PASPALLÁSBoletín divulgativo da Sociedade Galega de Historia Natural www.sghn.org

Nº 51, santos 2012

2,5

0 E

UR

Ogra

tuít

o s

oci

os

Biodiversidade e Rede Natura

Lobos e híbridos

Incendios Forestais

Os garranos

Revista BRAÑA

Biodiversidade e Rede Natura

Lobos e híbridos

Incendios Forestais

Os garranos

Revista BRAÑA

PASPALLÁS 51:2

PASPALLÁS boletín divulgativo da S.G.H.N.A revista PASPALLÁS é o boletín divulgativo

da Sociedade Galega de Historia Natural(S.G.H.N.) e financiase única e exclusivamentecoa aportación das cotas dos seus socios, nonadmitindo subvencións ou publicidade.

O PASPALLÁS agradece o envío de orixinais para a súa publicación.Os textos débense enviar en formato electrónico en Word Perfect ou Word, sen

marcadores nen tabulacións ou distintos tamaños de letra.Como referencia, cada páxina leva 400 palabras e unha fotografía/debuxo de resolución

mínima 1400x1000, preferiblemente en cor e formato jpg.O galego será o normativo e os nomes científicos respectarán as normas de

Nomenclatura, figurando con ano e autor.

Neste número

Editorial : Biodiversidade e Rede Natura no 2012 Xunta Directiva da SGHN 3

Lobos e supostos híbridos SGHN 4

Nova poboación de Osga (T. mauritanica) en Vilagarcía Moisés Asensi Cabirta 8

Revisión dos nomes das aves XI Silverio Cerradelo Gómez 9

Os incendios forestais en Galicia SGHN 16

Distribución do Xénero Cerocooma (Col, Meloidae) Xosé Lois Rey Muñiz 18

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia SGHN 20

NOVAS e AVISOS 26

A edición electrónica do PASPALLÁS é a toda cor. Os socios que o queiranrecibir en cor, seralles enviado por correo electrónico (entre 1,5 e 3 Mb dependendodo número) e tamén o recibirá en papel como sempre. Se queres aforrar papel,indícanolo e só será enviado por correo electrónico.

PASPALLÁS 51:3

EDITORIALBIODIVERSIDADE E REDE NATURA NO 2012

En 1992 aprobouse a Rede Natura 2000 a través da Directiva Hábitats(Directiva 92/43/CEE) da Unión Europea, unha rede pensada para protexer abiodiversidade europea. Como todas as leis é imperfecta, pero se se cumplise na súatotalidade outro galo cantaría: non fan falla máis leis, senón cumprir as que hai. Cumprire facer cumprir.

Esta Directiva define unha serie de hábitats e especies prioritarias, creando asZEPA (Zona de Especial Protección das Aves) e os LIC (Lugar de Interese Comunitario),e establece que seis anos despois de aprobar estes LIC e ZEPA, aprobaránse as ZEC(Zonas de Especial Consevación) cun plan de actuación para garantir a conservacióndestas áreas e especies.

Hoxe, vinte anos despois, Galicia non ten ningunha ZEC, e ben dificil que foiconseguir a, por outra banda obrigatoria, creación dos LIC e ZEPA; tanto que asprimeiras propostas da adminitración galega rexeitáronse en Madrid por insuficientese nalgún caso chegouse mesmo a sentencias condenatorias dos tribunais europeos, porexemplo coas ZEPA de Trevinca e A Limia.

Por outra banda, a biodiversidade segue a escaparse como auga entre as máns.A ONU (Perspectiva Mundial sobre a Diversidade Biolóxica 3. Montreal, 2010) considera queunha das cinco presións que afectan directamente á perda de biodiversidade son asespecies invasoras, das que o estudo desenvolvido por DAISIE (Delivering Alien InvasiveSpecies Inventories for Europe), leva rexistradas 12.046 especies foráneas en Europa,das que máis de 1.000 están presentes en España.

Pero non só é un problema de empobrecemento biolóxico. Estas especiesinvasoras causan danos á saúde humana e perdas económicas: A cuantificación é dificil,pero diversos estudos oficiais estimaron un custe de nada menos de 12.000 millones deeuros. Canta conservación da natureza, escolas, hospitais e empregos se poderíanxestionar con estes cartos! Ademais, esta cifra probablemente subestime a realidade,pois calcúlase que só no Reino Unido as perdas anuais debidas a artrópodos invasoresson de 2.800 millones de euros.

En Galicia pouco se fai. A adminitración inviste tan escasos recursos humanose económicos que o persoal da Xunta adicado a este tema está desbordado pola situación.

Baste ver a situación das Acacias (Acacia spp) en Ourense e Pontevedra, a herbada Pampa (Cortaderia seollana) sobre todo en Pontevedra e Coruña, o que vai pasar coaAzolla na cunca do Limia e no Miño en Lugo. ¿De que valeu o informe sobre moluscosalóctonos no río Miño de Emilio Rolán de hai anos malia a insistencia ao respecto dovogal da SGHN no COGAMADES?, por citar algúns exemplos.

En 2012, vixésimo aniversario da Directiva Hábitats, entre outras especiesexóticas, localizáronse varias especies novas de vésporas, calificadas de invasoras noutrasrexións. Dúas confirmadas (Urocerus albicornis e Sceliphron curvatum), outra coninformacións non contrastadas en Lugo pero si na raia de Portugal con Galicia (Vespavelutina) e a vespa do Castiñeiro (Dryocosmus kuriphilus) cun aviso lanzado pola Xunta deGalicia para alertar da súa posible introducción.

¿Que fai falla?1º) Tomar conciencia da gravidade, que non é un problema contemplativo de

catro defensores das margaridas, que NOS custa moitos cartos e afecta á producciónde alimentos e ó emprego. Hai que adicar recursos razoables e priorizar a eliminaciónde certas especies, creando equipos e coordinando as distintas administracións. Nonval nada que un concello limpe o seu territorio se o da beira non o fai.

2º) O máis barato é a prevención. Urxe aplicar o artigo 61 da LEY 42/2007, doPatrimonio Natural e a Biodiversidade, ser valente co artigo 69 e prohibir a meirandeparte da importación de especies foráneas, sobre todo as mascotas, e, moi importante,reactivar o Real Decreto 1628/2011 de especies invasoras.

Priorizar os traballos, coordinarse, investir con eficacia os recursos, cumprir efacer cumprir as leis. Sentidiño, nunha palabra; pero xa se sabe que o sentido común éo menos común dos sentidos en demasiados dos nosos gobernantes, así que terémoslloque esixir os cidadáns.

PASPALLÁSRevista divulgativa da SGHN e domedio natural galego. Fundada en

1981As opinións expresadas,(agás a Editorial) non son

necesariamente as da súa XuntaDirectiva Xeral.

EditorXosé Lois Rey Muñiz

ColaboradoresSilverio Cerradelo GómezSerafín González PrietoCarmiña Noya ReyXosé Lois Rey MuñizJosé Rodrígo DapenaÁlvaro Rodríguez Pomares

Foto portada“Sceliphron curvatum (Smith, 1870)”Xose Lois Rey Muñiz

Os artigos publicados nestarevista, citaranse:

Autor, ano, título do artigo.Paspallás, Boln. Divulg. Soc.Gal. Hist. Nat. nº e paxinación.

Data Publicación 12/11/2012I.S.S.N. 1132-0567D.L. C 1590/91

SGHNApdo. de Correos nº 33015780 Santiago de Compostela

Tfno./Fax 981 525853sghn@sghn.org www.sghn.org

MaquetaciónXosé Lois Rey Muñiz

ImprimeArtes Gráficas QuintánsVilagarcía de Arousa

PASPALLÁSBoletín divulgativo da Sociedade Galega de Historia Natural www.sghn.org

Nº 51, santos 2012

2,5

0 E

UR

O

gra

tuít

o s

ocio

s

Biodiversidade e Rede Natura

Lobos e híbridos

Incendios Forestais

Os garranos

Revista BRAÑA

Biodiversidade e Rede Natura

Lobos e híbridos

Incendios Forestais

Os garranos

Revista BRAÑA

PASPALLÁS 51:4

Tal situación, se non forapolas consecuencias nefastas sobrea fauna local e allea, só mereceríaun estimulante exercicio mental deprofunda análise psicosocial doxeito de entender e transmitir ascousas neste país quecompartimos. Pero nada éinocente e o monte inzouse develeno, trampas e batidas legais ouilegais que levan por diante a lobose outros animais, restan tempo detraballo a outros temas maiores ecrearon o slogan perfecto paraquen queiran eliminar os lobos dasúa bisbarra: són híbridos e hainosque matar.

Por unha banda temos unhadas moitas realidades psicosociaisdo país, que é buscar unhaexplicación extravagante a unproblema, neste caso a morte dogando extensivo ou cabalossalvaxes. Dalgún xeito, dunhavisión fugaz, real ou confusa,aparece no imaxinario a figura dunlobo extrano que ten que ser porforza un híbrido. Dita a primeirapalabra, xurdirá o adorno dahistoria converténdose en manda,con marcas recoñecibles e comoteñen que xurdir de algures, existepolo tanto un criadeiro e uncriador. Como cumprimento doaxioma, tamén aparece outramanda na distancia, en Castro deRei, a cal é tamén necesariosacrificar con urxencia.

Outra banda é aAdministración pública, que na súaceleridade, aínda non certificou,máis de medio ano despois, se haiou non hai algún exemplar híbridode loba con can (nas contadasexcepcións que rexistra a

bibliografía), non semella controlara colocación de lazos e veleno,tampocouco ten moita presa encontestar a todalas preguntasformuladas nos escritospresentados pola SGHN (vercopia en www.sghn.org).

Sobre a navalla de Ockham e os lobos galegos ou o principio da parsimoniaNo Barbanza hai unha manda de lobos híbridos, criados e ceibados por un ente

descoñecido e que para os poder recoñecer, márcanlles as orellas. Aínda que resumido, nonperde a esencia do que leva aparecendo en diversos medios de prensa dende finais do ano 2011 e que continuano 2012 sobre a presencia dunha manda de animais que ataca ó gando no Barbanza.

Claro está que se ben moitaxente non aplica correctamente oprincipio de Ockham ou principioda explicación máis simple (eracional), a Administración Públicasemella aplicar a variante nominaldeste principio: principio daparsimonia.

¿Cal é a portura da SGHN?a) Dubidamos moi seriamente da existencia dunhamanda de híbridos lobo/can - can/lobo, tanto noBarbanza coma noutras zonas galegas.b) A administración debe asumir as súas obrigas epor punto final á colocación de diversas trampas evelenos, solicitando axuda ás forzas de seguridadedo estado se fose necesario.c) Informar ás poboacións locais do que averiguoue cal é situación real.d) A administración autonómica (responsable legal)debe informar publicamente dos datos obtidossobre presencia/ausencia de supostos híbridos,cantidades e animais mortos.

Lobos e supostos híbridos

PASPALLÁS 51:5

ACTUACIÓNS SGHN SOBRE ESTE CASO

O pasado 21/09/2011 presentamos o primeiro escrito relacionadocon este tema á Consellería de Medio Rural (CMR).

Neste escrito solicitamos:1º) Información sobre as batidas ao lobo autorizadas en 2011 polaConsellería, cunha relación detallada das datas, localidades, número deexemplares que se permitía abater en cada unha e xustificación motivadada decisión, así como detalle de cales foron os mecanismos de control dabatida establecidos pola Consellería.2º) Información sobre os efectivos poboacionais do lobo en cada zonana que se autorizaron batidas, especificando o método empregado para oseu censo, o ano en que se realizou éste e os criterios para considerar sehabía ou non “sobrepoboación” da especie.3º) Relación detallada do número de exemplares de lobo mortos en cadaunha das batidas.4º) Información sobre a metodoloxía empregada para a identificación dedous supostos exemplares híbridos, con detalle do equipo científico quedeterminou dita hibridación.5º) Coñecer se a Consellería de Medio Rural evaluou o impacto das batidassobre o resto das especies de fauna que se atopaban en plena tempada decría na zona da batida, con especial referencia ás incluidas no CatálogoGalego de Especies Ameazadas (Decreto 88/2007 e Decreto 167/2011).

Con data 30/11/2011 solicitouse de novo á CMR:

1º) Información cuantificada (animais e importe económico) dos “danosreiterados ao gando” que, segundo a resposta da CMR, xustificaron en cadacaso as 6 batidas e 15 esperas autorizadas en 2011.2º) Información sobre os criterios empregados para avaliar o impacto dasbatidas e esperas sobre as poboacións de lobo e garantir a conservaciónda especie, da que textualmente se recoñece que “os efectivos poboacionais encada zona non son doados de establecer” e se resposta con vaguedades eimprecisións - “mantén un número importante” - sen facilitar siquera unintervalo aproximado de individuos.3º) Coñecer a explicación que manexa a CMR para que mantendosupostamente “un número importante” de efectivos en cada zona:

a. Só conseguiran matar 3 lobos nas 21 actuacións(batidas+esperas) autorizadas.

b. Un can non fose devorado pola manada de lobos da zona eque, ademais, conseguise cruzarse cun dos lobos e dar lugar a un supostohíbrido. Híbrido que, ademais, chegou a ser nada menos que un individuo“alfa” dominante e procrear unha manada enteira de híbridos de segundaou terceira xeneración. Manada de lobos híbridos que, ademais, conseguiudesplazar totalmente aos lobos “puros” do Barbanza.4º) Copia dos resultados das análises xenéticas realizadas aos lobossupostamente híbridos abatidos no Barbanza, así coma da informaciónque permite á CMR afirmar que os 16 exemplares desa zona son híbridos.5º) Copia das publicacións e traballos científicos do equipo de investigaciónencabezado por D. Carlos Muñoz,“amplio coñecedor da especie”, en base aoscales se “cuestionan as teorías tradicionais sobre o comportamento destes depredadores”.

¿CANTO LLE CUSTA ACADA GALEGO PAGAROS DANOS DO LOBO ÁGANDERÍA?6 céntimos ó ano.

Despois dunha primeirapregunta o 21-09-2011sobre asbatidas (na que se pedía unha"relación detallada das datas,localidades, número deexemplares que se permitíaabater en cada unha exustificación motivada dadecisión") da que nonconseguiu unha resposta clara,a SGHN recibiu contestaciónda Dirección Xeral deConservación da Natureza a unsegundo escrito do 30-11-2011no que lle pedía "Informacióncuantificada (animais e importeeconómico) dos “danosreiterados ao gando” na que,segundo a CMR, xustificaronen cada caso as 6 batidas e 15esperas autorizadas en 2011".

A resposta recibida nondetalla os datos para cada zonana que se autorizaron batidas,pero si da as cifras globais paratoda Galicia. E os datos sonmoi reveladores: se os danos dolobo á gandería os tivesen quepagar os gandeiros afectados, aalgúns deles podería suporllesunha carga insoportable para asúa economía, pero repartidosentre todos os galegos(2.800.000) a penas nos custa 6céntimos de euro ao ano. UNCUSTE BEN PEQUENOPARA CONSERVAR UNHADAS XOIAS DOPATRIMONIO NATURALGALEGO. Entre todossufragamos, loxicamente, aconservación do noso valiosopatrimonio cultural, ¿por quénon haberíamos de facer omesmo co noso patrimonionatural?

Lobos e supostos híbridos

PASPALLÁS 51:6

LOBOS, HÍBRIDOS E MENTIRAS

A SGHN ven de ter acceso ao texto íntegro do artigo científicopublicado na revista Molecular Ecology por Raquel Godinho e colaboradores(véxase referencia ao final).

Ao contrario do que sinalan (ou dan a entender) as declaraciónsdo Xefe do Servicio de Conservación da Natureza de A Coruña, recollidasnas novas de prensa, no devandito artigo científico:

O Sr. Carlos Muñoz non consta como autor e, moito menos, comodirector do equipo de investigación. Aínda máis, nin siquera figura nosagradecementos dos autores.

Nunca se menciona a Serra do Barbanza entre as localidades nasque se atoparon lobos híbridos nese estudio.

A única localidade galega para a que se cita a existencia dun loboprobable híbrido é Mondoñedo (un macho coa referencia L379), perodeixando ben claro que era un exemplar cautivo, supostamente capturadodun grupo de lobos salvaxes e do que non se está seguro da saúa orixe("supposedly caught from a wild pack... we could not be sure about itsprevious history and accurate origin"). Os outros individuos que sonprobablemente híbridos proceden de Asturias (5), Salamanca (1) e Minho(Portugal).

As zonas nas que se detectaron probables híbridos estánrestrinxidas a zonas marxinais de distribución da especie ou recentementecolonizadas por esta, o cal non é o caso da Serra do Barbanza, conpresencia histórica dolobo.

C o m oexplicación para a orixedos probables híbridos(case todos entre loba ecan) os autores manexandúas posibilidades:

a) Lobasdispersas no bordodunha poboaciónmarxinal ou enexpansión.

b) Individuossolitarios comoconsecuencia da rupturadunha manada pordesaparición do machoalfa (o dominante),CAZA SEVERA, ou oimpacto de alteraciónshumanas do hábitat(incendios forestais,grandes infraestruturas).

Á vista dosresultados destesespecialistas, o lóxicopara evitar a aparición de

híbridos de lobo en Galicia seríaevitar a fragmentación das súaspoboacións, prohibir a súa caza ereducir as alteracións do hábitat.Iso é o que debería facer aConsellería de Medio Rural.

R A Q U E LG O D I N H O , L U I SLLANEZA,JUAN C.BLANCO,SUSANA LOPES,FRANCISCO ALVARES,EMILIO J. GARCIA,VICENTEP A L A C I O S , Y O L A N D ACORTES,JAVIER TALEGO andNUNO FERRAND. 2011."Genetic evidence for multipleevents of hybridization betweenwolves and domestic dogs in theIberian Peninsula". MolecularEcology.

http://onlinelibrary.wiley.com/d o i / 1 0 . 1 1 1 1 / j . 1 3 6 5 -294X.2011.05345.x/abstract

Lobos e supostos híbridos

PASPALLÁS 51:7

MÁIS ESCRITOSNovamente o 07/05/2012

presentáronse sendos escritosdirixidos a intentar aclarar asuposta presencia de híbridos,aínda non demostradadocumentalmente, polo quenovamente solicituose copia dosresultados das análises xenéticasrealizadas a todos os lobossupostamente híbridos abatidos noBarbanza, información nonincluida na resposta da DXCN dedata 21-12-2011.* Información detallada de:a. Cantos permisos, autorizaciónse/ou licencias provisionais paracapturar ou abater lobos ibéricos(Canis lupus signatus) se expedironen 2012 no Barbanza e no restode Galicia, así como localización,extensión e condicións esixidas ecapturas realizadas.b. Se foron comunicadasexpresamente aos receptores deditas licencias as esixencias que dexeito resumido se derivan doDecreto 297/2008, do 30 dedecembro, polo que se aproba oPlan de xestión do lobo en Galicia,así como das normas eregulamento que desenvolve.c. As medidas adoitadas paragarantir o control e seguementodas batidas.d. Cantos lobos, cans de orixedoméstica ou “híbridos” secazaron legalmente dendesetembro de 2011, así comolocalización, sexo, idade e copiadas análises xenéticas de cada undeles para detectar hibridación.e. Ídem para os espécimesatopados mortos sen que existiraautorización para abatelos e causada morte (veleno, lazo, iñorado,etc).* Coñecer se a Consellería deMedio Rural preveu ou planificou,e de que xeito, a xestión e manexodos exemplares abatidos oucapturados nos controis

autorizados.* Coñecer se foron realizadasinvestigacións ou pescudas paradeterminar a veracidade dasafirmacións sobre a presencia de“híbridos” de lobo en Castro deRei ou calquera outra localidade deGalicia.

No segundo escrito,presentado tamén o 07/05/2012na Consellería de Medio Ambientee partindo do artigo científico deGodinho, R. et al. (ver resume enwww.sghn.org), como resumo dassúas conclusións e información,indicuose o seguinte:- Nunca se menciona a Serra doBarbanza entre as localidades nasque se atoparon lobos híbridosnese estudio.- A única localidade galega para aque se cita a existencia dun loboprobable híbrido é Mondoñedo(un macho coa referencia L379),pero deixando ben claro que eraun exemplar cativo, supostamentecapturado dun grupo de lobossalvaxes e do que non se estáseguro da súa orixe (“supposedlycaught from a wild pack... we couldnot be sure about its previoushistory and accurate origin”). Osoutros individuos que sonprobablemente híbridos procedende Asturias (5), Salamanca (1) eMinho (Portugal).- As áreas nas que se detectaronprobables híbridos estánrestrinxidas a zonas marxinais dedistribución da especie ourecentemente colonizadas polaespecie, o cal non é o caso da Serrado Barbanza, con presenciahistórica do lobo.- Como explicación para a orixedos probables híbridos (case todosentre loba e can) os autoresmanexan dúas posibilidades:

* Lobas dispersas nobordo dunha poboación marxinalou en expansión.

* Individuos solitarios

como consecuencia da rupturadunha manda por desaparición domacho alfa (ou dominante),CAZA SEVERA, ou o impacto dealteracións humanas do hábitat(incendios forestais, grandesinfraestruturas).

Á vista dos resultadosdestes especialistas, o lóxico paraevitar a aparición de híbridos delobo en Galicia sería evitar afragmentación das súaspoboacións, prohibir a súa caza ereducir as alteracións do hábitat,por todo o cal A SGHN solicitouó Conselleiro de Medio Ambiente,Territorio e Infraestruturas:

- Suspensión con carácterinmediato, de todas asautorizacións vixentes para matarlobos (Canis lupus signatus) enGalicia.- Captura in vivo dos supostoshíbridos por parte de persoalespecializado da Consellería, paraprocecer a súa análise xenética paracomprobar se son ou non híbridose que no caso de ser: * Lobos puros: se proceda deinmediato a súa liberación na zonaonde se capturou. * Exemplares híbridos de lobo ecan: NUNCA se liberen de novono medio e se actúe con elesconforme á Lei 1/1993, do 13 deabril, de protección dos animaisdomésticos e salvaxes encatividade, e a restante normativalegal aplicable.

Lobos e supostos híbridos

PASPALLÁS 51:8

A osga é un saurio demediano tamaño que, aínda quepode acadar os 19 cm delonxitude total, non soesobrepasar os 15 cm, dos calesa metade corresponden á cola.Tanto a cabeza como o corpo(incluso a base da cola) estánaplanadas.

A cola e o corpo teñenmultitude de tubérculosaquillados que lle dan unaspecto espiñento. Os dedos,anchos e redondeados na súapunta, posúen unhas laminiñasque fan o efecto de ventosas,sendo visibles soamente as uñasdo terceiro e cuarto dedo. Osollos presentan, de día, a pupilavertical, o que da unhaindicación dos seus hábitoscrepusculares. A súa coloración épardo grisácea (especialmentecríptica no hábitat que frecuenta)máis ou menos clara segundoincluso a hora do día, e cunhasbandas transversais algo máisescuras, especialmente na cola.

Na súa distribuciónorixinaria é unha especie dehábitos lapidícolas, aparecendo enrochedos, pedregais, afloramentosrochosos e incluso troncos deárbores. Sendo unha especiebastante antropóxena, é moihabitual atopala en muros de casasonde, especialmente pola noite áluz dos farois, é doado observalasna procura de insectos, base da súaalimentación.

A súa distribución mundialcomprende todos os paísesribeireños mediterráneos,aparecendo por todo o norte deÁfrica e desde Grecia ata aPenínsula Ibérica en Europa. EnEspaña a maioría das poboaciónsestán no centro, sur e leste, asícomo nas Baleares, faltando ouhabendo moi poucas citas na zona

cantábrica. En Galicia, segundo oAtlas de Anfibios e Réptiles deGalicia que a Sociedade Galega deHistoria Natural publicourecentemente, hai citas naprovincia de Ourense, nascomarcas de Valdeorras, de Veríne na capital da provincia. Ademais,non é rara a aparición deindividuos illados procedentes deintroducións accidentais naprovincia de Pontevedra (Vigo,Tui,…) cun vector de transmisiónque pode ser o tren, os barcos ouas caixas de froita.

Nembargante, o pasado día27 de marzo de 2011, e grazas ásindicacións de Diego Manuel DizMeixús , integrante da Unidade deRecollida de Animais do concellode Vilagarcía de Arousa, co que haiunha estreita relación na captura eposterior solta de exemplares decobras que aparecen en vivendase que dan aviso ao Servizo deEmerxencias, foi descuberta unhapoboación de osga nunhaparroquia deste concello costeiro.A poboación, aínda supondo que

o máis probable é que procedadunha introdución accidental,como o resto dos outros datos daprovincia de Pontevedra, si tenunha diferenza sustancial, e é queestá composta polo menos por 12individuos (10 adultos e 2xuveniles de diferentes tamaños eidades), o que pode dar a pensarque se trata dunha poboaciónconsolidada e que moiprobablemente críe na zona. Asituación da poboación ubícase amáis de 2 km do porto e daestación do tren.

Haberá que facerposteriores estudos de poboacióne comportamento para podercomprobar máis exactamente otamaño real da poboación e averificación ou non da cría. Taménestanse a realizar, por parte dunespecialista da AsociaciónHerpetológica Española, estudosxenéticos para saber, si é posible,a orixe xeográfica dos individuos.

Moisés Asensi Cabirta

Descuberta unha poboación de Osga (Tarentola mauritanica) en Vilagarcíade Arousa (Pontevedra)

Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

Nova poboación de osga en Vilagarcía

PASPALLÁS 51:9

AZORAccipiter gentilis

Azor foi a denominaciónproposta por C. Pedreira López eX. M. Penas Patiño en 1977-1978,na lista patrón de aves de Galicia(23). Azor foi tamén o nomeproposto en 1991 e 1999 nostraballos de M. A. Conde Teira eT. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Utilizouse ademais nas dúas guíasde aves de X. M. Penas Patiño e C.Pedreira López, no Atlas deVertebrados de Galicia e recolleusee utilizouse tamén noutraspublicacións ornitolóxicas (1, 2, 3,5, 6, 7, 9, 12, 13, 14, 15, 16 e 18;nalgunha delas coma azorcomún). Na bibliografíaornitolóxica, o nome portugués éaçor (2, 9, 35 e 36).

Azor é un nome popular

ben estendido en Galicia para estaespecie; J. M. Dobarro Pazrexistrouno no galego de Cabalar;I. Leis Casanova, no de Sta. Eulaliade Dumbría; C. García González,no de Compostela; M. C. LópezTaboada, en Sobrado dos Monxes;M. I. González Fernández, en Valdo Burón; A. SantamarinaFernández, en Val do Suarna; M.González González, no Incio (30).A. Villarino Gómez recolleu paraAccipiter gentilis as denominaciónsde gavilán (en correcto galego,gabián), gavilán grande (en correctogalego, gabián grande) e gabiánreal nas terras da desaparecidalagoa de Antela, na Limia (8). C.Pedreira López et al. rexistraronazor (con e sen seseo) para estaespecie no concello de Ames, ACoruña (29). X. de Vivero apunta

outro nome galego, gavián dasgaliñas (3). No Atlas deVertebrados de Galicia tamén seindican para esta especie asdenominacións de ave dasgaliñas e ave (6). M. C. LópezTaboada rexistrou ave dos pitosno galego de Sobrado dos Monxese G. Baamonde Traveso o mesmonome en Cedofeita (30), e malianon indicaren a qué especie estáreferido, posiblemente sexaAccipiter gentilis.

No Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, aparece a vozcastelá azor identificada coas vocesgalegas miñato e miato e logo agalega azoreiro identificada coatamén galega azor (que non tenentrada propia).

No Diccionario de usoscastelán-galego de X. M. FreixedoTabarés e F. Álvarez Carracedo(1984), da editorial Akal, aparecea voz castelá azor identificada coasgalegas arzor, miato, miñato,buxato, bouxato, bexato,bullafre e buxarelo (malia serencase todas elas, agás a primeira,denominacións propias de Buteobuteo e dos xéneros Milvus ou Falco).

O Dicionário da língua galegade I. Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, inclúe aentrada azor, nunha das acepciónsdefinida e identificada con Accipitergentilis.

O Gran Diccionario Xerais daLingua Galega (2000), de variosautores, inclúe a entrada azor(como galega e estándar) para sereferir a A. gentilis.

J. Corominas explica que otermo castelán (e galego) “azor”provén do latín vulgar acceptor –oris(latín clásico, accipiter), e a evoluciónfonética sería acetor açtor açor,

Continuamos coa publicación, por capítulos, do libro de SilverioCerradelo “Os nomes das Aves de Galicia”. Neste artigo seguimoscon parte da Familia Accipitridae.

Accipiter gentilis Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:10

tamén no portugués (e no galego);explica tamén que os latinistasdiscuten sobre a etimoloxía deaccipiter e parece que é unha formaparalela a un adxectivo grego quequere dicir “que voa rapidamente”.“Gabián” é unha denominaciónpropia doutra especie, Accipiternisus, coa que ten moito parecido,só que Accipiter gentilis é moito máisgrande (por iso se lle chama tamén,popularmente, “gabián grande”e “gabián real”). “Das galiñas”e “dos pitos” fai referencia a quepoden ser presa desta ave.

En canto ao emprego devoces referidas a esta especie naliteratura, pódese citar o escritorEduardo Pondal, que usa ás vecesazor en Queixumes dos Pinos (1886):“ ... / nin a branca e doce pomba/ larga o montesío azor ... “.

GABIÁNAccipiter nisus

Gavilán foi o nome propostopor C. Pedreira López e X. M.Penas Patiño en 1977-1978, na listapatrón de aves de Galicia (23).Utilizouse ou recolleuse naprimeira guía de aves destesautores e nalgunha outrapublicación ornitolóxica (2, 5, 10e 26; aínda que, na última, F. BernisMadrazo xa apunta que o nomedebería ser gavián). Gabián foi o

nome proposto en 1991 e 1999nos traballos de M. A. Conde Teirae T. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Tamén se empregou na segundaguía de aves de X. M. Penas Patiñoe C. Pedreira López, no Atlas deVertebrados de Galicia e noutraspublicacións ornitolóxicas (3, 5, 6,7, 9, 13, 14, 15 e 18; nalgunha,escrito con “v”; nalgunha, gabiáncomún). Na bibliografíaornitolóxica, o nome portugués égaviâo (2, 9, 26, 35 e 36).

A. Villarino Gómezrexistrou para Accipiter nisus asdenominacións populares galegasde gavilán pequeno (en correctogalego, gabián pequeno) egabián nas terras da desaparecidalagoa de Antela, na Limia (8). M.Taboada Cid rexistrou a vozataíño no galego de Verín e

tecelán no da Mezquita para sereferir a esta ave (30). J. M.Dobarro Paz rexistrou a voztecelano en Cabalar para se referira esta especie (30). X. M. PenasPatiño e C. Pedreira Lópezapuntaron tamén os nomes degavián e avixote para esta especie(1). Esta última, avixote, tamén serecolleu no Atlas de Vertebradosde Galicia, ademais doscastelanismos gavilán e galiván (6).

No Diccionario galego-castelán

de X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, aparece a entradatecelán identificada coa vozcastelá gavilán.

O Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés eF. Álvarez Carracedo (1984), daeditorial Akal, identifica coa vozcastelá gavilán as voces galegasvexato, gabián, tecelán, gabildoe miñato.

No Dicionário da língua galegade I. Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, aparecenas entradas: martinete, que nunhadas acepcións remite a gavián;rapiña, que nunha das acepciónsremite a gabián ou gabiao(noutras acepcións, estadenominación identifícase conCircus pygargus e Circus aeruginosus);tecelán, que nunha das acepcións

define e identifica conAccipiter nisus , e coasdenominacións gavián emillafre (noutra acepción,identifica tecelán con Falcotinnunculus); gavián ougaviao, nunha dasacepcións definida como“ave de rapina, diurna, dafamília dos falcónidas, decor gris azulada no lomboe ventre pardo con listras,que se alimenta de páxarose pequenos mamíferos” eidentifica con Accipiter nisuse cos sinónimos millafre,aguioto (definido despois

como fillo pequeno da águia, senrelación con esta especie) egafañoto (que non ten entradapropia); na outra das acepcións,gavián ou gaviao está definida demaneira xenérica como ave derapina diurna. (A grafía con “b”ou “v” reflicte cómo aparecen nodiccionario, ás veces con unha, ásveces coa outra.)

O Gran Diccionario Xerais daLingua Galega (2000), de variosautores, recolle para esta especie

Accipiter nisus Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:11

as entradas: gabián (como vozgalega estándar); ataíño (comovoz galega mais non estándar,remite a gabián); tamén franxo efranxón (como galegas e nonestándares) para ese referir, nunhadas acepcións a gata fornela, avede rapina, e noutra a gabián.Rexeita as voces gabilán e gavilán,remitindo a gabián.

J. Corominas explica que otermo castelán gavilán e oportugués “gaviâo” (e tamén osgalegos “gavián”, “gabián”,“gaviao” ou “gabiao”) teñenorixe incerta, mais probablementeveñan do gótico gabila –ans (alemánantigo, gabala ou gabila; que enmoitas linguas chámaselle asítamén a obxectos curvados ou conganchos, como o alemán gabel,forca (e tal vez tamén o galego“gabilo”, fouce pequena, teña estaorixe), que poden ter relación coaspoutas ganchudas desta ave.“Avixote” ten unha clara relacióncon avixoar, axexar; “ataíño”, cosignificado desta palabra noutradas acepcións: astuto; “gabildo”,seguramente coa forma longa eesvelta do seu corpo. “Pequeno”é unha indicación do tamaño,contrapóndoo a “gabián grande”,que é unha denominación popularpara Accipiter gentilis, ave de aspectosimilar pero ben máis grande. Nonse encontrou unha claraexplicación semántica para“franxo” ou “franxón” (tal vezcon franxer ou franxir, quebrar,escachar, ou con franxa, o tecidode liño, e nese sentido ter relacióncon tecelán). Tampouco seencontrou para “tecelán”, nonsendo que incialmente fose propiade Falco tinnunculus, polosmovementos que estoutra especiefai no aire, que recordan os duntecelán, e despois se aplicase taména Accipiter nisus, que non fai esesmovementos de peneireo pero tencerto parecido con Falco tinnunculus.

No tocante á escolla dunnome estándar, M. A. Conde Teirae T. A. Vidal Figueroa comentanque gavilán é un castelanismo (25).

MIÑATO COMÚN Buteo buteoMiñato común foi o nome

proposto por C. Pedreira López eX. M. Penas Patiño en 1977-1978,na lista patrón de aves de Galicia(23). Miñato foi tamén o nomeproposto en 1991 e 1999 nostraballos de M. A. Conde Teira eT. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Utilizouse ou recolleuse ademaisnas dúas guías de aves de X. M.Penas Patiño e C. Pedreira López,no Atlas de Vertebrados de Galiciae noutras publicaciónsornitolóxicas (1, 2, 5, 6, 7, 9, 10,11, 13, 14, 15, 16, 18 e 26).Nalgunhas publicacións recibiuoutros nomes, como os de lamote(12) e buxato común (3). Nabibliografía ornitolóxica, o nomeportugués é águia-d’asa-redonda (2, 9, 26 e 35).

A. Villarino Gómezrexistrou para Buteo buteo asdenominacións populares debuzaco, mioto e aguia nas terras

da desaparecida lagoa de Antela,na Limia (8). C. Pedreira López etal. rexistraron miñato, miñata egaia (con e sen gheada) para Buteobuteo no concello de Ames, ACoruña (29). No Atlas deVertebrados de Galicia tamén seapuntan para esta especie asdenominacións buxato, bexato,queima, tartaraña e mioto (6). F.Bernis Madrazo apunta buxato,buchato e bujato (26). Por outrabanda, as voces populares buxato,boxato, milán, miñato, milano,miñata e miñoto recollidas notraballo de C. García González(30), poderían estar referidas tantoás especies do xénero Milvus comoás especies do xénero Buteo.Concretamente, F. Fernández Reirexistrou buxato en Cariño; J. M.Dobarro Paz, en Cabalar; C.García González, en Compostela;X. Pena Seijas, en Guitiriz; M. I.Vázquez Fernández, en Pereiramá(30). J. L. Couceiro Pérez rexistroubuxato no galego de Feás (30). M.P. Paz González rexistrou a vozmilán en Xunqueira de Ambía; A.Sánchez Sánchez, enMontederramo (30). M. C.

Buteo buteo Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:12

Rodríguez Lago rexistrou milanono Porto, en Zamora (30). F.Vecino Tomás rexistrou miñatoen Razo; M. J. Morandeira Lores,en Laxe; I. Leis Casanova, en Sta.Eulalia de Dumbría; R. SecoFernández, en Santa Comba; F.Varela González, en Santaia; C.García González, en Compostela;J. López Fernández, enNovefontes (30). M. J. Pérez Froizrexistrou miñata en Sta. María deOirós (30). M. J. Pérez Alonsorexistrou miñoto en Goián (30).M. A. Conde Teira apunta asdenominacións popularesxenéricas de miñoto, miñato,mioto, milán, milango e miñatapara Milvus e Buteo (27). X. M.Penas Patiño e C. Pedreira Lópezapuntan tamén as de buxato,bexato, mioto , miñoto etartaraña (1). Xurxo de Viveroindica tamén para a especie onome de lamote (3).

O Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, recolle as vocesalbela, que define de maneiraimprecisa e identifica conmiangueiro, miñato e mioto;miñato, que identifica de maneiraimprecisa coas voces castelásmilano real, azor, e co sinónimobexato; mioto, que remite amiñato; miangueiro , queidentifica coz voz castelá milano eremite a albela; miato, que nunhadas acepcións identifica coa vozcastelá azor e remite a miñato;millafre, que identifica coa vozcastelá milano; bullafre, que remitea bexato; bexato, que identificacoa voz castelá milano e cossinónimos galegos bouxato,bullafre, buxarelo, buxato emiñato; bouxato, que remite abuxato; buxato, que remite abexato; buxarelo, que remite abexato; queima, que define comoespecie de milano con plumasablancuzadas.

No Diccionario de usoscastelán-galego de X. M. FreixedoTabarés e F. Álvarez Carracedo(1984), da editorial Akal, aparecenas voces galegas albela,milmanda, miñato, miato,millán, millafre, bullafre, bexato,buxato, bouxato, bouxarelo equeima identificadas coa vozcastelá milano; queima, enconcreto, co sítem milano de plumasblanquecinas.

O Dicionário da língua galegade I. Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, trae asentradas miñafre, que remite amillafre; millafre que identifica conome científico Milvus milvus e cosinónimo miñato; miñato, quenunha das acepcións define comoave de rapina e identifica conMilvus milvus, especificando adenominación miñato comunpara Buteo buteo, e os sinónimosbexato (que logo non ten entradapropia), millafre e miñafre;queima, que nunha das acepciónsdefine como ave semellante aomiñato e co sinónimo miñato;albela, que define como millafrede cor parda clara que concorreaos lugares onde están a lavar astripas e identifica tamén cosinónimo miñato; lamego, quedefine de maneira inespecíficacomo ave rapaz; lamote, quenunha das acepcións define demaneira inespecífica como averapaz. Este diccionario taménidentifica tartaraña con Buteo buteo(non con especies do xéneroCircus) e dá como sinónimosmiñato, mioto, buxato e pilla-ratos (que si que son propios deButeo buteo).

No Gran Diccionario Xeraisda Lingua Galega (2000), de variosautores, recolle as voces:miangueiro, milmanda,millafre, mioto, buxato ebouxato (como galegas mais nondo estándar), remiten a miñato ou

bexato; miñato (como galega eestándar), que nunha dasacepcións identifica con Milvusmilvus e Milvus migrans e na outracon Buteo buteo e cos sinónimoslamote, lamego e bexato; lamote(como galega e estándar), quenunha das acepcións identifica conButeo buteo e cos sinónimosmiñato, lamego e bexato;lamego (como galega e estándar),que nunha das acepcións identificacon Buteo buteo e cos sinónimosmiñato, lamote e bexato; bexato(como galega e estándar), quenunha das acepcións identifica conButeo buteo e cos sinónimosmiñato, lamego e lamote.

En relación coa etimoloxíade “miñato”, “millafre”,“bullafre” e similares, véxaseMilvus migrans. “Queima” alude ácor da súa plumaxe, castaña escurae branca, que dá a impresión deestar queimada. Outrasdenominacións, como “pilla-ratos”, fan referencia aos seushábitos cazadores. Non seencontraron explicaciónssemánticas claras para “lamote” e“lamego”, non sendo que a súaplumaxe pode lembrar a cor dalama; o termo lamote coa acepciónde persoa que se dedica á vidacontemplativa está relacionado conome deste paxaro, pois a ave tenpor costume pasar horas parada noalto dun pao ou dunha rama,axexando (parece máis ben que onome aplicouse ás persoas a partirdo nome do paxaro). Tampoucose encontraron explicacións para“bexato”, “buxato” ou similares,pero poderían estar formadas apartir de “miñato”.

A voz miñato tamén estárecollida na literatura, como nestesversos de Eduardo Pondal : “Algodo rudo vento / que azouta o caboOugal / do salvaxe miñato / queleva o vento soán”.

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:13

MIÑATO MOURO Buteorufinus

Miñato mouro foi o nomeproposto en 1999 no traballo deM. A. Conde Teira (27).Empregouse nalgunhaspublicacións ornitolóxicasrecentes (9, 14 e 18). Nabibliografía ornitolóxica, os nomesportugueses son búteo-mouro ebútio-mourisco (35 e 36).

Buteo rufinus é unha especiemoi rara en Galicia e non se llecoñecen denominanciónspopulares galegas, agás dasxenéricas apuntadas en Buteo buteo.

Nos diccionariosconsultados atopáronse asentradas apuntadas en Buteo buteo.

En relación coaetimoloxía de“miñato”, “millafre”,“bullafre” e similares,véxase Milvus migrans. Osadxectivos “mouro”e”mourisco” estánrelacionados coa súadistribución xeográfica,no norte de África.

Sobre o empregoda voz miñato naliteratura, véxase Buteobuteo.

AGUIA IMPERIALAquila heliaca

Aguia imperialfoi a denominación proposta porC. Pedreira López e X. M. PenasPatiño en 1977-1978, na listapatrón de aves de Galicia (23).Aguia imperial foi tamén o nomeproposto en 1991 e 1999 nostraballos de M. A. Conde Teira eT. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Utilizouse ademais na segundaguía de aves de X. M. Penas Patiñoe C. Pedreira López e recolleuseou utilizouse tamén noutraspublicacións ornitolóxicas (2, 5, 7,10, 13, 14, 18 e 26; nunhas comoaguia imperial e noutras como

aguia imperial ibérica). Nabibliografía ornitolóxica, o nomeportugués é águia-imperial (2, 9,26, 35 e 36).

No Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, no Diccionario deusos castelán-galego de X. M. FreixedoTabarés e F. Álvarez Carracedo(1984), da editorial Akal, e noDicionário da língua galega de I.Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, recóllenseas voces xenéricas apuntadas enAquila chrysaetos.

No Gran Diccionario Xeraisda Lingua Galega (2000), de variosautores, aparecen as entradasxenéricas de aguia, aiga e aigue,

as dúas primeiras como galegas eestándares e a terceira comopropiamente galega mais nonestándar, e rexeita as voces águila eáguilla, que indica como nongalegas. Dentro da entrada aguiaespecifica a denominación deaguia imperial ou coroada paraA. heliaca. Recolle tamén as vocesaguiacho e aigote para se referirás crías das aguias.

J. Corominas explica que otermo castelán águila descendecomo semicultismo do latín aquila(e do mesmo xeito, o galego

“aguia”). “Imperial” é uncualificativo algunha vez engadidoao nome xenérico dunha ave paraa identificar como especie, e tenrelación cunha certa beleza ouvistosidade na súa forma ou nassúas cores, ou cunha certamaxestosidade no xeito decamiñar, de voar ou de se moveren xeral, ou coa súa forza (nanomenclatura galega das avesempregouse só para dúas especies:para esta, Aquila heliaca, e taménpara Ardea purpurea, que recibiu osnomes de garza vermella e garzaimperial).

En canto ao emprego davoz aguia na literatura, véxaseAquila chrysaetos.

AGUIA REAL Aquila chrysaetosAguia real foi a

denominación proposta en 1977-1978 por C. Pedreira López e X.M. Penas Patiño, na lista patrón deaves de Galicia, e tamén en 1991 e1999 por M. A. Conde Teira e T.A. Vidal Figueroa (23, 25 e 27).Utilizouse ou recolleuse ademaisnas dúas guías de aves de X. M.Penas Patiño e C. Pedreira López,no Atlas de Vertebrados de Galiciae noutras publicaciónsornitolóxicas (1, 2, 3, 5, 6, 7, 9, 10,11, 12, 13, 14, 15, 16, 18 e 26). Na

Aquila chrysaetos Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:14

bibliografía ornitolóxica, o nomeportugués é águia-real (2, 9, 35,26 e 36).

No Atlas de Vertebrados deGalicia recóllense para esta especieas denominacións popularesgalegas de aigue, ave, aiga e ave-garduña (6). A. Sánchez Sánchezrexistrou o nome xenérico deaguia en Montederramo e M. C.Rodríguez Lago no Porto, Zamora(30). M. I. González Fernándezrexistrou o nome xenérico de aigaen Burón, M. T. Acosta García enPedrafita e M. González Gonzálezno Incio (30). A. SantamarinaFernández rexistrou o nomexenérico de aigue no Val doSuarna e M. E. VázquezSantamaría na GudiDa (30).

No Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, aparecen asentradas águia, que identifica coavoz castelá águila e cos sinónimosgalegos aiga e aiguia (que logodespois non ten entrada propia);aiga, que remite a águia; e aigue,que identifica coa voz castelááguila.

O Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés eF. Álvarez Carracedo (1984), daeditorial Akal, dá aguia, aiga eaigue como equivalentes á vozcastelá águila.

No Dicionário da língua galegade I. Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, recóllenseas voces águia, aiga (como formadialectal de águia) e aigue (comoforma popular e dialectal deáguia). Na entrada águiaespecifícase a denominación deáguia real para A. chrysaetos.Recolle tamén as voces aguioto eaigote para se referir ás crías daságuias.

O Gran Diccionario Xerais daLingua Galega (2000), de variosautores, inclúe as entradasxenéricas de aguia, aiga e aigue,

as dúas primeiras como galegas eestándares e a terceira comopropiamente galega mais nonestándar, e rexeita as voces águila eáguilla, que indica como nongalegas. Dentro da entrada aguiaespecifica a denominación deaguia real para A. chr ysaetos.Recolle tamén as voces aguiachoe aigote para se referir ás crías dasaguias.

J. Corominas explica que otermo castelán águila descendecomo semicultismo do latín aquila(e do mesmo xeito, o galego“aguia”). “Real” é uncualificativo engadido ao nomexenérico de moitas aves para asidentificar como especies, que nocaso desta ave de rapinaseguramente ten relación cunhacerta beleza ou vistosidade no seuvoo ou co seu tamaño e a súaforza. “Garduña” ten relación comamífero carniceiro, Martes foina,co que Aquila chrysaetos comparteos hábitos predadores.

No tocante á presenciadalgún destes nomes na literatura,podemos citar o escritor ÁlvaroCunqueiro, que emprega a vozáguia en As crónicas do sochantre:“...Seguía dacabalo da águia deSan Xoán... “ (37). Tamén RamónCabanillas, nestes versos querecollen X. M. Penas Patiño e C.Pedreira López: “Por niño dais ósmerlos os loureiros / ás águias odominio do vacío, / ás labercas osliños dos regueiros / a á coitadiñarula os ameneiros / que seextenden bicando o manso río!”(1).

AGUIA CALZADA Hieraetuspennatus

Miñato rabilongo foi oprimeiro nome proposto por C.Pedreira López e X. M. PenasPatiño, en 1977, na lista patrón deaves de Galicia (23a). En 1978,tamén na lista patrón de aves de

Galicia, na segunda parte (23b), osautores propuxeron o nome deaguia caudal no canto doanterior. Este segundo nomeutilizouse nas dúas guías de avesdestes autores, no Atlas deVertebrados de Galicia e recolleuseou utilizouse tamén nalgunhaspublicacións (1, 2, 3, 5, 6, 10, 11,12 e 26). Aguia calzada foi onome proposto en 1991 e 1999nos traballos de M. A. Conde Teirae T. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Tense empregado ou recollidonalgunhas publicaciónsornitolóxicas (3, 7, 9, 13, 14, 15 e18). Na bibliografía ornitolóxica,os nomes portugueses son águia-calçada e águia-pequena (2, 9,26, 35 e 36).

No Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), daeditorial Galaxia, e no Diccionariode usos castelán-galego de X. M.Freixedo Tabarés e F. ÁlvarezCarracedo (1984), da editorialAkal, aparecen as entradasxenéricas apuntadas en Aquilacrhysaetos.

No Dicionário da língua galegade I. Alonso Estravís (1995), daeditorial Sotelo Blanco, recóllenseas voces águia, aiga (como formadialectal de águia) e aigue (comoforma popular e dialectal deáguia). Na entrada águiaespecifícase a denominación deáguia caudal para H. pennatus.Recolle tamén as voces aguioto eaigote para se referir ás crías daságuias.

No Gran Diccionario Xeraisda Lingua Galega (2000), de variosautores, aparecen as entradasxenéricas de aguia, aiga e aigue,as dúas primeiras como galegas eestándares e a terceira como galegamais non estándar, e rexeita asvoces águila e águilla, que indicacomo non galegas. Dentro daentrada aguia especifica adenominación de aguia caudal

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:15

AZOR Accipiter gentilisGABIÁN Accipiter nisusMIÑATO COMÚN Buteo buteoMIÑATO MOURO Buteo rufinusAGUIA IMPERIAL Aquila heliacaAGUIA REAL Aquila chrysaetosAGUIA CALZADA Hieraetus pennatusAGUIA DE BONELLI Hieraetus fasciatus

para H. pennatus. Recolle tamén asvoces aguiacho e aigote para sereferir ás crías das aguias.

J. Corominas explica que otermo castelán águila descendecomo semicultismo do latín aquila(e do mesmo xeito, o galego“aguia”). Como xa os propiosadxectivos indican, “rabilongo” e“caudal” refírense á cauda longaque ten o paxaro. “Calzada” é porcausa das plumas das patas, que llecobren a pata toda ata os pés. Dáseun certo parecido cos miñatos, ede aí aquela proposta inicial de“miñato”. O modificadorportugués “pequena” faireferencia ao seu tamaño, pois é amáis pequena das aguias.

En canto ao emprego davoz aguia na literatura, véxaseAquila chrysaetos.

AGUIA DE BONELLIHieraetus fasciatus

Aguia perdiceira foi onome proposto por C. PedreiraLópez e X. M. Penas Patiño en1977-1978, na lista patrón de avesde Galicia (23). Utilizouse ourecolleuse nas guías de aves de X.M. Penas Patiño e C. PedreiraLópez, no Atlas de Vertebrados deGalicia da S.G.H.N. e noutraspublicacións (1, 2, 3, 5, 6, 10, 11 e26; nalgunha, “águia” escrito contil). Aguia de Bonelli foi o nomeproposto en 1991 e 1999 nostraballos de M. A. Conde Teira eT. A. Vidal Figueroa (25 e 27).Tense empregado ou recollidonalgunhas publicaciónsornitolóxicas recentes (3, 7, 9, 13e 18). Noutras publicaciónsrecentes utilizouse aguiaperdigueira (14, 15 e 16). Nabibliografía ornitolóxica, os nomesportugueses son águia-de-Bonelli e águia-perdigueira (2,9, 26, 35 e 36).

No Diccionario galego-castelánde X. L. Franco Grande (1968), da

editorial Galaxia, e noDiccionario de usoscastelán-galego de X. M.Freixedo Tabarés e F.Álvarez Carracedo(1984), da editorialAkal, aparecen asentradas xenéricasapuntadas en Aquilacrhysaetos.

No Dicionárioda língua galega de I.Alonso Estravís(1995), da editorialSotelo Blanco,recóllense as voceságuia, aiga (comoforma dialectal deáguia) e aigue (comoforma popular edialectal de águia). Na entradaáguia especifícase adenominación de águiaperdigueira para H. fasciatus.Recolle tamén as voces aguioto eaigote para se referir ás crías daságuias.

No Gran Diccionario Xeraisda Lingua Galega (2000), de variosautores, aparecen as entradasxenéricas de aguia, aiga e aigue,as dúas primeiras como galegas eestándares e a terceira comopropiamente galega mais nonestándar, e rexeita as voces águila eáguilla, que indica como nongalegas. Dentro da entrada aguiaespecifica a denominación deaguia perdiceira para H. fasciatus.Recolle tamén as voces aguiacho

e aigote para se referir ás crías dasaguias.

J. Corominas explica que otermo castelán águila descendecomo semicultismo do latín aquila(e do mesmo xeito, o galego“aguia”). Os modificadores“perdiceira” e “perdigueira”estarían relacionados con que cazaperdices, aínda que realmente cazatodo tipo de aves, mamíferos eréptiles. “Bonelli” fai referencia aopiemontés Franco Andrea Bonelli,un dos científicos que describiu aespecie.

En canto ao emprego davoz aguia na literatura, véxaseAquila chrysaetos.

Hieraetus fasciatus Foto: Álvaro Rodríguez Pomares

RESUME DOS NOMES TRATADOS

Silverio Cerradelo Gómez

Revisión dos nomes galegos de aves - XI

PASPALLÁS 51:16

Os incendios forestaismúltiples e reiterados, pola súaextensión no espazo e no tempo,representan sen dúbida, o maiorfactor de destrución do noso, xaseriamente ameazado medio natu-ral, incidindo gravemente sobretodos os elementos do entorno(Os incendios nos Montes),m e s m o ,desgraciadamente, coaperda de vidashumanas. Non é deextrañar, polo tanto,que o estudio desteproblema sexa unhaliña de actuaciónpermanente para aSGHN dende hai trintaanos.

Dende 1968, ossucesivos ministerioscon competencias enmedio ambiente levanun rexistro estatísticopara o seguimiento dosincendios. Os datosson aterradores.Segundo eses datosoficiais ata o ano 2011queimáronse enEspaña máis de 7millóns de hectáreas eGalicia (con máis de1.800.000) encabezaano a ano a lista decomunidades ennúmero de lumes,p r o d u c í n d o s ecíclicamente osgrandes episodios deincendios que todos coñecemos.

Debaixo da alarmanterealidade incendiaria subxace unhacomplexa problemática xaanalizada por diversos autores enunca de forma interdisciplinar eglobalizada. Lévanse feitasmúltiples valoracións dofenómeno e a loita contra o lume,na que traballan miles de persoas,leva consumidos miles de millóns

de euros sen que a situaciónparezca mellorar. É dicir,mantendo un problemaenquistado. Dende hai máis detrinta anos, de xeito inaceptable,estase a incidir nos mesmos errosá hora de abordar este problema.No canto de centrar os esforzosen identificar a orixe, pérdese o

tempo discutindo sobreconspiracións inexistentes, nabusca de motivos ouxustificacións, na exculpación deuns e outros, en liortas entre osgrupos políticos baseados na faltade medios, a descoordinación, aclimatoloxía, etc. Mentres tanto osincendiarios forestais lévannoscostado:- Vidas humanas.

- Vivendas, bens e facendas.- O noso patrimonio forestal.- Incalculables perdas ambientais- A destrucción da paisaxe deGalicia.- Diminución da biodiversidadegalega.- Millóns de euros queimados eabsolutamente improductivos.

- A hipoteca do nosodesenvolvemento fu-turo e, en fin,a degradación donoso país.... e seguen ...

E ata agorau n i c a m e n t ea l b i s c a m o sFRACASO trasFRACASO naeliminación dosincendiarios e dosincendios forestais.Resulta evidente queas “solucións” postasen práctica foroninútiles. Debemos,pois, buscar novoscamiños e aplicaroutros métodos quepoidan acadarresultados positivos.Con valentía eintelixencia para terposibilidades deéxito.

Deixémonosde andar polas polase vaiamos á raíz doproblema. O

“Estudio sobre motivaciones delos incendios forestalesintencionados en España para operíodo comprendido entre 1995e 2005” (http://w w w. m a g r a m a . g o b. e s / e s /biodiversidad/temas/defensa-contra-incendios-forestales/d o c u m e n t a c i o n /estudio_motivaciones.aspx) deixaben claro que a nivel nacional a

Os incendios forestais en Galicia ou o suplicio de Sísifo.

Incendios forestais en Galicia

PASPALLÁS 51:17

intencionalidade é aprimeira causa doproblema; e asprovincias con maiorproporción deincendios forestaisintencionados son asgalegas, nesta orde:Ourense, A Coruña,Pontevedra e Lugo.

Para a SGHNnon é nada novo, basteler os seguintesextractos dedocumentos e escritosnos que se recolle aopinión e conclusiónsda SGHN.

“Se ben oemprego do lumecomo ferramentaagrícola e gandeira eraxa unha práctica“tradicional” en boaparte de Galicia, sobretodo nas serras paracontrolar o mato efavorecer ocrecemento de pastos,o fenómenoi n c e n d i a r i oexperimentou unbrusco estoupido afinais da década de 1960. Os lumesnon teñen unha única causa (emoito menos a do “terrorismo” oua dos “enemigos de Galicia”)senón moitas, orixinadas namesma poboación galega, tanto docampo coma da cidade” (SGHN,1983). “Todo fenómeno social decarácter conflictivo afundeprofundamente as súas raíces no

pasado e os incendios forestais nonconstitúen, nin moito menos, unhaexcepción... Tras todas as causasreais ou imaxinarias que se teñenformulado para explicar aalarmante realidade incendiaria,atópase a mesma cuestión defondo. E ista non é outra que aignorancia e o desprecio cara anatureza dunha sociedade que,

vivindo de costas á terra que asustenta, acubilla e mesmo alentano seu seo o fenómeno incendiarioe o soporta cun irresponsableestoicismo... A sorprendentepasividade coa que a sociedadegalega contempla este fenómeno,tan só pode deberse a ignoranciado que realmente está a suceder edas súas consecuenciasprevisibles” (SGHN, 1985).

Sabido esto, ¿a queagardamos, políticos e cidadáns,para actuar con decisión sobre abase do problema: os incendiariosforestais? Urxe concienciar ácidadanía para que abandone oconformismo e indiferenciaxeneralizada, reaccione e enfrontecon firmeza a situación, pois a súagravidade trascende moito máis alá

do ámbito ambientalata o punto dehipotecar o futuro daxeración actual e dasvindeiras.

A loita contra olume non competeexclusivamente áA d m i n i s t r a c i ó n ,senón ao conxuntoda nosa sociedade.Todos temos quetener unha actitudeactiva e facer patenteo rexeitamento socialmáis forte cara aosincendiarios e os seusencubridores queatentan contra o nosopatrimonio natural,sen importarlles asc o n s e c u e n c i a sinmediatas nin asposteriores: erosiónda parte máis fertildas terras, riadas noinverno e secas noverán...

Os lumes non teñen unhaúnica causa (e moitomenos a do “terrorismo”ou a dos “enemigos deGalicia”) senón moitas,orixinadas na mesmapoboación galega

O “Estudio sobremotivaciones de losincendios forestalesintencionados en Españapara o períodocomprendido entre 1995e 2005” deixa ben claroque a nivel nacional aintencionalidade é aprimeira causa doproblema

SGHN

Incendios forestais en Galicia

PASPALLÁS 51:18

IntroducciónCerocoma é un xénero

biespecífico na Península Ibéricae Galicia, nesta última dedistribución espallada e irregularaínda que se pode presentarlocalmente abondosa. Sonespecies parásitas de Hymenopterae os adultos son florícolas.

Situación TaxonómicaO xénero Cerocoma

Geoffroy, 1762 pertence á FamiliaMeloidae (Coleoptera) e estárepresentado no Paleártico cunhasvinte especies, variando segundoo criterio e autor.

Recentemente publicouseunha revisión do xénero por partede TURCO & BOLOGNA(2011), aportanto novas especiese establecendo diversas sinonimias.

Da Península Íberica só secoñecen dúas especies: Cerocomaschreberi (Fabricius, 1781) eCerocoma schaefferi (Linnaeus, 1758),ambalasdúas presentes en Galicia.Para Galicia describiuse asubespecie Cerocoma schaefferi orensisReitter, 1913, rango que foimantido na revisión de KASZAB(1951) non sendo seguido poroutros autores este rangosubsespecífico para as poboaciónsourensanas (GARCÍA-PARÍS etal., 2010).

DistribuciónAmpliamente distribuidas

na Península. Cerocoma schaefferiabrangue toda a Península, exceptoCantábrico e zonas altas dosPirineos. Cerocoma schreberi atópasepor casi todo o centro e occidentepenínsular, faltando no Cantábricoe escasa ou ausente nas rexiónsmeridionales e orientais(CAPOTE & GARCÍA-PARÍS,2001).

En Galicia están restrinxidasá zonas máis termófilas deOurense, sen que consten rexistros

nas provincias de Pontevedra e ACoruña e un único rexistro enLugo para Cerocoma schaefferi.

Os primeiros rexistrospublicados para Cerocoma schaeffericorresponden a REITTER (1913)e PARDO ALCAIDE (1956)recopila a cita de REITTER. Arevisión de CAPOTE &GARCÍA-PARIS (2001) recolle denovo esta cita e aportan dousnovos rexistros de Luis Iglesias eA. Von Heyden Kricheldorff deexemplares depositados no Museode Ciencias Naturais de Madrid(MNCN).

Cerocoma schreberi é citadopor primeira vez por CHAPMAN

& CHAMPION (1907).CAPOTE & GARCÍA-PARÍS(2001) recollen unha cita deTaboada dun exemplar depositado

no MNCN procedente deOurense, posteriormentePÉREZ-MORENO et al. (2003) eGARCÍA-PARÍS & RUIZ (2005)recollen as citas publicadas.

MorfoloxíaHabitus similar en

ambalasdúas especies con élitrosverde metalizado, podéndosedistinguir pola coración da parteinferior dos segmentos doabdome, azul en Cerocoma schaefferie laranxa en Cerocoma schreberi. Asantenas definen un marcadodimorfismo sexual, cunhaconfiguración moi característicanos machos.

Historia NaturalDistribuense por toda a

Península Ibérica salvo as zonas declima atlántico e montañas.

Distribución do xénero Cerocoma (Coleoptera, Meloidae) en Galicia

Cerocoma schreberiCerocoma schaefferi

XA FB MZ AB MA SX ST AG SP OU SA NA

Fenoloxía anual

Distribución do xénero Cerocoma (Coleoptera, Meloidae) en Galicia

PASPALLÁS 51:19

MJ PJ

MH PH

MG NG PG

Orde: Coleoptera Cuadrículas con presencia

Familia: Meloidae % de cobertura

Especie: Cerocoma (Cerocoma) schaefferi (Linnaeus, 1758)

Rexistro bibliográfico Rexistro do autor

7

1,9

MJ PJ

MH PH

MG NG PG

Orde: Coleoptera Cuadrículas con presencia

Familia: Meloidae % de cobertura

Especie: Cerocoma (Metacerocoma) schreberi Fabricius, 1775

Rexistro bibliográfico Rexistro do autor

3

0,8

BibliografíaCAPOTE, L. & GARCÍA-PARÍS, M. 2001. Distribución geográfica delos Cerocomini ibéricos (Coleóptera: Meloidae). Boln. Asoc. esp. Ent., 25(3-4): 31-44CHAPMAN, T. A. & CHAMPION, G. C., 1907. Entomology in N.W.Spain (Galicia and Leon) (Coleoptera and Hemiptera). Transactions of theEntomological Society of London, 1907(1): 147-171, pl. V-XI.GARCÍA-PARÍS, M. & RUIZ, J.L. 2005 Bibliografía y registros ibero-baleares de Meloidae (Coleoptera) publicados hasta la aparación del“Catalogo sistemático geográficos de los coleópteros observados e n laPenínsula Ibérica, Pirineos propiamente dichos y Baleares” de J.M. delaFuente (1933). Graellsia, 61:225-255.GARCÍA-PARÍS, M., RUIZ, J.L. & ALONSO-ZARAGAZA, M.A. 2010Catálogo sinonímico de los taxones íbero-baleares de la Familia Meloidae(Coleoptera). Graellsia 66(2):165-212.KASZAB, Z., 1951. Revision des Cerocominen. Acta Biologica AcademiaeScientiarum Hungaricae, 2:255-274.PARDO ALCAIDE, A. 1956. Analéctas entomológicas. VI. LosCerocoma de la fauna ibérica (Col. Meloidae). Graellsia, 14:21-27.PÉREZ-MORENO, I., SAN MARTÍN MORENO, A. F. & RECALDEIRURZUN, J.I. 2003. Aportaciones corológicas y faunísticas sobremeloideos ibéricos (Coleoptera: Meloidae). SEA 33: 195-217.REITTER, E., 1913. Zweite Übersicht der Arlen der Gattung CerocomaGeoffr. (Col. Meloidae). Berliner Entomologische Zweitschrift, 58:190-193.TURCO, F. & BOLOGNA, M.A. 2001. Systematic revision of the genusCerocoma Geoffroy, 1762 (Coleoptera: Meloidae: Cerocomini) Zootaxa2853: 1-71.UICN. 2001. Categorías y Criterios de la lista roja de la UICN: Versión3.1. Comisión de Supervivencia de Especies de la UICN. UICN, Gland,Suiza y Cambridge, Reino Unido, ii + 33 pp.

Xose Lois Rey Muñiz

Distribución do xénero Cerocoma (Coleoptera, Meloidae) en Galicia

As larvas son parásitas deniños de vésporas solitarias, ondese alimentan dos vesvellos e mantisque caza a véspora para as súaspropias larvas.

Os adultos son florícolas,visitando compostas e umbelíferas.A emerxencia dos adultos, coareserva do baixo número derexistros, reflíctese na táboa defonoloxía. Céntrase nos meses desan xoan e santiago (cunha cita devintenove de maio) para Cerocomaschaefferi e igual acontece paraCerocoma schreberi. Unha cita enLobeira (Ourense) constata apresencia de ambas especies nomesmo espacio físico e temporal.

AmeazasNon se coñecen problemas

de conservación específicos, aíndaque pertencen a unha Familia moisensible debido ó complexo ciclobiolóxico parasitario e con variasespecies incluidas en diversasfiguras de protección.

Categoría UICN para Galicia:DD (datos insuficientes).

PASPALLÁS 51:20

No mes de xullo, a Xunta de Galicia publicou o Decreto 142/2012, (DOG nº129), polo que se establecen as normas de identificación e ordenaciónzoosanitaria dos animais equinos en Galicia. Este Decreto fomenta adesaparición garrano galego (ponei galego de monte) nun futuro inmediato.

Ante esta situación a SGHN, despois de presentar varios escritos nosúltimos anos sobre o tema, dirixiuse á Conselleria para lle solicitar a súarevogación e reparar as graves deficiencias do mesmo.

Previamente á súa publicación, a SGHN xapresentara varias propostas e alegacións con datas 21-05-2010 e 12-11-2011 ó obxeto de facelo máisintegrador e para que fora un avance sobre a actualsituación. Tal como indicabamos no noso segundoconsiderando nas alegacións de data 12-11-2011, noborrador deste Decreto non se atendía a peculiaridadedo garranos (cabalos de monte ou póneis galegos) nena outra gran carencia deste Decreto: a total falla deconsideración do importante papel ecolóxico quexogan os garranos nos montes galegos.

O Decreto 142/2012 aborda diversos requisitosde identificación e control sanitario, que aplicados aexplotacións gandeiras ad hoc e comercio cabalar sonrazoables e necesarias, mais o problema está enextender estes requisitos a unha especie salvaxe baixoo amparo dun especial aproveitamento secular que oquere asimilar a unha explotación gandeira. Noreferente ás poboacións salvaxes de cabalos constitúeunha agresión por acción das máis graves a nivelmedioambiental galego dos últimos anos.Normalmente a administración en Galicia ten un

comportamento de omisión do seu deber respecto ómedio ambiente, pero neste caso lexisla para actuaren contra dunha especie salvaxe e clave no ecosistemagalego: o garrano.

No limiar do Decreto sinálase: “En primeiro termo,só unha pequena parte destes cabalos de montecarecen de propietario. O feito da propiedade efectivasobre os animais elimina de facto a súa condición de faunasilvestre, entendida esta como un ben natural de dominio público.Esta realidade non é contraditoria coa vida en liberdade dosanimais en hábitats de extensión limitada, en xeral baixo ocontrol de asociacións de gandeiros que en moitos casos levananos a traballar na conservación desta secular forma deexplotación. As súas importantes implicacións ambientais,sociais, culturais, históricas, turísticas e patrimoniais xustificana súa conservación e a protección dos cabalos fronte a prácticasincompatibles co benestar animal.”

Xa que logo, recoñece que alomenos hai certonúmero de cabalos salvaxes sen propietario.

Indica que a propiedade efectiva elimina a súacondición de fauna silvestre. Este é un argumentosuxeito a debate legal, xa que as características do

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

PASPALLÁS 51:21

aproveitamento desta especie son tan singulares(recoñecido no propio limiar do Decreto) que precisandunha aclaración legal que supera un simple limiar dunDecreto.

Por último e non menos importante, esteDecreto, na concepción que afecta ós garranos suporáunha merma radical da súa poboación. Só coanunciado antes da súa publicación efectiva, provocouque os besteiros de Vimianzo (A Coruña) se desfixerandos garranos da zona así como múltiples protestas debesteiros de varias bisbarras, ameazando coa mesmaacción. Polo tanto, lonxe de conservar os garranos,suporá un efecto contrario polo desinterese de atoparun punto de encontro entre a Xunta de Galicia e osimplicados.Garrano: animal doméstico ou salvaxe

Un aspecto moi grave, entendemos queintencionadamente destinado á eliminación dosgarranos é o contemplado polo artigo 3.2.h, definiciónpara animal mostrenco “Équido mostrenco: animal equinoque deambula en liberdade nos espazos agrícolas ou forestais,núcleos de poboación ou vías de comunicación terrestre, senidentificación constatada pola autoridade competente”. É dicir,mostrenco sería calquera dos cabalos ou garranos quecarecen de propietario ou noutras palabras, tódolosgarranos silvestres e salvaxes fora do control debesteiros, explotacións, etc. Por se quedara algunhadúbida, o artigo 28 deixao moi claro: “Destino dosanimais mostrencos: Os équidos capturados, non identificados enon reclamados, consideraranse mostrencos a todos los efectos;podera vendelos, entregar gratuitamente ou sacrificalos”.Análise legalLei 9/2001, do 21 de agosto, de conservación danatureza (DOG 171 de 2001)“Artigo 45.-Conceptos. Para os efectos desta lei, entenderasepor:a) Especies de fauna e flora silvestres: as especies quemanteñen poboacións establecidas e viables no medio natural.b) Especies de fauna e flora autóctonas: as especies queconstitúen poboacións establecidas no medio natural de Galiciaque forman parte inveteradamente dos ecosistemas naturais doterritorio galego, sendo este parte da súa área de distribuciónnatural. Inclúense tamén aquelas estacionais ou de paso e asque de estaren nalgunha das situacións anteriores se encontrenactualmente extinguidas en Galicia.”-Ley 8/2003 de Sanidad animalArtigos 3.2: “Animales de producción: los animales deproducción, reproducción, cebo o sacrificio, incluidos los animalesde peletería o de actividades cinegéticas, mantenidos, cebados ocriados para la producción de alimentos o productos de origenanimal para cualquier uso industrial u otro fin comercial olucrativo.”

Artigo 3.5: “Fauna silvestre: el conjunto de especies, subespecies,población e individuos animales que viven y se reproducen deforma natural en estado silvestre en el territorio nacional,incluidos los que se encuentran en invernada o están de paso,con independencia de su carácter autóctono o alóctono, y de laposibilidad de su aprovechamiento cinegético. No se entenderánincluidos los animales de dichas especies que tengan el carácterde domésticos, criados con fines productivos o de aprovechamientode los mismos o de sus producciones o cultivos, y los deexperimentación o investigación científica con la debidaautorización.”- Ley 42/2007, de 13 de diciembre, do PatrimonioNatural e da Biodiversidade (BOE 299/2007).- O Real Decreto 1515/2009, no seu artigo 11 enlazacoa Lei 42/2007 ó considerar excepcións para “équidosque viven en condiciones silvestres o semisilvestres.” polo tantosi pode (e hai) garranos coa consideración de silvestrese incluso o propio Decreto Decreto 142/2012 no seulimiar, recoñece que hai garranos sen dono nos montesgalegos.- O Real Decreto 1711/2011, que modifica algunhaspartes do 1515/2009, indica que “Dentro de este marco,resulta preciso realizar modificaciones en el contenido del RealDecreto 1515/2009, de 2 de octubre, a fin de armonizar lasactuaciones de control y registro con las existentes para otrasespecies, lo que permitirá una más efectiva aplicación de la norma.En concreto, se modifican los artículos 8, 13, 17, 23, 25 y elanexo IV.” Polo tanto non se modifica o artigo 11 doRD 1515/2009 que recolle:

“Artículo 11. Excepciones a la identificación dedeterminados équidos que viven en condiciones silvestres osemisilvestres.1. Conforme al artículo 7.1 del Reglamento (CE) 504/2008 de la Comisión, de 6 de junio de 2008, la autoridadcompetente podrá exceptuar del sistema de identificaciónestablecido a poblaciones definidas de équidos que vivan encondiciones silvestres o semisilvestres en determinadas áreas,incluidos espacios naturales protegidos, espacios protegidos u otrotipo de áreas naturales, siempre y cuando no abandonen dichasáreas. Si van a salir de las mismas o se domestican, deberánidentificarse conforme a lo establecido en el presente capítulo.2. Las autoridades competentes notificarán al Ministeriode Medio Ambiente, y Medio Rural y Marino las poblacionesy las áreas en cuestión que actualmente se encuentren en estasituación, en el plazo de tres meses desde la entrada en vigor delpresente real decreto y, para las que se exceptúen en lo sucesivo,antes de aplicar esta excepción.3. Lo dispuesto en este artículo se entenderá sin perjuiciode lo dispuesto en el artículo 52 de la Ley 42/2007, de 13 dediciembre, de Patrimonio Natural y Biodiversidad.”- Real Decreto 479/2004

Artigo 2: “Definiciones. A los efectos de este real decreto,

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

PASPALLÁS 51:22

serán de aplicación las siguientes definiciones: a) Explotación:cualquier instalación, construcción o, en el caso de la cría al airelibre, cualquier lugar en los que se tengan, críen o manejen o seexpongan al público animales de producción, tal y como se definenen el artículo 3.2 de la Ley 8/2003, de 24 de abril, con o sinfines lucrativos. A estos efectos, se entenderán incluidos los núcleoszoológicos, los mataderos y otros lugares en que se realice elsacrificio de animales, los centros en que se lleven a caboespectáculos taurinos, las instalaciones de los operadorescomerciales y los centros de concentración.”

Do cal se deduce que:- Créase unha perversión da lei para conducir aconclusión de que todos os garranos son domésticose polo tanto suxeitos a estar en “explotacións” e queo único medio de identificación sería entón otransponedor.-Só se considera a presencia de garranos en“explotacións” e asimila os “espazos de acollida” ásnormas que deben cumplir as “explotacións”.-Se un garrano está nunha explotación, xa non é uncabalo salvaxe.-Se non é un cabalo salvaxe xa non é aplicable a Ley42/2007 nin as excepcións indicadas pola lexilacióneuropea e estatal.-É falso que a lexislación estatal ou europea sócontemple o transponedor como medio exclusivo deidentificación dos cabalos: poden quedar excluidosdeste sistema os garranos.

Partindo destas definicións e do entronque quefai o RD 1515/2009 coa Lei 42/2007, a meirande partedo cabalo galego silvestre debería estar incluído noartigo 5º da Lei estatal 8/2003 e tamén amparado naLei 9/2001, do 21 de agosto, de conservación danatureza da Xunta de Galicia. A meirande parte dosgarranos, aínda que se faga un aproveitamentoancestral, non se debe considerar como un animal dereprodución ou doméstico. Débese ter en conta quenon existe unha axuda ou guía humana na custodia,reprodución, alimentación ou resgardo, polo que atódolos efectos é unha especie silvestre da que se faiun aproveitamento.Debemos conservar os garranos

Como se recoñece explícitamente no Limiar doDecreto 42/2012: “Galicia conta cun sistema de explotaciónde cabalos en réxime de liberdade que, pola súa dimensión edispersión, non ten parangón noutros puntos do Estado.” ”Assúas importantes implicacións ambientais, sociais, culturais,históricas, turísticas e patrimoniais xustifican a súa conservacióne a protección dos cabalos fronte a prácticas incompatibles cobenestar animal.”

Os valores socioculturais dos garranos sonsobranceiros e están amplamente recoñecidos:

Hai datos históricos da súa presencia e manexo poloshumanos dende hai 4.000 anos. Exemplos son ospetroglifos de Outeiro dos Lameiros, de Sabucedo,Viladesuso e Campolameiro por citar algúns.-En época romana, Plinio Segundo xa menciona asexcelencias dos garranos de Gallaecia romana (Galecagens). (Cayo Plinio Segundo. Historia Natural, pax.411, tradución de Franciso Hernández y Jéronimo deHuerta, Visor Libros 1998).-Antropoloxicamente os curros ou rapas sonmanifestacións milenarias, de recoñecido interesecultural, como conta na RESOLUCIÓN de 21 de juniode 2007, de la Secretaría General de Turismo, por la que seconcede el título de «Fiesta de Interés Turístico Internacional»a rapa das bestas de Sabucedo, de A Estrada (Pontevedra).

O Real Decreto 1682/1997 no seu artigo 2ºindica que se entenderá “como razas de protección especialo en peligro de extinción, aquellas que se encuentran en graveregresión o en trance de desaparición” incluindo no anexodeste Real Decreto ó “gallego de monte” e agoradenominada oficialmente “Caballo de pura razagallega”. Ao respecto, é moi lamentable que en Galiciase elabourase unha definición apresurada de garranosque, sen base técnica para elo, deixaba fora moitosrasgos dos garranos. Xa nese intre a lexislaciónelaborada na Xunta foi criticada polos gandeiros comoun instrumento de control da administración. O máisgrave é que provocou a exclusión legal das poboaciónsverdadeiramente silvestres da consideración de razaautóctona. Cando se publicou o Reglamento (CEE)2078/92 del Consejo, do 30-06-1992, provisionaba unhaaxuda económica ás iniciativas dos Estados membrospara a crianza e mantemento de animais de razas locaisen perigo de extinción o que ocasionou a premura daredación dunhas normas que deben ser revisadas.

Polos seus valores biolóxicos ogarrano é unha peza clave dos ecosistemasgalegos

-Constitúe en si mesmo unha especie salvaxe,nunca sometida á unha selección xenética coma outrasespecies, tales como vacas, ovellas, cabras, etc. Estes

Artigo 3.2.h, definición para animal mostrenco“Équido mostrenco: animal equino quedeambula en liberdade nos espazos agrícolasou forestais...”Artigo 28: “Destino dos animais mostrencos:Os équidos capturados, non identificados enon reclamados, consideraranse mostrencosa todos los efectos; podera vendelos, entregargratuitamente ou sacrificalos”.

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

PASPALLÁS 51:23

garranos constituen a poboación de cabalos salvaxesmáis grande do mundo, incluso outras poboacións decabalos salvaxes, como a de Przewalski foronextinguidas hacia 1970 e agora búscase a súareintroducción. Outras grandes poboacións de cabalosen liberdade, como os cabalos americanos, sonrealmente cimarróns descendentes de animaisdomesticados. (BARCENA VARELA DE LIMIA,2009. Ponencia do Congreso Mundial de Unguladosde Montaña. Granada).

- Recentemente o garrano, foi descrito, comounha nova subespecie: Equus ferus atlanticus, Barcena,2012. (Barcena, F., 2012. Garranos: os póneis salvagens(Equus ferus sp) do norte da Península Ibérica. Librode Actas I Congresso Internacional do Garrano.)Candidatura ó Patrimonio Nacional. ATTAHCA. VilaVerde 138 pp.

-Un comedor de toxo (Ulex spp) como osgarranos, que segundo a tempada pode incluír estasespecies nun 35-40% da súa dieta, é un controlador-renovador gratuíto de vexetación (un adulto comediariamente 8 kg de forraxe seco e 16-18 kg de verde)que consume unhas 2,5 toneladas de toxo ó ano. Nonse debe esquecer que Galicia, a día de hoxe, contacunha grande cabana de gando vacún en réximeextensivo e ceibe, sendo complementada polo garrano,cunha cifra que puidera rondar as 20.000 cabezas;reflexionemos que isto significa que equivalen a unconsumo de biomasa dunhas 50.000 tm.

-Segundo os expertos consultados pola SGHN,non hai constancia de que coman árbores nin plantóns,aínda que si algo de salgueiros (Salyx spp). Nesta acciónde fitófago, favorece ó coello (Oryctalugus cuniculus) óabrir espazos, que combinando zonas de herba e toxocomo refuxio, incluso mellora ó hábitat da lebre (Lepuscastroviejoi, Lepus granatensis), así como dalgunhasespecies de réptiles (Timon lepidus, Psammodromus algirus,Chalcides bedriagai).

-O garrano é o principal alimento do lobo (Canislupus) en Galicia, sobre todo na zona centro e oeste,xa que constitúe ata un 85-90% da súa dieta. Aredución, desaparición ou estabulación do garranosuporía unha gravísima ameaza para a conservacióndo lobo, para o que o garrano supón o sustento trófico.

-Como especie fitófaga, a produción deexcrementos e a súa recirculación cara ó solo teñenunha importancia non desdeñable, que queda anuladaen sistemas onde se xestionen os excrementos comaesterco ou residuos. Así, a breve exemplo, temos enGalicia varias especies de coleópteros, especialistas oufacultativos, de alimentación coprófaga, destacandoCeratophyus martinezi (Coleoptera, Geotrupidae),

endémico da Península Ibérica, con só dúaspoboacións coñecidas, unha en Madrid-Segovia-Ávilae outra na costa galega (A Coruña-Pontevedra), sendocase monofágica de excrementos de équidos. Outrasespecies nas que a dieta é basicamente o excrementode cabalo e garrano son Silphotrupes punctatisimus(endemismo galaico) e facultativos deste excremento,diversas especies de Onthophagus, Aphodius, Geotrupes eSilphotrupes (Coleoptera: Scarabaeidae, Aphodiidae,Getropidae).

O borrador do Decreto iñora o cruce econtaminación xenética do garrano; non só osexemplares recollidos como patróns da denominadaraza protexida Cabalo/Ponei galego de monte. Oauténtico reservorio e variabilidade xenética da citadaraza mantense no monte e convén lembrar que ospatróns que definen á citada raza realizáronse, cunsparámetros arbitrarios, nun despacho, co obxectivo deacceder ós fondos da Unión Europea e similaresdestinados á conservación das razas autóctonas.

Conflictos entre besteiros e Xunta deGalicia sobre transponedores e pastos

Son algo practicamente novo, creados agora polaadministración e que non existían salvo situacións moipuntuais.

Transponedores (microchip). “As bases do actualsistema de identificación individual dos cabalos quedou definidano Regulamento (CE) 504/2008, da Comisión, do 6 de xuño,polo que se aplican as directivas 90/426/CEE e 90/427/CEE no que se refire aos métodos de identificación dos équidos.Esta norma establece a utilización de transpondedoreselectrónicos como método xeral de identificación, aínda quepermite aos Estados membros a utilización de marcasalternativas en certas condicións. Igualmente, a disposicióncomunitaria faculta as autoridades competentes dos Estadosmembros a eximir da obriga de identificación determinadaspoboacións de équidos salvaxes que se manteñen confinadas enáreas definidas, mentres non as abandonen... O Real decreto1515/2009, do 2 de outubro, polo que se establece un sistema

Thorectes punctatisimus Foto: X. Lois Rey Muñiz

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

PASPALLÁS 51:24

de identificación e rexistro dos animais da especie equina,modificado polo Real decreto 1701/2011, do 18 de novembro,sinala as condicións de aplicación da normativa comunitaria noEstado español e prescribe a marca auricular electrónica comoa única alternativa autorizada na identificación de animaisnados en explotacións de produción e reprodución cuxo obxectivosexa a produción de équidos de abasto.”* A SGHN considera axeitado que os cabalos ougarranos destinados ó comercio e á alimentaciónhumana estean correctamente identificados.*É radicalmente falso que a Unión Europea obriguea empregar exclusivamente transponedores, xa queadmite métodos alternativos tal como se recolle noRegulamento (CE) 504/2008. As marcas que seempregan nos garranos son suficientes e, caso demoitas asociacións cabalares como a da Grova(Pontevedra), están rexistradas, controladas e son máisefectivas que un transponedor; imaxinemos a voráxinedun curro e alguén intentando ler o transponedor, unclaro exemplo de lexislar ás costas da realidade:* O RD 1515/2009 de 02-10-2009 do Ministeriode Medio Ambiente y Medio Rural Marino (B.O.E. de23-10-2009) nos seus artigos 11 e 14 estableceexcepcións ós dous métodos de identificación (libro etranspondedor) en conformidad cos artigos 7 e 12 doRegulamento (CE) 504/2008, polo que a lexislaciónda Xunta non está condicionada por normas decarácter superior.* O Regulamento (CE) Nº 504/2008 da Comisiónde 06-06-2008 polo que se aplican as Directivas 90/426/CEE e 90/427/CEE polo que se refire ósmétodos de identificación dos équidos, no seuConsiderando número 13 establece que “(13) LosEstados miembros deben ser capaces de establecer regímenesespecíficos para la identificación de los équidos que se mueven encondiciones salvajes o semisalvajes en áreas o territorios definidos,incluidas las reservas naturales, en aras de la coherencia con elartículo 2, párrafo segundo, de la Directiva 92/35/CEE.”

* O artigo 7º do Regulamento (CE) Nº 504/2008,establece as excepciones relativas á identificación dedeterminados équidos que viven en condiciónssalvaxes o semisalvaxes e só será necesario a súaidentificación se son domesticados ou sacados da áreade orixe. Para elo os Estados membros deben notificará Comisión a poboación e as áreas en cuestión.* O artigo 12º “Métodos alternativos para la verificaciónde la identidad. 1. No obstante lo dispuesto en el artículo 11,apartado 1, los Estados miembros podrán autorizar laidentificación de équidos mediante métodos alternativosadecuados, incluidas las marcas, que aporten garantías científicasequivalentes de que, solos o combinados, aseguran la verificaciónde la identidad del animal equino y evitan de manera eficaz ladoble emisión de documentos de identificación («métodoalternativo»).”* En pregunta no Parlamento Europeo (E-004915/2011 do 22 de xullo) respondeuse que oreglamento (CE) 504/2008 establece unha excepciónespecial para cabalos que vivan condicións salvaxesou semisalvaxes, só é necesario identificalos se sontrasladados.* Un punto de desencontro entre Besteiros e Xuntade Galicia é o custe económico da medida, non ocontrol en si mesmo. Este custe económico amais éun agravio comparativo, xa que o Decreto 183/2010,de 04-11-2010, regula a identificación gratuita dogando bovino, caprino e ovino.

Uso de montes e pastos. Ata a data nonexistían conflictos reseñables polo uso do monte deman común por parte das mandas de garranos. Agorasi, pois o Decreto 142/2012 fai responsables dosposibles danos que ocasionen os garranos óspropietarios e xestores do Montes de Man Común.*Moitas comunidades de besteiros teñen seguros deresponsabilidade civil para cubrir posibles danos degarranos baixo a súa custodia.*Por un lado o artigo 8º do Decreto crea o Rexistro

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

A SGHN considera que o Decreto 142/2012levará á extinción o garranos, colocará nunhasituación crítica ó lobo e ameaza aconservación de outras especies de faunaque dependen do garrano, polo quesolicituouse a inmediata derrogación doDecreto 142/2012, de 14-06-2012

PASPALLÁS 51:25

Galego de Explotacións Equinas e por outro lado oartigo 12 obriga a identificar ós propietarios de terreosonde pasten os garranos, obrigando o artigo 14 aresponder subsidiariamente do incumprimento dasobrigas do propietarios dos animais. O artigo 14 sósemella ter como finalidade pór atrancos ás posiblesfacilidades que os titulares destes pastos puideranotorgar ós propietarios de bestas ou as bestas sen dono,por unha banda atrancos administrativos e por outrabanda atrancos cohercitivos:3. Ademais, a persoa responsable do pasto de uso en comúnresponderá subsidiariamente polo incumprimento das obrigasque corresponden individualmente ao propietario dos animais,mentres estea autorizado por este ao pastoreo en común.4. A persoa responsable do pasto de uso en común seráresponsable dos prexuízos que poidan causar os animaisrexistrados na explotación, aínda que se escapen ou extravíen.*O artigo 22 do Decreto enuncia os “Espacios deacollida” para garranos (agora mostrencos na linguaxedo Decreto) que no punto 3 indica que “terán a condiciónde explotacións extensivas de équidos...”. Esta consideraciónsupón un grave erro porque os garranos non se podenequiparar ó gando dunha explotación gandeira, e arealidade fará que ou non se aplique a normativa ouque os propietarios de garranos renuncien ós seusanimais ante as esixencias que lles imporía este decreto.

O Decreto 142/2012 introduce diversosfactores de distorsión adicionais:* O artigo 7.4 recolle a posibilidade do soterramentodos animais mortos nas propias instalacións. Se ben éunha medida razoable para temas de enfirmidades ousimilares, non se tivo en conta a proposta da SGHNde que no caso de mortes causadas por depredadores(p. ex. lobos) se deixasen estes animais para que estesdepredadores rematasen de alimentarse deles e reducira caza doutros animais.* O artigo 26 obriga a identificarse a quen informe ásautoridades da presencia de garranos que poidan

provocar un dano, a priori non negativo pero a SGHNdubida da súa efectividade. No punto 2 encoméndaseá autoridade municipal a xestión dos cabalos egarranos, como se fosen mascotas de pequeno tamaño,transferindo a responsabilidade medioambiental daXunta de Galicia ós Concellos, moitos dos cales xaagora son incapaces de xestionar animais máismanexables coma cans e gatos. Por outra parte atransferencia de facto das competencias da Conselleríade Medio Rural e Medio Mariño ós concellos, xogandocoa consideración de animais mostrencos a aquelesque vaian sen dono coñecido, obvia a existencia degarranos e que logo xa non serían competencia dosconcellos. Débese igualmente subliñar que a realidadeactual dos concellos é moi diferente á que existía candose regulou o gando mostrenco, nos primeiros anos doséculo XX, carecendo moitos dos concellos galegosda capacidade para asumir esta situación.O acervo xenético

A pesares de que nas súas alegacións a SGHNsolicitou que se regulase a liberación de exemplaresalleos ó acervo xenético do garranos, o cal tendo enconta que no artigo 8.1.f do Decreto nomea anecesidade de identificar as razas, (aínda que aí asdenomina “especies”, queremos supor que foi unlapsus) sería doado regular estes termos e previrproblemas no futuro. Realmente a Ley 42/2007 noseu artigo 52.2 contempla esta situación pero ainsistencia na exclusión da fauna no monte como faunasilvestre deixa inconcreto este tema. SGHN

Análise e Crítica ó Decreto sobre os equinos en Galicia

PASPALLÁS 51:26

Enderezo electrónico : aviso novas webSe tes un e-mail e non recibes correspondencia

e novas da SGHN por este medio é que non o temosrexistrado.

Agora informamos das novidades, das novasda web, actividades, etc., por este medio, moito máisáxil, dinámico e económico.

POR FAVOR, actualiza o teucorreo electrónico.

Paspallás electrónico nº 50O

Paspallás nº 50conmemorouos 50 númerosda nosarevista. Dadoo seu tamañodecidiuse quesó se editaríaen formatoelectrónico. Senon o tes, op o d e sdescargar enwww.sghn.orgo uenviamoschoó teu correoelectrónico.

2013: 40 aniversario da SGHNUn Museo, o Paspallás, un Braña, os Atlas de

Vertebrados, Voceiros, Censos de aves, anelamentocientífico, coidado de animais, cursos e conferencias,alegacións e múltiples escritos á administración...sempre se pode facer máis, pero isto non está mal.

Por estes motivos a Directiva da Sociedade quereagradecer ó resto de consocios este soporte eanimarvos a que, na medida do posible, atraigades máissocios cos que fortalecer as labouras da Sociedade econsolidar a nosa independencia, que é a garante danosa existencia dende hai case coarenta anos.

Necesitamos ser máis, consigue un novo socio.Gracias.

Revista BRAÑAPor acordo da XDX da SGHN a Revista

BRAÑA volverá a ter unha periodicidade regular,asimesmo modificará o seu formato adaptándose ósnovos tempos para lle dar máis axilidade e chegar amáis público.- Aceptaranse artigos de autores galegos ou sobreGalicia que traten da historia hatural, sensu lato,arqueoloxía, antropoloxía e ciencias relacionadas coanatureza.- Terá unha edición electrónica, gratuita, de libre accesoe circulación. Os artigos, unha vez aprobados, seránremitidos a unha lista de interesados e penduraranseda páxina web da SGHN.- Cada ano realizarase unha impresión en papel dosartigos publicados. Este boletín en papel seráempregado para intercambio con outras revistas eenviado ós socios interesados a precio de coste. Haberáunha cota específica (arredor dos dez euros) para quena reciba en papel.- A lingua de publicación será bilingüe: galego e inglés.A tradución da parte en inglés, para autores non nativosnesta lingua, deberá ser acreditada por un traductor,nivel B1 de inglés ou experiencia previa de publicaciónsnesta lingua.- Máis detalles sobre os criterios de publicación estánpublicados na páxina Web da SGHN.

Píllara das dunas. Historia dunhacolaboración para salvar un polo.

Este verán, membros da CEMMA e da SGHNcolaboraron para que un niño de Píllara das dunassaira adiante, conseguindo que finalmente fose posible.Máis información en www.sghn.org.

PaspallásBoletín divultativo da Sociedade Galega de Historia Naturalwww.sghn.org

Nº

50

, outu

bro

20

11N

úm

ero

de d

istr

ibucció

n lib

re e

gra

tuit

aRecopilatorio especial 50 números, 1982-2011

Situación cotasPor acordo da Asemblea Xeral de

socios de 2012, a proposta da XuntaDirectiva Xeral, acordouse o seguinte:

- Á vista da situación económica xeral,conxelar as cotas ó nivel de 2011.

- Os socios parados que acrediten talsituación poderán:

* Manter a cota ó nivel do ano2010, mantendo tódolos dereitos.

* Quedar exentos de pagar acota, mantendo tódolos dereitos que nonconleven custe económico á SGHN.

* Esta situación se manteríadurante tres anos sempre e cando semanteña a xustificación de que está no paro.

Novas e avisos

Delegación das Mariñas Apdo. de correos nº 81 asmarinhas@sghn.org15160 Sada

Delegación de Ferrol Méndez Núñez, 11 Apdo. de correos nº 35615401 Ferrol 15480 Ferrol ferrol@sghn.orgTfno/Fax. 981 352820

Delegación de Ourense Rúa Jesús Soria, 23-2º Apdo. de correos nº 212 ourense@sghn.org32002 Ourense 32080 Ourense

Delegación de Pontevedra Apdo. de correos nº 303 pontevedra@sghn.org36600 Vilagarcía de Arousa

Santiago Sánchez Freire, 50-56, entreplanta D Apdo. de correos nº 33015706 Santiago de Compostela 15780 Santiago de Compostela sghn@sghn.orgTfno./Fax 981 52 58 53

Sección Antela Rúa Jesús Soria, 23-2º Apdo. de correos nº 212 antela@sghn.org32002 Ourense 32080 Ourense

Sección Astronomía e Méndez Núñez, 11 Apdo. de correos nº 356 astronomia@sghn.orgContaminación Lumínica 15401 Ferrol 15480 Ferrol

Sección de Entomoloxía Apdo. de correos nº 303 entomoloxia@sghn.org36600 Vilagarcía de Arousa

Sección de Herpetoloxía Apdo. de correos nº 303 herpetoloxia@sghn.orgAtlas de Hérpetos (AVG-II) 36600 Vilagarcía de Arousa

Sección de Ornitoloxía Apdo. de correos nº 33015780 Santiago de Compostela

Sección Vertebrados Méndez Núñez, 11 Apdo. de correos nº 356Mariños 15401 Ferrol 15480 Ferrol mamiferosmarinos@sghn.org

¿Onde estamos?

Servizos e actividadesServizo de Biblioteca

Ferrol: De luns a venres de 9:30 a 13:30 horas ede 16:30 a 20:30 horas. Perto de 2.000 volumes eincluída no circuíto de bibliotecas especializadasde Galicia. Servicio de préstamo.Santiago: De luns a venres de 19:30 a 21:30. Máisde 2.000 volumes especializados sobre naturezagalega.Defensa e ConservaciónParticipamos en diversas campañas como Cleanthe World, realizamos alegacións a proxectos quepoidan afectar negativamente ó medio ambientee colaboramos con outras entidades a favor damellora da xestión dos recursos naturais.Tamén participamos na Custodia do Territorio através da Fundación Terras do Mandeo.

Federación de BuceoA SGHN pertence á Federación Galega de Buceoe tramitamos o carnet dos socios.

Museo de Historia Natural (Museo da Natureza)Situado en Ferrol e comesmo horario dabiblioteca destaDelegación.Para concertar visitascon grupos ou foradeste horario (sógrupos), pódesexestionar nestaDelegación.Censos de AvesInvernantesDurante o mes dexaneiro de cada ano. Para participar ou iniciarte, ponte en contacto coa túadelegación.Atlas de HérpetosPonte en contacto coa Sección de Herpetoloxía.Atlas de InsectosPonte en contacto coa Sección de Entomoloxía.PublicaciónsVisita a nosa web www.sghn.org, onde se relacionan as mesmas

Calamar xigante (Architeuthix dux) no Museo

¡COLABORA CONNOSCO!O labor da SGHN precisa da colaboración dos seus socios e simpatizantes, tanto nos labores

administrativos, coma nas actividades. Suxire, propón, aporta as túas inquedanzas na túa Delegación,na túa vila ou en calquera das Seccións existentes. Calquera aportación é benvida e necesaria.

A SGHN é unha asociación legalmenteinscrita no Rexistro Nacional deAsociacións co nº 584.918, inscrita norexistro de Entidades de carácterambiental da Comunidade Autónoma deGalicia co nº 2009/0110 e co número AO/

C-000/382 no Rexistro de AsociaciónsCulturais Galegas.

A Sociedade Galega de HistoriaNatural (S.G.H.N.). Fundada en 1973, é«unha asociación independente ecientífica, dedicada ó estudio,divulgación, conservación e defensa danatureza e do medio ambiente, que nontén na súa actuación fins lucrativos» (Art.5º dos Estatutos).

PASPALLÁS 51:27

¡FAITE SOCIO! ¡Apoia a labor da SGHN en defensa da Natureza Galega!Cubre e envía unha fotocopia desta ficha ó apdo. nº 330, C.P. 15780 de Santiago de Compostela.Se domicilias o pago dos recibos, entrega unha copia no teu Banco / Caixa de Aforros.

Apelidos: Nome:DNI: Data de nacemento*:No caso de socios familiares indicar o nome da segunda persoa.Apelidos: Nome:DNI: Data de nacemento:Enderezo:Localidade: Código Postal: Provincia:Correo electrónico: Teléfono:Área/s de interese: Anelamento de Aves Astronomía e Contaminación Lumínica Entomoloxía Herpetoloxía Vertebrados Mariños Ornitoloxía Outras: __________________________

Categoría de Socio (riscar no : ⌧) Xuvenil (ata 18 anos) 17,50 EURO/ano Estudiante (ata 25 anos) 26,25 EURO/ano Numerario 35,00 EURO/ano Familiar** (dúas persoas no mesmo domicilio) 52,50 EURO/ano Protector (aboar dunha soa vez o equivalente a 50 cotas de numerario) 1.750,00 EURO/ano

PAGO DAS COTAS:- A mellor opción é que indiques ó teu Banco/Caixa que realice un ingreso automático na nosa conta,na data que queiras do 1º trimestre anual (solicítanos o nº de conta), xa que así aforramos os custesde emisión de recibo, que pode chegar a ser o 5% da cota. (lémbrate de informarnos desta opción ea data elixida).- A segunda opción é a domiciliación bancaria, para elo cumprimenta os datos que se piden a continuación.- Son posibles outras opcións como o Xiro Postal ou a entrega en man, pero as desaconsellamos.

Sr. Director do Banco/Caixa:Sucursal nº en (localidade)Prégolle que admita os recibos que no sucesivo lle remita ó meu nome a Sociedade Galega de HistoriaNatural e os cargue a miña conta nº __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __***Atentamente.Sinatura Data:

A S.G.H.N. usará estes datos exclusivamente para os propios fins organizativos e cumprindo a Lei Orgánica15/1999 de 13 de nadal, de Protección de Datos de Carácter Persoal. Estes datos non serán transmitidosa terceiros salvo nos casos imprescindibles por obriga legal ou funcionamento interno. Dacordo coa Lei,poderá exercer dos dereitos de acceso, cancelación, rectificación e oposición, mediante escrito á S.G.H.N.* Imprescindible indicar a data de nacemento ó estar limitadas algunhas categorías de socios pola idade.** Indicar o nome, idade e DNI das dúas persoas*** Por favor, indicar os vinte díxitos do código da conta.

Boletín divulgativo da Sociedade Galega de Historia NaturalApdo. nº 330

15780 SANTIAGO DE COMPOSTELAwww.sghn.org e-mail: sghn@sghn.org

“De que serve unha casa, senón se ten un planeta tolerable onde situala”Henry David Thoreau (1817-1862)