་ཡད་ད་ཞ་ན།

སལ་མ་ད་རམས་ཀ་སམ་བ། །

འད་ཞས་སལ་མ་འདས་བས་ལས། །

ཕས་འབང་འབས་བར་བརད་ཡན་ག། །

ཇ་ལ་བར་ཡང་དས་གཅག་མན། །ཇ་ལ་བར་ཡང་དས་གཅག་པའ་སལ་མ་ལ་སམ་བའ་འཕད་འད་

དངས་པ་བ་སལ་མའ་སམ་བ་ཞས་པའ་ས་རག་འཇག་པའ་ར་མན་པར་ཐལ།

སར་ག་སལ་མ་ད་རམས་ཀ་སམ་བ་འད་ཞས་བརད་པའ་ཚ་སལ་མའ་ས་

མངན་སམ་ལའ།

135

རའ་གནས་སབས་ལ་འཇག་ལ། སམ་བའ་ས་སར་ག་སལ་མ་ཐག་པ་

སགས་ཀས་འདས་བས་པ་ལས་ཕས་འབང་བའ་འབས་བར་གར་པའ་ལང་

པ་གཅག་ག་གནས་སབས་ལ་བརད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན་སར་ག་སལ་མ་ད་གང་ཡན་ཞས་དས་པ་ན། སམ་བ་ལ་དམགས་

ནས་དས་མཉམ་ད་འདའ་ཞས་སན་པ་ཇ་ལར་ཡན་ཞ་ན། སམ་བ་ལ་སར་ག་

སལ་མ་འདའ་ཞས་བརད་པ་ཡང་འཕད་འད་དངས་པ་བའ་ར་མཚན་གས་

འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

འགའ་ཡས་ར་ས་བཏགས་པའམ། །

ས་ཡ་རན་ན་སན་པ་ན། །

སལ་མ་གཅག་ན་བཀར་བས་ལ། །

འབས་ལ་སལ་མ་ཞས་འཇག་འགར། །དའ་ཚ་སལ་མའ་ས་འཇག་པ་ཡ་རན་སན་པ་ན་འགའ་ཡས་འབས་བ་

སམ་བ་ལ་ར་སལ་མར་ས་བཏགས་པའམ། སལ་མ་གཅག་ལགས་ས་བཀར་

བར་བས་ལ་འབས་དས་ཀ་སལ་མ་ལ་སལ་མ་ཞས་པའ་སས་སན་པ་ལ་

འཇག་པར་འགར་བའ་ཕར། འབས་དས་ན་སལ་མ་ལས་དན་གཞན་པའ་

ཡན་ལག་ཅན་ག་སམ་བ་མད་ན། འབས་དས་ཀ་སལ་མ་ར་ར་ལ་སམ་བའ་

དངས་མང་མ་འཇག་པར་དའ་ཚགས་པ་ལ་དངས་མང་འཇག་པ་མ་འཐད་

ད་ཞ་ན། སམ་བའ་ས་འཇག་པའ་ར་ཡན་ལག་ཅན་ག་སམ་བ་དན་གཞན་

136

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མད་པར་ཐལ།

ཕན་གདགས་ཕན་འདགས་བད་ཉད་དམ། །

རམ་པར་ཆད་མད་སང་བ་ཉད། །ཚགས་པ་ཅན་ས་ཕ་ཕན་གདགས་བ་དང་ཕན་འདགས་བད་ཉད་དམ།

སལ་མ་རམས་ཐག་པ་སགས་ཀས་འདས་བས་ནས་བར་རམ་པར་ཆད་པ་

མད་པར་བག་བ་ལ་སགས་པའ་དན་བད་ནས་པར་སང་བའ་དངས་པ་

གཅག་ལ་སམ་བའ་མང་འཇག་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(རད་བད་ས་བརད་བ་དན་གཞན་ག་དབང་གས་འཇག་དགས་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ།

ཁད་ཆས་དན་གཞན་མད་ཀང་ས་འཇག་པའ་དཔ་དང༌། ཁད་ཆས་

དན་གཞན་དགས་ན་རཌ་པ་ཅན་པ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་པ། དངས་མང་

དང་བཏཌ་མང་ག་ཁད་པར་ར། །

དང་པ་(ཁད་ཆས་དན་གཞན་མད་ཀང་ས་འཇག་པའ་དཔ་)ན།

དངས་མང་འཇག་པ་ལ་ཁད་ཆས་དན་གཞན་ངས་པར་དགས་པ་མ་

ཡན་པར་ཐལ།

འཁལ་མད་ཅན་ཤས་དང་པ་ཡ། །

བར་ལ་སད་ཡལ་གང་ཡན་དངས། །

དངས་པ་ལས་ན་ཐ་དད་ཅན། །

མངན་སམ་ལའ།

137

རགས་སགས་ལ་ན་རས་དཔག་མད། །བ་འཁལ་པ་མད་པ་ཅན་ས་བར་ཤས་ཤང༌། འདད་རལ་དང་པར་

སར་བ་ཡ་བར་ཡ་སད་ཡལ་གང་ཡན་པའ་དན་ད་ལ་དང་པའ་མང་ད་

དངས་མང་ད་འཇག་པའ་ཕར། གསལ་བའ་དངས་པ་ལས་རས་ཐ་དད་པ་

ཅན་ག་རགས་སགས་ཡད་པར་བསབ་པ་ལ་རས་དཔག་མད་པར་ཐལ།

མཐན་དཔ་ཡང་དག་མད་པའ་ཕར། སས་བ་དབག་པ་ཅན་ལ་སགས་པའ་

དན་གཞན་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ས་མཐང་བ་ད་ཉད་དཔ་ཡན་ན་ཞ་ན།

དབག་པ་ཅན་སགས་ཐམས་ཅད་ལའང་། །

ཀན་རབ་པ་ལས་ཐ་སད་འདགས། །དབག་པ་ཅན་ལ་སགས་པའ་ཐ་སད་ཐམས་ཅད་ལའང་ཁད་གཞ་ཁད་

ཆས་ལག་པ་རས་ཐ་དད་ཡད་པ་མ་ཡན་ཏ། དས་མཉམ་པའ་དབག་པ་དང་

སས་བ་དན་གཞན་པའ་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་དང་རན་དང་བརན་པ་རག་པས་

ས་བཏགས་པའ་ཀན་རབ་པ་ཙམ་ལས་སས་བ་དབག་པ་ཅན་ག་ཐ་སད་

འདགས་པའ་ཕར།

དན་གཞན་དས་མཉམ་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་དང་། རན་དང་བརན་པར་

ཐ་སད་བད་པ་རག་པས་བཏགས་པ་འབའ་ཞག་ཏ་ཤན་ཏ་གསལ་ཏ། དན་

གཞན་ལ་ར་འབས་ལས་མ་གཏགས་པའ་རན་དང་བརན་པ་མ་འཐད་པའ་

ཕར་ར། །

138

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་(ཁད་ཆས་དན་གཞན་དགས་ན་རཌ་པ་ཅན་པ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་བསན་པ་)ན།

ཁད་ཆས་དན་གཞན་ག་དབང་གས་ངས་པར་ས་འཇག་པ་མན་པར་

ཐལ།

དངས་པ་ཁང་བཟང་འཕང་སགས་ཀ། །

ས་ཡང་གཞན་ལ་ལས་པ་མན། །ཚག་དན་དག་ལ་དངས་པ་ཞས་པའ་ས་དང༌། ཁང་བཟང་མཚར་ད་

དངར་བ་ལ་ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་ཞས་སགས་ཀ་ས་ཡང་ཁད་ཆས་དན་

གཞན་ཡད་པ་ལ་ངས་པར་བལས་པ་མན་པའ་ཕར། བལས་ན་རགས་མ་

མཐན་ག་རས་མ་རམ་པ་དང༌། དངས་པ་ཡན་ན། ཚག་དན་དག་ཏ་འདས་

པ་ཉམས་ས། །

གལ་ཏ་ཁང་པ་ལན་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ཁང་པ་བཟང་པ་རས་མ་ཡན་ག། ར་ཤང་སགས་རལ་རགས་

མ་མཐན་ཕད་པའ་ལན་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་འཕང་ད་ན་ཅ་ཞག་ཡན། །འ་ན་ཁང་བཟང་དའ་ཕང་བ་ད་ན་ཚག་དན་དག་ག་ནང་ནས་ཅ་ཞག་

ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དའ་རན་ཁང་པ་ཡན་ལག་ཅན་ག་རས་མ་

ཡན་པའ་ཕར། ཡན་ཏན་དང་ལས་མ་ཡན་ཏ། ལན་པ་ལ་བརན་པའ་ཕར།

འད་བ་དང་བ་བག་ཀང་མ་ཡན་ཏ། རགས་མ་མཐན་ལས་ཐ་དད་ད་འབད་

མངན་སམ་ལའ།

139

པའ་བའ་ར་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་རགས་ཡན་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ཚག་དན་དག་ག་ནང་ནས་རགས་ཡན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་ཁང་གཅག་ཀང་། །

ཤང་བཞན་འཕང་ཞས་བརད་པར་འགར། །ཁང་པ་ཡན་གར་བ་གཅག་ཀང་ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་ཞས་པའ་དངས་

མང་གས་བརད་པར་བ་བར་འགར་བར་ཐལ། ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་ཁང་པའ་

གསལ་བ་རམས་ཀ་རགས་ཡན་པའ་ཕར། ཤང་གསལ་ད་མ་ལ་ཤང་ག་

སས་བརད་པ་བཞན་ན། །

འཕང་མང་པ་ལ་ད་ཡ་ས། །

ཅ་ལར་རགས་ལ་རགས་མད་ཕར། །

ཕང་སགས་ལ་ན་ཆན་པ་སགས། །ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་མང་པ་ལ་ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་དའ་དངས་མང་

ག་ས་ཅ་ལར་ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། རགས་ལ་རགས་གཉས་པ་བརན་པ་

མད་པའ་ཕར། ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་སགས་ལ་ཆན་པ་དང་ཆང་ང་ལ་

སགས་པའ་ཐ་སད་མ་འཇག་པར་ཐལ། ད་དག་ལ་ཕས་བང་ག་ཡན་ཏན་

དན་གཞན་མ་བརན་པའ་ཕར།

140

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཉར་བརགས་ལས་འདད་་་་་་། །ཆན་པ་ལ་སགས་པའ་ས་ཉ་བར་བཏགས་པ་ལས་འཇག་པར་འདད་

ད་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གང་ཡན་པ། །

དངས་དང་ཁད་མད་རམ་ཤས་ཀ། །

གཟང་བ་ཉད་ཕར་ཉར་བརགས་མན། །ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་ཆན་པ་ལ་ཆན་པའ་ས་ཉ་བར་བཏགས་པ་ཙམ་

མན་པར་ཐལ། ཁང་བཟང་ག་ཕང་བ་ཆན་པ་གང་ཡན་པ་ད་ར་བ་ལ་སགས་

པའ་ཆན་པ་དངས་དང་ཁད་མད་ད་རམ་ཤས་ཀས་ཆན་པར་བཟང་བར་བ་

བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། དས་ན་ཁད་ཆས་དན་གཞན་ཡད་མད་ཀས་དངས་

བཏགས་ཀ་མང་ག་ཁད་པར་འབད་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

དངས་ས་མངན་པར་འདད་པ་ལའང་། །

ར་གཞན་མན་པ་ཉད་ད་མཚངས། །

དག་རམས་ལ་ན་ཚག་དན་ས། །

ར་གཞན་གང་ལ་ལས་པར་མཐང་། །མང་དངས་ས་འཇག་པར་མངན་པར་འདད་པ་ལའང་ར་དན་གཞན་

ག་དབང་གས་མན་པ་ཉད་ད་མཚངས་པའ་ཕར་དང༌། ཚག་དན་དག་པ་

མངན་སམ་ལའ།

141

རམས་ལ་ཚག་དན་ག་ས་འཇག་པའ་ར་ཡང་དག་པ་ལས་དན་གཞན་པའ་

ཚག་དན་གང་ལ་བལས་པར་མཐང་བ་མ་འཐད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(དངས་མང་དང་བཏཌ་མང་ག་ཁད་པར་)ན།

ཐལ་ཆས་ས་མ་ལ།

ཇ་ལར་གགས་ལས་གབ་གང་ཡན། །

དངས་དང་ད་དང་མཚངས་པའ་ཕར། །

གང་ལ་ད་སད་བརད་ཕལ་པ། །རགས་ཇ་ལར་འཇག་རན་ག་གགས་པ་ལས་ཐག་མར་མང་ད་གབ་པ་

གང་ཡན་པ་ད་དན་དའ་དངས་མང་དང་དན་ད་དང་འད་འབལ་ལ་སགས་

པའ་ཆ་འགའ་ཞག་གས་མཚངས་པའ་ཕར་དན་གང་ལ་མང་ད་སད་བརད་

པའ་མང་ད་ཕས་ཀ་དན་ད་ལ་ཕལ་པ་བཏགས་མང་ཡན་པའ་ཕར། དར་

ཐལ།

དངས་ལ་དངས་མད་བཏགས་ཕར་ར། །དན་བད་ནས་སང་ལ་དངས་མད་ཀ་ས་དངས་མང་དང༌། བ་གན་ག་

དངས་པ་ལ་བ་མད་ཅས་དངས་མད་ཀ་ས་བཏགས་ནས་སར་བ་མཐང་བའ་

ཕར། གགས་པ་ལས་དངས་བཏགས་ཀ་དབ་བ་གབ་ཀང་གགས་པ་དངས་

པའ་དབང་གས་འཇག་ག་ཞ་ན།

གགས་པ་བར་ཡ་རས་འག་ཅན། །

142

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ཡང་བརད་འདད་རས་འག་ཅན། །འཇག་རན་ག་གགས་པ་ཆས་ཅན། དངས་པ་ཁ་ནའ་དབང་གས་

འཇག་པ་མ་ཡན་ཏ། བར་ཡ་རས་ས་འག་བ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། བར་ད་ཡང་

ཆས་ཅན། ཆས་ས་མ་ལ། རགས་བརད་འདད་ཀ་རས་ས་འག་བ་ཅན་ཡན་

པའ་ཕར། ཁད་ཆས་དན་གཞན་མད་ཀང་མང་ཐ་དད་སར་བ་ལ་དགས་པ་

ཡད་ད།

ཐ་སད་དན་ད་བས་པ་ས། །

སབ་སར་མང་དང་ས་ཆ་བཞན། །ཐ་སད་ཀ་དས་ས་དན་ག་བའ་ཆད་ད་བས་པའ་ཕར། དཔར་ན་སབ་

སར་མཁན་གས་སབ་སར་ག་ཁད་པར་འགའ་ཞག་ལ། མ་ཏག་ཕང་འཛན་

ཅས་པའ་མང་བཏགས་པ་དང༌། ས་པས་སའ་ཆ་ཤས་འགའ་ཞག་ལ་སད་ཀ་

བངས་དང་རན་ལ་སགས་པར་མང་བཏགས་པ་བཞན་ན། །

གསམ་པ་(རགས་དན་གཞན་མད་མད་ཀང་གཅག་ག་ས་བ་མ་འགལ་བ་)ལ་གསམ།

ད་མ་ལ་ས་གཅག་འཇག་པའ་ར་མཚན་མདར་བསན་པ་དང༌། རས་

པར་བཤད་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(ད་མ་ལ་ས་གཅག་འཇག་པའ་ར་མཚན་མདར་བསན་པ་)ན།

ད་མ་ལ་ས་གཅག་འཇག་པ་ས་དན་གཞན་ག་ར་མཚན་ཅན་མ་ཡན་

པར་ཐལ།

མངན་སམ་ལའ།

143

ཐ་དད་ཀང་གང་དངས་ཆས་ཀས། །

ད་འདའ་རམ་ཤས་ར་ཡ་ན། །

དན་ད་དག་ལ་ཤས་པ་དས། །

ད་ལར་རགས་པར་འགར་བ་ཡན། །གང་ཤང་གསལ་ད་མ་ས་དན་གཞན་མད་པའ་ཐ་དད་ཡན་ཀང་

དངས་པའ་ཆས་ཉད་ཀས་རགས་གཅག་པ་ད་འདར་འཛན་པའ་ས་འཛན་

རམ་ཤས་ཀ་ར་བད་ལ། ས་འཛན་ཤས་པ་དས་ཀང་རང་ག་ར་ཡ་དན་ཤང་

གསལ་ད་དག་ལ་རགས་གཅག་པ་ད་ལར་རགས་པར་འགར་བ་ཡན་པའ་

ཕར།

ཐ་དད་ཐ་དད་མན་པར་ན། །

རགས་ལ་ཤས་པའང་ད་བཞན་ན། །ཤང་གསལ་འཛན་པའ་དབང་པའ་ཤས་པ་ད་མའང་ཆས་ཅན།

རགས་ཐ་དད་མད་པ་ཡན་ཏ། ཤང་གསལ་རས་ཐ་དད་པ་རང་འཛན་ཤས་

པས་རགས་ཐ་དད་མན་པར་རགས་པ་ལ་ཕན་པ་ད་བཞན་ད། ཁད་ཀས་རང་

འབས་ས་འཛན་ཤས་པ་གཅག་བསད་པའ་ཕར། ཤང་གསལ་ད་མ་ཆས་

ཅན།

ད་ཕར་ད་འབས་མད་བལ་བ། །

144

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རས་འག་དངས་གཅག་ཡད་མ་ཡན། །ཁད་རམས་ལ་རས་ས་འག་བའ་ས་རས་གཞན་དངས་པ་བ་གཅག་

ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཤང་དའ་འབས་བ་མད་པ་དང་བལ་བ་ཤང་མ་

ཡན་ལས་ལག་པ་ཁད་རམས་ལ་ཐན་མང་ད་རས་ས་འག་བ་དའ་ཕར།

དངས་རམས་ལ་ཡད་ད་ཡ་ཕར། །

དངས་ལ་མཉན་པ་ད་མཐའ་ཅན། །ཤང་གསལ་ག་དངས་པ་རམས་ལ་འཇག་པའ་ཤང་ཞས་པའ་མཉན་

པ་ད་དན་ག་གཞན་སལ་ག་མཐའ་ཅན་ཡན་ཏ། ཤང་གསལ་ག་དངས་པ་

རམས་ལ་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ད་ཡད་ཅང༌། ད་རགས་པའ་དན་ད་ཤང་

ག་བར་སར་བ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

རད་སང་དང༌། སའ་བརད་བ་ངས་གཟང་བའ། །

དང་པ་(རད་སང་)ན།

རད་བད་ཀ་ས་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ལ་བའ་དངས་པ་ལག་པའ་

མཐའ་ཅན་ཡན་ན་དངས་པ་ཁ་ན་སའ་བརད་བར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་སར་ས་

དན་གསམ་བརད་བར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

ཕ་རལ་ནས་པ་རམ་གཅད་ལ། །

རག་པ་མད་ཀང་ས་ད་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

145

རམ་པར་རག་པའ་གཟགས་བརན་ན། །

ད་ཡ་མཐར་ཐག་རམས་དང་འབལ། །རད་བད་ཀ་ས་རམས་ཕ་རལ་དན་བད་ནས་པ་རང་མ་ཡན་རམ་པར་

གཅད་པ་ལ་དན་དམ་པར་རག་པ་མད་ད། སའ་བརད་བ་དངས་པར་མད་

པའ་ཕར། ཤང་ཞས་པའ་ས་ད་ན་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ལ་དན་དམ་པར་

རག་པ་མད་ཀང་དངས་པ་ལག་པའ་མཐའ་ཅན་ད་འགལ་བ་མད་པར་ཐལ།

ཤང་ས་དའ་བརད་བ་ཤང་འཛན་རམ་པར་རག་པའ་གཟགས་བརན་ན་ཤང་

རང་མཚན་ད་ཐབ་པ་ཡ་མཐར་ཐག་པ་རམས་དང་འབལ་བའ་ཕར།

དས་ན་གཞན་སལ་མཐར་ཐག་ཕར། །

མཉན་པ་གཞན་སལ་བད་པར་བརད། །དས་ན་ཤང་ཞས་པའ་མཉན་པ་གཞན་སལ་སན་པར་བད་པར་བརད་

པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ཤང་ཞས་པའ་ས་ད་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པའ་

གཞན་སལ་ཐབ་པའ་མཐར་ཐག་པ་ཅན་གས་བརད་པའ་ཕར། གཞང་འད་

སབ་དཔན་ལ་དབང་བས། ས་དངས་པ་ལག་པའ་མཐའ་ཅན་ཡན་པ་དང༌། ས་

དན་བརད་བར་བད་པ་འགལ་བའ་རད་སང་ད་སར་ཏ། དའ་དན་ན་ཤང་

ཞས་པའ་སས་བསན་པའ་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ད་དངས་པ་ཡན་ན་ས་

ད་དངས་པའ་དབང་གས་འཇག་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་ཤང་ག་གབ་ས་

རས་གཅག་ག་ཆས་ཐམས་ཅད་ས་དས་བརད་ཅང༌། ས་ད་ལ་བརན་ནས་ག་

146

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་འགར་བས་དངས་པ་ཁ་ན་བརད་བར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་སར་ས་

བཏགས་བརད་བར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞས་པ་རད་པའ་བསམ་པའ། །

ལན་ན། ཤང་ས་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ལ་དན་དམ་པར་རག་ན་ད་

ལར་ཡན་ཡང་དངས་པའ་ཆ་ཤས་ར་ར་ནས་ཕ་ནས་བརད་ལ། དའ་ཕར་

དའ་རས་ས་འབང་བའ་རག་པ་ལ་ཡང་ཆ་ཤས་ར་རའ་དན་ས་འཆར་བས་

སས་དངས་པ་ཡང་བསན་ལ་ས་དན་བརད་བར་ཡང་བད་པའ། །དངས་པ་

ལ་ཅང་ཟད་ཀང་མ་རག་པ་མ་ཡན་ཏ། དངས་པའ་ཆས་ལ་རག་འགར་བ།

།ད་ན་ད་ལ་ཡད་ཅས་བའ། །ཞས་པར་སབ་ཟན་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་(སའ་བརད་བ་ངས་གཟང་བ་)ལ་གསམ།

མ་འདད་པའ་ཕགས་སན་དབང་བ་དང༌། འདད་པའ་ཕགས་བཞག་

པ་དང༌། སས་གཞན་སལ་བརད་དགས་པའ་ར་མཚན་ན། །

དང་པ་(མ་འདད་པའ་ཕགས་སན་དབང་བ་)ན།

གལ་ཏ་ཤང་འཛན་རག་པའ་སང་བ་ཕ་རལ་ག་ཤང་ད་གབ་པར་སང་

བས་ཕ་རལ་ག་ཤང་ཡན་ལ། དས་ན་ཕ་རལ་ག་དན་ཁ་ན་བརད་ད་ཞ་ན།

ལག་པ་བཞན་ད་ས་དག་ལས། །

ཤས་ལ་གཞན་ག་གཟགས་བརན་སང་། །

གང་དའང་དན་ག་བདག་ཉད་མན། །

ད་འཁལ་བག་ཆགས་ལས་བང་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

147

ཤང་ཞས་པའ་སའ་བདག་རན་དག་ལས་ཤང་ག་ས་འཛན་ཤས་པ་

ལ་ཤང་རང་མཚན་པ་གཞན་ག་གཟགས་བརན་སང་བ་གང་ཡན་པ་དའང་

ཆས་ཅན། ཁད་སང་ལགས་ཕ་རལ་ག་ཤང་རང་མཚན་ད་ཤང་མ་ཡན་

ལས་ལག་པ་བཞན་ད་སང་ཡང་ཕ་རལ་ག་ཤང་ག་དན་ག་བདག་ཉད་ད་

གར་པའ་རས་མན་ཏ། རག་པ་འཁལ་པའ་བག་ཆགས་ལས་བང་བའ་སང་བ་

ཙམ་ཡན་པའ་ཕར། ཁ་ཅག་རག་པའ་གཟང་རམ་ཁ་ན་བརད་བ་ཡན་ན་

ཞས་ཟར་བ་ད་ཡང་མ་རགས་ཏ།

ད་ན་མཉན་པས་བརད་པ་ན། །

དན་ག་ཆ་གང་རགས་པར་འགར། །

ད་མ་རགས་ན་ད་དན་ཅན། །

བར་བད་པ་ན་དན་མད་འགར། །ད་ལ་ན་ཤང་ཞས་པའ་ས་ལས་ཤང་ག་དན་ག་ཆ་གང་ཡང་རགས་

པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། རག་པའ་གཟང་རམ་ད་ན་ཁ་ན་ཤང་ཞས་

པའ་མཉན་པས་བརད་པའ་ཕར། འདད་ན། ཤང་ད་རགས་པའ་དན་ཅན་ད་

ཤང་ག་བར་བད་པ་དན་མད་ད་འགར་བར་ཐལ། ཤང་ས་ལ་བརན་ནས་ཤང་

ད་མ་རགས་པའ་ཕར།

སས་དན་ཆ་ན་ཅ་བརད་ཅས། །

148

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལ་གཞན་སལ་བརད་པར་བ། །ཤང་ཞས་པའ་སས་ཕ་རལ་དན་ག་ཆ་ཅ་བརད་ཅས་འད་བ་ད་ལ་

ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པའ་གཞན་སལ་བརད་ཅས་བརད་པར་བ་ས། ད་

ཤང་སའ་བརད་བ་མཐར་ཐག་ཡན་པའ་ཕར།

རམ་པ་ད་ཡང་དན་ལ་མད། །

ད་བརད་ཅ་ལར་དན་བརན་ཡན། །རག་པའ་གཟང་རམ་ད་བརད་པ་ཙམ་གས་ཅ་ལར་ཕ་རལ་ག་དན་

བརད་བར་བརན་པ་ཡན་པས་མ་ཁབ་པར་ཐལ། གཟང་བའ་རམ་པ་ད་ཡང་

ཕ་རལ་ག་དན་རང་མཚན་ལ་མད། ད་དང་འབལ་བའ་ངས་པའང་མད་པའ་

ཕར།

རས་འག་ཅན་སས་རས་འག་ཅན། །

དན་ག་འབས་ཡན་མཐང་གམས་པས། །

སལ་དའང་རས་འག་མད་པ་ཅན། །

བ་ལས་ཐ་དད་མད་ཕར་ར། །དས་ན་ཤང་གསལ་རམས་ལ་རས་ས་འག་བ་ཅན་ག་ཤང་ཞས་པའ་

ས་སར་བ་ལ་དགས་པ་ཡད་ད། ཤང་གསལ་རམས་རས་ས་འག་བ་ཅན་ག་

ཤང་ག་དན་ག་བའ་འབས་བ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། ཤང་རང་མཚན་མཐང་བ་

མངན་སམ་ལའ།

149

གམས་པས་སལ་པའ་ཤང་འཛན་རག་པའ་གཟང་རམ་དའང་ཆས་ཅན།

ཤང་ག་གསལ་བ་རམས་ལ་རས་ས་འག་བ་མད་པ་ཅན་ཡན་ཏ། ཤང་ག་ས་

བ་ལས་རས་ཐ་དད་མད་པར་གབ་ས་རས་གཅག་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(འདད་པའ་ཕགས་བཞག་པ་)ན།

ད་དངས་ས་བཏགས་རགས་པ་ཡས། །

གཞན་ལས་བཟག་པ་རགས་ཕར་ཡང་། །

ས་དན་གང་ཡན་ད་ཉད་ཅས། །

བརད་པ་ལ་ན་འགལ་བ་མད། །ཤང་ཞས་པའ་སའ་དན་གང་ཡན་ཞས་འད་ན། རགས་མ་མཐན་ལས་

ལག་པའ་གཞན་སལ་ད་ཉད་ཡན་ན་ཞས་བརད་པ་ལ་འགལ་བ་མད་ད།

ཤང་ས་ལ་བརན་ནས་ཤང་འཛན་རག་པའ་སང་བ་ད་ཤང་ག་དངས་པར་ས་

བཏགས་པ་རགས་པ་ཡས་གཞན་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་རགས་པའ་

ཕར། ཡང་ན་ས་དན་བརད་བ་ཡན་པར་མ་ཟད་ཅས་པའ། །

ཤས་པ་ས་ཡས་ངས་སལ་པ། །

ད་དག་ལག་པར་སང་བ་ཉད། །

དན་ག་ཆ་ལ་འད་རས་འག། །ཤང་ག་ས་འཛན་ཤས་པ་ཤང་ཞས་པའ་ས་ཡས་ངས་པར་སལ་ཞང་

150

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བསད་པའ་ཤང་འཛན་རག་པ་ད་དག་ལ་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པར་སང་བ་

འད་ཆས་ཅན། དན་ག་ཆ་ཤང་གསལ་རམས་ལ་རས་ས་འག་བ་ཡན་ཏ། ད་

རམས་ཀ་ས་ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན་ཤང་ག་ས་དན་ཆས་ཅན། དར་ཐལ། དའ་ཕར། རགས་མ་གབ་

ན་ས་མ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། འད་ལ་ལན་གཞན་སལ་བའ་སབས་ས་བཤད་

ཟན་མད་ཀ། འན་ཀང་ཤང་ག་གསལ་བ་རམས་རག་པ་ལ་ཤང་མ་ཡན་ལས་

ལག་པར་སང་བ་གཞན་སལ་སན་པའ་སབས་ཀན་ཏ་སབ་དཔན་གས་ལན་

ཅག་མ་ཡན་པར་སབ་ལ་ཤང་ག་གསལ་བ་རམས་ཤང་འཛན་རག་པ་ལ་

ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པར་སང་བ་ཡན་ན། ད་ལ་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་

པར་སང་བ་ཤང་གསལ་རམས་ལ་རས་ས་འག་བ་འབད་མད་ད་གབ་ཟན་ལ།

འན་ཀང་ད་ས་དན་ཡན་པ་ལ་འགལ་བ་ཅ་ཡད། ད་ས་དན་ཡན་ན་ས་དན་

ཡང་ཤང་གསལ་རམས་ལ་རས་ས་འག་དགས་ཞས་ས་ན། ད་ན་བར་བན་

མཐང་བ་ལས་ཀང་ང་མཚར་ཆའ། །

ད་ལར་མཉན་པ་གཞན་སལ་བད། །ད་ལར་ཤང་ཞས་པའ་མཉན་པ་གཞན་སལ་བརད་པར་བད་ད། བའ་

སལ་བ་དང༌། དན་ག་སལ་བ་བརད་པར་སབ་མ་ཐག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་བར་ཡ་དས་ན་ཡང་། །

རང་ཉད་མཐང་བའ་འབས་བ་ཅན། །

མངན་སམ་ལའ།

151

བསན་པའ་དན་དང་འབལ་བའ་ཕར། །

གཞན་སལ་ས་དང་འབལ་པར་འགར། །ཤང་ཞས་པའ་ས་གཞན་སལ་དང་བརད་བ་རད་བད་ད་འབལ་བར་

འགར་ཏ། ཤང་ག་བར་སར་བ་ཡ་དས་ནའང་ཤང་རང་ཉད་མཐང་ཞང་ཐབ་

པའ་འབས་བ་ཅན་སར་བསན་མ་ཐག་པའ་དན་བའ་སལ་བ་དང༌། དན་ག་

གཞན་སལ་དང༌། བརད་བ་རད་བད་ད་འབལ་ཐ་སད་ཀ་དས་ས་ཡང་དན་

ད་དག་ག་བ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(སས་གཞན་སལ་བརད་དགས་པའ་ར་མཚན་)ན།

གཞན་ད་མ་མཐང་ལ་ལས་དང་། །

ལ་ལར་ད་མཐང་ལ་ལས་ཕར། །

གཞན་སལ་ས་དང་འབལ་འགར་ག། །

ད་ན་དངས་ལ་མ་རང་ང་། །གཞན་སལ་རད་བད་ཀ་ས་ད་ན། གཞན་སལ་དང་བརད་བ་རད་བད་

ད་འབལ་བར་འགར་ག་ས་གཞན་དངས་པ་བ་ལ་རད་བད་ད་མ་རང་ས།

ཤང་ཞས་པའ་ས་ལས་ཤང་ག་དན་ག་བ་ཤང་ལས་གཞན་ད་ཤང་ག་བར་

སར་བ་མ་མཐང་ཞང་ད་ཉད་ངས་པ་ལ་བལས། ཤང་གསལ་ལ་ལར་ཤང་

དའ་བར་སར་བ་མཐང་བ་ལ་བལས་དགས་པའ་ཕར།

152

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དའ་དན་ན། རགས་མཐན་རགས་མ་མཐན་ཀན་ལ་སར་བ་མཐང་ན་

ཐ་ཚམ་ད་འགར་བས་ཤང་འབའ་ཞག་མ་ག །ཤང་གསལ་ལ་སར་ལ་མ་

མཐང་ན་ཡང་ཤང་མ་ག་བས་ཤང་ག་བ་ཤང་མ་ཡན་བཅད་པ་ལ་བལས་

དགས་པ་ཡན་ན། །ཤང་མ་ཡན་བཅད་པ་ལ་མ་བལས་པར་ཤང་ག་དངས་

པ་ལ་བར་སར་བ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་རང་ས། ད་ལ་ན་གཞན་ཤང་ཡན་

པ་མ་བཀག་པས་ཤང་ལ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ག་བ་ཅང་ཟད་ཀང་མ་སད་

པའ་ཕར་ར། །

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་རགས་སགས་ད་ལན་ན། །

ཡད་མན་དན་དང་ད་དག་ལ། །

མཉན་པ་འབལ་མན་གཞན་ལས་ན། །

ལག་པ་ཉད་ལ་ས་སར་ཕར། །རགས་དང་ཡན་ཏན་དང་ལས་དང་རགས་སགས་དན་གཞན་ད་དང་

ལན་པའ་ཡན་ལག་ཅན་ག་རས་ཡད་པ་མན་ཏ། ཚད་མས་གང་ད་བཀག་

ཟན་པ་དའ་ཕར་རགས་སགས་དན་གཞན་ད་དང་ལན་པའ་དན་ཡན་ལག་

ཅན་ག་རས་ཀ་ཤང་དང་རགས་སགས་དན་གཞན་ད་དག་ལ་ཤང་ཞས་

པའ་མཉན་པ་བར་འབལ་བད་པ་རགས་པ་མན་པར་ཐལ། ད་དག་མ་སད་

པའ་ཕར། ད་དག་མ་སད་ན་ཤང་ག་ས་སར་བ་དགས་པ་མད་པ་མ་ཡན་ཏ།

མངན་སམ་ལའ།

153

གཞན་ཤང་མ་ཡན་ལས་ལག་པ་ཉད་ལ་ཤང་ག་ས་སར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་ས་སར་རག་པ་ཡན་པ་དགག་པ་ལ་གཉས།

ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པའ་རགས་ཀས་དགག་པ་

དང༌། རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པའ། །

དང་པ་(ས་ཕ་གཅག་ཏ་འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པའ་རགས་ཀས་དགག་པ་)ན།

བར་དན་པ་ཡ་ར་ཅན་ག། །

མཐང་བ་ས་བད་བདག་ཉད་ཅན། །

ས་ཕ་འཛན་པས་སང་པ་ཡ། །

མག་ཤས་ལ་ན་ད་ཅ་ལར། །གཟགས་འཛན་མག་ག་རམ་པར་ཤས་པ་ད་ལ་ན་ཆས་ཅན། ས་སར་

རག་པ་དར་ཅ་ལར་ཡང་མ་འགར་ཏ། ཁད་ཀ་རགས་ལ་ས་ཕ་གཅག་ཏ་

འཛན་པའ་ནས་པས་སང་པ་ཡ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། ས་སར་རག་པ་ཡན་

ན། སར་བར་བས་པ་དན་པ་ཡ་ར་ཅན་ག་ཕས་ཐ་སད་ཀ་དས་ས་མཐང་བའ་

དན་དང༌། བར་དས་ཀ་མང་གཉས་མང་དན་གཅག་ཏ་བས་བར་བད་པའ་

བདག་ཉད་ཅན་ཡན་པས་ཁབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པ་)ན།

གཞན་ལ་འཇག་སམས་ཅན་ག་ཡང་། །

154

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མག་གས་གཟགས་དག་མཐང་གར་པ། །

དར་ན་གསལ་བར་ད་ཡ་བར། །

མ་འཛན་དས་བསད་རག་པའང་མད། །གཞན་སན་དས་ཀ་ས་ལ་རག་པ་འཇག་བཞན་པའ་སམས་ཅན་ག་

རད་ཀ་ཡང་མག་གས་གཟགས་དག་མཐང་བར་གར་པའ་དབང་ཤས་དར་

ན་གསལ་བར་གཟགས་ད་ཡ་བར་མ་འཛན། གཟགས་ཀ་བར་འཛན་པ་

དས་བསད་པའ་རག་པའང་མད་ད། རག་པ་རས་ཐ་དད་པ་གཉས་སས་བ་

གཅག་ག་རད་ལ་ཅག་ཅར་ས་བ་མད་པའ་ཕར། བསབ་བའ་ཆས་བསས་ན་

ས་ལ་རག་བཞན་པའ་གཟགས་འཛན་དབང་ཤས་རག་པར་མད་ད། ཞས་

ས།།

གང་ལ་ས་ན་ངས་འགད་པ། །

ད་ལ་རག་པ་ས་བར་འགར། །

དས་ན་དབང་སས་འདད་པ་ཡས། །

འཇག་འགར་ཕ་རལ་མཐང་མ་འགར། །དབང་པ་ལས་སས་པའ་ཤས་པ་ཆས་ཅན། ས་སར་རག་པ་མན་པར་

ཐལ། སའ་བརད་བ་ཁད་ཀ་གཟང་ཡལ་མན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། གང་

ལ་བརད་བད་ཀ་ས་ངས་པར་འགད་པའ་ཡལ་ད་ལ་དམགས་ནས་རག་པ་

མངན་སམ་ལའ།

155

ས་བར་འགར་བའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ན། ཕ་རལ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་

མཐང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། འདད་པ་ཡས་འཇག་པར་འགར་བ་དས་

ནའ་ཕར།

གཉས་པ་མངན་སམ་རག་པ་ཡན་པ་ལ་གནད་བད་དགད་པ་ལ་གཉས།

རས་པར་བཤད་པ་དང༌། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

གཟགས་འཛན་མང་བད་མད་པར་ཐལ་བ་དང༌། འདས་པ་དན་པ་མ་

སད་པར་ཐལ་བ་དང༌། རང་མཚན་མཐང་བའ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བའ། །

དང་པ་(གཟགས་འཛན་མང་བད་མད་པར་ཐལ་བ་)ན།

ཤས་པ་ཐམས་ཅད་འདའ་སམ་པའ་རག་པར་འདད་ན།

གཟགས་ལ་གཟགས་ཞས་མཐང་བ་ན། །

ད་བ་ཞས་ན་ཇ་ལར་མཐང་། །

ད་ཡ་ཉམས་ས་མང་བའང་ཡད། །

ད་ན་རག་མད་ཅ་ལར་ཡན། །གཟགས་ལ་འད་གཟགས་ས་ཞས་མཐང་བའ་ཚ་ན་གཟགས་འཛན་

དའ་མང་བད་མད་པར་ཐལ། ད་ཡད་ན་ད་གཟགས་ད་འཛན་པའ་བའ་ཞས་

པ་དས་མང་དགས་པ་ལ། ད་འདའ་བ་དས་དར་ཇ་ལར་ཡང་མཐང་བ་མད་

པའ་ཕར། འདད་ན་མ་འཐད་པ་ན། གཟགས་འཛན་ད་ཡ་ཉམས་ས་མང་བའ་

156

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བའང་ཡད་ད། དའ་དན་པ་མཐང་བའ་ཕར། མང་བད་ད་ན་རག་མད་ཅ་ལར་

ཡང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཤས་པ་ཐམས་ཅད་རག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཉད་ཀས་མང་ཡན་ན་ན། །གཟགས་འཛན་ད་ཉད་ཀས་རང་ཉད་མང་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

རག་གཉས་ཅག་ཅར་མཐང་བ་མད། །

དས་ན་དས་མཚངས་རམ་པར་ཤས། །

གཞན་གས་མང་བ་བསན་པ་ཡན། །ཁད་ཀ་ལགས་ལ་ད་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་ལ་ན་འད་གཟགས་ས་

སམ་པ་དང་འད་གཟགས་འཛན་པའ་སམ་པའ་རག་པ་གཉས་སས་བ་

གཅག་ལ་ཅག་ཅར་ས་དགས་ན། ད་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར། རགས་པ་དས་

ན་གཟགས་འཛན་ད་དང་དས་མཚངས་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་རས་གཞན་

གས་མང་བ་མ་ཡན་པར་བསན་པ་ཡན་ཏ། རག་གཉས་ཅག་ཅར་མད་པས་

ད་འདའ་རགས་འགག་ནས་ས་བསན་པའ་ཕར། དས་ལགས་ད་ལ་ཤས་པ་

རང་ཉད་ཀས་མང་བ་དང༌། གཞན་ལ་ཡང་དས་མཉམ་གས་མ་མང་བར་

བསན་ཏ། །

རང་ལས་ཕས་བང་ག་ཤས་པ་གཞན་གས་མང་ང་ཞ་ན།

འདས་པ་ལ་ན་དན་པར་འགར། །

མངན་སམ་ལའ།

157

མང་བ་མད་ལ་ད་ཅ་ལར། །གཟགས་འཛན་མང་བད་ཀ་ཤས་པ་ད་ཆས་ཅན། གཟགས་འཛན་

ལ་དམགས་པའ་དན་པར་འགར་བར་ཐལ། རང་དས་ན་འདས་པའ་གཟགས་

འཛན་ད་ལ་དམགས་པའ་བ་གང་ཞག། དན་པ་ལས་གཞན་ད་མ་འཐད་པའ་

ཕར། འདད་ན། ད་ཅ་ལར་ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། དའ་མང་བ་མད་པའ་

ཕར།

རང་བའ་བ་དང་གཞན་ག་བ། །

ཡངས་གཅད་ང་བ་གཅག་པར་འགར། །རང་རད་ཀ་བ་མང་བའ་བ་དང་གཞན་རད་ཀ་བ་ལ་རག་པའ་བ་

གཉས་ཡལ་ཡངས་ས་གཅད་པའ་ང་བའམ་ཚལ་གཅག་པར་འགར་བར་

ཐལ། གཉས་ཀ་ཡལ་ག་དན་ས་ཙམ་ལ་རག པར་མཚངས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(འདས་པ་དན་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ན།

དན་རག་འདས་པ་དཔ་དག་དང་། །

བལ་ཞང་རགས་ན་ཡད་མན་ཏ། །

ཅས་གབ་གང་ཕར་ད་ལ་ན། །

མངན་སམ་མ་ཡན་རགས་ཅན་མན། །རང་དས་ན་འདས་པ་སད་ཅག་ད་མས་ཆད་པའ་དན་རག་མངན་

158

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སམ་རང་རད་དང་འབལ་བར་ཚད་མ་ཅས་འགབ་མ་འཐད་པར་ཐལ། གང་

ག་ཕར་ན་ད་ལ་མངན་སམ་ཡང་འཇལ་བད་ད་འཇག་པ་མ་ཡན། རགས་

ཅན་རས་དཔག་ཀང་མན་པའ་ཕར། ཕ་མ་དར་ཐལ། ད་སབ་པའ་མཐན་དཔ་

ཡང་དག་དང་བལ་བས་རགས་ཡང་དག་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར། རགས་ས་མ་

མ་གབ་ན། རང་དས་ན་སད་ཅག་ད་མས་བར་ད་ཆད་པའ་འདས་པ་མངན་

སམ་གས་འཛན་པར་འགར་ལ། ཤས་པ་རང་དས་ན་མང་བད་མད་པ་ཡང་

ཉམས་ས། །

འདར་སབ་དཔན་ལ་དབང་བས། མངན་སམ་ད་ལར་བའ་ཡལ་ཅན་

ཞས་བཤད་པ་དས་མཉམ་ལ་བཞད་པ་མན་ཏ། ད་ལ་ན། རང་ག་ར་མངན་

སམ་ད་མཐང་བ་མ་སད་པར་འགར་ར། །ཡལ་ད་ལར་བ་ཡན་པས་ད་ལར་

བའ་ཡལ་ཅན་ད་བརད་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། ད་ལ་ན་བསལ་པ་ད་མ་འདས་

པའ་དངས་པ་དན་པའ་བ་ད་ལར་བའ་ཡལ་ཅན་ད་འགར་ར། །

དས་ན་རང་རག་མངན་སམ་ན་ད་ལར་བའ་ཡལ་ཅན་ད་རགས་ས་ལ།

དབང་པའ་མངན་སམ་ན་ད་ལར་ཡད་མ་ཐག་ཅས་བརད་པ་ལར་ད་ལ་ཡད་

མ་ཐག་པ་རང་ག་སད་ཅག་ས་ལགས་ཚན་ཆད་ཀ་རམ་པ་ཤར་བ་དགས་ཀ།

ད་ཕན་ཆད་ཀ་རམ་པ་ཤར་བ་ཚ་རལ་མཐང་བའ་མངན་སམ་གསམ་པ་གང་

ད་ཡང་མ་རང་ང་། །

དས་ན་དན་རག་འདས་པ་ཞས་པ་རང་དས་ན་འདས་པ་ཙམ་མན་ག་

རང་ག་དངས་རའ་དས་ན་འདས་པའ། ། སར་ག་ཐལ་བ་ད་འདད་ན། སར་

མངན་སམ་ལའ།

159

ཁ་བས་འད་ལ་བ་ན་མང་ང་ཞས་དན་པ་ས་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །འད་

དན་རག་འདས་པ་རང་རད་དང་འབལ་བར་རང་ག་ཚད་མས་མ་གབ་པར་

ཐལ་བ་འཕན་པ་ཡན་ལ། ད་འདད་ན། ཐ་སད་བར་མད་པའ་རང་རད་ཀ་བ་

ཡན་ན་རང་ལ་རགས་ལས་གབ་དགས་ལ། ད་ལ་ན་མཐན་དཔ་མད་པས་མ་

འཐད་ཅས་པའ། །

དན་བསས་ན། དན་རག་འདས་པ་རང་རད་ལ་མངན་སམ་གས་མ་

གབ་པར་ཐལ། རང་དས་ན་མང་བད་མད་པའ་ཕར། ད་འདད་ན། རང་རད་

ལ་བ་ཡད་པ་རགས་ལ་བལས་དགས་པར་འགར་ན། ད་མ་འཐད་ད། དའ་

མཐན་དཔ་མད་པའ་ཕར་ཏ། ཡད་ན་རང་རད་ལ་བ་མངན་སམ་གས་གབ་

པར་ཁས་བངས་པར་འགར་ར་ཞས་པའ། །

གལ་ཏ་ད་ཡ་ང་བར་ན། །

སང་ཅན་ད་མ་ཐག་པའ་བས། །

གཟགས་སགས་བཞན་ད་འཛན་འགར་ན། །གལ་ཏ་ཁད་རང་གཟགས་ད་ཡ་རམ་པའ་ང་བར་སང་བ་ཅན་ག་ད་མ་

ཐག་པའ་དབང་པའ་བས་གཟགས་ལ་སགས་པ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་

འཛན་པ་བཞན་ད་དན་རགས་འདས་པ་ཡང་ད་མ་ཐག་པའ་བ་ཕ་མས་

འཛན་ཅང་མང་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

ས་བ་ད་ན་འཛན་མ་འགར། །

160

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་རག་འདས་པ་མང་བད་ཀ་བ་ད་ཆས་ཅན། དན་རག་འདས་པའ་

སད་ཅག་ཐ་མ་མ་གཏགས་དའ་སར་སང་བའ་བ་ད་ན་དངས་ས་འཛན་ཅང་

མང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། ད་དག་ག་རམ་པ་མ་ཤར་བའ་ཕར། འདད་ན།

ད་དག་མང་བད་མད་པས་དན་པ་མད་པར་ཐལ་བ་ས་ན་གནས་ས། །གལ་

ཏ་གཟགས་འཛན་མང་བད་རག་མད་ཡན་ལ། གཟགས་འཛན་ད་ཉད་རག་

པའ་ཞ་ན།

ཇ་ལར་རང་ག་ཡལ་ཅན་ག། །

རམ་ཤས་ཉམས་མང་ད་རག་མད། །ཇ་ལར་གཟགས་རང་ག་ཡལ་ཅན་ག་རམ་ཤས་མ་འཁལ་བ་ཉམས་

ས་མང་བད་ད་རག་མད་ཡན་པའ་ར་མཚན་ཅ། བར་བ་བར་མ་ནས་པའ་

དན་འཛན་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ད་བཞན་བར་བ་མ་ནས་པ། །

གཞན་ཡང་རག་པ་མད་པར་འགར། །ད་བཞན་ད་གཞན་གཟགས་འཛན་རམ་ཤས་མ་འཁལ་བ་ཡང་རག་

པ་མད་པར་འགར་བར་ཐལ། བར་བ་བར་མ་ནས་པའ་དན་རང་མཚན་

གཟང་ཡལ་ད་བད་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(རང་མཚན་མཐང་བའ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ལ་གསམ།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། དབང་ཤས་དང་རག་པ་ཐ་དད་ད་གབ་པ། དའ་

མངན་སམ་ལའ།

161

ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

ས་བརད་ངང་ཚལ་ཅན་ས་དང་། །

རག་པའང་ད་དང་དན་གཅག་ན། །

རག་པ་མད་པ་མད་ན་ན། །

ཁད་པར་གང་གས་རགས་པར་འགར། །ཁད་པར་རང་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་ཚད་མ་གང་གས་ཀང་

རགས་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། རག་པ་མད་པའ་ཤས་པ་མད་པའ་

ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། རད་བད་ས་ཐམས་ཅད་ས་མཚན་བརད་པའ་ངང་ཚལ་

ཅན་ཡན་ལ། རག་པའང་ད་དང་དན་གཅག་པས་ས་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་

བད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་རག་མད་འགའ་ཞག་ཀང་། །

ཡད་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་དབང་ཤས་རག་མད་འགའ་ཞག་ཀང་ཡད་པས་དས་རང་

མཚན་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་འཛན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་དང་མཚངས་ར་ཅན། །

ཐམས་ཅད་ད་བཞན་འབས་བདག་ཉད། །

162

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐ་དད་ར་ཐ་དད་ལས་ཡན། །དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་ད་རག་མད་ད་ཐལ།

རག་མད་ད་འདད་པའ་དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ད་དང་རན་གསམ་ལས་ས་

བར་མཚངས་པའ་ར་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། འབས་བའ་བདག་

ཉད་འད་མ་འད་ཐ་དད་པ་ར་འད་མ་འད་ཐ་དད་ལས་འཇག་དགས་པ་ཡན་

པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དབང་ཤས་དང་རག་པ་ཐ་དད་ད་གབ་པ་)ན།

ཕ་རལ་དན་ལ་ལས་མད་པར། །

བར་དན་པ་ལས་སར་བ་ཡན། །

ད་བཞན་བར་ལ་ལས་མད་པར། །

དངས་ནས་ཉད་ལས་མག་བར་འགར། །དབང་ཤས་རག་པར་མ་རང་ས། རག་པ་ཕ་རལ་ག་གཟང་དན་ལ་

བལས་པ་མད་པར་བར་དན་པ་ལ་སར་ཞང་ས་བ་ཡན་པ་ད་བཞན་ད་མ་

ཡན་པར་གཟགས་འཛན་མག་ག་བ་མ་འཁལ་བ་བར་ལ་བལས་པ་མད་པར་

གཟང་དན་ག་དངས་པའ་ནས་པ་ཉད་ལས་ས་བར་འགར་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་གཟགས་ན་བར་དན་ལ། །

མངན་སམ་ལའ།

163

ལས་ནས་དབང་པའ་བ་དག་ལ། །

ནས་འགར་ལས་མད་མ་ཡན་ན། །གལ་ཏ་གཟགས་ན་རང་ག་བར་དན་པ་དང་ཚགས་པ་ལ་ལས་ནས་

དབང་པའ་བ་དག་ལ་ཕན་འདགས་ནས་པར་འགར་ག། བལས་མད་ད་མ་

ཡན་པས་དབང་བ་རག་པའ་ཞ་ན།

རགས་བཞན་དན་པ་ཉད་ལ་འགར། །གཟགས་ཆས་ཅན། ད་ན་ར་བ་ཡད་ད། ར་བའ་ས་གག་པའ་ཕར།

ཅས་པའ་རགས་དས་རགས་ཆས་ཀ་འབལ་པ་དན་པ་ལ་དངས་ས་ཕན་པ་

བཞན་ད་ཁད་རང་ག་བར་དན་པ་ཉད་ལ་དངས་ས་ཕན་འདགས་ནས་པར་

འགར་ག། རང་འཛན་དབང་ཤས་ལ་དངས་ས་མ་ཕན་པར་ཐལ། ཁད་ཀས་

རང་འཛན་དབང་ཤས་བསད་པ་ངས་པར་ཁད་རང་ག་བར་དན་པ་ལ་བལས་

པའ་ཕར། དབང་བ་དན་པར་ཐལ་ཞས་པ་འགར་འད་ལར་ན་ཚག་དན་ལ་མ་

འགག་ག །

དན་པ་ཉད་ད་འགར་ཞས་འདན་པ་ལར་ན། གཟགས་འཛན་དབང་

ཤས་ཆས་ཅན། རགས་ལ་བརན་པའ་དན་པ་ཉད་ད་འགར་བར་ཐལ། བར་

དན་པའ་རགས་ལས་རང་ཡལ་འཛན་པ་རང་ག་ཡལ་ག་བར་དན་པ་ལ་

བལས་པའ་ཕར། ད་བའ་རགས་ལས་ལག་གར་ག་མ་དན་པ་བཞན་ན། །

འདད་ན།

164

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ན་ད་འབལ་ས་བའ་ཕར། །

དན་ལས་དབང་བ་འགར་བའམ་མན། །ཡལ་ལ་མངན་པར་ཕགས་པ་ཙམ་གས་ས་བར་ཐལ། འདད་པ་དའ་

ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། དན་པ་ད་ན་ཡན་ན་ཡལ་ལ་མངན་པར་ཕགས་པ་ཙམ་

གས་ས་བས་ཁབ་པའ་ཕར། ལ་དབང་བའ་འགལ་པའ་འགར་ལར་ར།།

འགར་འད་ལར་ན། དབང་བ་ད་ན་ཆས་ཅན། བར་དན་ཁ་ན་ལས་ས་བར་

འགར་བར་ཐལ། དབང་ཤས་གང་ཞག་རང་ཡལ་འཛན་པ་བར་དན་པ་ལ་

བལས་པའ་ཕར། འདད་ན། འམ་ག་སས་ད་ལར་མན་པར་ཐལ། རན་གསམ་

ད་དང་འབལ་ཞང་ཚགས་པ་ལས་ས་བའ་ཕར།

ད་ལས་དས་གཞན་ད་ཡང་འགར། །

ལ་ལར་རམ་གཡང་སད་ཕར་ར། །ད་ན་ཆས་ཅན། གཟགས་ཡད་པ་ད་ལས་དས་གཞན་དའང་ས་བར་

འགར་བར་ཐལ། གཟགས་ཀ་བར་དན་པ་ཙམ་ལས་ས་བའ་ཕར། གཟགས་

འཛན་དབང་ཤས་ཀ་རན་གསམ་ཚགས་པའ་སབས་ལ་ལར་མ་ས་བ་སད་

པར་ཐལ། དར་ཡད་གཟགས་ལས་གཞན་ལ་རམ་པར་གཡང་བ་སད་པའ་

ཕར།

གལ་ཏ་རམ་གས་གཉས་ར་ཡན། །གལ་ཏ་རམ་གས་གཟགས་ད་བར་དན་དང་དབང་ཤས་གཉས་ཀ་ར་

མངན་སམ་ལའ།

165

ཡན་ག་ཅག་ཅར་ད་མན་ན་ཞ་ན།

ཐ་དད་མད་ཕར་སར་ཉད་འགར། །གཟགས་ཆས་ཅན། སར་བར་དན་བསད་པའ་དས་ཉད་ན་དབང་

ཤས་ས་བར་འགར་བར་ཐལ། ད་གཉས་བསད་པ་གང་ཞག ཁད་ཀ་སད་

ཅག་ས་ཕ་ཐ་དད་མད་པའ་གཅག་ཡན་པའ་ཕར།

དབང་པའ་བ་ར་གཞན་ཡན་ན། །དབང་པའ་བ་བསད་པའ་ར་སད་ཅག་ཕ་མ་གཞན་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་ལ་དན་པ་དན་མད་འགར། །གཟགས་འཛན་དབང་ཤས་ས་བ་ད་ལ་གཟགས་ཀ་བར་དན་པ་དན་

མད་ད་འགར་བར་ཐལ། གཟང་དན་ག་ནས་པ་ལས་ས་བའ་ཕར།

བར་དན་ཇ་ལར་བརར་བཏགས་པ། །

གབ་པའ་དན་ད་འདད་པ་དང་། །

ཁད་པར་བརར་བཏགས་མད་འཛན་ན། །

ད་ལ་དན་པ་དན་ཅ་ཡད། །དས་ན་ད་ལ་བར་དན་པ་དངས་རར་དན་ཅ་ཡད་མད་པར་ཐལ། བར་

བཏགས་པ་མད་པར་ཁད་པར་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་

166

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། བར་དན་དངས་རར་བསབ་པ་ན་དབང་ཤས་ཇ་

ལར་བར་བཏགས་པའ་དན་འཛན་པའ་རག་པར་གབ་པའ་དན་ད་འདད་པའ་

ཕར།

ས་ཙམ་འཛན་པ་ཡན་ན་ན། །

ཁད་པར་ལ་ལས་མ་རང་ང་། །གསལ་བ་ལ་བལས་མད་ཀ་ས་ཡན་གར་ང་ཙམ་གཟང་དན་ད་བས་

ནས་འཛན་པ་ཡན་ན་ན། ཁད་པར་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་ཡད་པ་ལ་

བལས་པར་མ་རང་བར་ཐལ་ལ། །

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ལ།

ད་ཕར་མག་དང་གཟགས་དག་ལ། །

བརན་ནས་མག་བ་ས་བར་འགར། །མག་དང་གཟགས་ལ་སགས་པའ་རན་གསམ་དག་ལ་བརན་ནས་

གཟགས་འཛན་མག་ག་བ་ས་བར་འགར་ཏ། ད་ལར་གང་ད་བསབ་པ་དའ་

ཕར།

སབས་འདར་སར་མངན་སམ་ཙམ་དང༌། བ་བག་ཏ་དབང་ཤས་རག་

བལ་ད་སབ་པའ་རགས་པ་རས་པར་བསན་པ་ན། ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་

མཁན་པ་སབ་པའ་ཡན་ལག་ཏ་ཡན་པར་ཤས་པར་བ་ས། ད་ལ་སར་རགས་

པའ་བསན་བཅས་ཞས་པ་རང་ག་བསབ་བའ་གཙ་བ་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་

མངན་སམ་ལའ།

167

སབ་པའ་ཡན་ལག་ཏ་ཐ་སད་པའ་མངན་སམ་ལ་ཐག་ག་བར་ད་བར་མ་ཆད་

ད་བསབས་ནས་སན་པ་སའ་ཚལ་ཡན་ལ།

འདར་ཡང་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་བསབ་བར་བས་ནས་ད་

སབ་བད་ཀ་ཚད་མ་མཐར་གཏགས་པ་རང་རག་མངན་སམ་གས་གབ་པའ་

དབང་པའ་མངན་སམ་ཡན་ལ། ད་ཡང་ཡང་དག་དང་ལར་སང་མ་ཕད་ན།

ལར་སང་ག་རས་ས་འབངས་ནས་མངན་པར་འདད་པའ་དན་མ་འགབ་པས་

དབང་ཤས་རག་པར་འདད་པ་སབས་འདར་དགག་བའ་གཙ་བ་ཡན་པས་ད་

དག་ལ་དགག་པ་རས་པར་མཛད་པ་ཡན་ལ། མ་འཁལ་བའ་དན་ན། ད་ལ་

འཛན་པ་རང་དབང་ཅན་ལ་སགས་པས་གང་དའང་སབ་ཟན་ཅང་འག་ཏ་

ཡང་འཆད་པར་འགར་ར། །

དངས་པ་རང་ག་མཚན་ཉད་ཀས་གབ་པ་ལ་མ་འཁལ་བའ་ཚད་མ་

ཞག་ལགས་པར་གཏན་ལ་མ་ཕབས་ན། གཞང་འདའ་ལགས་ཀས་ཐག་པ་

གསམ་དངས་སབས་ཀ་རགས་པས་སབ་པའ་ར་བ་སར་བ་ཡན་པས་རམ་

དཔད་དང་ལན་པ་ཀན་གས་ཐས་པ་དང་སམས་པའ་སབས་ཀན་ཏ་ཚལ་ད་

ལར་ད་བསམ་པར་བའ། ད་ལ་མན་ན་དབང་ཤས་རག་བལ་ད་སབ་པའ་

རགས་པ་ཀན་ཅང་ཟད་རགས་པར་དཀའ་བས་འབད་པ་འབས་བ་ཆང་བར་

འགར་བས་ས། །ཕ་རལ་དན་ཁས་བངས་པའ་ཚལ་གས་དབང་ཤས་ཀ་

རན་གསམ་ན་གགས་ཆ་བས་འདར་མ་བས་ས། །

168

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་མཚན་གཞའ་རབ་ཏ་དབ་བ་ལ་བཞ།

དབང་པའ་མངན་སམ་དང༌། ཡད་ཀ་མངན་སམ་དང༌། རང་རག་པའ་

མངན་སམ་དང༌། རལ་འབར་མངན་སམ་མ། །

དང་པ་(དབང་པའ་མངན་སམ་)ལ་གསམ།

དབང་ཤས་ཀ་ཐ་སད་མ་འཐད་པ་སང་བ་དང༌། རག་བལ་ལ་ལང་

འགལ་སང་བ་དང༌། ལག་པ་ད་མ་དང་ས་དན་གཞན་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་

དན་ཡན་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀ་ཐ་སད་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན།

གལ་ཏ་མངན་སམ་ཤས་བསད་ལ། །

དབང་པ་བཞན་ད་ཡལ་ནས་ཡན། །

འ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་ཤས་པ་བསད་པ་ལ་དབང་པ་

བཞན་ད་དམགས་རན་ཡལ་གས་ཀང་ཕན་འདགས་ནས་པ་ཡན་པ་འ་ན།

་་་་་་ཅ་ཕར་གཉས་རག་ལས། །

ས་བ་ད་ན་དས་མ་བརད། །ཅའ་ཕར་གཉས་ཀ་ལ་རག་ལས་ནས་ས་བའ་ཤས་པ་ད་ན་ཡལ་

ཤས་ཞས་ཡལ་དས་ཐ་སད་མ་བརད་པར་དབང་ཤས་ཞས་དབང་པའ་ས་

ནས་ཐ་སད་བརད་པ་ཅ་ཡན་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

169

ག་བར་བད་པ་ཉད་མཐང་ནས། །

ཐ་སད་ངས་པར་སར་བ་ཡན། །སར་བར་བཏགས་པའ་དགས་པ་ན། ས་ལའ་རམ་པར་ཤས་པ་ད་ལ་

དབང་ཤས་ཞས་པའ་ཐ་སད་ངས་པར་སར་བར་བ་བ་ཡན་ཏ། ཐ་སད་ད་

ལས་རམ་ཤས་ལ་པ་ད་ཐན་མང་མ་ཡན་པར་ག་བར་བད་པ་ཉད་མཐང་

ནས་སར་བ་ཡན་པའ་ཕར།

དབང་པའ་ཐ་སད་ལ་ད་ཡད། །དབང་པའ་ཤས་པའ་ཐ་སད་ལ་རམ་ཤས་ལ་པ་ད་ཐན་མང་མ་ཡན་

པར་ག་བའ་ནས་པ་ཡད་ད། དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་ད་དག་ག་ཐན་མང་

མ་ཡན་པའ་བདག་པ་ཡན་པའ་ཕར། དཔར་ན་རའ་ས་ཞས་པ་བཞན།

སར་བར་བ་བའང་ད་ཆས་ཡན། །དབང་ཤས་ཞས་པའ་མང་ད་སར་བར་བ་བར་འས་པའང་ཐན་མང་

མ་ཡན་པར་ག་བ་དའ་ཁབ་བད་ཀ་ཆས་ཡན་ཏ། ཐན་མང་མ་ཡན་པར་ག་

བ་ད་དའ་ཁབ་པར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ཐ་སད་འད་ལ་ན། །

སར་བ་རང་བཞན་རགས་ཡན་ཏ། །དས་ན་གཟགས་ས་སགས་འཛན་པའ་རམ་ཤས་ལ་པ་འད་ལ་ན་

170

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཆས་ཅན། དབང་ཤས་ཀ་ཐ་སད་སར་བར་བ་འས་པ་ཡན་ཏ། དབང་ཤས་

ཀ་ཐ་སད་ལས་ཐན་མང་མ་ཡན་པར་ག་བའ་ཕར་ཅས་པའ་རགས་འད་རང་

བཞན་ག་རགས་ཡང་དག་ཡན་ཏ། སབ་རགས་ཡང་དག་གང་ཞག རགས་

ཆས་བདག་གཅག་པའ་ཕར།

ཁབ་པར་བད་པའ་རང་བཞན་ན། །

ལག་པའ་ཕར་ན་ལག་པར་འགར། །ཡལ་ཤས་ཀ་ཐ་སད་ལས་ཐན་མང་མ་ཡན་པར་ག་ནས་པ་ལག་པར་

འགར་བར་ཐལ། ཁབ་པར་བད་པའ་རང་བཞན་ཡལ་ཤས་ཞས་པའ་ཐ་སད་

སར་བར་འས་པ་ད་ལག་པའ་ཕར། དཔར་ན། ར་ས་ལ་དབག་གའ་ས་ཞས་

པ་བཞན།

གཞན་ཡང་རམ་ཤས་དག་ག་གངས་ངས་སན་པ་ན། གཟགས་ཤས་

ཞས་བརད་ན། ཅ་གཟགས་ད་དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་ལ་བརན་ནས་ཤས་

པ་ཡན་ནམ། ཡད་ལ་བརན་ནས་ཤས་པ་ཡན་སམ་ད་དགས་པར་འགར་

བས་རམ་ཤས་དག་ག་གངས་ངས་མ་རགས་པར་འགར་ར། །ད་ལར་དཔད་

པ་ན། དབང་པ་གཟགས་ཅན་ལ་བརན་ནས་ཤས་པར་ག་བར་འགར་ར་ཞ་

ན།

འ་ན་ཐག་མ་ཉད་ད་མག་ཤས་ཞས་བརད་ན་ཐན་མང་མ་ཡན་པར་

ག་བར་འགར་བས་ད་ཉད་བརད་རགས་ས། །

མངན་སམ་ལའ།

171

གཉས་པ་(རག་བལ་ལ་ལང་འགལ་སང་བ་)ལ་གསམ།

མད་དང་འགལ་བ་སང་བ་དང༌། སབ་དཔན་དབག་གཉན་ག་ལང་དང་

འགལ་བ་སང་བ་དང༌། མདའ་དགངས་པ་རས་པར་བཤད་པའ། །

དང་པ་(མད་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ན།

མད་ལས་རམ་པར་ཤས་པའ་ཚགས་ལ་ན་བསགས་པ་ལ་དམགས་

པ་ཅན་ཡན་ན། །

བསགས་པ་དག་ན་ཚགས་པ་ཡན། །

ད་ས་ད་ལ་དབང་པའ་བ། །

ས་བ་གདན་མ་ཟ་བར་ཡང་། །

རམ་པར་རག་དང་རས་ས་འབལ། །ཞས་གསངས་པས་རལ་བསགས་པ་དག་ན། རལ་ད་མ་ཚགས་པ་

ཡན་ལ། ད་ཡང་ས་ཡན་པས་ས་ད་ལ་དབང་པའ་བ་འཛན་བད་ད་འཇག་

པས་རམ་པར་རག་པར་འགར་ཏ། སའ་བ་གདན་མ་ཟ་བར་ཡང་རམ་པར་

རག་པ་དང་རས་ས་འབལ་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ལང་དས་ཚགས་ས་དན་གཞན་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་ཡལ་ད་བསན་

པ་མ་ཡན་ཏ།

དན་གཞན་དང་ན་མངན་འབལ་ཕར། །

172

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རལ་ཕན་གཞན་གང་ས་འགར་བ། །

ད་དག་བསགས་བཤད་་་་་་་་་་་་་། །རལ་ཕན་ས་མ་དན་གཞན་དང༌། རན་དང་རན་ཅན་ད་མངན་པར་

འབལ་པ་ལས་དབང་ཤས་བསད་ནས་ཀ་རལ་ཕན་ཁད་པར་ཅན་གཞན་

གང་ས་བར་འགར་བའ་རལ་ཕན་ད་དག་འདས་པ་ཙམ་ལ་བསགས་པ་ཞས་

བཤད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་དག་ན། །

ཤས་པ་ས་བའ་ར་མཚན་ཡན། །དབང་ཤས་ཀ་གཟང་དན་ག་རལ་ཕན་ད་དག་ལ་བསགས་པ་ཞས་

སས་སན་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། རལ་ཕན་ད་དག་ར་ར་བས་དབང་ཤས་

བསད་མ་ནས་པར་རལ་ཕན་ད་མ་འདས་ནས་རང་འཛན་དབང་པའ་ཤས་

པ་ས་བའ་ར་མཚན་གས་ད་ལར་བཤད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(སབ་དཔན་དབག་གཉན་ག་ལང་དང་འགལ་བ་སང་བ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། རད་སང་ང་། །

དང་པ་(དངས་)ན།

སབ་དཔན་དབག་གཉན་གས་ས་མཆད་ཀ་རང་ག་མཚན་ཉད་ད་ལ་

རང་ག་མཚན་ཉད་ཀ་ཡལ་ཅན་ད་དག་རམ་པར་ཤས་པའ་ཚགས་ལ་འདད་

ཀ། རས་ཀ་མཚན་ཉད་ལ་ན་མ་ཡན་ན། །ཞས་སའ་སད་ཡལ་ཅན་ཡན་ག་

མངན་སམ་ལའ།

173

རང་ག་མཚན་ཉད་ཀ་ཡལ་ཅན་མ་ཡན་ན་ཞས་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་

ན།

རལ་ཕན་གཞན་དག་མད་པར་ན། །

རལ་ཕན་ཁད་པར་ད་ཡང་མད། །རགས་མཐན་པའ་རལ་ཕན་གཞན་དག་ཕན་འདགས༌བད་ད་མད་

པར་དབང་ཤས་བསད་ནས་ཀ་རལ་ཕན་ཁད་པར་ཅན་ད་ཡང་མད་ད། ཟ་

མད་ཀ་རལ་ཕན་ར་ར་བས་དབང་ཤས་བསད་མ་ནས་པའ་ཕར།

ཤས་ད་གཅག་ལ་ངས་མན་ཕར། །

ས་ཡ་སད་ཡལ་ཅན་ད་བཤད། །དས་ན་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚགས་སའ་སད་ཡལ་ཅན་ད་བཤད་

པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ཤས་པ་ད་ཟ་མད་ཀ་རལ་ཕན་གཅག་ལ་བསད་པའ་

ནས་པ་ངས་པར་ཡད་པ་མན་པས་ཚགས་སའ་སད་ཡལ་ཅན་ད་བཤད་

པའ་ཕར།

འདར་སབ་དཔན་ལ་དབང་བས། ཟ་མད་ཀ་རལ་ཕན་གས་དབང་

ཤས་ལ་རམ་པ་གཏད་པའ་ནས་པ་ངས་པར་ཡད་པ་མ་ཡན་པས་ད་མ་

འདས་ནས་དབང་ཤས་བསད་དགས་པས་ས་མཆད༌ཀ་རང་མཚན་ག་ཡལ་

ཅན་ཡན་ག། རས་ཀ་རང་མཚན་ག་ཡལ་ཅན་མ་ཡན་ཞས་བཤད་ཀ། ས་

མཆད་ཀ་རང་མཚན་ཞས་པའ་ས་དན་གཞན་དང༌། རལ་ཕན་ག་རམ་པ་

174

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལས་མ་གཏགས་པའ་སའ་སད་ཡལ་ཅན་ད་སན་པ་མ་ཡན་ན་ཞས་བཤད་

ད། །

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གཉས།

ཏལ་ལ་སགས་པའ་སང་བས་མ་ངས་པ་དང༌། ཁ་བའ་སང་བས་མ་

ངས་པའ། །

དང་པ་(ཏལ་ལ་སགས་པའ་སང་བས་མ་ངས་པ་)ན།

གལ་ཏ་ས་མཆད་གཅག་ཡན་ཡང་། །

ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་མ་ཡན། །གལ་ཏ་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་དན་ས་མཆད་ཀ་རང་མཚན་གཅག

ཡན་ཡང་རལ་ཕན་ད་མ་ཡད་པས་ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་མ་ཡན་པས་

རམ་གས་འཛན་ལ། རམ་གས་གཟང་ཡང་འཛན་པ་མར་བས་ཅག་ཅར་

འཛན་པར་ས་འདགས་པའ་ཕར་རག་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཏལ་སགས་ཐ་དད་ལ་ཇ་ལར། །

ཅག་ཅར་འཛན་པར་སང་བ་ཡན། །ཏལ་དང་དབག༌ལ་སགས་པ་རས་ཐ་དད་པ་ད་མ་ལ་ཇ་ལར་དབང་

ཤས་ཀས་ཅག་ཅར་འཛན་པར་སང་བ་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དན་ད་མ་

བ་གཅག་གས་དས་ཅག་ཅར་ད་འཛན་པ་མ་སད་པའ་ཕར། འད་ལ་

མངན་སམ་ལའ།

175

མགགས་པ་བཤད་ཟན་ཏ། །

འད་ལ་འཛན་པ་མགགས་པས་ཅག་ཅར་ད་གཟང་བར་ཞན་པ་ཡན་

ན་ཞས་པ་ཡང་ལན་ད་མ་རགས་པར་ཐལ། ད་མ་རགས་པར་བཤད་ཟན་

པའ་ཕར།

རམ་བཞན་འབབ་པ་ད་ཉད་ལ། །

ཇ་ལར་རམ་མན་འཛན་མ་འགར། །ཏལ་ནམ་མཁའ་ནས་རམ་པ་བཞན་འབབ་པ་ད་ཉད་ལ་ཇ་ལར་རམ་

མན་ཅག་ཅར་ད་འཛན་པར་ཞན་པར་མ་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། འཛན་

པ་ཆས་མར་བའ་ཕར།

བ་རམས་དག་ན་ཐམས་ཅད་ཀང་། །

དས་མཚངས་ཅ་ལར་ད་དག་ལ། །

འགའ་ཞག་རམ་མན་སང་བ་དང་། །

གཞན་ན་རམ་ལན་སང་བར་འགར། །ཅ་ལར་བ་ད་དག་ལ་ཡལ་འགའ་ཞག་རམ་མན་ཅག་ཅར་སང་བ་དང༌།

གཞན་རམ་ལན་ད་སང་བར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། བ་རམས་དག་ན་

ཐམས་ཅད་ཀང་ཡལ་དས་མར་བར་འཛན་པར་མཚངས་པའ་ཕར།

ད་ཕར་དན་ཀན་འཛན་པ་ལ། །

176

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འད་ན་རམ་མན་ཐལ་བར་འགར། །དས་ན་ཤས་པ་འད་ན་དན་ཀན་འཛན་པ་ལ་རམ་མན་ཅག་ཅར་ད་

ཞན་པར་ཐལ་བར་འགར་ཏ། ཡལ་འཛན་པ་ཆས་མར་བ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཁ་བའ་སང་བས་མ་ངས་པ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། ས་ཚགས་གཅག་ཏ་མ་རང་བའ་ར་མཚན་ན།།

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

ཕ་མ་ལབ་ཁ་ལ་སགས་གཟགས། །

ད་མའང་ཅ་ལར་སང་བར་འགར། །ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བ་ལ་སགས་པའ་གཟགས་ད་མའང་དབང་ཤས་

གཅག་ལ་ཅག་ཅར་ད་ཅ་ལར་ཡང་སང་བར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ།

ཤས་པ་གཅག་གས་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འཛན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ས་ཚགས་ད་གཅག་ན། །གལ་ཏ་ཁ་དག་ས་ཚགས་ད་ཡན་ལག་ཅན་ཆ་མད་གཅག་ག་བདག་

ཉད་ད་ཡད་པས་ཅག་ཅར་སང་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་བས་ཆས་འད་ང་མཚར་ཆ། །ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བ་ད་བས་དམ་བཅའ་འད་ཆས་ང་མཚར་ཆ་བར་

ཐལ། འགལ་བ་གཞ་མཐན་ད་དམ་བཅས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ས་ཚགས་གཅག་ཏ་མ་རང་བའ་ར་མཚན་)ལ་གཉས།

མངན་སམ་ལའ།

177

དན་ས་ཚགས་ཡན་པས་རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་ག་བདག་ཉད་

ཡན་པ་དགག་པ་དང༌། བ་མ་འཁལ་བ་ལ་ས་ཚགས་ས་སང་བའ་རགས་ཀས་

དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་ས་ཚགས་ཡན་པས་རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་ག་བདག་ཉད་ཡན་པ་དགག་པ་)ན།

ས་ཚགས་གཅག་པའ་རང་བཞན་མན། །

དཔར་ན་ནར་བའ་གཟགས་ད་བཞན། །ཕ་རལ་ག་དན་ས་ཚགས་ཡན་པ་ད་ན༌རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་

པའ་རང་བཞན་མན་པས་ཁབ་ས། དཔར་ན་ནར་བའ་གཟགས་ད་མ་བཞན།

ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་དག་ཁ་བ་ས་ཚགས་པ་ད་ཡང་དན་ས་ཚགས་པ་ཡན་ན་

ཞས་བ་བའ། །

རགས་འད་ད་མ་རགས་ས་བཀད་ནས་གཅག་མ་ཡན་པར་བསབ་པ་

མ་ཡན་ཏ། ད་ལ་བ་ལ་ཕགས་ཆས་མ་སད་པའ་ཕར། ཡང་ད་རགས་ས་

བཀད་ནས་གཅག་ག་རང་བཞན་ཡན་པ་འགག་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། ད་ལ་བ་

འགག་མ་ནས་པའ་ཕར། དར་ཐལ། རལ་ཕན་ད་མ་ཚགས་པ་གཅག་ག་

བདག་ཉད་ད་ཡད་པའ་ཕར་དང༌། ད་ཁས་མ་ལན་ན་ཡང་ད་མའ་ནང་ག་ཡ་

གལ་ད་རམས་དང་བདག་མ་གཅག་ན་ད་མ་ཚགས་པས་ཀང་སབ་མ་ནས་

པའ་ཕར་ར། །འ་ན་སར་ག་རགས་ད་ལ་ཡང་ཕགས་ཆས་མ་འགབ་བ་ཞ་ན།

ཡན་ལག་ཅན་ག་རས་ཆ་མད་ཁས་ལན་པ་མཐང་བའ་ཕར་ར། །ད་

དག་གས་ཡན་ལག་ཅན་ཡན་ལག་ལས་དན་གཞན་ད་ཁས་བངས་པ་མ་ཡན་

178

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནམ་ཞ་ན།

ད་ལར་ཡན་མད་ཀ། མངན་སམ་ད་དམགས་པའ་ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་

བའ་ཁ་དག་སན་པ་དང་སར་པ་ལ་སགས་པ་རགས་པའ་ཡན་ལག་ཅན་ཆ་

མད་གཅག་ག་རང་བཞན་ད་ཁས་བངས་པས་ད་རམས་ད་མར་ཚད་མས་

བསབས་ནས་ཡན་ལག་ཅན་ཆ་མད་གཅག་ག་རང་བཞན་ཡན་པ་འགག་

པར་བད་པ་ཡན་ན། །

དཔ་དན་མ་མཚངས་ཏ། ནར་བ་ད་མའ་ཁ་དག་ས་སར་དབ་རང་ལ།

ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བའ་ཁ་དག་ས་སར་དབ་མ་རང་ང་ཞ་ན།

ས་སགས་རམ་པར་དབ་བ་ན། །

སམ་ཁ་ལ་སགས་དག་ལའང་མཚངས། །ད་ལར་རང་མ་རང་ག་ཁད་པར་མད་པར་ཐལ། ས་སར་སགས་ས་

སར་རམ་པར་དབ་བ་ནས་པ་ན། ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བའ་ཁ་དག་ད་དང་སམ་

བ་ཁ་བ་དང༌། ནར་བ་ལ་སགས་པའ་ཁ་དག་དག་ལའང་ཚངས་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་ལ་ཡན་ལག་གཟགས། །

འབའ་ཞག་ད་ལར་མཐང་ཞ་ན། །གལ་ཏ། སམ་བ་ཁ་བ་སགས་ད་ལ་ཡན་ལག་ག་གཟགས་ས་སར་

སགས་འབའ་ཞག་ཁ་བ་ད་ལར་མཐང་བ་ཡན་ག། ད་ལ་ཡན་ལག་ཅན་ག་ཁ་

བ་མད་ད་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

179

གལ་ཏ་ས་སགས་སངས་པ་ཡ། །

ཁ་བ་གཞན་མཐང་ང་མཚར་ར། །གལ་ཏ་ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བ་ལ་ཡང་ཡན་ལག་ག་ས་སགས་སངས་

ཤང་རས་ཐ་དད་པ་ཡ་ཡན་ལག་ཅན་ག་ཁ་བ་དན་གཞན་མཐང་བ་ང་མཚར་

ཏ་མ་རགས་པར་ཐལ། ད་ལ་བ་མ་སད་པའ་ཕར།

དས་དང་དན་ག་རམ་པ་ན། །

མཚངས་པར་རགས་པའ་བ་དག་ལས། །

གཅག་ན་རམ་ལན་དན་མང་དང་། །

གཅག་ན་རམ་མན་དན་གཅག་ཅས། །བ་མ་འཁལ་བ་དག་ལས་བཅས་མའ་ཁ་བ་གཅག་ན་ས་ཕ་རམ་ལན་

ད་དན་མང་པར་སང་བ་དང༌། བཅས་མན་ག་ཁ་བ་གཅག་ན་དས་རམ་མན་

ད་དན་གཅག་ག་རམ་པར་སང་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དས་གཅག་དང་དན་

ག་རམ་པ་ད་མ་ཅན་ད་མཚངས་པར་རགས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(བ་མ་འཁལ་བ་ལ་ས་ཚགས་ས་སང་བའ་རགས་ཀས་དགག་པ་)ལ་གཉས།

རས་པར་བཤད་པ་དང༌། དན་བསས་ནས་དབང་ཤས་རག་མད་ད་

གབ་པའ། །

180

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ན།

བ་རམས་ས་ཚགས་ང་བའ་ཕར། །

དན་རམས་ས་ཚགས་ང་བ་ཉད། །ཕ་མ་ལབ་ཀ་ཁ་བའ་ཁ་དག་ས་སར་དཀར་དམར་ལ་སགས་པའ་

དན་རམས་ཆས་ཅན། ས་ཚགས་པའ་ང་བ་ཉད་ཡན་ཏ། རང་འཛན་བ་མ་

འཁལ་བ་ལ་ས་ཚགས་ཀ་རམ་པ་གཏད་པའ་ས་ནས་ས་ཚགས་པའ་ང་བའ་

རམ་པར་སང་བའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་ར་མན་ཞ་ན། །གལ་ཏ་བ་མ་འཁལ་བས་ས་ཚགས་ས་དམགས་པ་ད་རས་ཐ་དད་ད་

འཇག་པའ་ར་མན་ན་ཞ་ན།

ཐ་དད་བཞག་འད་གང་གས་འགབ། །རས་ཐ་དད་ད་བཞག་པ་འད་ཐབས་གང་གས་ཀང་འགབ་པ་མ་འཐད་

པར་ཐལ། བ་མ་འཁལ་བས་ད་ལར་དམགས་པས་ད་ལར་མ་འགབ་པའ་

ཕར།

ར་མ་ཁ་བ་དང་སན་ཁ་བ་ལ་སགས་པ་ལ་ཡང་ཡན་ལག་ཅན་ག་ཁ་

བ་ཡད་པས་དབང་ཤས་ལ་དས་གཅག་ཏ་ཁ་བར་སང་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

རགས་མ་མཐན་རམས་རམ་མད་ཕར། །

མངན་སམ་ལའ།

181

ར་མ་སགས་བ་ས་ཚགས་མན། །ར་མ་སགས་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་ག་ས་

ཚགས་ས་སང་བ་མན་པར་ཐལ། རལ་རགས་མ་མཐན་རམས་ཕད་ནས་

ཡན་ལག་ཅན་ག་རས་རམ་པ་མད་པའ་ཕར། རམ་ན་རགས་པ་ཅན་པ་རང་

ག་གཞང་དང་འགལ་ལ། །

ར་མའ་ས་ཚགས་པ་ན། རལ་རགས་མ་མཐན་ཕད་པའ་ལན་པ་དན་

གཞན་དབང་ཤས་ལ་སང་བ་ཡན་ག་ཡན་ལག་ཅན་ད་ལ་མད་ད་ཞ་ན།

གཟགས་མད་ཕར་ལན་ས་ཚགས་མན། །རལ་ཕད་པའ་ལན་པ་དན་གཞན་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་ས་སར་སགས་

ས་ཚགས་ས་སང་བ་མན་པར་ཐལ། ད་ལ་གཟགས་ཀ་ཡན་ཏན་དན་གཞན་

མད་པའ་ཕར།

ས་ཚགས་མཚན་ཉད་པ་ཡན་ན་ད་ལར་འགར་ཡང༌། ཡན་ལག་ཅན་

ག་ཁ་བ་དང་འད་བས་ལན་པ་ལ་ས་ཚགས་པའ་ཁ་བར་བཏགས་པ་ཙམ་

ཡན་ན་ཞ་ན།

ཉ་བར་བརགས་ལ་བརན་པའང་མན། །

ར་ར་ས་ཚགས་མན་ཕར་ར། །ད་ལར་འད་བས་ཁ་བར་ཉ་བར་བཏགས་པ་ལ་བརན་ནས་ལན་པ་ཁ་

བར་འཇག་པའང་འཐད་པ་མན་པར་ཐལ། འད་ཡལ་ཡན་ལག་ཅན་ག་རས་

182

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མ་གབ་པའ་ཕར་དང༌། འད་བ་པ་ཕད་རའ་རལ་ཕན་ར་ར་བ་དང༌། ད་ཕད་

པའ་ལན་པ་གཉས་ཀ་ལ་ས་ཚགས་ཡད་པ་མན་པ་དའ་ཕར།

རམ་བཞན་ད་ན་བཟང་བ་ལ། །

ས་ཚགས་བ་ཡས་བསས་མན་ཏ། །ས་ཚགས་ད་དག་དབང་ཤས་ཀས་རམ་པ་བཞན་ད་གཟང་བ་ལ་ས་

ཚགས་ས་ཕས་བང་བའ་བ་ཡས་བསས་ནས་འཛན་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

གཅག་གས་ད་མ་མ་འཛན་ཕར། །ད་ཡང་འཐད་པ་མན་པར་ཐལ། བ་གཅག་གས་དན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་

འཛན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དན་བསས་ནས་དབང་ཤས་རག་མད་ད་གབ་པ་)ན།

ད་ཕར་གཅག་དན་ད་མ་ཅན། །བ་གཅག་གས་དན་ད་མ་ཅག་ཅར་འཛན་པ་ཅན་ད་གབ་པར་ཐལ། བ་

གཅག་གས་ཁ་བ་ཅག་ཅར་མཐང༌། ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་ཁགས་པ་དའ་

ཕར།

གང་ཕར་དན་གཅག་རག་པ་ནའང་། །

གཞན་དག་མཐང་བ་ད་ཕར་ཡང་། །

རག་པ་མད་པར་གབ་པ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

183

ཁ་འཛན་དབང་ཤས་ཡང་རག་པ་མད་པར་གབ་པ་ཡན་ཏ། གང་ག་

ཕར་ན་ཁ་བའ་ཁ་དག་ག་དན་ག་ཕགས་གཅག་ལ་ཡད་ཀས་རག་པའ་དས་

ནའང༌། ཁ་དག་གཞན་དག་གསལ་བར་མཐང་བ་དའ་ཕར། ཁབ་པ་ཡད་ད།

རག་གཉས་ཅག་ཅར་ས་བ་མད་པའ་ཕར་ར། །

གསམ་པ་(མདའ་དགངས་པ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

སར་བཤད་པའ་སབ་བད་ད་དག་མ་འཐད་པའ་རད་པ་སང་བ་དང༌།

ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་མད་ན་ཅག་ཅར་ད་མ་མ་འཛན་པ་ལ་གནད་པ་

གཞན་བསན་པའ། །

དང་པ་(སར་བཤད་པའ་སབ་བད་ད་དག་མ་འཐད་པའ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས།

རད་པ་དང༌། ལན་ན། །

དང་པ་(རད་པ་)ན།

ས་ཚགས་སང་ཅན་དན་རམས་ལ། །

གལ་ཏ་གཅག་ཉད་མ་རགས་ན། །

ར་ཞག་གཅག་པའ་བ་ད་ཉད། །

ས་ཚགས་ས་ན་ཅ་ལར་སང་། །ས་ཚགས་ས་སང་བ་ཅན་ག་དན་རམས་ལ་གལ་ཏ་གཅག་ག་རང་

བཞན་ཉད་མ་རགས་ན། ར་ཞག་ཁ་བ་སང་བའ་དབང་པའ་བ་གཅག་པ་ད་

ཉད་ས་ཚགས་ས་ཅ་ལར་སང་ས་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །

184

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་ན། དན་ས་ཚགས་ཡན་ན་གཅག་ག་རང་བཞན་ད་མ་འཐད་པས་

ཁབ་ན། ས་སར་དཀར་དམར་ས་ཚགས་སང་བའ་དབང་བ་ཆས་ཅན།

གཅག་ག་རང་བཞན་ད་མ་འཐད་པར་ཐལ། ས་ཚགས་ས་སང་བའ་ཕར།

འཁར་གསམ་ག་ཁས་བངས་ས་སམ་ད་བསམས་ས། །

འད་ལ། ཕ་རལ་དན་ཁས་བངས་པའ་དབང་ད་བས་ན། དབང་བ་མ་

འཁལ་བའ་རས་ད་ཉད་ཕ་རལ་ག་དན་གཅག་དང༌། ས་ཚགས་གང་ད་ཡང་

སང་བར་མ་འཐད་པས་རགས་མ་གབ་ཀ་ལན་འག་ནས་འདབས་ལ།

ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་མ་བངས་པའ་དབང་ད་བས་ན། དབང་ཤས་ཀ་

རས་ད་ཉད་ས་སར་དཀར་དམར་སགས་ཀ་རས་ས་སང་བས་ཁབ་པ་མ་

གབ་པའ་ལན་ད་མ་ཐག་འདབས་པར་འགར་ར། །

གཉས་པ་ལན་ལ་གཉས།

ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་མ་བངས་པའ་ལགས་ལ་བརན་ནས་ལན་གདབ་

པ་དང༌། དན་ཁས་བངས་པའ་དབང་ད་བས་ནས་ལན་གདབ་པའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་མ་བངས་པའ་ལགས་ལ་བརན་ནས་ལན་གདབ་པ་)ལ་གསམ།

མདར་བསན་པ། རས་པར་བཤད་པ། རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(མདར་བསན་པ་)ན།

ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་ཆས་ཅན། ཁད་སང་བ་ལར་ད་བདན་པར་མད་

ད། ཁད་སང་བ་ལར་ད་བདན་པའ་གཅག་ཏ་ཡང་མ་གབ། བདན་པའ་ད་མར་

ཡང་མ་གབ་པའ་ཕར། དའ་རགས་ས་མ་བསབ་པ་ན། ཕ་རལ་དན་ག་རམ་

མངན་སམ་ལའ།

185

པ་སང་བ་ལར་ག་བདན་པའ་གཅག་ཏ་མ་གབ་པར་ཐལ། ད་གབ་ན། དབང་

བ་མ་འཁལ་བའ་གཟང་ངར་རགས་པའ་ཆ་མད་མ་སད་པས་རལ་ཕན་ཆ་

མད་གཟང་དན་ད་བད་དགས་ན། རལ་ཕན་ཆ་མད་མ་སད་པའ་ཕར།

དའ་ར་མཚན་རལ་ཕན་ཆ་མད་གཉས་བར་མད་པར་ག་ས་ས་སར་

ནན་པའ་ཚལ་གས་གནས་པར་ཁས་ལན་ན། ད་གཉས་རག་པར་ཐལ། ག་

ས་ས་སར་ནན་པའ་གཟགས་ཅན་རས་ཐ་དད་གང་ཞག་ད་གཉས་ཀ་བར་

མད་པའ་ཕར། འདད་ན། ནབ་རལ་དའ་ངས་གཅག་གས་ཤར་རལ་ད་ལ་

རག་གམ་བདག་ཉད་ཐམས་ཅད་ཀས་ཐམས་ཅད་ད་རག །དང་པ་ལར་ན། ཆ་

མད་ཉམས་ལ། གཉས་པ་ལར་ན། ག་ས་གཅག་ཏ་འདས་པར་ཐལ་ལ། །

ད་ལར་ཕ་རལ་ག་དན་ཆ་མད་མ་སད་པས་ཕ་རལ་ག་དན་ཆ་བཅས་

ཀང་མ་སད་ད། ཆ་དང་ཆ་ས་སར་ཕ་ནས་དཔད་ན་ཕ་རལ་ག་དན་ཆ་མད་

ལ་ཐག་དགས་ཏ། ད་ལ་མན་པར་ཆ་ཐག་པ་མད་པར་ཁས་ལན་ན། ཕ་རལ་

དན་ད་རག་པས་བཏགས་པ་ཙམ་ད་གབ་ཀ་དངས་པར་མ་རང་ང་། །ད་ལར་

ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་ཇ་ལར་སང་བ་ལར་ག་བདན་པའ་གཅག་ཁགས་པ་

ན། ད་བསགས་པའ་ད་མ་ཡང་ཁགས་ས། །ད་ཁགས་པ་ན།

ཇ་ལ་ཇ་ལར་དན་བསམ་པ། །

ད་ལ་ད་ལར་རམ་བལ་ཞས། །ཇ་ལ་ཇ་ལར་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་སང་བ་ལར་ད་བདན་པའ་གཅག་

དང་ད་མར་གབ་མ་གབ་བསམས་པ་ན། ད་ལ་ད་ལར་སང་བ་ལར་ག་བདན་

186

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པའ་གཅག་དང་ད་མ་གང་ད་ཡང་མ་གབ་པས། སང་བ་ལར་ད་བདན་པའ་ཕ་

རལ་དན་ག་རམ་པ་དང་བལ་བས་ཁབ་ས། བདན་པའ་གཅག་དང་ད་མ་ལས་

མ་གཏགས་པའ་བདན་པར་གནས་པའ་ག་སབས་མད་པའ་ཕར་ཅས་པའ། །

མཁས་པ་རམས་ཀས་གང་གསངས་པ། །

ད་ན་དངས་སབས་འངས་པ་ཡན། །ད་འདའ་གཅག་དང་ད་བལ་ག་གཏན་ཚགས་མཁས་པ་སངས་རས་

རམས་ཀས་གང་གསངས་པ་ད་ན་དངས་པའ་སབས་ལས་འངས་པ་ཡན་ཏ།

ད་ལ་བ་ད་དངས་པ་སབས་ཞགས་ཀ་ཚད་མས་གབ་པའ་ཕར།

རང་ལགས་ལ། དབང་པའ་མངན་སམ་ལ་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་

སང་བ་ཁས་ལན་བཞད་ནས་ད་ཉད་བ་བག་ཏ་ཆས་ཅན་ད་བཟང་བ་མ་ཡན་

ག། གཞན་དག་དབང་ཤས་ལ་སང་བར་འདད་པའང༌། རང་ཉད་རག་པ་ལ་

སང་བར་འདད་པ་གང་ཡན་ཡང་རང་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་ཙམ་གཞར་

བཟང་ནས་སང་བ་ལར་ད་བདན་པ་འགག་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

ཕ་རལ་དན་བཀག་པའ་དབང་ད་བས་ནས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་

བཞན་མད་པར་སན་པའ་མདའ་དན་བཤད་པ་དང༌། དན་ཁས་བངས་པའ་

དབང་ད་བས་ནས་དའ་དན་བཤད་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

187

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་བཀག་པའ་དབང་ད་བས་ནས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་སན་པའ་མདའ་དན་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

སང་བ་ལར་ད་བདན་ན་དགག་མ་ནས་པ་དང༌། སང་བ་ལར་མ་བདན་

པའ་རགས་པ་དང༌། དས་གབ་པའ་དན་ཏ། །

དང་པ་(སང་བ་ལར་ད་བདན་ན་དགག་མ་ནས་པ་)ན།

གཅག་ལ་ས་ཚགས་ད་ཅར་འགར། །ཤས་པ་གཅག་ལ་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་ས་ཚགས་སང་བ་ད། སང་

བ་ལར་བདན་ན་ཅར་འགར་ཞ་ན།

བ་ད་ལ་ཡང་མ་འགར་ར། །བ་གཅག་པ་ད་ལ་ཡང༌། ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་ས་ཚགས་སང་བ་ད་

སང་བ་ལར་ད་བདན་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། ད་ལར་གབ་ན་ཕ་རལ་ག་དན་

གབ་དགས་པ་ལས་ད་མ་གབ་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་དན་རམས་བདག་ཉད་འདར། །

འདད་ན་ད་ལ་ངས་ཅ་བ། །གལ་ཏ་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་རམས་སང་བ་ལར་གབ་པའ་བདག་

ཉད་འདར་འདད་རགས་ན། ད་ལའང་ངས་དགག་པ་ཅ་ཡང་བ་བར་མ་

རགས་པར་ཐལ། ཚད་མས་གབ་པའ་དན་དགག་མ་ནས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(སང་བ་ལར་མ་བདན་པའ་རགས་པ་)ལ་གཉས།

ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པ་དང༌།

188

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནང་ཤས་པ་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པ་)ན།

ད་ཕར་དན་དང་ཤས་པ་ལ། །

རགས་སང་ཡད་མན་ད་བདག་ཉད། །

གཅག་ལ་བཀག་པ་ཉད་ཕར་དང་། །

མང་པ་ལ་ཡང་ཡད་མ་ཡན། །གཟང་བ་ཕ་རལ་ག་དན་བདན་པར་མ་གབ་པར་ཐལ། ཕ་རལ་དན་

དའ་བདག་ཉད་རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་ལ་ཡད་པ་བཀག་པ་ཉད་ཀ་ཕར་

དང༌། རལ་ཕན་མང་པ་ལ་ཡང་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། ཤས་པ་ལ་ཕ་རལ་

ག་དན་རགས་པར་སང་བ་འད་སང་བ་ལར་བདན་པར་ཡད་པ་མན་པར་

ཐལ། ད་བདན་པར་ཡད་ན། རགས་པའ་ཆ་མད་གབ་དགས་པ་ལས། རགས་

པར་སང་བ་དའ་བདག་ཉད་ཕ་རལ་ག་དན་ཆ་མད་གཅག་ལ་བཀག་པ་ཉད་

ཀ་ཕར་དང༌། རལ་ཕན་མང་པ་ལ་ཡང་སང་ཚལ༌ད་སང་བ་ལར་བདན་པར་

ཡད་པ་མ་ཡན་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(ནང་ཤས་པ་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་གཞན་དགག་པ་)ན།

ཕ་རལ་ག་དན་མད་ཀང་ད་དང་གཟང་འཛན་དན་གཞན་མ་ཁགས་

པར་ཐལ། ས་སར་སགས་དབང་ཤས་ལས་དན་གཞན་ད་སང་བ་འད་སས་

ཀང་དགག་མ་ནས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

189

ཡངས་གཅད་ནང་ཡན་ཕ་རལ་ལར། །

གནས་པ་འད་ན་ཆ་གཞན་ཡན། །ནང་ཤས་པ་ལ་བལས་པའ་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་འཛན་དན་གཞན་

མད་པར་ཐལ། སམ་གདང་སགས་འཛན་པའ་ང་བར་ཡངས་ས་གཅད་པ་

འད་ནང་འཛན་པ་ཡན་ཞང་ས་སར་སགས་ཕ་རལ་ལར་སང་ཞང་གནས་པ་

འད་ན། ཤས་པ་ད་ཉད་ཀ་རས་ས་གར་པའ་གཟང་བའ་ཆ་གཞན་ཡན་པའ་

ཕར།

ཐ་དད་མད་ཅན་ཤས་པ་ཡན། །

ཐ་དད་སང་བ་བསད་པ་ཉད། །

ད་ལ་གཅག་ན་མད་པས་ཀང་། །

གཉས་ཀའང་ཉམས་པར་འགར་བ་ཡན། །དས་ན་ཤས་པ་ཡ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་སང་བ་མ་རག་པས་

བསད་པ་ཉད་ཡན་ཏ། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་མད་པ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར།

དབང་ཤས་ཀ་གཟང་འཛན་དན་གཞན་གཉས་ཀའང་ཉམས་པར་འགར་བ་

ཡན་ཏ། ད་ལ་གཟང་བ་དན་གཞན་གཅག་པ་ད་ན་མད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(དས་གབ་པའ་དན་)ལ་གསམ།

གཉས་སང་ཤས་པའ་གནས་ལགས་ས་གབ་པ་དང༌། གཉས་སང་

190

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཁལ་པར་གབ་པ་དང༌། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ཀ་རང་བཞན་གས་སང་

པ་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་བཤད་པའ་མདའ་དན་ད་གབ་པའ།།

དང་པ་(གཉས་སང་ཤས་པའ་གནས་ལགས་ས་གབ་པ་)ལ་གཉས།

ཚག་དན་དང༌། མཐའ་དཔད་པའ། །

དང་པ་(ཚག་དན་)ན།

ད་ཕར་གཉས་སང་གང་ཡན་པ། །

ད་ན་ད་ཡའང་ད་ཉད་ཡན། །གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་གཉས་ཀས་སང་པའ་སང་ཉད་གང་ཡན་པ་

ད་ན་ཆས་ཅན། གཉས་མད་ཀ་ཤས་པར་མ་ཟད་གཉས་སང་ད་ཡ་འང་ད་ཁ་

ན་ཉད་ཡན་ཏ། མཐར་ཐག་དཔད་པའ་རགས་ཤས་ཀས་དཔད་བཟད་ཡན་

པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ལ་གཉས།

ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་བདན་པ་གཉས་ངས་གཟང་བ་དང༌། དན་དམ་

པའ་བདན་པ་ཇ་ལར་ཉམས་ས་བང་བའ་ཚལ་ལ། །

དང་པ་(ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་བདན་པ་གཉས་ངས་གཟང་བ་)ལ་གཉས།

མཚན་ཉད་དང༌། མཚན་བའ་དབ་བའ། །

དང་པ་(མཚན་ཉད་)ན།

དན་དམ་བདན་པའ་མཚན་ཉད། མཐར་ཐག་དཔད་པའ་རགས་ཤས་

ཀས་དཔད་བཟད་ཅང༌། རགས་ཤས་ད་ད་ལ་མཐར་ཐག་དཔད་པའ་རགས་

མངན་སམ་ལའ།

191

ཤས་ས་སང་བའ། །ཀན་རབ་བདན་པའ་མཚན་ཉད། ཐ་སད་པའ་ཚད་མའ་

རད་དན་གང་ཞག། མཐར་ཐག་དཔད་པའ་རགས་ཤས་ད་ད་ལ་རགས་

ཤས་ས་མ་སང་བའ། །

གཉས་པ་(མཚན་བའ་དབ་བ་)ན།

ཤས་བ་ཙམ་གཞར་བས་པ་ལ། ཀན་བརགས། གཞན་དབང༌། ཡངས་

གབ་གསམ་ལས། གཟང་འཛན་རག གསམ་ཐ་དད་པའ་ཆ་དང༌། བས་མ་

རག་ཐ་དད་པའ་ཆ་ལ་སགས་པ་རམས་ན་ཀན་བརགས་ཡན་ལ། གཉས་སང་

ག་ཤས་པ་འཁལ་པ་རམས་ན་གཞན་དབང་ཡན་ལ། ཡངས་གབ་ལ། འགར་

མད་ཡངས་གབ་དང༌། ཕན་ཅ་མ་ལག་པའ་ཡངས་གབ་གཉས་ས། །དང་པ་

ན། སར་བཤད་པའ་གཉས་སང་དང༌། ཕ་མ་ན། གཉས་སང་དང་བལ་བའ་

འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་རམས་ས། །

འགར་མད་ཡངས་གབ་ན། གང་ལ་དམགས་ནས་གམས་ན། ཤས་

སབ་མཐའ་དག་ཟད་པར་འགར་བའ་དམགས་པ་མཐར་ཐག་ཡན་པས། རམ་

པར་དག་པའ་དམགས་པ་ཞས་ཀང་བ། ཆས་རམས་ཀ་གནས་ལགས་ཞས་

ཀང་བ། དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཞས་ཀང་བའ། །

འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཡན་ནམ། ཀན་

རབ་བདན་པ་ཡན། དང་པ་ལར་ན། རམ་པར་དག་པའ་དམགས་པར་འགར་

བས། ད་ལ་དམགས་ནས་བསམས་པས་ཀང་ཤས་སབ་ཟད་པར་བད་ནས་

པར་འགར་ར། །ཕ་མ་ལར་ན་ཡངས་གབ་ཏ་བས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

192

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སན་མད་ད། རག་པས་བཏགས་པ་མན་པར་དངས་པ་རང་ག་ངས་

ནས་ཚགས་ཐབ་ཏ་ཡད་པས་དན་དམ་པར་ཡད་པ་ཡན་ཡང༌། འཕགས་

པའ་མཉམ་གཞག་ག་གཞལ་བ་མཐར་ཐག་ཏ་མ་རང་བས་བདན་པ་གཉས་

ཀ་གངས་ངས་བད་པའ་ཚ། ཀན་རབ་བདན་པ་ཡན་ག། དན་དམ་བདན་པ་

མན་ན། །

འ་ན་དན་དམ་བདན་པར་འདད་པའ་གཉས་སང་ག་ད་ཁ་ན་ཉད་ད་

སར་ཤས་པའ་ཡལ་དང་ཡལ་ཅན་རས་ཐ་དད་ཀས་སང་པ་ཙམ་ཡན་ནམ།

བ་བག་རག་པ་ད་དང་དའ་གཟང་བ་རས་ཐ་དད་ཀས་སང་པ་ཙམ་ཡན་ནམ།

དབང་པའ་ཤས་པ་རང་ག་གཟང་བ་དང་རས་ཐ་དད་ཀས་སང་པ་ཡན། དང་

པ་ལར་ན། ཤས་པའ་ཡལ་ཙམ་འདས་མ་བས་ཡན་ཞང༌། ད་ཤས་པ་དང་

རས་ཐ་དད་ད་མ་གབ་པ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ལ་སགས་པའ་རགས་ལ་

བལས་མད་ད་ཐ་སད་པའ་ཚད་མས་གབ་པའ་ཕར་དང༌། ད་གཉས་རས་ཐ་

དད་ད་ཞན་པ་ཆས་ཀ་བདག་འཛན་དང་འཁར་བའ་ར་བ་སགས་ས་མ་རང་

ང་། །

རགས་པ་ད་ཉད་ཀས་ཚལ་གཉས་པ་ཡང་མ་འཐད་ལ། གསམ་པ་

ཡང་མ་འཐད་ད། ཟ་བ་གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་ལ་སགས་པ་རང་ག་

གཟང་བ་དང་རས་ཐ་དད་ད་མ་གབ་པ་གབ་མཐའ་ལ་མ་ཞགས་པའ་རན་པ་

བར་བང་གས་ཀང་མངན་སམ་ད་རགས་པས། ད་དག་གས་ཀང་དན་དམ་

པའ་བདན་པ་མངན་སམ་ད་རགས་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

193

ཕགས་ད་དག་མ་འདད་མད་ཀ་དབང་པའ་ཤས་པ་མ་འཁལ་བ་ལ་

རང་ག་གཟང་བ་རས་ཐ་དད་ལར་སང་བ་འད་རམ་པར་རག་པས་དབང་ཤས་

མ་འཁལ་བའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་ཞན་པའ་བ་ཉན་སབ་ཀ་ར་བར་

གར་པའ་ཤས་སབ་དང་ཆས་ཀ་བདག་འཛན་ཡན་ལ། ཐམས་ཅད་མཁན་

པ་ཐབ་པ་ལ་སབ་པའ་གཙ་བ་ཡང་འད་ཡན་པས་འད་ཉད་བག་ཆགས་དང་

བཅས་པ་མ་ལས་པར་མ་སངས་བར་ད་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་ཐབ་མ་ནས་པ་

ཡན་ན། །ཆས་ཀ་བདག་འཛན་དའ་ཞན་ཡལ་རམ་པར་བཅད་པའ་མད་པར་

དགག་པ་ད་ཉད་འགར་བ་མད་པའ་ཡངས་གབ་ཅས་གང་བརད་པ་ད་ཡན་

ན། །དབང་པའ་ཤས་པ་མ་འཁལ་བ་མ་སད་ད། ཕ་རལ་ག་དན་མད་བཞན་

ད་སང་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ད་ལ་ན་ཟ་བ་གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་ལར་མངན་སམ་ཚད་མར་མ་

རང་བར་ཐལ། མད་པ་གསལ་སང་ཡན་པའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ས། དབང་

ཤས་ལ་སང་བའ་ས་སར་སགས་དན་བད་ནས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

འ་ན་ཟ་བ་གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་ཀང་མད་པ་གསལ་སང་མ་ཡན་

པར་ཐལ། ད་ལ་སང་བའ་ཟ་གཉས་ཀ་སང་བས་དན་བད་ནས་པའ་ཕར།

དས་ན་དབང་ཤས་ལ་ཕ་རལ་ག་དན་མད་བཞན་ད་གསལ་བར་སང་ན་

བདག་རན་དབང་པ་བསད་པ་སགས་འཁལ་བའ་ར་བཞ་པ་གང་རང་ལས་

སས་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན། མངན་སམ་མན་པར་འགར་ཏ། འཁལ་ར་

བཞས་བསད་པ་མངན་སམ་ད་ས་བདན་འགལ་པ་དང་བཅས་པ་གང་ནས་

194

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཀང་མ་བཤད་ད། །

གཞན་ཡང་དབང་པའ་མངན་སམ་ལ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀ་

རགས་ཀ་དགག་བ་སང་ན་གསལ་བར་སང་ངམ། མ་གསལ་བར་སང༌། དང་

པ་ལར་ན། མད་པ་གསལ་སང་གས་ཉས་པ་ཅ་ཞག་བས་ནས་ཚད་མར་མ་

འདད་པ་ཡན། ཕ་མ་ལར་ན་རག་པ་ཉད་ད་ཐལ་བར་འགར་ར། །

གལ་ཏ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ཀས་སང་པའ་མད་པར་དགག་པ་

འགར་བ་མད་པའ་ཡངས་གབ་ཅས་བརད་པ་ད་དན་དམ་པར་ཡད་དམ་

མད། དང་པ་ལར་ན། དངས་པར་ཐལ། ཕ་མ་ལར་ན། དན་དམ་པའ་བདན་པ་

མ་ཡན་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

སན་མད་ད། རག་པས་བཏགས་ཙམ་མན་པར་ཆས་རམས་ཀ་གནས་

ལགས་མཐར་ཐག་པ་དར་ཡད་པས་དན་དམ་པར་ཡད་པ་ཡན་ལ། ད་ལ་ན་

ཡང་དངས་པར་མ་འགར་ཏ། མད་པར་དགག་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འ་ན་

བམ་མད་ཀང་དན་དམ་པར་ཡད་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

ད་ཐ་སད་པའ་ཚད་མས་རད་པ་ཡན་ཡང་རགས་པས་ལགས་པར་

བརགས་པ་ན་བམ་པས་དག་པའ་ས་ཕགས་ལ་བ་ལ་བཏགས་པ་ཙམ་ད་ཟད་

ལ། འགར་མད་ཡངས་གབ་ན་རགས་པས་ལགས་པར་བརགས་པ་ན་རང་

བཞན་སམས་པའ་བ་མཐར་ཐག་པ་དས་རད་པའ་ཕར་ར། །ས་ཕགས་ལ་

སགས་པ་ཡང་དན་དམ་པར་ཡད་པས་དན་དམ་བདན་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

སན་མད་ད། ཚད་མ་རམ་ངས་ལས། འདར་ན་ཀན་ཏ་ཐ་སད་པའ་

མངན་སམ་ལའ།

195

ཚད་མའ་རང་བཞན་བརད་པ་ཡན་ཏ༌ཞས་ཚད་མ་རམ་ངས་ས་ཀན་ཏ་ཐ་

སད་པའ་ཚད་མ་རས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ན། བས་པ་རམས་ལ་ཡང་ཐན་

མང་ད་ཡད་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ལ་སགས་པ་ཡན་པས། བདན་པ་

གཉས་ས་བས་པའ་ཀན་རབ་ཀ་བདན་པར་བཞད་པར་གསལ་ལ། །དན་

དམ་པར་ཡད་མད་རད་པའ་དན་དམ་དང༌། བདན་པ་གཉས་ས་བས་པའ་

དན་དམ་བདན་པའ་དན་དམ་གཉས་མ་འད་བའ་ཚལ་ཁང་ད་ཆད་པར་བའ།།

གཉས་པ་(དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཇ་ལར་ཉམས་ས་བང་བའ་ཚལ་)ན།

ད་ལར་ཕ་རལ་ག་དན་འགག་པའ་རགས་པ་ཇ་ལར་འཚམ་པ་ར་དང་

དབང་པའ་ཤས་པ་ལ་གཟང་བར་སང་བའ་ས་སར་དཀར་དམར་སགས་

རང་སང་མཁན་ག་ཤས་པ་ལས་དན་གཞན་ད་མད་པའ་རགས་པ་ཇ་ལར་

འཚམ་པར་ཁང་ད་ཆད་པར་བས་ནས། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་རམ་པར་

བཅད་ཙམ་ག་མད་པར་དགག་པ་ད་ཉད་ལ་ར་གཅག་ཏ་མཉམ་པར་བཞག་

པར་བའ། །ད་ལས་ལངས་པ་ན། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་སང་བ་འད་

དག་ན་མ་རག་པས་བསད་པའ་སང་བ་ཙམ་ད་ཟད་ཀ། ཡང་དག་པར་མད་ད་

སམ་ད་ཡང་དང་ཡང་ད་འདས་པར་བའ། །

གཉས་པ་(གཉས་སང་འཁལ་པར་གབ་པ་)ན།

དངས་རམས་ཐ་དད་གནས་པ་འད། །

ད་ཐ་དད་ལ་བརན་པ་ཡན། །

196

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ན་བསད་པ་ཉད་ཡན་ན། །

ད་དག་ཐ་དད་ཀང་བསད་འགར། །གཟགས་ལ་སགས་པ་རང་སང་མཁན་ག་ཤས་པ་ལས་རས་ཐ་དད་

ད་སང་ཞང་ཞན་པ་དང༌། རམ་པར་ཤས་པ་རང་ག་ཡལ་ལས་རས་ཐ་དད་ད་

སང་ཞང་ཞན་པའ་ཐ་དད་པའ་སང་ཞན་ད་དག་ཀང་མ་རག་པས་བསད་པ་

ཙམ་ད་འགར་ཏ། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་སང་ཞང་ཞན་པ་ད་ན་མ་རག་

པས་བསད་པ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། དངས་པ་རམས་ཀ་ཡལ་

ཡལ་ཅན་རས་ཐ་དད་ད་གནས་པའ་སང་ཞན་འད་གཟང་འཛན་འད་རས་ཐ་

དད་ད་སང་ཞང་ཞན་པ་ལ་བརན་པ་ས་ད་ཙམ་ད་ཟད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཞན་དག་གཞང་འད་ཕ་རལ་དན་གས་བསས་པའ་གཟང་འཛན་

རས་ཐ་དད་འགག་པ་ལ་སར་བ་ན། ཅང་ཟད་སར་ད་རང་ཡང༌། ནང་ཤས་

པ་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་དང༌། གཉས་ཀ་བཀག་པས་གབ་པའ་དན་ད་

སང་བའ་ཕར་དང༌། ད་འགག་ཚལ་གཉས་པ་ད། ད་ཕར་དན་དང་ཞས་པའ་

རང་པ་བཞ་དང༌། ཡངས་གཅད་ནང་ཡན་ཞས་པའ་རང་པ་བཞ་ལ་ས་སར་

སར་བ་འགག་ས། རང་པ་དང་པ་བཞ་རགས་པའ་རས་ས་སབ་དཔན་ལ་

དབང་བས། ད་ལར་ན་འགར་མད་ཀ། ཕ་རལ་ག་དན་ན་མད་མད་ཀ། རམ་

པར་ཤས་པ་ཉད་གཉས་ས་སང་བ་ཅན་དན་དམ་པར་ཡད་ད་ཞ་ན། ད་ཡང་

རགས་པ་མ་ཡན་ཏ། འད་ལར་ནང་ག་ང་བ་ཡངས་གཅད་ཅས་བཤད་ད། །

མངན་སམ་ལའ།

197

གསམ་པ་(གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ཀ་རང་བཞན་གས་སང་པ་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་བཤད་པའ་མདའ་དན་ད་གབ་པ་)ན།

མཚན་ཉད་བདན་པ་བས་སང་པ་ཞས་ཀང་བརད་ད། གཟགས་ས་

རང་བས་གཟགས་མཚན་པར་བད་པའ་ཚ། མཚན་པར་བ་བ་གཟགས་ད་

གཟང་བ་ལགས་ས་ཆད་པ་ལར་སང་བ་དང༌། འདས་མཚན་པར་བད་པའ་

མཚན་ཉད་གཟགས་ས་རང་བ་ད་འཛན་བད་བའ་ཕགས་ས་ཆད་པ་ལར་

སང་བའ།

གཟང་དང་འཛན་པའ་རམ་པ་ལས། །

མཚན་ཉད་གཞན་ན་ཡད་མ་ཡན། །

དས་ན་མཚན་ཉད་སང་པའ་ཕར། །

རང་བཞན་མད་པར་རབ་ཏ་བཤད། །གཟང་བ་དང་འཛན་པའ་རམ་པར་སང་བ་ལས་མཚན་ཉད་ཀས་

མཚན་བ་མཚན་པའ་ཚལ་གཞན་ཡད་པ་མ་ཡན་ལ། གཟང་འཛན་རས་ཐ་

དད་ཀས་སང་པའ་ཕར། དས་ན་མད་ལས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་

པར་རབ་ཏ་བཤད་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དང༌།

མཚན་ཉད་བདན་པ་བས་སང་པས་ད་ལར་བཤད་པ་དས་ནའ་ཕར།

དས་ན་མཚན་ཉད་མཚན་བ་མཚན་པའ་ཚ་མཚན་བ་ལས་ས་བ་བ་

གཟང་བའ་ཕགས་ས་ཆད་པ་དང༌། མཚན་ཉད་ལས་ས་བ་བ་ད་འཇག་པར་

བད་པའ་འཛན་པའ་ཕགས་ས་ཚར་ཆད་པ་ལར་སང་བ་ལས་མ་གཏགས་

198

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པའ་མཚན་ཉད་ཀས་མཚན་བ་བ་ཡལ་ད་མཚན་མ་ཤས་ལ། བ་ད་ལ་ན་

གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་སང་བས་ཁབ་པས་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་

ཀས་སང་པས་མཚན་ཉད་བདན་པ་བས་སང་བ་ཞས་བཤད་ད། །

སབ་དཔན་རན་མཁན་པས་དངས་རམས་ཐ་དད་ཅས་པའ་གཞང་

དབ་མ་པའ་སང་ཉད་སན་པར་བཤད་པ་ན། སམས་ཙམ་རམ་རན་པ་ལ་དབ་

མ་པར་བས་པ་ད་ཉད་ཡན་ག། གཉས་སང་ག་ཤས་པ་ང་བ་ཉད་མད་པར་

ས་བའ་ཕགས་མ་ཡན་ཏ། ཤས་པ་ད་དན་དམ་པར་ཡད་པར་ལན་ད་མར་

སབས་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་(ཕ་དན་ཁས་བངས་བའ་དབང་ད་བས་ནས་དའ་དན་བཤད་པ་)ན།

ཕང་པ་ལ་སགས་བ་བག་གས། །

མཚན་ཉད་ཐམས་ཅད་བད་པ་ཡ། །

ཁད་པར་ཅན་དའང་ད་ཉད་མན། །

དས་ཀང་ད་དག་མཚན་ཉད་བལ། །ད་མ་སངས་པས་ཕང་པ། འབས་བའ་འབང་ཁངས་ས་གར་པས་

ཁམས། སམས་སམས་བང་ས་ཞང་མཆད་པར་བད་པས་ས་མཆད་ཅས་བ་

ལ་སགས་པའ་བ་བག་གས་ཕང་ཁམས་ས་མཆད་མཚན་པར་བད་པའ་

མཚན་ཉད་ད་དག་ཀང་མཚན་ཉད་བདན་པར་གབ་པ་དང་བལ་བ་ཡན་ཏ།

མཚན་ཉད་ད་ཐམས་ཅད་བ་བ་དང་བད་པ་ཡ་ཁད་པར་ཅན་ཡན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

199

ཁབ་པར་ཐལ། བ་བད་དའང་ད་ཁ་ན་ཉད་ད་གབ་པ་མན་པའ་ཕར། ར་

མཚན་དས་ཀང་མད་ལས་མཚན་ཉད་ན་མཚན་ཉད་ཀས་སང་ང་ཞས་

གསངས་ས། །

འདར་བ་བད་དན་དམ་པར་མ་གབ་པའ་དན་ན། ཐག་མར་བད་པ་

མཚན་ཉད་ང་བ་སར་མད་གསར་པ་ལ་བར་བ་ཡལ་ད་ཤར་ནས། དའ་རས་

ས་ལས་ས་བ་བ་མཚན་བ་ང་བ་སར་མད་གསར་པ་ལ་བར་གབ་པར་སང་

ལ། ལས་ལ་བ་བ་བད་པའ་ཚལ་ད་དན་དམ་པར་གབ་ན་བསད་བ་སད་བད་

ཉད་ད་འགར་བས་བ་བད་བདན་པ་བས་སང་པ་ཞས་བའ། ། འད་ན་ཕ་རལ་

ག་དན་ཁས་བངས་ནས་ཀང་རམ་གཞག་ད་ལར་བས་པ་ལ་འགལ་བ་མད་

ད། །

གསམ་པ་(རད་སང་)ལ་གསམ།

འཁལ་སང་ས་བ་ར་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་དང༌། དན་དམ་བདན་པ་ཐ་

མལ་པས་ཀང་མངན་སམ་ད་རགས་པར་ཐལ་བ་སང་བ་དང༌། ཐབ་པས་ཕ་

རལ་ག་དན་གསང་བར་མ་རགས་པར་ཐལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་(འཁལ་སང་ས་བ་ར་མད་ད་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

ཕ་རལ་ག་དན་མད་ན་ར་བང་ག་ར་བཞན་ད་ཐ་མལ་པ་རམས་ལ་ད་

སང་ག་བ་ས་བ་མ་འཐད་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

མ་རག་གས་བསད་བདག་ཉད་ལ། །

ཇ་ལའ་རང་རན་ལ་ལས་ནས། །

200

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རམ་རག་ད་བཞན་མན་རམ་པ། །

ས་འགར་རབ་རབ་ལ་སགས་བཞན། །ཉན་མངས་ཅན་མ་ཡན་པའ་མ་རག་པ་དག་གས་རད་བསད་པའ་

བདག་ཉད་ཅན་ག་ཐ་མལ་པ་ཆས་ཅན། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་མ་སད་ན་

ཡང་ཁད་ལ་གནས་ལགས་ད་ཁ་ན་བཞན་ད་རག་པ་མན་པའ་གཉས་སང་

ག་རམ་པ་ཅན་ག་རམ་རག་ས་བར་འགར་ཏ། དན་ད་མངན་པར་ཞན་པས་

བཞག་པའ་བག་ཆགས་ད་རང་ཉད་འཇག་བད་ཇ་ལ་བའ་རང་ག་སད་བད་

ཀ་རན་ལ་བལས་ནས་རམ་རག་ད་འད་ས་བའ་ཕར། དཔར་ན་རབ་རབ་ཅན་

ལ་ས་ཤད་ལ་སགས་པ་མད་བཞན་ད་སང་བ་བཞན་ན། །

གཉས་པ་(དན་དམ་བདན་པ་ཐ་མལ་པས་ཀང་མངན་སམ་ད་རགས་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

ར་བང་ག་མག་ལ་ར་མད་ན་ད་མངན་སམ་ད་རགས་པ་ལར་གཟང་

འཛན་རས་ཐ་དད་ར་བང་ག་ར་ལར་མད་ན། གཉས་སང་ཐ་མལ་པ་རམས་

ཀས་ཀང་མངན་སམ་ད་རག་དགས་པས་འབད་པ་མད་པར་གལ་བར་ཐལ་

བར་འགར་ར་ཞ་ན།

ཕ་རལ་མཐང་མན་ཐམས་ཅད་ཀས། །

ད་ཉད་ད་ན་རག་མ་ཡན། །

གཟང་དང་འཛན་པའ་བསད་པ་དག །

མངན་སམ་ལའ།

201

མད་ན་ད་ན་མད་ཕར་ར། །ཕ་རལ་དན་དམ་བདན་པ་མངན་སམ་ད་མཐང་བ་མན་པའ་ས་ས་ས་

བ་ཐ་མལ་པ་ཆས་ཅན། གཟང་འཛན་རས༌ཐ་དད་ར་བང་ག་ར་ལར་མད་ན་

ཡང༌། ཁད་ཐམས་ཅད་ཀས་ཀང་གཉས་སང་ག་ད་ཁ་ན་ཉད་ད་ན་མངན་

སམ་ད་རག་པ་མ་ཡན་ཏ། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་ཞན་པས་རད་བསད་

ཅང་ད་ཅང་ཟད་ཙམ་ཡང་མ་སངས་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། གཟང་བ་དང་

འཛན་པ་རས་ཐ་དད་ད་ཞན་པའ་བསད་པ་དག་མད་ན་བས་པ་འཁར་བར་

འཁར་བ་ད་ན་མད་པའ་ཕར། རད་སང་འད་ན་སང་ཉད་གཏན་ལ་འབབས་

པའ་སབས་ཀ་གཙ་བ་གཅག་ཏ་སང་ང་། །

གསམ་པ་(ཐབ་པས་ཕ་རལ་ག་དན་གསང་བར་མ་རགས་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

ཐབ་པས་བཀའ་དང་པར་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་གཞག་གསངས་པ་མ་

རགས་པར་འགར་ཏ། ཕ་རལ་ག་དན་ཅང་ཟད་ཀང་མ་གཟགས་པའ་ཕར།

ཁབ་པ་མད་ན། ཕན་ཅ་ལག་གསང་བ་ཉད་ད་ཐལ་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

དས་ད་ཉད་དན་བཏང་སམས་ཅན། །

གང་ཆན་གཟགས་སངས་ཉད་མཛད་ནས། །

འཇག་རན་ཐགས་ན་འབའ་ཞག་གས། །

ཕ་རལ་དཔད་ལ་འཇག་པར་མཛད། །འཇག་རན་དན་ད་མངན་པར་ཞན་པ་དས་ན་གཉས་སང་མངན་སམ་

202

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་གཟགས་ཀང༌། གདལ་བ་འགའ་ཞག་ག་བསམ་ངར་ད་ཁ་ན་ཉད་ཀ་དན་

སན་པ་བཏང་སམས་ས་མཛད་པ་ཅན་ག་ཐབ་པ་བཅམ་ལན་འདས་ཆས་

ཅན། ད་ཁ་ན་ཉད་གཟགས་ཀང་མ་གཟགས་པ་ལར་གང་ཆན་ག་གཟགས་

སངས་ཉད་མཛད་ནས་ཕ་རལ་རམ་པར་དཔད་པ་ལ་འཇག་པར་མཛད་པའ་

ར་མཚན་ཡད་ད། ཉན་ཐས་ཀ་རགས་ཅན་ལ་སགས་པའ་འཇག་རན་པ་

རལ་བར༌འཛན་པའ་གང་ཟག་ག་བདག་འཛན་ལག་པའ་ཐགས་དགངས་

འབའ་ཞག་གས་དན་ག་རམ་གཞག་མཛད་པའ་ཕར།

དས་ན་བསན་བཅས་འདར་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་གཞག་མཛད་པ་

ཡང༌། རགས་ཅན་གསམ་གའ་ལམ་ག་རམ་གཞག་སན་བཞད་ལ། ད་ལ་ཉན་

ཐས་རགས་ངས་པ་ཞ་བ་བགད་པ་གཅག་པ་བ་ལ་བ་ལ། ཆས་ཀ་བདག་

མད་བསན་ད་མ་རང་བས་ད་ཐར་ལམ་ལ་བཀ་བར་བད་པའ་ཐབས་ས་ཕ་

རལ་དན་ག་རམ་གཞག་མཛད་པ་ཡན་ན། །

འ་ན་རང་ལགས་ལ་ཉན་ཐས་ཀ་ཐག་པ་ཚད་མས་ཡངས་ས་དག་པའ་

དན་བསམ་པ་མ་ཡན་པར་ཞན་ཡལ་ལ་འཁལ་པའ་ལག་ཤས་འབའ་ཞག་ཏ་

འགར་བར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་དན་མད་བཞན་ད་ཕ་རལ་ག་དན་གཞར་

བཞག་ནས་མ་རག་སག་བསལ་སགས་ཀ་རམ་གཞག་མཛད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

སན་མད་ད། ཚད་མས་རགས་པར་བད་པ་ལ་ཕང་པ་མ་རག་པ་

སགས་ས་རགས་པར་བད་ཀ། ཕ་རལ་དན་ད་གར་པའ་ཕང་པ་མ་རག་པའ་

ཞས་རགས་པར་མ་བད་ལ། རལ་འབར་ཉམས་ས་ལན་པའ་ཚ་ན་ཡང་ཚལ་

མངན་སམ་ལའ།

203

ད་ཁ་ན་བཞན་ད་ཡན་པས། ཤང་ར་ཆན་པ་ས་ཡང་རང་ལགས་ལ་ཐག་པ་

གསམ་ག་རམ་གཞག་མཛད་པའ་ཉན་ཐས་ཀ་ཐག་པ་ཞན་ཡལ་ལ་འཁལ་

པའ་ལག་ཤས་ས་འདད་པ་ན་ས་ཡང་མད་ད། །

ཕ་རལ་ག་དན་གབ་མཐས་ཁས་ལན་པའ་ཉན་ཐས་མད་ས་པ་དག་

ཀང་ས་མ་རག་རགས་ཀ་རས་དཔག་ཚད་མས་ཕ་རལ་དན་ག་ས་འད་མ་

རག་པའ་སམ་ད་རགས་དགས་པར་མ་འདད་ཅང༌། རལ་འབར་སད་པ་པས་

ཀང་ཕ་རལ་དན་གས་དབན་པའ་ས་འད་མ་རག་པའ་སམ་ད་རགས་དགས་

པར་མ་བཞད་པས། རད་པ་ད་ན་སལ་བའ་འཇག་ཚལ་མ་ཤས་པའ་རད་

པའ། །

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་བངས་བའ་དབང་ད་བས་ནས་ལན་གདབ་པ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་(དངས་)ན།

ཤས་པ་ས་སགས་ས་ཚགས་པ། །

ཤས་པའ་ཁད་པར་གཞན་རན་མད། །

མཐང་ནས་མ་ཡན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཤས་པ་གཅག་ལ་ས་སར་སགས་ས་ཚགས་པ་གཟང་དན་ད་བད་

པའ་ཤས་པའ་ཁད་པར་ཁ་འཛན་དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ཆས་ཅན། རང་

ལས་རས་གཞན་པའ་ས་སར་དཀར་དམར་སགས་ས་སང་བ་ལ་བརན་ཅང༌།

204

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་སར་དཀར་དམར་ས་ཚགས་ས་སང་བ་དར་མད་ད། ད་ལར་ཡད་ན་ཁད་

ཀ་ཆ་གཅག་རང་འཛན་ཤས་པ་མ་འཁལ་བས་ཡན་གར་ད་མཐང་དགས་པ་

ལ། ད་ལར་མཐང་ནས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན་ཁ་བ་ལ་ཆ་འད་སན་པའ།། ཆ་གཞན་སར་པའ་ཞས་སགས་ཀ་

རམ་དབ་མཐང་བ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཡ་ཚ། །

རམ་དབ་དན་ལ་འཇག་པར་འགར། །ད་འདའ་རམ་དབ་བད་པ་ད་ཡ་ཚ་དབང་ཤས་མ་འཁལ་པ་ཉད་ཕ་

རལ་ག་ས་སར་སགས་ས་ཚགས་ས་སང་བ་ལ་ད་འདའ་རམ་དབ་དན་

མཐན་འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་འདའ་རམ་དབ་ཕ་རལ་ག་དན་ལ་

འཇག་པར་འགར་བ་ཙམ་ཡན་པའ་ཕར།

ཕ་རལ་དན་ཁས་ལན་ན་དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ལ་ཕ་རལ་ག་དན་

སང་ཞས་བའ། དབང་ཤས་ད་ཉད་ཕ་རལ་ག་དན་ད་སང་ང་ཞས་ཁས་མ་

བང་ང་། །དས་ན་སར་ག་རད་པ་ད་ལ་དབང་ཤས་གཅག་ཉད་ཕ་རལ་ག་

དན་ས་ཚགས་ས་སང་བ་རགས་མ་གབ་པའ་ལན་འདབས་པ་ཡན་ན། །

ཤས་གང་ཇ་ལར་སང་བ་ད། །

ད་ལ་ཉད་ད་མང་བ་ཡན། །དབང་ཤས་གང་ལ་ཇ་ལར་ཕ་རལ་ས་ཚགས་ས་སང་བ་ད་ཆས་ཅན།

མངན་སམ་ལའ།

205

ཕ་རལ་དན་མ་ཡན་ཏ། ཁད་ལ་ཇ་ལར་སང་བ་ད་ལ་ཉད་ད་རང་རག་མངན་

སམ་གས་དངས་ས་མང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ལར་སམས་ཀ་རམ་པ་ན། །

ས་ཚགས་གཅག་ག་ང་བར་འགར། །ད་ལར་ཁ་འཛན་དབང་པའ་སམས་ལ་ས་སར་སགས་རམ་པ་ས་

ཚགས་སང་བའ་རམ་པ་ད་དག་ཆས་ཅན། ཁད་ས་ཚགས་ཡན་པས་ཁ་

འཛན་དབང་ཤས་རས་ད་མར་ཐལ་བའ་སན་མད་ད། ཁད་ཁ་འཛན་དབང་

ཤས་གཅག་ག་ང་བར་གབ་ས་རས་གཅག་ཏ་འགར་བའ་ཕར།

རས་སགས་གཟགས་ན་གཅག་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ཤས་པའ་ས་ཚགས་རས་གཅག་ལ་འད་བ་ལར་རས་ལ་

སགས་པའ་ཁ་དག་ག་གཟགས་ས་ཚགས་པ་ཡན་ལག་ཅན་ཆ་མད་གཅག་

ལ་འད་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་བཞན་རམ་དབ་མད་པར་འགར། །འ་ན་ཤས་པའ་ས་ཚགས་ད་བཞན་ད་རས་ལ་སགས་པའ་ཁ་དག་

རམས་ཀང་ཡ་བལ་ད་རམ་དབ་བར་མད་པར་འགར་བར་ཐལ། ད་དག་ཡན་

ལག་ཅན་ཆ་མད་གཅག་ལ་འད་པའ་ཕར། ས་སར་དབ་བ་ཡན་ལག་ལ་ཡན་

ན་ཞ་ན།

ཐ་དད་ཅན་ན་རམ་བསལ་བ། །

206

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐ་དད་མད་པ་གཞན་མཐང་མད། །ཐ་དད་པ་ཅན་ག་ཡན་ལག་ག་ས་སགས་རམ་པར་བསལ་བའ་ཆ་ཐ་

དད་མད་པའ་ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་ག་ཁ་བ་མད་པར་ཐལ། ད་ལར་ཡད་

ན་མངན་སམ་གས་མཐང་དགས་པ་ལ། མཐང་བ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་མད་ན་དབང་ཤས་ཀས་རལ་ཕན་འཛན་

དགས་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་བ་གཅག་གས་རལ་ཕན་ད་མ་ཅག་ཅར་

འཛན་མ་ནས་པས་རམ་གས་འཛན་དགས་པ་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་འགར་ར་ཞ་

ན།

གལ་ཏ་དབང་པ་ལ་སགས་བཞན། །

ཁད་པར་སས་གར་མང་པ་དག །

ཅག་ཅར་བ་ཡ་རར་འགར་ཡང་། །

འགལ་བ་དག་ན་ཅ་ཞག་ཡད། །ཁད་པར་ཅན་ད་སས་པར་གར་བའ་རལ་ཕན་མང་པ་དག་ཅག་ཅར་

རང་འཛན་དབང་བ་ཡ་རར་མ་རང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ལར་འགར་ཡང་

འགལ་བ་དག་ན་ཅ་ཞག་ཀང་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། གལ་ཏ་དཔར་ན་

དབང་པ་ལ་སགས་པ་རན་གསམ་གས་དབང་ཤས་གཅག་བསད་པ་བཞན་

ནམ། རགས་པ་ཅན་པ་ཁད་ཡན་ལག་ཅན་མད་པའ་དབང་པ་དང་བདག་

མངན་སམ་ལའ།

207

ཡད་ཕད་པ་ལས་ཤས་པ་གཅག་ས་བར་འདད་པ་ལར་ར། །

ད་ལ་བ་ར་ཡན་ཡང་གཟང་དན་ད་མ་རང་ང་ཞ་ན།

ར་ཡ་དངས་པ་མ་གཏགས་པ། །

གཟང་བ་ཞས་བ་གཞན་ཅའང་མད། །

ད་ལ་བ་ན་གང་ད་སང་། །

ད་ན་ད་ཡ་གཟང་བར་བརད། །ད་ལ་གཟགས་ཀ་རལ་ཕན་ད་མ་ད་ན་ཆས་ཅན། རང་འཛན་དབང་

པའ་བ་ད་ཡ་གཟང་བར་བརད་པ་ལ་འགལ་བ་མད་ད། རང་འཛན་དབང་

པའ་བ་ན་གང་ག་རམ་ལན་ད་སང་བའ་རམ་པ་དའ་ལག་རས་འཇག་བད་ཀ་

ཕ་རལ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། རང་འདའ་རམ་པ་དངས་ས་གཏད་

པའ་ར་ཡ་དངས་པ་མ་གཏགས་པ་གཟང་བའ་དན་ཞས་བ་བ་གཞན་ཅའང་

མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ཅན་དན་གཞན་མད་ན་ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་ལ་གནད་པ་གཞན་བསན་པ་)ལ་གསམ།

བ་ལང་ད་ཡན་ལག་ད་མ་དང་ལན་པར་མ་འཛན་པར་ཐལ་བ་དང༌།

དངས་པ་རས་གཞན་མཐང་ཡང་བ་རམ་པ་གཅག་པ་ཅན་ཁ་ནར་ཐལ་བ་

དང༌། ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་གངས་ཅན་ག་ལགས་ལ་ཡང་གབ་པའ། །

དང་པ་(བ་ལང་ད་ཡན་ལག་ད་མ་དང་ལན་པར་མ་འཛན་པར་ཐལ་བ་)ན།

ཇ་ལར་རང་ག་ཡན་ལག་བཅས། །

208

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཅག་ཅར་ཡན་ལག་ཅན་བཟང་ཡན། །ཇ་ལར་རང་ག་ཡན་ལག་ད་མ་དང་བཅས་ནས་ཅག་ཅར་ཡན་ལག་

ཅན་བ་ལང་གཟང་བ་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། བ་གཅག་གས་དན་ད་མ་

མ་འཛན་པའ་ཕར།

ལག་ཤལ་སགས་མཐང་མད་པར་ན། །

བ་གང་ཤས་པ་མཐང་བ་མད། །འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། ལག་ཤལ་ལ་སགས་པའ་དན་ད་མ་མཐང་

བ་མད་པར། བ་ལང་འཛན་པའ་དབང་པའ་ཤས་པ་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ཡན་ཏན་གཙ་བ་དག །

ཅག་ཅར་རགས་པར་འདད་ན་ཡང་། །གལ་ཏ་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ས་མ་གར་བའ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འཛན་

པ་ཡན་ག། ཡན་ཏན་ཏ་ཁད་པར་དང༌། གཙ་བ་ཁད་པར་ག་གཞ་དག་ཏ་

འགར་བའ་ད་མ་ཅག་ཅར་རགས་པར་འདད་ད་ཞ་ན་ཡང༌།

ཅག་ཅར་ཡན་ལག་རགས་འཛན་མན། །

ཡན་ཏན་ལ་སགས་ལན་པའང་མན། །བ་གང་ད་ཅག་ཅར་ཡན་ལག་རགས་པས་ཁད་པར་ད་བས་ནས་

འཛན་པ་མན་པར་ཐལ། བ་ལང་ར་བས་ཁད་པར་ད་བས་ནས་འཛན་པ་ན་ར་

མངན་སམ་ལའ།

209

བ་གཡ་འགལ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའང་འཛན་པ་མན་པར་

ཐལ། བས་ད་མ་འཛན་པའ་ཚ་ཁད་གཞ་རས་ཁད་ཆས་ར་ར་བའ་རས་ཀས་

ཁད་པར་ད་བས་ནས་འཛན་ག་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ཀ་ལག་པ་མན་པའ་

དན་ད་མ་མ་འཛན་པའ་ཕར།

ཁད་པར་དང་ན་ཁད་པར་ཅན། །

བརད་པར་འདད་པའ་གཞན་དབང་ཕར། །ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ཀང་རས་ས་གབ་པ་མ་ཡན་ཏ། ཁད་པར་དང་

ཁད་པར་ཅན་བརད་པར་འདད་པའ་གཞན་དབང་ཙམ་གས་བཞག་པའ་

ཕར། དས་ན་བ་ལང་ད་ནག་སགས་ད་མ་དང་ལན་པར་དས་ཅག་ཅར་ད་མ་

འཛན་པར་ཐལ། དན་ད་མ་འཛན་ན་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ས་བས་ནས་འཛན་

དགས་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

ཡན་ལག་ཉད་ད་ཉར་བཟང་གང་། །

ད་ཉད་ཀས་ན་ད་འཛན་འགར། །ཁད་ཆས་ཀ་ཡན་ལག་ཉད་ད་ཉ་བར་གཟང་བ་གང་ཡན་པའ་ཁད་

ཆས་གཅག་པ་ད་ཉད་ཀས་ཁད་གཞ་ད་ཁད་པར་ད་བས་ནས་འཛན་པར་

འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དངས་པ་རས་གཞན་མཐང་ཡང་བ་རམ་པ་གཅག་པ་ཅན་ཁ་ནར་ཐལ་བ་)ན།

རང་ག་དངས་པ་གཞན་དག་ལས། །

210

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐ་དད་མད་ཕར་ཡན་ཏན་སགས། །

ཐ་དད་བད་པའང་མ་བཟང་ཕར། །

གཞན་གཞན་མཐང་ཡང་བ་གཅག་འགར། །བམ་སམ་ལ་སགས་པའ་རས་གཞན་དང་གཞན་མཐང་ཡང་བ་རམ་

པ་གཅག་པ་ཅན་ད་འགར་བར་ཐལ། བམ་སམ་རང་ག་དངས་པ་མཐང་བ་

ཙམ་གས་རས་གཞན་དག་ལས་ཐ་དད་ད་རམ་པ་འཆར་བའ་ནས་པ་མད་

ཅང་ཡན་ཏན་ལ་སགས་པ་རས་ཐ་དད་ད་འབད་པར་བད་པའང་དས་དའ་

ཚ་མ་གཟང་བའ་ཕར།

རགས་ས་མ་མ་གབ་ན། གཞན་ག་བ་ས་བ་གཞན་ཉད་དན་གཞན་ལ་

བལས་པ་འགལ་ལ། ཕ་མ་མ་གབ་ན། བ་གཅག་གས་ཅག་ཅར་དན་ད་མ་མ་

འཛན་པ་ཉམས་ས། །

ཡན་ཏན་ལ་སགས་ཁད་པར་ན། །

གཟང་ཕར་ད་མ་རགས་འགར་ན། །གལ་ཏ་སར་རས་བཟང་ནས། ཕས་ཡན་ཏན་ལ་སགས་པའ་ཁད་

པར་གཟང་བའ་ཕར་རམ་གས་ད་མ་རགས་པར་འགར་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

འགར་མད་ད་ལ་ཡན་ན་ཡང་། །

འད་དག་ག་འབལ་འཆལ་བར་འགར། །

མངན་སམ་ལའ།

211

རམ་གས་ད་མ་རགས་པར་འགར་མད་ཀ། རས་དང་ཡན་ཏན་འད་

དག་ག་ཁད་གཞ་ཁད་ཆས་ཀ་འབལ་བ་འཆལ་བར་འགར་བར་ཐལ། ཡང་

ད་དག་བས་ཅག་ཅར་མ་འཛན་པ་ད་ལ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པ་གངས་ཅན་ག་ལགས་ལ་ཡང་གབ་པ་)ན།

ས་སགས་ད་མ་ཉད་ཡན་ཕར། །

ཅག་ཅར་ད་མ་འཛན་པར་གབ། །གངས་ཅན་ག་ལགས་ལ་ཡང་བ་གཅག་གས་ཅག་ཅར་དན་ད་མ་

འཛན་པར་འདད་དགས་པར་གབ་པར་ཐལ། ས་སགས་ད་ཙམ་ལ་བད་སག་

བཏང་སམས་སགས་ད་མ་ཉད་ཀ་བཀད་པ་ཙམ་ཡན་པའ་ཕར། ཡན་ཏན་

གསམ་པ་མ་གཟང་ང་ཞ་ན།

བཀད་པ་ཅན་ན་མ་བཟང་བར། །

བཀད་པ་འཛན་པ་མ་རང་ཕར། །ད་མ་རང་བར་ཐལ། ད་ཙམ་ལ་ཡན་ཏན་གསམ་ག་བཀད་པ་ཙམ་ད་

ཁས་བངས་པ་གང་ཞག་བཀད་པ་ཅན་མ་གཟང་བར་མངན་སམ་གས་དའ་

བཀད་པ་འཛན་པར་མ་རང་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(ལག་པ་ད་མ་དང་ས་དན་གཞན་དབང་ཤས་ཀ་གཟང་དན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཆས་ཅན་གཅག་ག་ལག་པ་ད་མ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་

པ་དང༌། ས་དན་གཞན་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པའ། །

212

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(ཆས་ཅན་གཅག་ག་ལག་པ་ད་མ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པ་)ན།

དང་པའ་ཆས་ཅན་རས་དཔག་གས་གབ་ན་ཐག་མད་ད་འགར་བས་

མངན་སམ་གས་གབ་དགས་ལ། ད་ལ་ན་ལག་ཆས་ད་མ་མངན་སམ་གས་

འཛན་པར་འགར་ཏ། ཆས་ཅན་ས་ལ་བ་ད་ལག་ཆས་ད་མ་དང་ལན་པའ་

ཕར་ཅ་ན།

ཆས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལས་ལག་པ། །

གང་དང་གང་ལས་ལག་ད་ལས། །

ཐ་དད་བརགས་པའ་ཐ་དད་ཅན། །

ད་ན་ད་མའ་ང་བ་ཉད། །ཆས་ཅན་ས་ད་ན་ལག་པ་ད་མའ་ང་བ་ཉད་ཡན་ཏ། ས་མ་ཡན་པའ་

ཁམས་གསམ་ག་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ལས་ལག་པར་རང་ར་ལས་སས་པའ་

ཕར། ས་མ་ཡན་པའ་ལག་ས་གང་དང་གང་ལས་ལག་པའ་ལག་པ་ད་ལས་

ཐ་དད་པའ་སའ་ལག་ས་ཐ་དད་པའ་ཆ་ད་རམས་ཆས་ཅན། རག་པས་

བཏགས་པའ་ཐ་དད་ཅན་ཡན་ཏ། ལག་པས་བས་པའ་ཐ་དད་གང་ཞག །རས་

ཐ་དད་མ་ཡན་པའ་ཕར།

བརགས་པའ་རང་བཞན་ཐ་དད་པ། །

ས་ཚགས་སང་བ་ད་དག་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

213

རག་པ་མད་སམས་ས་ཚགས་མན། །

རས་འགའ་བ་ཡ་སད་ཡལ་མན། །རག་པས་བཏགས་པའ་རང་བཞན་ཐ་དད་པ་ས་ཚགས་སང་བ་ད་དག་

ན་ཆས་ཅན། རག་པ་མད་པའ་དབང་པའ་སམས་མ་འཁལ་བ་ལ་ས་ཚགས་

ས་སང་བ་མན་ཏ། གཟང་དན་ལས་རས་འགའ་ས་བ་ཡ་དབང་མངན་ག་

གཟང་དན་ག་སད་ཡལ་མན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ས་དན་གཞན་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་དངས་དང༌། དས་རགས་ཅན་གཞན་ཡང་ཁགས་པའ། །

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན།

གལ་ཏ་དཀར་སགས་ཡད་གར་ཀང་། །

དབང་པའ་སད་ཡལ་ཅ་འད་བ། །

ད་ན་ས་ཡས་བརད་མན་ཏ། །

ཤས་པའ་རང་བཞན་ཐ་དད་ཕར། །གལ་ཏ་དཀར་པ་ཉད་ལ་སགས་པའ་ས་དན་གཞན་ཡད་པར་གར་

ཀང་དབང་མངན་ག་གཟང་དན་མ་ཡན་པར་ཐལ། དབང་པའ་མངན་སམ་

ག་སད་ཡལ་ཅ་འད་བ་ད་ན་ས་ཡས་བརད་པ་མན་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

དབང་ཤས་དང་ས་བང་ཤས་པའ་སང་ཚལ་ག་རང་བཞན་ཐ་དད་པའ་ཕར།

214

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བ་རམས་དན་གཅག་ཉད་ཡན་ཡང་། །

རན་ས་ཚགས་པས་དར་འགར་ན། །གལ་ཏ་དབང་པའ་བ་དང་རག་པ་རམས་གཟང་དན་གཅག་ཉད་ཡན་

ཡང༌། རན་དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་དང༌། ཡད་ཀ་དབང་པ་ས་ཚགས་ལ་

བརན་པས་སང་ཚལ་ཐ་དད་པ་དར་འགར་ར་ཞ་ན།

ད་ན་ར་བ་ལ་སགས་སམས། །

ཐ་དད་དན་ཅན་ད་གང་ལས། །ད་ན་ར་བ་ལ་སགས་པའ་དབང་པའ་སམས་མ་འཁལ་བ་ལ་པ་ཐ་དད་

པའ་གཟང་དན་ཅན་ད་སབ་བད་གང་ལས་ཀང་མ་འགབ་པར་ཐལ། གཟང་

དན་གཅག་ཡན་ཡང་བདག་རན་ཐ་དད་པས་སང་ཚལ་ཐ་དད་ད་འགར་བའ་

ཕར།

སམས་ཀ་རན་ན་གཞན་དང་གཞན། །

སས་ས་ཆག་ཀང་གཅག་ཉད་ཀ། །

དངས་ད་རང་བཞན་ས་ཚགས་ས། །

སང་བ་ད་ན་གང་ལས་ཡན། །རག་པ་དང་དབང་ཤས་གཉས་སམས་ཀ་རན་གཞན་དང་གཞན་ལས་

སས་ས་ཆག་ཀང་གསལ་མ་གསལ་ག་རང་བཞན་ས་ཚགས་ས་སང་བ་ད་

མངན་སམ་ལའ།

215

ན་ར་གང་ལས་ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཡལ་གཅག་ཉད་ཀ་དངས་

པ་ད་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པའ་ཕར། དབང་ཤས་དང་རག་པ་དན་

གཅག་ཡན་ཏ། སར་མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་དན་ལ་ཕས་འདའ་ཞས་

ང་ཤས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

མཐང་བ་རགས་པ་མད་པར་ན། །

བརད་དང་རམ་རག་འཇག་པའ་ཕར། །

མཐང་ལས་བ་གང་ལ་སགས་པའ། །

ང་ཤས་པ་ན་བཟག་པ་ཡན། །མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་གཟང་དན་ལས་བ་ལང་ང་སམ་པ་ལ་

སགས་པའ་ང་ཤས་པའ་བ་ན་ས་བ་ལག་པར་རགས་པ་ཡན་ཏ། མངན་

སམ་གས་མཐང་བའ་དན་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་རགས་པ་མད་པར་རད་

བད་ས་དང་རམ་རག་འདད་པ་ཙམ་གས་འཇག་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དས་རགས་ཅན་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན།

བ་ལང་ལ་སགས་མཐང་བ་ལ། །

རགས་སགས་བརད་དང་རམ་རག་དག །

རས་ས་འག་ལས་རས་དཔགས་གང་། །

ད་ཡང་འད་ཡས་སན་ཕང་ང་། །

216

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བ་ལང་ལ་སགས་པ་མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་དན་ལ། བ་ལང་ང་

ཞས་པ་ལ་སགས་པའ་བ་ལང་ག་རགས་སགས་བརད་པའ་ས་དང༌། དའ་

རས་ས་འབང་བའ་རམ་རག་དག་རས་ས་འག་བའ་རགས་ལས་རགས་

སགས་དན་གཞན་རས་ས་དཔག་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཡང་རགས་པ་འད་

ཡས་སན་ཕང་བ་ཡན་ཏ། ས་རག་འདད་པ་ཙམ་གས་འཇག་པར་བསན་པའ་

ཕར།

མཐང་བ་ཐ་དད་ཉད་ཡན་ཡང་། །

ང་ཤས་པ་ཞས་བ་བ་ཡ། །

རམ་རག་གཅག་ན་རང་བཞན་གས། །

བད་པ་ཡན་ཞས་བརད་ཟན་ཏ། །མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་བ་ལང་ག་བསལ་བ་རམས་ས་དན་

གཞན་མད་པའ་ཐ་དད་པ་ཉད་ཡན་ཡང་རགས་གཅག་ཏ་ང་ཤས་པ་ཞས་བ་

བ་ཡ་བ་བསད་པ་ལ་འགལ་བ་མད་ད། ད་འདའ་རམ་རག་གཅག་རང་བཞན་

གས་བད་པ་ཡན་ན་ཞས་བརད་ཟན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ལ་གསམ།

རད་པ་དང༌། ལན་དང༌། ད་ལ་རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(རད་པ་)ན།

སབ་དཔན་ཕགས་ཀ་གང་པས་དབང་མངན་ལས་དན་གཞན་པའ་

མངན་སམ་ལའ།

217

ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཁས་བངས་པ་ལ། མ་སགས་ར་བ་མ་ཕག་པ་ན་ར། ཁད་

འདད་པའ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་དས་དབང་པའ་མངན་སམ་གས་གཟང་ཟན་

ནམ། མ་གཟང་བ་འཛན།

སར་མང་བ་ན་འཛན་པ་ན། །

ཡད་ན་ཚད་མ་ཉད་མ་ཡན། །

མ་མཐང་འཛན་ན་ལང་བ་ལ། །

སགས་པ་ཡས་ཀང་དན་མཐང་འགར། །སར་མང་བའ་དན་འཛན་པ་ཡན་ན་བཅད་ཤས་ཡན་པས་ཡད་ཀ་

མངན་སམ་ན་ཚད་མ་ཉད་མ་ཡན་པར་འགར་ལ། སར་མ་མཐང་བའ་དན་

རང་མཚན་འཛན་ན་ལང་བ་ལ་སགས་པ་ཡས་ཀང་དན་རང་མཚན་མཐང་

བར་འགར་ར་ཞ་ན།

གཉས་པ་(ལན་)ལ་གཉས།

སའ་དན་དང༌། ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པའ། །

དང་པ་(སའ་དན་)ན།

ཁ་ཅག་མཛད་ལས། དག་པ་འདས་མ་ཐག་པ་ཡ། །རམ་ཤས་གང་

ཡན་ད་ཡད་ད། །ཞས་པའ་དན་ཡད་དབང་ཡན་ན་འདས་པ་ཡན་པས་ཁབ་

པ་བསན་པར་བསམས་ནས། འདས་པ་ལས་འདས་པ་མ་ས་བའ་ཕར། ཡད་

དབང་ལས་ཡད་དབང་མ་ས་བས་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ལ་རགས་འདའ་རན་

218

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མད་ཅང༌། དབང་མངན་སད་ཅག་བཅ་ས་བའ་ཚ་ཡད་མངན་ཀང་ད་དང་

གངས་མཉམ་ད་སད་ཅག་བཅ་ས་ལ། སན་ད་དབང་མངན་སད་ཅག་གཅག་

ས་བ་དས་ཡད་མངན་སད་ཅག་དང་པའ་ད་མ་ཐག་རན་བད་ལ། དབང་

མངན་སད་ཅག་བཅ་པ་དང༌། ཡད་མངན་སད་ཅག་དག་པ་དས་མཉམ་ཞང༌།

དའ་རས་ས་ཡད་མངན་སད་ཅག་གཅག་ས་ལ། ད་དག་ཀང་དངས་སབས་

ཀ་རགས་པས་གབ་པར་བཞད་པ་དག་ཀང་འཐད་པར་མ་སམས་ཏ། བདག་

རན་གས་དན་བད་མ་ནས་པ་ད་འད་བ་ས་བདན་ག་འགལ་པ་དང་བཅས་པ་

ཁངས་མ་གང་ནས་ཀང་མ་བཤད་ཅང༌། རགས་པས་ཀང་མ་འཐད་པའ་ཕར་

ར། །

མཛད་ཀ་གཞང་འདའ་དན་ཡང་འཇག་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་རང་

དས་ན་འདས་མ་ཐག་པའ་ཡད་བདག་རན་ད་སན་པ་ཡན་ག། ཡད་དབང་

ཡན་ན་འདས་པས་ཁབ་པར་སན་པ་མན་ན། །

གཞན་ཡང་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཆས་ཅན། ཡད་ཀ་རམ་པར་ཤས་པ་

མ་ཡན་པར་ཐལ། ཁད་ལ་རང་ག་བདག་རན་གས་བསད་པའ་བ་བ་ཅང་

ཟད་ཀང་མ་བས་པའ་ཕར། མ་གབ་ན་ཡད་དབང་ཡན་ན་འདས་པ་ཡན་པས་

ཁབ་པའང་ཉམས་ས། །ཁབ་པ་མད་ན། དབང་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་ལ་ཡང་

རང་ག་བདག་རན་གས་བ་བ་ཅ་ཡང་མ་བས་པར་མཚངས་ས། །

ཁ་ཅག་རན་མཁན་པའ་ལགས་ས་བས་ནས་དན་ཉ་བ་ཡལ་ད་བད་

པའ་འདའ་སམ་པའ་ངས་ཤས་ཀ་ཁད་པར་འགའ་ཞག་ཡད་ཀ་མངན་སམ་

མངན་སམ་ལའ།

219

ད་འདད་པ་ཡང༌། ས་རག་སབ་འཇག་ཏ་འདད་པ་ལ་ཕར་ལ་འཕངས་པའ་

གནད་པ་ཐམས་ཅད་རང་ཉད་ལ་འཇག་པར་འགར་ཞང༌། ད་དག་ལ་ཚད་

མའ་བསལ་བ་ཅང་ཟད་ཀང་བསན་ད་མད་པར་འགར་ར། །

དས་ན་སབ་དཔན་ཆས་མཆག་ག་བཞད་པ་འབའ་ཞག་འཐད་པར་སམས་ཏ།

ད་ལ་རན་གསམ་ངས་གཟང་བ་དང༌། ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་དང༌། ད་

ལ་རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(རན་གསམ་ངས་གཟང་བ་)ན།

གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ལ་བ་ས་ཐབས་གཅག་ག་

དབང་མངན་སད་ཅག་ཐ་མ་ད་ལ་ཡད་པའ་ཡད་མངན་རང་དབང་ད་བསད་

པའ་ཆ་བདག་རན་དང་མང་བར་བསད་པའ་ཆ་ད་མ་ཐག་རན་ཡན་པས་

རས་གཅག་ལ་ལག་པ་འགལ་བ་ཡན་ན། །དབང་མངན་ཐ་མ་དའ་གཟང་དན་

ག་རགས་འད་སད་ཅག་གཉས་པ་ན། ཡད་མངན་དའ་དམགས་རན་ཡན་

ན། །དས་ན་དབང་མངན་རགས་པའ་རས་དར་ཡད་མངན་དས་ཀ་ཐང་བའ་

མཐར་ཐག་པའ་སད་ཅག་མ་གཅག་ས་བ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་)ན།

སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གས་གཞན་དག་གས་ཡད་མངན་མད་པར་

རལ་བ་ལ། ད་དག་ག་དགས་པ་ལག་པའ་ཕར་ཏ་མད་མཛད་པས། ལང་

ལས་གགས་པ་ཙམ་ཞག་བཤད་ཀ་འད་ལ་ཚད་མ་གཞན་བཙལ་བར་བ་བ་

མ་ཡན་ན། །ཞས་གསངས་པས་སབ་དཔན་ཆས་མཆག་ཡད་ཀ་མངན་

220

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སམ་འཇལ་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པར་བཞད་པ་ཡན་ན། །ཞས་ཟར་བ་ན།

སས་བ་དམ་པ་རམས་ལ་སར་བ་འདབས་པ་ཡན་ཏ། རགས་པའ་དབང་

ཕག་ས་ཡང་ཚད་མས་མ་གབ་བཞན་ད་མངན་སམ་ག་དབ་བར་བཞད་པ་

མ་སད་པའ་ཕར་ར། །

དས་ན་དཔད་པ་གསམ་གས་དག་པའ་ལང་ག་རགས་ཡང་དག་ལ་

བརན་ནས་དཔག་དགས་པས་ས་ས་ས་བ་རམས་ལ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་

ཤན་ཏ་ལག་གར་ད་བཞད་པ་ཡན་ན། །དས་ན་ས་ས་ས་བ་རམས་ཀས་ཡད་

ཀ་མངན་སམ་ཡད་ཆས་རས་དཔག་གས་འགབ་པ་ཡན་ག་དངས་སབས་

ཀ་ཚད་མ་སགས་ཀས་མ་འགབ་བ། །སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གས་འད་ལ་

ཚད་མ་གཞན་བཙལ་བར་བ་བ་མ་ཡན་ཞས་གཞན་ཞས་ཁད་པར་ད་བས་

པས་ཀང་ཚད་མ་གཅག་བཞད་པར་ག་བར་བའ། །

གསམ་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན།

འ་ན་ས་ས་ས་བའ་རད་ཀ་གཟགས་འཛན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ད་

ཤས་པ་མན་ན་མངན་སམ་ད་མ་རང་པས་ཤས་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་རང་

མང་བད་རང་རག་མངན་སམ་གས་མང་དགས་པས་མངན་སམ་ཚད་མས་

གབ་པར་འགར་ལ། ད་ལ་ན་གང་ཟག་ད་ལ་ཤན་ཏ་ལག་གར་ད་འགལ་ལ་ཞ་

ན།

འ་ན་ད་སད་ས་བའ་གང་ཟག་ཁད་རང་ག་རད་ཀ་ཤས་པ་ཡང་ཡན་

ལ་དས་ཀ་ཐང་བའ་མཐར་ཐག་པ་ཡན་པའ་གཞ་མཐན་ད་ཁད་རང་ག་རད་

མངན་སམ་ལའ།

221

ཀ་རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མས་གབ་པར་ཐལ། ད་ཁད་རང་ག་རད་ཀ་

ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན་འཕགས་པར་ཐལ་ལ། །

གཞན་ཡང་ཁད་རང་ག་རད་ཀ་ཤས་པ་ཡང་ཡན་ལ་གང་ཟག་ག་

བདག་མད་ཡང་ཡན་པའ་གཞ་མཐན་ད་རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མས་

གབ་པར་ཐལ། གལ་ཏ་ཤས་པ་ད་རང་རག་གས་མང་བ་ཙམ་ཡན་ག་རང་

རག་མངན་སམ་ཚད་མས་གབ་པ་མན་ན་ཞ་ན།

ད་ན་ཡད་མངན་ལ་ཡང་མཚངས་ས། །གལ་ཏ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་

རང་རད་ཀ་མངན་སམ་ཚད་མས་མ་གབ་ཀང་རང་རད་ཀ་མངན་སམ་

གས་མང་དགས་ལ། ད་ལ་ན་ཤན་ཏ་ལག་གར་ད་འགལ་ལ་ཞ་ན།

འ་ན་ཉན་ཞག་གཅག་ལ་དས་ཀ་ཐང་བའ་མཐར་ཐག་པའ་རམ་རག་

གངས་ཇ་ཙམ་བརས་པའ་གངས་ད་སད་ཀས་བསས་པའ་ཤས་པ་ད་དག་

རང་རད་ལ་མ་མང་ན། རང་རད་ཀ་ཤས་པར་འགལ་ལ། མང་ན་ཤན་ཏ་

ལག་གར་མན་པས་ཁབ་པ་ཁད་ཀས་ཁས་བངས་པས་རང་རད་ལ་དངས་

སབས་ཀས་གབ་པར་ཁས་ལན་དགས་པར་འགར་ར། །

དས་ན་རང་རད་ལ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་མང་ཞས་པ་ཡང་མང་བ་ད་

འད་སས་པའ་དན་ཡན་ག་རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མས་གབ་པའ་དན་

མན་ན། །འ་ན་རང་རད་ལ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཡད་པ་ཚད་མ་གང་གས་

གབ་ཅ་ན།

རང་རད་ལ་དབང་མངན་ས་བར་དངས་སབས་ཀ་ཚད་མས་གབ་པ་

222

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ན། དབང་མངན་ག་རས་ས་ཡད་མངན་ངས་པར་ས་བས་ཁབ་པ་དཔད་པ་

གསམ་གས་དག་པའ་ལང་ག་རགས་ལ་བརན་ནས་ཡད་ཆས་རས་དཔག་

གས་གབ་པ་ཡན་ན། །འ་ན་རང་བ་ལག་གར་ད་འགར་ཞ་ན།

སད་པ་པ་དག་རང་རད་ལ་བ་ཡད་ཙམ་རགས་ལས་རགས་དགས་

པ་ལ་དགག་པ་རས་པར་མཛད་པ་ཡན་ག། རང་རད་ཀ་བ་ཡན་ན་རང་ག་

གཞལ་བ་མངན་གར་ཡན་པས་ཁབ་པ་བར་བན་གས་ཀང་སབ་མ་ནས་

ས།།

ས་ས་ས་བའ་རད་ལ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཚད་མ་ཡད་དམ་མད།

དང་པ་ལར་ན། མངན་སམ་གས་ངས་པར་གབ་དགས་པས། དས་ཀ་ཐང་

བའ་མཐར་ཐག་པ་ས་ས་ས་བའ་མངན་སམ་ཚད་མས་རགས་པར་འགར་

ར། །ཕ་མ་ལར་ན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཚད་མ་མ་སད་པའ་ཕར། འཕགས་པ་

ཁ་ནའ་རད་ཀ་ཚད་མར་འགར་ར་ཞ་ན།

རང་རད་ཀ་ཚད་མ་ཡན་ན་ངས་པར་རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མས་

གབ་དགས་པས། ས་ས་ས་བའ་རད་ལ་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཡད་ཀང་ཡད་

ཀ་མངན་སམ་ཚད་མ་མད་ལ། ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཤན་ཏ་ལག་ཏ་གར་པ་

ན་དས་ཁད་པར་ད་བས་པའ་དའ་རན་གསམ་ཡང་ཤན་ཏ་ལག་ཏ་གར་པ་

ལང་ལ་བརན་ནས་དགག་པ་ཡན་ན། །དབང་མངན་སད་ཅག་ཐ་མ་དངས་

སབས་ཀས་གབ་ན། དས་ཡད་མངན་ག་ད་མ་ཐག་རན་བད་པའ་ཆ་ཡང་

དངས་སབས་ཀས་གབ་དགས་ཞས་ས་བ་ན་རགས་པ་མ་ཤས་པའ་རམ་

མངན་སམ་ལའ།

223

འགར་ར། །

གཉས་པ་(ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དང་པའ་ལན་དང༌། གཉས་པའ་ལན་ན། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དང་པའ་ལན་)ན།

སད་ཅག་ཉད་ཕར་འདས་པ་ཡ། །

དན་མཐང་ཡད་པ་མ་ཡན་ཞང་། །གཟགས་འཛན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཆས་ཅན། ཁད་རང་ག་ད་མ་

ཐག་རན་ད་ཡ་གཟང་དན་ཁད་ཀས་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མཐང་བ་ཡད་

པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ཁད་རང་ག་ད་མ་ཐག་རན་ག་དས་ན་འདས་པའ་

ཕར། དར་ཐལ། དའ་རར་གར་པའ་སད་ཅག་མ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། རགས་

མ་གབ་ན།

སད་ཅག་མན་ན་མཚན་ཉད་ན། །

ཁད་པར་བཅས་པ་བརད་བར་འགར། །ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཚད་མར་མཚན་པ་ལ་མཚན་ཉད་གསར་ད་མ་ས་

བའ་ཤས་པ་ལས་ཁད་པར་དང་བཅས་པ་བརད་པར་བ་བར་འགར་བར་

ཐལ། ཡད་ཀ་མངན་སམ་ད་སད་ཅག་མ་མན་པའ་གཟང་དན་འཛན་པའ་

ཕར།

བ་བ་བསབས་ཅན་ལས་ལ་ན། །

224

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཁད་པར་ཅང་ཟད་མ་བད་ལ། །

དབང་པ་ཅན་ནམ་གཞན་དག་ན། །

སབ་པར་བད་པར་ཇ་ལར་འདད། །དབང་པ་གཟགས་ཅན་ལས་སས་པ་ཅན་ག་གཟགས་འཛན་དབང་

པའ་མངན་སམ་མམ། གཞན་དག་ས་ས་ས་བའ་རད་ཀ་གཟགས་འཛན་

ཡད་ཀ་མངན་སམ་ན་ཆས་ཅན། གཞལ་བ་སར་མ་རགས་གསར་ད་སབ་

པར་བད་པའ་ཚད་མར་ཇ་ལར་ཡང་འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། རང་འདན་

བད་ཀ་ཚད་མ་ས་མས་ས་འདགས་གཅད་པའ་བ་བ་སབ་ཟན་པ་ཅན་ག་

ལས་ལ་ན། ས་འདགས་མ་འད་བའ་ཁད་པར་ཅང་ཟད་ཀང་གཅད་པར་མ་

བད་པར་རགས་ཟན་ད་ཉད་ལ་འཇག་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། རགས་

ཁས་བངས།

དབང་པ་ཅན་ནམ་ཞས་པ་ན། དབང་པའ་མངན་སམ་སད་ཅག་གཉས་

པ་ཕན་ཆད་བཅད་ཤས་ཡན་ག་ཚད་མ་མ་ཡན་པ་བཞན་ད། ཡད་ཀ་མངན་

སམ་ཡང་ད་འད་བར་ཐལ་ཞས་པའ། །

འད་དག་ན། ཕགས་ས་མ་ས་བས་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཁས་བངས་

ནས་ད་ལ་བཟང་ཟན་འཛན་པ་དང་མ་འཛན་པའ་བརག་པ་བད་པ་མ་ཡན་

ག། ཡད་ཀ་མངན་སམ་ད་བཟང་ཟན་འཛན་ན། ཉས་པ་བརད་ནས་བཟང་

མ་ཟན་པའ་དན་འཛན་བསབ་བཞད་པ་ཡན་ན། །དབང་མངན་སད་ཅག་དང་

མངན་སམ་ལའ།

225

པ་ཚད་མར་བཞག་པ་ལ་ཡང་ས་ཕའ་ཆ་ད་མ་ཡད་ཀ། དས་ཀ་ཐང་བའ་

མཐར་ཐག་པ་ཡན་ན། ཡད་མངན་དང་འད་བར་ས་སའ་ཚད་མར་མ་རང་ང་

དངས་པ་ད་ལས་ས་བའ་བའང་། །

ཐམས་ཅད་ཅག་ཅར་འབང་བར་འགར། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་དང་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་

བའང་ཐམས་ཅད་ཆས་ཅན། དས་ཅག་ཅར་འབང་བར་འགར་བར་ཐལ།

གཟང་དན་ག་དངས་པ་གཅག་པ་ད་ལས་དངས་ས་ས་བའ་ཕར།

གཞན་གས་ཁད་པར་བ་མན་ན། །

ད་ལ་ལས་པ་འགལ་ཕར་ར། །དབང་མངན་ག་གཟང་དན་ཆས་ཅན། རན་ད་ལ་བལས་ནས་ཀང་བ་

གཉས་རམ་གས་བསད་པ་འགལ་བར་ཐལ། རན་གཞན་གས་ཁད་པར་ད་

བ་བ་མན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཐལ་བ་གཉས་པའ་ལན་)ན།

ད་ཕར་དབང་པའ་རམ་པར་ཤས། །

ད་མ་ཐག་རན་ལས་བང་ཅན། །

ཡད་ན་ཡལ་གཞན་ཉད་འཛན་བད། །གཟགས་འཛན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ན་ཆས་ཅན། གཟགས་འཛན་

226

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དབང་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་ལས། གཟང་ཡལ་གཞན་ཉད་འཛན་པར་བད་

ད། དའ་ད་མ་ཐག་རན་ལས་བང་བ་ཅན་ག་དན་རག་མ་འཁལ་བ་ཡན་པའ་

ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། ད་མ་ཐག་རན་ག་གཟང་དན་འཛན་པ་ལ་ཉས་པ་

བརད་ཟན་པ་དའ་ཕར།

ད་ཕར་ལང་བས་མཐང་བ་མན། །ཁད་ཀས་དབང་མངན་གས་མ་མཐང་བའ་དན་འཛན་པས། ལང་

བས་གཟགས་མཐང་བར་ཐལ་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གཟང་དན་རགས་

མཚངས་པའ་དབང་མངན་དའ་ད་མ་ཐག་རན་ལས་ཁད་ས་བ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ།

ཡལ་ངས་མད་འཛན་པར་ཐལ་བ་སང་བ། དའ་གཟང་ཡལ་དབང་

མངན་དང་ལན་ཅག་ཚགས་ནས་རན་བད་པ་མ་འཐད་པ་སང་བ་དང༌། ད་

འཐད་ན་གཟང་འཛན་མ་འཐད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(ཡལ་ངས་མད་འཛན་པར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

རང་དན་རས་འགའ་དན་ལས་ཅན། །

དབང་སས་བ་ན་ར་ཡན་ན། །

ད་ཕར་འད་གཞན་འཛན་ན་ཡང་། །

ངས་པ་འཛན་པར་འདད་པ་ཡན། །གཟགས་འཛན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ཆས་ཅན། གཟགས་འཛན་

མངན་སམ་ལའ།

227

དབང་མངན་ལས་གཟང་ཡལ་གཞན་འཛན་ན་ཡང༌། གཟང་ཡལ་ངས་པ་

ཅན་འཛན་པར་འདད་པ་ཡན་ཏ། དབང་མངན་རང་ག་གཟང་དན་ག་རས་

ས་འག་བའ་དན་སད་ཅག་གཉས་པ་དང་དས་གཅག་ཏ་ཚགས་པ་ལ་བལས་

པ་ཅན་ག་གཟགས་འཛན་དབང་སས་ཀ་བ་ན་ཁད་ཀ་ད་མ་ཐག་པའ་ར་

ཡན་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་( དའ་གཟང་ཡལ་དབང་མངན་དང་ལན་ཅག་ཚགས་ནས་རན་བད་པ་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན།

ད་དང་བད་དས་མཚངས་མད་ཅན། །

རང་ཤས་དས་ཅན་དན་དག་ན། །

ཅ་ལར་དབང་པའ་ཤས་པ་ཡ། །

ལན་ཅག་བད་པ་ཡན་ཞ་ན། །ཅ་ལར་ཡད་མངན་ག་གཟང་དན་ད་དབང་པའ་ཤས་པ་དང་དས་

མཉམ་ད་ཚགས་ནས་ད་ཡ་ལན་ཅག་བད་པའ་རན་བད་པ་ཡན་པ་མ་འཐད་

པར་ཐལ། ད་དང་འབས་བ་བད་པའ་དས་མཚངས་པ་མད་པ་ཅན་ཡན་པའ་

ཕར། དར་ཐལ། ད་ན་རང་འཛན་ཤས་པའ་དས་ཅན་ག་དན་དག་ཡན་ལ།

དབང་མངན་ན་དའ་སར་ཡད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

མད་པ་སར་ནས་མད་ཕར་དང་། །

ཕས་ཀང་ཉ་བར་མ་སར་ཕར། །

228

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རའ་སར་ཆས་ཅན། རའ་ནས་པ་མད་པར་ཐལ། ར་མད་པའ་ཕར།

ཕས་ར་གབ་པའ་དས་ཀང་ཆས་ཅན། འབས་བ་ལ་ཕན་པ་ཉ་བར་མ་སར་

བར་ཐལ། འབས་བ་དང་དས་མཉམ་ད་གབ་པའ་ཕར། དས་ན།

ར་རམས་ཐམས་ཅད་སར་ཡད་ཡན། །

ད་ཕར་རང་བ་བཅས་དན་མན། །ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་ཆས་ཅན། རང་འཛན་ག་བ་དང་

བཅས་ནས་དས་མཉམ་ད་ས་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་འཛན་མངན་སམ་ག་

ར་ཡན་པ་དའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། ར་རམས་ཐམས་ཅད་རང་འབས་ཀ་

སར་ཡད་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་( ད་འཐད་ན་གཟང་འཛན་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན།

དས་ཐ་དད་པས་ཇ་ལར་འཛན། །

ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་ད་ཇ་ལར་ཡད་ཀ་མངན་སམ་

གས་འཛན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་གཉས་དས་ཐ་དད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་རགས་པ་ཤས་པ་ཡས། །

ཤས་པའ་རམ་པ་འཇག་ནས་པའ། །

ར་ཉད་ལ་ན་གཟང་བར་ཤས། །

མངན་སམ་ལའ།

229

ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་ཆས་ཅན། ཡད་ཀ་མངན་སམ་

དའ་གཟང་དན་ཡན་ཏ། ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་ཤས་པ་དའ་རམ་པ་དངས་

ས་འཇག་ནས་པའ་དན་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། རགས་པ་ཤས་པ་

ཡས་ད་འདའ་ར་ཉད་ལ་གཟང་བར་བ་བའ་དན་ག་འཇག་བད་ད་ཤས་པའ་

ཕར།

ར་ད་མ་ཉད་ཡད་ན་ཡང་། །

འབས་བ་རས་བད་ས་བ་གང་། །

ད་ན་ད་ཡ་ང་བ་ད། །

བཞག་དང་གཟང་ཞས་བརད་པ་ཡན། །གཟགས་འཛན་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ལ་ར་ད་མ་ཉད་ན་ཡད་ན་ཡང༌།

གཟགས་སད་ཅག་ཐ་མ་ད་དའ་གཟང་དན་ཡན་ཏ། འབས་བ་ཡད་མངན་ད་

ཡལ་ག་རམ་པའ་རས་ས་བད་ཅང་ས་བ་གང་ཡན་པའ་རམ་པ་དའ་ང་བའ་

ལག་རས་འཇག་བད་ད་ལ་གཟང་དན་ཞས་བརད་པ་ཡན་ལ། ད་གཟགས་

དས་བཞག་པའ་ཕར།

གསམ་པ་རང་རག་མངན་སམ་ལ་གཉས།

མཚན་ཉད་བསབ་པ་དང༌། མཚན་གཞ་བསབ་པའ། །

དང་པ་(མཚན་ཉད་བསབ་པ་)ན།

བད་སགས་བདག་ཉད་གཞན་མ་བརན། །

230

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་བད་པར་ན་ནས་མ་ཡན། །བརའ་དས་ཀ་བད་སག་ལ་སགས་པའ་བདག་ཉད་གཞན་ཐ་སད་ཀ་

དས་ས་རས་འག་བད་པ་ལ་མ་བརན་ཏ། སད་ཅག་ས་ཕ་ཕན་ཚན་རས་འག་

མ་བད་པའ་ཕར། བད་སགས་རང་མཚན་པ་ད་ལ་ད་མང་རང་རག་གས་

བར་བད་པར་ནས་པ་མ་ཡན་ཏ། དས་ད་བར་དང་ཐ་སད་ཀ་དས་གཉས་ས་

རས་འག་བད་པར་མ་མཐང་བའ་ཕར། དས་ན།

ད་ཕར་ད་དག་རང་རག་ན། །

བརད་དང་རས་འབལ་ཅན་མ་ཡན། །བད་སགས་ད་དག་མང་བའ་རང་རག་མངན་སམ་ན་ཆས་ཅན།

བརད་པ་ས་དང་རས་ས་འབལ་བ་ཅན་ད་ཡལ་འཛན་པ་མ་ཡན་ཏ། བར་ལ་

བལས་པ་མད་པར་གཟང་ཡལ་རང་མཚན་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(མཚན་གཞ་བསབ་པ་)ལ་གསམ།

བད་སགས་ནང་ག་བམ་པར་འདད་པ་དགག ཕའ་བམ་པར་འདད་

པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(བད་སགས་ནང་ག་བམ་པར་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

འདད་པ་བརད་པ་དང༌། ད་དགག་པའ། །

དང་པ་(འདད་པ་བརད་པ་)ན།

གཞན་ཡང་རག་བད་མན་ད་དག །

མངན་སམ་ལའ།

231

རང་ག་ང་བ་ཅ་ལར་རག །རགས་པ་ཅན་པ་དང་བ་བག་པ་ན་ར། བད་སགས་ད་དག་རང་ག་ང་

བ་ཅ་ལར་རག་པ་ཡན་ཏ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གཞན་རག་ཏ་འདད་པ་ད་དག་

ཀང་རང་རག་མན་ན་འདས་གཞན་ཡང་རག་པར་བད་པ་མན་པའ་ཕར། འ་

ན། བད་སགས་རག་པར་ཚར་བ་འད་ཅ་ཡན་ཞ་ན།

དན་གཅག་ལ་བརན་རམ་ཤས་ཀ། །

རག་བ་ཡན་ཞས་འགའ་ཞག་ཟར། །བད་སག་ད་དང་བདག་དན་གཅག་ལ་འད་འབལ་གབ་པ་ལ་བརན་

པའ་ཡད་ཀ་རམ་ཤས་ཀས་བད་སག་རག་པར་བ་བ་ཡན་པ་ལ། ད་དག་

ཀང་ཤས་པ་ཡན་པ་ལར་ཚར་བ་ཡན་ན། །ཞས་འགའ་ཞག་ཟར་ཏ། །

གཉས་པ་(ད་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དབང་ཤས་འཁར་ག་ཚར་བ་བད་བ་རང་རག་མངན་སམ་ག་མང་

བར་བསབ་པ། ད་དན་རག་ཏ་བསབ་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་འཁར་ག་ཚར་བ་བད་བ་རང་རག་མངན་སམ་ག་མང་བར་བསབ་པ་)ལ་གཉས།

སར་ཤས་པར་སབ། མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པའ། །

དང་པ་(སར་ཤས་པར་སབ་པ་)ན།

ད་དང་ད་མན་རང་བཞན་ཅན། །

ད་དང་ད་མན་དངས་རས་བསད། །

232

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རམ་ཤས་ར་ལས་གཞན་མན་སས། །

བད་སགས་ད་ཅས་ཤས་མ་ཡན། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་འཁར་ག་བད་སགས་ད་

ཆས་ཅན། ར་མཚན་ཅས་ཤས་པ་མ་ཡན་པ་མ་འཐད་ད། གཟགས་འཛན་

དབང་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་དའ་ར་ལས་གཞན་མན་པ་ད་དང་ར་ཚགས་

གཅག་ལས་སས་པའ་ཕར། ཁབ་པ་ཡད་ད། འབས་བ་འད་བ་ད་དང༌། འད་

བ་ད་མན་པའ་རང་བཞན་ཅན་ག་འབས་བ་ན་དངས་ར་འད་བ་ད་དང༌། འད་

བ་ད་མན་པའ་དངས་རས་བསད་དགས་པའ་ཕར། དའ་ཕགས་ཆས་

བསབ་པ་ན།

དན་བཅས་དབང་པ་རང་བ་དང་། །

བདག་ཉད་ཇ་ལའ་སམས་ཡད་ན། །

བད་བ་ལ་སགས་ས་བར་མཐང་། །

ཡད་ཀང་ད་དང་མཚངས་པ་ཡན། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་དང༌། དའ་འཁར་ག་ཚར་བ་

བད་བ་གཉས་རན་གསམ་མཚངས་པ་གཅག་ལས་སས་པར་ཐལ། གཟང་

དན་དང་བཅས་པའ་བདག་རན་དབང་པ་རང་བ་དང༌། ཡལ་ཡད་ད་འང་བ་

ལ་སམས་གཏད་པའ་བདག་ཉད་ཇ་ལ་བའ་ད་མ་ཐག་པའ་སམས་ཡད་ན་

མངན་སམ་ལའ།

233

འཁར་ག་ཚར་བ་བད་བ་སགས་ས་བར་མཐང་ལ། གཟགས་འཛན་དབང་

པའ་མངན་སམ་ག་ཡད་ཀང༌། ད་དང་རན་གསམ་མཚངས་པ་ཡན་པའ་

ཕར།

ར་མཚངས་པ་མ་གབ་ས། རམ་ཤས་བདག་ག་ཡན་ཏན་འད་བད་

ལས་རག་པར་ས་ལ། བད་སགས་ལ་ད་མད་ད་ཞ་ན།

ད་དག་མད་དང་ཡད་པ་ན། །

འགའ་ལ་བད་ལ་སགས་དང་བ། །

ས་དང་མ་ས་མཐང་དའ་ཕར། །

ད་ལས་ད་ས་གཞན་ལས་མན། །རན་གསམ་པ་ད་ལས་གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ད་

སའ། གཞན་བདག་ག་ཡན་ཏན་འད་བད་ལས་ས་བ་མན་པར་ཐལ། རན་

གསམ་ད་དག་ཕན་འདགས་བད་ད་ཡད་པ་ན་འགའ་ཞག་ག་རད་ལ་ཚར་བ་

བད་བ་ལ་སགས་པ་དང༌། གཙ་བ་དབང་བ་ས་བ་དང༌། ད་ཕན་བད་ད་མད་

ན་མ་ས་བར་མཐང་ག་ཅག་ཤས་དའ་ནས་པ་མ་མཐང་བ་དའ་ཕར།

འ་ན། བད་སག་ག་ཁད་པར་ཡང་ཐ་དད་ད་མ་འགབ་པར་འགར་ར་ཞ་

ན།

ད་དག་ཉད་ཀ་ཁད་པར་ལས། །

234

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བད་སག་ལ་སགས་ཐ་དད་ཡན། །

དཔར་ན་བ་ད་ཉད་ཀ་ན། །

གསལ་དང་མ་གསལ་ཐ་ཚམ་བཞན། །དབང་པའ་མངན་སམ་འཁར་ག་ཚར་བ་བད་སག་ལ་སགས་པ་ཆས་

ཅན། རན་གསམ་ལས་སས་པར་མཚངས་ཀང་ཐ་དད་ཡན་ཏ། རན་གསམ་

པ་ད་དག་ཉད་ཀ་ནང་ག་ཁད་པར་ལས་སམ་གདང་ཐ་དད་ད་སས་པའ་ཕར།

དཔར་ན། ཡད་ཀ་བ་ད་ཉད་ཀ་གམས་པ་ཆ་ཆང་ག་ཁད་པར་ལས། ཡལ་

གཏན་ལ་ཕབས་མ་ཕབས་ཀ་གསལ་མ་གསལ་དང༌། ཐ་ཚམ་ཅན་ད་འགར་

བ་བཞན་ན། །

གཉས་པ་(མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

བ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འཇག་པ་ལ་མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག

ཅག་ཅར་འཇག་པ་ལ་ད་དགག་པའ། །

དང་པ་(བ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འཇག་པ་ལ་མང་བད་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གསམ།

བད་སགས་དང་ལན་ཅག་སས་པའ་དབང་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་

འཐད། ཕས་བང་བའ་ཡད་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་འཐད། དའ་ལན་དགག་

པའ། །

དང་པ་(བད་སགས་དང་ལན་ཅག་སས་པའ་དབང་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་འཐད་པ་)ན།

དབང་ཤས་ཀས་རང་ག་འཁར་ག་བད་བ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་

མངན་སམ་ལའ།

235

མང་བར་འགར་ཞ་ན།

དན་གང་ཉ་བས་བ་དང་ན། །

བད་སགས་ད་དག་ས་འགར་བ། །

ད་བར་ནས་ན་བད་སགས་ཉད། །

དས་ན་ཅ་ལར་རགས་པར་འགར། །གཟགས་ད་གཟང་དན་ད་ཡད་པ་བར་ནས་རང་ག་འཁར་ག་བད་

སགས་ཉད་དབང་པའ་མངན་སམ་དས་ཅ་ལར་རགས་པར་འགར་ཏ་མ་

འཐད་པར་ཐལ། གཟགས་ཀ་དན་གང་གཟང་དན་ད་ཉ་བས་རང་འཛན་

དབང་པའ་བ་དང༌། བད་སགས་ད་དག་ས་བར་འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཕས་བང་བའ་ཡད་ཤས་ཀས་མང་བ་མ་འཐད་པ་)ན།

རམ་གས་འཛན་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །དབང་ཤས་དང༌། ཕས་བང་བའ་ཡད་ཤས་ཀས་དན་དང་བད་

སགས་རམ་གས་འཛན་ག་ཅག་ཅར་མ་འཛན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་མང་བ། །

རམ་ཆད་མད་པར་སང་མ་འགར། །བད་སགས་ད་མང་བ་པར་རམ་པར་ཆད་པ་མད་པར་བ་མ་འཁལ་བ་

ལ་སང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། དན་འཛན་པའ་དབང་ཤས་དས་བར་བཅད་

236

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཅང་འཇག་པའ་ཕར། དན་ད་མང་བའ་དབང་ཤས་ཀང་ད་ལར་ཐལ། ཅག་

ཤས་དས་བར་བཅད་ཅང་འཇག་པའ་ཕར།

མགགས་ཕར་ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །འཇག་པ་མགགས་པའ་ཕར་བར་མ་ཆད་ད་སང་ང་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་མཚངས་ཕར། །

མང་བ་མད་པར་ཅས་མ་ཡན། །བ་གཉས་ཀ་མང་བ་ཅག་ཤས་ཀས་བར་ཆད་པ་མད་པར་སང་བ་

ཅས་མ་ཡན་ཏ་ཡན་པར་ཐལ། འཇག་པ་མགགས་པ་ད་གཉས་ཀ་ལ་

མཚངས་པའ་ཕར། འདད་ན། གཉས་ཀ་བར་མ་ཆད་ད་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་

སང་ན། གཉས་ཀ་ཅག་ཅར་ད་འཇག་པས་མང་བད་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བ་

འགལ་ལ།

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་བཞ།

དབང་ཤས་ཀས་དན་དང་བད་བ་གཉས་ཀ་རམ་གས་འཛན་པ་མ་

འཐད། ཅག་ཅར་འཛན་པ་མ་འཐད། བད་བ་རང་པ་འཛན་པ་མ་འཐད། དན་

གཅག་པ་འཛན་ན་བད་བ་འཛན་པར་འགལ་བའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀས་དན་དང་བད་བ་གཉས་ཀ་རམ་གས་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན།

བད་བ་མང་བད་མད་པར་མ་གབ་ས། དབང་ཤས་ཀས་དན་དང་

གཉས་ཀ་རམ་གས་མང་ང་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

237

གཅག་གས་གཉས་ཤས་མ་ཡན་ཏ། །

དབང་པའ་སམས་ན་ངས་ཕར་དང་། །དབང་པའ་མངན་སམ་གཅག་གས་ཕ་རལ་ག་དན་དང་བད་བ་

གཉས་གཟང་དན་ད་བས་ནས་ཤས་པ་མ་ཡན་ཏ། ཚར་བ་བད་བ་ནང་ཆས་

ཀ་ས་མཆད་ཀས་བསས་ལ། དབང་པའ་མངན་སམ་ག་སམས་ན་གཟགས་

ཕང་ཁ་ནའ་ཡལ་ཅན་ད་ངས་པའ་ཕར།

བད་སགས་མད་ཀང་དན་དག་ལས། །

ས་ཕར་ད་ནས་གབ་མད་ཕར། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ཆས་ཅན། ཚར་བ་བད་བ་ད་

གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དས་ཕན་འདགས་པའ་

ནས་པ་གབ་པ་མད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཚར་བ་བད་སགས་མད་ཀང་ཕ་

རལ་ག་གཟང་དན་དག་ལས་ས་བའ་ཕར།

གཞང་འད་དག་གས་དབང་པའ་མངན་སམ་རང་ག་ང་བ་ལ་རང་

རག་མངན་སམ་ཚད་མར་འདད་པ་དང༌། རང་ལ་ཤར་བའ་གཟང་རམ་

རགས་པར་འདད་པ་དག་ལགས་པར་བཀག་པ་ཡན་ན། །

གཉས་ཀས་ས་ས་ས་སར་ཡང་། །

ནས་པ་ཡན་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །

238

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕ་རལ་ག་གཟགས་དང་བད་སགས་གཉས་ཀས་ས་ས་ས་སར་

ཡང་དབང་ཤས་བསད་ནས་ལ། ཚགས་པས་ཀང་ནས་པ་ཡན་པས་བད་

སགས་མད་པར་ཡང་ཡད་པས་བད་སགས་ལ་ནས་པ་མད་པར་མ་འགབ་

ས། སན་པ་མད་པར་སར་པ་ལས་དབང་ཤས་ས་བས་སན་པ་ལ་ནས་པ་

མད་པ་མ་ཡན་པ་བཞན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ས་སགས་བཞན། །

བད་སགས་འབའ་ཞག་འཛན་པར་འགར། །

ད་རའ་དན་ན་མ་བཟང་བར། །

ད་མང་བར་ན་མ་རགས་ས། །ས་སར་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་དབང་མངན་གས་བད་སགས་འབའ་

ཞག་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པར་འགར་བར་ཐལ། ཡལ་ད་གཉས་ས་

སར་བལས་མད་ད་ཡང་དབང་མངན་ལ་གཟང་དན་ག་ས ་ནས་ཕན་

འདགས་ནས་པའ་ཕར། འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། བད་སག་དའ་རམ་པ་

སང་བའ་རའ་དན་ན་མ་གཟང་བར་བད་སག་ད་མང་བར་མ་རགས་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན།

དན་དང་ལན་ཅག་ཉད་འཛན་ན། །དན་དང་བད་སགས་གཉས་ཀ་ལན་ཅག་ཉད་ད་དབང་མངན་གས་

མངན་སམ་ལའ།

239

འཛན་ན་ཞ་ན།

བད་སགས་ཀ་ན་ནས་པ་ཅ། །

གང་ཕར་དས་བསད་བ་མ་འདད། །དབང་མངན་བསད་པའ་བད་སགས་ཀ་ནས་པ་ཅ་ཡང་མད་པར་

ཐལ། གང་ག་ཕར་ན་བད་སགས་དས་བསད་པའ་དབང་བ་ངད་ཀང་མ་

འདད་རགས་པ་ཅན་པ་ཁད་རང་ཡང་མ་འདད་པའ་ཕར། ཁད་ཀས་ཡད་

ཤས་འབའ་ཞག་གས་ཚར་བར་ཁས་བངས་པས་ས། །

གསམ་པ་(བད་བ་རང་པ་འཛན་པ་མ་འཐད་པ་)ན།

དན་མད་པར་ན་བད་ལ་སགས། །

མག་སགས་རམས་ཀས་མང་ན་ན། །

གཟགས་སགས་བད་མད་སགས་ཁད་པར། །

ནམ་ཡང་མག་གས་མ་འཛན་འགར། །དན་ལ་བལས་པ་མད་པར་ཡང་བད་བ་ལ་སགས་པ་མག་ལ་སགས་

པའ་དབང་ཤས་རམས་ཀས་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་ན་གཟགས་ས་

སགས་ཀ་ཁད་པར་རམས་བད་མད་དང་སས་པ་སགས་ཀས་ནམ་ཡང་

བད་སག་སབ་པའ་རར་མག་ག་ཤས་པས་འཛན་པར་མ་འགར་བར་ཐལ་

ལ། །ཁབ་པར་ཐལ།

240

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནང་ག་ཡན་ལག་ནས་པའ་དན། །

ཡད་ན་ཕ་རལ་མཐང་མ་འགར། །ནང་ག་ཡན་ལག་ཤས་པས་བསས་པའ་གཟང་དན་ག་ས་ནས་མག་

ཤས་ལ་ཕན་འདགས་ནས་པའ་དན་ཡད་ན་ཕ་རལ་མཐང་བར་མ་འགར་

བས་ཁབ་པའ་ཕར།

བཞ་པ་(དན་གཅག་པ་འཛན་ན་བད་བ་འཛན་པར་འགལ་བ་)ན།

དན་འཛན་ན་ན་ད་ལས་སས། །

བད་བ་ལ་སགས་མང་མ་འགར། །གཟགས་སགས་དན་རང་པ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་ན།

དབང་མངན་ཆས་ཅན། བད་བ་ལ་སགས་པ་གཟང་དན་ད་མང་བར་མ་

འགར་བར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་གཟང་དན་ད་ལས་སས་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་འཇག་པ་ལ་ད་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཧ་ཅང་ཐལ་བ་དང༌། འདའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན།

ཡལ་ད་དང་ན་ད་ཡད་ལས། །

བ་ན་ཅག་ཅར་ས་ན་ན། །ཕ་རལ་ག་ཡལ་ད་དང༌། བད་སགས་ད་དས་གཅག་ཏ་ཡད་ན་ད་

མངན་སམ་ལའ།

241

ལས་ད་མང་ག་བ་རས་ཐ་དད་ཅག་ཅར་སའ་ཞ་ན།

ཅག་ཅར་དན་ན་ཡད་པ་ན། །

བད་སག་དག་ན་རག་པར་འགར། །དས་ཅག་ཅར་སས་བ་གཅག་གས་འདད་མ་འདད་ཀ་དན་ཡད་པ་ན།

ད་འཛན་པའ་བད་སག་དག་ཅག་ཅར་མང་ཞང་རག་པར་འགར་བར་ཐལ།

ད་གཉས་ཀ་གཟང་བ་ཅག་ཅར་ཡད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(འདའ་ལན་དགག་པ་)ན།

ནང་ག་ཉར་ལན་ཤས་པ་ཡང་། །

ཡད་ན་སག་བསལ་ལ་སགས་འབང་། །

གཅག་པ་ད་ན་འགལ་བ་ཡ། །

ཉར་ལན་མན་པར་འདད་ཅ་ན། །གལ་ཏ། ཡལ་ཡད་ཙམ་གས་བད་སག་ས་བ་མ་ཡན་ག་ནང་ག་ཉར་

ལན་ཡད་ཀ་ཤས་པ་ལ་ཡང་བལས་ལ། ད་ཡང་དས་གཅག་ཏ་གཉས་ཀའ་

ཉར་ལན་ད་ཡད་ན་སག་བསལ་ལ་སགས་པ་གཅག་ཅར་ད་འབང་ཡང༌།

ཡད་ཤས་གཅག་པ་ད་ན་དས་གཅག་ཏ་བད་སག་འགལ་བ་ཡ་ཉར་ལན་

མན་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

གང་གས་རམ་པར་ཤས་པ་ན། །

242

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མ་ཤས་པ་ཡ་ཉར་ལན་ར། །ར་མཚན་གང་གས་ཡད་ཀ་རམ་པར་ཤས་པ་ད་ན་ཆས་ཅན། མ་

ཤས་པ་བམ་པ་ཡ་ཉར་ལན་ག་ར་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

བདག་པ་ཉད་ད་འགར་ཡན་ན། །

བདག་པའ་རན་ཉད་ད་འགར་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་ན་འགལ་བ་དག་ལའང་མཐང་། །

དཔར་ན་སང་གཅག་མཚན་ར་དང་། །

ད་ལས་གཞན་པའ་དབང་པ་དག །

གཟགས་མཐང་བ་དང་མ་མཐན་དང་། །

མཐན་པ་ཅག་ཅར་བད་པ་བཞན། །ཡད་ཤས་བད་སག་ག་བདག་རན་ཡན་པའ་ར་མཚན་གས་ད་

གཉས་ཅག་ཅར་མ་འབང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། བདག་རན་ད་ན་བདག་

འབས་འགལ་བ་དག་ལའང་དས་གཅག་ཏ་ཕན་པ་མཐང་བའ་ཕར། དར་ཐལ།

དཔར་ན་སང་བ་ཉ་མའ་འད་ཟར་གཅག་པས་མཚན་མ་ར་བ་འག་པ་དང༌།

ད་ལས་གཞན་པའ་མ་ཡ་མག་ག་དབང་པའ་ཤས་པ་དག་ལ་དས་གཅག་ཏ་

གཟགས་མཐང་བ་དང་མ་མཐན་པ་དང༌། མཐན་པའ་བདག་རན་ས་སར་

ཅག་ཅར་བད་པའ་ཕར། ཅས་པ་བཞན་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

243

གཉས་པ་དན་རག་ཏ་བསབ་པ་ན།

ད་ཕར་བད་སགས་རང་ཉད་ལ། །

འཕས་པའ་དན་ན་སང་བ་དང་། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་འཁར་ག་བད་སགས་

ཆས་ཅན། དན་རག་ཏ་ཐལ། རང་ཉད་ལ་འཕས་ཤང་གཏད་པའ་ཕ་རལ་དན་

ག་རམ་པ་སང་བའ་བ་མ་འཁལ་བ་ཡན་པ་དའ་ཕར། དན་ག་རམ་པ་སང་

བས་དན་མང་བར་མ་འཐད་ད། ད་དན་མ་ཡན་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ད་མང་ཕར་ན་འཇག་རན་འདགས། །

ཕ་རལ་དན་ན་དངས་ས་མན། །ཕ་རལ་ག་དན་ཤས་པས་དངས་ས་མང་བ་མན་པར་ཐལ། དན་ག་

རམ་པ་ད་མང་བའ་ཕར་ན་ད་ལ་དན་མང་བར་འཇག་རན་ན་ཐ་སད་འདགས་

པའ་ཕར། འ་ན། དན་དང་འབལ་མད་ད་འགར་ར་ཞ་ན།

རང་བདག་རག་བད་འད་དག་ན། །

དན་ལས་སས་པ་ཙམ་ད་ཟད། །རང་ག་བདག་ཉད་རག་པར་བད་པའ་ཤས་པ་འད་དག་ན་ཆས་ཅན།

དན་མ་མང་ན་དན་དང་འབལ་མད་ད་འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དན་ལས་

ས་བ་ཙམ་ད་ཟད་པའ་ཕར།

244

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་ག་བདག་ཉད་ད་དག་ག །

རང་ག་བདག་གར་དས་མང་ཡན། །

དས་ན་དན་མང་བར་བཤད་ད། །འཇག་རན་ན་ངས་དན་མང་ཞས་དན་མང་པར་བཏགས་ནས་བཤད་

པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། དན་ག་རམ་པའ་བདག་ཉད་ཤས་པ་ད་དག་ག་རང་

ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་འཛན་རམ་དས་མང་བ་ལ་བཏགས་ནས་དན་མང་

བར་བཤད་པ་ཡན་པ་དས་ནའ་ཕར།

དམགས་པ་ཉད་ན་དར་སང་བའ། །དན་དམགས་པ་ཉད་ད་འཇག་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། བ་མ་འཁལ་བ་

དང་དན་ག་རམ་པ་སང་བའ་ས་ནས་དན་ལ་ས་འདགས་གཅད་ནས་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(ཕའ་བམ་པར་ཕ་དན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

བད་སགས་ཕ་དན་ཡན་པ་དགག་པ་དང༌། སམས་ཀ་བདག་ཉད་ད་

གབ་པའ། །

དང་པ་(བད་སགས་ཕ་དན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

རགས་པ་ས་མས་དགག་པ་དང༌། རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པའ།།

དང་པ་(རགས་པ་ས་མས་དགག་པ་)ན།

འགའ་ཞག་བད་སགས་ཕ་རལ་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

245

གནས་ཉད་དང་ན་སམས་མད་དང་། །

གཟང་བར་ས་ས་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གངས་ཅན་པ་འགའ་ཞག་བད་སགས་ཕ་རལ་ན། ད་ཙམ་ལའ་བདག་

ཉད་ད་གནས་པ་ཉད་དང༌། སམས་མད་པའ་བམ་པ་དང༌། ཤས་པ་གཞན་

གས་གཟང་བར་བ་བ་ཡན་ན་ཞས་ས་ས།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཡ་ཡང་། །

ཅག་ཅར་གཉས་འཛན་མ་རགས་ས། །གངས་ཅན་ད་ཡ་ལགས་ལ་ཡང་དབང་ཤས་ཀས་ས་སགས་དང་

བད་སགས་གཉས་ཅག་ཅར་གཟང་དན་ད་བས་ནས་འཛན་པ་མ་རགས་

པར་ཐལ། དབང་པའ་སམས་ན་ངས་ཕར་དང༌། །ཞས་སགས་ཀ་ཉས་པར་

འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་དགག་པ་)ལ་གཉས།

རགས་ཀས་དགག་པ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(རགས་ཀས་དགག་པ་)ན།

ས་སགས་རང་བཞན་བད་སགས་དང་། །

གཅག་ཕར་ཅག་ཅར་འཛན་ཞ་ན། །ས་སགས་རམ་འགར་ག་རང་བཞན་ཡན་ཏན་གསམ་ཆ་མཉམ་པའ་

246

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཙ་བ་ཡན་པས་བད་སགས་དང༌ས་སགས་རང་བཞན་གཅག་ཡན་པའ་

ཕར། ཤས་པ་གཅག་གས་ཅག་ཅར་འཛན་ན་ཞ་ན།

ཐ་དད་སང་ཅན་སམས་ཀས་ན། །

གཟང་ད་ཅ་ལར་ཐ་མ་དད། །སན་པ་དང་བད་བ་ད་ཅ་ལར་ཡང་རང་བཞན་ཐ་མ་དད་མ་ཡན་པར་

ཐལ། རམ་པ་ཐ་དད་ད་སང་བ་ཙམ་ག་མ་འཁལ་བའ་སམས་ཀས་རང་བཞན་

ཐ་དད་ད་གཟང་བར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ཕ་དར་ཁད་པར་ཡད་མན་ཡང་། །

གམས་པ་ཡ་ན་ཁད་པར་ལས། །

བ་ལ་དགའ་དང་ཡངས་ས་གདང་། །

ཁད་པར་ད་ན་མ་འགར་ར། །བད་སག་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་ག་ཡལ་གཅག་ལ་དམགས་ནས་བ་མ་

འཁལ་བ་ལ། སར་སམ་ཞང་དགའ་བར་སང་བ་གམས་པ་ཡ་ཁད་པར་ལས་

ཕས་ཡངས་ས་གདང་བའ་ཁད་པར་ད་སང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། ཕ་རལ་

ག་དན་ཡན་པའ་ཕར། དས་ན་ཕ་རལ་ག་དན་མ་ཡན་ཏ། ཕའ་ཡལ་གཅག་

པ་དར་དམགས་པར་ཁད་པར་ཡད་པ་མན་ཡང་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་སམ་

གདང་ས་སར་སང་བའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

247

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ།

གལ་ཏ་བ་ཡང་བད་སགས་ཀ། །

བདག་ཉད་ཡན་པས་མ་འགལ་ན། །གལ་ཏ། ཆན་པའ་མང་ག་རམ་གངས་བ་ཡང་བད་སགས་ཀ་བདག་

ཉད་ཡན་པས་གམས་པས་ཁད་པར་ད་འགར་བ་བའ་བདག་ཉད་ཡན་ག། ད་

ཙམ་ལའ་བདག་ཉད་ཀ་བད་སགས་མ་ཡན་པས་གམས་པས་ཁད་པར་ད་

འགར་བ་མཐང་བས་ད་ཙམ་ལའ་བདག་ཉད་ཡན་པ་ཁགས་ཀང་ཤས་པར་

མ་འགབ་པས་ཇ་སད་བཤད་པ་རམས་མ་འགལ་ལ་ཞ་ན།

ད་ན་ཕ་ད་བད་སགས་ཀ། །

བདག་ཉད་ཡན་ཞས་ཅ་ལར་རགས། །ད་ན་ཕ་རལ་ད་ཙམ་ལ་པ་ད་བད་སགས་ཀ་བདག་ཉད་ཡན་ཞས་ཅ་

ལར་ཡང་ཚད་མས་རགས་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། གམས་པས་ཁད་པར་ད་

འགར་བའ་བད་སགས་འད་བའ་བདག་ཉད་ཡན། ད་མ་གཏགས་པའ་བད་

སགས་དམགས་རང་མ་དམགས་པས་ཁགས་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་རགས་ན་ཐ་དད་དག །

གཟང་འཛན་མན་ན་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ཕ་རལ་ག་ད་ཙམ་ལ་བད་བའ་རང་བཞན་ཡན་ཏ། བའ་བད་

248

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བ་དང་གཟང་འཛན་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་ས། རགས་ཐ་དད་དག་གཟང་

འཛན་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སས་བ་ན། །

ཀན་ག་འཛན་བད་མ་འགར་ཏ། །

དས་ན་ཟ་བ་པ་ཉད་ཉམས། །ཤས་རག་ག་སས་བ་ན་ཆས་ཅན། ད་ཙམ་ལ་པ་ཀན་ག་འཛན་བད་

ད་མ་འགར་བར་ཐལ། ད་དག་དང་རགས་ཐ་དད་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་

དག་ག་ཟ་བ་པ་ཉད་ཡན་པ་ཉམས་པར་ཐལ། འདད་པ་དས་ནའ་ཕར།

འདས་ན་ར་དང་འབས་བ་བསལ། །རགས་ཐ་དད་ལ་གཟང་འཛན་མ་རང་བ་འགག་པའ་རགས་པ་འདས་

ན་ཆས་ཅན། རགས་ཐ་དད་ལ་ར་དང་འབས་བ་མ་རང་བ་ཡང་བསལ་ཏ།

ད་ལ་ཡང་ཤས་རག་ག་སས་བས་མ་ངས་པར་བསན་པའ་ཕར། ཇ་ལར་ཞ་

ན། ད་ཙམ་ལ་བད་བའ་རང་བཞན་ཡན་ཏ། བའ་བད་བ་དང་ར་འབས་ཡན་

པའ་ཕར། ཁབ་ས། རགས་ཐ་དད་ར་འབས་ས་མ་རང་ང་ཞ་ན། ཤས་རག་

ག་སས་བ་ད་ཙམ་ལ་དང་ར་འབས་མ་ཡན་པར་ཐལ། རགས་ཐ་དད་པའ་

ཕར། འདད་ན། ད་དག་གཟང་དན་ད་བད་པའ་གཞན་རག་མངན་སམ་ཡན་

པ་ཉམས་ས། །

ར་དང་འབས་བ་མ་ཡན་ཏ། །

མངན་སམ་ལའ།

249

གཟང་དང་འཛན་པ་ཉད་མད་ཕར། །བ་དང་ད་ཙམ་ལ་ཆས་ཅན། གཟང་འཛན་ཡན་པའ་ར་མཚན་གས་

ར་དང་འབས་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གཟང་བ་དང་འཛན་པ་ཉད་ད་མད་པའ་

ཕར། མ་གབ་ན་གཉས་ཀ་བམ་པར་མཚངས་པ་ཉམས་ས། །

ཡད་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ད་གཉས་རམ་པ་འཇག་བད་དང་བཞག་བ་ཡན་པས་གཟང་

འཛན་ད་ཡད་ལ། དས་ན་ར་འབས་ཀང་ཡན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་ད་ན་གཞན་ལའང་འགར། །འ་ན། སས་བ་དང་ད་ཙམ་ལ་ཡང་ར་འབས་ས་འགར་བར་ཐལ། ད་

ཙམ་ལ་འཛན་པ་ད་ན་གཞན་སས་བ་ལའང་ཡད་པའ་ཕར། འདད་ན། ར་

དང་འབས་བ་ལ་བམ་པས་ཁབ་པ་ཉམས་ས། །མ་གབ་ན། ད་ཙམ་ལ་འཛན་

པའ་གཞན་རག་མངན་སམ་ཡན་པ་ཉམས་ས། །

གཉས་པ་(སམས་ཀ་བདག་ཉད་ད་གབ་པ་)ལ་གཉས།

སམས་ས་གབ་པའ་དན་བས་བ་དང༌། ད་ལ་རད་པ་སང་པའ། །

དང་པ་(སམས་ས་གབ་པའ་དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་ད་ན་ནང་ཉད་དང་། །

མང་བ་ཉད་ཕར་སམས་ཡན་ན། །བད་བ་ད་ན་ཆས་ཅན། ནང་ག་བདག་ཉད་དང་ད་ཡང་སམས་ཀ་

250

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བདག་ཉད་ཡན་ཏ། རང་རག་མངན་སམ་ག་མང་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

དར་ཐལ། ཤས་པ་མ་ཡན་པ་ཁགས་ཤང༌། མང་བད་དན་གཞན་ཡད་པ་

ཁགས་པ་དའ་ཕར། དམ་བཅའ་ས་མས་གངས་ཅན་དང༌། ཕ་མས་རགས་པ་

ཅན་པ་ཁགས་པའ་དན་བསས་ས། །ད་ལར་མན་པར་ད་ཙམ་ལའ་རང་

བཞན་ཡན་ཞང༌། ད་སས་བས་མང་ན།

གང་ག་རང་བཞན་མང་མ་ཡན། །

ད་ན་ད་ཡས་མང་མ་ཡན། །ཤས་རག་ག་སས་བ་ད་ན་ཆས་ཅན། བད་བའ་རང་བཞན་ད་ཙམ་ལ་

པ་ད་ཡ་ཡལ་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ཙམ་ལ་

པ་གང་ག་རམ་པའ་རང་བཞན་མང་ཞང་ཤར་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་པ་)ལ་གསམ།

བ་མང་རས་ཐ་དད་དགག རས་ཐ་དད་འདས་པས་མ་ཕད་པའ་ལན་

དགག་པ། སམས་སམས་བང་ལ་མཚངས་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(བ་མང་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་ད་རང་བཞན་མན་པ། །

མང་བས་བ་གནས་ད་རག་ན། །གལ་ཏ་ད་ཙམ་ལ་པ་དའ་རམ་པའ་རང་བཞན་ཤར་བ་མ་ཡན་པའ་

མང་བ་ཤས་རག་དས། བ་བམ་པ་ལ་གནས་པའ་ཕ་རལ་ད་ཙམ་ལའ་བད་

མངན་སམ་ལའ།

251

བའ་གཟགས་བརན་ད་རག་པ་ལ་ཕ་རལ་ག་བད་སགས་རག་ག་སམ་ད་བ་

དང་མང་བ་གཉས་གཅག་ཏ་འཁལ་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

མངན་སམ་དན་པའ་རམ་པ་ཅན། །

མང་བ་མ་གཏགས་འད་བ་གང་། །ཤས་བ་ཆས་ཅན། བ་མང་རས་ཐ་དད་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཡལ་མངན་

སམ་ག་རམ་པ་ཅན་དང༌། ལག་གར་ད་དན་པའ་རམ་པ་ཅན་ག་མང་བ་ཤས་

རག་འད་མ་གཏགས་པ་ད་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་ཡལ་ག་རམ་པ་ཅན་ག་བ་

གང་ཡང་ཚད་མས་མ་མཐང་བའ་ཕར། དར་ཐལ།

ད་དང་ད་དན་ལ་བརན་ནས། །

བད་དང་སག་བསལ་སགས་མང་བ། །

གཅག་ཉད་འབང་བར་འགར་མཐང་ག། །

བར་ད་གཞན་ན་མ་མཐང་ང་། །ཡལ་ཡད་ད་འང་མ་འང་ད་དང་དའ་དན་ལ་བརན་ནས་བད་བ་དང་

སག་བསལ་སགས་མང་བའ་མང་བ་གཅག་ཉད་རང་རད་ལ་འབང་བར་

འགར་བར་མཐང་ག་ཕ་རལ་དང་མང་བའ་བར་ད་བ་རས་གཞན་མ་མཐང་

བའ་ཕར།

252

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་(རས་ཐ་དད་འདས་པས་མ་ཕད་པའ་ལན་དགག་པ་)ན།

ལགས་གང་དང་ན་མ་བཞན་ད། །

འདས་པས་རམ་དབར་མད་ཅ་ན། །ལགས་གང་དམར་འབར་བར་གར་པའ་ཚ། ལགས་དང་མ་གཉས་

རས་ཐ་དད་ད་ཡད་བཞན་ད་འདས་ནས་མ་ཕད་པ་བཞན་ད་བ་མང་གཉས་

ཀང་འདས་པས་ས་སའ་རམ་པར་གཞན་ལ་འདའ་ཞས་དབར་མད་པ་ཡན་

ག། རས་ཐ་དད་ད་མད་པ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་ལ་ཡན་ན་དངས་ཀན་ལ། །

ཐ་དད་ཐ་དད་མན་བཞག་ཉམས། །དངས་པ་ཀན་ལ་རས་ཐ་དད་དང༌། ཐ་དད་མ་ཡན་པའ་རམ་གཞག་

ཉམས་ནས་མ་འགབ་པར་ཐལ། བ་མ་འཁལ་བས་རས་གཅག་ཏ་དམགས་

ཀང་རས་ཐ་དད་འདས་ནས་མ་ཕད་པ་ད་ལ་ཡན་པའ་ཕར།

ཐ་དད་མད་མང་གཅག་ཡན་ན། །

ད་ལར་གང་མན་ད་ཐ་དད། །

ཅན་གབ་འད་སབ་བད་མན་ན། །

ཐ་དད་སབ་བད་འགབ་མ་ཡན། །དངས་པ་རས་ཐ་དད་ད་སབ་བད་ཡང་དག་གས་འགབ་པ་མ་ཡན་

མངན་སམ་ལའ།

253

པར་ཐལ། བ་མ་འཁལ་བས་རས་གཅག་ཏ་མང་བ་འད་རས་གཅག་ག་སབ་

བད་མ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། བ་མ་འཁལ་བས་རས་ཐ་དད་མད་

པར་མང་བ་རས་གཅག་ག་སབ་བད་ཡན་ན། ད་ལས་རས་གཅག་ཏ་མང་བ་

ད་ལར་གང་མན་པར་རས་ཐ་དད་ད་མང་བ་དས་རས་ཐ་དད་ཅན་ད་གབ་

པའ་ཕར།

སག་བསལ་དཀར་སགས་ཐ་དད་སང་། །

ཐ་དད་མ་ཡན་བ་མང་ན། །

ཐ་དད་མད་སང་ཐ་དད་ན། །

ཐ་དད་ཐ་དད་མད་རན་ཅ། །རས་ཐ་དད་པའ་རབ་རན་ཚད་མ་ཅ་ཡང་མད་པར་ཐལ། སག་བསལ་

དང༌། དཀར་པ་སགས་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་རས་ཐ་དད་ད་སང་ཡང་རས་ཐ་

དད་མ་ཡན་པའ་ཕར། རས་ཐ་དད་མད་པའ་རབ་རན་ཚད་མ་ཅ་ཡང་མད་

པར་ཐལ། བ་དང་མང་བ་ན། བ་མ་འཁལ་བ་ལ་རས་ཐ་དད་མད་པར་སང་

ཡང་རས་ཐ་དད་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(སམས་སམས་བང་ལ་མཚངས་པ་སང་བ་)ན།

བ་མང་ཐ་དད་ད་མ་དམགས་པས་མད་པར་འགབ་ན། ཁད་རང་

སམས་ཀ་འཁར་ད་སམས་བང་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བར་ཁས་བངས་པ་དང༌།

དས་འགའ་ཞག་ག་ཚ། བད་བ་ལ་བ་གཅག་ལས་གཞན་མ་དམགས་ཀང་

254

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མད་པར་མ་འདད་བཞན་ད་འདར་ཡང་ཡན་ན་ཞ་ན།

གཅག་ཚ་གསལ་བས་བསབས་ན་ཡང་། །

སམས་ཀ་ཁད་པར་རན་དག་ལ། །

ཐ་དད་པར་ན་མཐང་བའ་ཕར། །

ཐ་དད་རམ་བཞག་གབ་པ་ཡན། །དས་གཅག་ག་ཚ་བད་བ་ལ་བའ་སམས་བང་གཅག་ཆས་གསལ་

བས་བསབས་ནས་ངས་མ་ནས་ན་ཡང་སམས་བང་ཐ་དད་ད་མའ་རམ་

གཞག་གབ་པ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ལར་ན་ཡང་སམས་ཀ་ཁད་པར་ག་རན་

དག་ལ་སམས་བང་ད་མ་ཐ་དད་པར་མཐང་བའ་ཕར༌། དཔར་ན། ཉན་པར་

ཉ་མའ་འད་ཀས་སར་མ་ཟལ་གས་མནན་ནས་མ་མཐང་ཡང་ཡད་པ་བཞན་

ད་སམས་བང་ཡང་ཡན་ན། །

དན་བསས་ན། སམས་བང་ད་མ་ཡད་ཀང་སབས་འགར་མ་མཐང་

བས་མད་པར་མ་འགབ་པ་ལར་བ་མང་རས་ཐ་དད་ད་མ་མཐང་བས་མད་

པར་མ་འགབ་པའ་དཔ་དན་མ་མཚངས་པར་ཐལ། སམས་ཀ་རན་ལ་

སམས་བང་ད་མ་ཚད་མས་མཐང༌། བ་མང་རས་ཐ་དད་དས་ནམ་ཡང་ཚད་

མས་མ་མཐང་བའ་ཕར།

གཞང་འདས་སམས་སམས་བང་རས་ཐ་དད་ད་བསན་པ་ཡན་ན། །

ཞས་ཟར་བ་ན། འབལ་བ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་ཅང༌། རགས་པས་ཀང་མ་འཐད་

མངན་སམ་ལའ།

255

ད། ད་ལར་ན། སམས་བང་ནང་ཕན་ཚན་ཀང་རས་ཐ་དད་ད་འགར་བས་

གཙ་བ་རམ་ཤས་རག་པ་གཅག་སས་པའ་ཚ། འཁར་ད་སམས་བང་ཀན་

འག་ལ་ངས་པར་ས་བས་སས་བ་གཅག་ལ་དས་གཅག་ཏ་རག་པ་རས་ཐ་

དད་དག་ས་བར་ཐལ་ལ། །འདད་མ་རགས་ཏ། དམགས་རང་མ་དམགས་

པས་ཁགས་པའ་ཕར་དང༌། རག་གཉས་ཅག་ཅར་མཐང་བ་མད་པའ་སབ་

བད་ལར་སང་ད་འགར་བའ་ཕར།

རག་པ་རགས་མཐན་གཉས་ཅག་ཅར་ད་མ་ས་བའ་དན་ཡན་ག།

རགས་མ་མཐན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

རགས་གཅག་དང་ཐ་དད། རམ་ཤས་དག་ཏ་ངས་པའ་གཅག་ག་ཡ་

གལ་ད་མཚངས་པ་དང་མ་མཚངས་པ་ལ་བད་དམ། ཡལ་འད་བ་དང་མ་འད་

བ་ལ་བད། དང་པ་ལར་ན། དམ་བཅའ་ད་ཉད་ཀས་རག་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་

བ་བཀག་ས། ཚད་མ་རམ་ངས་ལས། རམ་པར་རག་པ་ཅན་ན་ཡད་ཀ་རམ་

པར་ཤས་པ་ས། ཞས་བཤད་པ་ལར་རག་པ་ཡན་ན་ཡད་ཤས་ཡན་པས་

ཁབ་ཀང༌། དབང་ཤས་རག་པར་འདད་པ་རགས་པའ་ལམ་ལས་འདས་པའ་

ཕར་ར། །

ཕ་མ་ལར་ན། རགས་པ་ཅན་པས་འད་གཟགས་འཛན་པའ་སམ་པའ་

རག་པ་དང༌། འད་གཟགས་ས་སམ་པའ་རག་པ་དབང་ཤས་གཉས་ཅག་ཅར་

ས་བར་ཁས་བངས་པ་ལ། སབ་དཔན་གས། རག་གཉས་ཅག་ཅར་མཐང་བ་

མད་པའ་གནད་བད་བཀད་པ་ལར་སང་ད་ཐལ། རག་པ་ད་གཉས་ཀང་ཡལ་

256

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཐ་དད་པའ་ཕར། འག་ནས་རམ་ཤས་རགས་མཐན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་

བའ་ར་མཚན་ད་རག་པ་རས་ཐ་དད་རམ་གས་ས་བར་མཐང་ག། ཅག་ཅར་

ས་བ་མ་མཐང་བའ་སབ་བད་བཀད་པ་ལར་སང་ད་ཐལ། ཁད་ལར་ན་དའ་

རགས་མ་འགབ་པའ་ཕར།

གཙ་བའ་རམ་ཤས་རགས་མཐན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འབང་བའ་ཤས་

བད་ད། གཙ་བ་རག་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་འབང་བར་བརད་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

གཙ་འཁར་ག་རག་པ་རས་ཐ་དད་ད་མ་དས་ཅག་ཅར་ད་ཡད་ན་

མངན་སམ་གས་དམགས་ས་རང་ངམ་མ་རང་མ་རང་ན། གཙ་བ་རག་པ་

གཅག་ཁ་ན་འདག་ལ། འཁར་རག་པ་རས་ཐ་དད་ད་མ་འདག་ག་སམ་ད་གང་

ལས་ངས། དམགས་རང་ཡན་ན་ས་ཙམ་ལ་མ་འཆལ་བར་ཁ་ནང་ད་ཕགས་

ལ། རག་པ་རས་ཐ་དད་ད་མ་དས་ཅག་ཅར་སལ་མགའ་གདངས་ཀ་ལར་

འདག་མ་འདག་ལགས་པར་བསམས་ན་ད་མ་ཐག་ཤས་པར་འགར་ར། །

དས་ན་སམས་སམས་བང་རས་གཅག་པ་དང༌། གཙ་བ་གཅག་ག་

འཁར་སམས་བང་རམས་ཀང་རས་གཅག་ཡན་ན། །སམས་སམས་བང་

ག་ཁད་པར་ན། ཡལ་ས་སར་རམ་པར་རག་པ་ཙམ་སམས་ཡན་ལ། ཡལ་

ས་སར་རམ་པར་རག་པ་གཞར་བས་ནས་བད་ལས་ལ་སགས་པ་ཅ་རགས་

པའ་ཁད་པར་ག་ཆས་བཞག་དགས་པའ་བའ་ཆ་སམས་བང་ང་། །

ད་ལར་དབས་མཐའ་ལས། ད་ལ་དན་མཐང་རམ་པར་ཤས། །ད་ཡ་

ཁད་པར་སམས་ལས་བང༌། །ཞས་པ་དང༌། འགལ་པར་དན་ཙམ་མཐང་བ་

མངན་སམ་ལའ།

257

ན་རམ་པར་ཤས་པའ། །དའ་ཁད་པར་ན་སམས་ལས་བང་བའ། །ཞས་དང༌།

དའ་ཁད་པར་ཙམ་ཞས་བ་བའ་སས་ན་བ་བག་སལ་བའ་ཕར་ཏ། ང་བ་ཙམ་

དམགས་ཀ་ཁད་པར་མ་དམགས་ས་ཞས་བ་བའ་ཐ་ཚག་ག །ཞས་གསངས་

པ་ལར་ཏ། དཔར་ན། ཡལ་གཟགས་ས་སར་རམ་པར་རག་པ་ཙམ་གཙ་བ་

ཡན་ལ། ཡལ་གཟགས་ས་སར་རམ་པར་རག་པ་གཞར་བས་ནས། དའ་

སང་ད་ཁད་ཆས་སམས་ཡལ་ལ་ཕགས་པར་བད་པའ་ཆ་སམས་པ་ཡན་པ་

ནས། འདས་པའ་ཡལ་མ་བརད་པའ་ཆ་དན་པ་ཡན་པ་སགས་ཁ་ཅག་བད་

ལས་ཀ་ས་ནས་བཞག་པ་དང༌། ཁ་ཅག་འཛན་སངས་ཀ་ཆ་ནས་བཞག་པ་

སགས་སམས་བང་ག་མཚན་ཉད་རས་པར་སན་པའ་ཤང་ར་ཆན་པའ་

གཞང་རམས་ལས་ཞབ་ཏ་བལས་ན་ད་མ་ཐག་ཤས་པར་འགར་ར། །

དན་ག་ཁད་པར་སམས་ལས་བང༌། །ཞས་བསན་བཅས་ཀ་ཚག་ཀང་

ལག་པར་བཏན་ནས། སན་པ་མཐང་བ་ན་གཟགས་མ་ཡན་པ་ལས་ལག་པ་

དན་ག་ང་བ་དང༌། སན་པ་མ་ཡན་པ་ལས་ལག་པ་སགས་དན་ག་ཁད་པར་

ད་བས་ནས་ས་མ་ལ་ངས་པ་འདན་པའ༌ཆ་སམས་དང༌། ཕ་མ་ལ་ངས་པ་

འདན་པའ་ཆ་སམས་བང་ད་བད་པ་དང༌། ཡང་དན་ག་ང་བ་དང་ཁད་པར་ད་

གཞར་བཟང་ནས་སམས་སམས་བང་ག་ཁད་པར་དན་ག་ང་བ་རང་སབས་

ཀ་ས་ནས་རག་མ་རག་ལ་འཇག་པ་སགས་ན། ཤང་ར་ཆན་པའ་བཞད་པ་

ལགས་པར་མ་རགས་པའ་རམ་འགར་ར། །གཞང་དག་པ་ལས། ད་ཡ་ཁད་

པར་སམས་ལས་བང༌། །ཞས་འབང་ག་དན་ག་ཁད་པར་ཞས་མ་འབང་བའ་

258

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕར་ར། །འད་དག་ན། རས་པར་གཞན་ད་བཤད་པར་བའ། །

བཞ་བ་རལ་འབར་མངན་སམ་ལ་གཉས།

སའ་དན་དང༌། ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པའ། །

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ།

མཚན་ཉད་དང༌། མཚན་གཞའ་དབ་བ་དང༌། མཚན་གཞ་གབ་པའ། །

དང་པ་(མཚན་ཉད་)ན།

ཡང་དག་པའ་དན་ལ་དམགས་པའ་ཞ་ལག་ཟང་འབལ་ག་ཏང་ང་

འཛན་སམ་པའ་སབས་ཀས་ཡང་དག་པའ་དན་ལ་རག་བལ་མ་འཁལ་བའ་

ཤས་པ་ན། སར་ལམ་ཆས་མཆག་མན་ཆད་ད་ཡང་དག་པའ་དན་ལ་

དམགས་པའ་ཞ་ལག་ཟང་འབལ་ག་ཏང་ང་འཛན་བསམས་པས་ཆས་

མཆག་ག་སབས་ས་ཐབ་པའ་ཏང་ང་འཛན་དའ་བདག་པ་ལས་མཐང་ལམ་

སད་ཅག་དང་པའ་ཡང་དག་པའ་དན་མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ལག་མཐང་

ག་ཡ་ཤས་ས་བ་ལ་བའ། །

ཆས་མཆག་ག་དས་ཀ་ཡང་དག་པའ་དན་རགས་པའ་ལག་མཐང་

རང་ག་རགས་འད་ཕ་མའ་ཉར་ལན་ཡན་ཡང༌། ཟང་འབལ་ག་ཏང་ང་འཛན་

ལག་མཐང་ཕ་མའ་བདག་པའ་རན་ད་འགར་བ་ཡན་ན། །ཡང་ན། ཞ་གནས་

ཁད་པར་ཅན་ག་ཏང་ང་འཛན་ག་བདག་པ་ལས་ཡང་དག་པའ་དན་རགས་

པའ་ལག་མཐང་འབང་བ་ཡན་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

259

གཉས་པ་(མཚན་གཞའ་དབ་བ་)ན།

ཉན་ཐས་དང་། རང་སངས་རས་དང༌། ཐག་པ་ཆན་པ་པའ་འཕགས་

པ་གསམ་ག་བདག་མད་མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཡ་ཤས་སགས་ས། །

གསམ་པ་(མཚན་གཞ་གབ་པ་)ན།

སག་བསལ་མ་རག་སགས་ས་སམ་པའ་རལ་འབར་པ་ཆས་ཅན།

གམས་བད་ཀ་ཡན་ལག་དང་མ་བལ་ན་མ་རག་སགས་གསལ་བར་སང་

བའ་ཡ་ཤས་ངས་པར་འབང་ས། རན་བརན་གམས་པའ་རལ་བ་ར་རས་ཀང་

མ་རག་སགས་ཀ་བ་རགས་འད་ད་མ་བསད་པ་མཐང་བའ་ཕར། ཞས་

མཐའ་གཞན་འགག་པའ་རགས་པས་བསབ་པར་མཛད་ད། །

སན་ག་མཁས་པ་ཁ་ཅག སབ་དཔན་གས། ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་ཀན་

མཁན་དངས་པ་སབས་ཞགས་ཀས་སབ་པའ་རགས་པ་གསངས་ཀང་། ཇ་

སད་པ་མཁན་པའ་ཀན་མཁན་དངས་སབས་ཀས་སབ་པའ་རགས་པ་མ་

གསངས་ཞས་འཆད་པ་མ་འཐད་ད། ཇ་སད་པ་ཙམ་མཁན་པའ་ཀན་མཁན་

དང༌། ད་གཉས་སབ་ནས་ས་མཚངས་ཤང་ད་སབ་པའ་ཚལ་དན་གས་ག་

བར་ལའ་གཉས་པར་གསངས་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་(ཚག་དན་ས་སར་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

རལ་འབར་མངན་སམ་ག་མཚན་གཞ་དང༌། མཚན་ཉད་དང༌། རག་

བལ་ག་དན་བ་བག་ཏ་བཤད་པའ། །

དང་པ་(རལ་འབར་མངན་སམ་ག་མཚན་གཞ་)ན།

260

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རལ་འབར་ཤས་པ་སར་བཤད་པ། །

ད་དག་ག་ད་བསམས་བང་ཡན། །སར་ལའ་གཉས་པར་བཤད་པའ་རལ་འབར་བའ་རད་ཀ་བདན་

བཞའ་གནས་ལགས་མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཤས་པ་ད་དག་ཆས་ཅན།

རལ་འབར་མངན་སམ་ཡན་ཏ། ཡང་དག་པའ་དན་ལ་དམགས་པའ་ཞ་ལག་

ཟང་འབལ་ག་ཏང་ང་འཛན་ད་མཐང་ལམ་མ་ཐབ་གང་ད་སམ་པའ་སབས་

ལས་བང་ཞང༌། ཡང་དག་པའ་དན་ལ་རག་བལ་མ་འཁལ་བའ་ཤས་པ་ཡན་

པའ་ཕར།

འད་ན། རལ་འབར་རམས་ཀ་བ་མས་བསན། །མ་འདས་པ་ཡ་དན་

ཙམ་མཐང༌། །ཞས་རལ་འབར་རམས་ཀ་བ་མ་སངས་རས་བཅམ་ལན་

འདས་ཀས་བདན་བཞའ་གནས་ལགས་བསན་པ་ད་ཉད་ས་དང་མ་འདས་

པར་མངན་སམ་ད་མཐང་བའ་ཡ་ཤས་ད་ཉད་རལ་འབར་མངན་སམ་ད་

བསན་པའ་དན་འཆད་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(མཚན་ཉད་)ལ་གཉས།

རག་བལ་ག་དན་དང༌། མ་འཁལ་པའ་དན་ཏ། །

དང་པ་( རག་བལ་ག་དན་)ལ་གཉས།

རས་པར་བཤད་པ་དང༌། དབང་བས་བའ། །

དང་པ་( རས་པར་བཤད་པ་)ན།

མངན་སམ་ལའ།

261

རག་པའ་ད་བ་རམ་བསལ་བས། །

གསལ་བ་ཉད་ད་སང་བ་ཡན། །རལ་འབར་མངན་སམ་ཆས་ཅན། རག་པའ་ད་བ་རམ་པར་བསལ་བ་

ཡན་ཏ། རང་ཡལ་གསལ་བ་ཉད་ད་སང་བའ་ཤས་པ་ཡན་པས་ས། །དའ་

དཔ་ན།

འདད་འཇགས་མ་ངན་གས་བརམས་དང་། །

རན་པ་ར་སགས་ཀས་བསད་པས། །

མདན་ན་གནས་པ་བཞན་ད་ན། །

ཡང་དག་མན་པ་མཐང་བར་འགར། །འདད་ཆགས་དང༌། འཇགས་པ་དང༌། བ་ཤ་བའ་མ་ངན་གས་

བརམས་པ་དང༌། རན་པ་ར་བ་སགས་གམས་པ་ལས་གསལ་སང་འབང་ས།

རན་ད་རམས་ཀས་བསད་པ་མདན་ན་གནས་པ་བཞན་ད་གམས་ཡལ་ཡང་

དག་པ་མ་ཡན་པ་གསལ་བར་མཐང་བར་འགར་བའ་ཕར། རང་ཡལ་གསལ་

བར་སང་བའ་ཤས་པ་ཡན་ན། རག་བལ་ཡན་པས་ཁབ་པར་ཐལ།

རམ་པར་རག་དང་རས་འབལ་ན། །

དན་གསལ་སང་བ་ཅན་མ་ཡན། །རམ་པར་རག་པ་དང་རས་ས་འབལ་ཞང་རག་པའ་བ་ཡན་ན་དན་

262

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསལ་བར་སང་བ་ཅན་མ་ཡན་པས་ཁབ་པའ་ཕར། ར་ལམ་ན་རག་པ་ལ་

ཡལ་གསལ་བར་སང་བ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན།

ར་ལམ་ན་ཡང་དན་པ་ད། །

ད་འདའ་དན་ལན་མན་པར་དན། །ར་ལམ་ན་ཡང་འདས་པ་དན་པའ་རག་པ་ད་རང་ཡལ་གསལ་བར་

སང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གསལ་སང་ད་འདའ་དན་ལན་མན་པར་མ་གསལ་

བར་དན་པའ་ཕར།

བ་བག་ས་བ་ན་ར། ཚད་མས་གབ་པའ་དན་གམས་པ་ལས་གསལ་

སང་འབང་ཡང་། ཕན་ཅ་ལག་ག་དན་གམས་པ་ལས་གསལ་སང་འབང་བ་

མ་འཐད་ད། གམས་པས་ད་ལ་ང་བ་སང་ར་ཅ་ཡང་མད་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ཕན་ཅ་ལག་ག་དན་གམས་པས་གསལ་སང་འབང་ས།

མ་གཙང་ཟད་པར་ས་ལ་སགས། །

ཡང་དག་མན་པའང་བསམས་པ་ཡ། །

སབས་ཀས་སལ་པ་རག་མད་དང་། །

གསལ་བར་སང་བ་ཅན་ད་མཐང་། །མ་གཙང་བ་དང༌། ཟད་པར་ས་ལ་སགས་པ་ཡང་དག་པ་མན་པའང་

བསམ་པ་ཡ་སབས་ཀས་སལ་ཞང་བསད་པའ་ཤས་པའང་རག་མད་དང༌།

མངན་སམ་ལའ།

263

གསལ་བར་སང་བ་ཅན་ད་མཐང་བའ་ཕར། དང་ས་སས་པ་ན། ལག་རག་

དགག་པའ་རམ་པ་ལ་བལས་པའ། །

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་ཡང་དག་ཡང་དག་མན། །

གང་གང་ཤན་ཏ་བསམས་གར་པ། །

བསམས་པ་ཡངས་ས་རགས་པ་ན། །

ད་གསལ་མ་རག་བ་འབས་ཅན། །གམས་པའ་བ་ཐམས་ཅད་བསམ་པ་ཡངས་ས་རགས་པ་ན་ཡལ་ད་

གསལ་ལ་མ་རག་པའ་བ་འབས་བར་འབང་བ་ཅན་ཡན་ཏ། མ་རག་སགས་

ཡང་དག་པ་དང༌། ཀང་རས་སགས་ཡང་དག་པ་མ་ཡན་པའ་དན་གང་དང་

གང་ཤན་ཏ་སམ་པར་གར་པས་བསམ་པ་རགས་པ་ན་གསལ་སང་འབང་

བའ་ཕར། དར་ཐལ། གང་ད་བསབ་པ་དའ་ཕར།

ད་ལ་སར་བཤད་དངས་པ་བཞན། །

བས་བ་མད་ཅན་གང་ཡན་ད། །

བསམས་བང་མངན་སམ་ཚད་མར་འདད། །ད་ལ་སར་ལའ་གཉས་པར་བཤད་པའ་བདན་བཞའ་གནས་ལགས་

ཀ་དངས་པ་མངན་སམ་ད་མཐང་བ་བཞན་ད། ཀན་མཁན་ཡ་ཤས་ཆས་

264

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཅན། རལ་འབར་མངན་སམ་ཚད་མར་འདད་ད། ཡང་དག་པའ་དན་གང་

ཡན་པ་ད་སམ་པའ་སབས་ལས་བང་བའ་ཡང་དག་པའ་དན་ལ་གསར་ད་

བས་བ་མད་པ་ཅན་ག་རག་མད་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

ལག་མ་ཉ་བར་བསད་པ་ཡན། །ལག་མ་མ་སག་པ་སམ་པའ་བ་ཆས་ཅན། ཡལ་གསལ་བར་སང་ཡང་

རལ་འབར་མངན་སམ་མ་ཡན་ཏ། ཉ་བར་བསད་ཅང་བས་བའ་ཤས་པ་ཡན་

པའ་ཕར།

གསམ་པ་(རག་བལ་ག་དན་བ་བག་ཏ་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

རག་པ་ངས་གཟང་བ་ན།

ཤས་གང་གང་ལ་ས་དན་འཛན། །

ད་ན་ད་ལ་རག་པ་ཡན། །སའ་སམ་པའ་བ་ཆས་ཅན། ཁད་རག་པ་ཡན་ཏ། སའ་དན་ས་གཟང་

ཡལ་ད་བད་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།ཤས་པ་གང་ཡལ་

གང་ལ་བལས་ནས། དའ་ས་ས་དང་དན་ས་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་འཛན་

པའ་ཤས་པ་ད་ན་ཡལ་ད་ལ་རག་པ་ཡན་པས་ཁབ་པའ་ཕར།

རག་བལ་ག་དན་ལ་གཉས།

མཐའ་དཔད་པ་དང༌། ཚག་དན་ཏ། །

དང་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ན།

མངན་སམ་ལའ།

265

གང་དག་ཤས་པ་གང་ཡན་རང་ག་ང་བ་ལ་རང་རག་མངན་སམ་ད་

འདད་པ་ན་མ་འཐད་ད། དཔར་ན། ས་མ་རག་རགས་ཀ་རས་དཔག་ལ་བ་

རང་ག་ང་བ་ལ་མངན་སམ་ཞས་པ་ད་རང་ག་ང་བ་འཛན་པའ་རམ་པ་ད་

རས་དཔག་ལ་མངན་སམ་ད་སང་ཞང༌། རས་དཔག་ཀང་ད་ལ་མངན་སམ་

ད་འགར་བ་ཡན་ནམ། ཡང་ན་རང་ག་ང་བ་གཟང་བའ་རམ་པ་ལ་མངན་སམ་

ཡན་ནམ། ཡང་ན། གཟང་རམ་ཡང་མན་པའ་རས་དཔག་ག་ང་བ་གཞན་

ཞག་ཡད་པ་ད་ལ་མངན་སམ་ཡན། ཕ་མ་མ་འཐད་པ་ན་རགས་པར་ས་ལ།

དང་པ་ལར་ན། རས་དཔག་ད་ཆས་ཅན། ཁད་ཁད་རང་ག་གཟང་བའ་

རམ་པ་ད་ལ་མངན་སམ་ད་ཐལ། ཁད་ཁད་རང་ག་འཛན་རམ་ལ་མངན་སམ་

གང་ཞག ད་གཉས་ཡལ་དང༌། དས་དང་ང་བ་གང་ལ་བལས་ཀང༌། ཁབ་

མཉམ་གབ་ས་རས་གཅག་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པ་མད་ན། དན་ག་རང་ག་ང་

བ་གཅག ཅས་པའ་རགས་པ་ལ་ཁད་པར་ཅ་ཙམ་ཡད་པ་ད་ཙམ་འད་ལ་

ཡང་ཡད་ད། །འདད་ན། རག་བལ་ད་ཐལ་ལ། །

གཉས་པ་ལར་ན། ཡང་ཉས་པ་ད་ཉད་ད་འགར་ར། །ཡང་ཁ་ནང་བལ་

ལ་རང་རག་མངན་སམ་དང༌། ཕར་བལ་ལ་རས་དཔག་ཡན་ན་ཞ་ན། དའ་

དན། ཁ་ནང་བལའ་ཆ་རང་རག་མངན་སམ་དང༌། ཕར་བལའ་ཆ་རས་དཔག་

ཡན་ན། །ཞས་པའ་དན་ཡན་ན། ད་སད་ས་བར་རགས་ཀ། ཕར་བལ་ཐམས་

ཅད་ནང་ད་བལས་པ་ཡན་ན་ཞས་ས་བར་མ་རགས་ས། །ཁ་བ་ཅག་གས་ད་

སད་མ་སས་ས་ཞ་ན།

266

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཁ་ཕར་བལའ་ཤས་པ་ཐམས་ཅད་ཀང་རང་ག་ང་བ་འཛན་རམ་ལ་

རང་རག་མངན་སམ་ཡན་པ་ཉམས་ས། །ཡང་རས་དཔག་གས་ཁ་ཕ་ནང་ད་

རམ་གས་བལ་བ་ཡན་ནམ། ཅག་ཅར་བལ་བ་ཡན། དང་པ་ལར་ན། ཁ་ནང་

ད་མ་བལ་བའ་ཤས་པ་ཅང་ཟད་ཅག་ཡད་པའམ། ཤས་པ་རག་པ་ཁས་ལན་

དགས་པར་འགར་ར། །གཉས་པ་ལར་ན་ཡང༌། རང་ག་གཟང་རམ་དང་འཛན་

རམ་གཉས་ཀ་གསལ་བར་སང་ན་རག་བལ་ག་ཉས་པ་ད་ཉད་ད་འགར་ར། །

འཛན་རམ་གསལ་བར་སང༌། གཟང་རམ་མ་གསལ་བར་སང་ང་ཞ་ན།

རས་དཔག་ད་ཉད་རག་པ་ཡང་ཡན་ལ། རག་མད་ཀང་ཡན་ན་ཞས་

ཁས་བངས་པ་ལ་གནད་བད་ད་ཟའ་རལ་པས་ཀང་བརད་མ་ནས་ས། །

ཡང་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་རང་ག་ང་བ་ལ་རང་རག་མངན་

སམ་ཚད་མར་འདད་པ་ཡང༌། དབང་པའ་སམས་ན་ངས་ཕར་དང༌། ཞས་

གཟགས་ལ་སགས་པ་ཁ་ནའ་ཡལ་ཅན་ད་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ། །ད་

ཆས་ཅན། རང་ག་ང་བ་འཛན་རམ་ད་མངན་སམ་ད་རགས་པར་ཐལ། ད་ལ་

རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན། འཛན་རམ་གཞལ་བ།

གཟང་རམ་ཚད་མ། རང་རག་འབས་བ། ཞས་ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་

ཕན་ཅ་ལག་ཏ་ཁས་ལན་དགས་པར་འགར་ར། །

དས་ན། ཤས་པ་ཀན་ག་འཛན་པའ་རམ་པ་རང་རག་མངན་སམ་

ཡན་ལ། ད་རག་པ་དང་རག་མད་ཀ་གཟང་རམ་ལ་ཕར་མངན་སམ་ད་འགར་

བ་ཡན་ག་ཁ་ཕར་བལའ་ཤས་པ་འཛན་རམ་ལ་ཚར་མངན་སམ་ད་འགར་

མངན་སམ་ལའ།

267

བ་ག་ལ་སད། འ་ན། རས་དཔག་ག་འཛན་རམ་ལ་དའ་གཟང་རམ་གསལ་

བར་སང་བར་ཐལ། ད་གཟང་རམ་ལ་མངན་སམ་ཡན་པའ་ཕར་ཅ་ན། འདད་

པ་ཡན་ན། །འ་ན་རག་པའ་གཟང་རམ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གསལ་བར་སང་

བའ་ཕར་ཅ་ན།

རས་དཔག་ད་ཉད་ལ་གསལ་བར་སང་བའ་ཕར་ཅ་ན་ན་རགས་མ་

གབ་ལ། ད་མང་རང་རག་མངན་སམ་ལ་གསལ་བར་སང་བའ་ཕར་ཅ་ན།

ཁབ་པ་མད་ད། རག་པའ་གཟང་རམ་རག་པ་ལ་མ་གསལ་བར་སང་བས། ད་

གསལ་བར་སང་བའ་བ་མ་སད་པ་སས་ཀང་སབ་མ་ནས་ས། །ཁད་རང་

ལར་ན། རག་པའ་གཟང་རམ་མང་བའ་རང་རག་མངན་སམ་མ་སད་ན། ད་

བམ་པར་ཁས་བངས་པ་ལ་གནད་པ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་ལ། སད་ན་ད་ཉད་

ལ་གསལ་བར་སང་བས་ཁད་རང་ལ་ཡང་རག་པའ་གཟང་རམ་མ་ཡན་པར་

ཐལ་བའ་ཉས་པར་ཅས་ཏ་མ་འགར། དས་ན། རགས་པ་དང་བལ་བའ་དན་

ཁས་བང་བར་མ་བའ། །

གཉས་པ་(ཚག་དན་)ན།

རང་ག་ང་བ་ས་དན་མན། །ཤས་པའ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་རང་ག་ང་བ་འཛན་རམ་ཆས་ཅན།

ས་དན་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་འཛན་པ་མ་ཡན་ཏ། ཁ་ནང་ཁ་ནར་ཕགས་

པ་ད་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ད་ལ་ཀན་མངན་སམ། །

268

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཛན་པའ་རམ་པ་ད་ལ་ཤས་པ་ཀན་མངན་སམ་ད་སང་བ་ཡན་ཏ།

དས་ཤས་པ་ཀན་ག་ས་དན་མ་འཛན་པར་ཤས་པ་ད་ཉད་གཟང་ཡལ་ད་

བས་ནས་འཛན་པའ་ཤས་པ་ཡན་པ་དའ་ཕར།

ཡང་ན། བ་བག་ཏ་བཀར་ནས་རག་པའ་གཟང་རམ་ཆས་ཅན། ཁད་

རང་མང་བའ་འཛན་རམ་ཞས་བསད་པའ་རང་རག་མངན་སམ་ད་ལ་ཁད་

མངན་སམ་ད་སང་བ་ཡན་ཏ། དས་ཁད་ཀ་ས་དན་འཛན་པ་མ་ཡན་པར་

ཁད་ཀ་རང་མཚན་ག་ང་བ་གཟང་ཡལ་ད་བས་ནས་འཛན་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་མངན་སམ་ལར་སང་ལ་གཉས།

ལར་སང་ག་དབ་བ་དང༌། ཕ་བའ་དགས་པའ། །

དང་པ་(ལར་སང་ག་དབ་བ་)ན།

སབ་དཔན་ཕགས་གང་གས། ལར་སང་བདན་ད་བཤད་ད།

འཁལ་དང་ཀན་རབ་ཤས་པ་དང༌། །

རས་དཔག་རས་ས་དཔག་ལས་བང༌། །

དན་དང་མངན་འདད་ཅས་བའ། །

མངན་སམ་ལར་སང་རབ་རབ་བཅས། །ཞས་ས། །

ད་ལ་མངན་སམ་ལར་སང་རམ་པ་གཉས་ཏ། རག་པ་དང་བཅས་པ་

དང༌། རག་པ་མད་པའ། །རག་པ་ལ་དག་ས། སག་ར་ལ་ཆར་འཛན་ལ་བ་

འཁལ་པའ་ཤས་པ་དང༌། རགས་རན་ལ་རག་པའ་བ་ལ་བ་ཀན་རབ་པའ་

ཤས་པ་དང༌། རགས་འཛན་པ་རས་དཔག་དང༌། རགས་ཅན་འཛན་པ་རས་

མངན་སམ་ལའ།

269

ས་དཔག་པ་ལས་བང་བ་དང༌། འདས་པའ་དན་དན་པ་དང༌། མ་འངས་པའ་

དན་མངན་པར་འདད་པའ། །རག་པ་མད་པ་ན་གཅག་ས། རབ་རབ་སགས་

ཀས་བསད་པའ་ཤས་པའ། །རམ་འགལ་མཛད་པ་ལར་ན།

མངན་སམ་ལར་སང་རམ་པ་བཞ། །

རག་པའ་ཤས་པ་རམ་གསམ་དང་། །

རན་བསད་པ་ལས་བང་བ་ཅན། །

རག་པ་མད་པ་གཅག་ཡན་ན། །མངན་སམ་ལར་སང་ཆས་ཅན། རམ་པ་བཞ་ཡད་ད། རག་པའ་ཤས་

པ་རམ་པ་གསམ་དང༌། རན་དབང་པ་བསད་པ་ལས་བང་བ་ཅན། རག་པ་མད་

པ་གཅག་ཡད་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཕ་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས།

རག་པ་མངན་སམ་ལར་སང་གསམ་ད་ཕ་བའ་དགས་པ། རག་མད་

ལར་སང་ལགས་ས་བཀར་བའ་དགས་པའ། །

དང་པ་(རག་པ་མངན་སམ་ལར་སང་གསམ་ད་ཕ་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས།

མདར་བསན་དང༌། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

དབང་སས་མན་པར་གབ་དན་ད། །

270

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་བཤད་འཁལ་པ་མཐང་ཕར་ར། །འཁལ་པའ་ཤས་པ་དང༌། ཀན་རབ་པའ་ཤས་པ་གཉས་རག་པ་མངན་

སམ་ལར་སང་ད་བཤད་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་ད། ད་གཉས་དབང་པ་ལས་

སས་པའ་ཤས་པ་མ་ཡན་པར་གབ་པའ་དན་ད་བཤད་པའ་ཕར། ད་གཉས་

དབང་སས་མ་ཡན་པར་བསབ་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་ད། ཁ་ཅག་དར་འཁལ་

པ་མཐང་བས་ད་ལག་པའ་ཆད་ཡན་པའ་ཕར། འཁལ་པ་ཇ་ལར་མཐང་ཞ་ན།

རགས་པ་ཅན་པས་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ད་དབང་པ་དང་དན་

ཕད་པ་ལས་བང་བའ་ཤས་པ་མ་འཁལ་པ་མད་པ་ངས་པའ་བདག་ཉད་ཅས་

སས་ནས་ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཤས་པ་སགས་མངན་སམ་ཡན་པ་བཅད་

པའ་ཆད་ད་དབང་དན་ཕད་པ་སས་ལ། སག་ར་ལ་ཆར་འཛན་ལ་བ་དས་

གཅད་མ་ནས་པར་མཐང་ནས་འཁལ་པ་མད་པ་སས་ས། །

རས་དཔག་སགས་གབ་བརད་པ་ན། །

ས་མ་གཉས་ཉད་བསབ་ཕར་ར། །རས་དཔག་སགས་བཞ་མངན་སམ་མ་ཡན་པར་གབ་ཀང་མངན་

སམ་ལར་སང་ད་བརད་པ་ན་ཆས་ཅན། དགས་པ་ཡད་ད། ས་མ་གཉས་

མངན་སམ་ལར་སང་ཉད་ད་སབ་པའ་མཐན་དཔར་བ་བའ་ཆད་ཡན་པའ་

ཕར།

མད་མཛད་པས། རག་པ་མངན་སམ་ལར་སང་དག་ཏ་ཕ་བ་རམ་

མངན་སམ་ལའ།

271

འགལ་མཛད་པས་ས་ཚན་གཉས་ས་བསས་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་ད། དབང་

ཤས་མ་ཡན་པར་སབ་པའ་རད་གཞ་དང་མཐན་དཔ་གཉས་ས་འདས་པར་

བསན་པའ་ཆད་ཡན་པའ་ཕར། ཡང་གསམ་ད་བསས་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་

ད། དབང་ཤས་མ་ཡན་པར་སབ་པའ་རད་གཞ་རགས་མ་འད་བ་གཉས་

ཡད་པར་བསན་ནས། ལག་མ་བཞ་ག་དའ་མཐན་དཔར་རགས་གཅག་པར་

ཤས་པའ་ཆད་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ན།

བར་རན་ཅན་དང་དན་གཞན་ལ། །

ས་འདགས་རམ་པར་རག་པ་དག །

མངན་སམ་ཉར་འཇག་ཅན་ཉད་ཕར། །

འགའ་ཚ་འཁལ་པའ་ར་ཡན་ན། །བརའ་རན་ཅན་ག་རག་པ་དང༌། དན་གཞན་ལ་ས་འདགས་པའ་རམ་

པར་རག་པ་དག་ཆས་ཅན། དས་འགའ་ཞག་ག་ཚ་དབང་ཤས་ས་འཁལ་

བའ་ར་ཡད་པ་ཡན་ཏ། དན་རང་མཚན་འཛན་པའ་མངན་སམ་དང༌། ཡལ་

དས་ཉ་བར་འཇག་པ་ཅན་ཉད་ཡན་པས་ད་ལར་འཁལ་བའ་ཕར།

ཇ་ལར་ལག་ཏ་གར་དན་ཅན། །

དན་པ་ལ་སགས་རག་པ་འད། །

272

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་ལ་ལས་པའ་ངང་ཚལ་ཅན། །

མངན་སམ་དན་ལ་འཛན་མ་བད། །དཔ་རག་པར་བསན་པ་ན། ཇ་ལར་ཡལ་ལག་ཏ་གར་པའ་དན་ཅན་

དན་པ་དང༌། མངན་འདད་ལ་སགས་པའ་རག་པ་བཞ་པ་འད་ཆས་ཅན།

ཡལ་མངན་སམ་ད་གར་པའ་དན་ལ་གཟང་དན་ག་ཚལ་གས་འཛན་པར་

མ་བད་པར་དན་ས་འཛན་པའ་རག་པ་ཡན་ཏ། རང་ཡལ་འཛན་པ་བར་ལ་

བལས་པའ་དང་ཚལ་ཅན་ག་བ་ཡན་པའ་ཕར། བར་ལ་བལས་ན་རག་པ་

ཡན་པར་ཐལ་བ་ཁ་བ་ཡང་འདད་ད་ཞ་ན།

ད་ལར་ཉམས་མང་དན་མད་པར། །

བམ་པ་ལ་སགས་པ་དག་ལ། །

ཤས་ཡད་མན་པས་ད་ཡང་ན། །

མངན་སམ་ལས་ན་ཡངས་ཉམས་འགར། །དཔ་ད་ལར་སག་ར་ལ་ཆར་འཛན་ག་ཤས་པ་དང༌། བམ་པ་ལ་

སགས་པའ་ཚགས་པ་དག་ལ་རག་པའ་ཤས་པ་ད་ཡང་ན་ཆས་ཅན། མངན་

སམ་ག་ས་བཤད་ད་ཡད་པའ་དབང་ཤས་ལས་ན་ཡངས་ས་ཉམས་པར་

འགར་བར་ཐལ། ཁད་སན་ཉམས་ས་མང་བའ་ཡལ་ག་བར་དན་པ་མད་པར་

ཁད་སད་ཡད་པ་མ་ཡན་པས་རང་ཡལ་འཛན་པ་བར་དན་པ་ལ་བལས་པའ་

མངན་སམ་ལའ།

273

ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། བརའ་རན་ཅན་ན། ལ་ལར་ཞབས་ཞམ་པ་ལ། བམ་

པའ་སམ་ད་རག་པ་ངས་པར་བར་དན་པ་ལ་བལས་པ་ལ་བ་ས། བ་ད་ཉད་

ཀས་བར་འཛན་དགས་པ་མ་ཡན་ག་བར་དན་པ་སན་ད་མ་སང་བར་ཡལ་

འཛན་པའ་ནས་པ་མད་པའ་རགས་ས་གནས་པའ། །དན་གཞན་ལ་ས་

འདགས་པ་ན། སག་ར་ལ་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཆར་ས་འདགས་པ་ལ་བ་ས།

ཞན་ཡལ་ལ་འཁལ་བའ་རག་པའ། །

གཉས་པ་(རག་མད་ལར་སང་ལགས་ས་བཀར་བའ་དགས་པ་)ལ་གཉས།

འཐད་པའ་ཕགས་བཞག་པ་དང༌། དམགས་བསལ་ག་དན་གཞན་ད་

རག་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(འཐད་པའ་ཕགས་བཞག་པ་)ན།

རབ་རབ་བཅས་ཞས་ལགས་ས་སས་པ་ལ་དགས་པ་ཅ་ཡད་ཅ་ན།

འདར་ན་བཞ་པ་དམགས་བསལ་ཏ། །ཀན་ལས་བཏས་ས་མངན་སམ་ལར་སང་བདན་པ་ཡན་པ་རམ་

འགལ་འདར་ན་བཞ་པར་བསན་པ་རབ་རབ་སགས་ཀས་བསད་པའ་ཤས་

པ་ད་རག་པའ་ས་ཚན་ལས་དམགས་ཀས་ལགས་ས་བསལ་ནས་བསན་པ་

ལ་དགས་པ་ཡད་ད། རག་མད་མངན་སམ་ལར་སང་ད་ཤས་པའ་ཆད་ཡན་

པའ་ཕར།

འ་ན། མངན་སམ་ད་ཐལ། རག་མད་ཀ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་

པ་མད་ན། ཀན་ལས་བཏས་ལས། མང་དང་རགས་སགས་སར་བ་ཡ། །རག་

274

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་དང་བལ་མངན་སམ་མ། །ཞས་ད་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ད་བཤད་པ་

དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

སབ་དཔན་ཕགས་གང་གས་ད་ལར་བཤད་པ་དང་རག་མད་མངན་

སམ་ལར་སང་བཤད་པ་མ་འགལ་བར་ཐལ། འདར་ན་བཞ་པ་ཀན་ལས་

བཏས་ས་བདན་པར་བསན་པའ་རག་མད་ཀ་ཁད་པར་འཁལ་བ་རམས་

མངན་སམ་ཡན་པ་དམགས་ཀས་བསལ་ཏ། མང་དང་ཞས་སགས་མ་

འཁལ་བ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ལག་མར་ག་བའ་སར་བཏང་ག་ཚག་

ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན། མངན་སམ་རག་བལ་མ་འཁལ་བ། །ཞས་སས་པས་ཆག་མད་

ས་སར་སས་པ་ལ་དགས་པ་ཅ་ཡད་ཅ་ན། ད་ལར་སས་པས་མངན་སམ་

ལར་སང་ག་དབ་བ་གཉས་དངས་ས་ཤས་ནས་མ་འཁལ་བ་མངན་སམ་ག་

མཚན་ཉད་ཀ་ཟར་ད་དགས་པ་དན་གས་ག་བའ་ཕར་དང༌།

རགས་པ་ཅན་པ་མངན་སམ་རག་པར་འདད་པ་དག་ག་ལག་རག་

དགག་པའ་ཆད་ད་མངན་སམ་ཡན་ན། མང་དང་རགས་སགས་སར་བའ་

རག་པ་དང་བལ་བ་གཅག་དགས་ས་ཞས་སར་བཏང་ག་ཚག་ད་སས་ས། །

ད་ལ་བལ་བ་རག་པ་གཉས་གསངས་པ་ན། གཞན་དག་དབང་ཤས་

མང་སར་རག་པ་དང་དན་སར་རག་པར་འདད་པ་དགག་པའ་ཆད་དང༌།

ཡང་ན། མང་སགས་སར་བ་རང་ལགས་ཀ་རག་པའ་མཚན་ཉད་དང༌།

རགས་སགས་སར་བ་གཞན་དག་ག་རག་པའ་མཚན་ཉད་ཡན་ལ། ད་

མངན་སམ་ལའ།

275

གཉས་ཀ་དང་བལ་བ་དགས་ཞས་བསན་ཏ། །རབ་རབ་བཅས་སས་པས།

རབ་རབ་ཀས་བསད་པ་ཁ་ན་མངན་སམ་ལར་སང་ད་འགར་ར་ཞ་ན།

ད་ན་ཉར་གནད་ལས་སས་བརད། །རབ་རབ་བཅས་ཞས་སས་པ་དས་ན། རབ་རབ་ཀས་བསད་པའ་

ཤས་པ་ཁ་ན་མངན་སམ་ལར་སང་ད་བསན་པ་མ་ཡན་ཏ། བདག་རན་དབང་

པ་ལ་ཕ་ནང་ག་རན་གས་ཉ་བར་གནད་པ་ལས་སས་པའ་དབང་ཤས་

ཐམས་ཅད་མངན་སམ་ལར་སང་ད་ག་བའ་ཆད་ད་བརད་པའ་ཕར།

འ་ན། རབ་རབ་ཀས་བསད་པ་ཙམ་སས་ཤ་ན།

ད་ལ་རབ་རབ་འབའ་ཞག་ན། །

ཉར་གནད་མཚན་པར་བད་པ་ཡན། །ད་ལ་རབ་རབ་ཀས་བསད་པ་འབའ་ཞག་དངས་ས་བསན་པའ་ར་

མཚན་ཡད་ད། དབང་པ་གཟགས་ཅན་ལ་ཕ་ནང་ག་རན་གས་ཉ་བར་

གནད་པའ་རག་མད་ཀ་ཤས་པ་འཁལ་པ་ཐམས་ཅད་འཁལ་རའ་ས་ནས་

མངན་སམ་ལར་སང་ད་མཚན་པར་བད་པའ་ཆད་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དམགས་བསལ་ག་དན་གཞན་ད་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དམགས་བསལ་ག་ཚག་རག་མད་ཀ་ཤས་པ་མངན་སམ་ག་མཚན་

ཉད་ད་བཞག་པའ་ལག་པའ་དཔར་འདད་པ་དགག་པ་དང༌། གསལ་སང་ཅན་

ག་ཤས་པ་ཁ་ཅག་རག་མད་ཡན་པ་དམགས་ཀས་བསལ་བའ་དན་ཅན་ད་

276

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འདད་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དམགས་བསལ་ག་ཚག་རག་མད་ཀ་ཤས་པ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ད་བཞག་པའ་ལག་པའ་དཔར་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ལང་དང་སར་བའ་རགས་པས་དགག་པ། མ་སར་བའ་རགས་པས་

དགག་པའ། །

དང་པ་(ལང་དང་སར་བའ་རགས་པས་དགག་པ་)ན།

ད་ཡང་ཡད་ཀ་ཞས་ཁ་ཅག །སབ་དཔན་ག་སབ་མ་རག་བལ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ཡངས་

རགས་ས་བསམ་པ་ཁ་ཅག ཟ་བ་གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་སགས་རག་

བལ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ད་བཤད་པའ་ལག་པའ་དཔ་ཡན་ཏ། ལག་

པའ་དཔར་ཤས་པའ་དན་ད་རབ་རབ་བཅས་ཞས་སས་ལ། ཟ་བ་གཉས་

སང་ག་ཤས་པ་ད་ཡང༌། ཡད་ཀ་ཤས་པ་རག་པ་དང་བཅས་པ་ཡན་ན་ཞས་

ཟར་ཏ། །རག་པ་ཇ་ལར་ཡན་ཞ་ན།

མག་ག་དབས་ན་རབ་རབ་གནས་པས་ཟ་བ་ད་ཉད་ཟར་གཉས་ས་

རམ་གས་མཐང་བ་ན། ཅག་ཅར་ད་ཡད་པར་ས་བཏགས་པ་ཡན་ན་ཞས་

ཟར་ཏ། །

ས་དང་ཟ་གཉས་ལ་སགས་བའ། །

དབང་པའང་ར་ཡན་ཞས་བ་བའ། །

གཞང་འད་དང་ན་ད་དག་འགལ། །

མངན་སམ་ལའ།

277

ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཤས་པ་ཡད་ཤས་རག་པར་སབ་དཔན་ཕགས་

གང་བཞད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་བཞད་པར་འདད་པ་སབ་དཔན་ཕགས་

གང་གས་རད་སབ་མཁན་པ་ལ་རལ་ཕན་དབང་ཤས་ཀ་ར་ཡན་པས་

དམགས་པ་ཡན་ན་མག་ག་དབང་པའང༌། སན་པ་དང་ཟ་བ་གཉས་ལ་

སགས་པར་སང་བའ་དབང་བའ་ཡལ་ད་ཐལ། ར་ཡན་པའ་ཕར་ཅས་བ་

བའ་གཞང་འད་དང་འདད་པ་ད་དག་འགལ་བའ་ཕར།

ཀན་ལས་བཏས་ཀ་རད་སབ་ལ་དགག་པ་བད་པའ་སབས་ས་རད་

སབ་མཁན་པས་ཕ་རལ་ག་དན་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་དམགས་རན་ད་

ཁས་བངས་པ་ལ། སབ་དཔན་གས་ཇ་ལར་སང་བའ་ཕ་རལ་ག་དན་ད་ལས་

དམགས་རན་ག་ས་ནས་སས་སམ། སང་ཚལ་ད་ལས་གཞན་པའ་ས་ནས་

སས།

དང་པ་མ་རགས་པར་ཐལ། རམ་ཤས་ལ་ལ་ཡལ་རགས་པར་སང་

ཞང་རགས་པ་རས་ས་མད་པའ་ཕར། གཉས་པའང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཇ་

ལར་སང་བ་ད་ལས་གཞན་པའ་དན་མ་མཐང་བའ་ཕར། གལ་ཏ། རམ་པ་

གཞན་ད་སང་ཡང་ར་ཡན་པའ་ཕར། རལ་ཕན་དབང་ཤས་ཀས་དམགས་

པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

མག་ལ་སགས་པའ་རལ་ཕ་རབ་ཀང་དབང་ཤས་ཀས་དམགས་པར་

ཐལ། ཞས་བརད་པའ། །འང་ཞས་པ་ན། ཕའ་རལ་ཕ་རབ་ཏ་མ་ཟད། དབང་

པའ་རལ་ཕན་རམས་ཀང་དབང་ཤས་ཀ་རར་གཞན་དག་འདད་པར་ཐལ་

278

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་འགར་ར་ཞས་པའ། །དམགས་བརག་ཏ། དབང་པ་རམ་པར་རག་པའ་

ར། །ཕ་རབ་རལ་དག་ཡན་མད་ཀ། །ཞས་པ་དང༌། ཀན་ལས་བཏས་དན་

གཅག་པས། རལ་ཕན་ཚད་སབ་མཛད་བཞད་པ་མ་ཡན་ག། ད་ཡད་ན་ར་

ཡན་ད་ཆག་ཀང་དམགས་རན་ད་མ་རགས་ས་ཞས་ར་ཤག་བརག་པ་

མཐའ་གཟང་ད་ཁས་བངས་ནས་དམགས་རན་ལ་དགག་པ་མཛད་ད། །

འ་ན། རལ་ཕན་ཡད་ན་དབང་ཤས་ཀ་དམགས་རན་ཡན་པས་ཁབ་

པ་བརག་པ་མཐའ་གཟང་ད་རང་ལགས་ལ་ཁས་བངས་པས་ཆག་པས་ས་ཕ་

གཉས་ཀ་མཚངས་ས་ཞ་ན།

བརག་པ་མཐའ་གཟང་ལ་དགག་པ་མཛད་པ་མ་ཡན་ག། རལ་ཕན་

དབང་ཤས་ཀ་དམགས་རན་ཡན་པ་ལ་དགག་པ་མཛད་པ་ཡན་ན། །

གལ་ཏ་བརད་པས་ར་ཡན་ན། །གལ་ཏ ་ཀན་ལས་བཏས་ཀ ་དགངས་པ་བརད་པས་དབང་པ ་

གཟགས་ཅན་པ་ད། ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཡད་ཤས་རག་པའ་རར་སན་པ་

ཡན་ན་ཞ་ན།

དབང་པའ་ཤས་པའ་སད་ཡལ་དག །

དཔད་པ་འད་ལ་ཡད་ཀ་ན། །

སབས་ས་ཅ་ལར་འགར་བ་ཡན། །དབང་པའ་ཤས་པའ་སད་ཡལ་ཕ་རལ་ག་དམགས་རན་དག་ལ་

མངན་སམ་ལའ།

279

དཔད་པ་བས་ནས་རལ་ཕན་དབང་ཤས་ཀ་ར་ཡན་པས་ཡལ་ད་འདད་པ་

འད་ལ་ཆས་ཅན། དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་ཡད་ཀ་ཤས་པ་རག་པའ་

དམགས་རན་ད་ཐལ་བ་སབས་ས་བབ་པ་ཅ་ལར་ཡང་འགར་བ་ཡན་པ་མ་

འཐད་པར་ཐལ། ད་ལ་ན་འབལ་མད་ཀ་སན་འབན་ད་འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(མ་སར་བའ་རགས་པས་དགག་པ་)ན།

དབང་རན་གང་ཡན་གལ་ཏ་གང་། །

དབང་པ་ཡད་མད་རས་འཇག་ཅན། །བདག་རན་དབང་པ་ལ་བརན་པའ་ཤས་པའ་དན་གང་ཡན་ཞས་དས་

པས། གལ་ཏ། ཤས་པ་གང་དབང་པ་གཟགས་ཅན་པ་ཡད་མད་ཀ་རས་ས་

འཇག་ལག་བད་པ་ཅན་ན་ཞ་ན།

ད་མཚངས་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཤས་པ་ད་ཆས་ཅན། དབང་ཤས་ས་མཚངས་

པར་ཐལ། བདག་རན་དབང་པ་ཡད་མད་ཀ་རས་ས་འཇག་ལག་བད་པའ་

ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

་་་་་་་་་་གལ་ཏ་འགར་ལན་ན། །གལ་ཏ་དབང་པ་འགར་རས་ས་འགར་བ་དང་ལན་པའ་ཤས་པ་ཡན་

ན་དབང་ཤས་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་འད་ཉད་ན་ཅའ་ཕར་འགག །

280

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ཡང་དབང་ཤས་ཡན་པ་ཅའ་ཕར་ཡང་འགག་མ་རགས་པར་ཐལ།

ར་མཚན་ད་འད་ཉད་ལ་ཡང་ཞགས་པའ་ཕར།

འདར་ཡང་སལ་སགས་འཁལ་པ་བཞན། །

དབང་པའ་འགར་བ་ཡད་ན་ཡང་། །

ལག་འགར་དབང་པའ་བསད་པ་ན། །

ལག་ཀང་ལག་པར་མ་འགར་ཞང་། །ཟ་བ་གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་འགར་ཡང་ཆས་ཅན། ཐག་ཁ་ལ་

སལ་ལ་སགས་པར་འཁལ་བ་བཞན་ད་དབང་པའ་འགར་བ་ཡད་ན་ཡང་

ལག་པར་འགར་བར་ཐལ། དབང་པའ་བསད་པ་ལག་ཀང་ལག་པར་མ་

འགར་བར་ཐལ།

ད་བཞན་གཞན་ག་རད་ལ་ན། །

བརད་པ་དག་གས་འགའ་ཚ་འཇག །

མཐང་བ་དན་ལ་ལས་འགར་ཞང་། །

ཡངས་ས་གསལ་བར་སང་མ་འགར། །ད་བཞན་ད་འད་ན་སལ་འདག་ཅས་བརད་པ་ཙམ་གས་སལ་འཛན་

ས་བ་བཞན་ད། གཞན་ག་རད་ལ་ཟ་གཉས་འདག་ཅས་བརད་པ་དག་གས་

ཀང་འགའ་ཞག་ག་ཚ། ཁད་འཇག་ཅང་ས་བར་ཐལ། རང་ག་ཡལ་མཐང་བ་

མངན་སམ་ལའ།

281

བར་དན་པ་ལ་བལས་པར་འགར་བར་ཐལ། ཡལ་ཡངས་ས་གསལ་བར་སང་

བར་མ་འགར་བར་ཐལ། ཟ་གཉས་སང་བའ་ཡད་ཤས་རག་པ་ཡན་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(གསལ་སང་ཅན་ག་ཤས་པ་ཁ་ཅག་རག་མད་ཡན་པ་དམགས་ཀས་བསལ་བའ་དན་ཅན་ད་འདད་པ་དགག་པ་)ན།

ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཤས་པ་ད། ཡལ་གསལ་བར་སང་ཡང་རག་པ་

ཡན་པས་གསལ་སང་ཅན་ག་རག་པ་དམགས་ཀས་བསལ་ནས་མངན་སམ་

མ་ཡན་པར་ག་བའ་ཆད་ད་རབ་རབ་བཅས་ཞས་སས་ས་ཞ་ན།

གཉད་ལག་པའམ་སད་པ་ན། །

གསལ་བར་སང་བ་ཅན་བ་གང་། །

ད་ན་རག་མད་གཉས་ཀར་ཡང་། །

ད་ལ་མན་ན་རག་པ་ཡན། །

ད་ཕར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གཉད་ལག་པའམ་སད་པ་ན། ཡལ་གསལ་བར་སང་བ་ཅན་ག་བ་

གང་ཡན་པ་ད་ན་རག་མད་ཡན་པར་ཐལ། རག་པ་ལ་གསལ་སང་མ་སད་

པར་སབ་ཟན་པ་དའ་ཕར། འདས་པ་དན་པའ་བ་ཆས་ཅན། རག་པ་ཡན་པར་

ཐལ། གནས་སབས་གཉ་གར་ཡང་ཡལ་གསལ་བར་སང་བ་ད་ལ་མན་པར་

མ་གསལ་བར་སང་བའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

282

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

་་་་་་་་་་་ད་རག་མད་ན་ཡང་། །

ཚད་མ་ཉད་ན་བཀག་པ་ས། །

བས་བའ་ཕར་ར་་་་་་་་་་་་་་་། །ཟ་བ་གཉས་སང་ག་ཤས་པ་ད་རག་མད་ཡན་ན་ཡང༌། ཚད་མ་ཡན་

པ་ཉད་ན་རབ་རབ་བཅས་ཞས་པའ་ཚག་ད་ལ་བརན་ནས་བཀག་པ་ཡན་ཏ།

དས་ད་རང་ཡལ་ལ་བས་བར་བསན་པའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་དན་ད་འང་། །

མངན་སམ་ལར་སང་གཉས་ས་བཤད། །དམགས་བསལ་དང་བཅས་པའ་མངན་སམ་ལར་སང་གཉས་ས་

བཤད་པ་ལ་དགས་པ་ཡད་ད། མ་འཁལ་བ་མངན་སམ་ག་མཚན་ཉད་ཀ་

ཟར་ད་རགས་པའ་ཆད་ད་མ་ཟད་རག་མད་འཁལ་བ་རམས་ཚད་མ་ཡན་པ་

དགག་པ་དའ་དན་དའང་གཉས་ས་བཤད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(མངན་སམ་ཚད་མའ་འབས་བ་ལ་ལག་པར་རག་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

སའ་དན་དང༌། ཡན་ལག་ག་དན་ཏ། །

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ།

ཚད་འབས་འད་གང་ལས་འཕས་པ་དང༌། གཞན་དག་ག་འདད་པ་

དགད་པ་དང༌། རང་ག་ལགས་བཞག་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

283

དང་པ་(ཚད་འབས་འད་གང་ལས་འཕས་པ་)ན།

སར་མངན་སམ་ལའའ་ཆ་ཤས་ཚད་མ་གབ་པར། སར་ཚད་མ་ཞས་

པ་ཚད་མས་ཆད་པ་དང༌། མ་ཆད་པའ་འབས་བ་སབ་པར་བད་པ་གཅག་ལ་

ཚད་མ་ཞས་བ་ལ། ཆད་པའ་འབས་བ་ན་བང་དར་ག་དན་ཕན་ཅ་མ་ལག་

པར་རགས་ནས་ཞགས་པས་མ་འདད་པའ་དན་སངས་ནས། འདད་པའ་དན་

ཐབ་པ་ལ་མཛད་ལ།

དའ་འབས་བ་སབ་ཚལ་ན། གནས་སབས་ཀ་མངན་མཐ་དང༌། མཐར་

ཐག་ག་ངས་པར་ལགས་པ་ཐབ་པའ་ཚལ་ལ་བརམས་ནས། ལའ་དར་རས་

པར་གཏན་ལ་ཕབ་ཟན་ལ། བསན་བཅས་འད་ཡ་མག་མཇག་ཀན་ཏ་ཚད་མ་

གཏན་ལ་ཕབ་པའ་དགས་པའ་གཙ་བ་ད་ཡན་པར་ཤས་པར་བའ། །

ད་ལ་ཡང་ཚད་མས་མ་ཆད་པའ་འབས་བ་འགབ་པ་སན་ད་འག་

དགས་པས། ད་ན། འདད་དན་ཐབ་པའ་ཐབས་ས་གར་པར་རང་རང་ག་

གཞལ་བ་གང་ཡན་པ་ད་རགས་པ་ཉད་ཡན་ལ། དབང་པའ་མངན་སམ་

གས་གཞལ་བ་རགས་པའ་ཚལ་ཡང་གང་ད་བསན་ཟན་མད་ཀ། ད་ལར་ན་

ཡང༌། ཚད་འབས་ལ་ལག་པར་རག་པ་བ་བག་ཏ་དགག་བཞད་ནས་མཛད་

པས། འདར་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་ཚད་འབས་གཙ་བར་སན་ལ། ད་གང་

ལས་འབང་བ་ཡང༌། དབང་པའ་མངན་སམ་ལ་འཕས་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(གཞན་དག་ག་འདད་པ་དགད་པ་)ན།

ཚད་མ་འདའ་འབས་བ་གང་ཡན་ཞ་ན། གཞལ་བ་རགས་པ་ས།

284

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཞལ་བ་རགས་པ་ན་ཚད་མ་ལ་རག་ལས་པ་རགས་པ་ས་བ་ཀན་ག་

ལགས་ཡན་ལ། ཚད་མ་ད་གང་ཡན་ཞ་ན།

བ་བག་པ་དག་ན། དབང་དན་ཕད་ཅང་འབལ་པ་ཚད་མའ་ཞས་ཟར་

ཏ། །སད་པ་པ་དག་ན། དང་པར་དན་ལ་བལ་བའ་ཤས་པ་རག་པ་མད་པ་

ཉད་ཚད་མའ་ཞས་ཟར་ཏ། །རག་པ་ཅན་པ་ན་ར། ས་སགས་ཁད་པར་ག་

ཆས་འཛན་པ་ཚད་མ་དང༌། ཁད་པར་ཅན་རས་འཛན་པ་འབས་བའ་ཞས་

ཟར་ཏ། །གངས་ཅན་པ་ན། ར་བ་ལ་སགས་པ་དབང་པའ་འཇག་པ་ཚད་མ་

དང༌། བ་བག་ས་བ་རན་བཅས་ཀ་དབང་པ་ཚད་མ་ཡན་ན་ཞས་ཟར་ཏ། །

གསམ་པ་(རང་ག་ལགས་བཞག་པ་)ན།

སབ་དཔན་རན་མཁན་པས་ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་བངས་པའ་རམ་

གཞག་དང༌། དན་ཁས་མ་བངས་ཤང༌། རམ་པ་རས་གབ་མ་བཀག་པའ་རམ་

གཞག་དང༌། ད་ཡང་བཀག་ནས་རམ་པ་རན་པའ་རམ་གཞག་གསམ་མཛད་

པ། ས་མ་གཉས་ཀན་རབ་ཀ་རམ་གཞག་དང༌། ཕ་མ་དན་དམ་པའ་རམ་

གཞག་ཏ་མཛད་པར་བཞད་པ་ན། དའ་དགངས་པ་མ་ཡན་ཏ། རང་ལགས་

ལ་ཕ་རལ་ག་དན་ཐ་སད་ད་ཡང་གབ་པར་ཞལ་གས་བཞས་པའ་རམ་རག་

པའ་ཤང་ར་ཆན་པ་ས་ཡང་མད་ད། རང་ལགས་ཀ་ཀན་རབ་བདན་པ་

བཀག་ནས་དན་དམ་བདན་པ་འཇག་པ་ན། རགས་པ་མ་ཤས་པའ་མ་ཅར་

ས་བ་འབའ་ཞག་ཡན་ཏ། རང་ལགས་ཀ་ཀན་རབ་ཁས་བངས་ན། རང་ཉད་

འདད་པའ་དན་དམ་ད་བཞག་པ་མ་བད་བར་གཞན་གས་གནད་པ་བརད་

མངན་སམ་ལའ།

285

པའ་ས་ནས་བདན་གཉས་ལ་འགལ་བ་མང་བ་སད་ཀ། རང་ལགས་ཀ་དན་

དམ་འཇལ་བའ་ཚད་མ་དང༌། ཀན་རབ་འཇལ་བའ་ཚད་མ་གཉས་གཅག་ག་

ཡལ་ཅག་ཤས་ཀས་སན་འབན་པ་ཡན་ན་ཞས། དང་པ་ཉད་ནས་གབ་

མཐའ་འཆའ་བའ་མཁས་པའ་ས་བ་ས་ཡང་མ་སད་ད། །

ཐ་སད་ད་གབ་ཀ་དན་དམ་པར་མ་གབ་པའ་ཕ་རལ་ག་དན་ད། དན་

བད་ནས་པ་ཡན་ནམ། འན་ཏ་ད་མ་ཡན་ཀང་འགར་མད་ཡངས་གབ་ལར་

ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་གནས་ལགས་ས་གབ་པ་ཞག་གམ། འན་ཏ་བས་མ་རག་

ག་ཐ་དད་ལར་རག་པས་བཏགས་ཙམ་ཞག་ཡན། ཕ་མ་ལར་ན། དན་བད་

ནས་སང་ཐ་སད་ད་ཡད་པ་ལ། ཕ་རལ་ག་དན་ཐ་སད་ད་ཡད་པའ་སམ་ད་

མ་གཟང་ཞག

གཉས་པ་ལར་ན་ཁས་བངས་པ་དང་འགལ་ལ། དང་པ་ལར་ན། འབས་

བ་བསད་པའ་བ་བ་བད་པ་དང༌། བདན་སང་གཞ་མཐན་ད་སད་པ་རམ་རག་

པའ་ལགས་ས་འདད་པས་ན། ཁ་བས་ན། དབ་སམས་གཉས་ཀའ་ལགས་

མ་ཤས་ས་ཞས་གསལ་བར་བསགས་ས། །

དས་ན། སབ་དཔན་རན་མཁན་པས་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་གཞག་

མཛད་པ་ཡང༌། སར་བཤད་པ་དང་འད་བར་ཤས་པར་བའ། །

ཡང༌། འབས་རག་དང་པ་མད་ས་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ས་ས་བ་དང༌།

གཟང་རམ་གཞལ་བ། འཛན་རམ་ཚད་མ། རང་རག་འབས་བར་བཅས་པ་

འབས་རག་གཉས་པའ་རམ་གཞག་ཏ་བཟང་ནས། རམ་རག་པ་ཁ་ནའ་

286

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལགས་ས་ས་བ་དང༌། ཕ་རལ་ག་དན་གཞལ་བར་བས་ནས། གཟང་རམ་

ཚད་མ་ལ་མ་དཔད་པའ་ཚ། ཕ་རལ་ག་དན་རག་པ་འབས་བ། དཔད་ན་རང་

རག་འབས་བར་བད་ཅང༌། ད་འབས་རག་གསམ་པའ་རམ་གཞག་ཏ་བད་པ་

དང༌། ཡང་ད་ཉད་མད་ས་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ས་ཁ་ཅག་ས་ཞང༌། ཡང་ཁ་ཅག་

རམ་རག་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ཡན་ན་ཞས་ས་བ། ད་དག་གས་ན་ཚད་མ་དང༌།།

ཚད་མའ་འབས་བ་ལགས་པར་བཀག །རགས་པ་ས་བའ་དགངས་པའང་

དར། །རང་ཉད་མ་ཤས་གསལ་བར་བསགས། །ཞས་ས། །

ས་སར་སགས་འཇལ་བའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་རལ་

འབར་སད་པ་པས་ཁས་ལན་ནམ། མ་ལན། དང་པ་ལར་ན། ས་སར་སགས་

གཞལ་བར་བས་ནས། ད་ལ་གསར་ད་མ་ས་བའ་ཤས་པ་ཚད་མ་དང༌། ད་

རགས་པའ་ཚད་མ་འབས་བར་བས་པའ་རམ་གཞག་འད། འབས་རག་དང་

པའ་རམ་གཞག་ཡན་མད། མད་ས་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ས་འགར་བ་མ་འཐད་

པར་ཐལ། ད་ལར་ན། རལ་འབར་སད་པ་པས་ད་འད་བའ་དབང་མངན་ཁས་

ལན་པ་འགལ་བའ་ཕར། དས་ཁས་མ་ལན་པ་ཡང་མ་འཐད་ད། བག་ཆགས་

བརན་བང་ག་དབང་ཤས་ཚད་མར་རམ་རག་པས་ཀང་ཁས་ལན་པ། ཚད་མ་

རམ་ངས་སགས་ས་རགས་པ་ས་བས་གསལ་བར་སབ་པའ་ཕར་ར། །

བག་ཆགས་བརན་བང་ག་དབང་ཤས་མངན་སམ་མན་ན། ཟ་བ་

གཉས་སང་ག་དབང་ཤས་ལར་རག་མད་ལག་ཤས་ས་འགར་ལ། ད་ལར་ན།

སབ་དཔན་ཕགས་གང་གས་རད་སབ་ལ་བརག་པ་བད་པ་སགས་ཕ་རལ་

མངན་སམ་ལའ།

287

དན་འགག་པའ་སབས་ས་དབང་ཤས་འཁལ་བ་དང༌། མ་འཁལ་བའ་སན་

འབན་གཉས་བརད་པ་འབལ་མད་ད་འགར་ཞང༌། མངན་སམ་ག་མཚན་

ཉད་སན་པའ་སར་བཏང༌དམགས་བསལ་སགས་རང་ལགས་ལ་ཁས་ལན་

ད་མ་རང་བས་ཚད་མ་ཀན་ལས་བཏས་པར་རང་ལགས་ཀ་མངན་སམ་ག་

མཚན་ཉད་ཅང་ཟད་ཀང་མ་བསན་པར་འགར་ར། །

གཞན་ཡང་རམ་རག་པས་དབང་མངན་ཁས་མ་ལན་ན། ཡད་མངན་

ཀང་ཁས་ལན་ད་མ་རང་བས་ས་ས་ས་བའ་མངན་སམ་ཡན་ན། རང་རག་

མངན་སམ་ཁ་ནར་ངས་པར་འགར་ལ། ད་ལར་ན། མ་རགས་པ་ཤན་ཏ་མང་

ས་ར་ཤག་བཞག་ག །འབས་རག་དང་པར་ཕ་རལ་གཞལ་བར་བད་པས་

མད་ས་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ས་ཞ་ན། གཟགས་ཕ་རལ་ག་དན་ཡན་པར་ཁས་

ལན་པ་མད་ས་པའ་ལགས་ཡན་ཡང༌། གཟགས་ཙམ་གཞལ་བར་བས་པའ་

དབང་མངན་ག་ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་བ་རག་གས་ཟས་པ་ན་མད་ད། །

ཡང༌། མད་ས་པས། གཟང་རམ་རང་རག་མངན་སམ་ཚད་མའ་

གཞལ་བར་ཁས་མ་ལན་པ་ན། རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་རང་ལ། ཁས་ལན་

ན། གཟང་རམ་གཞལ་བ་དང༌། འཛན་རམས་ཚད་མར་བད་པའ་ཚད་འབས་

ཀ་རམ་གཞག་རམ་རག་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ཡན་པ་ཉམས་ས། །

འབས་རག་གསམ་པའ་སབས་ས་ཡང་མ་དཔད་པ་ན་ཕ་རལ་གཞལ་

བ་ཡན་པ་དང༌། དཔད་ན། རང་རག་འབས་བར་འདད་པ་ཡང༌། བདན་པ་

གཉས་ཀ་རམ་དབ་མ་ཤས་པའ་ལག་པར་རག་པ་ད་ཉད་སར་ཡང་འངས་པ་

288

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཡན་པས། ལན་ཡང་སར་བཤད་པས་ཤས་པར་བའ། །

ད་འདའ་ཚད་འབས་ཀ་ལགས་ད་མད་ས་པའ་རང་ལགས་ས་མ་

འཐད་པར་ཐལ། དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་པས་ལགས་པར་དཔད་

ནས་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་གཞལ་བ་ཕ་རལ་ག་དན་འགག་པ་དང༌། །ཕ་

རལ་ག་དན་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་པས་དཔད་མ་བཟད་ད་འདད་

པའ་མད་ས་པ་ས་ཡང་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་འད་རམ་རག་པའ་ལགས་ས་

ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་དན་དབང་མངན་ག་གཞལ་བར་འདད་

པའ་རམ་རག་པ་ས་ཡང་མད་པའ་ཕར་ར། །

དཔད་ན་དབང་པའ་མངན་སམ་གས་ཤས་པ་རང་ཉད་འཇལ་ལ། མ་

དཔད་ན་ཕ་རལ་ག་དན་འཇལ་ལ། །ཞས་པ་ཡང་རམ་གཞག་མ་ཆགས་པའ་

གཏམ་ས། མག་སན་སགས་བསས་པས་མག་ཤས་ལ་ཡལ་ག་ཁད་པར་ཕ་

མ་རང་སབས་ཀས་ངས་ཤས་འདན་ནས་ཀ་ཚལ་ད་མཐང་བ་སད་ཀ།

དཔད་པ་ཅང་ཟད་ཅག་བས་པས། མག་ཤས་ཀ་གཞལ་བའ་རགས་ས་སར་

འཕ་བ་ག་ལ་སད། དཔད་པ་བད་པ་པ་ཁད་རང་ག་མག་ཤས་ཀས་དཔད་པ་

མ་བས་པའ་གང་ད་གཟགས་ལ་ངས་པ་འདན་པ་ད་ཉད་དཔད་པ་བས་མ་

ཐག་མག་ཤས་ལ་ངས་པ་འདན་པ་ཡན་མན་ཁ་ནང་ད་ཕགས་ལ་སམས་

ཤག

སར་མག་ཤས་ཀས་ཕ་རལ་ག་དན་འཇལ་བར་མངན་པར་ཞན་པ་

ད་ཉད་དཔད་པ་བས་པ་ན། ད་ལས་ལག་པར་ཤས་པ་འཇལ་བར་རགས་

མངན་སམ་ལའ།

289

པའ་དན་ཡན་ན་ཞ་ན།

འ་ན། སར་དཔད་པ་མ་བས་པའ་གང་ནས་མག་ཤས་ཀས་ཤས་པ་

འཇལ་བ་ད་ལར་མ་རགས་པ་ལ་ཕས་དཔད་པ་བས་པས་རགས་ས་ཞས་

ཁས་བང་ག། དཔད་པ་བས་མ་བས་ཀ་དབང་གས་མག་ཤས་ཀ་གཞལ་བ་

ལག་པར་ཁས་མ་བང་ང་། །དས་ན། འབས་རག་དང་པའ་རམ་གཞག་མད་

སམས་གཉས་ཀར་གས་ཐན་མང་ད་ཁས་བང་བར་བ་བ་ཡན་ན། །

སར་བརད་པའ་རང་རག་ག་ཚད་འབས་ད་ཡང་མད་སམས་གཉས་

ཀར་གས་ཐན་མང་ད་ཁས་བང་བར་བ་བ་ཡན་ལ། ཕ་རལ་དན་གས་ཁད་

པར་ད་བས་པའ་ཚད་འབས་དང་པ། མད་ས་པའ་ཐན་མང་མ་ཡན་པ་ཡན་

ལ། ཚད་འབས་གཉས་པ་ཐན་མང་མ་ཡན་པ་ན། འག་ཏ་ཇ་ལར་འཕས་པ་

དང་བཅས་པ་འཆད་པར་འགར་ར། །

ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་གསམ་པ་ན། ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཚད་

འབས་ཀ་རམ་གཞག་གཉས་པ་ལ་འཕས་པ་ཡན་པས་དའ་ཚལ་བརལ་ལན་

དང་བཅས་པ་འཆད་པར་འགར་ར། །

འབས་རག་གཉས་པ་མན་ཆད་དན་ཁས་བངས་ནས་རང་རག་སབ་

པའ་ཚལ་གས་སབས་འགའ་ར་མ་གཏགས་བསན་བཅས་འདའ་ལགས་ཀ་

ཆས་ཀ་བདག་མད་རས་པར་གཏན་ལ་འབབས་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ག་དན་)ལ།

ཚད་འབས་རས་པར་བཤད་པ་དང༌། ད་ཉད་བརལ་ལན་གས་གཏན་

290

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལ་ཕབ་པའ། །

དང་པ་(ཚད་འབས་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གཉས།

བ་བད་སའ་རམ་གཞག་དང༌། ཚད་འབས་བ་བག་ཏ་བཤད་པའ། །

དང་པ་(བ་བད་སའ་རམ་གཞག་)ན།

དན་རགས་པའ་སབ་བད་གཞན་བཏགས་པ་དན་མད་པར་ཐལ། དན་

རགས་ཀ་ཤས་པ་ས་བ་དབང་པ་ལ་རག་ལས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

བ་བ་སབ་པར་བད་ཅས་ཏ། །

ལས་ཀན་ག་ན་སབ་བད་དག །

ཐམས་ཅད་མ་ཡན་གང་ལས་འབས། །

གང་ཡན་ད་ན་ད་སབ་བད། །ཤས་བ་ཆས་ཅན། བ་བ་འགའ་ཞག་ག་སབ་པར་བད་པ་ཡན་ཞས་པ་

ད་ཙམ་གས་བསད་བ་དང་རམ་པར་བཞག་བ་ལ་སགས་པ་ལས་ཀན་ག་

སད་བད་ལ་སགས་པའ་སབ་བད་དག་ཐམས་ཅད་ད་འགར་བ་མ་ཡན་པར་

ཐལ། བད་པ་གང་ལས་རང་ག་ལག་རས་ཀ་འབས་བ་གང་འགབ་པ་ཡན་

པའ་བད་པ་ད་ན་བ་བ་དའ་སབ་བད་ཡན་ག་ཀན་ག་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཚད་འབས་བ་བག་ཏ་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་དང་པ་དང༌། གཉས་པ་དང༌། གསམ་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

291

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་དང་པ་)ལ་གཉས།

མདར་བསན། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

ད་ལ་ཉམས་མང་ཙམ་ད་ན། །

འད་བའ་བདག་ཅན་ཤས་པ་ན། །

གང་ག་ལས་ན་ས་ས་ལ། །

རམ་འབད་ད་བདག་འགར་བ་ཡན། །ད་ལ་ཉམས་ས་མང་བ་ཙམ་ད་འད་བའ་བདག་ཉད་ཅན་ག་དབང་པའ་

ཤས་པ་མ་འཁལ་བ་ན་ཆས་ཅན། ཁད་ཚད་མ་གང་གས་རང་ག་ལས་ས་ས་

ལ་དན་རགས་ས་སར་ཐ་དད་ད་རམ་པར་འབད་པའ་འཇག་བད་ད། ཁད་ཀ་

བདག་ཉད་ད་འགར་བ་ཡན་པ་ཞག་དགས་ཏ། ཁད་དན་རགས་ཚད་མར་

འཇག་བད་ཡད། ཁད་ལས་རས་ཐ་དད་པས་འཇག་མ་ནས་པའ་ཕར། ཡང་

ན། གངས་ཅན་འགག་པ་ལ་སར་ར། །

ར་དབང་པ་ལ་དན་དང་ཕད་མ་ཕད་ཀ་ཁད་པར་ཡད་པས་དན་

རགས་ཐ་དད་ད་འབད་པར་བད་ད་ཞ་ན།

བདག་ཉད་འགར་མན་ར་དག་ལ། །

ཐ་དད་ཡད་ཀང་ཐ་དད་ཀ། །

292

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལས་ལ་ཐ་དད་མད་པ་འད། །

ཐ་དད་པར་ན་ངས་བད་མན། །ས་སར་སགས་ཐ་དད་ཀ་ལས་ལ་རག་ཙམ་ད་ཐ་དད་མད་པའ་དབང་

པའ་མངན་སམ་འད་ཆས་ཅན། ཁད་ཀ་ར་དབང་པ་དག་ལ་མ་འད་བའ་ཐ་

དད་ཡད་ད་ཆག་ཀང༌། ཁད་དན་རགས་ཐ་དད་པར་འཇག་ཅང་ངས་པར་

བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་དག་ཁད་ཀ་བདག་ཉད་ད་འགར་བ་མན་པའ་

ཕར།

ད་ཕར་འད་བདག་ཐ་དད་པ། །

གང་ལས་འད་འདའ་རགས་པ་ཞས། །དབང་པའ ་མངན་སམ་འད་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་ས ་

འདགས་གཅད་ནས་ཀ་གཟང་བའ་རམ་པ་ཐ་དད་པ་གང་ལས་འད། དན་

འདའ་རགས་པར་བད་པའ་ཚད་མར་འཇག་ནས་པ་ཞས་བ་བ་ཡན་ཏ།

དབང་པའ་མངན་སམ་འད་དན་རགས་ཚད་མར་འཇག་བད་ཡད། ད་ལས་

ཐ་དད་པ་འཇག་བད་ད་མ་རང་བ་དའ་ཕར།

བད་པ་ཡ་ན་ལས་ངས་ཏ། །

ད་ཡ་སབ་བད་ཅན་ད་གབ། །བད་པ་ཡན་པ་ཙམ་གས་ལས་ཀན་བད་པར་འགར་བ་མ་ཡན་པར་

མངན་སམ་ལའ།

293

ཐལ། འཇག་པར་བད་པ་ཡ་ལས་ས་སར་ངས་པའ་རམ་པར་བཞག་བ་ད་

འཇག་བད་ད་ཡ་སབ་བད་ཅན་ད་གབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གསམ།

རང་ལགས་ཀ་ཚད་འབས་བཞག་པ། གཞན་ལགས་དགག་པ། རད་

པ་སང་བའ། །

དང་པ་(རང་ལགས་ཀ་ཚད་འབས་བཞག་པ་)ན།

དབང་པ་གསལ་མ་གསལ་དང༌། ཡལ་ཐག་ཉ་རང་དང༌། ཡད་བད་

གམས་པ་ཆ་ཆང་སགས་ཀས་ཤས་པ་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་བསད་

པའ་ཕར། དན་རགས་ཀ་ར་ཡན་ན་དའ་སབ་བད་ད་མ་རང་བ་འགལ་ལ་ཞ་

ན།

རམ་འགས་ཤས་པའ་རང་བཞན་ན། །

ཐ་དད་པར་ན་བད་ན་ཡང་། །མག་དབང་གསལ་མ་གསལ་ག་རམ་པ་འགས་མག་ག་རམ་པར་

ཤས་པའ་རང་བཞན་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་པར་བད་ན་ཡང་མག་ཤས་

ཀས་སན་པ་རགས་ལ་སར་པ་མ་རགས༌པ་སགས་ས་འཇག་མ་ནས་པར་

ཐལ། མག་ཤས་གསལ་བ་ལ་ས་སར་གཉས་ཀ་ཐན་མང་ད་གསལ་བར་

སང༌། མག་ཤས་མ་གསལ་བ་ལས་ས་སར་གཉས་ཀའ་ཆ་ཕ་མ་མ་མཐང་བ་

སད་པའ་ཕར།

294

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འད་ན་དན་དང་འབལ་བད་པ། །

དན་ག་ང་བ་ལས་གཞན་མན། །དབང་པའ་མངན་སམ་འད་ན། དན་དང་ཡལ་ཡལ་ཅན་ད་འབལ་བར་

བད་པ་དན་ག་རམ་པའ་ང་བ་ཅན་ད་སས་པ་ལས་གཞན་ད་འཇག་ནས་པ་

མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་བ་མད་ན། དན་གང་ཡང་རགས་

པར་འཇག་མ་ནས་པའ་ཕར།

ད་ཕར་གཞལ་བ་རགས་པ་ཡ། །

སབ་བད་གཞལ་བའ་རང་བཞན་ཉད། །གཞལ་བ་རགས༌པའ་སབ་བད་ཚད་མ་ན། གཞལ་བའ་རམ་པའ་རང་

བཞན་ཉད་ལས་རས་གཞན་ད་མ་འཐད་ད། ད་ལར་སབ་མ་ཐག་པ་དའ་ཕར།

སབ་བད་གཞན་ཡན་ན་ད་ན། །

ད་ལས་དང་འབལ་མ་འགབ་བ། །དབང་པའ་མངན་སམ་ད་ན་ཆས་ཅན། ཁད་ཁད་རང་ག་ལས་གཞལ་

བ་དང་ཡལ་ཡལ་ཅན་ག་འབལ་པ་མ་འགབ་པར་ཐལ། ཁད་དན་རགས་ས་

སབ་བད་ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་བ་ལས་རས་གཞན་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཡང་ད་ཡ་བདག་ཉད་ཡན། །

དས་ན་འབས་བ་དན་གཞན་མན། །

མངན་སམ་ལའ།

295

ཚད་མའ་འབས་བ་ཚད་མ་ལས་དན་གཞན་མན་ཏ། དན་ག་རམ་པ་

ཤར་བ་ད་ཡང་དན་རགས་དའ་བདག་ཉད་ཡན་པ་དས་ནའ་ཕར།

དན་ག་རམ་པ་དང་དན་རགས་བ་བད་ད་མ་རང་བར་ཐལ། བ་བད་

ཀ་ཆས་གསམ་མ་ཚང་བའ་ཕར། དཔར་ན། ས་ར་ཤང་གཅད་པ་ལ་འཇག་

པ་ན། སས་བས་ལག་ཏ་བཟང་བ་ལ་བལས་པ། བད་པ་པ་གཞན་ག་དབང་

ད་གར་པ་དང༌། འཕར་བ་དང༌། འབབ་པ་ལ་སགས་པའ་རང་ཉད་བ་བའ་

ལས་དང་ལན་པ་དང༌། ཤང་དམ་བར་སང་བ་སགས་གཙ་བར་གར་པའ་

བསབ་བ་ལ་ཉ་བར་སར་བ་ལ་བ་ཆས་གསམ་མ་ཚང་ང་ཞ་ན།

དན་ལ་ས་འདགས་གཅད་ནས་ཀ་གཟང་བའ་རམ་པ་ཆས་ཅན། ཁད་

བད་པ་པ་གཞན་ག་དབང་ད་གར་པ་ཡན་ཏ།

ད་ཡ་བདག་ཉད་འཛན་པ་ད། །ཁད་ལས་ལ་འཇག་པར་བད་པ་པ་ད་ཡ་བདག་ཉད་ཁད་རང་མང་

པའ་འཛན་པའ་རམ་པ་དས་མང་ཞང་གཟང་བ་ལ་བལས་པའ་ཕར།

འཛན་པའ་རམ་པ་ལ་བད་པ་པར་འཇག་པའ་དན་ན། སབ་དཔན་

ཆས་མཆག་གས་བཤད་པ་ལར། ངའ་སམ་པའ་གང་ཟག་ཏ་འདགས་པའ་

གཞ་འཛན་རམ་ཡན་པས། འཛན་རམ་ད་ཉད་ལ་བད་པ་པ་ཞས་བ་ས།

དཔར་ན། ངས་སར་སན་པ་མཐང་ང་ཞས་དན་པའ་ཚ། སར་སན་པ་མཐང་

ཞས་པའ་ཡལ་དན་པ་དང༌། ངས་སར་མཐང་ཞས་པའ་ཡལ་ཅན་དན་པ་

གཉས། དན་པའ་འཛན་སངས་ལ་ཡད་པས་དས་དཔག་པར་བ་བའ་མང་བ་

296

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལ་ཡང༌། ཡལ་མང་བ་དང༌། ཡལ་ཅན་མང་བ་གཉས་ཡད་ལ། སར་ཡལ་

མང་བ་ས་འཛན་དང༌། ཡལ་ཅན་ས་འཛན་ད་མང་བ་འཛན་རམ་ཡན་པས་

ངས་མང་ཞས་པ་བཞན་ན། །

དན་རགས་པ་ཡ་བདག་ཉད་ཀ། །

བད་པས་རང་ག་ལས་ལ་ན། །རང་ཉད་བ་བའ་ལས་དང་ལན་པ་ཡང་ཡན་ཏ། རང་ག་ཡལ་དན་

རགས་པའ་བདག་ཉད་ཀ་བ་བ་བད་པའ་ཕར།

གཙ་བར་གར་པའ་བསབ་བ་ལ་ཉ་བར་སར་བ་ཡན་ཏ།

བད་དང་བཅས་པ་ལ་བར་སང་། །རང་ག་ལས་གཞལ་བ་ལ་ད་མ་ཡན་ད་འཛན་པའ་ས་འདགས་གཅད་

པའ་བ་བ་བད་པ་དང་བཅས་པ་ལ་བར་སང་ཞང༌། སང་བ་ལར་ས་འདགས་

གཅད་པའ་ཕར།

ལ་བར་ན། དན་དམ་པར་བ་བད་མད་པར་སན་ཏ། སན་པ་རགས་

པའ་ཚ། སན་པའ་ང་བ་སར་མད་གསར་ད་བསབ་པ་ལ་བར་སང་ག། སང་བ་

ལར་ད་མ་གབ་ས། གབ་ན། སན་པའ་ང་བ་སར་མད་གསར་ད་སབ་བད་

ཡན་པས་སད་བད་ད་འགར་ལ། ད་ལ་ན། ཚད་འབས་རས་ཐ་དད་ད་འདད་

པའ་ལགས་ས་འགར་བས། དའ་དགས་པ་དགག་པའ་ཕར་ཏ་སས་ས། །

བདག་ཉད་བད་པ་མན་ན་ཡང་། །

མངན་སམ་ལའ།

297

ད་ཡ་དབང་གས་དར་བཞག་ཕར། །གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་མང་བད་འཛན་པའ་རམ་པ་

ཆས་ཅན། བདག་ཉད་གཟགས་རགས་པའ་བད་པ་པ་མན་ན་ཡང༌། ངས་

གཟགས་རགས་ས་ཞས་ཁད་ལ་བད་པ་པར་ཞན་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད།

ཁད་ཀས་གཟགས་དངས་ས་རགས་པའ་གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་

སམ་ད་ཡ་གཟང་རམ་མང་བའ་དབང་གས་ངས་གཟགས་རགས་ས་ཞས་ད་

ད་ལར་བཞག་ཅང་ཞན་པའ་ཕར།

ད་ན་བད་པ་པའ་ངས་ནས་བཤད་པ་ཡན་ལ། བད་པའ་ངས་ནས་

བཤད་ན། གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ཆས་ཅན། ཁད་རང་ག་

བདག་ཉད་ངས་གཟགས་རགས་ཞས་བསད་པའ་བད་པ་པ་མན་ན་ཡང༌།

ཁད་ཀས་གཟགས་རགས་པར་བཞག་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། གཟགས་ལ་

ས་འདགས་གཅད་ནས་ཀ་གཟགས་དའ་རམ་པ་ཤར་བའ་དབང་གས་ཁད་

ཀས་གཟགས་རགས་པ་དར་བཞག་པའ་ཕར།

གཟགས་ལས་ས་གར་པ་ཡན་ལ། གཟགས་འཛན་དབང་པའ་མངན་

སམ་གཟགས་རགས་པའ་བད་པ་དང༌། ད་མང་འཛན་པའ་རམ་པ་བད་པ་པ་

ཡན་ག། ངས་གཟགས་རགས་ཞས་བསད་པའ་བད་པ་པ་དན་ག་བདག་

མད་པར་ཤས་པའ་ཆད་ད་ཡང་ལ་བ་ཞས་སས་ས། །

དཔར་ན་འབས་བ་ར་རམས་ཀ། །

298

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བདག་ཉད་འད་བར་འབང་བའ་ཕར། །

བ་བ་ལན་ཉད་མ་ཡན་ཡང་། །

འཇག་རན་ར་གཟགས་འཛན་ཞས་བརད། །གཟགས་རགས་པ་ན་བ་བའ། །དཔར་ན། བས་ཕའ་གཟགས་དངས་

ས་འཛན་པའ་བ་བ་དང་ལན་པ་ཉད་མ་ཡན་ཡང་འཇག་རན་ན་བས་ར་ཕའ་

གཟགས་འཛན་ཅས་བརད་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། འབས་བ་བའ་གཟགས་

ར་ཕ་རམས་ཀ་གཟགས་ཀ་བདག་ཉད་དང་འད་བར་འབང་བས་ད་ལར་

བརད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(གཞན་ལགས་དགག་པ་)ལ་གཉས།

མདར་བསན་དང༌། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

ད་ཕར་མཐང་དང་དབང་འབལ་དང་། །

ཁད་པར་ག་ན་བ་ད་དག །

བ་བ་ལ་ན་ཆད་པའ་ཕར། །

ཚད་མ་ཉད་ད་མ་འདད་ད། །དན་མཐང་བའ་ཤས་པ་རག་མད་དང༌། དབང་དན་འབལ་པ་དང༌། ས་

དང་ལས་སགས་འཛན་པའ་ཁད་པར་ག་བ་ད་དག་ཆས་ཅན། དན་རགས་

མངན་སམ་ལའ།

299

འཇག་པའ་ཚད་མ་ཉད་ད་མ་འདད་ཅང་མ་རགས་པར་ཐལ། དན་རགས་

པའ་བ་བ་འཇག་པ་ལ་འཇག་བད་གཞན་གས་བར་ཆད་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

དན་རགས་འཇག་བད་ཁད་རམས་ལས་གཞན་ཡད་པར་བསབ་པ་དའ་ཕར།

དབང་དན་འབལ་པ་སགས་དན་རགས་ཀ་སབ་བད་ཡན་ཏ། ང་བ་

སར་མད་གསར་ད་སབ་པའ་ཕར་ཅ་ན།

བ་བ་ལ་ན་བད་པ་རམས། །

ཐམས་ཅད་ཉ་བར་སར་ན་ཡང་། །དན་རགས་ཀ་བསད་པར་བད་པའ་ར་རམས་ཐམས་ཅད་ཆས་ཅན།

བ་བ་དན་རགས་ལ་ཕན་པ་ཉ་བར་སར་ན་ཡང༌། དན་རགས་འཇག་བད་ད་

མ་རང་བར་ཐལ། དའ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་དན་ལག་མ་ཡན་པའ་ཕར།

སད་བད་ཀས་འཇག་མ་ནས་ཀང་འཇག་བད་མད་པ་མ་ཡན་ཏ།

ཐ་མའ་ཐ་དད་བད་གང་ད། །

ད་ཡ་སབ་བད་དམ་པར་འདད། །འཇག་བད་གཞན་གས་བར་མ་ཆད་པའ་ཐ་མའ་དན་རགས་ཐ་དད་ད་

འཇག་བད་གང་ཡན་པ་ད་དན་རགས་ཐ་དད་དའ་སབ་བད་དམ་པར་འདད་

རགས་པའ་ཕར།

ད་དག་ག་དན་ན། དབང་པ་གསལ་ཡང་དན་རགས་འཇག་མ་ནས་

ཏ། དབང་པ་གསལ་བར་ཅས་གབ། ཡལ་ག་རམ་པ་གསལ་བར་སང་བའ་

300

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕར་ར་ཞ་ན།

སབ་བད་ཐ་མ་ཡལ་ག་རམ་པ་སང་བ་དས་དན་རགས་འཇག་པར་

ཁས་བང་རགས་ཀ། བར་ད་བརད་པ་ད་མ་ལ་དགས་པ་དང་ནས་པ་ཅང་

ཟད་ཀང་མད་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ན།

ཀན་ག་མཚངས་ར་ཡན་པའ་ཕར། །

འད་འད་དབང་པ་ལ་ཡད་མན། །རན་བཅས་ཀ་མག་ག་དབང་པ་ཆས་ཅན། ཁད་ལ་མག་ཤས་དས་

སན་པ་རགས་ལ་སར་པ་མ་རགས་པའ་ཁད་པར་འད་འད་འཇག་པའ་ནས་

པ་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཁད་རང་འབས་མག་ཤས་ཀན་ག་མཚངས་

པའ་བདག་པའ་ར་ཡན་པའ་ཕར།

དབང་པ་གསལ་མ་གསལ་གས་ཤས་པ་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་

བསད་ད་ཞ་ན།

ད་ཐ་དད་ཀང་ཐ་དད་མད། །

འདའ་འད་ཞས་བ་ད་གང་ལས། །རན་བཅས་ཀ་མག་ག་དབང་པ་ད་ཆས་ཅན། མག་ཤས་གསལ་མ་

གསལ་ཐ་དད་ད་བསད་ཀང༌། གཟགས་ལ་འཇག་མ་འཇག་ཐ་དད་པའ་ཁད་

པར་མད་པའ་མག་ཤས་འདས་སན་པ་འད་རགས་ལ། སར་པ་འད་མ་

མངན་སམ་ལའ།

301

རགས་ཞས་པའམ། གཟགས་འད་རགས་ལ། ས་མ་རགས་ཞས་བ་བ་ད།

ཁད་ཀས་གང་ལས་ཀང་འཇག་མ་ནས་པར་ཐལ། ཁད་མག་ཤས་ཀ་བདག་

རན་ཡན་པའ་ཕར།

འདས་ན་ལག་མ་བཤད་པ་ཡན། །བ་བག་ས་བའ་ཚད་མ་འགག་པའ་རགས་པ་འདས་ན་ཆས་ཅན།

ལག་མ་སད་པ་པའ་འདད་པ་སགས་འགག་པའ་རགས་པ་ཡང་བཤད་པ་

ཡན་ཏ། རམ་པ་ཤར་བ་མད་པར་དན་རགས་འཇག་མ་ནས་པར་བསན་པའ་

ཕར།

སད་པ་པ་ན་ར། དན་མ་ངས་ཀང༌། དང་པར་དན་ལ་བལ་བའ་ཤས་

པ་ཚད་མ། ད་ལས་སས་པའ་ས་ལ་སགས་པར་ཞན་པའ་བ་འབས་བ། ཡང་

ཞན་པ་དང༌། ཡལ་ལན་པ་ལ་འཇག་པ་ཚད་མ་དང་འབས་བ། འཇག་པ་དང༌།

ཡལ་ཐབ་པ་ཚད་མ་དང་འབས་བ། ཡལ་ཐབ་པ་དང༌། འདད་བ་གབ་པ་ཚད་

མ་དང་འབས་བ་ཞས་ཟར་ཏ། །ཀན་ག་མཚངས་ར་ཡན་པའ་ཕར། །འད་

འད་དན་བལ་སགས་ལ་མད། །ཅས་སར་ར། །

རགས་པ་ཅན་པའ་འདད་པ་དགག་པ་ན།

ད་དངས་མད་ན་ཁད་པར་ག། །

བ་ཡང་ཐ་དད་མད་འགར་ཏ། །

བ་གཞན་དག་ཀང་ད་བཞན་ན། །

302

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བམ་པའ་ས་འཛན་པའ་ཁད་པར་ག་བ་དང༌། སམ་བའ་ས་འཛན་པའ་

ཁད་པར་ག་བ་ཡང་ཆས་ཅན༌།བམ་པའ་ས་འཛན་པ་དང་༌། སམ་བའ་ས་

འཛན་པའ་ཁད་པར་ཐ་དད་ད་བཞག་ཏ་མད་པར་འགར་བར་ཐལ། ཡལ་དའ་

རམ་པའ་དངས་པ་ཤར་བ་མད་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་བཞན་ད་བམ་པ་དང་

སམ་བའ་རས་འཛན་པའ་བ་གཞན་དག་ཀང་ཁད་ཀས་འཇག་མ་ནས་པར་

ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

བམ་པའ་ས་འཛན་དང༌། ཁད་པར་རས་འཛན་ག་བ་ཆས་ཅན། ཡལ་

གཅག་ལ་བལས་པའ་ཚད་འབས་ཀ་བ་བད་ད་མ་རང་བར་ཐལ། ཡལ་རས་

ཐ་དད་ཁ་ན་ལ་འཇག་པའ་ཕར༌།ཁབ་པར་ཐལ།

བ་བ་དང་ན་སབ་བད་གཉས། །

ཡལ་ཐ་དད་པའང་མ་འདད་ད། །ཡལ་གཅག་ག་བ་བ་འབས་བ་དང༌། དའ་སབ་བད་གཉས་ཡལ་རས་

ཐ་དད་པའང་མ་འདད་ཅང་མ་རགས་པའ་ཕར༌། ཁ་བའང་༌།

དན་གཅག་ཡན་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གཟང་དན་གཅག་ཡན་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གཉས་དན་མད། །

རམ་བཞན་འབང་བ་མད་པར་འགར། །ཡལ་གཅག་པ་ད་འཇལ་བ་ལ་ཚད་མ་ཁད་གཉས་རམ་ཅན་ད་དན་

མངན་སམ་ལའ།

303

མད་པར་ཐལ་བ་དང༌། ཁད་གཉས་ས་ཕའ་རམ་བཞན་ད་འབང་བ་མད་པར་

འགར་བར་ཐལ། གཟང་དན་གཅག་ལས་སས་པའ་ཕར། འདད་ད་ཅག་ཅར་

འབང་ང་ཞ་ན།

བ་ན་ཅག་ཅར་འབང་འགར་ན། །

བསབ་བ་སབ་བད་མད་པར་འགར། །ད་གཉས་བསད་བ་སད་བད་ཀ་བསབ་བ་སབ་བད་ད་མད་པར་

འགར་བར་ཐལ། བ་ད་གཉས་ན་ཅག་ཅར་འབང་བར་འགར་བའ་ཕར། འ་ན་

ཁད་རང་ལ་ཡང་ཚད་འབས་མ་རང་བར་ཐལ། དས་ཅག་ཅར་འབང་བའ་

ཕར་ཅ་ན།

ད་རམ་གཞག་ལ་བརན་ནས་ན། །

ཆ་དག་བསབ་བ་སབ་བད་གཞག །དས་ཅག་ཅར་འབང་ན། ཚད་འབས་མ་རང་བའ་སན་མད་པར་ཐལ།

རས་གཅག་པ་ད། རག་པས་བས་པའ་ཐ་དད་ཀ་རམ་གཞག་ལ་བརན་ནས་

ང་བ་གཅག་ཀང༌། ལག་པའ་ཆ་དག་ཐ་དད་པ་གཉས། ཚད་འབས་ཀ་བསབ་

བ་སབ་བད་ད་བཞག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

རགས་པ་ཅན་པ་ན་ར། ཁ་བ་ཅག་ལ་འབལ་པ་དག་ཡད་ད། སར་

བའ་འབལ་པ་དང༌། སར་བར་འད་བ་དང༌། སར་བར་འདས་པར་འད་བ་

དང༌། འད་བའ་འབལ་པ་དང། འདས་པར་འད་བ་དང་། སར་བའ་ཁད་པར་

304

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་ཁད་པར་ཅན་ག་འབལ་པའ། །

ད་དག་རམ་པ་བཞན་ད། མག་ག་དབང་པ་གཞར་བས་ནས་བམ་པ་

དང༌། བམ་པ་ལ་འད་བའ་གཟགས་སགས་དང་། གཟགས་སགས་ལ་འད་

བའ་གཟགས་ཉད་ལ་སགས་པ་དང༌། བཞ་པ་དང་ལ་པའ་དཔ། གཉས་པ་

དང་གསམ་པ་དང་མཚངས་ལ། དག་པ་ན། མག་ག་དབང་པ་ས་ཕགས་དང་

སར་འབལ་གབ་ལ། ས་ཕགས་བམ་མད་དང་ཁད་པར་དང་ཁད་པར་ཅན་

ག་འབལ་པའ། །

དས་ན། དབང་དན་ཕད་ཅང་འབལ་པ་དན་རགས་ཀ་ཚད་མ་ཡན་ན་

ཞས་ཟར་ཏ། །

བདག་ཉད་ཀན་གས་འབལ་ན་ཡང་། །

ཆས་འགའ་ཞག་ན་རགས་འགར་བའ། །

ངས་པ་དར་ན་མ་འགར་ཏ། །

འབལ་པ་བ་བག་མད་ཕར་ར། །བམ་འཛན་མག་ཤས་དས་བམ་པའ་ད་ལ་སགས་པ་མ་རགས་ལ་

དའ་ཁ་དག་ག་ཆས་འགའ་ཞག་རགས་པར་འགར་བའ་ངས་པ་དར་ན་མ་

འགར་བར་ཐལ། མག་ག་དབང་པ་ད་བམ་པའ་གཟགས་ད་སགས་ཐམས་

ཅད་ལ་བདག་ཉད་ཀན་གས་འབལ་ཞང༌། ད་དག་ཀང་མག་ག་དབང་པ་ལ་

འབལ་པ་གབ་པར་བ་བག་མད་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

305

ཡང་ན། རགས་ཕ་མ་ཁ་ན་འགད་ད། །ད་ལར་བས་ན། དབང་དན་

འབལ་པ་དན་རགས་ཀ་འཇག་བད་ད་མ་རང་བར་ཐལ། མག་ག་དབང་པ་

ད་བམ་པ་དང༌། བམ་པའ་གཟགས་ད་སགས་ཀ་བདག་ཉད་ལ། དངས་

བརད་ཀན་གས་འབལ་ན་ཡང༌། བམ་པའ་ཁ་དག་ག་ཆ་རགས་ལ། ད་ལ་

སགས་པ་མ་རགས་པའ་ཕར།

སབ་དཔན་ཆས་མཆག་ག་བཞད་པ་ལར་ན། དབང་དན་འབལ་པ་

དན་རགས་ཀ་འཇག་བད་ད་མ་རང་བར་ཐལ། མག་ག་དབང་པ་ད།

གཟགས་དང༌། གཟགས་ཀ་སད་ཅག་མ་སགས་གབ་ས་རས་གཅག་ག་

ཆས་ཀན་དང་ཕད་པར་ཁད་པར་མད་ཀང༌། མག་ཤས་ཀས་གཟགས་

རགས་ཀ། དའ་སད་ཅག་མ་མ་རགས་པའ་ཕར་ར་ཞས་ས། །

ད་ཐ་དད་མད་ཀང་གང་ལས། །

ཐ་དད་ད་འདའ་ཚད་མ་ཉད། །དས་ན་འབལ་པ་ད་ཐ་དད་མད་ཀང་གང་ལས་ཐ་དད་པ་ས། རང་ཡལ་

ག་རམ་པ་ཤར་པའ་ས་ནས་དན་ལ་གསར་ད་མ་ས་བའ་ཤས་པ་ད། དན་

རགས་ཚད་མ་འད་ཡ་འཇག་བད་ཚད་མ་ཉད་ཡན་པར་ཐལ། དའ་འཇག་

བད་ཡད། ད་ལས་ཐ་དད་པ་དའ་འཇག་བད་ད་མ་རང་བའ་ཕར།

སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གཟགས་དང་གབ་ས་རས་གཅག་པ་ལ་མག་

དབང་འབལ་བར་ཁད་པར་མད་ཀང༌། ཞས་པ་མ་གཏགས་འདའ། །རམ་པ་

མད་ཀང་བདག་ག་ཡན་ཏན་འདས་བས་ལས་དན་རགས་ས་སར་འཇག་

306

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནས་ས་ཞ་ན།

འདས་བས་ལས་ན་མན་དའ་དངས། །

མད་ན་ད་ཡང་བཞག་མད་ཕར། །རམ་པ་མད་པར་བདག་ག་ཡན་ཏན་འདས་བས་ལས་ཀང༌། དན་

རགས་འཇག་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རམ་པ་དའ་དངས་པ་མད་ན། བདག་

ག་ཡན་ཏན་འདས་བས་ད་ཡང་བཞག་ཏ་མད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན།

གལ་ཏ་བ་བད་གཅག་ཡན་པར། །

འགལ་ལ་ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ། དན་འད་བ་དང་དན་རགས་རས་ཐ་དད་ད་ཐལ། བ་བད་ཡན་

པའ་ཕར་ཏ། བ་བད་ཡན་ན་རས་གཅག་ཡན་པར་འགལ་ལ་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་མ་བདན་ཏ། །

ཆས་ཐ་དད་པ་ཁས་ལན་ཕར། །

དངས་ས་ཐ་དད་མད་པར་འདད། །བ་བད་ཡན་པའ་ར་མཚན་གས་རས་ཐ་དད་ཡན་པ་མ་བདན་ཞང་

མ་རགས་པར་ཐལ། རས་གཅག་ཀང་ལག་ཆས་ཐ་དད་པ་ཁས་ལན་པའ་

ཕར། དར་ཐལ། རས་གཅག་ཀང་དན་དམ་པར་དངས་ས་ཐ་དད་མད་པར་

མངན་སམ་ལའ།

307

རག་པས་བཏགས་པའ་ཐ་དད་ཙམ་ད་འདད་པའ་ཕར།

བ་བ་བད་པའ་ཐ་སད་དག །

ཐམས་ཅད་ད་ལར་རམ་པར་གནས། །ཚད་འབས་ཀ་བ་བད་འགའ་ཞག་ང་བ་ཐ་དད་མད་པར་གནས་པ་མ་

ཡན་ཏ། བ་བ་དང་བད་པའ་ཐ་སད་དག་ཐམས་ཅད་ང་བ་ཐ་དད་མད་ཅང་

རག་པས་བཏགས་པའ་ཐ་དད་ད་ལར་རམ་པར་གནས་པའ་ཕར། ས༌རས་

ཤང་གཅད་པ་སགས་བ་བད་རས་ཐ་དད་མཐང་བ་དག་འགལ་ལ་ཞ་ན།

ཐ་དད་འདད་པའ་དངས་རམས་ལ། །

ས་འདགས་པས་ན་འཇག་ཕར་ར། །ད་ལ་བའ་བ་བད་ཐ་དད་ད་འདད་པའ་དངས་པ་རམས་ལས་བ་བད་

རས་ཐ་དད་ད་འགབ་པ་མ་ཡན་པ་ཐལ། ད་ལའང་བ་བད་ཐ་དད་ད་རགས་ས་

འདགས་པས་བ་བད་ཐ་དད་པའ་ཐ་སད་འཇག་པའ་ཕར་ཏ། ས༌ར་ལས་རས་

ཐ་དད་པའ་དའ་འཕར་བ་དང་འབབ་པའ་བ་བ་མད་ལ། ཤང་ལས་རས་ཐ་

དད་པའ་ད་དམ་བར་སང་བ་མད་པའ་ཕར་ར། །

དས་ན། སར་སང་ཤས་པ་དས་སན་པ་རགས་ལ་སར་པ་མ་རགས་

པ་དང༌། མག་ཤས་ཀས་གཟགས་རགས་ལ་ས་མ་རགས་པར་འཇག་བད་

ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་པ་དགས་ཤང༌། འཇག་བད་ད་ཡང་མཚན་གཞ་དང་

བདག་གཅག་པ་ངས་པར་དགས་པ་ཡན་ན། །

308

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སར་བཤད་པ་ད་དག་ཐ་སད་ཟར་ཡང་བ་བའ་ཆད་ད་ཡན་ག། གང་

རགས་པ་དའ་རམ་པ་ཤར་དགས་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་ལ་ན་ཤགས་རགས་མ་

རང་བའ་སན་ད་འགར་ར། །འ་ན་ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

སན་པ་གཞལ་བ། རང་ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་བའ་ས་ནས་སན་པ་ལ་གསར་

ད་མ་ས་བའ་ཤས་པ་ཚད་མ། སན་པ་རགས་པའ་ཚད་མ་འབས་བའ། །

གཉས་པ་རང་རག་ག་ཚད་འབས་ལ་གཉས།

ཕ་རལ་རག་པའ་སབ་བད་དགག་པ། ཕ་རལ་རག་པ་ལ་གནད་བད་

ཀ་གཏན་ཚགས་དགད་པའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་རག་པའ་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་དངས་དང༌། ཕ་རལ་ལར་སང་བ་དང་འགལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན།

འད་དག་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པའ་ཆ་འགག་པ་ཡན་ག། ཚད་འབས་

དང་པ་རལ་འགག་པ་མ་ཡན་ན། །

དན་རག་གང་ཡན་ས་སར་རག །

མངན་སམ་གང་ཡན་འད་ཉད་ད། །མད་ས་པ་ཁད་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པ་འབས་བར་འདད་པའ་ཕ་རལ་

དན་རག་ད་གང་ཡན་ཞས་དས་པས། ས་སར་སགས་ས་སར་རག་ཅང་

འཇལ་བའ་མངན་སམ་གང་ཡན་པ་འད་ཉད་ད་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

309

ད་ན་གང་གས་དན་རག་ཡན། །མངན་སམ་ད་ན་ཁ་བ་ཅག་ཀང་འདད་མད་ཀ། ད་འདའ་མངན་སམ་

ད་ན་ར་མཚན་གང་གས་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པ་ཡན་ཞས་དས་པས།

ད་འད་ལས་ཡན་་་་་་་་་་་་་་་་། །བ་ད་ཕ་རལ་ག་དན་ད་དང་འད་བ་ལས་ད་རག་པར་འཇག་པ་ཡན་

ན་ཞ་ན། ད་དང་འད་བ་ད་རགས་པའ་འཇག་བད་ད་མ་རང་བར་ཐལ།

་་་་་་་་་་་་་་འཁལ་པར་འགར། །ད་ཁབ་པ་འཁལ་བར་འགར་བའ་ཕར་ཏ། ཟ་གཉས་དང་འད་བར་སང་

ཡང༌། ཟ་གཉས་མ་རགས་པ་བཞན་ན། །ད་ལ་དན་ས་བ་ན་ར།

འན་ཏ་འད་མང་ད་གང་ལས། །འན་ཏ་ཕ་རལ་ག་དན་མད་ན། ས་འཛན་མངན་སམ་འད་ཡ་ཉམས་

ས་མང་བ་གཞལ་བ་གང་ཡན་པ་ད། ར་མཚན་གང་ལས་ཀང་མ་འགབ་པར་

ཐལ། ཕ་རལ་ག་དན་མད་པའ་ཕར་ཅ་ན། དན་རག་ལ་དཔད་པ་བད་པའ་

སབས་འདར། སམས་ཙམ་པ་ཆས་ཅན། མད་ས་པས་ཕ་རལ་ག་དན་མད་

ན་ས་འཛན་མངན་སམ་ག་གཞལ་བ་གང་ཡན། སམས་ཙམ་པ་ལ་འད་བ་མ་

རགས་པར་ཐལ། འདས་ཕར་རལ་ག་དན་རག་པ་ཡན་ན། སམས་ཙམ་པ་

ཁ་བ་ཅག་ཀང་ད་ཉད་རགས་པར་འདད་ནས།

འད་ན་ད་ཉད་རམ་དཔད་ཡན། །

310

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་འཛན་མངན་སམ་འད་ན་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པའ་ར་མཚན་ཅ་

ཞས་ད་ཉད་མད་ས་པ་ལ། འད་ཞང་རམ་པར་དཔད་པའ་སབས་ཡན་པའ་

ཕར། ཕ་རལ་ག་དན་དང་འད་བ་ཉད་ཀང་མ་འཐད་པ་ན། ཕ་རལ་ག་དན་

དང་འད་ན། དན་ཕ་བ་དང་འད་འམ། རགས་པ་དང་འད། དང་པ་ལར་ན།

རལ་ཕན་ད་དག་གང་གས་ན། །

རགས་པར་སང་བ་ད་འདར་བད། །རལ་ཕན་ད་དག་དབང་པའ་མངན་སམ་མ་འཁལ་བ་ལ། རང་འདའ་

རམ་པ་དངས་ས་གཏད་བད་མ་ཡན་པར་ཐལ། དབང་མངན་ལ་ཡལ་རགས་

པའ་རམ་པ་ཁ་ནར་སང་བ་གང་ཞག། ར་མཚན་གང་གས་ན་རལ་ཕན་ལ་བ་

མ་འཁལ་བ་ལ་རགས་པར་སང་བ་ད་འདར་བད་པའ་ནས་པ་མད་པའ་ཕར།

ཕ་མ་ལར་ན། ཕ་དན་རགས་པའ་ཆ་མད་དང་འད་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་མ་

སད་པར་བསན་ཟན་པའ་ཕར། ཕ་རལ་རགས་པ་ཆ་བཅས་དང་འདའ་ཞ་ན།

ད་ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། རལ་ཕན་མད་པས་ད་བསགས་པའ་ཕ་

རལ་རགས་པ་མ་སད་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ད་ན་དན་དངས་མན། །དས་ན་དབང་མངན་ད་ན་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་དན་ག་དངས་པས་རམ་

པ་བཞག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དན་ཕ་རགས་གང་གས་ཀང་མ་བཞག་པ་

དའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

311

ཡན་ཡང་འཁལ་པ་ཅན་ཡན་པས། །

ད་མང་བ་ཡ་ང་བ་ཉད། །

སབ་པར་བད་པར་ནས་མ་ཡན། །ཕ་རལ་དན་དང་འད་བ་ཡན་ད་ཆག་ན་ཡང༌། ད་གཟང་དན་ད་མང་

བ་ཡ་ང་བ་ཉད་ད་སབ་པར་བད་པར་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དའ་སབ་

བད་འཁལ་པ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ས།

ད་འད་བ་དང་ད་ལས་བང་། །

གལ་ཏ་མང་བའ་མཚན་ཉད་ཡན། །གལ་ཏ་དན་ད་དང་འད་བ་དང་ད་ལས་བང་བའ་སས་འད་བ་ད་གཟང་

དན་ད་བས་ནས་མང་བའ་མཚན་ཉད་ཡན་ན་ཞ་ན།

དན་མཚངས་ཅན་ག་རམ་པར་ཤས། །

མཚངས་པ་ད་མ་ཐག་མང་འགར། །ས་འཛན་རམ་པར་ཤས་པ་ཆས་ཅན། རང་ག་མཚངས་པ་ད་མ་ཐག་

རན་ས་འཛན་ས་མ་ད་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་བར་འགར་བར་ཐལ། ད་

ལས་སས་ཤང་ད་དང་འད་བའ་ཕར། འད་བར་ཐལ། དན་སན་པའ་རམ་པ་

ཅན་ད་མཚངས་པའ་ཕར།

ཡང་ན། སབ་དཔན་ལ་དབང་བ་ལར་སན་པ་དན་པའ་བཅད་ཤས་

312

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དས་ས་འཛན་མངན་སམ་གཟང་དན་ད་བད་པར་ཐལ་ལ། །ཞས་པ་ལར་ར།།

འདད་ན། ཕ་རལ་ག་དན་ལ་འཕ་བ་མ་སད་པར་འགར་ར། །

འད་མཐང་འད་ཐས་ཞས་བ་བར། །

གང་ལ་བ་ན་ངས་པ་ད། །

དས་མང་ཡན་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ཁ་བས་གཟགས་འད་མཐང་ང་། །ས་འད་ཐས་ས་ཞས་བ་

བར་ཡལ་གཟགས་ས་གང་ལས་ངས་པ་ད་འདན་ནས་པའ་བ་དས་ཕ་རལ་

གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་བ་ཡན་པས། དན་ངས་པའ་ངས་ཤས་འདན་

ནས་དང་གསམ་ཚགས་པ་དན་རག་ག་འཇག་བད་ཡན་ལ། ད་མ་ཐག་རན་

ལ་ངས་པ་མ་འདན་པས་ཉས་པ་དར་མ་འགར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གང་གས་ད། །

ད་ཡ་སབ་བད་ཡན་འདད་པ། །

སང་དང་མཐང་བ་ད་དག་ག། །

ཉ་བ་ད་ཉད་དཔད་བ་ཡན། །ར་མཚན་གང་གས་ཕ་རལ་ག་དན་ངས་པའ་ངས་ཤས་འདན་ནས་

ད། ས་འཛན་མངན་སམ་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པར་སབ་པའ་དན་རག་ད་ཡ་

འཇག་བད་ཀ་སབ་བད་ཡན་པར་འདད་པ་མ་རགས་པར་ཐལ། གཟགས་

མངན་སམ་ལའ།

313

སང་བ་དང་མཐང་བའ་ས་འཛན་མངན་སམ་ད་དག་ག་གཟང་དན་ད་ཕ་རལ་

ག་དན་ཉ་བ་ཡན་མན་ད་ཉད་དཔད་པར་བ་བའ་སབས་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་

པར་ཐལ།

ད་དག་འབལ་པ་ལ་བརན་ནས། །

ལ་བ་པ་ཡ་ངས་ད་ཡན། །དབང་པའ་མངན་སམ་དང་ཕ་རལ་ག་དན་ད་དག་གཟང་དན་དང་

གཟང་དན་ཅན་ད་འབལ་པ་ཚད་མས་ངས་པ་ལ་བརན་ནས། དའ་རས་ས་

བལ་བ་པའ་རད་ཀ་གཟགས་ས་སགས་ངས་པའ་ངས་ཤས་ད་ཕ་རལ་ག་

དན་ངས་པའ་ཤས་པ་ཡན་པར་ཚད་མས་རགས་དགས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ལར་སང་བ་དང་འགལ་བ་སང་པ་)ལ་གསམ།

གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ་དང༌། དར་སང་འཁལ་ཤས་ས་

བསན་པ་དང༌། རང་རག་འབས་བར་གབ་པའ། །

དང་པ་(གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ལ་གསམ།

ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ། ཉས་

པ་ད་ནས་ཤས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ལ་ཡང་མཚངས་པ། ད་ལ་

འགལ་བ་སང་བའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་དགག་པ་)ན།

ད་ཡ་མང་ད་བདག་ཉད་ད། །

314

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ཡང་གཞན་འགའ་ཞག་ག་མན། །

མངན་སམ་ས་སར་རག་བ་ཡན། །

ད་ཡན་ད་ན་བདག་ཉད་ཡན། །ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ཡ་མང་བ་སན་པ་ད་ཆས་ཅན། རང་འཛན་

མངན་སམ་ད་ལས་རས་ཐ་དད་མ་ཡན་ཏ། དའ་བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ཡང་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་ག་སན་པ་གཞན་འགའ་

ཞག་ག་མང་བད་མ་ཡན་ཏ། སན་པ་དང་རས་གཅག་ཡན་པའ་ཕར། དས་

ན་སན་པ་མངན་སམ་ད་ས་སར་རག་པར་བ་བ་ཡན་ཡང་ཕ་རལ་དན་ད་མ་

འགབ་པར་ཐལ། ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ཡ་མང་བ་སན་པ་ད་ན། དའ་

བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཉས་པ་ད་ནས་ཤས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ལ་ཡང་མཚངས་པ་)ན།

སན་པ་ད་ཕ་རལ་ག་དན་ཡན་པ་ཁགས་ཀང༌། ད་དང་སན་འཛན་

མངན་སམ་ལས་སན་པ་རས་ཐ་དད་ད་སང་བ་སས་ཀང་དགག་མ་ནས་

པས་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ཙམ་མ་ཁགས་ས་ཞ་ན།

དས་ན་ཉམས་མང་བ་གཞན་མད། །

ད་ལའང་མང་བ་གཞན་ཡད་མན། །

དར་ཡང་བརད་པ་མཚངས་ཕར་ཏ། །

མངན་སམ་ལའ།

315

ད་ན་རང་ཉད་གསལ་བ་ཡན། །སན་པ་ཤས་པའ་རས་ས་འདད་པ་ད་ལའང་རང་མང་བའ་མངན་

སམ་ད་རས་གཞན་ད་ཡད་པ་མ་ཡན་ཏ། མངན་སམ་དའ་ཉམས་ས་མང་བ་

རས་གཞན་མད་པར་གབ་པ་དས་ནའ་ཕར། དས་ན། སན་པ་དང་ས་འཛན་

མངན་སམ་ནང་ཤས་པ་ལ་བལས་པའ་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་ཡང་

ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དར་ཡང་ཕ་རལ་དན་ལ་བརད་པའ་ཉས་པ་ད་

དག་མཚངས་པར་འཇག་པའ་ཕར། དས་ན། ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ན་

ཆས་ཅན། ཤས་པ་རང་ག་རས་ཉད་གཟང་ཡལ་ད་གསལ་བ་ཡན་ཏ། ད་

གཉས་གཟང་འཛན་ག་དངས་པ་གང་ཞག །རས་ཐ་དད་ད་མད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ད་ལ་འགལ་བ་སང་བ་)ན།

འ་ན། རང་ག་ང་བ་མང་ཞས་རགས་ཀ་སན་པ་མང་ཞས་འཇག་རན་

ན་གགས་པ་མ་རགས་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

ད་ཡ་དངས་ད་ས་སགས་ཕར། །

རང་བཞན་ཉམས་ས་མང་བའང་ད། །

རང་ག་ང་བ་མང་གར་ཀང་། །

ས་སགས་མང་བར་སང་བ་ཡན། །ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ཡ་རང་ག་ང་བ་མང་བར་གར་ཀང༌། ས་

སགས་མང་བར་གགས་ཤང་སང་བ་གང་ཡན་པ་འགལ་བ་མད་ད། ས་

316

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཛན་མངན་སམ་ད་ཡ་དངས་པ་རང་ག་གཟང་བར་སང་བ་ད་ས་སགས་

ཀང་ཡན་ལ་ད་རང་ག་རང་བཞན་ཉམས་ས་མང་བའང་ཡན་པའ་ཕར།

འ་ན། སན་པ་རང་ཉད་ཀས་རང་ཉད་གསལ་བར་བད་ད་ཞས་བ་བར་

འགར་ན། ད་མ་འཐད་ད། རལ་གའ་ས་བཞན་ད་རང་ཉད་ལ་བད་པ་འགལ་

བའ་ཕར་དང༌། གསལ་བད་ཀ་ཤས་པ་དན་མད་པར་ཐལ་བའ་ཕར་དང༌།

སན་མ་དན་གཞན་ག་གཟགས་གསལ་བར་བད་པ་མཐང་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ཇ་ལར་ད་ཡ་བདག་ཉད་ཕར། །

གསལ་བད་རབ་ཏ་གསལ་བ་ན། །

རང་ག་ང་བ་གསལ་བད་འདད། །སན་མ་ཆས་ཅན། རང་ག་ང་བ་གསལ་བད་ད་འདད་ད། གསལ་བད་

གཞན་ལ་བལས་མད་ད་རབ་ཏ་གསལ་བ་ཡན་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཇ་ལར་

གསལ་བ་ད་ཡ་བདག་ཉད་ད་སས་པས་གསལ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ལར་བ་བདག་རག་ཅན་ཡན། །

ད་ཡ་རག་བ་དན་གཞན་ན། །

ཚར་བ་ཚར་བད་འཐད་པར་དཀའ། །དཔ་ད་ལར་ས་འཛན་ག་བ་ཆས་ཅན། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་

གཟང་བ་རག་ཅང་གསལ་བ་ཅན་ཡན་ཏ། རག་བད་གཞན་ལ་བལས་མད་

མངན་སམ་ལའ།

317

ད་སན་པ་མངན་སམ་ད་གསལ་བའ་བ་ཡན་པའ་ཕར། ད་ལ་མན་ན་དངས་

ས་མང་བ་མང་བད་ཀ་ཚར་བ་ཚར་བད་ད་འཐད་པར་དཀའ་ཞང་མ་རགས་

པར་ཐལ། ས་འཛན་དང༌། ད་ཡ་རག་བ་སན་པ་གཉས་རས་གཞན་ཡན་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(དར་སང་འཁལ་ཤས་ས་བསན་པ་)ན།

གཟང་འཛན་དན་གཞན་མད་ན་མཁས་པ་ནས་བས་པའ་བར་ལ་

བསན་མ་ནས་པར་སང་བ་འད་ཇ་ལར་ཞ་ན།

རག་བ་རག་བད་རམ་པ་མད། །

ས་སགས་ཤས་པའ་ཐ་དད་བཞན། །

གང་ཚ་གཟང་འཛན་རམ་ཕ་བའ། །

མཚན་ཉད་རམ་པར་བསད་པ་ཅན། །དན་དམ་པར་རག་བ་རག་བད་ཀ་རམ་པ་དན་གཞན་མད་ཀང་། ས་

ཤད་སགས་སང་བའ་ཤས་པའ་གཟང་བ་ཤས་པ་ད་ལས་རས་ཐ་དད་ལར་

སང་བ་བཞན་ད། འཁལ་པ་ལ་སང་བ་ལ་འགལ་བ་མད་ད། གང་ག་ཚ། ཐག་

མ་མད་པ་ནས་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་རམ་པར་ཕ་ཞང༌། རམ་པར་ཞན་

པའ་མཚན་ཉད་ཅན་ག་ཆས་ཀ་བདག་འཛན་དས་རད་རམ་པར་བསད་

པས་ད་ལར་སང་བ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར།

ཇ་ལར་འཁལ་པས་མཐང་གར་པ། །

318

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལར་འད་རམ་གཞག་བས་པ། །

ད་ཚ་གཟང་དང་འཛན་པ་ཡ། །

མཚན་ཉད་ལ་ན་བརད་བ་མན། །ད་ལར་ཡན་པ་དའ་ཚ་སན་པ་གཟང་བ་དང་། སན་པ་མང་བའ་བ་

འཛན་པ་ཡ་མཚན་ཉད་ཐ་དད་པ་ཙམ་ལ་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་

པས་བརད་ཅང་དགག་པར་བ་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཇ་ལར་འད་ན་གཟང་

བའ། །འད་ན་འཛན་པའ་སམ་པའ་བ་འཁལ་བས་མཐང་བར་འགར་བ་ད་

ལར། གཟང་འཛན་རག་གསམ་ཐ་དད་པ་འདའ་རམ་གཞག་ཐ་སད་ཙམ་ད་

བས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

དབང་པའ་མངན་སམ་ག་གཟང་འཛན་རག་གསམ་ཐ་དད་པའ་ཆ།

དན་དམ་པར་མད་ཀང་། ཀན་རབ་བདན་པ་མན་པས། དན་དམ་དཔད་བད་

ཀ་རགས་པས་དགག་པར་མ་བ་ཞང་། དགག་མ་ནས་ས་ཞས་པའ། །

གསམ་པ་(རང་རག་འབས་བར་གབ་པ་)ན།

དས་ན་གཞན་རག་མད་པའ་ཕར། །

རང་རག་འབས་བ་ཡན་པར་འདད། །དས་ན། རང་རག་འབས་བ་ཡན་པར་འདད་རགས་ཏ། དན་གཞན་ག་

རག་བ་མད་པ་དས་ནའ་ཕར།

གཞང་ས་མ་རམས་ཀ་འབལ་ག་དབང་ད་བས་ན། དབང་པའ་མངན་

མངན་སམ་ལའ།

319

སམ་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་གཞལ་བ་རག་པ་འབས་བ་ཞས་པར་

གནས་ཏ། སར་བསན་པ་རམས་དབང་མངན་ག་གཟང་འཛན་རས་གཞན་

འགག་པ་ཤ་སག་ཏ་སང་བའ་ཕར།

དས་ན། རམ་རག་པའ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་རང་རག་ག་ཚད་འབས་

ཀ་རམ་གཞག་འད་ལར་བ་ས། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་གཞལ་བ་རག་

པའ་གཟང་རམ་གཞལ་བ། ས་འདགས་གསར་ད་གཅད་པའ་འཛན་རམ་ཚད་

མ། རང་རག་ག་ཚད་མ་འབས་བའ། །

དས་ན། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་པའ་ས་འཛན་

གཞལ་བ་ཞས་པའ། །

གཉས་པ་(ཕ་རལ་རག་པ་ལ་གནད་བད་ཀ་གཏན་ཚགས་དགད་པ་)ལ་གསམ།

ཕ་རལ་རགས་པས་མ་འཐད་པ་དང༌། ཕ་རལ་དན་ལ་གནད་པའ་

རགས་དགད་པ། དས་གབ་པའ་དན་ཏ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་རགས་པས་མ་འཐད་པ་)ན།

གལ་ཏ་ཕ་རལ་མང་གར་ན། །

ཉས་པ་ཅ་ཡད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ། ཕ་རལ་ག་དན་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་བར་གར་ན།

ཁད་ལ་ཉས་པ་ཅ་ཡད་ཅས་ཟར་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཅ་ཡང་མད། །

320

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕ་དན་གཟང་དན་ད་ཡད་ན། ཉས་པ་ཅ་ཡང་མད་པར་ཐལ། རགས་

པས་འཐད་པའ་དན་སས་ཀང་ཁས་བང་བར་འས་པའ་ཕར།

ཕ་རལ་དན་ན་མང་གར་པ། །

འད་ཉད་ཀས་ན་ཅ་བརད་འགར། །ཕ་རལ་ག་དན་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མང་བར་འགར་ར། །ཞས་

པའ་ཚག་འད་ཉད་ཀས་ན་འདད་པའ་དན་ཅ་ཞག་ཀང་གབ་པར་བརད་པར་

འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་དན་རམ་བཅས་རམ་མད་གང་ག་ས་

ནས་ཀང་རག་པར་མ་འཐད་པའ་ཕར། རམ་མད་ཀ་ས་ནས་རག་པ་མ་འཐད་

པར་ཐལ། ད་ལ་ན་འབལ་མད་ད་འགར་བའ་ཕར།

གལ་ཏ་བ་ན་ད་རམ་ཅན། །གལ་ཏ་དབང་པའ་བ་ན་ཕ་རལ་ག་དན་དའ་རམ་པ་ཅན་ད་ཡད་པས་

རམ་ལན་ག་ས་ནས་རག་ག་ཞ་ན།

རམ་པ་རས་ཞགས་ཅན་ད་ཡད། །

ད་ན་ཕ་འམ་གཞན་ལས་ཞས། །

འད་ན་དཔད་པར་རགས་པ་ཡན། །ས་སར་ལ་སགས་པའ་རམ་པར་རས་ས་ཞགས་པ་ཅན་ག་དབང་

པའ་མངན་སམ་ད་ཡད་མད། ད་ན་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་གཟང་དན་ད་བས་

མངན་སམ་ལའ།

321

པར་མ་འགབ་པར་ཐལ། ཁད་ལ་ཤར་བའ་རམ་པ་འད་ན། ཕ་རལ་དན་གས་

གཏད་པའམ། གཞན་ཉར་ལན་ལས་ཡན་ཞས། དཔད་པར་རགས་པ་ཡན་

ལ། ད་ལར་དཔད་ན་ཡང་ཕ་རལ་གས་བཞག་པ་མ་འགབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་གནད་པའ་རགས་དགད་པ་)ལ་གཉས།

ཚག་དན་དང༌། གཏན་ཚགས་ཚད་མ་གང་གས་འགབ་པ་གཉས་

ཀས་རག་པར་བ་བའ། །

དང་པ་(ཚག་དན་)ན།

མཐང་བའ་ཁད་པར་དང་བལ་བ། །

མ་འཛན་ད་འཛན་ན་འཛན་ཕར། །

སན་པར་སང་བ་མཐང་བ་ཡན། །

ཕ་རལ་ཡན་གར་དན་ཡད་མན། །སན་པར་སང་བའ་སན་པ་ད་རང་མཐང་བའ་བ་ལས་རས་གཞན་

ཡན་པ་མ་འཐད་ད། མཐང་བ་བ་ཡ་ཁད་པར་ས་འཛན་དང་བལ་བར་སན་པ་

མ་འཛན། ས་འཛན་ད་འཛན་པའ་ཚ་ན། སན་པ་ཡང་ངས་པར་འཛན་པའ་

ཕར། དས་ན་ཕ་རལ་ཡན་གར་བ་གཟང་དན་ད་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

སན་པ་དང་ས་འཛན་རས་ཐ་དད་མ་ཡན་པའ་ཕར།

322

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཉས་པ་(གཏན་ཚགས་ཚད་མ་གང་གས་འགབ་པ་གཉས་ཀས་རག་པར་བ་བ་)ལ་གཉས།

རགས་དགད་པ་དང༌། ཚལ་བསབ་པའ། །

དང་པ་(རགས་དགད་པ་)ན།

སན་པ་ཆས་ཅན། སར་སང་ཤས་པ་ལས་རས་ཐ་དད་མ་ཡན་ཏ། ད་

དང་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཚལ་བསབ་པ་)ན།

རས་ཐ་དད་ལ་འབལ་བ་ཡད་མད་གཉས་ལས། འབལ་མད་ཀ་རས་

ཐ་དད་ཆས་ཅན། ལན་ཅག་དམགས་ངས་མ་ཡན་ཏ། འབལ་མད་ཡན་པའ་

ཕར། འབལ་བ་གབ་ན། རས་ཐ་དད་ཀ་འབལ་པ་ད་བང་འབལ་ཡན་པས། ད་

ལན་ཅག་དམགས་ངས་མ་ཡན་ཏ། དས་ལན་ཅག་ཏ་དམགས་པ་ད་མད་

པའ་ཕར།

ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀ་དན་ན། སན་པ་དམགས་ན་ས་འཛན་

དམགས་པས་ཁབ་པ་དང༌། ས་འཛན་དམགས་ན་སན་པ་དམགས་པས་

ཁབ་པ་མ་ཡན་ཏ། སན་པ་དབང་པའ་མངན་སམ་དང༌། ས་འཛན་རང་རག་

མངན་སམ་གས་དམགས་པས་འཇལ་བད་ཀ་ཚད་མ་ས་ས་ཡན་པའ་ཕར།

དས་ན། སན་པ་དམགས་པའ་ཚ། ས་འཛན་དམགས་བད་གབ་ས་

རས་གཅག་ཏ་ཡད་པར་ངས་པས་ཁབ་པ་དང༌། ས་འཛན་དམགས་པའ་ཚ་

བ་ད་ལ་ས་འཛན་ཁབ་མཉམ་གབ་ས་རས་གཅག་ཏ་ཡད་པར་ངས་པས་

ཁབ་པ་ཡན་ན། །སན་པ་འཇལ་བའ་བ་དང༌། ས་འཛན་འཇལ་བའ་བ་ཁབ་

མངན་སམ་ལའ།

323

མཉམ་གབ་ས་རས་གཅག་ཡན་པ་དས་ནམ་ཡང་འབལ་མ་སད་པ་རང་རག་

མངན་སམ་ཚད་མས་རགས་པ་ཡན་ན། །

དབང་པ་དང་ཡད་བད་ཚང་བཞན་ད་བམ་འཛན་སབས་འགར་མ་ས་

བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་མ་ས་བ་ཕ་རལ་ག་དམགས་རན་མ་ཚང་བས་མ་

སས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ཅ་ན།

འདར་འགའ་ཞག་ན་འགའ་ཞག་ག །

བག་ཆགས་རབ་ཏ་སད་བད་པ། །

ད་ཕར་བ་ན་རམ་ངས་ཀ། །

ཕ་རལ་དན་ལས་མ་ཡན་ན། །རམ་པར་རག་པ་ཙམ་ག་སབས་འདར་ཆས་ཅན། ཕ་རལ་ག་གཟང་

དན་ལ་བལས་པའ་དབང་གས་བམ་འཛན་རས་འགའ་ས་བར་ངས་པ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། ཕ་རལ་མད་ཀང་བམ་འཛན་ག་བག་ཆགས་སད་བད་ཀ་

དབང་གས་བམ་འཛན་ག་བ་རས་འགའ་ས་བར་རམ་པར་ངས་པའ་ཕར།

དར་ཐལ། ཕ་རལ་མད་ཀང་དན་སང་ག་ཤས་པ་ས་མ་འགའ་ཞག་ཕ་མ་

འགའ་ཞག་ག་བག ཆགས་རབ་ཏ་སད་པར་བད་པའ་རན་ཡན་པ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(དས་གབ་པའ་དན་)ན།

ད་ཕར་གཅག་ལ་ཚལ་གཉས་ཡད། །

324

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གང་ཕར་ད་ལར་མང་བ་དང་། །

དན་པས་འད་ཡ་རམ་པ་གཉས། །

མང་བ་ཉད་ན་འབས་བ་ཡན། །ཤས་པའ་རས་གཅག་ལ་གཟང་འཛན་ག་ཚལ་གཉས་ཡད་ད། ཕ་

རལ་དན་ཁགས་པ་དའ་ཕར། གཟང་འཛན་ག་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་ཐལ།

གང་ག་ཕར་ན། ད་ལར་རག་མད་ཀས་མང་བ་དང་རག་པས་དན་པའ་ཕར།

ཚལ་གཉས་ལ་དབང་པའ་མངན་སམ་འད་ཡ། ཚད་འབས་གཞལ་གསམ་མ་

འཐད་པའ་སན་མད་པར་ཐལ། གཟང་བའ་རམ་པ་དང་འཛན་པའ་རམ་པ་

གཉས་ན། གཞལ་བ་དང་ཚད་མ་ཡན་ལ། རང་མང་བ་ཉད་ན་འབས་བ་ཡན་

པའ་ཕར། ཇ་ལར་རང་ག་བདག་ཉད་རག་པ་འབས་བ་ཡན་ཞ་ན།

སབ་དཔན་ལ་དབང་བ། འད་ཡན་ཆད་ཀས་ཚད་འབས་གཉས་པ་

དངས་གཞ་རགས་ནས་འཆད་འགར་ག་ཚགས་བཅད་གསམ་དའ་འཕས་

དན་ད་འཆད་ད། །

གང་ཚ་རམ་རག་ར་ཡ་ཡལ། །

གཞན་འདད་པའམ་མ་འདད་པ། །

ད་ཡ་དངས་པར་མ་གབ་པ། །

ད་ན་ད་ལར་མང་བ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

325

གང་ག་ཚ། སན་པ་རམ་པར་རག་པའ་རམ་རག་ག་ར་ཡ་ཡལ་རས་

གཞན་ད་མ་འཐད་པར་ཐལ། སན་པ་ད་འདད་པའམ་མ་འདད་པར་སང་

བའང་ཉར་ལན་ལ་བལས་པ་མད་པར་སན་པ་དའ་ངས་ནས་འདད་པའམ་མ་

འདད་པའ་དངས་པར་མ་གབ་པའ་ཕར། ས་འཛན་ད་ན་རང་ག་བདག་ཉད་

ད་གར་པའ་སན་པ་འདད་མ་འདད་ད་ལར་མང་བ་ཡན་ཏ། ཕ་རལ་ལ་མ་

བལས་པར་ཉར་ལན་ག་དབང་གས་ད་ལར་སང་བའ་ཕར།

འ་ན། ཁ་བས་ཕ་རལ་ག་དན་རག་ག་སམ་ད་ཞན་པ་ས་བ་ཇ་ལར་ཞ་

ན།

གང་ཚ་ཤས་ཆ་དན་ད་ན། །

བཞག་ཕར་ཤས་པ་ཡལ་བཅས་པ། །

ད་ཚ་བདག་ཉད་ཉམས་མང་གང་། །

ད་ཉད་དན་ད་རམ་པར་ངས། །གང་ག་ཚ་སར་སང་ཤས་པ་ཡལ་དང་བཅས་པ་ཡན་པ་དའ་ཚ། ས་

སང་ཤས་པ་ཆས་ཅན། རང་ག་བདག་ཉད་ཉམས་ས་མང་བའ་སན་པ་གང་

ཡན་པ་ད་ཉད་བ་འཁལ་པས་ཕ་རལ་ག་དན་ད་རམ་པར་ངས་ཤང་ཞན་པའ་

ར་མཚན་ཡད་ད། ཤས་པ་རང་ག་རས་ཀ་ཆ་སན་པ་ད་ཉད། ཞན་ཡལ་ལ་

འཁལ་བའ་ལག་ཤས་ཀས་ཕ་རལ་ག་དན་ད་བཞག་པའ་ཕར།

ས་འཛན་མངན་སམ་གས་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པ་མ་ཡན་ག། བ་

326

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཁལ་པས་ད་ལར་ཞན་ཞས་པའ། །

གལ་ཏ་འད་བདག་འདད་རམ་དང་། །

རམ་པ་གཞན་ད་མང་གར་ན། །

འདད་པའམ་མ་འདད་པ་དས་ཀང་། །

དན་རག་པ་ན་འགར་བ་ཡན། །ཤས་པ་རང་ག་རས་ད་ཉད་འདད་པའམ་མ་འདད་པར་སང་བ་དས་

ཀང་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་ཡལ་ག་དན་སན་པ་རག་པ་འབས་བར་

འགར་བ་ཡན་ཏ། གལ་ཏ་ས་འཛན་འད་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་བའ་སན་

པ་འདད་པའ་རམ་པ་དང༌། མ་འདད་པའ་རམ་པ་གཞན་ད་མང་བར་འགར་

ག། ད་ལས་རས་གཞན་ག་སན་པ་འདད་མ་འདད་ད་མ་མང་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཚད་འབས་གསམ་པ་)ལ་གཉས།

ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་དང༌། ཕ་རལ་ག་དན་མད་ཀང་རམ་གཞག་

ད་ཉད་གབ་པའ། །

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་)ལ་གཉས།

སའ་དན་དང༌། ཡན་ལག་ག་དན་ཏ། །

དང་པ་(སའ་དན་)ལ་གསམ།

གང་ལས་འཕས་པ་དང༌། ཇ་ལར་འཕས་པ་དང༌། མཐའ་དཔད་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

327

དང་པ་(གང་ལས་འཕས་པ་)ན།

རམ་གཞག་འད། གཉས་པར་ཕ་རལ་ག་དན་བཀག་པ་ལས་འཕས་

པའ། །

གཉས་པ་(ཇ་ལར་འཕས་པ་)ན།

ཕ་རལ་ག་དན་མ་སད་ན། དབང་པའ་མངན་སམ་ག་ཚད་འབས་

འཇག་པའ་ཚ། དབང་པའ་མངན་སམ་ད་ཉད་སན་པ་ཡངས་ས་གཅད་པའ་

གཟང་རམ་ཡན་པར་ཀན་གས་འདད་དགས་པས། དའ་ཚ་རང་རག་འབས་

བར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་དན་རག་པ་མད་པའ་ཕར། འདད་ན། འཛན་རམ་ཚད་

མར་ཐལ། རང་རག་འབས་བ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པ་མད་ན། ཚད་འབས་

ཡལ་ས་ས་ཁ་ན་ལ་འཇག་པར་ཐལ། ཞས་པའ། །

གསམ་པ་(མཐའ་དཔད་པ་)ན།

འབས་བ་ལ་དཔད་པ་དང༌། གཞལ་བ་ལ་དཔད་པ་གཉས་ཀས་རག་

པར་བའ། །

དང་པ་(འབས་བ་ལ་དཔད་པ་)ན།

རང་རག་འབས་བ་ཞས་པ་ད་ས་འཛན་མངན་སམ་གས་ས་འཛན་

མངན་སམ་ད་ཉད་རག་པ་ཚད་མའ་འབས་བར་འགར་པ་ཡན་ནམ། འན་ཏ་

ས་འཛན་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་པ་འབས་བར་བརད་

པའམ། འན་ཏ། འབས་བ་ད་ཉད་ལ་མང་བད་རང་རག་ཡད་ད་ཞས་པའ་དན་

ཡན།

328

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསམ་པ་མ་འཐད་ད། རམ་གཞག་གསམ་པའ་འབས་བའ་ང་བ་ངས་

མ་གཟང་བར་ཐལ་བའ་ཕར། དང་པ་ལར་ན། ཚད་འབས་ཡལ་ས་ས་ཁ་ན་

ལ་འཇག་པའ་ཐལ་བ་སས་ཀང་ལག་མ་ནས་ལ། གཉས་པ་ལར་ན། གཟང་

འཛན་རས་ཐ་དད་འགག་པ་ལ། ལན་ཅག་དམགས་ངས་ལ་སགས་པའ་

རགས་དན་མད་པར་ཐལ་བ་དང༌། གཉས་སང་བས་པ་རམས་ཀས་ཀང་

མངན་སམ་ད་རགས་པར་ཐལ། སན་པ་རང་ག་བདག་ཉད་ཡན་པ་ལ། དབང་

པའ་མངན་སམ་རང་ཉད་ཀས་ངས་པ་འདན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

སན་མད་ད། ཤས་པ་རང་ཉད་ཀས་རང་ཉད་རག་པ་འབས་བར་

བཞག་པ་མ་ཡན་ཏ། ཚད་འབས་ཡལ་ཐ་དད་པའ་ཉས་པ་ད་ཉད་ད་འགར་

བའ་ཕར་ར། །ཕགས་གསམ་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། འབས་བ་ངས་མ་གཟང་

བར་ད་ཉད་ལ་རང་རག་ཡད་ད་ཞས་པས་ཅར་ཡང་མ་འགར་བའ་ཕར་ར། །

དས་ན། ས་འཛན་གས་སན་པ་རག་པ་འད་རས་གཞན་རག་པ་མ་

ཡན་ག། རང་ག་བདག་ཉད་ད་འགར་བའ་སན་པ་རག་པ་ཡན་ན་ཞས་པའ་

དན་ཏ། ད་ལར་ན་ཡང༌། ས་འཛན་སན་པ་ལས་དན་གཞན་ད་མད་པ་ས་

འཛན་གས་རགས་པ་མ་ཡན་ཏ། ས་འཛན་གས་རང་ལས་དན་གཞན་ད་

མད་པའ་སན་པ་རགས་པ་ཡན་ཡང༌། སན་པ་ད་ལས་དན་གཞན་ད་མད་པ་

དང་། ས་འཛན་གས་རང་ལས་དན་གཞན་ད་མད་པའ་སན་པ་རགས་པ་

ཡན་པ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀ་རགས་སགས་ལ་བརན་པའ་རང་བཞན་

སམས་པའ་བ་ལ་བལས་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

329

ད་ལར་བཞག་པ་ན། ཤས་པ་རང་ཉད་ཀས་རང་ཉད་རག་པ་འབས་

བར་བཞག་ག་སམ་ད་བསམས་ནས་ས་འཛན་རག་པ་འབས་བ་ཡན་ན། ས་

འཛན་ཡངས་ས་གཅད་བད་འཛན་པའ་རམ་པ་ཡན་པས་འཛན་པའ་རམ་པ་

ཉད་ཚད་མར་འཇག་རགས་པར་འགར་ར། །

གལ་ཏ་གཟང་བའ་རམ་པ་ས་འཛན་ཉད་ཚད་མར་འཇག་ན། ད་ན་

སན་པ་ཁ་ན་ལ་འཇལ་བད་ད་འཇག་པས་ཚད་འབས་ཡལ་ས་ས་ཁ་ནར་

འགར་ཏ། ས་འཛན་མངན་སམ་གས་སན་པ་ཡངས་ས་གཅད་པ་ན། དའ་

འབས་བ་ལ། སན་པ་ལ་ངས་པ་མ་དངས་པར་ས་འཛན་ད་ཉད་རག་ཅང་

ངས་པའ་ཕར་ར། །སམ་པའ། །

དས་ན། རམ་གཞག་གསམ་པའ་གཞང་འད་དག་གས་སན་པ་གཞལ་

བར་བས་པའ་ཚ་རང་རག་འབས་བར་མ་རགས་པ་དང༌། རང་རག་འབས་

བ་ཡན་ན་འཛན་རམ་ཚད་མར་ཐལ་བ་དང་། གཟང་རམ་ཚད་མ་ཡན་ན།

ཚད་འབས་ཡལ་ཐ་དད་ད་ཐལ་པའ་རད་པ་གསམ་པ་འད་ཉད་སང་བར་

མཛད་པའ། །

གཉས་པ་(ཡན་ལག་ག་དན་)ན།

གལ་ཏ། ཕ་རལ་ག་དན་གཞལ་བ་ཡན་ནམ་མན། ཕ་མ་མ་འཐད་ད།

དན་ན་གཞལ་བ་ཉད་ད་འདད། །ཅས་པ་དང་འགལ་ལ། དང་པ་ལར་ན། རང་

རག་འབས་བར་རམ་པར་བཞག་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

རང་ལགས་ལ་ཕ་རལ་ག་དན་གཞལ་བར་སབ་བཞད་པ་མ་ཡན་ཏ།

330

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མད་ས་པ་ལ་ཁས་བངས་ནང་འགལ་བསན་པའ་ཆད་ད་ཡན་ཏ། འད་བར་

སད་བད་གཞལ་བ་ཕ་རལ་དན་ག་མཚན་ཉད་ད་བཞག་པ་ལ། ཕ་རལ་དང་

འད་བ་ན་གང་ད་རས་པར་བཀག་ཟན་པའ་ཕར། དན་ར་ཡན་པའ་ས་ནས་

གཞལ་བར་འགར་བར་ཐལ། ཞས་པའ། །

སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གས། གང་ག་ཕར་དན་ར་ཡན་པ་དའ་ཕར།

དན་ད་གཞལ་བ་ཡན་པར་འདད་པར་འགར་ར། །དགངས་པ་ན་འད་ཡན་ཏ།

འད་བར་ངས་པ་ན། གཉས་ཀ་མཐང་བ་ལ་རག་ལས་པ་ཡན་ལ། རམ་པ་དང་

བཅས་པའ་ཕགས་ལ། དན་ན། སར་གང་གས་ཀང་མཐང་བ་མ་ཡན་ན། ད་

ཇ་ལར་འད་བར་བརག་ཅས་ས། །

རམ་གཞག་གསམ་པ་འད། རམ་རག་པ་ཁ་ནའ་ལགས་ཡན་ག། མད་

ས་པ་ལ་སར་བ་ན། འགལ་བཤད་བད་པ་ས་གང་ག་ཡང་ལགས་མ་ཡན་ཏ།

སབ་དཔན་ལ་དབང་བས། མང་བ་ཉད་ན་འབས་བ་ཡན། ཞས་པའ་རས་ས་

དན་མད་པ་ལ་འབས་བའ་རག་པ་འད་ན་གཅག་ཡན་ན། །ཞས་པ་དང༌། རམ་

གཞག་གསམ་པ་ལ་ད་ལར་ན་རམ་པར་རག་པ་གཉས་པ་བཤད་པ་ཡན་ན། །

ཞས་སགས་གསངས་པ་ལར་ར། །

ཕ་རལ་དན་ན་ཡད་ན་ཡང༌། །ཞས་པ་ན། ཕ་རལ་དན་ན་མད་མད་

ཀ། ཡད་ད་ཆག་ན་ཡང་ཞས་བརག་པ་མཐའ་གཟང་ག་ཚལ་ད་ཁས་བངས་

ནས། ཐག་མར་འབས་བ་ལ་དཔད་པ་མཛད་བཞད་པ་ཡན་ན། །

རང་ལགས་ན། མད་ས་པས་ཕ་རལ་དན་ད་འདད་པའ་དན་སན་པ་

མངན་སམ་ལའ།

331

གཞལ་བར་བས་པའ་ཚ་ནའང༌། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་

པ་འབས་བ་ཡན་ག། དན་གཞན་རག་པ་འབས་བར་མ་རགས་ཞས་པའ། །

གཉས་པ་(ཕ་རལ་ག་དན་མད་ཀང་རམ་གཞག་ད་ཉད་གབ་པ་)ལ་གསམ།

འབས་བ་བསབ་པ་དང༌། ད་ལ་རད་པ་སང་བ། གཞལ་བ་ལ་དཔད་

པའ། །

དང་པ་(འབས་བ་བསབ་པ་)ན།

ཕ་རལ་དན་ན་ཡད་ན་ཡང་། །

ཇ་ལར་ཉམས་ས་མང་ཉད་ད། །

ངས་པའ་བདག་ཉད་་་་་་་་་་་་་། །མད་ས་པས་ཕ་རལ་དན་ད་འདད་པའ་སན་པ་གཞལ་བར་ཡད་པའ་

ཚ་ན་ཡང༌། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་པ་འབས་བར་

རགས་པར་ཐལ། ཇ་ལར་སན་པ་འདད་མ་འདད་ད་དངས་ས་ཉམས་ས་མང་

བ་ཉད་ཀ་སན་པ་ད་ལ་འདད་མ་འདད་ས་སར་ངས་པའ་བདག་ཉད་ད་

འཇག་ག །ཕ་རལ་ག་ངས་ནས་བཞག་ཏ་མད་པའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རང་ང་བས། །

མ་ཡན་ད་མའ་བདག་སན་ཕར། །སན་པ་ད་འདད་མ་འདད་ད་བ་ལ་སང་བའ་དབང་གས་བཞག་པ་མ་

ཡན་པར། སན་པ་རང་ག་ཕ་རལ་ག་ང་བའ་ས་ནས་འདད་མ་འདད་ད་མའ་

332

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བདག་ཉད་ད་སང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ལ་ན། སན་པ་ད་དས་ནམ་ཡང་

འདད་མ་འདད་ད་མའ་བདག་ཉད་ད་རང་ག་ང་བ་ཉད་ཀས་གནས་པར་ཐལ་

བའ་སན་ཡད་པའ་ཕར།

ཁས་བངས་ན་ཡང་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ད་ལར་ཁས་བངས་པ་ལ་སན་མད་ད་ཞ་ན་ཡང༌།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གཉས་པ་དག །

ཐ་དད་པར་ན་མང་མ་འགར། །སན་པ་ལ་དག་གཉན་གཉས་ཀས་བལས་པའ་ཚ་འདད་མ་འདད་

གཉས་པ་དག་ས་ས་ཐ་དད་པར་སང་ཞང་མང་བར་མ་འགར་བར་གཉས་ཀ་

ལ་གཉས་ཀ་སང་པར་འགར་བར་ཐལ། སན་པ་བ་ལ་སང་བའ་དབང་གས་

བཞག་པ་མ་ཡན་པར་ཕ་རལ་ག་ངས་ནས། དས་ནམ་ཡང་འདད་མ་འདད་

གཉས་ས་གནས་པའ་ཕར།

མ་མཐང་བསབས་ཕར་མན་ཞ་ན། །མ་མཐང་བ་ཤན་ཏ་ལག་གར་ག་ལས་ཀ་དབང་གས་གང་རང་ར་ར་

བསབས་པའ་ཕར། ར་རས་གཉས་ཀ་མཐང་བ་མན་ན་ཞ་ན།

དན་ག་དབང་གས་རགས་མ་འགར། །

ད་མའ་བདག་ཉད་དངས་ད་ལ། །

མངན་སམ་ལའ།

333

གཅག་ག་བདག་ཏ་མཐང་བད་པ། །

མ་མཐང་བ་ད་ཅ་ལར་ན། །

དན་མཐང་བད་པར་འགར་པ་ཡན། །ཕ་རལ་ག་དམགས་རན་ག་དན་ག་དབང་གས་འདད་མ་འདད་ད་

རགས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། ལས་དབང་གས་དན་ག་གནས་ལགས་ཇ་

ལ་བ་བཞན་ད་མ་མཐང་བའ་ཕར། མ་མཐང་བའ་ལས་དའ་དབང་གས་ཅ་

ལར་ན། ཕ་རལ་དན་ག་གནས་ལགས་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་མཐང་བར་བད་

པར་འགར་བ་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། འདད་མ་འདད་ད་མའ་བདག་ཉད་

ད་གནས་པའ་དངས་པ་ད་ལ་ཅག་ཤས་ཀས་བསབས་ནས། གང་རང་

གཅག་ག་བདག་ཉད་ད་མཐང་བར་བད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་འདད་དང་མ་འདད་པར། །

སང་བ་རག་ཡན་དན་བ་མན། །གལ་ཏ་འདད་པ་དང་མ་འདད་པར་སང་བ་རག་པའ་འཛན་སངས་

ཡན་ག་དན་འཛན་དབང་པའ་བའ་འཛན་སངས་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་ལའང་འཆ་ལས་ལ་སགས་པར། །

མཚམས་སར་མད་སམས་མཐང་བ་ཡན། །དབང་ཤས་ལ་འདད་མ་འདད་མ་སང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དབང་

334

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་ད་ལའང་སར་ཡད་ད་འང་བར་མཐང་བ། ཕས་འཆ་ལས་ལ་སགས་

པས་ཟན་པར་གར་པའ་ཚ། ཡད་ད་འང་བར་མཚམས་སར་བ་མད་ཅང༌།

ཡད་ད་མ་འང་བར་སང་བའ་དབང་བའ་སམས་ས་མཐང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ཕ་རལ་གཞལ་བ་ལའང་། །

རང་ཉད་ཉམས་མང་འབས་ཡན་རགས། །

གང་ཕར་ཇ་ལར་འད་རང་བཞན། །

ད་ལར་དན་ན་རམ་པར་ངས། །དས་ན། མད་ས་པས་ཕ་རལ་དན་ད་འདད་པའ་སན་པ་གཞལ་བར་

བས་པ་ལའང༌། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་ཉམས་ས་མང་བ་

འབས་བ་ཡན་པར་རགས་ཏ། གང་ག་ཕར་ན། ཇ་ལར་སན་པ་འད་བ་ལ་

སང་བའ་དབང་གས་འདད་མ་འདད་ཀ་རང་བཞན་ད་སང་བ་ད་ལར། དན་

སན་པ་ན། འདད་མ་འདད་ཀ་རམ་པར་འཇག་ཅང་ངས་པ་ཡན་ག། ཕ་རལ་

དན་ག་དབང་གས་བཞག་ཏ་མད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ད་ལར་སབ་ཟན་པ་

དའ་ཕར།

སབ་དཔན་ཆས་མཆག་གས། གང་ག་ཕར་གཟང་བའ་རམ་པ་བད་

བའམ་སག་བསལ་བར་ངས་པ་ན་འགའ་ཡང་མད་ཀ། འན་ཀང་གཟང་བའ་

རམ་པ་ལས་རམ་པར་ཆད་པ་ཉད་ད་གཟང་བའ་རམ་པའ་འཛན་པ་བདག་ཏ་

འཛན་པའ་གཞ་ཉད་བད་བ་དང་སག་བསལ་བར་མཐང་ང་ཞས་པ་དང༌།

མངན་སམ་ལའ།

335

དས་ན། ཅ་ལར་སབ་དཔན་གས་བད་བ་ལ་སགས་པ་ཕ་རལ་གས་བས་པ་

མ་ཡན་པར་དགངས་ནས་བཤད་པ་དང༌། ཅ་ལར་ཉམས་ས་མང་བ་བཞན་

ད། འདད་པ་དང་མ་འདད་པ་ན་འཛན་པའ་རམ་པར་གཏགས་པ་ཡན་ག།

གཟང་བའ་རམ་པར་གཏགས་པ་ན་མ་ཡན་ན། །ཞས་བཤད་ད། །

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ལ་གསམ།

འཛན་རམ་ཚད་མར་ཐལ་བ་སང་བ་དང༌། ཚད་འབས་ཡལ་ས་སར་

ཐལ་བ་སང་བ་དང༌། རང་རག་འབས་བ་ཡན་པའ་དན་བཤད་པའ། །

དང་པ་(འཛན་རམ་ཚད་མར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

རང་རག་འབས་བ་ཡན་ན། འཛན་པའ་རམ་པ་ཉད་ཚད་མར་འགར་

ར་ཞ་ན།

དའ་ཚ་དན་སང་འད་ཉད་ན། །

ཚད་ཡན་ཡད་ད་ཟན་ཀང་ན། །

དན་གཞན་མན་ཕར་ཕ་རལ་ལ། །

འཛན་བདག་ལས་པར་བ་བ་མན། །སན་པ་གཞལ་བར་བས་པའ་ཚ། ད་ལ་འཛན་རམ་ཚད་མ་མ་ཡན་

པར་ཐལ། དའ་ཚ་དན་སན་པ་སང་བའ་གཟང་རམ་དབང་པའ་མངན་སམ་

འད་ཉད་ཚད་མ་ཡན་པའ་ཕར། འཛན་པའ་རམ་པའ་བདག་ཉད་ཕ་རལ་ག་

སན་པ་ལ་བལས་པར་བ་བའ་ཚད་མ་མ་ཡན་པར་ཐལ། འཛན་རམ་ཡད་ད་

336

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཟན་ཀང༌། ད་ལ་རང་ག་སང་ཡལ་གཉས་སང་ནབ་པའ་ཚལ་ད་སང་ག་དན་

གཞན་ལར་སང་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གཟང་རམ་ཚད་མ་ཡན་ན། དན་རག་འབས་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

གང་ཕར་ཇ་ལར་དན་བདག་ད། །

ཤས་ལ་གནས་པ་ད་ལ་བར། །

འད་ན་ད་ལར་གནས་ས་ཞས། །

ངས་བད་བདག་ཉད་རག་པ་ཡན། །རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་པ་འབས་བ་ཡན་ཏ། གང་

ག་ཕར་ན། ཇ་ལར་དན་སན་པ་ཤས་པ་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པ་ད།

སན་འཛན་ཤས་པ་ལ་འདད་མ་འདད་ད་སང་ཞང་གནས་པ་ད་ལ་བར། སན་

པ་འད་ན་འདད་མ་འདད་ད་ལར་གནས་ས་ཞས་ངས་པར་བད་ཀ་ཕ་རལ་

ག་དབང་གས་མ་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ད་ཉད་དན་རག་འདད། །

འད་ལར་དན་བདག་སང་མ་ཡན། །ས་འཛན་མངན་སམ་ལ་ཕ་རལ་དན་ག་བདག་ཉད་དངས་ས་སང་བ་

མ་ཡན་ཏ། འད་ལར་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རག་པ་ད་ཉད་

དན་རག་ཏ་འདད་ཅང་ཞན་པ་དའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

337

ད་ཡ་སབ་བད་བ་ལ་ན། །

གནས་དན་ད་ཡ་བ་བ་ད། །

གང་ཕར་ཇ་ལར་དན་ད་ན། །

གནས་པ་ད་ལར་ད་རབ་གསལ། །དས་ན། རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་རགས་པ་དའ་སབ་

བད་ན། ས་འཛན་ག་བ་ལ་གནས་པ་དན་སན་པ་དང་འད་བའ་གཟང་རམ་

ཡན་ལ། སབ་བད་ད་ཡ་རམ་པར་བཞག་པར་བ་བ་རང་ག་བདག་ཉད་ད་

གར་པའ་སན་པ་རགས་པ་ད་ཡན་ཏ། གང་ག་ཕར་ན་ཇ་ལར་དན་སན་པ་ད་

ན། ས་འདགས་གཅད་ནས་ཀ་བ་ལ་སང་ཞང་གནས་པ་ད་ལར་ད་རབ་ཏ་

གསལ་ཞང་རགས་པར་འཇག་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཚད་འབས་ཡལ་ས་སར་ཐལ་བ་སང་བ་)ན།

འ་ན་ཚད་འབས་ཡལ་ས་ས་ཁ་ནར་ཐལ། ཚད་མས་སན་པ་གཞལ་

ལ། འབས་བས་ས་འཛན་རག་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

དན་འཇག་ད་ཡ་བདག་ཉད་ཕར། །

རང་རག་ཡན་ཡང་དན་རག་འདད། །

ད་ཕར་ཡལ་ཐ་དད་པའང་མན། །ས་འཛན་མངན་སམ་གས་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་པ་

338

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རག་པ་ཡན་ཡང༌། རས་ཀ་རག་པས་ཕ་རལ་ག་དན་རག་པར་འདད་ཅང་

ཞན་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། རས་ཀ་རག་པས་ཕ་རལ་ག་དན་ད་འཇག་པའ་

སན་པ་ད་ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ཡ་བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཚད་འབས་

ཡལ་ས་ས་ཐ་དད་པ་ཁ་ནར་ངས་པའང་མ་ཡན་ཏ། ས་འཛན་མངན་སམ་

ཚད་མས་སན་པ་ཡངས་ས་བཅད་ནས་རང་ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་སན་

པ་རག་པ་ད་ཉད་འབས་བ་ཡན་པ་དའ་ཕར། རས་ཀ་རག་པ་ན། ཚད་མའ་

ལག་རས་ཀ་བཅད་ཤས་མ་ཡན་ག། ཞན་ཡལ་ལ་འཁལ་པའ་རག་པ་གཞན་

ཞག་ག །

ཚད་འབས་དངས་ན། སན་པ་གཞལ་བ། རང་ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་

བའ་ས་ནས་སན་པ་ལ་གསར་ད་མ་ས་བའ་ཤས་པ་ཚད་མ། རང་ག་བདག་

ཉད་ད་གར་བའ་སན་པ་དངས་ས་རགས་པའ་ཚད་མ་འབས་བ་ཞས་བའ། །

གསམ་པ་(རང་རག་འབས་བ་ཡན་པའ་དན་བཤད་པ་)ན།

རང་ག་ང་བ་དཔད་པ་ན། །

རང་རག་འབས་བ་ཡན་པར་བཤད། །

དན་རག་ད་བདག་ཉད་ཕར་ར། །ས་འཛན་མངན་སམ་གས་སན་པ་རང་ལས་དན་གཞན་མ་ཡན་པ་ལ་

རང་སབས་ཀས་ངས་པ་འདན་པའ་ར་མཚན་གས་རང་ག་བདག་ཉད་ད་

གར་པའ་སན་པ་རག་པ་འབས་བ་ཞས་བཤད་པ་མ་ཡན་ཏ། སན་པ་རང་ག་

མངན་སམ་ལའ།

339

ང་བ་ས་འཛན་ལས་རས་གཞན་ད་ཡད་མད་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་

པས་དཔད་པ་ན། རས་གཞན་ད་མད་པར་གབ་པས་རང་ག་བདག་ཉད་ད་

གར་པས་སན་པ་རག་པ་འབས་བ་ཡན་པར་བཤད་པའ་ཕར། ད་གཉས་

རས་གཞན་མ་ཡན་པར་ཐལ། དན་རག་ཏ་འདད་པའ་ས་འཛན་མངན་སམ་

དའ་བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(གཞལ་བ་ལ་དཔད་པ་)ན།

ད་དང་འད་བའམ་གཞན་འདའང་རང་། །

ཤས་པ་ད་ལར་སང་བ་ཡན། །

ར་ན་དན་ཡང་ཡན་པས་ན། །

དན་ན་གཞལ་བ་ཉད་ད་འདད། །ས་འཛན་ད་སན་པ་ད་དང་འད་བའམ། གཞན་དང་འད་བར་གབ་ཀང་

རང༌། ས་འཛན་དབང་པའ་ཤས་པ་ཆས་ཅན། དན་སན་པ་ད་ཁད་ལ་སན་

པའ་རམ་པ་ད་ལར་སང་བ་ཡ་ར་ཡན་པས་གཞལ་བ་ཉད་ད་འདད་རགས་

པར་ཐལ། འད་བར་སད་བད་གཞལ་བའ་མཚན་ཉད་གང་ཞག །ཕ་རལ་ག་

དན་དང་འད་བ་མ་སད་པའ་ཕར། འདད་ན། དབང་པ་དང་ཡད་བད་དང་ཕ་

རལ་ག་དན་ཡང་རར་ཁས་བངས་པས་དབང་ཡད་གཉས་ཀང་གཞལ་བར་

ཐལ་ཞས་པའ། །

ཇ་ལར་རམ་པ་འགའ་ཞག་ལར། །

340

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་དངས་མད་པར་སང་ཅན་ད། །

ཇ་ལར་དན་འཛན་ཞ་ན་་་་་་་་་་་། །ཇ་ལར་ས་ཤད་སགས་སང་བའ་ཤས་པའ་རམ་པ་འགའ་ཞག་ལར་ས་

འཛན་དའ་ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པའ་དངས་པ་མད་པར་སན་པ་སང་བ་ཅན་

ཡན་ན། ད་ཇ་ལར་ཕ་རལ་ག་དན་གཟང་དན་ད་འཛན་པ་ཡན་ཞ་ན།

ཕ་རལ་དན་ག་རམ་པ་མ་སང་ན་ཕ་རལ་དན་གཟང་དན་ད་མ་འཛན་

པར་ཐལ་བ་རམ་རག་པ་ལ་གནད་བད་ད་འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ བདན། །

ད་འད་ངས་ཀང་མ་ཤས་ས། །དའ་རམ་པ་མ་ཤར་བར་ད་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མ་འཛན་པ་ད་

བདན། ད་འད་རམ་རག་པ་ངས་ཀང་མ་ཤས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་ཉད་བརལ་ལན་གཏན་ལ་ཕབ་པ་)ལ་གསམ།

ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ཇ་ལར་སང་བ་བཞན་ཡན་པ་དང༌། གཟང་

འཛན་རག་གསམ་ཐ་དད་པའ་ཆ་བདན་པར་གབ་པ་དགག་པ། རམ་རག་

པའ་ཚད་འབས་འཐད་པར་བསན་པའ། །

དང་པ་(ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ཇ་ལར་སང་བ་བཞན་ཡན་པ་)ན།

བ་བདག་རམ་པར་དབར་མད་ཀང་། །

མངན་སམ་ལའ།

341

མཐང་བ་ཕན་ཅ་ལག་རམས་ཀས། །

གཟང་དང་འཛན་པ་མང་བ་དག །

ཐ་དད་ལན་བཞན་རགས་པར་འགར། །ས་འཛན་ག་བ་རང་ག་བདག་ཉད་ལ། གཟང་འཛན་རག་གསམ་རས་

ཐ་དད་པར་རམ་པར་དབར་མད་ཀང་གཟང་བ་དང༌། འཛན་པ་དང༌། མང་བ་

རག་པ་དག་རས་ཐ་དད་པ་དང་ལན་པ་བཞན་ད། འཁལ་པས་རགས་པར་

འགར་བའ་ར་མཚན་ཡད་ད། མཐང་བ་ཕན་ཅ་ལག་རམས་ཀས་ད་ལར་

ཞན་པའ་ཕར།

དཔར་ན་དབང་པ་སགས་སགས་ཀས། །

བསད་པ་རམས་ལ་འཇམ་དམ་སགས། །

ད་ཡ་གཟགས་དང་བལ་བ་ཡང་། །

རམ་པ་གཞན་ད་སང་བཞན་ན། །དཔར་ན། དབང་པ་སགས་སགས་ཀས་བསད་པ་རམས་ལ་འཇམ་

དམ་སགས། ར་དང་གང་པ་ད་ཡ་གཟགས་དང་བལ་བ་ཡང་རམ་པ་གཞན་ད་

ར་གང་ད་སང་བ་བཞན་ན། །བ་བསད་པའ་དབང་གས་ད་ལར་སང་བ་མ་ཡན་

ན་ཞ་ན།

ད་དག་མ་བསད་མག་ཅན་གས། །

342

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལར་མཐང་བ་མད་ཕར་ར། །

དཔར་ན་ཐག་རང་མ་ངམ་ན། །

ཆང་ང་ཆན་པར་སང་བ་བཞན། །འཇམ་དམ་ད་དག་རང་ག་ངས་ནས་ར་གང་ད་གབ་པ་མ་ཡན་པར་

ཐལ། ད་ལ་ན་མ་བསད་པའ་མག་ཅན་གས་ད་ལར་མཐང་དགས་པ་ལས་ད་

ལར་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར། དཔར་ན། ཐག་རང་པ་མ་ངན་ག་ཕགས་ན་

ཆང་ང་ཡང་ཆན་པར་སང་བ་བཞན་ན། །ས་མ་བསན་བཅས་དང༌། ཕ་མ་

འཇག་རན་ན་གགས་པའ་དཔའ། །

གཟང་བ་འཛན་པ་རག་པ་དག །

ཡད་པ་མན་ཡང་གཞལ་བ་དང་། །

འཇལ་བད་འབས་བར་གནས་པ་འད། །

ཇ་ལར་རས་ས་སང་བཞན་བས། །གཟང་བ་དང༌། འཛན་པ་དང༌། རག་པ་དག་ཐ་དད་པའ་ཆ་འད་དན་

དམ་པར་ཡད་པ་མ་ཡན་ཡང༌། ཚད་མས་གནད་པ་མད་ད། བ་རས་གཅག་

ལ་གཞལ་བ་དང༌། འཇལ་བད་དང༌། འབས་བར་གནས་པའ་ཆ་ཐ་དད་པའ་

ཆ་འད། ཇ་ལར་འཁལ་པ་ལ་རས་ས་སང་བ་བཞན་ད་བས་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

343

གཉས་པ་(གཟང་འཛན་རག་གསམ་ཐ་དད་པའ་ཆ་བདན་པར་གབ་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་དངས་དང༌། རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན།

ད་ལ་མན་ན་ས་ཚགས་ཀ། །

ང་བར་སང་ཅན་དངས་གཅག་ལ། །

རམ་པ་ཇ་ལར་བདན་འགར་ཏ། །

གཅག་པ་ཉད་ད་ཉམས་ཕར་ར། །

གཞན་ལ་གཞན་ཉད་ཉམས་ཕར་དང་། །དབང་ཤས་ཀ་དངས་པ་གཅག་ལ་གནས་པའ་གཟང་བའ་རམ་པ་

དང༌། འཛན་པའ་རམ་པ་དང༌། རང་རག་པའ་ཆ་གསམ་པ་ཐ་དད་པའ་ཆ་

ཆས་ཅན། ཇ་ལར་ཡང་གཅག་ཏ་བདན་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། བ་

མ་འཁལ་བ་ལ་ས་ཚགས་ཀ་ང་བར་སང་བ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

སང་བ་ལར་བདན་པ་ད་ལ་ཡན་པའ་ཕར། ས་མ་ལ་ཁབ་པ་ཡད་པར་ཐལ། ད་

ལ་ན་གཅག་པ་ཉད་ཡན་པ་ད་ཉམས་པར་འགར་བའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ན།

རས་གཞན་ལ་རས་གཞན་ཉད་ཡན་པའ་སབ་བད་ཉམས་པར་ཐལ། བ་མ་

འཁལ་བ་ལ་ད་མར་སང་ཡང་ད་མར་མ་འགབ་པའ་ཕར།

རང་བཞན་མཐང་མད་ཕར་གཅག་མན། །

344

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བ་དངས་ཐ་དད་མད་མཐང་ཕར། །

ཐ་དད་མད་པར་ངས་པར་འགར། །ཡང་ད་ཆས་ཅན། གཅག་ཏ་བདན་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གཅག་ག་

རང་བཞན་ད་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར། རགས་མ་གབ་ན། ཐ་དད་མད་པར་

ངས་པར་འགར་བར་ཐལ། བ་མ་འཁལ་བའ་དངས་པས་ཐ་དད་མད་པར་

ངས་ཤས་འདན་ནས་ས་མཐང་བའ་ཕར།

གང་གས་དངས་པ་རམ་དཔད་ན། །

ད་ཉད་ད་ན་ད་དངས་མད། །

གང་ག་ཕར་ན་ད་དག་ལ། །

གཅག་དང་ད་མའ་རང་བཞན་མད། །གཟང་འཛན་རག་གསམ་ཐ་དད་པའ་ཆ་ད་དག་ལ་ཆས་ཅན། རགས་

པ་གང་གས་བདན་པའ་དངས་པར་གབ་མ་གབ་རམ་པར་དཔད་ན། ད་ཁ་ན་

ཉད་ད་ན་ད་བདན་པའ་དངས་པར་མད་ད། གང་ག་ཕར་ན་བདན་པའ་

གཅག་དང་བདན་པའ་ད་མའ་རང་བཞན་ད་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ན།

ཆས་མཐན་པ་ཉད་མཐང་བ་ལས། །

ད་བདག་མན་ལ་ད་བདག་ཏ། །

མངན་སམ་ལའ།

345

ཞན་པས་འཇག་རན་པ་དག་ག །

འཁལ་ས་འད་ལ་ད་མད་ད། །ཕ་རལ་ག་དན་ལ་འཁལ་པ་ས་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། བདན་རན་ཕན་

ཚན་ཆས་མཐན་པར་མཐང་བ་ཉད་ལས་དངལ་དའ་བདག་ཉད་མན་པའ་ཉ་

ཕས་ལ་དངལ་དའ་བདག་ཉད་ད་ཞན་པས་འཇག་རན་པ་དག་ག་འཁལ་པ་

ས་བ་ཡན་ལ། གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་འད་ལ་ཕན་ཚན་ཆས་མཐན་པ་

མཐང་བ་ད་མད་པའ་ཕར།

འག་བ་འད་ལ་ད་བདག་ཉད། །

གཅག་ཀང་མཐང་བ་མད་ཕར་ར། །དས་གཉས་པར་མ་སད་པར་འག་བའ་དངས་པ་འད་ལ་ཕ་རལ་ག་

དན་དའ་བདག་ཉད་གཅག་ཀང་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ནང་ག་བསད་པ་ལས་བང་གང་། །

ད་ན་ཉས་པ་ལས་བང་བས། །

རང་བཞན་གས་ན་ཕན་ལག་ཏ། །

སང་བ་ཅན་འདའང་ཡད་པ་ཡན། །

ཆས་མཐན་མཐང་སགས་ཅན་ཉད་ལ། །

346

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལས་མད་རབ་རབ་ལ་སགས་བཞན། །ཆས་མཐན་པ་མཐང་བ་ལས་འཁལ་པ་ས་བ་འདའང་ཡད་པ་ཡན་

མད། གཟང་བ་ཕ་རལ་ག་དན་ད་ཞན་པ་འད་ཆས་མཐན་པ་མཐང་བ་ཆས་

ཅན་ཉད་ལ་བལས་པ་མད་ད། ད་མད་ཀང་ད་ན་རང་ག་ཉས་པ་ལས་བང་

བའ་རང་བཞན་གས་ན་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་སང་བ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། དར་ཐལ།

ནང་ག་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་ཞན་པའ་བདག་འཛན་གས་རད་བསད་

པ་ལས་བང་བ་གང་ད་ཙམ་གས་གཟང་འཛན་རས་ཐ་དད་ད་ཞན་པ་ད་ཡན་

པའ་ཕར། ཆས་མཐན་པ་མཐང་བ་ལ་མ་བལས་པའ་འཁལ་པ་ན། དཔར་ན།

རབ་རབ་ཅན་ལ་ས་ཤད་ལ་སགས་པར་སང་བ་བཞན་ན། །

གསམ་པ་(རམ་རག་པའ་ཚད་འབས་འཐད་པར་བསན་པ་)ན།

ད་ལ་བ་ན་ཡངས་གཅད་པ། །

འཛན་པའ་རམ་པར་འདད་པ་ད། །

ད་ཡ་བདག་ཉད་ཕར་བདག་རག །

ད་ཕར་ད་ཡ་སབ་བད་ཡན། །ད་ལ་གཟང་བའ་རམ་པའ་བ་ཡངས་ས་གཅད་པ་འཛན་པའ་རམ་པར་

འདད་པ་ད་ཆས་ཅན། བདག་རག་ད་འབས་བ་ཡན་ཏ། ད་ཁད་ཀ་རམ་པར་

བཞག་བ་ཡ་བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཁད་རང་རག་དའ་སབ་བད་ཡན་ཏ།

དའ་འཇག་བད་ཡན་པ་དའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

347

དཔར་ན་འདད་ཆགས་སགས་མང་བཞན། །དཔར་ན། འདད་ཆགས་སགས་གཞལ་བར་བས་ནས། ད་མང་བའ་

འཛན་རམ་ཚད་མ། ད་རག་པའ་རང་རག་འབས་བ་ཡན་པ་བཞན་ན། །

རང་བདག་ཡལ་ད་བཞག་པ་ན། །

གཞལ་བ་འཇལ་བད་འབས་གནས་པ། །

འད་ན་ཀན་ལ་སར་བར་བ། །ཤས་པ་རང་ག་བདག་ཉད་ཡལ་ད་བཞག་པ་ན། གཟང་རམ་གཞལ་

བ། འཇལ་བད་འཛན་རམ་ཚད་མ། རང་རག་འབས་བར་གནས་པའ་ཚད་

འབས་ཀ་རམ་གཞག་འད་ན་ཆས་ཅན། རམ་རག་པ་སགས་ཀན་ག་ལགས་

ལ་སར་བར་བ་ས། ཀན་གས་ཁས་བང་བར་འས་པའ་ཕར། ཡང་ན། རང་

རག་ཁ་ན་ལ་སར་བར་བ་བ་མ་ཡན་ཏ། ཁ་ཕར་བལའ་ཤས་པ་ཀན་ལའང་

སར་བར་བ་བའ་ཕར།

ད་ལའང་ཉམས་མང་བདག་ཉད་ཕར། །

ད་དག་རང་བདག་མང་བར་རང་། །

ད་ལར་རང་ཉད་ད་ཚད་བདག །

གཞལ་བ་རང་རག་འབས་བ་ཡན། །མད་ས་པའ་ལགས་ད་ལའང་ཆས་ཅན། ཁ་ཕར་བལའ་ཤས་པ་ད་

348

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དག་རང་ག་བདག་ཉད་འཛན་རམ་གས་མང་བར་རང་ས། ཉམས་ས་མང་

བའ་བདག་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ད་ལར་ཤས་པ་རང་ག་བདག་ཉད་མང་བར་

བད་རང་ཉད་ད་ཚད་མ། ཤས་པ་རང་ག་བདག་ཉད་གཞལ་བ། རང་རག་

འབས་བ་ཡན་ཏ། ཁ་ཕར་བལའ་ཤས་པ་གཅག་ལ། ཚད་འབས་ཀ་བ་བད་

འཐད་པའ་ཕར།

བདག་ལ་འཛན་པའ་རམ་པ་ཞས། །

ཡངས་ས་གཅད་པའ་བདག་ཉད་ད། །

རང་ཉད་ཅས་བ་ཚད་མ་དང་། །

རང་རག་ཅས་ན་རབ་ཏ་བཤད། །ཤས་པ་རང་ག་བདག་ཉད་གཞལ་བར་བས་པ་ལ། འཛན་པའ་རམ་པ་

ཞས་པ་དང༌། ནང་ད་ཤས་པ་ཡངས་ས་གཅད་པའ་བདག་ཉད་ཅས་པ་དང༌།

ཤས་པ་ད་མང་བར་བད་རང་ཉད་ཅས་བ་བ་དང༌། འདས་རང་རག་པར་

བད་པ་ཞས་པ་རམས་ཆས་ཅན། མང་ཐ་དད་ཙམ་མ་གཏགས། རས་ཐ་དད་

མ་ཡན་ཏ། རང་རག་དའ་ཚད་མའ་དན་ག་རམ་གངས་ཙམ་ད་རབ་ཏ་བཤད་

པའ་ཕར།

འདར་རང་རག་འབས་བར་བས་པ་དང༌། སབ་དཔན་ཕགས་གང་

གས་རང་རག་ཚད་མར་བཤད་པ་གཉས་འགལ་ལ་ཞ་ན།

ད་མ་འགལ་བར་ཐལ། སབ་དཔན་ཕགས་གང་གས། འདས་རག་

མངན་སམ་ལའ།

349

པར་བད་པས་ན་རང་རག་པ་ཞས་པའ་བད་པའ་ཆ་ད་ཚད་མར་བཞག་

འདར་འད་རག་པས་རང་རག་ཅས་བ་བའ་ཆ་འབས་བར་བཞག་པའ་ཕར།

དཔར་ན། ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ལ་རང་རག་ག་བ་བད་ཀ་ས་བཤད་ན།

འད་དའ་རག་པར་བ་བ་ཡན་པས་ན་རང་རག་ཅས་ས་བཤད་པའ་ཚ། ལས་

ས་གར་པ་ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ལ་བཤད་ལ། འད་རག་པ་ཞས་པའ་བ་

བའ་ཆ་ད་ན་མཚན་བ་ལ་ཟར་ལ། འདས་རག་པར་བད་པས་ན་རང་རག་

ཅས་བད་པ་ལ་བཤད་པའ་ཚ། འཛན་རམ་ད་ཉད་རང་རག་ཡན་ན། །

འདར་རང་རག་ཏ་མཚན་ན་ལས་ས་གར་པ་དའ་མཚན་གཞ་མ་ཡན་

ལ། གལ་ཏ་མཚན་གཞར་བད་ན། ས་འཛན་མཚན་གཞ། རག་པར་མཚན།

འཛན་རམ་གས་མང་བ་ཞས་ས། །ཡངས་ས་གཅད་པ་ཞས་པ་ན། ནང་ཤས་

པ་ད་ཉད་དངས་ས་ཡངས་ས་གཅད་བད་ད། །མང་བར་བད་རང་ཞས་པ་

ཡང་ཤས་པ་མང་བད་ད་རང་བ་ཞས་པའ་དན་ཏ། །རམ་པ་ཤར་བ་ཞས་པ་

ཡང་བམ་པའ་རམ་པ་ཤར་བ་ན། བམ་པའ་རམ་པ་ཡན་པ་དང༌། བའ་རམ་པ་

ཤར་བ་ན། བའ་རམ་པ་ཡན་པའ་དན་ཏ། དའ་རམ་པ་སང་བ་ལ། དའ་རམ་པ་

ཤར་བའ་ངས་པ་མད་ད། །

གཉས་པ་ཚད་འབས་ཀ་རམ་གཞག་ད་དག་འཐད་པར་བསབ་པ་ལ་གཉས།

བ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་དང༌། རང་རག་སབ་པའ་རགས་

པའ། །

350

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(བ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་)ལ་གཉས།

ཡལ་ཤས་ད་ཡ་ཤས་པ་ཡས། ཞས་པའ་རགས་པས་བསབ་པ་དང༌།

དས་ཕས་དན་པ་ལས་ཀང་ས། ཞས་པའ་རགས་པས་བསབ་པའ། །

དང་པ་(ཡལ་ཤས་ད་ཡ་ཤས་པ་ཡས། ཞས་པའ་རགས་པས་བསབ་པ་)ལ་གསམ།

དན་ཁས་བངས་ནས་བསབ་པ་དང༌། ཁས་མ་བངས་པར་བསབ་པ་

དང༌། སབ་བད་ཀ་རགས་པ་གཞན་བསན་པའ། །

དང་པ་(དན་ཁས་བངས་ནས་བསབ་པ་)ལ་གཉས།

ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་པའ་རགས་པ་དང༌། རམ་འགལ་

མཛད་པ་རང་ཉད་ཀས་བཀད་པའ་རགས་པའ། །

དང་པ་(ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་པའ་རགས་པ་)ལ་གསམ།

ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་ནས་འཆད་པའ་འབལ་དང༌། ཇ་ལར་

འཆད་པའ་ཚལ་དང༌། ལང་ད་ལ་བརན་ནས་རམ་འགལ་མཛད་པས་རགས་

པ་གཞན་བསན་པའ། །

དང་པ་(ཕགས་གང་ག་གཞང་ལ་བརན་ནས་འཆད་པའ་འབལ་)ལ་གཉས།

གཟང་དན་རང་མཚན་དང་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་བརན་ནས་ཚལ་

གཉས་བསབ་པ་དང༌། ད་དང་མ་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་ཚལ་གཉས་རགས་

པར་ས་བའ། །

དང་པ་(གཟང་དན་རང་མཚན་དང་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་བརན་ནས་ཚལ་གཉས་བསབ་པ་)ན།

གལ་ཏ་ཤས་པ་ལ་ཡལ་ག་རམ་པ་སང་བ་མ་འཐད་ད། བམ་སང་ཡང་

མངན་སམ་ལའ།

351

ཕན་ཚན་གཅག་ལ་གཅག་ག་རམ་པ་སང་པར་ཐལ་བའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་

ཤས་པ་ཤན་ཏ་དངས་པ་ཡན་ན་མ་ལང་ཤན་ཏ་དངས་པ་ལ་ཤན་ཏ་ཉ་བའ་

གཟགས་ཀ་གཟགས་བརན་འཆར་བ་ལར། དབང་ཤས་ལ་ཡང་མག་ག་

དབང་པའ་གཟགས་བརན་སང་བར་ཐལ་བར་འགར་ར་ཞ་ན།

ཡལ་རམས་ལས་ན་བང་པ་ཡ། །

རམ་པར་ཤས་པ་ཐམས་ཅད་དག །

ད་ལས་གཞན་ར་ཡན་ན་ཡང་། །

རམ་འགས་ཡལ་ག་རམ་པར་འགར། །ཕ་རལ་ག་གཟང་ཡལ་རམས་ལས་བང་བ་ཡ་དབང་པའ་རམ་པར་

ཤས་པ་ཐམས་ཅད་དག་ཆས་ཅན། གཟང་ཡལ་ད་ལས་གཞན་པའ་དབང་

ཡད་ཁད་ཀ་ར་ཡན་ན་ཡང༌། གཟང་ཡལ་ག་རམ་པར་ས་བར་འགར་བའ་

ར་མཚན་ཡད་ད། རན་འབལ་ག་ཆས་ཉད་ཀ་རམ་པ་འགས་ད་ལར་འགར་

བའ་ཕར།

དཔར་ན་ཟས་དང་དས་ལ་སགས། །

བ་ས་བ་ཡ་ར་ཡན་ཡང་། །

ད་ན་ཕ་མ་གཅག་ག་གཟགས། །

འཛན་འགར་གཞན་འགའ་མ་ཡན་བཞན། །

352

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དཔར་ན་ཟས་དང་དས་ལ་སགས་པ་ཡང༌། བ་ས་བའ་ར་ཡན་ཡང༌།

བ་ད་ན་ཆས་ཅན། ཕ་མ་གང་རང་གཅག་ག་གཟགས་ཀ་རམ་པ་འཛན་པར་

འགར་ལ། ཟས་ལ་སགས་པ་གཞན་འགའ་མ་ཡན་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད།

ལས་ཀ་བ་བག་འགའ་ཞག་ལས་ད་ལར་འགར་བའ་ཕར། ཅས་པ་བཞན་ན།།

ད་ལས་གཞན་དང་ཡལ་དག་ན། །

ད་ར་ཉད་ད་མཚངས་ན་ཡང་། །

ད་ཆས་ཡལ་ཉད་ཡན་འདད་ད། །

ད་མད་པར་ན་དར་མ་འགར། །གཟང་ཡལ་ད་ལས་གཞན་དབང་ཡད་དང༌། ཕ་རལ་ག་གཟང་ཡལ་

དག་དབང་པའ་མངན་སམ་དའ་ར་ཉད་ད་མཚངས་ན་ཡང༌། དབང་པའ་

མངན་སམ་ད་ཆས་ཅན། རང་ག་དམགས་རན་ག་རམ་པ་ཤར་བའ་ཆ་ནས།

ད་རང་ག་གཟང་ཡལ་ཉད་ཡན་པར་འདད་ད། རང་ག་དམགས་རན་དས་

ཁད་ལ་རམ་པའ་ལག རས་ད་བཞག་པ་མད་པར་ན། ད་ཁད་ཀ་དམགས་

རན་དར་མ་འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་དང་མ་ལན་པའ་ཤས་པ་ལ་ཚལ་གཉས་རགས་པར་ས་བ་)ལ་གཉས།

དངས་དང༌། རད་སང་ང་། །

དང་པ་(དངས་)ན།

དན་དང་ལན་པའ་སམས་ལ་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

353

དན་རམ་མད་པར་དགས་ན་ཡང་། །གཟང་དན་དང་ལན་པའ་དབང་པའ་སམས་ལ་ན་ཆས་ཅན། ཡལ་ག་

རམ་པ་མ་ཤར་བར་དགས་པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ཕ་རལ་ག་དན་རམ་པ་

མད་པར་ཐག་ཕད་ད་འཛན་པར་དགས་པའ་ཕར། ད་ལར་ན་ཡང༌།

འདས་པའ་དན་ན་འཛན་པ་ལ། །

ཚལ་གཉས་རང་རག་གབ་པ་ཡན། །འདས་པའ་དན་འཛན་པའ་དན་པ་ཆས་ཅན། ཁད་ཡལ་ཡལ་ཅན་ག་

རམ་པའ་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་དང༌། རང་རག་ག་མང་བར་གབ་པ་ཡན་ཏ།

གཟང་ཡལ་རང་མཚན་དང་མ་ལན་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། གཟང་རམ་

མད་ན། འདས་པ་ཐག་ཕད་ད་འཛན་པར་ཐལ་བ་དང༌། རང་རག་མད་ན། ད་

འདའ་བ་མ་མང་བར་ཐལ་ལ། །

གཉས་པ་(རད་སང་)ལ་གསམ།

དན་པས་རགས་དན་གཞན་འཛན་པ་དགག ལན་མན་འད་བད་

འཛན་པ་དགག ཕ་རལ་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་བད་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་པས་རགས་དན་གཞན་འཛན་པ་དགག་པ་)ན།

ས་སགས་ཐ་དད་ཅན་སང་ཕར། །

ད་ལན་མན་རགས་དན་མ་ཡན། །ཁ་དག་དན་པའ་བ་ཆས་ཅན། རགས་དན་གཞན་གཟང་དན་ད་བད་

354

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་མ་ཡན་ཏ། ས་སར་སགས་ཁ་དག་ཐ་དད་པ་ཅན་ག་རམ་པ་སང་བའ་ཕར།

ཁབ་པར་ཐལ། ས་དན་གཞན་ད་ཁ་དག་ད་དང་ལན་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

རགས་དའང་མ་རག་མ་འགར་ཞང་། །

རག་ནའང་ཇ་ལར་སད་བད་ཡན། །རགས་དན་གཞན་དའང་མ་རག་ན། གསལ་བ་ཀན་ལ་འཇག་པའ་ཆ་

མད་ཀ་སར་མ་འགར་བར་ཐལ། རག་ནའང་ས་འཛན་ཤས་པ་ཇ་ལར་ཡང་

སད་བད་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །

གཉས་པ་(ལན་མན་འད་བད་འཛན་པ་དགག་པ་)ན།

མང་སགས་སར་ན་བཀག་ཟན་ཏ། །ལན་པ་མ་ཡན་པའ་འད་བད་ཀ་མང་དང་མཚན་མ་སགས་གཟང་

དན་ད་བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་སར་བཀག་ཟན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཕ་རལ་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་བད་པ་དགག་པ་)ན།

ཚལ་འད་དན་ལན་མ་ཡན་ཏ། །

འདད་པ་ཙམ་དང་རས་འབལ་ཕར། །

དན་ག་ནས་པ་གབ་མ་ཡན། །འདས་པ་དན་པའ་ཚལ་འད་ཆས་ཅན། གཟང་དན་དང་ལན་པ་མ་

ཡན་ཏ། དམགས་རན་ག་དན་གས་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་གབ་པ་མ་

མངན་སམ་ལའ།

355

ཡན་པའ་ཕར། དར་ཐལ། འདད་པ་ཙམ་དང་རས་ས་འབལ་བའ་ཕར།

དན་པ་ཡལ་ག་རམ་པ་དང་ལན་ཡང༌། ཕ་རལ་གཟང་དན་ད་བད་

པའ་ཤས་པ་རམ་པ་དང་མ་ལན་ན་ཞ་ན།

རམ་པ་འད་འདའ་ཤས་པ་ན། །

དན་ཡན་ད་ཡང་མང་ལས་བང་། །

ད་ཡང་དན་རམ་སང་ན་ད། །

ད་ན་ཅ་ལར་ད་ལན་འགར། །དན་པ་ད་ན་ཅ་ལར་ཡང་ཡལ་ག་རམ་པ་དང་ལན་པར་འགར་བ་མ་

འཐད་པར་ཐལ། དན་རང་མཚན་འཛན་པའ་དབང་ཤས་ད་ཡང་དན་ག་རམ་

པས་སང་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། འདས་པའ་རམ་པ་མ་གསལ་བར་སང་

བ་འད་འདའ་ཤས་པ་ན་དན་པ་ཡན་ལ། ད་ཡང་སར་དན་རང་མཚན་མང་

བའ་ཡལ་ད་ལ་དམགས་པ་ལས་བང་བའ་ཕར། ཡང་ན་སར་ག་མང་བ་ད་

ལས་བང་ཞས་སར་ར། །དན་པ་མང་བ་ལས་བང་བ་མ་ཡན་ག། དམགས་

རན་རང་མཚན་ལས་བང་ང་ཞ་ན།

ད་ཚ་མད་ཕར་དན་ལས་མན། །

ད་ལར་མང་ལའང་དར་འགར་ར། །འདས་པ་དན་པ་ཆས་ཅན། ཁད་ཁད་རང་ག་ད་མ་ཐག་རན་དབང་

356

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མངན་ག་གཟང་དན་ད་ལས་གཟང་དན་ག་ཚལ་གས་བང་བ་མ་ཡན་ཏ།

ཁད་ས་བ་ལ་མངན་ད་ཕགས་པ་དའ་ཚ། ད་འགགས་ནས་མད་པའ་ཕར།

དན་ལས་སས་པས་དན་ག་རམ་པ་དང་ལན་པ་ད་ལར་འགར་ན། མང་བ་

དབང་ཤས་ལའང་རམ་པ་སང་བ་དར་འགར་བར་ཐལ་ལ། །

རམ་པ་ད་ན་དན་ག་མན། །

གསལ་བའ་རམ་པས་དབན་ཕར་ར། །དན་པའ་རམ་པ་ད་ན་ཆས་ཅན། གཟང་དན་གས་དངས་ས་བཞག་པ་

མ་ཡན་ཏ། གསལ་བར་སང་བའ་རམ་པས་དབན་པའ་ཕར།

རམ་པ་ད་ན་ཐ་དད་ན། །དན་པའ་རམ་པ་ད་ན། དན་པ་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་དངས་པ་ཡན་ན་

ཞ་ན།

གཞན་གས་ད་བཞན་རགས་པར་འགར། །རང་ཡལ་དར་གནས་པའ་སས་བ་གཞན་གས་ཀང༌། དན་པ་པའ་

སས་བ་ད་བཞན་ད་རགས་པར་འགར་བར་ཐལ། ད་ཡལ་ག་རམ་པ་གང་

ཞག །རང་སང་བའ་བ་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་ཕར།

བདག་ལ་རག་ཏ་འབལ་ཡན་ན། །སས་བ་བདག་ཉད་ཁ་ནའ་རད་ལ་རག་ཏ་ཡལ་ཡལ་ཅན་ད་འབལ་བ་

ཡན་པས་གཞན་གས་མ་རགས་ཤ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

357

བརད་ཀང་རགས་པར་མ་འགར་ར། །འ་ན། དན་པའ་རམ་པ་འད་ལ་བའ་ཞས་བརད་ཀང་གཞན་གས་

རགས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། དན་པ་པ་ཁ་ནའ་ཡལ་ད་འབལ་བའ་ཕར།

ར་ར་དག་དང་འབལ་ན་ན། །འཆད་པ་པ་དང༌། ཉན་པ་པ་བརད་བ་རས་ཐ་དད་པ་ར་ར་དག་དང་

ཡལ་ཡལ་ཅན་ད་འབལ་ལ་ཞ་ན།

མཚམས་སར་བར་ན་མ་འགར་ར། །

དན་གཅག་མངན་ཞན་བདག་ཉད་ཅན །

འཆད་པ་ཉན་པའ་སམས་དག་ག །འཆད་པ་པ་དང་ཉན་པ་པའ་སམས་དག་ག་ཡལ་དན་གཅག་ཏ་

མངན་པར་ཞན་པའ་བདག་ཉད་ཅན་ད་མཚམས་སར་ཞང༌། སར་བ་ལར་

དན་གཅག་ཐན་མང་ད་ག་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། བཤད་པའ་ཡལ་དང༌།

ཐས་པའ་ཡལ་གཉས་རས་ཐ་དད་པའ་ཕར། འདད་ན། ཐས་པའ་ཤས་རབ་

རན་ཆད་པར་འགར་ར། །

གལ་ཏ་འད་ལས་ད་གཅག་པར། །

ཐ་སད་ཡད་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ་ཡལ་ད་གཉས་རས་ཐ་དད་ཀང་འད་བ་ལས་ད་གཉས་གཅག་

358

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པར་ཐ་སད་འཇག་རན་ན་ཡད་ད་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དར་སང་མན། །

ཐ་དད་བདག་ཉད་ཇ་ལར་གཟང་། །

ད་ཚ་བ་དན་མད་ཅན་འགར། །འཆད་པ་པ་ལ་ཇ་ལར་སང་བ་དར་ཉན་པ་པའ་བ་ལ་འཁལ་མད་ད་

སང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་གཉས་ཀ་ཡལ་རས་ཐ་དད་པ་ཁ་ན་ཡན་པའ་

ཕར། དའ་ཚ་འདས་པ་དན་པའ་བ་གཟང་དན་མད་པ་ཅན་ད་འགར་བར་

ཐལ། ཇ་ལར་རས་ཐ་དད་པའ་བདག་ཉད་གཅག་ཏ་གཟང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཇ་ལར་འཆད་པའ་ཚལ་)ལ་གསམ།

རམ་བཅས་འཐད་པ་དང༌། རམ་མད་མ་འཐད་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(རམ་བཅས་འཐད་པ་)ན།

ཡལ་ཤས་ད་ཡ་ཤས་པ་ཡ། །བ་བག་ལས་ན་ཚལ་གཉས་ཉད། །

ཡལ་ཤས་པ་ས་འཛན་དང༌། ད་ཤས་པ་ས་འཛན་དན་པའ་ཤས་པ་གཉས་

ཡལ་ས་སར་མཐང་བའ་བ་བག་ལས་སར་ག་ས་འཛན་ད་གཟང་རམ་དང་

འཛན་རམ་ག་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་གབ་པའ་དན་ཏ། །

ཉམས་མང་རམ་ཤས་ད་ཡང་ན། །

ཆ་གཉས་ལ་ན་བརན་གར་བ། །

མངན་སམ་ལའ།

359

རམ་པ་གཅག་གས་ཁད་པར་ཅན། །

ད་ཤས་པ་ཡས་དམགས་པར་འགར། །སན་པ་ཉམས་ས་མང་བའ་དབང་པའ་རམ་པར་ཤས་པ་ད་ཡང་ན་

ཆས་ཅན། གཟང་རམ་དང་འཛན་རམ་ག་ཆ་གཉས་ལ་བརན་པར་གར་པ་

ཡན་ཏ། རང་ལས་གཟང་བའ་རམ་པ་གཅག་གས་ལག་པས་ཁད་པར་ད་

བས་པ་ཅན་ག་ཁད་དན་པའ་ཤས་པ་ཡས་ཚལ་ད་ལར་དམགས་པར་

འགར་བའ་ཕར།

དའ་དན་ན། ངས་སར་སན་པ་མཐང་ཞས་དན་པའ་ཚ། སན་པ་དང་

ས་འཛན་གཉས་དན་པས་སར་མང་དས་ན། གཉས་ཀའ་མང་བ་ཡད་པ་ཡན་

ལ། ད་ལ་སན་པ་མང་བ་གཟང་རམ་དང༌། ས་འཛན་མང་བ་འཛན་པའ་རམ་

པ་ཡན་ལ། ས་འཛན་ལ་སན་པའ་གཟང་རམ་གཅག་པ་དང༌། ད་དན་པའ་བ་

ལ། ས་འཛན་ག་གཟང་རམ་ཡང་སང་བས། གཟང་རམ་གཅག་གས་ལག་པ་

ཡན་ག་འཛན་རམ་གས་ལག་པ་མ་ཡན་ན། །

གཞན་ད་ད་རམ་ཅན་མན་ན། །

ཅ་ལར་ཤས་ལ་གནས་པར་འགར། །ད་ལས་གཞན་ད་ས་འཛན་ད་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་མན་ན། ཅ་ལར་

ས་འཛན་དན་པའ་ཤས་པ་ལ་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་ད་སང་ཞང་གནས་པར་

འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །

360

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འད་ལར་ཕ་མ་ཕ་མ་ཡ། །

ཤས་པ་རམ་གཅག་ལག་པ་ཉད། །

དན་ག་ང་བས་རམ་གཉས་དང་། །

བདག་ག་རམ་པ་འགའ་ཞག་ཏ། །

གཉས་པ་ད་ན་གསམ་པ་ཡ། །

ཤས་པ་ཡས་ན་རག་པར་འགར། །ས་འཛན་དང༌། ད་དན་པའ་ཤས་པ་དང༌། དན་ཤས་ད་དན་པའ་ཤས་

པ་རམས་ཕ་མ་ཕ་མ་ཡ་ཤས་པ་ས་མ་ས་མ་ལས་གཟང་རམ་གཅག་གས་

ལག་པ་ཉད་ཡན་ཏ། འད་ལར་ཤས་པ་གཉས་པ་དན་ཤས་དང་པ་ད་ན་ཡལ་

ག་དན་ག་ང་བས་གཟང་བའ་རམ་པ་གཉས་དང༌། བདག་ག་འཛན་པའ་རམ་

པ་ཅན་འགའ་ཞག་ཏ་གསམ་པ་ཡ་ཤས་པ་རང་དན་པ་ད་ཡས་རགས་པར་

འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(རམ་མད་མ་འཐད་པ་)ན།

དན་འབས་ཉད་ཀས་ཤས་དན་ན། །

དན་དན་ཕར་ན་འཁལ་པ་ཡས། །

གལ་ཏ་ས་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །

མངན་སམ་ལའ།

361

གལ་ཏ་དན་ཤས་དན་ག་འབས་བ་ཡན་པ་ཉད་ཀས་ཤས་པ་དན་པ་

ན། དན་ཡང་དན་པའ་ཕར། དན་ཡལ་ག་དན་དང་ཤས་པ་གཉས་འཁལ་བ་

ཡས་གཅག་ཏ་བས་བ་ཙམ་ཡན་ག། ཡལ་ག་རམ་པ་དང་ལན་པ་མ་ཡན་ན་

ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སང་བ་དང་། །

ཡད་བད་ལ་ཡང་དར་འགར་ར། །

ད་བཞན་འབས་བ་ཐམས་ཅད་ཀང་། །

ར་དང་ལན་ཅག་འཛན་པར་འགར། །འ་ན་རང་ར་སང་བ་དང༌། དབང་པ་དང༌། ཡད་བད་ལའང་དན་ཤས་

དང༌། གཅག་ཏ་བས་བ་དར་འགར་བར་ཐལ། དན་ཤས་ད་དག་ག་ཡང་

འབས་བ་ཡན་པའ་ཕར། ད་བཞན་ད། འབས་བ་ཐམས་ཅད་ཀང་ར་དང་ལན་

ཅག་ཏ་འཛན་པར་འགར་བས་ཁབ་པར་ཐལ། དན་ཤས་དན་ག་འབས་བ་

ཡན་པ་ཙམ་ག་ལན་ཅག་ཏ་དན་དགས་པའ་ཕར། འདད་ན།

ད་ཕར་ར་མཁན་ལ་སགས་པ། །

མད་པར་བམ་པ་དན་མ་འགར། །ར་མཁན་ལ་སགས་པ་དན་པ་མད་པར་རའ་བམ་པ་དན་པར་མ་

འགར་བར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

362

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་པ་ལ་དན་གས་བས་པའ་ཁད་པར་དབང་ཡད་སགས་ཀས་མ་

བས་པ་དག་ཡད་པས་དན་དང་ལན་ཅག་ཏ་དན་ན་ཞ་ན།

ཁད་པར་གང་ལས་ཤས་པ་ན། །

དན་དང་འད་བ་བསན་པ་ད། །

འད་བ་ལས་གཞན་ཅར་འགར་ཏ། །

མཚ་མ་སགས་ལ་མཐང་ཕར་ར། །དན་གས་བས་པའ་ཁད་པར་གང་ལས་ཤས་པ་དན་དང་འད་བ་ས་

དན་དང་ལན་ཅག་ཏ་བས་བ་བསན་པ་དན་གས་བས་པའ་ཁད་པར་ད་ཆས་

ཅན། དན་དང་འད་བ་ལས་གཞན་ཅར་ཡང་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དན་

ཤས་ལན་ཅག་ཏ་དན་པའ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ར་ཡན་པའ་ཕར། མཚ་མ་

སན་དང་མག་འཁལ་མཁན་ག་ས་ང་སགས་ལ་འད་བས་གཅག་ཏ་འཁལ་བ་

མཐང་བ་བཞན་ན། །

དང་པའ་རང་བཞན་གཉས་མན་ན། །

གཉས་པའ་རང་བཞན་གཅག་ལ་ན། །

རམ་གནས་ངས་པར་འཛན་པ་ཡ། །

སམས་ཀས་འབད་པར་འགར་མ་ཡན། །ཤས་པ་གཉས་པ་དན་ཤས་དང་པ་དའ་རང་བཞན་འཛན་རམ་གཅག་

མངན་སམ་ལའ།

363

པ་ཁ་ན་ལ་རམ་པར་གནས་པར་ཐལ། ཤས་པ་དང་པ་ས་སང་ཤས་པའ་རང་

བཞན་གཟང་རམ་དང་གཉས་པ་ཅན་མན་པར་འཛན་རམ་ཁ་ན་ལ་གནས་པ་

གང་ཞག །རགས་པ་མཚངས་པའ་ཕར། འདད་ན། དན་ཤས་དང་པ་ངས་

པར་འཛན་ཅང་དན་པའ ་སམས་ཀས་ཤས་པ་ས་མ་གཉས་ས ་སར་

འབད༌ནས་པར་འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཤས་པ་ས་མ་ད་གཉས་འཛན་

རམ་རང་པ་ཅན་ད་མཚངས་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་ས་སགས་ང་བ་ར། །

མདན་ན་གནས་པར་གར་པའ་བ། །

དན་ས་བ་དང་འབལ་བ་ཅན། །

བ་གཉས་པས་ན་དམགས་པར་འགར། །དས་ན། དན་ཤས་ཀ་མདན་ན་གནས་པར་འགར་བའ་དབང་བ་ས་

སགས་ཀ་རམ་པའ་ང་བར་གབ་པར་ཐལ། ས་འཛན་དན་སན་པ་དང་གཅག་

ཏ་བས་བའ་བ་བ་དང་འབལ་པ་ཅན་བ་གཉས་པ་དན་ཤས་དང་པ་དས་ས་

འཛན་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་ད་དམགས་པར་འགར་བའ་ཕར། དར་ཐལ། ད་

ལ་མན་ན་ཉས་པ་ས་མར་འགར་བ་དའ་ཕར།

གཞན་ད་དང་པ་གཅག་པ་ཉད། །

364

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་ལས་བང་ཕར་འབལ་འགར་ག། །

ས་མའ་དན་དང་འབལ་མཐང་མད། །

ཤས་པ་ཕ་མ་ཕ་མ་མན། །རམ་པ་སང་བ་ལས་གཞན་ད་ན། ཡལ་གང་ཡན་གཞན་གས་བར་མ་

ཆད་པར་ཐག་ཕད་ད་འཛན་དགས་པར་འགར་ལ། ད་ལར་ན། དན་གས་

ཤས་པ་བརད་ནས་བསད་པ་མ་སད་པས་དན་ཤས་སགས་དན་ལས་མ་

བང་བར་ཐལ། འདད་ན། ཤས་པ་དང་པ་ས་འཛན་གཅག་པ་ཉད་དན་དང་

འབལ་བར་དན་པར་འགར་ག། བ་ས་མའ་དན་དང༌། དན་ཤས་འབལ་པར་

མཐང་བ་མད་པར་ཐལ། ད་གཅག་པ་དན་ལས་བང་ཞང༌། ཤས་པ་ཕ་མ་ཕ་

མ་དན་ལས་བང་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ལང་ད་ལ་བརན་ནས་རམ་འགལ་མཛད་པས་རགས་པ་གཞན་བསན་པ་)ལ་གསམ།

བ་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀས་བསབ་པ་དང༌།

རད་པ་སང་བ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(བ་ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀས་བསབ་པ་)ན།

ངས་པར་བ་དང་ལན་ཅག་ཏ། །

ཅག་ཅར་ད་ན་མང་འགར་བའ། །

ཡལ་ན་ད་ལས་གཞན་ཉད་ད། །

མངན་སམ་ལའ།

365

རམ་གང་གས་ན་འགབ་པར་འགར། །ཡལ་སན་པ་ན་ས་འཛན་ད་ལས་རས་གཞན་ཉད་ད་རགས་པའ་རམ་

པ་གང་གས་ཀང་འགབ་པར་འགར་བ་མ་འཐད་ད། ད་ངས་པར་ས་འཛན་ག་

བ་དང་ལན་ཅག་ཏ་དས་ཅག་ཅར་ད་མང་ཞང་དམགས་པར་འགར་བས་

ཁབ་པའ་ཕར། རགས་ད་མཐན་ཕགས་ལ་མཐང་ས།

རམ་ཤས་འཁལ་པས་ཟ་བ་གཉས། །

མད་པར་ཐ་དད་མཐང་བ་བཞན། །

ས་སར་ཐ་དད་དག་ལ་ན། །

མང་བའ་ངས་པ་ཡད་མ་ཡན། །རམ་ཤས་འཁལ་པས་ཟ་བ་གཉས་མད་པར་ཟ་བ་ཐ་དད་པ་གཉས་

མཐང་བ་བཞན་ཡན་པའ་ཕར། ར་བའ་རགས་ལ། ལག་ཁབ་གབ་པར་ཐལ།

ས་སར་རས་ཐ་དད་དག་ལ་ངས་པར་ལན་ཅག་ཏ་མང་བའ་ངས་པ་འད་ཡད་

པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། ར་བའ་རགས་བསབ་པ་ན། སན་པ་དང་ས་སང་ཤས་

པ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ས་ཐལ།

མང་བ་མད་པར་དན་འགའ་འམ། །

དན་མད་པ་ཡ་མང་བ་ཡང་། །

མང་བར་འགར་བ་མ་མཐང་བ། །

366

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དས་ན་ད་དག་ཐ་དད་མན། །མང་བ་ས་འཛན་ད་དམགས་བད་ཀ་རས་ས་མད་པར་དན་སན་པ་

དམགས་པ་འགའ་འམ། དན་སན་པ་དམགས་པའ་རས་ས་མད་པ་ཡ་ས་

འཛན་མང་བ་དས་ནམ་ཡང་མང་བར་འགར་བ་མ་མཐང་ཞང་ད་གཉས་

དམགས་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་དག་རས་ཐ་དད་མ་ཡན་པར་ཐལ། འདད་

པ་དས་ནའ་ཕར།

ད་ཕར་ཤས་དས་སང་བ་ཡ། །

དན་ན་ཤས་ལས་གཞན་མན་པ། །

བཟག་པར་རབ་ཏ་དཀའ་བ་ཉད། །ཤས་པ་རང་དས་ན་སང་བ་ཡ་དན་སན་པ་ན་སར་སང་ཤས་པ་ལས་

རས་གཞན་མན་པ་ལག་པར་རབ་ཏ་དཀའ་བ་ཉད་ཡན་ཏ། རས་གཞན་མ་

ཡན་པར་རགས་ཀས་གབ་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས།

ཕ་དན་ཡད་པའ་སབ་བད་དགག མད་པའ་གནད་བད་སང་བའ། །

དང་པ་(ཕ་དན་ཡད་པའ་སབ་བད་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཚག་དན་དང༌། རམ་རག་པའ་རན་གསམ་ངས་གཟང་བའ། །

དང་པ་(ཚག་དན་)ན།

ར་གཞན་དག་ན་ཡད་ན་ཡང་། །

མངན་སམ་ལའ།

367

དབང་པའ་བ་རམས་མད་པའ་ཕར། །

ཐ་དད་ར་ན་རས་དཔག་འགར། །ས་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་ར་གཞན་དབང་ཡད་དག་ཡད་ན་

ཡང༌། ད་འདའ་དབང་པའ་བ་རམས་ས་བ་མད་པ་མཐང་ཞང༌། སབས་འགར་

ས་བའ་ཕར། ད་གཉས་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་ར་གཅག་ཡད་པར་རས་ས་

དཔག་ནས་པར་འགར་ལ། ད་ཡང་ཕ་རལ་ག་དན་ཡན་ན་ཞ་ན།

གལ་ཏ་མཚངས་པ་ད་མ་ཐག །

རན་ལས་ངས་པར་མ་ས་ནའ། །གལ་ཏ་དབང་ཡད་ཡད་ཀང་ས་འཛན་ས་བ་ལག་པའ་རགས་ལས་ཕ་

རལ་ག་དན་ཡད་པར་མ་འགབ་པར་ཐལ། ས་འཛན་ཡད་མད་ད་སར་སང་

ག་བག་ཆགས་སད་བད་ཀ་མཚངས་པ་ད་མ་ཐག་པའ་རན་ཡད་མད་ལས་

ངས་པར་མ་ས་ན་ཕ་དན་གབ་ཀང༌། ད་མ་ཐག་རན་ག་དབང་གས་རས་

འགའ་ས་བར་ངས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རམ་རག་པའ་རན་གསམ་ངས་གཟང་བ་)ན།

ས་སང་ཤས་པ་ལ་དཔར་བརད་ན། ས་འཛན་རང་དས་ན་སང་བའ་

སན་པ་ད་དམགས་རན་ད་འདད་པ་མ་འཐད་ད། ད་རས་ས་མད་ན་རན་ད་

འགལ་ལ། རས་ས་ཡད་ན་རས་ཐ་དད་མ་འཐད་པས། རས་གཅག་ཏ་འགར་

ལ། ད་ལར་ན། བདག་ས་ཁས་ལན་དགས་པར་འགར་བ་དང༌། མད་པ་སར་

368

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ནས་མད་ཕར་དང༌། །ཞས་སགས་ཀ་རགས་པ་ལར་སང་འབའ་ཞག་ཏ་

འགར་བའ་ཕར་ར། །

འ་ན། གཅག་ཆའང་མ་འཁལ་ཕར་ན་རན། །ཞས་བཤད་པ་དང་

འགལ་ལ་ཞ་ན།

ད་ན། ཤས་པ་རང་ག་རས་ཀ་ཆ་སན་པ་ད་ལ་རས་ས་འག་ལག་མ་

འཁལ་བ་དང༌། ད་དམགས་པ་ཡན་པས་རན་བཏགས་པ་ཡན་ག། རན་

མཚན་ཉད་པ་མ་ཡན་ན། །འ་ན་དབང་མངན་ལ་དམགས་རན་མད་པར་

འགར་ལ། ད་ལ་ན། མད་དང༌། རགས་པ་ད་མ་དང་འགལ་བར་འགར་ར་ཞ་

ན།

ཁད་ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་ལན་པ་ལར་ན། ཇ་ལ་བ་ཞག་དམགས་རན་

ཡན། གལ་ཏ། ས་འཛན་ལ་སན་པའ་རམ་པའ་ལག་རས་འཇག་བད་

དམགས་རན་ན་ཞ་ན།

ཁ་བ་ཅག་ལ་དམགས་རན་མ་འཐད་པའ་སན་མད་པར་ཐལ། ས་

འཛན་ག་མཚངས་པ་ད་མ་ཐག་རན་ག་རས་ལ་ཡད་པའ་ས་འཛན་སན་

པའ་རམ་པ་ཅན་ད་བསད་པའ་ནས་པ་ད། དའ་དམགས་རན་ད་ཁས་ལན་

རགས་པའ་ཕར། དའ་ལག་རས་འཇག་པའ་ནས་པ་མད་ན། ད་ར་མད་ད་

འགར་ལ། ཡད་ན། བམ་པའ་རས་ས་མ་འཐད་པས་ཤས་པའ་རས་ལ་ཡད་

ད། །

ཡང་རང་ག་ད་མ་ཐག་རན་དང་རས་གཅག་པའ་སན་པ་ད་ས་འཛན་

མངན་སམ་ལའ།

369

ག་དམགས་རན་ད་ཁས་བངས་པ་ལ་འགལ་བ་ཅ་ཞག་ཡད། འ་ན་ས་འཛན་

གས་ད་འདའ་སན་པ་དམགས་པར་ཐལ། དའ་དམགས་རན་ཡན་པའ་ཕར།

འདད་ན། ད་མ་ཐག་རན་ཡང་དམགས་པར་ཐལ་ལ་ཞ་ན།

ཁབ་པ་མད་ད། སན་པ་དམགས་ཀང་སན་པའ་མ་རག་པ་མ་

དམགས་པ་མཐང་བའ་ཕར་ར། །ཕ་རལ་ག་དན་ཡད་པར་ཐལ། སན་པའ་

རམ་ལན་ད་བསད་པའ་སན་པ་ཡད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

ཁབ་པ་མད་ད། ཕ་རལ་ག་དན་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་སད་ལ།

སན་པས་རང་ག་རམ་པ་ཅན་ག་བ་བསད་པ་མཐང་བའ་ཕར། བདག་པའ་

རན་ན་མག་ག་དབང་པ་ཡན་ལ། ད་ཡང་རལ་ཕ་རབ་བསགས་པའ་རས་ས་

རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་སད་པས་ཤས་པའ་རས་འབའ་ཞག་ཁ་ནའ། །

དས་ན། མག་ག་དབང་པ་བདག་པའ་རན་དང༌། ཡད་བད་ས་མ་ད་མ་

ཐག་པའ་རན་དང༌། ད་མ་ཐག་རན་དང༌རས་གཅག་པའ་ས་འཛན་སན་པའ་

རམ་ལན་ད་བསད་པའ་ནས་པ་ཞས་སམ། ད་དང་རས་གཅག་པའ་སན་པ་

དམགས་པའ་རན་ན། །

གཉས་པ་(མད་པའ་གནད་བད་སང་བ་)ལ་གཉས།

ར་འབས་མ་འཐད་པ་སང་བ་དང༌། འབས་རགས་མ་འཐད་པ་སང་

བའ། །

དང་པ་(ར་འབས་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན།

ས་བན་ལས་ན་མག་ས་དང་། །

370

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་བ་ལས་མ་གབ་པ་ཞས། །

ད་འད་ཕ་རལ་དན་རན་ཅན། །

བད་པ་ཤས་བད་གནས་པ་གང་། །ས་བན་ལས་མ་ག་ས་བའ་བད་པ་པ་དང༌། ད་བ་ལས་མ་གབ་པ་ཞས་

པའ་ཤས་བད་འབས་རགས་གནས་པ་གང་ཡན་པ་ད་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཕ་

རལ་ག་དན་མད་པའ་ཕར། ཁབ་ས། ད་འད་ཕ་རལ་ག་དན་ལ་བརན་པ་ཅན་

ཡན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ད་ཡང་གལ་ཏ་དའ་ང་བར། །

སང་བ་ད་ལར་ངས་འབལ་བའ། །

བ་ལ་བརན་ནས་རགས་བད་ན། །

འགལ་བ་དག་ན་ཅ་ཞག་ཡད། །གལ་ཏ། ཕ་རལ་ག་དན་མད་ན། ར་འབས་དང༌། འབས་རགས་ད་

ཡང་མ་འཐད་པའ་སན་མད་པར་ཐལ། ར་འབས་ད་ཡ་ང་བར་སང་བ་ད་ལར་

ངས་པར་འབལ་ཞང་མ་ས་བའ་བའ་རས་ལ་བརན་ནས་ར་འབས་ས་རགས་

ཅང་ཁས་ལན་པར་བད་ན་འགལ་བ་དག་ན་ཅ་ཞག་ཀང་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་

ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

371

གཉས་པ་(འབས་རགས་མ་འཐད་པ་སང་བ་)ན།

ད་བ་མས་བསད་འགར་བ་མན། །

ད་ཕར་འབས་ལས་ར་རགས་མན། །

ད་ར་དག་ན་ཡན་ན་ཡང་། །

གང་ལས་ངས་པར་རགས་པར་འགར། །ཕ་རལ་མད་ན། བག་ཆགས་འབའ་ཞག་གས་བསད་པར་ཁས་ལན་

དགས་ལ། ད་ལ་ན། ད་བ་མས་བསད་པར་འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་བ་

བག་ཆགས་འབའ་ཞག་ལས་ས་བའ་ཕར། འདད་ན། འབས་བ་ད་བའ་རགས་

ལས་ར་མ་རགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར། མ་སང་ད་ད་སང་

ག་ར་དག་ཡན་པར་ཁས་ལན་ན་ཡང༌། ད་བའ་འབས་རགས་གང་ལས་མ་

ངས་པར་རགས་པར་འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་སང་སར་འབང་ཞང་

མར་སང་ཕས་འབང་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

འདའ་ལན་ག་དན་ད་བསམས་ནས་འགད་ཚལ་ལ། ལར་སང་ཆས་

ཅན། མར་སང་ཡད་ད། ད་སང་ཡད་པའ་ཕར་ཅས་བཀད་ནས་རགས་ས་

སང་ཚལ་ལ། ད་སང་ག་རགས་ལས་མ་སང་བའ་བག་ཆགས་གསལ་བར་

སད་པ་ཅན་ག། མ་སང་ག་བ་མ་འངས་པ་ན་འབང་རང་དཔག་པར་འདད་པ་

དག་ན་ལགས་འད་ལས་ཕ་རལ་ཏ་གར་པ་ཡན་ཏ། རང་ལགས་ལ། མ་ད་

དང༌། ས་བན་དང༌། མ་ག་སགས་ཁས་ལན་ནམ། མ་ལན། དང་པ་ལར་ན།

372

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འགད་ཚལ་ལ། མ་ད་སང་བས་ཁད་པར་ད་བས་ནས་བཀད་པ་དགས་པ་

མད་པར་ཐལ། མད་ས་པ་ལར་མ་ཡད་ད་ད་བ་ཡད་པའ་ཕར། ཅས་སས་

པས་ཆག་པའ་ཕར།

འན་ཏ་ད་ཁས་ལན་ཀང༌། ད་དག་ར་འབས་ས་ཁས་མ་ལན་ན་ཞ་ན།

འ་ན། སར་ད་དག་ར་འབས་ས་མ་འཐད་པར་བརད་པ་ལ་འགལ་བ་

དག་ན་ཅ་ཞག་ཡད། ཅས་ལན་འདབས་མ་རགས་པར་ཐལ། ཁད་ལར་ན།

ར་འབས་མ་འཐད་པའ་འདད་ལན་འདབས་རགས་པའ་ཕར། གལ་ཏ། ར་

འབས་ས་འདད་པའ་དན་ད་དག་མ་ད་མ་ཡན་བཞན་ད། མ་དར་སང་བ་ཙམ་

ཡན་པས་ད་བར་སང་བ་རགས་ས་སས་ས་ཞ་ན།

ཁད་འདད་པའ་རགས་ད་ཡང་དག་ཏ་མ་རགས་པར་ཐལ། ད་ལ་

འབལ་པ་གབ་པར་སང་བ་ཙམ་ཡན་ག་འབལ་པ་མ་གབ་པའ་ཕར། ད་ལར་

གཟགས་ནས་རམ་མཁན་ག་བར་ག་ཆས་ཐམས་ཅད་ལ་དར་སང་བ་ཙམ་

ཡན་ག་ད་མ་ཡན་ན་ཞས་ཁས་ལན་དགས་པས་ལན་ད་ན་རང་ཉད་གབ་

མཐའ་གང་ལ་ཡང་ཡད་བརན་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པའ་ལག་པར་རག་པ་འབའ་

ཞག་ཡན་ན། །འན་ཏ། ད་སང་ར་ཡན་ལ་མར་སང་འབས་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

མ་གར་སང་བ་ར་དང༌། ས་བན་ད་སང་བ་འབས་བར་ཁས་ལན་

དགས་པས་ར་འབས་ཐམས་ཅད་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་ཐལ་བ་དང༌། འཇག་རན་ན་

ས་ནམ་བད་པ་དག །ཐག་མར་མ་གར་སང་བའ་ཐབས་བས་ནས། དའ་རས་

ས་ས་བན་ད་སང་བའ་ཐབས་ལ་འབད་རགས་པར་འགར་ར། །

མངན་སམ་ལའ།

373

དས་ན་རད་པ་དང་ལན་ག་དན་འད་ལར་ཡན་ཏ། མད་ས་པ་ན་ར།

ཁད་ལ་བ་ལ་མ་དང་ད་བར་སང་བ་ཙམ་ད་ཟད་ཀ་ད་དག་བ་ལས་ལགས་ས་

ཅང་ཟད་ཀང་མད་པས་ཐག་མར་ལག་གར་ག་མ་སང་ན། རགས་ཀས་དཔག་

མ་དགས་པར་འགར་ར། །

དས་ན། ཐག་མར་ད་བར་སང་ཞང༌། ད་རས་མར་སང་བས། ད་སང་

ར་དང༌། མ་སང་འབས་བར་ཁས་ལན་དགས་པས། ད་བས་མ་དཔག་པའ་

འབས་རགས་མ་འཐད་པར་འགར་ར། །ཞས་རད་པ་ལ། ད་ལར་འདད་ད་

ཞས་ལན་མ་འདབས་ཤག

དས་ན་འད་ལར། མད་ས་པ་ཁད་རང་ལར་ན། ད་བའ་རགས་ལས་

ལག་གར་ག་མ་རང་མཚན་དཔགས་པར་གང་ལས་ཤས་དས་པས། ལག་

གར་ག་མ་ངས་པ་ལ་བརན་ནས་ཞགས་པས་བཙ་བསག་སགས་ཀ་དན་

བད་ནས་པའ་མ་གསལ་བར་མངན་སམ་ད་ཐབ་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ད་ལའང་ད་བར་སང་བའ་བས། །

བག་ཆགས་གསལ་བར་སད་པ་ཅན། །

མར་སང་བ་ཡ་བ་ཉད་ན། །

རགས་འགར་མ་ཉད་མ་ཡན་ན། །བའ་རས་ལས་མ་གཏགས་པའ་ཕ་རལ་ག་མ་ད་ཁས་མ་ལན་པའ་

ལགས་ད་ལའང་ཆས་ཅན། ད་བའ་རགས་ལས་ད་ལན་ལ་ལ་ཕ་རལ་དན་ག་

374

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མ་ཉད་དཔག་པ་མ་ཡན་ཡང༌། ད་ལན་ལ་ལ་མ་དཔག་པའ་འབས་རགས་མ་

རང་བའ་སན་མད་པར་ཐལ། ད་བའ་རགས་ལས་མ་དཔག་པའ་སབས་ཀས་

ད་བར་སང་བའ་བས་བག་ཆགས་གསལ་བར་སད་པ་ཅན་ག་བཙ་བསག་

སགས་ཀ་དན་བད་ནས་པའ་མར་གསལ་བར་སང་བའ་དབང་པའ་མངན་

སམ་ག་བ་ཉད་དང༌། ད་གང་ལ་མངན་སམ་ད་སང་བའ་མ་རགས་པ་ས་ཐབ་

པར་འགར་བ་མད་ས་པ་དང་མཚངས་པའ་ཕར།

འབས་རགས་འགད་ཚལ་ཡང༌། མད་ས་པ་ཁ་ན་ལར་ཡན་ལ། ད་བར་

སང་བའ་བས་ཞན་པ་ན། བ་ལ་སང་བའ་རས་མ་གཏགས་ཕ་རལ་ག་དན་

མད་ཀང་འབས་རགས་ལས་མ་སང་བའ་དན་བད་སང་ཅན་ག་མངན་སམ་

ས་ཚལ་འད་ལར་ར། །ཞས་པའ་དན་ཏ། །

འ་ན་མ་ད་ར་འབས་ས་འགར་བའ་ཚལ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

སམས་རད་དར་རང་བག་ཆགས་ཀ། །

སང་པ་ཅན་ཉད་ད་བར་ན། །

སང་བའ་བ་དག་གསལ་བད་པ། །

དས་ན་མ་ལས་ད་བ་ཡན། །ཕ་རལ་ག་དན་མད་ཀང༌། མ་ལས་ད་བ་ས་བ་འཐད་པ་ཡན་ཏ།

སམས་ཀ་རད་མངན་སམ་ལ་མ་དར་སང་བ་འབང་ད་རང་བའ་བག་ཆགས་

ཀ་སང་པ་ཅན་ཉད་ཀ་མར་སང་ག་བ་དང༌། དའ་རས་ཀ་མ་ཉད་དང༌། ད་

མངན་སམ་ལའ།

375

བར་སང་བའ་བ་དང༌། དའ་རས་ཀ་ད་བ་དག་གསལ་ཞང་བསད་པར་བད་

པ་དས་ནའ་ཕར།

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན།

མཁས་པ་རམས་ལ་བརད་འད་ཡད། །

ཕ་རལ་ལ་ན་བརན་ནས་ས། །

ཚལ་གཉས་བརད་ཡན་་་་་་་་་་་། །མ་ད་ར་འབས་ས་ཁས་ལན་པ་ལ། ཕ་རལ་ངས་པར་ཁས་བང་

དགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རགས་པ་ཤས་པའ་མཁས་པ་རམས་ལ། བའ་

རས་ས་གར་པའ་མ་ད་ར་འབས་ས་བརད་པའ་རམ་གཞག་ཡང་དག་འད་

ཡད་པའ་ཕར། ཆས་ཀ་བདག་མད་བསན་ད་མ་རང་བའ་གདལ་བ་འགའ་

ཞག་ག་ངར། ཕ་རལ་ཁས་བངས་པ་ལ་བརན་ནས་ས་ར་འབས་དང༌། བ་

ཚལ་གཉས་ས་སབ་པའ་རགས་པ་བརད་པར་བ་བ་ཡན་ཏ། ད་འདའ་གང་

ཟག་ཐར་ལམ་ལ་བཀ་དགས། ཆས་ཀ་བདག་མད་བསན་ད་མ་རང་བའ་

ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཡང་ན། །

ལན་ཅག་མང་བའ་ངས་པས་འགབ། །གང་ཟག་དའ་ངར་བ་རས་གཅག་ལ་གཟང་རམ་དང་འཛན་རམ་ཀ་

ཚལ་གཉས་པ་ད་ཡང་ཚད་མས་མ་གབ་པའ་སན་མད་པར་ཐལ། ལན་ཅག་

376

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མང་ཞང་དམགས་པའ་ངས་པ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ཀ་རགས་ལས་

འགབ་པའ་ཕར།

འད་ན། སན་པ་དང༌། ས་འཛན་རས་ཐ་དད་འགག་པའ་ལན་ཅག་

དམགས་ངས་མ་ཡན་ག། སན་པའ་རམ་པ་དང༌། ས་འཛན་ག་རམ་པ་གཉས་

རས་ཐ་དད་འགག་པའ་ལན་ཅག་དམགས་ངས་ས། །

གཉས་པ་རམ་འགལ་མཛད་པ་རང་ཉད་ཀས་རགས་པ་གཞན་བསན་པ་ལ་གཉས།

དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ལ་བརན་ནས་བ་ཚལ་གཉས་ས་བསབ་པ་

དང༌། འཁལ་པ་ལ་བརན་ནས་བསབ་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་མ་འཁལ་བ་ལ་བརན་ནས་བ་ཚལ་གཉས་ས་བསབ་པ་)ན།

ད་དན་ལ་དར་སང་མན་ན། །

དན་ག་རང་བཞན་གཅག་པའ་ཕར། །

ད་ཡ་དན་ཅན་ཡད་ཀན་ན། །

རང་བཞན་གཅག་པ་ཉད་ད་འགར། །དབང་པའ་མངན་སམ་ད་དན་ལས་དན་ག་རམ་པ་དར་སང་བ་མ་

ཡན་ན། སན་པ་གཅག་པ་ལ་བལས་པའ་ཚ། སན་པ་དའ་དན་ཅན་ག་ཡད་

དབང་པའ་མངན་སམ་ཀན་ག་རམ་པའ་རང་བཞན་སང་ཚལ་གཅག་པ་ཉད་

ད་འགར་བར་ཐལ། དན་ག་རང་བཞན་གཅག་ལ་དམགས་པའ་ཕར།

དབང་པའ་ཁད་པར་གས་གསལ་དང་། །

མངན་སམ་ལའ།

377

མ་གསལ་འདན་མ་ལ་སགས་པ། །

སང་བ་ཐ་དད་འཛན་པ་ཡ། །

ཤས་པ་དན་གཅག་ལ་དམགས་ས། །འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། ཡད་བད་གམས་པ་ཆ་ཆང་དང༌། ཡལ་

ཐག་ཉ་རང་དང༌། གསལ་མ་གསལ་ག་དབང་པའ་ཁད་པར་གས་ཡལ་

གསལ་བ་དང་མ་གསལ་བ་དང་འདས་མ་ལ་སགས་པ་སང་བ་ཐ་དད་ད་

འཚར་ཞང་འཛན་པ་ཡ་ཤས་པ་སན་པའ་དན་གཅག་ལ་དམགས་པ་མཐང་

བའ་ཕར།

ཡལ་ག་རམ་པ་ཁས་ལན་པ་ལ་ཡང་ཉས་པ་དར་འགར་ར་ཞ་ན།

དན་ལ་བརན་ནས་འབང་འགར་ཞང་། །

ད་ཡ་ང་བའ་རས་བད་པ། །

ད་ན་གཞན་འགའ་ཞག་ལས་ཀང་། །

ཆ་འགའ་ཡས་ན་ཐ་དད་འགར། །དན་སན་པ་ལ་བརན་ནས་འབང་བར་འགར་ཞང་སན་པ་ད་ཡ་རམ་

པའ་ང་བའ་རས་ས་བད་པ་ཅན་ག་ས་འཛན་མངན་སམ་ད་ན་ཆས་ཅན།

སན་པ་ལ་དམགས་པར་ཁད་པར་མད་ཀང་ར་མ་འད་བའ་ཆ་ཤས་འགའ་

ཡས་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་སང་བར་འགར་བ་ལ་འགལ་བ་མད་ད།

378

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སན་པ་ལས་གཞན་པའ་དབང་པ་སགས་ཀ་ཁད་པར་འགའ་ཞག་ལས་ཀང་

ད་ལར་འགར་བའ་ཕར།

འད་ལར་ཕ་ལ་བརན་ནས་བ། །

ཕ་ད་ཡ་ན་གཟགས་ཡན་ཡང་། །

འགའ་ཞག་ལས་ན་ཆ་འགའ་ཡས། །

ཐ་དད་པར་ན་དམགས་པ་ཡན། །དཔ་འད་ལར་ཕ་ལ་བརན་ནས་བ་ལ་དའ་གཟགས་དང་འད་བར་

བརད་པ་ཡན་ཡང་རའ་ཆ་འགའ་ཡས་ཐ་དད་པར་དམགས་པ་ཡན་ཏ། ལས་

ཀ་ཆ་ཤས་འགའ་ཞག་ལས་ཐ་དད་པར་དམགས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(འཁལ་པ་ལ་བརན་ནས་བསབ་པ་)ན།

མར་མ་ལ་སགས་དཀལ་འཁར་ན། །

ར་བའ་མདངས་ཀ་རམ་པ་ཅན། །

ས་དང་དམར་དང་མདངས་གསལ་བར། །

མག་མ་གསལ་བས་མཐང་བར་འགར། །མར་མའ་ར་མ་ལ་སགས་པ་དཀལ་འཁར་ཁ་བའ་རམ་པར་སང་བ་བ་

ཚལ་གཉས་པ་ཅན་ད་ཐལ། མར་མའ་ར་མ་ལ་མད་བཞན་ད་ར་བའ་

མདངས་ཀ་རམ་པ་ཅན་ས་བ་དང་དམར་བ་དང༌། མདངས་གསལ་བར་མག་

མངན་སམ་ལའ།

379

མ་གསལ་བས་མཐང་བར་འགར་བའ་ཕར།

ད་ད་ཕ་རལ་དངས་ཡན་ན། །

དབང་པ་གསལ་ལ་ཅ་ནས་མད། །

ཡང་དག་མཐང་ན་ད་མཐང་བ། །

དབང་པ་ཉམས་པའང་ཇ་ལར་ཡན། །ད་ལར་སང་བ་ད་ཕ་རལ་ག་དངས་པ་ཡན་ན། དབང་པ་གསལ་བ་ལ་

ཅས་ན་སང་བའ་ནས་པ་མད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་ཕ་རལ་ཡན་ན་ངས་

པར་མཐང་དགས་པའ་ཕར། ཁ་བ་ད་མཐང་བ་བདག་རན་དབང་པ་ཉམས་

པའང་ཇ་ལར་ཡང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཡང་དག་པར་གབ་པའ་དན་

མཐང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

རབ་རབ་ཀས་སངས་གསལ་བའ་མག །

དབང་པ་ལས་འདས་མཐང་ད་ལ། །

གཞན་གས་མཐང་བའ་དན་ད་ཡང་། །

ཇ་ལ་བར་ན་གསལ་མ་ཡན། །རབ་རབ་ཀས་མག་དབང་ག་སན་སངས་པར་ཐལ། རབ་རབ་དའ་

དབང་གས་གསལ་བའ་མག་ག་དབང་པའ་ཤས་པའ་ཡལ་ལས་འདས་པའ་

དན་རང་མཚན་མཐང་བར་བས་པའ་ཕར། ཁ་སར་བ་སང་བའ་དབང་ཤས་

380

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ལ་དབང་པ་སན་མད་གཞན་གས་མཐང་བའ་ཁ་སར་བས་དབན་པའ་

མར་མའ་དན་ད་ཡང་ཇ་ལ་བར་ན་གསལ་བར་སང་བ་མ་ཡན་པ་མ་འཐད་

པར་ཐལ། མར་མ་ད་ལ་མར་མའ་རང་བཞན་ད་མད་པའ་དན་རང་མཚན་

དབང་པ་སན་མད་ཀ་ཡལ་ལས་འདས་པ་མཐང་བའ་ཕར།

སང་དབང་ཡད་ལ་བད་པ་ལས། །

གཞན་ན་གཅག་ག་ནས་རགས་པ། །

དས་ན་གཞན་ན་ར་མ་ཡན། །

ར་མན་ཡལ་ཡང་ཇ་ལར་ཡན། །ད་དབང་ཤས་འཁལ་པ་དའ་གཟང་དན་མ་ཡན་པར་མ་ཟད་ར་ཡང་

མ་ཡན་པ་ན། མར་མ་ལས་གཞན་མར་མའ་ར་མའ་ཁ་སར་བ་དར་སང་ག་

དབང་ཤས་ཀ་ར་མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་ར་སང་བ་དང༌། དབང་པ་དང་ཡད་

ལ་བད་པ་ལས་གཞན་ན་ཕ་རལ་ག་མར་མ་གཅག་ག་ནས་པ་ཚད་མས་

རགས་ཀ་ཁ་སར་བའ་ནས་པ་མ་རགས་པ་དས་ནའ་ཕར། འདད་ན། ད་ཇ་

ལར་ཕ་རལ་གཟང་ཡལ་ཡང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་ར་མ་ཡན་པའ་

ཕར།

འདར་སང་བ་ན། བར་སང་ག་མངན་པར་སབས་ཡད་ཀ་གཟགས་ཏ།

ད་མད་པར་ཐག་རང་པའ་བམ་པ་སགས་མཐང་བ་མ་སད་ལ། ད་ན་མག་

ཤས་ཀ་དམགས་རན་ག་ཁངས་ས་འདས་ལ། སར་བཤད་པའ་ཉ་མའ་འད་

མངན་སམ་ལའ།

381

ཟར་དང་འབས་བའ་ཁད་པར་མ་འད་ས། དས་ན་དབང་ཤས་ས་ས་ལ་

བལས་ནས་རང་ཉད་གཟང་དན་ད་འགར་ཡང་གཟགས་གཞན་གསལ་བར་

མཐང་བའ་ཆ་དང༌། མ་གསལ་བར་མཐང་བའ་ཆ་བདག་པའ་རན་ད་འགར་

བ་ཡན་ན། །

འད་ན་ཁ་དག་དང་དབབས་ལས་གཞན་པའ་མག་ཤས་ཀ་ཡལ་ད་

གར་པའ་གཟགས་ས། །རག་པའ་ཡལ་ད་གར་པའ་མངན་པར་སབས་ཡད་

ཀ་གཟགས་ཞས་བསད་པ་ད་ན་གཟགས་མ་ཡན་ག། ད་ན་རག་པའ་ཡལ་

ག་ས་བཏགས་ཏ། ད་ལ་ཆས་ཀ་ས་མཆད་ཀ་གཟགས་ཞས་ཀང་གཞན་

ལས་བཤད་ད། །

གལ་ཏ་ད་ཉད་བ་ར་ཡན། །གལ་ཏ་ཁ་བ་ད་ཉད་བ་འཁལ་པ་དའ་གཟང་ཡལ་ག་ར་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཇ་ལར་མར་མ་ལ་ལས་འགར། །

མར་མ་ཙམ་གས་ཡད་པའ་ཕར། །

གཉས་ཀ་དག་ཀང་ར་མ་ཡན། །ད་ས་བ་ཇ་ལར་མར་མ་ལ་ངས་པར་བལས་པར་འགར་བ་མ་ཡན་

པར་ཐལ། མར་མས་དབན་པའ་དན་རང་མཚན་གཟང་ཡལ་ད་མཐང་བའ་

ཕར། མར་མ་དང༌། ཁ་བ་གཉས་ཀ་དག་ཀང་འཁལ་སང་དའ་ར་མ་ཡན་པར་

ཐལ། སར་བཤད་པའ་ར་གསམ་པ་ད་དང༌། ཕ་རལ་ག་མར་མའ་ར་ཙམ་

382

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གས་འཁལ་སང་ད་ཡད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་ཕ་རལ་ཁས་མ་བངས་པར་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་ལ་གསམ།

རགས་པ་བརད་པ། དའ་ལན་དགག་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(རགས་པ་བརད་པ་)ན།

ཕ་རལ་ག་དན་ཁས་བངས་པ་དང༌། དན་ཁས་མ་བངས་པའ་གཞང་

ག་གཅད་མཚམས་འད་དག་ན། སབ་དཔན་ལ་དབང་བའ་འགལ་པས་

གསལ་བར་ཕ་བ་བཞན་ད་བཀད་ད། །

ཉ་རང་ལ་སགས་ཁད་པར་གས། །

གསལ་དང་མ་གསལ་མ་རང་ང་། །ཡལ་གཅག་ལ་ཐག་ཉ་བ་དང༌། རང་བ་ནས་བལ་བ་ལ་སགས་པའ་

ཁད་པར་གས་ཡལ་གསལ་བ་དང་མ་གསལ་བ་ས་སར་མ་རང་བར་ཐལ།

ཡལ་ག་རམ་པ་མད་པའ་ཕར། རམ་པ་མད་ན་གསལ་མ་གསལ་ག་འཇག་

བད་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པ་དང༌། ཐག་ཕད་ད་འཛན་པར་ཁས་ལན་དགས་

པར་འགར་ར། །

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ།

ཡལ་དབང་བར་ག་སང་བའ་ཁད་པར་ག་ལན་དགག སང་བ་གསལ་

མ་གསལ་ག་ལན་དགག ལས་དབང་ལ་བརན་པའ་ལན་དགག་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

383

དང་པ་(ཡལ་དབང་བར་ག་སང་བའ་ཁད་པར་ག་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་སང་ཁད་ལས་དར་འགར། །གལ་ཏ། ཡལ་དང་དབང་པའ་བར་ག་སང་བའ་ཁད་པར་ལས་གསལ་

མ་གསལ་དར་འགར་བ་ཡན་ག། རམ་པའ་ཁད་པར་ལས་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་ན་ཆད་དང་མ་ཆད་དག །

མཐང་ངམ་མ་མཐང་མཚངས་པར་འགར། །སང་བས་དན་ད་ཆད་ཅང་བསབས་པ་ཡན་ནམ། མ་ཆད་ཅང་མ་

བསབས་པ་དག་ཡན། ཕ་མ་ལར་ན། ཐག་ཉ་རང་གཉས་ཀ་ནས་གསལ་བར་

མཐང་བས་མཚངས་པར་འགར་བར་ཐལ། སབ་བད་མད་པར་རམ་མད་ད་

མཐང་བར་མཚངས་པའ་ཕར།

དང་པ་ལར་ན། ངམ་ག་སས་གཉས་ཀས་ཐག་ཉ་རང་ག་གཟགས་མ་

མཐང་བར་མཚངས་པར་འགར་བར་ཐལ། བར་ད་སབ་བད་ཀས་བསབས་

ཤང་ཡལ་ག་རམ་པ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(སང་བ་གསལ་མ་གསལ་ག་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་སང་བ་མ་གསལ་བས། །

ད་ཆ་ཕ་མ་འགའ་ཞག་ན། །

མ་མཐང་ད་ཕར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །

384

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གལ་ཏ་སང་བའ་ཁད་པར་སབ་བད་ལ་མ་ཟར་ག། ཡལ་ཐག་རང་

བའ་ཚ་སང་བ་ད་ཉད་མ་གསལ་བས་ཡལ་དའ་ཆ་ཕ་མ་འགའ་ཞག་མ་

མཐང་ལ། ཐག་ཉ་བ་ནས་ད་ལས་ལག་པ་དའ་ཕར།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཐ་དད་ན། །ཡལ་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་སང་ག་ཡལ་ག་རམ་པའ་དབང་

གས་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཕ་དན་ཆ་མད་བཀག་པས་ཆ་བཅས་ཀང་ཁགས་པར་འགར་བས་

གཟང་བའ་དན་ད་རགས་པའ་ཆ་མད་གཅག་ཡན་ནམ། ཕ་བའ་ཆ་མད་ད་

མ་ཡན།

ཕ་རལ་དན་གཅག་མཐང་བ་དང་། །

མ་མཐང་ཐ་དད་གང་ལས་ཡན། །

ཕ་རལ་ད་མ་ཐ་དད་མཐང་། །

མ་མཐང་ཐ་དད་གང་ལས་ཡན། །དང་པ་ལར་ན། ཕ་རལ་ག་དན་རགས་པ་ཆ་མད་གཅག་པ་ད། ཐག་

ཉ་རང་ནས་གསལ་བར་མཐང་བ་དང༌། མ་མཐང་བའ་ཚལ་ཐ་དད་གང་ལས་

ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཐག་ཉ་རང་ནས་བལ་བའ་དབང་ཤས་

གཉས་ཀས་ད་རམ་མད་ད་འཛན་པའ་ཕར། ཕ་མ་ལར་ན། རགས་ད་ཉད་ལ་

ཐལ་བ་ན། ཕ་རལ་ད་མ་ཐ་དད་པ་གསལ་བར་མཐང་བ་དང་མ་མཐང་བའ་

མངན་སམ་ལའ།

385

ཚལ་ཐ་དད་གང་ལས་ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །

གལ་ཏ་སང་བ་གསལ་མ་གསལ། །

ཁད་པར་གས་བ་ཐ་དད་ན། །གལ་ཏ་ཡལ་དབང་བར་ག་སང་བ་གསལ་མ་གསལ་ག་ཁད་པར་

གས་ཡལ་བ་ལ་གསལ་མ་གསལ་ཐ་དད་ད་འདད་ན།

གཞན་ཐ་དད་པས་ཐ་དད་མད། །

གང་ལས་ཐ་དད་པར་སང་འགར། །འདས་ཀང་གནད་ད། སང་བའ་ཁད་པར་གང་ལས་ཕ་རལ་གསལ་མ་

གསལ་ཐ་དད་པར་སང་བར་འགར་བར་མ་འཐད་པར་ཐལ། སང་བ་དང་ཕ་

རལ་ག་གཟགས་འབལ་མད་དན་གཞན་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

འབལ་མད་གཞན་ཐ་དད་པས་ཐ་དད་མད་པའ་དན་གཅག་གསལ་མ་གསལ་

ཐ་དད་ད་མ་འགར་བའ་ཕར།

སང་བ་ད་ཡང་ཅས་མ་གསལ། །

སབ་ཕར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཐག་རང་བའ་སང་བ་ད་ཡང་ར་མཚན་ཅས་མ་གསལ་བ་ཡན་དས་

པས། ད་བ་དང་ཁག་ས་སགས་ཀས་བསབས་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་ད་འདར་ཅས་མ་ཡན། །

386

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འ་ན། ད་ཐག་ཉ་བ་འདར་སབ་བད་ཅས་མ་ཡན་ཏ་ཡན་པར་ཐལ། ར་

མཚན་མཚངས་པའ་ཕར།

སབ་ཕར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཉ་བ་ནས་སབ་རལ་སབ་ཅང་ཉང་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་སང་བའང་ད་ལ་ཉད། །བར་ག་སང་བའང་སབ་པ་ད་ལ་ཉད་ད་ཐལ། ཐག་ཉ་བའ་སབ་རལ་

དང་སབ་མཐག་མཚངས་པའ་ཕར། འདད་ན། ཐག་ཉ་བ་ནས་བལ་བ་ན་མ་

གསལ་བར་ཐལ། གསལ་བར་སང་བའ་ར་ཤས་ཆང་བའ་ཕར།

གཞན་ད་སབ་མན་ཡད་པ་ཉད། །ཐག་ཉ་བ་ལས་གཞན་ད་ཐག་རང་པའ་གཟགས་ལ་བལ་བ་དང༌། བར་

ག་སང་རལ་ཡང་སབ་མན་མཐག་པ་ཡད་པ་ཉད་ད་ཐལ། དའ་སབ་རལ་

མཐག་པ་གང་ཞག །ད་གཉས་སབ་མཐག་ག་ཚལ་མཚངས་པའ་ཕར།

དའ་དན་ན། སབ་རལ་ད་འདད་པའ་ཕགས་ཀན་ཏ་ཡལ་འདབ་འབར་

ད་སང་རལ་གས་བསར་བས་ཁབ། སང་རལ་ག་ཡལ་འདབ་འབར་ད་སབ་

རལ་ག་བསར་བས་ཁབ་པ་གཞན་དག་གས་ཁས་ལན་དགས་པའ། །

ཤན་ཏ་ཉ་ལ་སང་བ་ན། །

ཆར་གསལ་ད་ཡང་སང་བར་འགར། །ཐག་ཉ་བ་ཆས་གསལ་བའ་ར་ཡན་ན། མག་དབང་ལ་ཤན་ཏ་ཉ་བའ་

མངན་སམ་ལའ།

387

མག་ག་ཡ་ཐག་ད་ཡང་མག་ཤས་ལ་སང་བ་ན་ཆར་གསལ་བར་སང་བར་

འགར་བར་ཐལ། མག་དབང་ལ་ཤན་ཏ་ཉ་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(ལས་དབང་ལ་བརན་པའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་དར་ཡང་མཐང་མད་ལ། །

བརན་ནས་གཟགས་གཞན་འབང་འགར་ན། །གལ་ཏ་ཐག་ཉ་རང་དར་ཡང་མཐང་བ་མད་པ་དག་མ་དགའ་ལས་ལ་

བརན་ནས་ཡལ་དབང་བར་ད་ལས་ཀ་རམ་སན་ད་གར་པའ་གསལ་མ་

གསལ་ག་གཟགས་གཞན་ཞག་འབང་བར་འགར་བ་མཐང་བ་ཡན་ག་རམ་

པའ་དབང་གས་མན་ན་ཞ་ན།

ད་དག་རམས་ན་ཕན་ཚན་ད། །

བསབ་འགར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ལས་ཀ་རམ་སན་ག་གཟགས་ད་དག་རམས་ཕན་ཚན་ད་བསབ་བམ།

མ་སབ། བསབས་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཕར་སང་བ་ན། །

སབ་བད་ད་ལ་གཅག་སང་འགར། །ཐག་ཉ་རང་ནས་བལ་བའ་སས་བ་ད་གཉས་ཀ་ལ་མ་གསལ་བའ་

ལས་གཟགས་གཅག་པ་ད་སང་བར་འགར་བར་ཐལ། ད་གཉས་ཀ་ལ་ལས་

388

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཟགས་སང་བ་གང་ཞག་མ་གསལ་བའ་ལས་གཟགས་ད་ཐག་ཉ་བའ་

སས་བ་དའ་མདན་ཕགས་ན་གནས་པས། གསལ་བར་སང་བའ་ལས་

གཟགས་ལ་དས་སབ་པར་བད་པ་དའ་ཕར།

ད་མ་བསབས་ན་་་་་་་་་་་་་་་། །ད་དག་ཕན་ཚན་ད་མ་བསབས་ས་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཅག་ཅར་ན། །

གསལ་དང་མ་གསལ་རང་བཞན་དག །

མཐང་འགར་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཅག་ཅར་གསལ་མ་གསལ་ག་རང་བཞན་ག་ལས་གཟགས་དག་

མཐང་བར་འགར་བར་མཚངས་པར་ཐལ། གཉས་ཀས་གཉས་ཀ་མ་

བསབས་པར་མཐང་རང་ད་ཡད་པའ་ཕར།

་་་་་མཐང་མད་ཀས་གཅག་བསབས། །མཐང་བ་མད་པའ་ལས་ཀས་གང་རང་གཅག་བསབས་པས་གཉས་

ཀ་མཐང་བ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

གང་གས་དན་དང་དན་མན་མད། །

ད་ལ་མ་མཐང་བས་ཅ་བད། །ཐག་ཉ་རང་ནས་གཟགས་ལ་བལ་བའ་སས་བ་ད་ལ་མ་མཐང་བ་དག་

མངན་སམ་ལའ།

389

མ་དགའ་ལས་ཀས་ཡལ་དབང་བར་ད་ལས་ཀ་རམ་སན་གས་གཟགས་

མཐང་བའ་བ་བ་ཅ་ཡང་བད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཐག་ཉ་རང་ག་དབང་

གས་གཟགས་གསལ་བ་དང་མ་གསལ་བར་སང་བའ་གཟགས་གང་གས་

དན་ཕན་པ་དང༌། དན་མན་གནད་པ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པའ་ཕར།

འ་ན། ར་མཚའ་མཐའ་ན་དའ་ཆ་སམས་པར་བད་པའ་རའ་གདང་

དང་འད་བའ་མ་ཡད་པ་ད་ཡང་སམས་ཅན་ག་ལས་ཀ་རམ་སན་མ་ཡན་

པར་ཐལ། ཕན་གནད་མ་བད་པའ་ཕར་ཅ་ན།

མ་གབ་ས། ཆ་ན་གནས་པའ་སག་ཆགས་ད་མ་དང༌། ནར་བ་ལན་

པའ་མ་ཁ་ཅག་ལ་ཡང་གནད་པ་མཐང་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་དན་བརན་སས་གར་པའ། །

མང་བ་ཇ་ལའ་ར་བཞན་ད། །

རམ་པ་ཐ་དད་འཛན་བད་ད། །

ལག་མ་བ་ངན་ལགས་ངན་ཡན། །དན་ལ་བརན་ནས་སས་པར་གར་བའ་མང་བ་དབང་ཤས་ད་དག་

དབང་པ་གསལ་མ་གསལ་སགས་ཇ་ལར་ཡད་པའ་ར་བཞན་ད་རམ་པ་ཐ་

དད་སང་ཞང་འཛན་པར་བད་ད། ལག་མ་རམ་མད་ད་འདད་པ་ད་དག་བ་

གས་ངན་པས་ཀན་ནས་བསང་པའ་ལགས་ངན་པ་ཡན་པ་དའ་ཕར།

390

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསམ་པ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་གཞན་བསན་པ་ལ་གཉས།

རགས་པ་དངས་དང༌། ད་ལ་རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(རགས་པ་དངས་)ན།

ཤས་པ་ས་དང་མར་མ་རམས། །

མངན་སམ་དང་ན་ཅག་ཤས་ཀ། །

སད་བད་ཉད་ཀས་ས་མ་ཡ། །

སད་ཅག་རམས་ན་ཞག་པའ་ཕར། །

གང་གས་ཤས་ལ་མད་གསལ་འགར། །ཤས་པ་དང་ས་དང་མར་མ་རམས་ར་མཚན་གང་གས་རང་འཛན་

མངན་སམ་དང༌། ཅག་ཤས་ཀ་དན་པའ་ཤས་པ་ལ་གསལ་བར་སང་བར་

འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཡལ་ཅན་ག་དས་ན་ཡལ་ད་དག་དང། དའ་

རམ་པ་གཉས་ཀ་མད་པའ་ཕར། ཡལ་ད་དག་མད་པར་ཐལ། དའ་དས་ན་

ཞག་པའ་ཕར། དར་ཐལ། དའ་སད་བད་ཡན་པ་ཉད་ཀས་ད་ལས་ས་མར་

གར་པ་ཡ་སད་ཅག་མ་ཡན་པའ་ཕར།

ཕན་འདགས་བད་པ་མ་ཡན་གཞན། །

གསལ་ན་དན་ཀན་གསལ་བར་འགར། །ས་འཛན་མངན་སམ་ཆས་ཅན། ས་ཁད་ཀ་གཟང་དན་ད་གསལ་ན་

མངན་སམ་ལའ།

391

དན་ཀན་གསལ་བར་འགར་བར་ཐལ། ད་ཁད་ལ་ཕན་འདགས་པར་བད་པ་

མ་ཡན་པའ་འབལ་མད་གཞན་ཡན་ཡང་གཟང་དན་ད་གསལ་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན།

གལ་ཏ་ད་ར་ལས་ངས་ན། །གལ་ཏ་ད་གཉས་དས་མཉམ་ཡན་ཡང་ར་ཚགས་གཅག་ལས་སས་

པའ་ས་ད་གཟང་དན་ད་ངས་ལ། གཞན་མ་འཛན་ན་ཞ་ན།

ཤས་ལ་རག་པ་འད་ཡང་མད། །ས་འཛན་ཤས་པ་ལ་ཚགས་པ་གཅག་ལ་རག་ལས་པས་ས་འཛན་

པའ་རག་པ་འད་ཡང་འཐད་པར་མད་ད། ད་ལ་ན་དབང་པའང་འཛན་པར་

ཐལ་བའ་ཕར།

ཡང་ན་ས་འཛན་མངན་སམ་དས་ས་ད་རང་དང་ཚགས་པ་གཅག་

ལས་སས་པས་ད་གཟང་དན་ད་བད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ས་འཛན་ལ་འད་

ཁ་བའ་རའ་རགས་ཡན་པས་གཟང་བར་བའ་སམ་ན། ད་ལར་འཐད་ན་ཡང་

ཤས་པ་ད་ལ་རག་པ་འད་ཡང་མད་པའ་ཕར།

དས་བས་ཤས་ལ་ད་མད་ཀང་། །

དན་ད་སང་བ་ཉད་ཀ་ཕར། །

ད་གསལ་བ་ཞས་བརད་པ་ཡན། །ཁ་བ་ཅག་ག་ལགས་ལ་ས་དས་བས་པའ་ས་འཛན་ཤས་པའ་དས་ན་

392

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་ད་མད་ཀང་ས་ད་གསལ་བ་ཞས་བརད་པ་རགས་པ་ཡན་ཏ། སའ་དན་ད་

རམ་པ་སང་བ་ཉད་ཀ་ཕར།

ལན་ཅག་སས་པའ་དན་གཞན་ན། །

ཕན་འདགས་མན་ཕར་རམ་མ་བད། །དས་ལན་ཅག་སས་པའ་དན་གཞན་ས་ན་ཆས་ཅན། དས་མཉམ་པའ་

ས་འཛན་ལ་རང་འདའ་རམ་པ་གཏད་པར་མ་བད་ད། ད་ལ་ཕན་འདགས་པ་

མ་ཡན་པའ་ཕར།

ཤས་ལ་རང་ག་རམ་པ་ཡས། །

རམ་བད་མན་གསལ་ཇ་ལར་འགར། །དའ་གཟང་དན་ད་གསལ་བར་ཇ་ལར་ཡང་འགར་བ་མ་འཐད་པར་

ཐལ། ཤས་པ་ད་ལ་རང་ག་རམ་པ་དང་འད་བ༌ཡས་རམ་པ་གཏད་པར་བད་

པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། ཡང་ན་རམ་པར་འབད་ཅང་གསལ་བ་མན་ཞས་ས། །

སད་ཅག་མ་ན་རམ་མད་ད་མ་གསལ་ཡང༌། རག་པར་འདད་པའ་

ཤས་པ་རམ་པ་མད་ཀང་གསལ་བར་སང་ང་ཞ་ན།

བརན་གང་ར་ར་ར་སགས་ཀ། །

དན་ཡང་གཞན་ལ་ལས་མད་ཕར། །

འག་བ་ཀན་ག་ཤས་པ་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

393

ཅག་ཅར་རང་ཉད་སད་པར་འགར། །རག་ཅང་བརན་པའ་དངས་པ་གང་ར་ར་དང་ར་བ་སགས་ཀ་དན་ཡང་

ཆས་ཅན། འག་བ་ཀན་ག་ཤས་པ་དས་ཅག་ཅར་རང་ཉད་ཁ་ནས་བསད་

པར་འགར་བར་ཐལ། རན་གཞན་ལ་བལས་མད་ད་འབས་བ་བསད་པའ་

ཕར།

ལན་ཅག་བད་པས་ཕན་འདགས་ཕར། །

འད་ཡ་ད་དག་རམ་འབང་ན། །དབང་པ་ལ་སགས་པའ་ལན་ཅག་བད་པས་ཕན་འདགས་པ་ལ་

བལས་པའ་ཕར། འད་ཡ་འབས་བ་ད་དག་རམ་གས་འབང་ང་ཞ་ན།

སད་ཅག་ས་སར་གཞན་ཡན་བརད། །

འདར་ཡང་སན་ན་སར་བཞན་ན། །འ་ན། ར་ར་སགས་སད་ཅག་ས་སར་རས་གཞན་དང་གཞན་ས་བ་

ཡན་པར་བརད་རགས་པར་ཐལ། ལན་ཅག་བད་རན་ལ་བལས་ནས་འབས་

བ་བསད་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་དག་གས་རང་འཛན་ཤས་པ་བསད་པ་

འདར་ཡང་དས་མཉམ་པ་དང་མ་མཉམ་པ་གང་ཡང་མ་གསལ་བའ་སན་

སར་བཞན་འབང་བར་ཐལ། ཡལ་རམ་མད་ད་འཛན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་དས་ཕས་དན་པ་ལས་ཀང་ས། །ཞས་པ་ལ་བརན་ནས་བ་

ཚལ་གཉས་ས་བསབ་པ་ན། བ་བག་ས་བ་སགས་རམ་མད་པའ་ངར་སན་པ་

394

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་ས་འཛན་རག་བ་རག་བད་ཙམ་ལ་ཚལ་གཉས་ས་བས་པའ་ཚལ་

གཉས་པ་ཅན་སབ་དགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

ད་བདག་ཉད་ཀས་མང་བ་ལ། །

བརད་པ་འགའ་ཡང་ཡད་མ་ཡན། །ས་འཛན་དས་སན་པ་ད་བདག་ཉད་དམ་ང་བ་ཉད་ཀས་གཟང་དན་

ད་བས་ནས་མང་བ་ལ་བརད་པ་འགའ་ཡང་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་གབ་ཟན་

པའ་ཕར། ད་ལ་ན་ཡང་ཚལ་གཉས་བསབ་པ་དགས་པ་མད་པ་མ་ཡན་ཏ།

ད་དན་རང་བཞན་ཉད་མ་གབ། །

ད་ཡང་ཡང་དག་དན་ལས་གབ། །ས་འཛན་ད་སན་པའ་རམ་པའ་རང་བཞན་དང་ལན་པ་ཉད་ད་མ་གབ་

པ་ད་སབ་དགས་པའ་ཕར། ད་ཡང་ཚད་མས་མ་གབ་པའ་སན་མད་ད། ཡལ་

ཡང་དག་པར་དན་པའ་རགས་ལས་འགབ་པའ་ཕར།

རང་སད་ཡལ་གས་ཕ་མད་ཅང་། །

ཐ་དད་པར་མང་མད་ད་ལ། །

འད་ན་འད་ལའམ་འད་ལར་ན། །

མན་ཞས་ཐ་དད་འད་མད་འགར། །གཟགས་དང་ས་ལ་སགས་པ་ཐ་དད་པར་གསལ་པར་མང་བ་མད་

མངན་སམ་ལའ།

395

པར་ཐལ། ཡལ་ཅན་རང་ག་སད་ཡལ་གས་རམ་པ་ཐ་དད་ད་ཤར་བས་ས་

སར་ཕ་བ་མད་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་ལ་གཟགས་འད་ན་འད་ལར་ཡན་ལ།

འད་ལར་ན་མ་ཡན་ན་ཞས་པའ་ཐ་དད་ད་དན་པའ་བ་འད་མད་པར་འགར་

བར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

ཉམས་ས་མང་བ་ཙམ་གས་ན། །

ཐ་དད་འགའ་ཞག་རམ་འབད་མན། །བ་འགའ་ཞག་ཉམས་ས་མང་བ་ཙམ་གས་དན་པས་ཐ་དད་ད་རམ་

པར་འབད་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཡལ་ག་རམ་པ་མ་ཤར་བའ་ཕར།

དབང་པ་སགས་ཀས་བས་པའ་ཁད་པར་ཕ་མ་ཡད་ཀང༌། དན་པས་ཐ་དད་

ད་འབད་མ་ནས་པར་ཐལ། རམ་པ་མ་ཤར་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

ཐ་དད་གསལ་བ་མད་པ་ལ། །

རམ་འབད་བ་མད་མཚ་སགས་བཞན། །ཐ་དད་ད་གསལ་བར་མང་བ་མད་པ་ལ་ཐ་དད་ད་རམ་པར་འབད་པའ་

དན་བ་མད་པས་ཁབ་པའ་ཕར། དཔར་ན། མཚ་མ་སན་ལ་སགས་པ་བཞན་

ན། །

གཉས་པ་རང་རག་སབ་པའ་རགས་པ་ལ་གཉས།

རགས་པ་ས་མས་གབ་པ་དང༌། རགས་པ་གཞན་གས་བསབ་པའ། །

396

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(རགས་པ་ས་མས་གབ་པ་)ན།

ཚལ་གཉས་སབ་པར་བད་པས་ཀང་། །

རང་རག་ཕལ་ཆར་གབ་པ་ཡན། །

རང་ག་ང་བར་གར་སང་བ། །

ད་ཚ་མང་བར་གབ་ཕར་ར། །གཟང་རམ་དང་འཛན་རམ་ག་ཚལ་གཉས་སབ་པར་བད་པའ་རགས་

པས་ཀང་རང་རག་མངན་སམ་ཕལ་ཆར་ཏ་ཞར་རམ་ཤགས་ལ་གབ་པ་

ཡན་ཏ། ཤས་པ་རང་ག་ང་བར་གར་པའ་གཟང་བའ་རམ་པ་སང་བར་གབ་

པ་དའ་ཚ་ད་འཛན་རམ་གས་མང་བར་གབ་པའ་ཕར།

ད་ཡང་ཤས་པ་གཅག་ལ་གཟང་རམ་དང་འཛན་རམ་ག་ཚལ་གཉས་

ཡད་པར་བསབ་པ་ན། ད་གཉས་མང་བ་མང་བད་ད་གབ་ལ། མང་བད་ད་

ཉད་རང་རག་མངན་སམ་མ། །

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་གས་བསབ་པ་)ལ་གཉས།

མང་བད་དན་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་དང༌། དན་པའ་རགས་

ཀས་རང་རག་བསབ་པའ། །

དང་པ་(མང་བད་དན་གཞན་གས་མང་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

བ་མངན་གར་ད་འདད་ཀང་རང་རག་མད་པ་མ་འཐད། རང་བ་ལག་

གར་ཏ་འདད་པ་དགག་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

397

དང་པ་(བ་མངན་གར་ད་འདད་ཀང་རང་རག་མད་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ།

བ་ས་ཕ་ལ་བརགས་ལ་དགག དཀར་སགས་གསལ་བ་ལ་བརགས་

ལ་དགག རང་རག་མད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བའ། །

དང་པ་(བ་ས་ཕ་ལ་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

མང་བ་གཏན་མད་ད་ཐལ་བ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(མང་བ་གཏན་མད་ད་ཐལ་བ་)ན།

རང་རག་མད་ཀང་མང་བད་མད་པར་མ་འགར་ཏ། ཕས་བང་ག་

ཤས་པ་གཞན་གས་མང་ང་ཞ་ན།

ད་དངས་ཅན་ག་བ་ཡས་ན། །

ཤས་འགགས་ཇ་ལར་མང་བ་ཡན། །བ་ས་མ་དའ་རམ་པའ་དངས་པ་ཅན་ག་བ་ཕ་མ་ཡས་ཤས་པ་ས་མ་

ཇ་ལར་ཡང་མང་བ་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཕ་མའ་དས་ན་ཤས་པ་ས་མ་

འགགས་པའ་ཕར།

དས་རང་ང་བ་འང་མང་མད་ཕར། །

ཉམས་མང་མ་ལས་ལག་པར་འགར། །དན་དང་ཤས་པའ་ཉམས་ས་མང་བ་མ་ལས་པ་ལག་པར་འགར་བར་

ཐལ། ཤས་པ་ས་མ་དས་དན་ད་མ་ཟད་རང་ག་ང་བའང་མང་བ་མད་པའ་

ཕར།

398

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དན་ད་སང་བ་དང་ལན་ཤས། །

ད་ན་ཕ་རལ་མངན་ཕགས་སང་། །

བ་ལ་འཛན་པར་བད་པའ་བ། །

རག་ཏ་བདག་ལ་ནང་མངན་ཕགས། །མང་བད་བ་ཕ་མ་ད་ན་ཆས་ཅན། ཁ་ཕ་རལ་ཏ་མངན་པར་ཕགས་

པར་སང་བར་ཐལ༌། རང་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་རང་མཚན་གཟང་དན་ད་སང་

བ་དང་ལན་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། བ་ལ་

འཛན་པར་བད་པའ་འཛན་རམ་ག་བ་རག་ཏ་རང་ག་བདག་ཉད་ལ། ཁ་ནང་

ཁ་ནར་མངན་པར་ཕགས༌པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དན་མ་མང་བར་ཐལ་བ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་མ་མང་བར་ཐལ་བ་)ན།

ཡལ་གང་ག་ན་སང་བ་གང་། །

དས་ད་མང་མན་ཞས་པའང་འཐབ། །ཡལ་སན་པ་གང་ག་རམ་པ་སང་བའ་བ་གང་ཡན་པ་དས་སན་པ་ད་

མང་བ་མ་ཡན་ན་ཞས་པའང་འཐབ་པར་ཐལ། རང་རག་མད་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

399

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ།

དན་དང་འད་བ་ཙམ་དན་རག་པའ་ར་མཚན་ད་མ་འཐད། འད་བ་ཁད་

པར་ཅན་ར་མཚན་ད་མ་འཐད། འད་བ་ཉད་བརགས་ལ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་དང་འད་བ་ཙམ་དན་རག་པའ་ར་མཚན་ད་མ་འཐད་པ་)ན།

གལ་ཏ་ད་དང་འད་བ་ལས། །

མང་གཞན་ཅ་ཡད་ཅས་འདད་ན། །གལ་ཏ་དན་མང་བ་མད་པར་མ་གབ་ས། དན་དང་འད་བ་ཡད་པའ་

ཕར། དན་ད་དང་འད་བ་ལས་མང་བའ་ར་མཚན་གཞན་ཅ་ཡང་ཡད་པ་མ་

ཡན་ན་ཞས་འདད་ན།

འད་བ་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚན་ད། །

མང་བ་ཉད་ན་ཐབ་པར་འགར། །བཞན་དང་དའ་གཟགས་བརན་སགས་འད་བ་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚན་

ད་མང་བ་ཉད་ན་ཐབ་པར་འགར་བར་ཐལ་ལ། །

གཉས་པ་(འད་བ་ཁད་པར་ཅན་ར་མཚན་ད་མ་འཐད་པ་)ན།

གལ་ཏ་བ་འད་ད་མང་ན། །གལ་ཏ། བར་གར་པའ་འད་བས་ད་མང་བར་འཇག་ག་ཞ་ན།

ད་ན་འད་ལས་མང་མ་ཡན། །

400

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ཡ་མང་ད་རང་ཉད་ད། །

ད་ན་འད་བའ་ར་ཅན་མན། །ད་ན་འད་བ་ལས་མང་བར་འཇག་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་འཇག་

པ་ལ་བས་ཁད་པར་ད་བས་པའ་འད་བ་དགས་པའ་ཕར། དས་ན་མང་བ་

རང་རག་ད་ན་དན་དང་འད་བའ་རམ་འཇག་ག་ར་མཚན་ཅན་མ་ཡན་པར་

ཐལ། ཤས་པ་དའ་མང་བ་རང་རག་ད་རང་ཉད་མང་བའ་འཛན་རམ་དའ་

རམ་པར་བཞག་བ་ཡན་པའ་ཕར། རང་རག་འཇག་མ་ནས་ན་དན་མད་པ་

མ་ཡན་པར་ཐལ།

བ་བ་ལས་ཀ་རམ་གཞག་ག །

འད་ན་འཇག་རན་ན་རར་འགར། །དན་ལ་མ་ས་བའ་དན་དང་འད་བ་འད་ན། འཇག་རན་ན་བ་བ་ལས་ས་

གར་པའ་དན་རགས་ཀ་རམ་གཞག་ག་རར་འགར་བ་ཡན་པའ་ཕར། འཇག་

རན་ན་ཕ་རལ་ག་དན་མང་བར་གགས་པ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

རང་ག་ང་བའ་རང་བཞན་དའ། །

མང་བ་ས་འདགས་འཁལ་པ་ལས། །

ས་སགས་མང་བར་གགས་ཡན་ག། །

གཞན་ག་བདག་ཉད་མང་ལས་མན། །

མངན་སམ་ལའ།

401

ཤས་པ་ལས་རས་གཞན་ག་བདག་ཉད་མང་བ་ལས་ཕ་རལ་མང་

བར་གགས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ས་འཛན་རང་ག་ང་བའ་རམ་པའ་རང་

བཞན་དའ་མང་བ་ལ་དན་ད་ས་འདགས་པའ་བ་འཁལ་པ་ལས་ཕ་རལ་ག་

ས་སགས་མང་བར་གགས་པ་ཙམ་ཡན་པའ་ཕར།

བ་ན་ས་སགས་དངས་ཡན་ན། །

ཕ་རལ་དན་ལ་ཚད་མ་གང་། །ས་འཛན་ག་བ་ན་ས་སགས་ཀ་རམ་པའ་དངས་པ་ད་མང་བ་ལ་ཕ་

རལ་མང་བར་བཏགས་པ་ཙམ་ཡན་ན། ཕ་རལ་ག་དན་ལ་ཚད་མ་གང་ཡང་

མད་པར་ཐལ་ལ་ཞ་ན།

བ་ན་ས་སགས་དངས་མན་ན། །

ད་ན་ཇ་ལར་དན་མང་ཡན། །ས་འཛན་ག་བ་ད་ན་ཆས་ཅན། ཇ་ལར་དན་སན་པ་གཟང་དན་ད་

བས་ནས་མང་བ་ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཕ་རལ་ག་ས་སགས་ཀ་རམ་

པའ་དངས་པ་ཤར་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(འད་བ་ཉད་བརགས་ལ་དགག་པ་)ན།

གང་ཚ་མང་བའ་བདག་ཉད་ན། །

འད་བའ་ར་ཅན་མ་ཡན་ན། །

402

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འད་ད་རང་ཉད་གབ་པས་ན། །

དན་གས་ཅ་ཞག་ཉ་བར་སབ། །དན་དང་འད་བ་ཉད་ཀས་ཤས་པའ་མང་བའ་ཆ་ཅ་ཞག་ཉ་བར་སབ་

ས་སབ་མ་ནས་པར་ཐལ། གང་ག་ཚ་ཤས་པས་མང་བའ་བདག་ཉད་ཀ་ཆ་

དན་དང་འད་བའ་རམ་འཇག་ག་ར་མཚན་ཅན་མ་ཡན་པ་དའ་ཚ། འད་ཤས་

པ་ད་རང་ཉད་མང་བའ་འཛན་པའ་རམ་པ་དས་གབ་ཟན་པའ་ཕར།

བདག་ཉད་ཀན་གས་འད་ན་ན། །

ཤས་པ་ཤས་པ་ཉད་མན་འགར། །

ཆ་འགའ་ཞག་གས་མཚངས་ན་ན། །

ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་ཀས་མང་འགར། །ཕ་རལ་དང་བདག་ཉད་ཀན་གས་འད་ན་ན། ས་འཛན་ཤས་པ་ད་

ཆས་ཅན། ཤས་པ་ཉད་མ་ཡན་པར་འགར་བར་ཐལ་ལ། །ཆ་འགའ་ཞག་

གས་མཚངས་པས་དན་མང་བར་འཇག་ན། འད་བ་ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་

ཀས་མང་བར་འགར་བར་ཐལ་ལ། །

ཇ་ལར་ས་སགས་ང་བའ་ཕར། །

ས་སགས་ཉམས་ས་མང་བར་འདད། །ཇ་ལར་ས་སགས་ལས་སས་ཤང་ད་དང་འད་བའ་ང་བ་ཡན་པའ་

མངན་སམ་ལའ།

403

ཕར། ས་སགས་གཟང་དན་ད་ཉམས་ས་མང་བར་འདད་ད་ཞ་ན།

ད་བཞན་ཉམས་མང་ང་བའ་ཕར། །

ད་ཡང་ཉམས་ས་མང་བར་འགར། །ད་བཞན་ད་ས་སང་ཤས་པ་ས་མ་ད་ཡང་ཕ་མ་དས་གཟང་དན་ད་

ཉམས་ས་མང་བར་འགར་བར་ཐལ། ཉམས་མང་ས་མ་ད་ལས་སས་ཤང་ད་

དང་འད་བའ་ང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

ཉམས་མང་ཉམས་ས་མང་ང་ཞས། །

དན་བཞན་ད་ན་ངས་མན་པ། །

ད་ཕར་ཉས་པ་མད་ཅ་ན། །ཉམས་མང་ས་མ་ཉམས་ས་མང་ང་ཞས་ཕ་རལ་ག་དན་བཞན་ད་

ངས་པ་འདན་ནས་པ་མ་ཡན་པ་དའ་ཕར་ཉས་པ་མད་ད་ཞ་ན།

དན་ལའང་ད་ན་རག་ཏ་མད། །འ་ན། ས་འཛན་གས་ཕ་རལ་ག་སན་པའ་དན་ལའང་གཟང་དན་ད་

མ་བད་པར་ཐལ། ངས་ཤས་ད་ན་སན་པ་ལ་རག་ཏ་འདན་པའ་ངས་པ་མད་

པའ་ཕར།

ཡད་པ་ཉད་ཀ་ར་ཡད་ན། །སན་པ་ལ་ངས་ཤས་འདན་བད་ད་ཡད་པ་ཉད་ཀ་ར། སན་པ་ལས་

404

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སས་པ་དང་འད་བ་ཡད་ད་ཞ་ན།

མང་ལ་མད་པའང་ཅ་ཡ་ཕར། །མང་བ་ས་སང་དབང་ཤས་ས་མ་ཆས་ཅན། ཁད་ལ་ས་སང་ཤས་པ་

ཕ་མ་དས་ངས་པ་འདན་པ་མད་པའང་ཅའ་ཕར་ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་

ཁད་ལས་སས་ཤང་ཁད་དང་འད་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དཀར་སགས་གསལ་བ་ལ་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

གསལ་བའ་དན་བརག་པ་དང༌། བརགས་ལ་དགག་པའ། །

དང་པ་(གསལ་བའ་དན་བརག་པ་)ན།

གཞན་ཡང་དཀར་སགས་མཐང་བ་ན། །

དཀར་སགས་མངན་པར་གསལ་བ་ཡ། །

རང་བཞན་རག་པ་གསལ་བ་ན། །

སས་པའ་སང་བ་འད་གང་ཡན། །གཞན་ཡང་དཀར་སགས་མངན་སམ་ད་མཐང་བ་ན་ཤས་པ་ལ་

དཀར་སགས་མངན་པར་གསལ་བ་ཡ་རང་བཞན་དཀར་པ་རག་པ་གསལ་

བ་སས་པའམ། ཤས་པའ་སང་བ་འད་གང་ཡན།

ད་ཅ་དཀར་སགས་མངན་གསལ་ལས། །

གཞན་དངས་འན་ཏ་བདག་གར་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

405

ད་ཅ། དཀར་པ་སགས་དཀར་སགས་མངན་པར་གསལ་བའ་ཤས་

པ་ལས་རས་གཞན་པའ་དངས་པ་ཡན་ནམ། འན་ཏ་ཤས་པ་དའ་བདག་ཉད་

ད་གར་པ་ཡན།

གཉས་པ་(བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

གསལ་བད་ལས་རས་གཞན་ཡན་པ་དགག་པ་དང༌། གསལ་བད་

རང་ག་བདག་ཉད་ཡན་ན་རང་རག་གབ་པའ། །

དང་པ་(གསལ་བད་ལས་རས་གཞན་ཡན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཡལ་མ་གསལ་བར་ཐལ་བ་དང༌། ཡལ་ཤས་པའ་ཁད་པར་ཅན་ད་མ་

འཛན་པར་ཐལ་པའ། །

དང་པ་(ཡལ་མ་གསལ་བར་ཐལ་བ་)ན།

གཞན་དངས་ཡན་ན་གསལ་བ་ན། །

གསལ་མན་ཅ་ལར་དཀར་གསལ་འགར། །ཤས་པ་མངན་པར་གསལ་བའ་དཀར་སགས་ལས་རས་གཞན་པའ་

དངས་པ་ཡན་ན། ཡལ་གསལ་བར་བད་པའ་ཤས་པ་ན་ཆས་ཅན། ཅ་ལར་

ཁད་དཀར་པ་གསལ་བར་འགར་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་གསལ་བ་མ་

ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

ཤས་པ་གསལ་ཡན་ད་གསལ་མན། །

འག་བ་མ་ལས་གསལ་མ་ཡན། །

406

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་པ་རང་གསལ་བ་ཡན་ན། ཡལ་གསལ་བ་འཐད་ལ། ཤས་པ་ད་

རང་གསལ་བ་མ་ཡན་ན། འག་བ་མ་ལས་པ་ཡལ་ད་གསལ་བ་མ་ཡན་པས་

ཁབ་པའ་ཕར།

རང་མ་གསལ་ཡང་ཤས་པ་ཕ་མ་གཞན་གས་གསལ་བར་བད་ད་ཞ་

ན།

གསལ་བ་གསལ་གཞན་གས་གསལ་ནའང་། །

ཐག་པ་མད་པར་ཐལ་འགར་ཕར། །ཡལ་གསལ་བའ་སབ་བད་ཐག་པ་མད་པར་ཐལ་བར་འགར་ཏ།

གསལ་བའ་ཤས་པ་ས་མ་རང་མ་གསལ་བར་ཤས་པ་རས་གཞན་གས་

གསལ་བར་བ་དགས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཡལ་ཤས་པའ་ཁད་པར་ཅན་ད་མ་འཛན་པར་ཐལ་པ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

མཐང་དང་འབལ་པ་ཤས་མད་པ། །

ཅ་ལར་ད་ཡས་ཁད་པར་འགར། །

གང་ཕར་གཉས་ལས་གཅག་རགས་ཚ། །

གཉས་པ་མཐང་བ་ཡད་མ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

407

ཤས་པས་དཀར་པ་མཐང་ང་ཞས་ཅ་ལར་ཤས་པ་དཀར་པ་ད་ཡས་

ཁད་པར་ད་བས་པ་དན་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། མཐང་བད་ཤས་

པ་དང༌། དན་ག་འབལ་བ་ཤས་པ་མད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། གང་ག་ཕར་ན་

དན་དང་ཤས་པ་གཉས་ལས་གང་རང་གཅག་རགས་པའ་ཚ་གཉས་པ་

མཐང་བའ་ཚད་མ་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། ས་མ་ལ་ཁབ་པ་ཡད་པར་ཐལ།

གཉས་དག་འབལ་བར་མཐང་བ་ན། །

མཐང་ཞས་བ་བར་ངས་པར་འགར། །དན་ཤས་གཉས་ཡལ་ཡལ་ཅན་དག་ཏ་འབལ་བར་མཐང་བ་ན་ཤས་

པས་དན་མཐང་ང་ཞས་བ་བར་ངས་པར་འགར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གང་གས་མཐང་བ་འད་བ་ན། །

སམས་གཞན་གས་ན་མཐང་གར་པ། །

ད་ལ་མཐང་ཞས་བརད་ཅ་ན། །ར་མཚན་གང་གས་མཐང་བ་དཀར་འཛན་དང༌། དཀར་པའ་རམ་པ་

ཅན་ད་འད་བ་སས་པའ་སམས་ཕ་མ་གཞན་གས་མཐང་བར་འགར་བ་ད་ལ་

ཤས་པས་དཀར་པ་མཐང་ཞས་བརད་པ་ཡན་ག། དན་མཐང་དས་ན་ཤས་

པ་མཐང་བའ་རང་རག་ཡད་པ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

408

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འད་འད་བས་ན་རང་རག་གབ། །

ཅ་ས་རང་དངས་མ་རག་ན། །

ཅ་ལར་གཞན་ག་ང་བ་རག །ཤས་པ་ཕ་མ་འད་ཆས་ཅན། རང་རག་གབ་པར་ཐལ། དཀར་པ་དང་

འད་བའ་རམ་པ་སང་བའ་ཕར། ཅ་ས། དཀར་འཛན་རང་རག་དངས་པ་རང་

མང་བད་ཀས་མ་རག་ན། དཀར་འཛན་ཆས་ཅན། ཅ་ལར་དཀར་པ་གཞན་

ག་ང་བ་རག་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ་ལ། །

གཞང་འདས་རང་རག་མན་ན་གཞན་རག་མ་ཡན་པས་ཁབ་པར་

བསན་པ་མ་འཐད་ད། མག་མཇག་ཀན་ཏ་ཡལ་ཤས་གཉས་ཀ་འཛན་བད་

ས་སར་སབ་པའ་ཕར་ར། །

འད་བ་ལས་ན་མང་ཞས་པའང་། །

སར་ཉད་རམ་པར་བསལ་བ་ཡན། །དན་དང་འད་བ་ལས་མང་བ་འཇག་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་

འཇག་ནས་ས་ཞས་པའང་སར་ཉད་རམ་པར་བསལ་བ་ཡན་པའ་ཕར།

མཐང་བ་དག་ན་འདར་འཛན་ན། །

དན་ན་སར་མཐང་ཡད་མན་པས། །

ཅ་ལར་ད་ན་མཐང་བ་དང་། །

མངན་སམ་ལའ།

409

འད་བ་ཡན་པར་དས་ངས་འགར། །ཕས་ཀ་ཤས་པ་དས་ཅ་ལར་དཀར་པ་ད་ན་མཐང་བ་དཀར་འཛན་

དང་འད་བ་ཡན་པར་ངས་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། དན་སར་མཐང་

བའ་དས་ན་ཤས་པ་མང་བད་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། ཚད་

མས་མཐང་བའ་ཡལ་དག་ན་ཕན་ཚན་འད་བར་འཛན་དགས་པའ་ཕར།

འད་བ་ཉད་ཀང་མ་འདད་པ། །

གང་ཡན་ད་ལ་གཉས་མཐང་མད། །

ད་ཚ་དན་དང་ཤས་པ་ཞས། །

ད་དག་སས་ས་ག་ལ་ཡད། །ཤས་པ་ཡལ་དང་འད་བ་ཉད་ཀང་མ་འདད་པའ་བ་བག་ས་བ་སགས་

གང་ཡན་པའ་ལགས་ད་ལ་དན་དང་ཤས་པ་གཉས་ཀ་ཚད་མས་མཐང་བ་

མད་པར་ཐལ། རང་རག་མད་ཅང་ཡལ་ག་རམ་པའང་མད་པའ་ཕར། འདད་

ན། དའ་ཚ་འད་ན་དན་དང༌། འད་ན་ཤས་པ་ཞས་དན་ཤས་ད་དག་ས་སར་

སས་ས་ག་ལ་ཡད་ད་མད་པར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

གཉས་པ་(གསལ་བད་རང་ག་བདག་ཉད་ཡན་ན་རང་རག་གབ་པ་)ན།

ཅ་ས་རང་དངས་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཅ་ས་ཤས་པ་རང་ཉད་དཀར་པ་གསལ་བའ་དངས་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

410

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འ་ན་ད། །

རང་ཉད་རབ་ཏ་གསལ་བར་འགར། །

གང་ཕར་ད་མ་གསལ་ན་ན། །

དན་མ་གསལ་བ་ཉད་ད་འགར། །འ་ན། ཤས་པ་ད་རང་ཉད་རབ་ཏ་གསལ་བར་འགར་བར་ཐལ། ཤས་

པ་ཡལ་གསལ་བ་ཡན་པའ་ཕར། གང་ག་ཕར། ཤས་པ་ད་རང་མ་གསལ་

བའ་ང་བ་ཡན་ན། ད་ལ་དན་མ་གསལ་བ་ཉད་ད་འགར་བར་ཐལ། རང་མ་

གསལ་བའ་ཕར།

གསམ་པ་(རང་རགས་མད་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ལ་གསམ།

རགས་པ་ད་དག་གས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་དང༌། བད་སགས་ལ་

རང་རག་བསབ་པ་དང༌། ཤས་པ་རས་གཞན་གས་མང་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བའ།།

དང་པ་(རགས་པ་ད་དག་གས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན།

བདག་རག་མན་པའ་ཕགས་དག་ལ། །

དན་ཀན་མཐང་མད་འད་ཡས་ན། །

བ་ན་མངན་སམ་མན་ས་བ། །

གང་ཡན་ད་ལའང་ལན་བཏབ་བ། །ཤས་པ་བདག་ཉད་རག་པ་མ་ཡན་པའ་ཕགས་དག་ལ་ཤས་པས་

མངན་སམ་ལའ།

411

དན་ཀན་མཐང་བ་མད་པའ་ཉས་པ་བརད་པ་འད་ཡས་ན་ཆས་ཅན། རང་བ་

མངན་སམ་མ་ཡན་པར་ས་བ་གང་ཡན་པའ་སད་པ་པ་ད་ལའང་ལན་བཏབ་

ཟན་ཏ། དན་ཤས་གཉས་ཀ་རག་པའ་བ་མད་པར་ཐལ་བའ་གནད་པ་བརད་

པའ་ཕར།

གཉས་པ་(བད་སགས་ལ་རང་རག་བསབ་པ་)ན།

རན་དམགས་གམས་པའ་ཁད་པར་ལས། །

ཐ་དད་པར་ན་འཇག་པ་ཅན། །

བད་སག་འདད་པ་ལ་སགས་པའ། །

ཁད་པར་མངན་སམ་ད་དག་ན། །

བ་ཉད་ད་ལས་ཐ་དད་གཞན། །

ད་ཤས་གང་ཡན་ཅང་ཟད་ཀང་། །

རགས་མད་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཚར་བ་བད་སག་དང༌། འདད་པ་དང་མ་འདད་པ་ལ་སགས་པའ་ཁད་

པར་མངན་སམ་ད་གབ་པར་ཐལ། རག་མད་མ་འཁལ་བས་གསལ་བར་

རགས་པའ་ཕར། མངན་སམ་ད་གབ་ཀང་བ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་དག་ན་བ་ཉད་ཡན་པར་ཐལ། རན་དབང་པ་དང༌། དམགས་པ་ཡལ་

དང༌། ཡད་བད་གམས་པའ་ཁད་པར་ལས་འདད་མ༌ འདད་ཐ་དད་པར་ཡལ་

412

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལ་འཇག་པ་ཅན་ད་ཡན་པའ་ཕར། དས་ཅ་གབ་ཅ་ན། རང་རག་གབ་པར་

ཐལ། བད་སག་ད་དག་བ་གང་ཞག་ད་ལས་ཐ་དད་པའ་རས་གཞན་ད་ཤས་

ཤང་མང་བ་གང་ཡན་པ་ཅང་ཟད་ཀང་ཚད་མས་རགས་པ་མད་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(ཤས་པ་རས་གཞན་གས་མང་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ལ་གཉས།

ཧ་ཅང་ཐལ་བ་དངས་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཧ་ཅང་ཐལ་བ་དངས་)ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་གཞན་གས་རག་ཡན་ན། །

གཞན་གས་ཀང་ན་ད་སད་འགར། །བད་སག་ཤས་པ་རས་གཞན་གས་རག་ཅང་མང་དགས་པ་ཡན་ན་

སས་བ་གཞན་གས་ཀང་རང་ག་བད་སག་ད་སད་ཅང་མང་བར་འགར་བར་

ཐལ། རང་ག་བད་སག་མང་བའ་བ་དང་གཞན་གས་ད་ལ་རག་པའ་བ་

གཉས་པ་ད་མང་ཚལ་མཚངས་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་དས་བསད་པ་དང་དར། །

སང་བའ་བ་རག་གཞན་མན་ན། །གལ་ཏ། བད་སག་དས་བསད་པ་དང་དར་སང་བའ་བས་རག་ཅང་

མང་བ་ཡན་ག་གཞན་ག་བ་རང་ག་བད་སག་ལས་སས་པ་མ་ཡན་པའ་

ཕར། ད་རག་པ་ཡན་ཡང་མང་བ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

དམགས་པར་བད་པ་གཞན་ལ་ཡང་། །

མངན་སམ་ལའ།

413

གཉས་འད་གདན་མ་ཟ་བར་ཡད། །རང་ག་བད་སག་ལ་དམགས་པར་བད་པའ་སས་བ་གཞན་ག་ཡད་

རག་ལ་ཡང་ཆས་ཅན། རང་ག་བད་སག་མང་བར་ཐལ། རང་ག་བད་སག་

ལས་སས་པ་དང་དམགས་པའ་གཉས་ཚགས་འད་གདན་མ་ཟ་བར་ཡད་

པའ་ཕར། མ་གབ་ན། ད་རམ་མད་ཐག་ཕད་ད་མང་བ་འགལ་ལ། །

ཅ་ས་ད་ལས་སས་མན་ཞང་། །

དར་སང་ཅན་ཡང་མ་ཡན་ན། །

བ་ད་ཡལ་མད་ཅན་ད་འགར། །ཅ་ས། བད་སག་ད་ལས་སས་པ་མ་ཡན་ཞང་བད་སག་དར་སང་བ་

ཅན་ཡང་མ་ཡན་ན། གཞན་ག་ཡད་བ་རག་པ་ད་ཆས་ཅན། གཟང་ཡལ་མད་

པ་ཅན་ད་འགར་བར་ཐལ། རང་ཡལ་ག་རམ་པ་མ་ཤར་བའ་ཕར། བད་སག་

ད་ཉད་གཟང་ཡལ་ད་མ་བས་ཀང༌། དའ་ས་ཡན་གར་བ་གཟང་ཡལ་ད་བད་

ད་ཞ་ན།

ད་མ་བཟང་ན་ས་དག་ཀང་། །

མ་འཛན་ད་ན་ཅང་ཟད་ཀང་། །

དངས་མན་ཞས་ཀང་སར་བཤད་ད། །གཞན་ག་བད་སག་ལ་རག་པའ་བ་ཆས་ཅན། བད་སག་ད་མ་གཟང་

414

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ན། དའ་ས་ཡན་གར་བ་དག་ཀང་གཟང་དན་ད་བས་ནས་མ་འཛན་པར་ཐལ།

ས་ཡན་གར་བ་ད་ན་ཅང་ཟད་གཟང་དན་ག་དངས་པར་ཡད་པ་མན་ན་ཞས་

ཀང་སར་བཤད་ཟན་པའ་ཕར།

ད་ཕར་དན་སང་བ་ད་ན། །

བ་ད་ལས་གཞན་མན་དས་ན། །

མངན་སམ་དང་ན་བདག་རག་གབ། །གཞན་ག་བད་སག་ལ་རག་པའ་བ་ལ་དན་སང་བ་ད་ན་བ་ད་ལས་

རས་གཞན་མ་ཡན་ཏ། ད་རས་ས་མ་གབ་པ་དའ་ཕར། དས་ན་བད་སག་

མངན་སམ་ད་གབ་པ་དང༌། ད་ཡང་རང་ག་བདག་ཉད་འཛན་རམ་དས་རག་

པར་གབ་ས། མང་བད་རས་གཞན་རགས་པས་མ་འཐད་པ་དས་ནའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

གནད་བད་དགད་པ་དང༌། རལ་འབར་མངན་སམ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་

བའ། །

དང་པ་(གནད་བད་དགད་པ་)ན།

གལ་ཏ་ད་ལ་འཛན་བད་ཀང་། །

མངན་སམ་ཉད་ན་མན་ཞ་ན། །གལ་ཏ། གཞན་ག་བད་སགས་ད་ལ་དམགས་ནས་འཛན་པར་བད་

ཀང་ད་མངན་སམ་ཉད་ད་འཛན་པ་མ་ཡན་ལ། རང་ག་བད་སག་མང་བད་

མངན་སམ་ལའ།

415

དས་མངན་སམ་ད་འཛན་པས་མང་བའ་ཚལ་མ་མཚངས་ས་ཞ་ན།

དན་མཚངས་ཐ་དད་ད་གང་ལས། །ཚར་བ་བད་སག་ཆས་ཅན། རང་རད་ཀ་མང་བད་ཕ་མས་མངན་

སམ་ད་མང་བ་དང༌། གཞན་རད་ཀ་རག་པས་ལག་གར་ད་འཛན་པའ་ཚལ་

ཐ་དད་པ་ད་ར་གང་ལས་ཀང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་གཉས་ཀས་དན་ཁད་

རམ་མད་ཐག་ཕད་ད་འཛན་པར་མཚངས་པའ་ཕར། གལ་ཏ་རམ་པ་འད་

ཡང་མང་མ་མང་ག་ཁད་པར་མ་འགལ་བར་ཐལ། རང་ག་བད་སག་རང་

གས་མང་བའ་ར་སན་ག་མ་མཐང་བའ་ལས་ཡད་ལ། གཞན་ལ་རང་ག་བད་

སག་མང་བའ་ར་ད་མད་པའ་ཕར།

མ་མཐང་དན་གཅག་ལན་སགས་ཀས། །རང་ག་བད་སག་དང་ད་མང་བད་ཀ་བ་ཕ་མ་བདག་ག་དན་གཅག་

ལན་པ་སགས་ཀས་འབལ་ལ། གཞན་ལ་ད་མད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་མང་བ་ངས་ཡན་ན། །དས་ན། གལ་ཏ། མང་བད་ཀ་བ་ས་སར་ངས་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

གཞན་ན་རམ་ཀན་འཛན་མ་འགར། །

མང་བའ་དབ་བའང་བསལ་ཟན་ཏ། །གཞན་ག་བད་སག་གཞན་གས་རམ་པ་ཀན་ཏ་འཛན་པར་མ་འགར་

བར་ཐལ། ད་འཛན་པའ་ར་སན་ག་ལས་ལ་སགས་པ་མད་པའ་ཕར། རང་

416

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ག་བད་སག་རང་བ་ཕ་མས་མང་ལ་སས་བ་གཞན་རད་ཀ་བས་མ་མང་

བའ་ཁད་པར་ཡང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་གཉས་ཀས་མང་བ་དང་མ་མང་

བའ་དབ་བའང་བསལ་ཟན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རལ་འབར་མངན་སམ་ལ་ཧ་ཅང་ཐལ་བ་)ན།

གང་དག་རལ་འབར་མངན་སམ་གས། །

གཞན་ག་བད་བ་ལ་སགས་པ། །

མང་ལ་ཉམས་མང་མཚངས་པས་ན། །

ད་ཡང་ད་བཞན་གདང་བར་འགར། །རང་ཕན་པ་དང༌། སད་པ་པ་སགས་མ་གཏགས། རལ་འབར་མངན་

སམ་ཁས་ལན་པ་གང་དག་རལ་འབར་མངན་སམ་གས་གཞན་ག་བད་བ་

ལ་སགས་པ་མང་ཞང་དམགས་པའ་རལ་འབར་པ་ད་ཡང་སས་བ་གཞན་ད་

བཞན་ད་བད་བས་སམ་ཞང་སག་བསལ་གས་གདང་བར་འགར་བར་ཐལ།

བད་སག་ཅན་ག་སས་བ་ད་དང་ཉམས་ས་མང་ཚལ་མཚངས་པའ་ཕར། མ་

གབ་ན། ཤས་པ་རས་གཞན་གས་རམ་པ་མད་པར་འཛན་པར་མཚངས་པ་

ཉམས་ས། །

གལ་ཏ་ཡལ་དབང་འདས་མད་པས། །

ད་ལས་བང་བའ་སག་བསལ་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

417

ད་དག་ལ་ན་ས་མན་ན། །གལ་ཏ། བད་སག་བསད་པའ་ཡལ་དང༌། རལ་འབར་པའ་དབང་པ་

འདས་ཤང་ཕད་པ་མད་པས་ཡལ་དབང་འདས་པ་ད་ལས་བང་བའ་བད་བ་

དང་སག་བསལ་ན་རལ་འབར་པ་ད་དག་ག་རད་ལ་ས་བ་མན་ན་ཞ་ན།

སག་བསལ་སས་པར་གར་ཉད་ན། །

སག་བསལ་མང་མན་འན་ཀང་ན། །

སག་བསལ་ཤས་པ་སས་པ་ཡན། །བད་བ་དང་སག་བསལ་ལ་དམགས་པའ་ཤས་པ་སས་པ་ཙམ་གས་

བད་སག་མང་བ་ཡན་པར་ཐལ། བད་བ་དང་སག་བསལ་མང་བད་ཀ་ང་

བར་སས་པར་གར་པ་ཉད་ན། བད་བ་དང་སག་བསལ་མང་བའ་དན་མ་

ཡན་ག། འན་ཀང་རམ་པ་མད་པའ་མང་བད་ཕ་མ་སས་པ་ཙམ་གས་མང་

བར་འཇག་པའ་ཕར། འདད་ན། རལ་འབར་པས་ཀང་གཞན་ག་བད་སག་

མང་བར་ཐལ་བ་ས་ན་གནས་ས། །འ་ན། ཁད་རང་ལ་ཡང་རང་ག་བད་སག་

མང་བད་དང༌། རལ་འབར་པ་གཉས་ཀས་རང་ག་བད་སག་མངན་སམ་ད་

དམགས་པའ་ཕར་མཚངས་ས་ཞ་ན།

སག་བསལ་ལ་སགས་མང་མན་པར། །

གདང་དང་ཕན་འདགས་ར་མ་ཡན། །

418

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

རང་རད་ཀ་སག་བསལ་གས་རལ་འབར་པ་ལ་གདང་བ་དང༌། བད་

བས་ད་ལ་ཕན་འདགས་པའ་ར་མ་ཡན་པར་ཐལ། བད་བ་དང༌། སག་བསལ་

ལ་སགས་པ་མང་བད་ཀ་ང་བར་སས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

གང་ཚ་རང་ཉད་སག་བསལ་ག། །

རང་ག་ང་བར་སང་བ་ན། །

གདང་ཡན་ད་དམགས་ཤས་མན་པ། །

ད་ཚ་ད་ལར་ཐལ་མ་འགར། །ཁ་བ་ཅག་ལ་གང་ག་ཚ། བད་སག་ད་ལ་དམགས་པའ་ཤས་པ་རས་

གཞན་སས་པ་ཡན་པ་དའ་ཚ། བད་སག་ཅན་ད་ལར་སམ་ཞང་གདང་བར་

ཐལ་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། མང་བད་རང་ཉད་མང་བ་སག་བསལ་ག་རང་

ག་ང་བར་སང་བ་དའ་ཚ། སག་བསལ་གས་གདང་བ་ཡན་པའ་ཕར།

དས་ན་ཤས་པ་ཐམས་ཅད་ཀ། །

དམགས་མང་དག་ན་ཐ་དད་ཡན། །

དན་དང་འད་བ་དམགས་པ་ས། །

རང་ཉད་གསལ་བ་བདག་མང་ཡན། །དས་ན་ཤས་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་དམགས་མང་དག་ན་འཇག་བད་ཐ་

དད་པ་ཅན་ཡན་པར་ཐལ། དམགས་བའ་ང་བར་མ་སས་ཀང་དམགས་བའ་

མངན་སམ་ལའ།

419

དན་དང་འད་བས་དན་ད་དངས་ས་དམགས་པར་འཇག་ལ། མང་བད་རང་

ཉད་མང་བའ་ང་བར་གསལ་བར་སས་པའ་ས་ནས་མང་བའ་བདག་ཉད་

མང་བར་འཇག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རང་བ་ལག་གར་ད་འདད་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

རང་བ་རགས་ལས་རགས་དགས་པར་ཐལ་བ་དང༌། ད་འདད་ན་མ་

འཐད་པའ། །

དང་པ་(རང་བ་རགས་ལས་རགས་དགས་པར་ཐལ་བ་)ན།

གཞན་ཡང་མངན་སམ་མད་པས་ན། །

བ་ན་རགས་ལས་རགས་པར་འགར། །རང་རད་ལ་བ་རགས་ལས་རགས་དགས་པར་འགར་པར་ཐལ། རང་

བ་འཇལ་བའ་ཚད་མ་ཡད་པ་གང་ཞག་ཚད་མ་གཞན་ཡང་མངན་སམ་མད་

པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་འདད་ན་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས།

རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་མ་སད་པ་རས་པར་བཤད་པ་དང༌།

རང་བ་ལག་ཏ་གར་ན་འབལ་པ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མ་འཐད་པའ། །

དང་པ་(རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་མ་སད་པ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

དབང་སགས་ལས་གཞན་རགས་ས་མ་རང་བ། དབང་སགས་ཉད་

རགས་ས་མ་རང་བ། རང་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བའ། །

420

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དང་པ་(དབང་སགས་ལས་གཞན་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན།

ད་ཡང་དབང་པ་དན་ནམ་བ། །

ཡང་ན་ཡད་བད་ས་མར་འགར། །

ར་འབས་ཚགས་པ་འད་དག་ལས། །

འབལ་པ་ཅན་གཞན་ཡད་མན་ཏ། །

ནས་པ་མཐང་བ་མད་ཕར་ར། །རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་འབས་རགས་ཡང་དག་ད་ཡང་མག་སགས་

དབང་པ་དང༌། གཟགས་སགས་དན་ནམ། བ་དབང་ཤས་སམ། ཡང་ན་ཡད་

བད་ས་མར་འགར་བར་ཐལ། ད་འདའ་འབས་རགས་ཡད་པ་གང་ཞག་ར་

འབས་ཀ་ཚགས་པ་འད་དག་ལས་བ་དང་འབལ་པ་ཅན་བདག་ཡད་ཕད་པ་

སགས་གཞན་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར། དར་ཐལ། བདག་ཡད་ཕད་པས་ས་ལ་

ཡང་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་ཚད་མས་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དབང་སགས་ཉད་རགས་ས་མ་རང་བ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་དངས་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན།

ད་ལ་འཁལ་ཕར་དབང་པ་མན། །

དན་ཡང་ད་བཞན་བ་ཡད་བད། །

མངན་སམ་ལའ།

421

ཤས་ཡན་ད་ཡང་མ་གབ་ཉད། །

མ་གབ་པ་ན་རགས་ཉད་མན། །མག་ག་དབང་པ་ལ་བ་ཆས་ཅན། རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་

ཡང་དག་མ་ཡན་པར་ཐལ། བ་ད་ལ་འཁལ་པའ་ཕར། དན་ཡང་ཆས་ཅན་ད་

གཟང་ནས་ད་བཞན་ད་ཐལ་བ་འཕན་ན། །བ་དབང་ཤས་དང༌། ཡད་བད་ས་

མ་ད་ཡང་ཆས་ཅན། རགས་དར་མ་རང་བར་ཐལ། ཤས་པ་ཡན་པས་བསབ་

བ་གབ་པའ་སར་མ་གབ་པ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། བསབ་བའ་

སར་མ་གབ་པ་ན་རགས་ཡང་དག་ཉད་མན་པས་ཁབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གལ་ཏ་དན་གསལ་རགས་ཡན་པར། །

འདད་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ། སན་པ་ལ་སགས་པའ་དན་གསལ་བར་མཐང་བས་ད་བ་

སབ་པའ་རགས་ཡན་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

དན་གསལ་ད་ཉད་འདས་གསལ་བར་བད་པའ་གསལ་བད་ཡན་

ནམ། འད་གསལ་བར་བ་བའ་དན་ག་ཁད་པར་ཡན། དང་པ་ལར་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ཉད་ཤས་མན་ནམ། །

འདས་ན་གསལ་གར་དན་བསལ་ཏ། །

422

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསལ་བ་ཉམས་ས་མང་མན་ན། །

ད་ཡས་གསལ་འགར་མ་ངས་ཕར། །ད་རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་ས་མ་རང་བར་ཐལ། ད་ཉད་ཤས་

པ་མན་ནམ་ཡན་པའ་ཕར། ད་རགས་ཡང་དག་མ་ཡན་པར་བསན་པ་འདས་

ན། ཤས་པས་གསལ་བར་གར་པའ་དན་ཡང་རང་བ་སབ་པའ་རགས་ཡན་

པ་བསལ་ཏ། གསལ་བར་བད་པའ་བ་ཉམས་ས་མང་བ་མ་ཡན་ན་ད་ཡས་

གསལ་བར་གར་པའ་དན་མ་ངས་པའ་ཕར།

འན་ཏ་གསལ་ད་དན་ཉད་ཀ། །

ཁད་པར་འགའ་ཞག་ཡན་འདད་ན། །འན་ཏ། རང་བའ་རགས་དན་གསལ་བ་ད་དན་ཉད་ཀ་ཁད་པར་འགའ་

ཞག་ཡན་པར་འདད་ད་ཞ་ན།

ས་བ་དང་ན་འཇག་མད་པའ། །

དན་ལ་ཁད་པར་འགའ་ཡང་མད། །ཕ་རལ་ག་དན་ལ་ཁད་པར་འགའ་ཡང་བར་མད་པར་ཐལ། དན་ལ་

ས་བ་དང་འཇག་པ་མད་པའ་ཕར། མ་གབ་ན་རག་པ་ཉམས་ས། །

ད་འདད་ན་ཡང་ཤས་ས་སར། །

སད་ཅག་འཇག་པར་ཐལ་བར་འགར། །

མངན་སམ་ལའ།

423

སད་ཅག་གས་འཇག་པ་ད་འདད་ན་ཡང༌། དན་འཛན་ག་ཤས་པ་ས་

ཕ་ས་སར་སས་པའ་ཚ། དའ་རའ་དན་ཡང་སད་ཅག་གས་འཇག་པར་ཐལ་

བར་འགར་ཏ། ར་འབས་དས་མ་མཉམ་པའ་ཕར།

སད་ཅག་གས་འཇག་པ་འདད་ན། སར་མ་གསལ་བར་གནས་པའ་

དན་ད་ཉད་ཕས་གསལ་ནས་བའ་རགས་ས་འགར་བ་ཉམས་ས། །

ད་ཡང་ཤས་པའམ་ཤས་མ་གར། །དན་ག་ཁད་པར་ག་གསལ་བ་ད་ཡང་ཚད་མས་ཤས་ཟན་པའམ།

ཚད་མས་ཤས་པར་མ་གར་པའ་དན་གསལ་རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་

རགས་ཡན།

གལ་ཏ་ཤས་པ་རགས་ཡན་ན། །གལ་ཏ། ཚད་མས་ཤས་ཟན་པའ་དན་གསལ་རགས་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཤས་པར་ཡངས་ས་བཅད་མད་པར། །

དས་ཤས་ཞས་བ་ད་གང་ལས། །ཚད་མ་དས་ཤས་པའ་དན་གསལ་ཞས་བ་བ་ད་རང་རད་ལ་བ་སབ་

པའ་རགས་ས་གང་ལས་ཀང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཤས་པ་ཉད་ད་དང་ཚད་

མས་གསལ་རགས་ས་བཅད་པ་མད་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

ཤས་གར་ཉད་ད་བཅད་མད་ཀང་། །

424

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་ན་ཅ་ལར་ག་བད་ཡན། །དན་གསལ་ད་ཚད་མས་ཤས་པར་གར་པ་ཉད་ད་བཅད་པ་མད་ཀང་

ད་ན་ག་བད་ད་འདད་པ་ཅ་ལར་ཡང་ག་བད་ཡན་པ་མ་འཐད་པའ་ཕར།

མཐང་བ་མཐང་གར་མན་་་་་་་་་། །གལ་ཏ། མཐང་བ་དན་གསལ་ད་རང་རད་ལ་བ་མ་གབ་པའ་སར་

རང་ག་ཚད་མས་མཐང་བར་གར་པ་མན་པའ་དན་གསལ་གཅག་བ་སབ་

པའ་རགས་ཡན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གཞན་གར། །སས་བ་གཞན་གས་མཐང་བར་འགར་བའ་དན་གསལ་རང་རད་ལ་

བ་སབ་པའ་རགས་ཡང་དག་ཏ་ཐལ། གསལ་བ་དན་ག་ཁད་པར་རང་རད་

ལ་བ་སབ་པའ་རགས་ཡང་དག་གང་ཞག་ད་བསབ་བ་མ་གབ་པའ་སར་ཚད་

མས་མ་མཐང་བའ་ཕར།

མཐང་གར་འགར་ཡང་མཐང་འགར་མད། །གཞན་གས་མཐང་བར་གར་པའ་དན་ད་རང་གས་འགར་ཡང་མཐང་

བར་འགར་བ་མད་པས་རགས་ས་མ་རང་ང་ཞ་ན།

ཁད་པར་ད་གཞན་མཐང་བ་ལའང་། །

ཡད་ཕར་རང་བ་རགས་པར་འགར། །

མངན་སམ་ལའ།

425

གཞན་གས་མཐང་བའ་དན་གསལ་བའ་རགས་ལས། རང་རད་ཀ་བ་

རགས་པར་འགར་བར་ཐལ། རགས་ཀ་ཁད་པར་དན་གསལ་ད་གཞན་གས་

མཐང་བའ་དན་གསལ་ལའང་ཡད་པའ་ཕར།

ད་ཕར་རང་ཆས་ལས་མད་ཅན། །

དན་ཆས་ཡན་གར་བ་ལས་ན། །

བ་ན་རས་ས་དཔག་མ་ཡན། །དས་ན་རང་བའ་ཆས་ལ་བལས་པ་མད་པ་ཅན་ག་དན་ཆས་ཡན་

གར་བ་ལས་རང་བ་རས་ས་དཔག་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ཚད་མས་

གབ་ན། རང་རད་ཀ་བ་གབ་ཟན། མ་གབ་ན། རགས་ས་མ་རང་བ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(རང་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བ་)ལ་གཉས།

བའ་རས་ས་གར་པའ་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བ་དང༌། རས་

གཞན་རགས་ས་མ་རང་བའ། །

དང་པ་(བའ་རས་ས་གར་པའ་བའ་ཆས་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན།

རང་བའ་ཆས་བད་བ་ལ་སགས་པ་རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་

ཡན་ན་ཞ་ན།

བ་རགས་མངན་སམ་གང་ཡན་པ། །

རང་ཆས་རང་བ་ལས་གཞན་ཅ། །

426

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ར་མཚངས་པ་ལས་སས་པ་ད། །

བ་ལས་ཐ་དད་གང་ལས་ཡན། །བ་སབ་པའ་རགས་མངན་སམ་ད་གབ་པ་གང་ཡན་པ་རང་བའ་ཆས་

བད་བ་ལ་སགས་པ་ཆས་ཅན། རང་བ་ལས་རས་གཞན་ད་ཅར་ཡང་མ་གབ་

པར་ཐལ། རང་ག་གཙ་བ་རམ་ཤས་དང༌། དངས་ར་མཚངས་པ་གཅག་ལས་

སས་པའ་ཕར། འདད་ན། ད་ཡང་རགས་ལས་རགས་དགས་པར་འགར་ར།།

ཁབ་པར་ཐལ། བ་དང་དངས་ར་མཚངས་པ་གཅག་ལས་སས་པ་ད་བ་ལས་

རས་ཐ་དད་གང་ལས་ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རས་གཞན་རགས་ས་མ་རང་བ་)ན།

གཞན་སས་ད་ཡང་འཁལ་པ་ཅན། །བའ་ར་ལས་གཞན་ལ་སས་པའ་བད་བ་ད་ལས་རང་རད་ཀ་བ་མ་

འགབ་པར་ཐལ། བད་བ་ད་ཡང་རང་ག་ཡན་ནམ་གཞན་ག་ཡན་མ་ངས་

པས་རང་ག་བ་ལ་འཁལ་པ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་

འབས་རགས་ཡང་དག་མ་སད་པར་ཐལ།

གཟགས་སགས་ཡལ་ན་ལ་པ་དང་། །

དབང་པ་དང་ན་དམགས་པ་དག །

མ་གཏགས་ད་ཡ་འབས་བ་གཞན། །

མངན་སམ་ལའ།

427

ཉ་བར་མཚན་པ་མ་ཡན་ན། །གཟགས་སགས་ཡལ་ལ་པ་དང༌། དབང་པ་ལ་དང༌། དམགས་པར་

བད་པ་དབང་ཤས་ལ་དག་མ་གཏགས་བའ་སར་ད་ཡ་འབས་བ་གཞན་ཉ་

བར་མཚན་ནས་པ་མ་ཡན་ལ། ད་དག་བའ་འབས་རགས་ས་མ་རང་བའ་

ཕར། དར་ཐལ།

ད་ལ་གཉས་ན་དབང་པ་འདས། །

དན་ལ་དག་ལ་གཟགས་མཐང་ལས། །

སས་པ་གཞན་ད་སད་བལ་བ། །

གང་ཡན་གཅག་ཀང་རགས་པ་མད། །ད་ལ་དབང་པ་དང་ཤས་པ་ལ་ཚན་གཉས་པ་ན། དབང་པའ་མངན་

སམ་ག་ཡལ་ལས་འདས་པའ་ཕར་དང༌། དན་ལ་པ་དག་ལ་གཟགས་མཐང་

བའ་ཤས་པ་ལ་བ་གང་རང་གཅག་ལས་སས་པ་ལས་གཞན་ད་ས་བ་སད་པ་

དང་བལ་བ་གང་ཡན་པའ་ལག་པ་གཅག་ཀང་ཚད་མས་རགས་པ་མད་པའ་

ཕར།

ད་ལར་ཤས་མད་གང་ཡན་ད། །

རགས་ཞས་བ་བ་བབ་ཆལ་ཡན། །ད་ལར་དབང་སགས་གང་ཡན་ད་རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་

428

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཡན་ན་ཞས་བ་བ་ལགས་པར་མ་བརགས་པའ་བབ་ཅལ་འབའ་ཞག་ཡན་

པར་ཐལ། རང་རད་ལ་བ་མ་གབ་པའ་སར་རགས་ད་དག་ཚད་མས་ཤས་པ་

མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(རང་བ་ལག་ཏ་གར་ན་འབལ་བ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མ་འཐད་པ་)ལ་གསམ།

འབལ་པ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་དང༌། ད་མད་པས་གཞན་རད་

ཀ་བ་ཡང་མ་རགས་པར་ཐལ་བ་དང༌། བ་རས་གཞན་གས་མང་བ་ལ་གནད་

པ་གཞན་དགད་པའ། །

དང་པ་(འབལ་པ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ་མད་པ་)ན།

རགས་ཡད་ན་ཡང་ད་དང་ན། །

ལན་ཅག་འབལ་བ་མཐང་མད་པར། །

ཅ་ལར་རགས་འགར་རགས་དག་ན། །

མ་མཐང་བ་ཡ་གསལ་བད་མན། །དན་ལ་སགས་པའ་རགས་འགའ་ཞག་ཡད་ན་ཡང༌། ད་ལས་རང་

རད་ཀ་བ་ཅ་ལར་ཡང་རགས་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་དང་བ་

ལན་ཅག་འབལ་བ་ཚད་མས་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། རགས་

དག་ན་འབལ་བ་མ་མཐང་བ་ལག་གར་ག་དན་གསལ་བད་མ་ཡན་པའ་

ཕར།

རགས་ད་ཉད་ལས་སར་ད་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

429

གབ་པ་ཉད་ད་བརད་ན་ན། །རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་ད་ཉད་ལས་སར་གཞན་རད་ལ་བ་ད་

ན་གབ་པ་ཉད་ད་བས་ན། ཕས་རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་རགས་ས་བརད་ད་

ཞ་ན།

ད་ལ་ཡང་ན་དཔ་གཞན་ཞག །

བསབ་བ་ཡན་ཕར་ཐག་མད་འགར། །རང་རད་ལ་བ་སབ་པའ་འབལ་པ་སབ་བད་ཐག་མད་ད་འགར་བར་

ཐལ། རང་རད་ཀ་བ་སབ་པའ་སར་གཞན་རད་ལ་བ་རགས་ཀས་སབ་

དགས། ད་ལ་ཡང་མཐན་དཔ་སས་བ་གཞན་ཞག་ལ་བ་རགས་ཀས་བསབ་

པར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར། གང་རང་གཅག་ཏ་བ་མངན་སམ་གས་གབ་ན།

རང་བ་ལག་གར་ཡན་པ་ཉམས་ས། །

ད་ཕར་བ་ལས་དན་གབ་ཀ། །

དན་ལས་ཇ་ལར་ཡང་ད་མན། །

ད་མ་གབ་པར་དན་རང་ཉད། །

རབ་ཏ་གབ་པ་མད་ཕར་ར། །འབལ་པ་ངས་བད་མད་པ་དའ་ཕར་བ་མངན་སམ་གས་ཉམས་ས་

མང་བ་ལས་དན་གབ་ཀ། དན་ག་རགས་ལས་ཇ་ལར་ཡང་རང་རད་ཀ་བ་

430

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ད་གབ་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། བ་ད་འཛན་རམ་གས་རབ་ཏ་མ་གབ་པར་དན་

རང་ཉད་སས་ཀང་རབ་ཏ་གབ་པ་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་མད་པས་གཞན་རད་ཀ་བ་ཡང་མ་རགས་པར་ཐལ་བ་)ན།

མངན་སམ་བ་དང་ད་ལས་ན། །

བརད་དང་གཡ་འགལ་སགས་མཐང་ནས། །

གཞན་སམས་རས་དཔག་མ་འགར་ཏ། །

བདག་ལ་འབལ་པ་མཐང་མད་ཕར། །རང་རད་ལ་མངན་སམ་ཚད་མས། བ་ར་དང་ད་ལས་ངག་བརད་པ་

དང་ལས་གཡ་འགལ་སགས་ས་བར་མཐང་བའ་ར་མཚན་གས། གཞན་ལ་

ཡང་ད་དག་མཐང་ནས་གཞན་ག་སམས་རས་ས་དཔག་པར་མ་འགར་བར་

ཐལ། བདག་རད་ལ་ད་གཉས་ཀ་འབལ་པ་ཚད་མས་མཐང་བ་མད་པའ་

ཕར།

ཡད་ཀ་བ་ལ་དན་ག་རགས། །

རབ་ཏ་གབ་པ་ཡད་མན་ཕར། །ཁད་པར་ད་ཡད་ཀ་བ་རག་པ་རང་རད་ལ་ཡད་པར་བསབ་པ་ལ།

དམགས་རན་ག་དན་ག་རགས་ལས་འགབ་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་ལ་

དམགས་རན་རབ་ཏ་གབ་པ་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

431

གསམ་པ་(བ་རས་གཞན་གས་མང་བ་ལ་གནད་པ་གཞན་དགད་པ་)ལ་གསམ།

བ་ས་ཕ་གསལ་བ་གསལ་བད་ད་མ་འཐད། ད་ལ་རད་པ་སང་བ།

དས་ན་རང་རག་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པའ། །

དང་པ་(བ་ས་ཕ་གསལ་བ་གསལ་བད་ད་མ་འཐད་པ་)ན།

ཁད་ཀ་བ་ན་བ་གཞན་གས། །

ཅ་ལར་རབ་ཏ་གསལ་བར་འགར། །

གསལ་མན་བདག་ཏ་མཚངས་པའ་ཕར། །

གསལ་བ་གསལ་བད་གང་ལས་ཡན། །ཁད་ཀ་ལར་ན། དན་བས་གསལ་བར་བད་དགས་པ་ལར། བ་ཡང་

རང་གས་མ་མང་བར་བ་གཞན་གས་གསལ་བར་བད་དགས་པར་འདད་པ་

མ་རགས་ཏ། འད་ལར་བ་ན་བ་ཕ་མ་གཞན་གས་ཅ་ལར་ཡང་རབ་ཏ་གསལ་

བར་འགར་བ་མ་རགས་པར་ཐལ། བ་ས་ཕ་གསལ་བ་གསལ་བད་ར་གང་

ལས་ཀང་ཡན་པ་མ་འཐད་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ད་གཉས་རང་གསལ་བ་

མན་པའ་བདག་ཏ་མཚངས་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་པ་སང་བ་)ན།

ཡལ་ན་ཅ་ལར་གསལ་བ་ཡན། །འ་ན་ཕ་རལ་ག་ཡལ་ཅ་ལར་ཡང་གསལ་བ་ཡན་ན་ཞས་པའ་ཐ་སད་

མ་འཐད་པར་ཐལ། རང་རག་མད་པའ་ཕར་ཞ་ན།

432

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསལ་ལ་ང་བ་འཕ་ཕར་ར། །

གསལ་དའང་ད་ཡ་ང་བ་ཉད། །

རང་ཉད་རབ་ཏ་གསལ་བ་ཡན། །སན་པ་ཆས་ཅན། རང་རག་མ་ཡན་ཡང་གསལ་ལ་ཞས་བརད་པའ་

ར་མཚན་ཡད་ད། གསལ་བ་དབང་ཤས་ལ་རམ་པའ་ང་བ་འཕ་བས་ད་ལར་

བརད་པའ་ཕར། གསལ་བ་དབང་ཤས་དའང་ཆས་ཅན། རང་ཉད་རབ་ཏ་

གསལ་བ་ཞས་བརད་པ་ཡན་ཏ། རང་རག་ག་མང་བ་ཡལ་ག་རམ་པ་ད་ཡ་

ང་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར།

ད་ལར་བ་ལ་བ་འདད་ན། །

བ་ན་རང་ཉད་རག་པར་གབ། །

ད་ལ་མན་ན་ཡལ་ཡང་ན། །

བ་དང་ལན་ཅག་ཆས་མཚངས་ཉད། །ད་ལར་བ་ཕ་མ་ལ་བ་ས་མའ་རམ་པ་འཕ་བར་འདད་ན། བ་ཕ་མ་ན་

ཆས་ཅན། རང་ཉད་རག་པར་གབ་པར་ཐལ་ཡལ་ག་རམ་པ་ཤར་བའ་ཕར།

ད་ལ་མན་ན་ཕ་རལ་ག་ཡལ་ཡང་བ་ཕ་མ་དང་ལན་ཅག་བ་གཞན་ག་

གསལ་བད་ད་ཆས་མཚངས་པ་ཉད་ད་ཐལ། རང་རག་མད་པར་མཚངས་པ་

གང་ཞག་བ་ཕ་མ་བ་གཞན་ག་གསལ་བད་ཡན་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

433

དའ་ཕར་ངད་ཀ་བ་རང་ཉད། །

གསལ་བའ་ང་བས་རབ་གསལ་ཞང་། །

གཞན་དར་ང་བ་འཕ་བ་ཡས། །

གསལ་བ་ན་ན་རབ་གསལ་ཉད། །ངད་ཀ་ལར་ན། བ་རང་ཉད་གསལ་བའ་ང་བར་སས་པས་རབ་ཏ་

གསལ་ཞང་གཞན་ཕ་རལ་གསལ་བ་ཤས་པ་དར་རམ་པའ་ང་བ་འཕ་བ་

ཡས་ད་ཡལ་ད་གསལ་བ་ན། རབ་ཏ་གསལ་བ་ཉད་ཅས་བརད་ད། ད་ལར་

གང་ད་བསབ་པ་དའ་ཕར།

འད་བ་ཡན་ཡང་ད་ཡས་ན། །

བ་གཞན་རབ་ཏ་གསལ་མ་འདད། །

རང་ཉད་རབ་ཏ་གསལ་ཕར་དན། །

ད་ཡ་ང་བས་རབ་གསལ་ཡན། །བ་གཞན་ས་མ་ཆས་ཅན། བ་ཕ་མ་ཁད་དང་འད་བ་ཡན་ཡང་ད་ཡས་

ཁད་རབ་ཏ་གསལ་དགས་པ་མ་འདད་ཅང་མ་རགས་ཏ། རང་ཉད་རབ་ཏ་

གསལ་བའ་ང་བར་སས་པའ་ཕར། དན་གསལ་ཞས་བརད་པའ་ར་མཚན་

ཡད་ད། དན་ད་ཡ་རམ་པའ་ང་བ་ཁད་ལ་རབ་ཏ་གསལ་བར་སང་བ་ཡན་

པའ་ཕར།

434

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

དཔར་སན་གཉས་བཞན་མར་མ་དང་། །

བམ་པ་དག་ཀང་དར་བརན་ནས། །

གསལ་བ་གསལ་བད་ང་བ་ཡས། །

ཐ་སད་རབ་ཏ་རས་པར་བད། །དཔར་ན་སན་མ་གཉས་ཀ་གསལ་བར་མཚངས་པས་གསལ་བ་

གསལ་བད་ད་མ་འཐད་པ་བཞན་དང༌། མར་མ་དང༌། མན་ཁང་ག་བམ་པ་

དག་ཀང་གསལ་བ་གསལ་བད་ཀ་ང་བ་ཡ་ཐ་སད་རབ་ཏ་རས་པར་བད་

པའ་ར་མཚན་ཡད་ད། སན་མའ་འད་དར་བརན་ནས་ད་བ་ཡལ་ད་གསལ་

བར་བད་དགས་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(དས་ན་རང་རག་ངས་པར་ཁས་ལན་དགས་པ་)ན།

ཡལ་དང་དབང་པ་ཙམ་གས་ན། །

མཐང་ཞས་བ་བར་ངས་མ་ཡན། །

དས་ན་གང་ལས་འདར་འགར་བ། །

གཞན་དའང་མཐང་བར་གདན་མ་ཟ། །ར་གང་ལས་ཁ་བས་གཟགས་མཐང་ཞས་པའ་དན་པ་འདར་འགར་

བ་དན་མཐང་བར་མ་ཟད་དན་ལས་གཞན་ཤས་པ་དའང་མཐང་ཞང་མང་བ་

ཡད་པར་གདན་མ་ཟ་ས། ཡལ་དང་དབང་པ་ཙམ་གས་ཁ་བས་གཟགས་

མངན་སམ་ལའ།

435

མཐང་ང་ཞས་བ་བར་ངས་པ་འདན་ནས་པ་མ་ཡན་པས། མང་བའ་ལག་

རས་འཇག་བད་ད་མ་ཐག་རན་ག་ནས་པ་ཡང་ངས་པར་ཡད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་དན་པའ་རགས་ཀས་རང་རག་བསབ་པ་ལ་གཉས།

མདར་བསན་དང༌། རས་བཤད་ད། །

དང་པ་(མདར་བསན་)ན།

རང་རག་སབ་པའ་རགས་པ་བ་ཚལ་གཉས་སབ་པའ་རགས་པ་

འབའ་ཞག་ཏ་ཟད་པ་མ་ཡན་ཏ།

དན་པ་ལས་ཀང་བདག་རག་གབ། །དན་པའ་རགས་ལས་ཀང་ཤས་པ་བདག་ཉད་རག་པར་གབ་པའ་

ཕར།

དན་པའ་རགས་ལས་མང་བ་ཙམ་དཔག་ནས་མང་བ་ད་དན་གཞན་

ཡན་པ་འགག་པའ་མཐའ་གཞན་འགག་པའ་རགས་པ་ལ་བརན་ནས་ཀང་

རང་རག་གབ་མད་ཀ། དན་པ་ལས་རང་རག་དཔག་པའ་ཚལ་འད་ལར་ག་

བར་བ་ས། ཁ་བས་སར་གཟགས་མཐང་སམ་ད་དན་པའ་ཚ། སར་གཟགས་

མཐང་སམ་པ་དང༌། ངས་མཐང་སམ་པའ་ཡལ་དན་པ་དང༌། ཡལ་ཅན་དན་པ་

གཉས་དན་པའ་འཛན་སངས་ལ་ཡད་ལ། དན་པའ་ཡལ་ད་ཡལ་དང་ཡལ་

ཅན་གཉས་བང་བ་ན་མང་བའ་ཡལ་ད་ཡལ་དང་ཡལ་ཅན་གཉས་ཡད་པར་

གབ་བ། །

མང་བ་ཡད་ད། དན་པ་ཡད་པའ་ཕར། ཅས་པའ་རགས་ཀ་ནས་པ་

436

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་སར་ཕ་ན། ཡལ་མང་བ་ཡད་ད། ཡལ་དན་པ་ཡད་པའ་ཕར། ཅས་པ་

དང༌། ཡལ་ཅན་མང་བ་ཡད་ད། ཡལ་ཅན་དན་པ་ཡད་པའ་ཕར། ཅས་པར་

འགར་ལ།

ད་ལ་ཡལ་མང་བ་ན། ས་འཛན་ལ་བ་གཟང་རམ་དང༌། ཡལ་ཅན་མང་

བ་ན། ས་འཛན་མང་བད་འཛན་པའ་རམ་པ་ལ་བ་དན་ག་གཙ་བའ། ། ཤས་

པ་འད་ལ་ཁ་ནང་ད་ཕགས་པའ་ཆ་དང༌། ཕར་ཕགས་པའ་ཆ་གཉས་ཡད་ལ།

ས་མ་ན། འཛན་པའ་རམ་པ་རང་རག་པའ་མངན་སམ་ད་གགས་པ་ད་ཡན་

ལ། གཙ་བར་ད་ཉད་སབ་བཞད་པ་ཡན་ན། །

གཞང་འད་ནས་བཤད་པའ་རང་རག་ག་དཔག་ཚལ་ན། འད་ཁ་ན་

ལར་གནས་ཏ། རང་རག་ཞལ་གས་མ་བཞས་པའ་ཤང་ར་ཆན་པ་གཞན་

གས་ཀང༌། ལགས་འད་ཁ་ན་ལར། ཕགས་ས་མར་བཀད་ནས་དན་པས་

མང་བ་དཔག་ནས་ཀང༌། ཡལ་དང་ཡལ་ཅན་ག་མང་བ་མ་འད་བ་གཉས་

དཔག་མ་ནས་པར་བཤད་ད། །

གཉས་པ་(རས་བཤད་)ལ་གཉས།

རང་རག་མད་ན། ཡ་ག་རང་པ་སགས་འཛན་པའ་ཤས་པ་མ་སད་

པར་ཐལ་བ་དང༌། ད་ཉད་ཀ་གཞང་འཛགས་པར་བཞད་ནས་ཁ་ཕར་ཕགས་

ནས་ཡལ་འཛན་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བའ། །

དང་པ་(རང་རག་མད་ན་ཡ་ག་རང་པ་སགས་འཛན་པའ་ཤས་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

མངན་སམ་ལའ།

437

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

གལ་ཏ། དན་པའ་རགས་ཀས་མང་བ་ཙམ་སབ་ན། གབ་ཟན་པས་

ཡང་སབ་བད་བཀད་པ་དན་མད་པའ་མ་གབ་པར་འགར་ལ། རང་རག་ཡད་

པར་སབ་ན་མཐན་དཔ་མད་པས་སབ་མ་ནས་པའ་འགལ་རགས་ཁ་ནར་

འགར་ར། །

ཤས་པ་གཞན་གས་རག་ན་ན། །དས་ན། ཤས་པ་ས་མ་རམས་ཤས་པ་རས་གཞན་གས་རག་ཅང་

མང་བ་ཡན་ན་ཞ་ན།

རང་སགས་འཛན་པར་མ་འགར་ཏ། །

ཡན་རང་གནས་པ་མད་ཕར་ར། །ཡ་ག་རང་པ་དང༌། ཐང་ང་སགས་ཉན་ཤས་ཀས་འཛན་པར་མ་

འགར་བར་ཐལ། ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ས་མ་འཛན་པའ་ཚ། ད་འཛན་པའ་བ་

མང་བད་མད་པས་ད་ཚད་མས་མ་གབ། ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པའ་ཉན་ཤས་

རགས་པའ་རས་ས་མང་བད་རས་གཞན་སས་པའ་ཚ། ཡ་གའ་ཆ་ས་མ་ཆ་

ཐ་མ་འཛན་པའ་ས་ལགས་ཀ་བར་ཡན་རང་ད་གནས་པ་མད་པའ་ཕར།

དན་བསས་ན། ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་སད་པར་ཐལ། ཡ་ག་རང་

པའ་ཆ་ཐ་མ་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་ཐ་མ་ཁ་ན་མང་ག་ས་མ་རམས་མང་བད་

མད་པའ་ཕར། ཅས་པའ། །ས་མའ་རགས་མ་གབ་ན།

438

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གནས་ན་ག་རམ་མད་པས་ན། །

བ་ལ་ཅག་ཅར་སང་བའ་ཕར། །ཡ་ག་རང་པ་ལ་ཆ་ས་ཕའ་ག་རམས་མད་པར་ཐལ། ཆ་ས་མ་ཆ་ཐ་

མའ་བར་ད་གནས་པའ་ཕར། འདད་ན། རང་འཛན་ག་བ་ལ། ཆ་ད་དག་ཅག་

ཅར་སང་བར་ཐལ། ཆ་ད་དག་ཉན་ཤས་ཀ་གཟང་དན་གང་ཞག། ས་ཕའ་ག་

རམས་མད་པའ་ཕར། འདད་ན།

ཡ་ག་རམ་མད་རང་མ་འགར། །ཡ་ག་རང་པ་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་ཆས་ཅན། ཡ་ག་རང་པ་གཟང་དན་

ད་བས་ནས་འཛན་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། ཁད་ཀ་གཟང་དན་ད་ལ་ཆ་ས་

ཕའ་རམ་པ་མད་པའ་ཕར།

ཆ་ས་ཕ་ཀན་གས་ཉན་ཤས་སད་ཅག་མ་གཅག་བསད་པས་སན་

མད་ད་ཞ་ན།

ཕན་ཚན་འད་བ་མད་པ་ཡ། །

ཡག་ཆ་རམ་ལན་ཅ་ལར་ན། །

རམ་མད་པ་ན་སད་པར་བད། །ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ད་དག་ཆས་ཅན། ཅ་ལར་ན། ཆ་ས་ཕའ་རམ་པ་

མད་པའ་ཉན་ཤས་སད་ཅག་མ་གཅག་གཟང་དན་ག་ས་ནས་བསད་པར་

མངན་སམ་ལའ།

439

བད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཁད་རམས་ཕན་ཚན་དས་གཅག་ཏ་འད་བའ་

ཚགས་པ་མད་པ་ཡ་ས་ཕའ་རམ་པ་དང་ལན་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ཀན་གས་ཉན་ཤས་གཅག་ཁ་ན་བསད་པའ་

ཕགས་མ་འཐད་པ། ད་མས་ཉན་བ་ད་མ་བསད་པའ་ཕགས་བརགས་ལ་

དགག་པའ། །

དང་པ་(ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ཀན་གས་ཉན་ཤས་གཅག་ཁ་ན་བསད་པའ་ཕགས་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས།

ཆ་ས་མ་ཕ་མའ་བར་ད་གནས་པ་དགག་པ་དང༌། ཆ་ད་དག་ཅག་ཅར་

ས་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་ཡད་པའ། །

དང་པ་(ཆ་ས་མ་ཕ་མའ་བར་ད་གནས་པ་དགག་པ་)ན།

ས་མ་མཐའ་ཡ་བར་གནས་ན། །གལ་ཏ། ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ས་མ་མཐའ་ཆའ་བར་ད་གནས་ནས། ཀན་

གས་ཉན་ཤས་གཅག་བསད་ལ་ད་ཤས་པ་ཕ་མ་རས་གཞན་གས་མང་ང་

ཞ་ན། ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ཕ་མ་སས་པའ་ཚ། ཆ་ས་མ་ད་དག་ཕ་མ་དང་

གཅག་ཏ་འདའམ། ས་སར་གནས། དང་པ་ལར་ན།

འག་ཏ་ས་ན་འཕལ་བར་འགར། །འག་ནས་འག་ཏ་ཡ་ག་རང་པའ་ས་ཇ་ཆ་ཇ་ཆར་འཕལ་བར་འགར་

བར་ཐལ། ཆ་ས་མ་ས་མ་ལ། ཡ་གའ་ཆ་ཕ་མ་ཕ་མ་རས་གཅག་ཏ་བསན་

པའ་ཕར། ཕ་མ་ལར་ན། ཆ་ཐ་མ་སས་པའ་ཚ། གང་བ་དང་པ་ཝང་ག་ས་

440

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ལར་ཅག་ཅར་ད་མ་ཐས་པར་ཐལ་ལ། །

རམ་མན་འཛན་ཕར་ཐ་མར་ན། །

རམ་ལན་བ་ཡང་མད་པར་འགར། །ཆ་ཐ་མར་ཡ་གའ་ཆ་རམ་ལན་ད་འཛན་པའ་ཉན་བ་ཡང་མད་པར་

འགར་བར་ཐལ། ཆ་ཐམས་ཅད་རམ་མན་ཅག་ཅར་འཛན་པའ་ཕར།

ད་འག་ཡལ་ན་གནས་མད་ཕར། །

བ་ན་རང་ཉད་གནས་མ་ཡན། །ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ས་མ་དའ་འག་ཆ་ཐ་མ་དའ་ཕ་ལགས་ས་ཆ་ས་མ་

གཟང་དན་ད་བད་པའ་ཉན་ཤས་ཀ་བ་རང་ཉད་གནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ།

ཆ་ཐ་མའ་དས་ན། དའ་གཟང་ཡལ་ཆ་ས་མ་གནས་པ་མད་པའ་ཕར།

རང་ཉད་གནས་ན་ཕས་ཀང་ད། །

མ་འཇག་ཁད་པར་མད་ཕར་ར། །ད་ལ་མན་ན། ཕས་ཀང་ཉན་ཤས་ད་མ་འཇག་པར་གནས་པར་ཐལ།

སར་རང་ཉད་རག་པར་གནས་པ་གང་ཞག། ས་ཕ་ལ་རག་མ་རག་ག་ཁད་པར་

མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཆ་ད་དག་ཅག་ཅར་ས་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་ཡད་པ་)ན།

ཡ་ག་རམ་མད་ཅག་ཅར་ན། །

མངན་སམ་ལའ།

441

སས་པ་ལ་ཡང་སན་འད་ཡད། །

ལན་ཅག་བརལ་སས་ཕར་རལ་བ། །

ཕ་མ་ཕ་མ་དན་མད་འགར། །ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ས་ཕ་རམ་མད་ཅག་ཅར་སས་ནས་ཉན་ཤས་

བསད་པ་ལ་ཡང་སན་འད་ཡད་པར་ཐལ། སར་རག་པ་ཡན་ན།ཕས་མ་རག་

པར་འགར་བ་མ་སད་པའ་ཕར། ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ཕ་མ་ཕ་མ་ཀན་ནས་

སང་བའ་ཀན་སང་ག་རལ་བ་ཕ་མ་ཕ་མ་དན་མད་ད་འགར་བར་ཐལ། དང་

པར་ལན་ཅག་བརལ་བ་ལས་ས་ཕ་དས་གཅག་ཏ་སས་ཟན་པའ་ཕར།

ཡ་ག་རམས་ན་གསལ་བ་ལའང་། །

སན་འད་རས་ས་གནས་པ་ཉད། །ཡ་ག་རམས་སར་ནས་གབ་ཟན་རན་གས་གསལ་བར་འདད་པ་ལ་

ཡང་སན་འད་རས་ས་གནས་པ་ཉད་ཡན་ཏ། ཆ་ཐམས་ཅད་གསལ་བད་

གཅག་གས་གསལ་ཟན་ན། གསལ་བད་ཕ་མ་དན་མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ད་མས་ཉན་བ་ད་མ་བསད་པའ་ཕགས་བརགས་ལ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དན་འཛན་པའ་བ་དང༌བ་ད་མང་བད་རས་གཞན་རམ་གས་ས་བ་

དགག ཅག་ཅར་ས་བ་དགག་པའ། །

དང་པ་(དན་འཛན་པའ་བ་དང༌བ་ད་མང་བད་རས་གཞན་རམ་གས་ས་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

མང་བད་རས་གཞན་མ་སལ་བར་ས་བ་མ་འཐད། སལ་ནས་ས་བ་མ་

442

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འཐད་ད། །

དང་པ་(མང་བད་རས་གཞན་མ་སལ་བར་ས་བ་མ་འཐད་པ་)ན།

ད་མ་ཡས་ན་ད་འཛན་ན། །ཉན་ཤས་ས་ཕ་ད་མ་ཡས་ཡ་གའ་ཆ་ད་མ་ད་འཛན་ལ། ད་རགས་

པའ་རས་ས་མང་བད་སའ་ཞ་ན།

ཐ་མའ་བ་གང་ད་མང་ལ། །

ད་ཡང་རང་པར་འཛན་མན་པ། །

དས་ན་རང་བ་དན་མ་འགར། །མང་བད་བ་ཕ་མ་ཆས་ཅན། ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པའ་བ་མ་མང་བར་

ཐལ། ཡ་གའ་ཆ་ཐ་མ་འཛན་པའ་ཉན་བ་གང་ཡན་པ་ད་ཁ་ན་མང་ལ། ད་

ཡང་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མན་པའ་ཕར། འདད་ན། ཡ་ག་རང་པ་དང༌། ད་

འཛན་པའ་བ་དན་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། བ་ད་མང་བད་མད་པ་དས་ནའ་

ཕར།

གཉས་པ་(སལ་ནས་ས་བ་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

བ་རམས་ས་ས་ཐ་དད་ད། །

མངན་སམ་ལའ།

443

མང་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །ཡ་གའ་ཆ་འཛན་པའ་བ་རམས་ས་ས་ཐ་དད་ད་མང་བད་རས་གཞན་

གས་སལ་ནས་མང་ང་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ད་ས་ཐས་པ་ན། །

ཆད་པ་མད་པར་སང་མ་འགར། །

སར་བར་བད་པའང་བསལ་བ་ཡན། །ཡ་གའ་ས་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་ཀ་ཆ་ས་ཕ་བ་མ་འཁལ་བ་ལ་བར་

ཆད་པ་མད་པར་སང་བར་མ་འགར་བར་ཐལ། མང་བད་རས་གཞན་གས་

བར་བཅད་པའ་ཕར། འཇག་པ་མར་བས་བར་མ་ཆད་ད་མཚམས་སར་བར་

བད་པའང་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་ཡང་བསལ་ཟན་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ཆད་པ་མཐང་ཡང་འད། །

རམ་ཆད་མད་པར་འཁལ་འགར་ན། །

ཐང་ང་གཉས་ན་བརད་ན་ཡང་། །

རམ་ཆད་མད་པར་འཁལ་པར་འགར། །གལ་ཏ་ཉན་ཤས་ཀས་བར་ཆད་པར་མཐང་ཞང་ཐས་ན་ཡང་འཇག་

པ་མར་བས་བར་རམ་པར་ཚད་པ་མད་པར་འཁལ་བར་འགར་ན། ཡ་ག་ས་

ར་ལ་བའ་ཐང་ང་གཉས་བརད་ན་ཡང་བར་རམ་པར་ཆད་པ་མད་པར་འཁལ་

444

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བར་འགར་བར་ཐལ། ཐས་པ་ཆས་མར་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ།

དབང་ཤས་ཀས་མཚམས་སར་བ་མ་འཐད། ཡད་ཤས་ཀས་

མཚམས་སར་བ་མ་འཐད། གཉས་ཀ་འདས་ནས་ཡན་པ་མ་འཐད་པའ། །

དང་པ་(དབང་ཤས་ཀས་མཚམས་སར་བ་མ་འཐད་པ་)ན།

ས་ཕ་མར་བས་བར་མ་ཆད་ད་མཚམས་སར་བ་ད་དབང་ཤས་ཡན་

ནམ། ཡད་ཤས་ཡན། དང་པ་ལར་ན།

དབང་པས་རམ་བཅད་མཐང་ན་ཡང་། །

དབང་པ་ལས་ཆད་མད་ས་འདགས། །

མ་རང་དབང་པའ་བ་རམས་ཀན། །

ཕན་ཅ་ལག་ཏ་ཐལ་ཕར་ར། །ཉན་པའ་དབང་པའ་ཤས་པས་ཡ་གའ་བར་རམ་པར་བཅད་པར་

མཐང་ཞང་ཐས་ན་ཡང༌། དབང་པའ་ཤས་པ་ད་ལས་ཏ། ངས་པར་ཆད་པ་

མད་པར་ས་འདགས་པ་མ་རང་བར་ཐལ། ད་ལ་ན། དབང་པའ་བ་མ་འཁལ་

བར་འདད་པ་རམས་ཀན་ཡང་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་ཐལ་བའ་ཕར། ཡ་ག་རང་ཐང་

ཀན་ལ་ཕའ་ཆ་དང་བཅས་པས་ཁབ་པར་ཐལ།

ཡ་གའ་བདག་ཉད་ཀན་མཐའ་ཡང་། །

མངན་སམ་ལའ།

445

མག་འཛམས་ཚད་ད་གནས་པ་ཡན། །

ད་ཡང་རམ་གས་རལ་ཕན་ན། །

ད་མ་དག་དང་འབལ་པས་རགས། །ཡ་གའ ་བདག་ཉད་ཀན་ག་ཐང་མཐའ་ཨ་ཐང་ལ་བ་ཡང་མག་

འཛམས་པའ་ཡན་ཚད་ད་གནས་པ་ཡན་ལ། ད་ཡང་རམ་གས་རལ་ཕན་

གཅག་ག་ས་ད་མ་དག་ཏ་འཕས་པའ་ཡན་ག་དས་ཚད་དང་འབལ་བས་

རགས་དགས་པའ་ཕར།

རལ་གཅག་བསས་དས་ཆང་བ་ཡ། །

མཐར་ཐག་དས་ཀང་སད་ཅག་འདད། །རལ་ཕ་རབ་གཅག་ག་ས་གཅག་ཁ་ནར་བསས་པའ་ཡན་ག་དས་

ཀང་ཆས་ཅན། དས་མཐའ་སད་ཅག་མར་འདད་ད། དས་ཆང་ཞང་ཐང་བ་ཡ་

མཐར་ཐག་པ་ཡན་པའ་ཕར།

བ་ཡང་སད་ཅག་ད་ཡ་ཕར། །

ཡ་ག་རམ་གས་རགས་པར་འགར། །ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་རམས་ཉན་ཤས་ཀས་རམ་གས་རགས་ཤང་ཐས་

པར་འགར་ཏ། ཡ་ག་རང་པ་ཐས་པའ་ཉན་བ་ཡང་མག་འཛམས་པའ་ཡན་

ཚད་ད་གནས་དགས་ལ། དའ་ཆ་ཐང་བའ་མཐར་ཐག་པ་ཡང་དས་མཐའ་

446

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

སད་ཅག་མ་ཡན་པ་ད་ཡ་ཕར།

ད་ཕར་ཡ་ག་གཟགས་སགས་ལ། །

བ་གཞན་གས་ན་ཆད་ན་ཡང་། །

ཆད་པ་མད་པར་སང་བ་ཅན། །

ཐམས་ཅད་ལག་པའ་དན་ཅན་འགར། །ཡ་ག་རང་ཐང་དང་གཟགས་སགས་ལ་དམགས་པའ་དབང་བ་མ་

འཁལ་བ་མང་བད་རས་གཞན་གས་བར་ཆད་ན་ཡང་ཆད་པ་མད་པར་སང་

བ་ཅན་ག་བ་ཐམས་ཅད་ལག་པའ་དན་ཅན་ད་འགར་བའ་ཕར། ད་ལ་འདར།

ཡ་ག་རང་ཐང་ན་ས་ཕའ་ཆ་ད་མ་དང་བཅས་པའ་ཆ་ཅན་ཡན་ལ། ད་ཐས་

པའ་ཉན་ཤས་ཀང་སད་ཅག་ས་ཕ་ད་མའ་ཆ་དང་བཅས་པའ་ཆ་ཅན་ཡན་ན།

ཡ་ག་རང་པའ་ཆ་ར་ར་བ་རམས་ཡ་ག་རང་པ་མན་ཏ། དཔར་ན་བམ་པ་

བཞན་ན། །

གང་དག་ཡ་གའ་ཆ་ཤས་ཐས་པ་ཡན་ག། ཡ་ག་མ་ཐས་ས་ཞས་ས་

བས་ན། ཡ་ག་སར་མ་འཐད་ན། ད་ལས་གཞན་པའ་དངས་པར་ཡང་མ་

འཐད་པས། དངས་མད་ད་འགར་ལ། དངས་མད་ལ་རང་ཐང་འདད་པ་ན་

སན་མད་པ་ཞག་ག །

དས་ན་གཞང་འད་དག་ག་འབལ་ན། ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པའ་བ་རང་

ག་བདག་ཉད་ད་གར་པའ་མང་བད་མད་ན་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་སད་

མངན་སམ་ལའ།

447

པར་འགར་ཏ། ད་ལ་ན། ད་མང་བད་མད་པའ་ཕར། དའ་ར་མཚན་ཉན་ཤས་

རགས་པའ་རས་ས་མང་བད་ས་བར་འདད་ན། ཆ་ཐ་མ་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་

ལས་གཞན་མ་མང་ལ། ད་ན་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་ཡན་ན། །

མང་བད་རས་གཞན་སལ་ནས་ས་ན་ཡང་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་

སད་པར་འགར་ཏ། ཆ་ར་ར་བ་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་ལ་མག་འཛམས་པའ་ཡན་ཚད་ད་

མས་རགས་དགས་པའ་ཕར། ཆ་ས་ཕ་འཛན་པའ་ཉན་ཤས་ཀ་ཆ་ད་དག་

ཆ་ཤས་ས་ལན་པའ་ཆ་ཅན་ག་ཉན་ཤས་ད་ཡང་ཡ་ག་རང་པ་འཛན་པ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། མང་བད་རས་གཞན་གས་བར་ཆད་པས་ད་དག་བསམས་

པའ་ཆ་ཅན་གཅག་མ་སད་པའ་ཕར།

དངས་པ་ལ་བར་ཆད་ཀང་བར་མ་ཆད་ད་ཞན་པས་ས་ཕ་བསམས་

པའ་ཆ་ཅན་ད་འཇག་ག་ཞ་ན། ད་ལར་ཞན་པ་ད་ཡ་ས་ཐས་པའ་ཉན་ཤས་

ཡད་ན། དབང་ཤས་ཐམས་ཅད་འཁལ་པར་ཐལ་ཞས་པའ།།

གཉས་པ་(ཡད་ཤས་ཀས་མཚམས་སར་བ་མ་འཐད་པ་)ན།

དབང་པའ་འཁལ་པ་ལས་གཞན་ད། །

དངས་པ་རམས་ན་སར་བད་པ། །

ཐ་དད་མཚན་མད་འཁལ་པ་ཅན། །

དན་ཡན་ད་ན་རམ་རག་ཅན། །

448

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་ཕ་བར་ཆད་ཀང་བར་མ་ཆད་ད་སང་བ་ད་དབང་པའ་ཤས་པའ་

འཁལ་པ་ལས་གཞན་ད་ཡད་ཀ་ཤས་པའ་འཁལ་པ་ཡན་ན། དངས་པ་

རམས་ཀ་སད་ཅག་ས་ཕ་གཅག་ཏ་སར་བར་བད་པའ་བ་ད་ན་ཆས་ཅན།

རམ་པར་རག་པ་ཅན་ཡན་པར་ཐལ། ས་ཕའ་ཆ་ཐ་དད་ད་མཚན་པའ་ནས་པ་

མད་པར་གཅག་ཏ་འཁལ་པ་ཅན་ག་དན་པ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན།

བརད་དང་རས་འབལ་ད་ལ་ན། །

གསལ་བར་སང་ཉད་ག་ལ་ཞག །

དབང་བས་གཟང་ལ་ས་སར་བ། །

ཡད་པ་མན་ཞས་བཤད་ཟན་ཏ། །བ་ད་ལ་ས་ཕ་བར་མ་ཆད་གསལ་བར་སང་བ་ཉད་ག་ལ་ཞག་མ་

འཐད་པར་ཐལ། ད་བརད་པ་ས་དང་རས་ས་འབལ་པ་ཅན་གཟང་ཡལ་ད་

བད་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། དབང་པའ་ཤས་པས་གཟང་བའ་དན་རང་

མཚན་ལ། དན་དམ་པར་ས་སར་བ་ཡད་པ་མན་ཞས་བཤད་ཟན་པའ་ཕར།

གསམ་པ་(གཉས་ཀ་འདས་ནས་ཡན་པ་མ་འཐད་པ་)ལ་གཉས།

གནད་བད་དགད་པ་དང༌། དས་གཞན་ཡང་ཁགས་པའ། །

དང་པ་(གནད་བད་དགད་པ་)ན།

དབང་པས་ཆད་པ་མཐང་ན་ཡང་། །

མངན་སམ་ལའ།

449

གལ་ཏ་རག་པས་སར་བད་ན། །དབང་པའ་ཤས་པས་བར་ཆད་པར་མཐང་ན་ཡང༌། གལ་ཏ་རག་པས་

བར་མ་ཆད་ད་སར་བར་བད་ད་ཞ་ན།

དན་དང་ད་ཡ་མང་བ་ན། །

རན་མ་འཆད་པར་སང་བ་དག །

རགས་དམ་གནད་པ་ཅན་མད་ན། །

ཆད་པ་ཞས་བ་ད་གང་ལས། །ཡ་གའ་དན་འཛན་པའ་ཤས་པ་དང༌། ཤས་པ་ད་ཡ་མང་བར་བད་

པའ་བ་བར་ཆད་པ་ཞས་བ་བ་ད་རགས་པ་གང་ལས་ཀང་མ་འཐད་པར་ཐལ།

ད་གཉས་བར་མ་ཆད་ད་རན་མ་འཆད་པར་སང་བ་ལར་གབ་པ་དག་ལ།

རགས་པ་དམ་པ་གནད་པ་ཅན་ག་ཚད་མ་མད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་བ་ནས་ངས་པའ་ཕར། །

ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །གལ་ཏ། བ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བ་ལ་རགས་པས་གནད་ད། བ་ས་མས་

ཕ་མ་ར་ར་ཁ་ན་བསད་པའ་ནས་པ་ངས་པའ་ཕར་ཅ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་ད་ན་གང་ལས་འདད། །

450

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཅག་ཅར་བ་མཐང་མད་ཕར་ན། །ད་དའ་གནད་བད་ད་མ་འཐད་པར་ཐལ། ར་ར་ཁ་ན་ས་བའ་ནས་པ་

ངས་པ་ད་ན་ཚད་མ་གང་ལས་ཀང་གབ་པར་འདད་པ་མ་འཐད་པའ་ཕར།

ཅག་ཅར་བ་ད་མ་ས་བ་མཐང་བ་མད་པའ་ཕར།

ར་ར་ཁ་ན་ས་བའ་ནས་པ་ངས་པར་གབ་བ་ཞ་ན།

བ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བ་མཐང་བ་མད་པ་ད་བ་ས་མས་ཕ་མ་ར་ར་ཁ་

ན་བསད་པའ་ནས་པ་ངས་པའ་སབ་བད་ཡང་དག་ཏ་མ་རང་བར་ཐལ།

ད་ཉད་འད་ལར་དཔད་བ་ཡན། །སབ་བད་ད་ཉད་བསབ་བ་འད་ལ་བར་དཔད་པར་བ་བ་ཡན་ཞང་

བསབ་བ་ད་མ་གབ་པའ་སར་ད་ཉད་མ་གབ་པའ་ཕར།

ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བ་ལ་ལང་གས་གནད་ད། མད་ལས། འད་ལར་

སམས་གཉས་ལན་ཅག་འབང་བ་གང་ཡན་པ་འད་ན་གནས་མ་ཡན་ཏ། ག་

སབས་མད་ད་ཞས་འབང་ང་ཞ་ན། ལང་དའ་དགངས་པ་སར་ཤས་པ་ད་མ་

ཅག་ཅར་མ་ས་བར་བསན་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རམ་པར་ཤས་པ་ས་མས་

རགས་མཐན་ག་རམ་ཤས་ར་ར་ཁ་ན་དངས་ས་བསད་ཀ། ད་མ་ཅག་ཅར་

མ་སད་པ་ལ་དགངས་ནས་ད་ལར་གསངས་པའ་ཕར།

ད་རམས་རགས་མཐན་པ་ཉད་ལ། །

ནས་པ་ངས་པར་གར་པ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

451

འད་ལར་རམ་པར་རག་པ་རམས། །

རམ་གས་འབང་བར་ཡང་དག་རགས། །རམ་ཤས་ས་མ་ད་རམས་རགས་མཐན་པའ་རམ་པ་ར་ར་ཁ་ན་ཉད་

ལ་དངས་ས་ཕན་པའ་ནས་པ་ངས་པར་འགར་བ་ཡན་ཏ། འད་ལར། རམ་

པར་རག་པ་རམས་རམ་གས་འབང་བར་ཡང་དག་པར་རགས་ཀ། སས་བ་

གཅག་ག་རད་ལ་རག་པ་རས་ཐ་དད་ད་མ་དས་གཅག་ཏ་ས་བ་མ་སད་པའ་

ཕར། འད་དག་ག་དན་ན་གང་ད་བཤད་ཟན་ཏ། །

གཉས་པ་(དས་གཞན་ཡང་ཁགས་པ་)ན།

འདས་ན་གང་ཞག་མཐང་དན་ལ། །

ང་ཤས་བད་པའ་རག་པ་དག །

གསལ་བར་སང་བས་མངན་སམ་ད། །

རག་པ་ད་ཡང་བསལ་བ་ཡན། །རམ་ཤས་རགས་མཐན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བར་བསན་པ་འདས་ན་

ཆས་ཅན། སད་པ་པ་གང་ཞག་མངན་སམ་གས་མཐང་བའ་དན་ལ་འདའ་

ཞས་ང་ཤས་པར་བད་པའ་རག་པ་དག་ཡལ་གསལ་བར་སང་བས་དབང་

པའ་མངན་སམ་ད་འདད་པའ་ངན་པའ་རག་པ་ད་ཡང་བསལ་བ་ཡན་ཏ།

རམ་ཤས་རགས་མཐན་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་ས་བར་བསན་པའ་ཕར།

452

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ས་དང་སང་དང་མར་མ་སགས། །

ཐ་དད་རགས་པ་དག་ལ་ཡང་། །

གསལ་སང་ཡད་ཕར་ད་འདའ་བ། །

ཅ་ལར་མངན་སམ་ཡན་པར་འགར། །ས་ས་ཕ་དང༌། མག་འཁལ་མཁན་ག་ས་ང་གཉས་དང༌། མར་མའ་སད་

ཅག་ས་ཕ་སགས་ཐ་དད་པ་དག་ལ་འདའ་སམ་ད་གཅག་ཏ་ལག་པར་རག་

པ་ད་འདའ་བ་ཆས་ཅན། གསལ་སང་ཡད་པར་ཐལ། འདའ་སམ་པའ་ཕར།

འདད་ན། མངན་སམ་ད་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར། ད་འདད་མ་རགས་པར་

ཐལ། ཅ་ལར་ཡང་མངན་སམ་ཡན་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པའ་ཕར།

ད་ཕར་ང་ཤས་པ་ལས་ན། །

ཡག་སགས་གཅག་ཏ་ངས་པ་མད། །ས་ཕ་གཅག་ཏ་ང་ཤས་པ་ལས་ཡ་ག་དང་གཟགས་སགས་ས་ཕ་

གཅག་ཏ་ངས་པ་མད་པར་ཐལ། ང་ཤས་ཚད་མར་མ་རང་བ་དའ་ཕར།

སན་མང་དན་ལས་ད་ཡ་ཆས། །

ས་འདགས་མད་པར་ད་ཉད་ན། །

འད་ཞས་བ་བར་ཤས་པ་མད། །

མངན་སམ་ལའ།

453

ད་ཡང་ཇ་ལར་དབང་སས་ཡན། །སར་ག་ད་ཉད་འདའ་ཞས་བ་བར་ང་ཤས་པའ་བ་ད་ཡང་ཆས་ཅན།

མངན་སམ་ད་མ་ཟད། ཇ་ལར་དབང་པ་ལས་སས་པའ་ཤས་པ་ཡན་པ་ཡང་

མ་འཐད་པར་ཐལ། སན་མང་བའ་དན་པ་ལས་ས་མ་ད་ཡ་ཆས། ད་ལར་ག་

དན་དང་གཅག་ཏ་ས༌འདགས་པ་མད་པར་ཁད་ས་བ་མད་ཅང་ས་ཕ་གཅག་

ཏ་འཛན་པའ་ཤས་པ་ཡན་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(ཅག་ཅར་ས་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཁས་བངས་དང་རགས་པ་དང་འགལ་བ་དང༌། མང་བད་རས་གཞན་

རམ་གས་འབང་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་འབང་བར་བསན་པའ། །

དང་པ་(ཁས་བངས་དང་རགས་པ་དང་འགལ་བ་)ན།

ཁ་བ་ཅག་ལར་ན། དན་འཛན་པའ་ཤས་པ་དང༌། ཤས་པ་ད་མང་བའ་

མང་བད་རས་གཞན་ཅག་ཅར་ས་ས། ཁད་རང་ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་

བར་འདད་པ་བཞན་ན་ཞ་ན།

དན་འཛན་དང་ཤས་པ་ད་འཛན་པའ་མང་བད་རས་གཞན་ཅག་ཅར་

ད་འབང་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ།

དན་དང་ཤས་པ་མང་བ་དག །

ཅག་ཅར་འབང་བར་འདད་མན་ཞང་། །དན་སན་པ་འཛན་པ་དང་ས་སང་ཤས་པ་མང་བའ་མང་བ་རས་

454

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གཞན་དག་ཅག་ཅར་འབང་བར་རགས་པ་ཅན་པ་ཁད་རང་ཡང་འདད་པ་

མན་ཞང༌། རགས་པས་ཀང་མ་འཐད་པའ་ཕར། ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་མ་

ས་བ་ན་ཡད་ཀ་རགས་ས་ཞས་ཁས་བངས་པས་ས། །རགས་ཕ་མ་དར་ཐལ།

དན་དང་ཤས་པའ་སང་བ་དག །

ས་སར་རགས་པའང་ཡད་མ་ཡན། །དན་སན་པ་སང་བའ་ས་སང་ཤས་པ་དང༌། ས་སང་ཤས་པའ་རམ་པ་

སང་བའ་བ་རས་གཞན་དག་དས་གཅག་ཏ་ས་སར་ཡད་ན་རགས་དགས་པ་

ལ། ད་ལར་རགས་པའང་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

བ་ད་གཉས་ཡད་ཀང་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་ག་བ་གཅག་གས་གཅག་

ཏ་གཟང་ནས་ཐ་དད་ད་མ་རགས་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ད་གཉས་གཅག་ཏ་ཞན་པ་ཚད་མ་མན་ན། བ་འཁལ་པས་གཅག་ཏ་

གཟང་ཡང་ཚད་མས་ཐ་དད་ད་ཤས་ལ། ཚད་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

དན་ད་སང་བའ་རམ་ཤས་དང་། །

ཕ་རལ་ག་ན་དན་འབའ་ཞག །

བ་རམ་གཅག་གས་གཟང་མན་ཏ། །

ཐ་དད་མད་པར་ཐལ་ཕར་ར། །སན་པའ་དན་ད་སང་བའ་ས་འཛན་རམ་ཤས་དང་ཕ་རལ་ག་དན་

མངན་སམ་ལའ།

455

འབའ་ཞག་པ་གཉས་ཆས་ཅན། རས་ཐ་དད་མད་པར་ཐལ། ཚད་མས་རས་

ཐ་དད་མད་པར་ཤས་པའ་ཕར། བ་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་གཅག་གས་གཅག་

ཏ་གཟང་བས་ས་སར་དབར་མ་རང་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཚད་མས་རས་ཐ་

དད་ད་རགས་པའ་ཕར།

ལགས་པར་རགས་པའ་ཁད་པར་གས། །

མང་བ་ལགས་པར་རགས་མད་པའ། །

དན་དང་དན་ཤས་གང་ད་དག །

ཕ་ནས་ཇ་ལར་ས་སར་དན། །དན་སན་པ་དང༌། དན་ད་སང་བའ་ཤས་པ་གང་ཡན་པ་ད་དག་ཕ་

ནས་ཇ་ལར་ཡང་ས་སར་དན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ད་གཉས་ས་སར་ངས་

ཤས་འདན་ནས་ས་ལགས་པར་རགས་པའ་ཁད་པར་གས། ད་གཉས་ཀ་

མང་བད་ས་སར་ལགས་པར་རགས་པ་མད་པའ་ཕར།

སན་པ་དང་ས་སང་ཤས་པ་གཅག་ཏ་གཟང་ནས་ས་སར་མ་ཕད་པ་

ལ་གནད་པ་བརད་པ་དང༌། སན་པ་འཛན་བད་ཀ་ས་སང་ཤས་པ་དང༌། ད་

མང་བད་རས་གཞན་གཅག་ཏ་བཟང་ནས་མ་ཕད་པ་ལ་གནད་པ་འད་བ་

ཡན་ན། །

གཉས་པ་(མང་བད་རས་གཞན་རམ་གས་འབང་བ་ལ་ཡང་ཉས་པ་ད་འབང་བར་བསན་པ་)ན།

དན་དང་དན་ག་ཡད་དག་ག །

456

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

མང་བ་རམ་བཞན་ས་བ་ལའང་། །

སང་བ་ས་ཚགས་པ་ཉད་ཀ། །

བརད་པའ་སན་འད་གདན་པར་དཀའ། །ད་སན་པ་འཛན་བད་དང༌། སན་པའ་དན་ག་ཡད་ས་སང་ཤས་པ་

དག་ག་འཛན་བད་ཀ་མང་བ་རས་གཞན་ས་ཕ་རམ་བཞན་ད་ས་བའང་མ་

འཐད་པར་ཐལ། ད་ལའང༌། སན་པ་འབའ་ཞག་པའ་རམ་པ་སང་བ་དང༌། ས་

སང་ཤས་པའ་རམ་པ་སང་བའ་རམ་པ་ས་ཚགས་པ་ཅན་ཉད་ཀ་མང་བད་

རས་གཞན་དམགས་རང་མ་དམགས་པའ་བརད་པའ་སན་འད་གདན་པར་

དཀའ་ཞང་འཇག་པའ་ཕར། དན་དང་ཤས་པའ་མང་བད་རས་གཞན་རམ་

གས་མ་ས་བར་ཐལ། ད་དམགས་རང་མ་དམགས་པས་ཁགས་པའ་ཕར་

ཅས་པའ། །

འད་ལ་སན་པ་ལ་སགས་པའ། །

རམ་གཅག་ཉད་དམ་མང་བ་གཅག །

རགས་ཀ་སན་པར་སང་བ་ན། །

མང་ལ་མང་བ་གཞན་མ་ཡན། །དའ་ར་མཚན་འད་ལར། གཡའ་ཁ་དག་སན་པར་སང་བའ་མང་བ་ས་

སང་དབང་ཤས་ལ་ད་མང་བའ་མང་བད་རས་གཞན་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་

མངན་སམ་ལའ།

457

ཐལ། དབང་ཤས་ཀས་སན་པ་འཛན་པའ་ཚ། སན་པའ་རམ་པ་ཅན་གཅག་

ཉད་དམ། ད་མང་བའ་འཛན་པའ་རམ་པ་གཅག་རགས་ཀ། ས་སང་ལས་

རས་གཞན་པའ་ད་མང་བད་མ་རགས་པའ་ཕར། ལ་སགས་པའ་སས་སར་

འཛན་སགས་སད་ད། །

གཉས་པ་(ད་ཉད་ཀ་གཞང་འཛགས་པར་བཞད་ནས་ཁ་ཕར་ཕགས་ནས་ཡལ་འཛན་པ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་)ལ་གཉས།

ཕ་རལ་ག་ཡལ་ལ་བ་འཕ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་རས་པར་བཤད་པ་

དང༌། རགས་པ་གཞན་བསན་པའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་ག་ཡལ་ལ་བ་འཕ་བ་མ་སད་པར་ཐལ་བ་རས་པར་བཤད་པ་)ལ་གསམ།

ཐལ་བ་དགད་པ། དའ་ཁབ་པ་བསབ་པ། དའ་ལན་དགག་པའ།།

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

ཤས་པ་གཞན་གས་རས་མང་བར། །

འགར་བ་ད་ལའང་དན་པ་མཐང་། །

ད་ན་གང་གས་མང་བ་ཡན། །ས་འཛན་ག་ཤས་པ་ཤས་པ་ཕ་མ་རས་གཞན་གས་རས་ས་མང་

བར་འགར་བར་འདད་པ་དའང༌། མང་བད་ཤས་པ་ཕ་མ་ད་ན་གང་གས་

མང་བ་ཡན་ཏ། མང་བད་ཡད་པར་ཐལ། ད་ལའང་དན་པ་མཐང་བའ་ཕར།

གལ་ཏ་ད་ཡང་གཞན་གས་ན། །གལ་ཏ་བ་ཕ་མ་ད་ཡང་མང་བད་རས་གཞན་གས་མང་ང་ཞ་ན།

458

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་རག་ཕང་བ་རས་འབལ་ཅན། །

འད་སད་དན་ན་གང་ཞག་ཡན། །ཤས་པ་ས་མ་དང༌། ད་རག་ཅང་མང་བའ་ཕང་བ་ས་ཕ་རས་ས་འབལ་

པ་ཅན་ཤས་པ་ཕ་མ་འད་སད་བད་ད་ན་གང་ཞག་ཡན་ཏ། སད་བད་ཡད་

པར་ཐལ། ད་ར་མད་ད་མ་འཐད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་ས་བ་ད་ཉད་ན། །གལ་ཏ། སད་བད་ཀང་ས་མའ་བ་རང་ག་མང་བ་ད་ཉད་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཡལ་གཞན་ལ་ན་འཕ་མ་འགར། །ས་སང་ཤས་པ་ཆས་ཅན། ཡལ་གཞན་སན་པ་ལ་འཕ་ཞང་དམགས་

པར་མ་འགར་བར་ཐལ། རང་སད་བད་ཀ་བ་ས་མ་ད་གཟང་དན༌ག་ས་ནས་

དམགས་ཤང་མང་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ཁབ་པ་བསབ་པ་)ན།

གཟང་བའ་མཚན་ཉད་ཀར་གར་པ། །

ཉ་བར་སད་བད་བ་ད་དག །

མ་འཛན་པར་ན་ཤས་ཕ་མ། །

ཅ་ལར་གཞན་ན་འཛན་པར་གར། །ས་སང་ཤས་པ་ཕ་མ་ད་ཆས་ཅན། མང་བ་བ་ས་མ་ད་དག་མ་འཛན་

མངན་སམ་ལའ།

459

པར་ཅ་ལར་གཞན་སན་པ་འཛན་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཁད་རང་

ག་མང་བ་བ་ས་མ་ད་ཁད་ཀ་གཟང་བའ་དན་ག་མཚན་ཉད་ཀ་མང་བར་

གར་པའ་ས་ནས་ཡལ་ད་ཉ་བ་དང༌། ད་ཁད་ཀ་སད་བད་ཀང་ཡན་པའ་ཕར།

གལ་ཏ། ཕ་རལ་ཉ་བར་གནས་པ་ན། རང་ག་མང་བད་བ་ཕ་མ་ས་བ་

ལ། དས་གགས་བས་པས་བ་ཕ་མ་དན་ལ་འཕའ་ཞ་ན།

བདག་ལ་ཤས་བསད་རང་བཞན་ད། །

ངས་པའ་ནང་ག་ཡན་ལག་ན། །

ད་དག་ལ་གཞན་ཕ་ཡ་ན། །

ཡན་ལག་གང་ག་གགས་བད་འགར། །ས་སང་ཤས་པ་ཕ་མ་དའ་ནང་ག་ཡན་ལག་ག་ར་ས་སང་ཤས་པ་ས་

མ་ད་དག་ཆས་ཅན། ཁད་ཀས་ཕ་མ་ད་བསད་པ་ལ་གཞན་ཕ་ཡ་ཡན་ལག་

གང་གས་ཀང་གགས་བད་པར་འགར་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཁད་བདག་ལ་

དམགས་པའ་ས་སང་ཤས་པ་ཕ་མ་ད་གཟང་ཡལ་དང་ཉར་ལན་གཉས་ཀའ་

ས་ནས་བསད་པའ་རང་བཞན་ད་ནས་པ་ངས་པའ་ཕར།

ཕ་རལ་དན་ན་ཉ་བས་ཀང་། །

ད་ལ་གགས་བད་ནས་མ་ཡན། །

གཞན་ད་ཡལ་ན་ཉ་བ་ན། །

460

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

འགས་ཀང་བ་མང་མ་འགར་ར། །གཞན་ཡང་ཕ་རལ་ག་དན་ཉ་བས་ཀང་བ་ས་མ་དས་ཕ་མ་ད་བསད་

པ་ལ་གགས་བད་ནས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། གཞན་ད་ན། ཕ་རལ་ག་ཡལ་ཉ་

བ་ན། སས་བ་འགས་ཀང་རང་རད་ཀ་བ་མང་བར་མ་འགར་བའ་ཕར།

དན་ད་མན་པའ་གནས་སབས་འགའ། །

ཡད་མན་དས་ན་ར་བ་ན། །

མད་ན་བ་ཡ་དན་པ་ཡང་། །

མད་ཕར་འདད་པ་ཨ་ར་མཛས། །ཕ་རལ་ག་དན་ཉ་བར་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་གནས་སབས་འགའ་ཞག་

ཏ་བ་མང་བ་ཡང་མ་ཡན་པར་ཐལ། ད་མ་ཉ་བའ་སབས་འགའ་ཡང་ཡད་པ་

མན་པའ་ཕར། བའ་དན་པ་ཡང་མད་པར་ཐལ། ར་བ་མང་བ་མད་པ་དས་

ནའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། མང་བ་མད་པའ་དན་པ་འདད་པ་ཨ་ར་མཛས་མ་

འཐད་པའ་ཕར།

འདས་སགས་རམ་རག་གང་དག་ལ། །

དན་ཉ་བ་ན་ཡད་མན་ལ། །

འཕ་བའ་ར་ན་མད་པའ་ཕར། །

མངན་སམ་ལའ།

461

དན་ལ་དཔད་པ་མ་སད་འགར། །འདས་པའ་ས་སགས་ལ་རམ་པར་རག པའ་བ་གང་དག་ཆས་ཅན།

ཁད་དན་ལ་འཕ་བའ་ར་མད་པར་ཐལ། ཁད་ལ་ཕ་རལ་ག་གཟང་དན་ཉ་

བར་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར། འདད་ན། དན་ལ་སད་པ་མ་སད་པར་འགར་

བར་ཐལ། འདད་པ་དའ་ཕར།

གསམ་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ལ་གསམ།

ཕ་རལ་དན་ལ་འཕ་བའ་ཚལ་ག་ལན་དགག དན་དང་རམ་ཤས་ས་

མ་ཅག་ཅར་འཛན་པའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(ཕ་རལ་དན་ལ་འཕ་བའ་ཚལ་ག་ལན་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་རས་པར་བཤད་པ། དན་བས་བའ། །

དང་པ་(དགག་པ་རས་པར་བཤད་པ་)གཉས་ལ།

བ་ས་མས་ཕ་མ་བསད་པའ་ནས་པ་ཟད་ནས་འཕ་བ་དགག ར་

ཡན་ཡང་གཟང་ཡལ་མན་པ་དགག་པའ། །

དང་པ་(བ་ས་མས་ཕ་མ་བསད་པའ་ནས་པ་ཟད་ནས་འཕ་བ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

ཐལ་བ་དགད་པ་དང༌། རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་(ཐལ་བ་དགད་པ་)ན།

གལ་ཏ་བདག་ལ་ཤས་སས་པའ། །

ནས་པ་རམ་གས་ཟད་པ་ན། །

462

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཡལ་གཞན་ལ་ན་འཕ་འགར་ན། །གལ་ཏ། བ་ས་མ་བདག་ཉད་ལ་དམགས་པའ་ཤས་པ་ཕ་མ་བསད་

པའ་ནས་པ་རམ་གས་ཟད་པ་ན། ཤས་པ་ཕ་མ་ཡལ་གཞན་ཕ་རལ་ལ་འཕ་

བར་འགར་ར་ཞ་ན།

དན་བ་ད་ན་གང་ལས་ཡན། །

སར་ག་བ་ན་ནས་ཟད་ན། །དན་ལ་འཕས་པའ་བ་ད་ཉད་ཆས་ཅན། ར་གང་ལས་ཀང་སས་པ་

ཡན་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཤས་པ་གང་ཞག་ཁད་རང་ག་སར་ག་བ་ན་ཁད་

བསད་པའ་ནས་པ་ཟད་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

དན་ལ་འཕ་བར་མ་འགར་ཏ། །

བ་སན་མད་པར་བ་མ་ཡན། །

དན་གཞན་ཆགས་ཤས་ནས་ཉམས་ན། །

ཤས་པ་ས་བ་མ་རགས་ཕར། །བ་སན་མ་ནས་པ་ཅན་མད་པར་བ་ཕ་མ་འབང་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

དར་ཐལ། ཡད་གཟགས་མཛས་ཀ་དན་གཞན་ལ་ཆགས་ནས། ས་འཛན་

ཤས་པ་བསད་པའ་ནས་པ་ཉམས་ན། ཤས་པ་ད་ས་བ་ཚད་མས་མ་རགས་

པའ་ཕར། གང་ག་ཐལ་བ་འདད་ན། བ་ཕ་མ་དན་ལ་འཕ་བར་མ་འགར་བར་

མངན་སམ་ལའ།

463

ཐལ་ལ། །

རང་པ་འད་ཁ་ཅག་རན་ག་འགལ་ཚག་ཏ་མཛད་ད། །རགས་པའ་

འབལ་ག་དབང་ད་བས་ན་ར་ཚག་ཏ་མངན་ན། །

གཉས་པ་(རད་པ་སང་བ་)ལ་གཉས།

ལན་དངས་དང༌། ད་ལ་རད་སང་ང་། །

དང་པ་(ལན་དངས་)ན།

འ་ན་ཀན་གཞའ་རམ་པར་ཤས་པ་འཇག་ཤས་དག་ཀའ་ཉར་ལན་ད་

བཤད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། ཡད་བད་ས་མའ་ནས་པ་ཡད་མད་ཀ་རས་ས་

འག་ལག་བད་པའ་ཕར། ཁབ་པ་ཡད་ད། ཀན་གཞ་ལས་ས་ན། ཡད་བད་ས་

མའ་ནས་པ་ཉམས་ཀང་ས་བའ་ཕར་ར་ཞ་ན།

ཅག་ཅར་རགས་མ་མཐན་ས་ཡང་། །

ཤན་ཏ་གསལ་བའ་སམས་གཅག་གས། །

ནས་པ་ཉམས་པར་བས་པའ་ཕར། །

ཀན་གཞ་ལས་གཞན་འབང་བ་མན། །ཀན་གཞའ་རམ་པར་ཤས་པ་ཁས་ལན་པ་དག་ག་ལར་ན་ཡང༌། དས་

ཅག་ཅར་ད་ལས་རམ་ཤས་རགས་མ་མཐན་ད་མ་ས་ཡང༌། ཡད་གཟགས་

མཛས་ལ་ལག་པར་ཆགས་པའ་སབས་འགར་ཀན་གཞ་ལས་འཇག་ཤས་

གཞན་འབང་བ་མ་ཡན་ཏ། དའ་ཚ་ཡད་གཟགས་ལ་གཏད་པའ་ཤན་ཏ་

464

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

གསལ་བའ་སམས་གཅག་གས་འཇག་ཤས་གཞན་བསད་པའ་ནས་པ་

ཉམས་པར་བས་པའ་ཕར།

འད་ན། ཀན་གཞའ་རམ་པར་ཤས་པ་ཁས་ལན་པའ་དབང་ད་བས་ན།

ད་མ་ཐག་རན་ནམ་ཡང་མད་པ་མ་ཡན་པས། དབང་ཡད་ཡད་པའ་སབས་

འགར་ས་འཛན་ག་ཤས་པ་མ་ས་བ་མ་འཐད་པར་ཐལ་བའ་རད་པ་འད་ལ།

ལན་ཇ་ལར་འདབས་ཤ་ན། དར་ཡང་སན་མད་ད། ཡད་བད་ཀ་ནས་པ་ལ་

ཡང་བལས་དགས་པའ་ཕར་ར། །ཞས་ལན་འདབས་པ་ཡན་ག། འདར་

འཇག་ཤས་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་ཀན་གཞ་སབ་བཞད་པ་མན་ན། །

ད་ལ་མན་ན་ཡད་འཇག་ན། །

མཚངས་ལ་ཡད་གཞན་ལས་མ་འགར། །

ཡད་ཤས་རམ་བཞན་ས་བས་ཀང་། །

ལས་པ་རབ་ཏ་གབ་པ་ཡན། །ཡད་ས་མ་ཡལ་ག་འཇག་པ་མཚངས་པ་ཅན་ལ་ཡད་ཕ་མ་གཞན་ས་

བ་བལས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། བ་ཕ་མ་ས་མ་ནས་པ་ཅན་ལ་བལས་པ་

ད་ལ་མན་པའ་ཕར། བ་ཕ་མ་ས་མ་ནས་པ་ཅན་ལ་བལས་པར་རབ་ཏ་གབ་

པ་ཡན་པར་ཐལ། ཡད་དན་གཞན་ལ་ཆགས་པའ་ཚ། ཤས་པ་གཞན་མ་ས་

བའ་རགས་པར་མ་ཟད། ཡད་ཀ་རམ་པར་ཤས་པ་རམ་པ་བཞན་ས་བས་

ཀང་ད་ལར་གབ་པའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

465

གཉས་པ་(ད་ལ་རད་སང་)ན།

ཡད་གཅག་ཡན་ཕར་གཞན་ལ་ན། །

ཆགས་པ་གཞན་ལ་མ་འགའ་ཕར། །

ཤས་གཞན་མ་ས་ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །བ་བག་པ་ན་ར། ཡད་རལ་ཕན་ཙམ་ག་རག་པ་གཅག་ཡན་པའ་ཕར།

ད་སའ་སར་ཞགས་ཏ། ཡལ་གཞན་ད་ལ་ཆགས་པ་ན། དབང་པ་གཞན་ལ་

མ་འག་བའ་ཕར། ཤས་པ་གཞན་མ་ས་བ་ཡན་ག། རགས་འདའ་ཤས་པ་

གཞན་ནས་པ་ཅན་ལ་བལས་པ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་མན། །

ལ་ལར་ཅག་ཅར་འབང་ཕར་ར། །

འཇག་པ་མཚངས་ལ་མཚངས་པའ་ཕར། །

ཐམས་ཅད་ཚ་གཞན་རགས་མ་འགར། །ཡད་རག་པ་གཅག་ཡན་པས་ཤས་པ་ར་ར་ཁ་ན་ས་བ་མན་པར་ཐལ།

སབས་ལ་ལར་ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་འབང་བའ་ཕར། འཇག་ཤས་དག་ཀ་

ཡལ་ལ་འཇག་པ་མཚངས་པར་ཡད་པ་ལ་ཡང༌། ཡལ་གཅག་ལས་གཞན་

རགས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། དས་ཐམས་ཅད་ཀ་ཚ་ཡད་གཅག་ཁ་ནར་

མཚངས་པའ་ཕར།

466

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

བདག་ཡད་ལན་པ་ཙམ་ལས་ན། །

ས་ནའང་ཅག་ཅར་ས་བར་འགར། །ཁད་རང་ལར་ན་ཡང་ཤས་པ་ད་མ་ཅག་ཅར་ས་བར་འགར་བར་ཐལ།

རག་པའ་ནས་པ་ཉམས་པ་མ་སད། བདག་ཡད་རག་པ་ཕད་པའ་ལན་པ་ཙམ་

ལས་ཤས་པ་ས་བའང་ཡན་པའ་ཕར།

གཅག་ལས་བ་བ་གཅག་ཡན་ནའང་། །བད་པ་ཡད་གཅག་ལས་བ་བ་གཅག་ཡན་པས་ཤས་པ་ར་ར་ཁ་ན་

ས་བ་ཡན་ན། །ཞ་ན།

ཅ་ལར་མར་མ་ད་མས་མཐང་། །

རམ་གས་ཀང་ནས་མད་འགར་ཏ། །

ཕས་ཀང་བ་བག་མད་ཕར་ར། །ཅ་ལར་མར་མ་གཅག་སས་བ་ད་མས་མཐང་བ་མད་པར་ཐལ། བད་

པ་གཅག་གས་བ་བ་གཅག་ཁ་ན་བད་པའ་ཕར། ཡད་ཆས་ཅན། རམ་གས་

ཀང་ཤས་པ་ད་མ་བསད་པའ་ནས་པ་མད་པར་འགར་བར་ཐལ། ཅག་ཅར་

ད་མ་མ་སད་པ་གང་ཞག་ཕས་ཀང་ནས་པ་མ་འད་བའ་བ་བག་མད་པའ་

ཕར།

འདས་ལས་སས་བ་བཤད་པ་ཡན། །

མངན་སམ་ལའ།

467

ཡད་རག་པ་གཅག་གས་ཤས་པ་བསད་པ་འགག་པའ་རགས་པ་

འདས་ན། རང་ཕན་འབང་བའ་ལས་རག་པས་ཤས་པ་ད་མ་བསད་པ་དང༌།

གངས་ཅན་སས་བ་རག་པས་ཡལ་ད་མ་ལ་ལངས་སད་པ་ལ་སན་འབན་

བཤད་པ་ཡན་ཏ། རག་པས་བ་བ་གང་ཡང་མ་བད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་འད་བད་ལས་་་་་་་་་་་། །རགས་པ་ཅན་པ་ན་ར། གལ་ཏ། བདག་ག་ཡན་ཏན་འད་བད་ལས་

ཤས་པ་ར་ར་ཁ་ན་ས་བར་ངས་པ་ཡན་ན་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དས་ན། །དས་ན་འབས་བ་བསད་པ་མ་འཐད་པར་ཐལ། རག་པའ་ཕར།

ད་ཕས་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །རག་པ་མ་ཡན་ག་ད་ཕས་སས་པའ་ཞ་ན།

གང་ལས་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །

ར་གང་ལས་སས་དས་པས།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་བ་ཉད་ལས། །

ཞ་ན་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་། །བ་ས་མ་ཉད་ལས་ས་ཞ་ན།

་་་་་་་་་་་་་་་་་ཡན་མད་འདད་པ་ཉད། །

468

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་པ་ཕ་མའ་ཉར་ལན་ད་མང་ཇ་ལར་ཡང་རང་བ་ས་མ་ལས་ས་བ་

ཡན་མད་ཀ་མ་འདད་པ་ཅང་ཟད་ཀང་བསབ་པ་མད་པར་ཐལ། བ་ས་མ་

ནས་པ་ཅན་ལ་བལས་ནས་ཕ་མ་ས་བ་ཁ་བ་ཡང་འདད་པ་ཉད་ཡན་པའ་

ཕར།

གཉས་པ་(ར་ཡན་ཡང་གཟང་ཡལ་མན་པ་དགག་པ་)ལ་གཉས།

དགག་པ་དངས་དང༌། དའ་ལན་དགག་པའ། །

དང་པ་(དགག་པ་དངས་)ན།

བ་ས་མ་ཕ་མའ་ར་ཡན་ཡང་གཟང་དན་ག་ནས་པ་ཉམས་པའ་ཚ་

ཕས་དན་ལ་འཕའ་ཞ་ན།

གཟང་ལ་གཟང་ཉད་སད་བད་ལས། །

གཞན་མན་སད་བད་ཉད་མཚན་ཉད། །གཟང་དན་ལ་གཟང་དན་ཉད་ཀ་ས་ནས་བསད་པར་བད་པ་ལས་

གཞན་པའ་ནས་པ་ཡད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། རང་འདའ་རམ་པ་དངས་ས་

བསད་པར་བད་པ་ཉད་གཟང་དན་ག་མཚན་ཉད་ཡན། ཉར་ལན་བ་ས་

མས་ཕ་མའ་གཟང་དན་བད་པའ་ཕར། སང་བས་མ་ངས་ས་ཞ་ན།

སང་བ་གཟང་བ་མ་ཡན་མད། །

ཆ་མད་པ་ལ་ཕ་སགས་མད། །ཡལ་དབང་བར་ག་སང་བ་རང་འཛན་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་

མངན་སམ་ལའ།

469

གཟང་བའ་དན་མ་ཡན་བཞན་ད་བསད་པའ་ནས་པ་མད་པར་ཐལ། ད་དའ་

གཟང་དན་ཡན་པའ་ཕར། སང་བ་བཞན་ད་ཉར་ལན་ཤས་པ་ས་མས་ཕ་

མའ་གཟང་དན་མ་བད་པའ་དཔ་དན་མཚངས་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། སང་བ་

ཐག་ཉ་བ་རང་བ་དང༌། རགས་པ་ཕ་བར་སང་ནས་དབང་མངན་གས་མ་

གཟང་བ་སད་ཀང༌། ཡལ་ག་ཆ་མད་པའ་ཤས་པ་ས་མ་ལ་ཕ་རགས་སགས་

མད་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དའ་ལན་དགག་པ་)ན།

གཟང་བའ་ནས་པ་ཉམས་འགར་ག། །

སད་བད་བདག་ཉད་གཞན་མན་ན། །གལ་ཏ། ཤས་པ་ས་མ་ལ་ནས་པ་གཉས་ཡད་ད། ཤས་པ་ཕ་མའ་

གཟང་དན་ག་ནས་པ་དང༌། ཉར་ལན་ག་ནས་པ་གཉས་ལས་སབས་འགར་

གཟང་བའ་ནས་པ་ཉམས་ནས་ཕ་མ་དན་ལ་འཕ་བར་འགར་ག། སད་བད་

ཉར་ལན་ག་བདག་ཉད་ཀ་ནས་པ་གཞན་ཉམས་པ་མན་ན་ཞ་ན།

གཟང་བའ་མཚན་ཉད་ཅན་ལ་ན། །

གཟང་ལས་སད་བད་གཞན་མད་ད། །

གཟགས་སགས་ད་ལ་མན་པར་ན། །

བ་ལ་དངས་ས་ཕན་འདགས་མད། །

470

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་པ་ས་མ་ཆས་ཅན། ཤས་པ་ཕ་མའ་གཟང་དན་ལས་བསད་པར་

བད་པའ་ནས་པ་གཞན་མད་ད། ཕ་མ་དས་ཁད་གཟང་དན་ག་ས་ནས་

གཟང་བའ་མཚན་ཉད་ཅན་ཡན་པའ་ཕར། གཟགས་ད་སགས་ཆས་ཅན།

རང་འཛན་བད་ད་བསད་པ་ད་ལ་མན་པར་རང་འཛན་དབང་པའ་མངན་

སམ་ག་བ་ལ་དངས་ས་ཕན་འདགས་པའ་ནས་པ་མད་ད། ད་ལ་རང་འདའ་

རམ་པ་དངས་ས་གཏད་བད་ཡན་པའ་ཕར།

གཟང་བའ་མཚན་ཉད་ལས་འད་ཡ། །

ད་དངས་ངས་པ་གཞན་ཅ་ཡད། །

བ་ལའང་ད་ཡད་ད་ཡ་ཕར། །

ད་ཡང་ད་ཉད་ད་རམ་གནས། །དཔ་ད་ལར་བ་ས་མ་ད་ཡང་ཕ་མའ་གཟང་དན་ད་ཉད་ད་རམ་པར་

གནས་པར་ཐལ། བ་ས་མ་ལའང་ཕ་མ་ད་ཡ་རང་འཛན་བད་ད་དངས་ས་

བསད་པ་དར་ཡད་པ་དའ་ཕར། ཁབ་ས། གཟང་བའ་དན་ག་མཚན་ཉད་རང་

འཛན་བད་ད་དངས་ས་བསད་པ་ལས་གཞན་གཟང་དན་འད་ཡ་དངས་པར་

འཇག་པའ་ཐབས་ཀ་ངས་པ་གཞན་ཅ་ཡང་ཡད་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར།

ཤས་པ་རང་འཛན་བད་ད་བསད་པ་ཕའ་གཟང་དན་ག་མཚན་ཉད་

ཡན་ག། ནང་བའ་མ་ཡན་ན་ཞ་ན།

ཤས་པ་ས་མའ་ཆས་ཅན། ཤས་པ་ཕ་མའ་གཟང་དན་ད་ཐལ། ད་

མངན་སམ་ལའ།

471

རང་འཛན་བད་ད་དངས་ས་བསད་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

འཛན་པ་ཡ་ན་ཉར་ལན་དང་། །

མང་བ་སམས་ཀ་གཟང་མཚན་ཉད། །ནང་བའ་གཟང་དན་ཡད་ན་རང་འཛན་པར་བད་པ་ཡ་ཉར་ལན་ཡན་

པ་ད་མང་བ་སམས་ཀ་གཟང་དན་ག་མཚན་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། འད་ན་

བརག་པ་མཐའ་གཟང་ག་ཚལ་ཡན་ག། རང་ལགས་ལ་བའ་གཟང་དན་ཁས་

ལན་པ་མན་ན། །

འ་ན་གཞན་རད་ཀ་རག་པ་རལ་འབར་པའ་གཞན་སམས་ཤས་པའ་

མངན་ཤས་ཀ་ཉར་ལན་ཡན་པར་ཐལ། དའ་ནང་བ་ལ་བལས་པའ་གཟང་

དན་ཡན་པའ་ཕར་ཅ་ན།

གཟགས་སགས་དང་ན་སམས་ད་ལར། །

གཟང་བའ་མཚན་ཉད་དཔད་པ་འད། །

མ་དག་བ་ཅན་ལ་ཡན་ག། །

རལ་འབར་རགས་པ་བསམ་མ་ཁབ། །གཟགས་ལ་སགས་པ་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་གཟང་དན་ད་

བཞག་པ་དང༌། སམས་ས་མ་ཕ་མའ་ཉར་ལན་ཡང་ཡན་མང་བ་ཡང་ཡན་ན།

དའ་གཟང་དན་ད་ཐལ་བ་འཕངས་པ་ལ། གཞན་སམས་ཤས་པའ་མངན་

472

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཤས་གནད་བད་ད་མ་འཇག་པར་ཐལ། ད་ལར་གཟང་བའ་དན་ག་མཚན་

ཉད་སད་པ་འད། རང་རག་ཁས་མ་ལན་པའ་མ་དག་པའ་བ་ཅན་ལ་དངས་

སབས་ཀ་ཚད་མའ་གནད་བད་སན་པའ་དབང་ད་བས་པ་ཡན་ག། རལ་

འབར་པའ་གཞན་སམས་ཤས་པའ་མངན་ཤས་ཀ་རགས་པ་རགས་ཚལ་

དང་བཅས་པ་ཚ་རལ་མཐང་བའ་མངན་སམ་ག་ཚད་མས་བསམ་གས་མ་

ཁབ་པའ་ཕར།

འད་ཡ་དན་བཤད་པ་ད་ལར་ཡན་ག། རལ་འབར་པའ་རགས་པ་ས་

སའ་ཚད་མས་རགས་མ་ནས་པར་སན་པ་མན་ཏ། རལ་འབར་པའ་རགས་

པ་འགའ་ཞག་ས་སའ་དངས་སབས་ཀ་ཚད་མ་དང༌། ཁ་ཅག་ཡད་ཆས་རས་

དཔག་གས་ཅ་རགས་ས་གབ་པའ་ཕར།

ས་སའ་དན་རག་མངན་སམ་ཡན་ན། ངས་པར་དའ་དངས་སབས་

ཀ་ཚད་མས་གབ་པས་ཁབ་པ་ཡང་མན་ཏ། ད་ལར་ཡད་ཀ་མངན་སམ་ག་

སབས་ས་བཤད་ཟན་པའ་ཕར།

བ་ས་མ་ཕ་མའ་གཟང་དན་ཡན་པར་རས་འགའ་གཟང་དན་མ་ཡན་

པར་འགར་ཏ། གཟགས་ལ་སགས་པ་བཞན་ན་ཞ་ན། ད་ལ་ཕ་སགས་ང་བ་

ཡས། །

གཟང་བ་གཟང་མན་ཉད་འགར་ན། །

གཟགས་སགས་བ་ལ་སར་མད་གང་། །

མངན་སམ་ལའ།

473

ཕས་སས་པ་ན་ཅ་ཞག་ཡད། །དཔ་དན་མ་མཚངས་ཏ། གཟགས་ལ་སགས་པ་སར་གཟང་བ་ཕས་

གཟང་དན་མན་པ་ཉད་ད་འགར་བའ་ར་མཚན་ཡད་ད། ད་ལ་སར་རགས་

པ་ཕས་ཕ་བ་ལ་སགས་པའ་འགལ་རན་ག་ང་བ་ཡས་ད་ལར་འགར་བའ་

ཕར། གཟགས་ལ་སགས་པའ་བ་ས་མ་ལ་སར་མད་པའ་རང་མང་བད་བ་

ཕ་མས་མ་མང་བའ་འགལ་རན་གང་ཕས་སས་པ་ཅ་ཞག་ཀང་ཡད་པ་མ་

ཡན་པར་ཐལ། མང་བད་མད་པའ་བ་མ་སད། ད་ཡང་མང་བད་དན་གཞན་

གས་མང་བས་ཁབ་པའ་ཕར།

གཉས་པ་(དན་བས་བ་)ན།

ད་ཕར་རང་བ་འཛན་འགར་ན། །

ད་མ་ཐག་པའ་ར་ཡ་སམས། །

གང་ཡན་ད་ཉད་འཛན་འགར་བ། །

དས་ན་དན་གཞན་རགས་མ་འགར། །བ་ཕ་མས་བ་ལས་དན་གཞན་རགས་པར་མ་འགར་བར་ཐལ། དས་

ད་མ་ཐག་པའ་ར་ཡ་སམས་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་ཁ་ན་འཛན་པར་འགར་བ་

དས་ནའ་ཕར། དར་ཐལ། རང་བ་ས་མ་ཕ་མ་ཁ་ནས་འཛན་ཅང་མང་བར་

འགར་བ་དའ་ཕར།

གཟང་དན་ག་དངས་པ་ལ་གཟང་དན་ལས་གཞན་པའ་ནས་པ་མད་

474

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

པ་མ་འཐད་ད། དངས་པ་རམས་ལ་ནས་པ་དན་གཞན་ད་མ་དང་ལན་པའ་

ཕར་ར་ཞ་ན།

ནས་པ་ད་མ་གཅག་མད་ཀང་། །

དངས་རམས་ང་བ་ཉད་ཀ་འབས། །

གཅག་དང་ད་མ་བད་ཅས་བརད། །

གལ་ཏ་གཅག་ལས་ད་མ་མན། །དངས་པ་རམས་ལ་ནས་པ་དན་གཞན་ད་མ་ཡད་པས་འབས་བ་ད་མ་

བསད་པ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ནས་པ་ཅན་ལས་རས་ཐ་དད་པའ་ནས་པ་ད་མ་

དང་གཅག་མད་ཀང༌། དངས་པ་རམས་ང་བ་ཉད་ཀས་རང་ག་འབས་བ་

གཅག་དང་ད་མ་བད་ཅས་བརད་པའ་ཕར།

གལ་ཏ། དངས་པ་གཅག་ལ་ནས་པ་དན་གཞན་ད་མ་ཡད་པས་

འབས་བ་ད་མ་བད་པ་ཡན་ག། ད་ལ་མན་ན་གཅག་ལས་ད་མ་འབང་བ་མན་

ན་ཞ་ན།

མ་ཡན་འགའ་ཞག་གཅག་ལས་གཅག །

འབས་བ་ཚགས་པ་དག་ལས་བང་། །ནས་པ་དན་གཞན་ད་མ་ཡད་པས་ར་གཅག་ལས་འབས་བ་ད་མ་ས་

བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། དངས་པ་འགའ་ཞག་རགས་འད་ས་མ་གཅག་ལས་ཕ་

མངན་སམ་ལའ།

475

མ་གཅག་འབང༌། འབས་བ་ཕལ་ཆར་རང་ག་ར་རན་ད་མ་ཚགས་པ་ལས་

འབང་བའ་ཕར།

འ་ན་ཇ་ལར་གཅག་ལས་ད་མ་འབང་ཞས་བརད་ཅ་ན།

གཅག་ཀང་ཚགས་པ་གཉས་འགར་ཕར། །

ད་ན་ད་མ་བད་ཅས་བརད། །ནས་པ་ཅན་ལས་དན་གཞན་པའ་ནས་པའ་དབང་གས་གཅག་ལས་

ད་མ་འབང་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ར་གཅག་ཀང་རང་ག་འབས་བ་ས་ས་ལ་

བལས་ནས་ཉར་ལན་དང་ལན་ཅག་བད་རན་ག་ཚགས་པ་གཉས་ས་འགར་

བས། ད་ན་རང་ག་འབས་བ་ད་མ་བད་ཅས་བརད་པའ་ཕར། གཉས་པ་()ན།

གལ་ཏ་བ་གཞན་དན་དང་ན། །

རམ་ཤས་ས་མ་འཛན་འགར་ན། །གལ་ཏ། བ་ཕ་མ་གཞན་གས་ཕ་རལ་ག་དན་དང་རམ་ཤས་ས་མ་

གཉས་ཀ་ཅག་ཅར་འཛན་པར་འགར་བས་ཉས་པ་ད་དག་མད་ད་ཞ་ན།

ས་ཕར་སང་བ་ཅན་ཉད་ཕར། །

དཔད་པ་ལ་སགས་དན་གཅག་ལ། །

རག་ཏ་རམ་གས་མཐང་བ་ཡ། །

བརད་ཉད་རམ་མན་ཉད་འགར་ཞང་། །

476

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཨ་ཨ་འཛན་པའ་ཤས་པ་བར་མ་ཆད་ད་སས་པ་ན། ཨ་ལ་སད་པའ་

བ་གཅག་པ་ད་ལ་བརད་པ་ཨ་ཨ་གཉས་རམ་མན་ཅག་ཅར་ཉད་ད་སང་བར་

འགར་བར་ཐལ། རང་ག་གཟང་དན་ཨ་དང༌། ད་དང་དས་མཉམ་ད་རང་ག་

ཉར་ལན་ཨ་འཛན་པའ་ཤས་པ་ཨས་ཁད་པར་ད་བས་ནས་གཟང་ཡལ་ད་

བད་པའ་ཕར། འདད་མ་རགས་པར་ཐལ། ཨ་ཨ་གཉས་ཐས་པའ་དས་རག་

ཏ་རམ་གས་མཐང་བ་ཡ་ཕར། དར་ཐལ། ད་གཉས་ས་ཕར་སང་བ་ཅན་ཉད་

ཡན་པའ་ཕར། ལ་སགས་པས་གཞན་སད་ད། །

གཅག་ཀང་གཉས་གཉས་སང་བར་འགར། །

བདག་དང་ད་རག་སང་བའ་ཕར། །ཨ་གཅག་པ་ཐས་པའ་ཚ། གཅག་ཀང་ལན་གཉས་གཉས་ས་སང་

བར་འགར་བར་ཐལ། ཨ་བདག་ཉད་འཛན་པའ་ཤས་པ་དང༌། ད་རག་པའ་

མང་བད་དན་གཞན་ལ་སང་བའ་ཕར།

གཉས་པ་(རགས་པ་གཞན་བསན་པ་)ན།

གལ་ཏ་ཡལ་གཞན་འཕ་བ་ན། །

ཐ་མ་ཉམས་ས་མང་མན་ན། །གལ་ཏ། ཡལ་གཞན་ཕ་རལ་ལ་འཕ་བ་ན་འཕ་ཁ་མའ་བ་ཐ་མ་ད་མང་

བད་ཕ་མ་གཞན་གས་ཉམས་ས་མང་བ་མན་པར་དའ་བ་ཕ་མ་དས་དན་

འཛན་ན་ཞ་ན།

མངན་སམ་ལའ།

477

གཞན་གས་ཉམས་ས་མང་བ་བཞན། །

ཐམས་ཅད་མང་མད་ཐལ་བར་འགར། །གཞན་གས་ཉམས་ས་མང་བའ་བད་བ་ལ་སགས་པ་རང་གས་མ་

མང་བ་བཞན། རང་ག་བ་ས་མ་ཐམས་ཅད་མང་བད་མད་པར་ཐལ་བར་

འགར་ཏ། རང་ག་བ་ཐ་མ་དན་ལ་འཕ་ཁ་མ་མང་བད་མད་པ་གང་ཞག །ད་

དག ལ་མང་བད་ཡད་མད་མཚངས་པའ་ཕར།

གལ་ཏ་བདག་མང་མངན་སམ་ཡན། །

གཞན་གས་མང་འགར་མ་ཡན་ན། །གལ་ཏ། རང་རག་མད་ཀང་བདག་ག་མང་བ་རང་ལ་མངན་སམ་ད་

གར་པ་ཡན་ལ། གཞན་གས་མང་བར་འགར་བའ་བད་སགས་ད་ལ་མ་ཡན་

པས། རང་ག་མང་བ་ཡང་གཞན་ག་མང་བ་བཞན་ད་ཐལ་བར་མ་འགར་ར་

ཞ་ན།

གང་གས་ད་སད་བརད་འགར་བ། །

བདག་གས་མང་ད་གང་ལས་གབ། །ར་མཚན་གང་གས་བདག་དང་གཞན་ག་མང་བ་མངན་སམ་གས་

གབ་མ་གབ་ཀ་ཁད་པར་ད་སད་བརད་པར་འགར་བ་རགས་པ་མ་ཡན་པར་

ཐལ། བདག་གས་མང་བ་ད་ཚད་མ་གང་ལས་ཀང་གབ་པ་མ་འཐད་པའ་

478

རམ་འགལ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལའ་གསམ་པ།

ཕར།

ད་མ་གབ་ན་རང་རག་མད་པ་ཉམས་ས། །རང་རག་མད་པས་མང་བ་

མ་འཐད་ན། མག་ལ་སགས་པ་གསལ་ལ་ཞས་པའ་ཐ་སད་མ་འཐད་པར་

འགར་ར་ཞ་ན།

གསལ་ར་མ་གབ་པར་འགར་ག། །མག་ག་དབང་པ་ཆས་ཅན། རང་ཉད་རག་པའ་ང་བར་མ་གབ་པར་

ཡང་གསལ་ལ་ཞས་པའ་ཐ་སད་འདགས་པར་འགར་བའ་ར་མཚན་ཡད་ད།

གསལ་བ་མག་ཤས་ཀ་བདག་པའ་ར་ཡན་པས་ཐ་སད་ད་ལར་འགར་བའ་

ཕར།

གསལ་བར་འདད་པའ་གསལ་བ་མན། །རང་གསལ་བར་འདད་པའ་ཤས་པ་ཆས་ཅན། རང་གསལ་བའ་ང་

བར་མ་གབ་བཞན་ད། ཡལ་གསལ་བ་མ་ཡན་པར་ཐལ། ཡལ་ཅན་ག་བ་

ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པར་ཐལ།

གལ་ཏ་གསལ་བར་མ་གབ་ཀང་། །

གསལ་ན་འག་འད་གསལ་བར་འགར། །གལ་ཏ་རང་གསལ་བར་མ་གབ་ཀང༌། དན་ག་གསལ་བད་ཡན་ན།

འག་བ་འད་ཀན་གས་དན་གསལ་བར་འགར་བའ་ཕར།

མངན་སམ་ལའ།

479

ཚད་མ་ཡལ་བཅས་གངས་ཀ་ངས་པ་དང༌། །

མངན་སམ་མཚན་ཉད་ད་ཡ་ཚད་འབས་དང༌། །

ཐན་མང་མན་པའ་བདན་གཉས་རམ་དབ་མཁས། །

མངན་སམ་ལའའ་བད་ལས་ཡན་པར་རགས། །

ཚད་མ་རམ་འགལ་ག་ཚག་ལའར་བས་པ་ལས་

མངན་སམ་ག་ལའ་ས་གསམ་པའ།། །།

ཚད་མ་རམ་འགལ་ག་རམ་བཤད་ཐར་ལམ་གསལ་བར་བད་པ་ལས་

མངན་སམ་ག་ལའའ་འགལ་པ་ས། ལའ་གསམ་པའ་འགལ་པའ།།

འདས་ཀང་བསན་པ་རན་པ་ཆ་ས་ཐམས་ཅད་ནས་ཕགས་ཐམས་

ཅད་ད་དར་ཞང་རས་ལ་ཡན་རང་ད་གནས་པར་གར་ཅག། །།

ཡག་ནར་དང་ཆད་ལག་ཡད་ཚ་འབལ་བ་གནང་ན་དགའ་སའ་ངང་ནས་བཟ་བཅས་ཞ་ཆག ་ᩂ་ᨮ་᪣ᩏ་ᨎ marjamson618@gmail.com