1|2-09-2015

1|

faculteit rechtsgeleerdheid staatsrecht, bestuursrecht en bestuurskunde

2-09-2015

De stap naar hoger beroep

Wat bepaalt het appelgedrag van burgers in het bestuursrecht?

Mr. dr. Martje BoekemaJuridisch adviseur, provincie Overijssel

PCMO conferentie 'Toekomstbestendig goed bestuur' 2 september 2015 Den Haag, masterclass ronde 2

2|2-09-2015

PhD onderzoek:› Welke factoren beïnvloeden de keuze voor hoger

beroep in bestuursrechtelijke zaken?

Vandaag:› Bestuursrecht door de ogen van de burger

2

3|2-09-2015

VandaagAanleiding onderzoekEerdere onderzoeksbevindingenOnderzoeksmethodeResultaten

Achtergrond burgers Oordeel procedure Oordeel uitspraak Verwachtingen appelprocedure

Conclusies

3

4|2-09-2015

4Paths to justice:‘naming-blaming-claiming’

Aantal geschillen

Aantal interacties

met BOFilter 1

Filter 2Filter 3

Filter 4Aantal hoger

beroepen

Aantal beroepen

Aantal bezwaren &

admin. beroepen

5|2-09-2015

5AppelpercentagesAmbtenaren 47%

Bijstand en stufi 40%Sociale Verzekeringen 38%Rijksbelastingen 54%Lokale belastingen 14% (WOZ)

23% (overig)Vreemdelingenzaken: regulier

29%

Vreemdelingenzaken: asiel

55% (AA)56% (VA)

Overig RvS 27%

6|2-09-2015

De stap naar hoger beroep› Meerderheid appellen afkomstig van burgers› Burgers appelleren vier maal zo vaak als BO› Kans op succes appel burger 20%› Kans op succes appel BO 55% - 75%

7|2-09-2015

Dissertatieonderzoek

VraagstellingWat zijn de belangrijkste determinanten van de acceptatie van rechterlijke uitspraken door burgers in bestuursrechtelijke zaken?

8|2-09-2015

De acceptatie van overheidsbeslissingen

9|2-09-2015

Twee perspectieven Instrumenteel perspectief

• Rationele actorbenadering• Kosten-baten afwegingen

Normatief perspectief• Procedurele rechtvaardigheid• Distributieve rechtvaardigheid

› Doet een rechtvaardige procedure ertoe?› Wanneer ervaren burgers een procedure/

beslissing als rechtvaardig?

10|2-09-2015

Rationele actorbenadering:› Focus op individuele belangen› In onderzoek:

Verwachte kosten van appel Belang van de zaak Verwachte kans op succes van appel

Rationele actorbenaderingProcedurele rechtvaardigheidDistributieve rechtvaardigheid

11|2-09-2015

Procedurele rechtvaardigheid Deskundigheid rechter Neutraliteit rechter Ruimte om zaak te bepleiten Informatievoorziening Respectvolle bejegening

Rationele actorbenaderingProcedurele rechtvaardigheidDistributieve rechtvaardigheid

12|2-09-2015

Distributieve rechtvaardigheid› Uitspraak in lijn met:

De wettelijke regels? Waar burgers menen recht op te hebben? Individuele situatie?

Rationele actorbenaderingProcedurele rechtvaardigheidDistributieve rechtvaardigheid

13|2-09-2015

Onderzoeksopzet› Enquête (web of telefonisch)› Omgevingszaken, fiscaal & bijstand

› 1422 uitnodigingsbrieven › 323 afgeronde enquêtes › 241 bruikbaar

1/3 hoger beroep ingesteld 2/3 geen hoger beroep

14|2-09-2015

ResultatenAchtergrond burgers:› Hoog opgeleid› Op leeftijd› Vertegenwoordigd door gemachtigde› Eerdere proceservaring

Slechts 40% ‘one-shotter’

15|2-09-2015

Procedure bij rechtbank› Relatief tevreden over:

Bejegening Ruimte om zaak te bepleiten

› Relatief ontevreden over: Alle info op tafel Onpartijdigheid rechter Inlevingsvermogen rechter

16|2-09-2015

Ervaren rechtvaardigheid procedure

Appellanten Berustenden0

5

10

15

20

25

30

17|2-09-2015

Verrast door uitspraak?

Niet verrast

Niet in HB Wel in HB

Wel verrast

Niet in HB Wel in HB

18|2-09-2015

Uitspraak› Relatief tevreden over:

Begrijpelijkheid

› Relatief ontevreden over: Aansluiting wettelijke regels Juiste feiten Motivering Individuele omstandigheden

19|2-09-2015

Ervaren rechtvaardigheid uitspraak

Appellanten Berustenden012345678

20|2-09-2015

Verwachte kans op succes

(zeer) kleine kans

50/50 (zeer) grote kans

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

niet in appel

wel in appel

21|2-09-2015

Verwachtingen appel› Burgers overschatten kans op succes

Groot deel geeft zaak (zeer) grote kans- 58% van appellanten- Succespercentage slechts 15%

Invloed aanwezigheid rechtshulpverlener

22|2-09-2015

Aanwezigheid rechtshulp

Advocaat Andere rechtshulp

Geen rechtshulp

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Niet in hoger beroep In hoger beroep

23|2-09-2015

Doorslaggevend voor keuze appel

24|2-09-2015

Doorslaggevend voor keuze appel

25|2-09-2015

Doorslaggevend voor keuze appel

26|2-09-2015

Conclusies Doen rechtvaardigheidsoordelen ertoe? Doet de ervaren rechtvaardigheid van de

procedure ertoe?

Implicaties voor kwaliteitsmanagement

27|2-09-2015

28|2-09-2015

Extra: relatieve invloed rechtvaardigheid28

29|2-09-2015

Extra: beleving procedure & oordeel uitspraak