2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ژیان گرنگه كانی بواره له یه كێكه په روه رده بواری بونی كۆمه ڵگه یه كی به هاترین ڕه هه ندی دروست به و چه مكه ئه م له سه ر نوسین داده نرێت، سه ركه وتو سه لیقه یه كی وردی ده وێت. له ڕابردودا چه ندین گۆڤاری كه لێنێكی هه ریه كێكییان و ده رچون په روه رده یی پڕكردۆته وه له وشیار كردنه وه ی تاك ، یان هه وڵێك

بووه بۆ ئه وه ی په روه رده یه كی ته ندروست بئافرێنن.له تائێستا كه بڕشتانه ی به قه ڵه مه ئه و زۆرن هه وڵی نه هێشتنی قه یرانه كانی په روه رده دا شاكارییان ئه وه ی بۆ كردووه شه ونخونییان خولقاندووه ، فه لسه فه یه ك بچه سپێنن له ناو پرۆگرامه كانی خوێندندا و بتوانن تاكێكی وشیار و پرسیاركه ر دروست بكه ن تا ببنه هه وێنی دروست بونی كۆمه ڵگه یه كی هاوچه رخ و

مۆدێرن.گۆڤاری )په روه رده ی رۆژهه اڵت ( هه وڵێكه بۆ ژووانی ئه و قه ڵه مانه ، مینبه رێكه بۆ ئه و كه سانه ی كه ئه یانه وێت بڵندگۆیه كه بكه ن، قوتار قه یرانه كانی له په روه رده دروست وه رچه رخان خوازیارن كه ده نگانه ی ئه و بۆ په روه رده ش دنیادا گۆڕانكارییه كانی له گه ڵ و بكه ن گۆڤاره ئه م ستافی هه ڵبگرێت. تازه گه ری هه نگاوی باشكردنی بۆ دراون كه ڕابردوو هه وڵه كانی هه موو كه موكورتییه كانی نه هێشتنی بۆ و په روه رده بواری په روه رده به رز ئه نرخێنن و هیوادارین ئێمه ش بتوانین له ڕوانگه ی بۆچونه كانمانه وه كه ناوه رۆكی ئه م گۆڤاره و گرفته كان سه ر بخه ینه ده ست ئه نه خشێنێت،

ڕێگه چاره ش بۆ چاره سه ركردنییان ئاماژه پێبده ین. كاستی سه رپه رشتیكردن و به ڕێوه بردنی ئه م گۆڤاره )په روه رده ییه كان- گرفته كه كۆكین ئه وه له سه ر ته ندروستییه كان- كۆمه اڵیه تییه كان( ته وه ری سه ره كی بن له گۆڤاره كه دا له گه ڵ چه ندین بواریتر كه هاوكارن بۆ رۆشنكردنه وه ی ئه و ڕێگایه ی ده مانگه یه نێته مه نزڵ، ته ندروست په روه رده یه كی به گه یشتنه ئه ویش كه و وشیار نه وه یه كی پێگه یاندنی پێناو له بنیاتنه ر و

به خته وه ر.

سه رنوسه ر جه مال پێنجوێنی

سه‌روتار

سه رنوسه ر

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

دیداری/ ئه نوه ر شارباژێڕی - سلێمانی

تایبه ت مه سه له یه كی چه ند له سه ر په روه رده ی گۆڤاری وه ك په روه رده به رۆژهه اڵت )گ.پ.ڕ( سه ردانی به ڕێز مامۆستا به ڕێوه به ری ئه حمه د- عه لی نه جمه دین (كرد مان سلێمانی( په روه رده ی گشتی و په روه رده ئێستای ڕه وشی به سه باره ت

چه ند ته وه رێكیتر پرسیارمان ئاراسته كرد:

له جیاكردنه وه ی مه به ست گ.پ.ڕ: بۆ سلێمانی مه ڵبه ندی په روه رده ی په روه رده ی ڕۆژهه اڵت و ڕۆژئاوا چی بووه ؟

به سه باره ت نه جمه دین: مامۆستا كه سلێمانی مه ڵبه ندی ناو په روه رده ی خوێندنگه كانی ژماره ی بوو په روه رده یه ك په روه رده به ڕێوه به رێتی یه ك به بوو، زۆر چاره سه ر نه ده كرا، گرفتی زۆریشیان هه بوو، كردمان به دوو په روه رده ، دووبه شی ستافی هه یه بیناسازی به شی دوو ، ژمێریاری ڕاده یه ك تا هه یه ، خۆیه تی به شی دوو ،بكه ین. گرفته كان چاره سه ری توانیومانه هه زار )9-8( نزیكه ی كاروباری ئێستا په روه رده یه ك له كۆڵ ومامۆستا فه رمانبه ر ڕۆژهه اڵت په روه رده ی ئیداره ی و بۆته وه كارێكی ئه مه ش ده كات، سه رپه رشتی

باشه .

گشتی به ڕێوه به ری وه ك گ.پ.ڕ: په روه رده ی پارێزگای سلێمانی تا چه ند له

كاره كانی په روه رده ی ڕۆژهه اڵت ڕازیت ؟مامۆستا نه جمه دین: په روه رده ی ڕۆژهه اڵت

زۆر زۆر باشه و زۆر به ره و باشیش چووه ..مامۆستایانه ی به و سه باره ت گ.پ.ڕ: پێشكه ش سه رپه رشتیاری پله ی داوای هه ولێر بچنه وه بڕیاره هه ر ئایا ، ده كه ن دروست مامۆستایان بۆ زه حمه ت ئه مه ؟

ناكات؟مامۆستا نه جمه دین: دانانی سه رپه رشتیار وه زاره تی له ئێستا كه ئه وه ی پێی به په روه رده به رنامه ی بۆ داڕێژراوه كه به شداری وه زاره تی ئه وه ش ، بكه ن تاقیكردنه وه ئه وانه ی و ده كات سه رپه رشتی په روه رده په روه رده كان له داوایان و ده یانه وێت كه كردووه چه ند پسپۆڕیمان پێویسته ، ئێمه ش بنێرین ئه وه داهاتوودا ساڵی له بتوانین بۆ وه زاره تی په روه رده ، وه به پێی ئه وه مامۆستایان فۆڕم پڕبكه نه وه ، كێ بیه وێت به شداری بكات ، به اڵم تا ئێستا به فه رمی ئه وانه ی ، جێبه جێكردنه وه بواری نه چۆته داوایان كردووه له ساڵی داهاتوو ڕه نگه له

مانگی )3-4( ه وه جێبه جێ بكرێت…خوێندنگه كان قوتابخانه و گ.پ.ڕ: كارگوزار له هه یه زۆریان كه موكوڕی ئایا بڕیارتان نه داوه وپاسه وان و باخه وان،

ئه و كه موكوڕیانه به دامه زراندن پڕ بكه نه وه ؟مه سه له ی بۆ نه جمه دین: مامۆستا گه وره مان كێشه یه كی وپاسه وان كارگوزار په روه رده و وه زاره تی به ڕاستی،له گه ڵ هه یه پارێزگاری سلێمانی قسه مان كردووه ، تا بۆ ساڵی داهاتوو چاره سه ر ببێت، یان ده بێت پاككردنه وه ی قوتابخانه و خوێندنگاكان بدرێت به كۆمپانیاكان، یان ده بێت ژماره یه كی زۆر چونكه دابمه زرێت، وپاسه وان كارگوزار له خوێندنگه ی وامان هه یه )700( خوێندكاری تێدایه نه كارگوزاری تێدایه و نه پاسه وانیشی سه ر كردبووه ته ركیزمان ئه مساڵ هه یه . كه می مامۆستاو پسپۆڕیه كان، زیاتر ئه وه مان تاڕاده یه ك باشتر كردووه ، به اڵم هیوادارین بۆ ساڵی داهاتووش بتوانین گرفتی كارگوزار

وپاسه وان به ره و كه می به رین...له سه ر گشتی به شێوه یه كی گ.پ.ڕ: ئاستی پارێزگای سلێمانی بۆ ساڵی )2014(

چیتان كردووه بۆ كردنه وه ی بینای نوێ ؟مامۆستا نه جمه دین : سه باره ت به بینای نوێی خوێندن ئێمه هه ر زه ویه كمان ال بوبێت كه نزیكه ی )110( پارچه زه وی یه داومانه پالنه وه خراوه ته و په روه رده وه زاره تی به بۆ جێبه جێكردنی بینای نوێ، به دیزاینێكی كۆمپانیایه ئه و ئه وه ین چاوه ڕوانی نوێ، ئیشی به ده ست و كاره كان بكه وێته سه ر بتوانین به خوا پشت به ڵكو بكات، خۆی به بكه ین ده ست دا )2014( ساڵی له جێبه جێكردنی ئه و بینایانه ... له هه وڵداین هه ر ده كرێت، دروست بینا به رده وام و ئه مساڵی ڕابردوو نزیكه ی )80( هه شتا بینا به ره و تریش بینای ده یان و بووه ته واو

ته واو بوون ده چن....گ.پ.ڕ: دوا په یام وپه یڤت چییه ؟

مامۆستا نه جمه دین: په روه رده ده زگایه كی ، خوێندكاران له زۆر ژماره یه كی فراوانه ، باش كاری هه یه ، مامۆستای فه رمانبه ر، كراوه و كاری باشمان كردووه ، پێداویستی كردووه ، دابین زۆر خوێندنگه كانمان نییه ، كێشه مان گه وره یه ده زگا له م بڵێین تاڕاده یه ك به الم هه یه و هه ر كێشه شمان

كه مه و هیوادارم به ره و باشتر بچێت...و ڕونكردنه وه كانت بۆ سوپاس گ.پ.ڕ:

ئه و كاته ی پێت به خشین.مامۆستا نه جمه دین : سه رچاوم...

مامۆستا)نه جمه دین عه لی ئه حمه د( به ڕێوه به ری گشتی په روه رده ی سلێمانی:

په‌روه‌رده‌ی‌رۆژهه‌اڵت‌زۆر‌باشه‌و‌به‌ره‌و‌باشتریش‌ده‌چێتخوێندنگه مان هه یه )700( خوێندكاری تێدایه ،كارگوزارو پاسه وانی نییه

شانبه شانی به ڕێزت كاتێكدا له •ژنێك وه ك په روه رده به ڕێوه به ره كانیتری ژن ڕۆڵی گرتووه ، له ئه ستۆ ئه ركه ت ئه م

له به ڕێوه بردندا چۆن ده بینیت؟ژنان رۆڵی ئاشكرایه كه - الی هه موان به هه مان و كۆمه ڵدا له هه یه سه ره كییان په روه رده ش به ڕێوه بردندا. له شێوه ش له خۆبوردنی بوارێكی فراوان و گرنگه و ده وێت، خۆشبه ختانه ئێمه ش كاره كانمان به باشی ده ڕوات و ئه ركێكی زۆرمان له سه ر

په روه رده ی رۆژئاوا كه م كردۆته وه .و قوتابخانه كارگێڕی مامه ڵه ی •

خوێندنگه كان له سنوره كه دا چۆنه ؟- كاری په روه رده به نده به به قوتابخانه بڵێین ئه توانین و خوێندنگه كانه وه و و كێشه بونی له گه ڵ باشه مامه ڵه یان

هه ندێك كه موكوڕی.قوتابخانه كان به ڕێوه به ری چه ند تا •

هاوكارن له گه ڵتاندا؟هاوكارمن قوتابخانه كان به ڕێوه به ری -ئه وه ی ئێمه ش و كاره كاندا زۆربه ی له له تواناماندا بێت هاوكاریانین، ئه وان ڕۆڵیان و په روه رده كه مان له به ره وپێشچونی هه یه كه مكردنه وه ی كێشه كان له ڕێی گفتوگۆوه .

الیه نه له گه ڵ په یوه ندیتان •په یوه ندیداره كانیتری سه رو په روه رده كه تان و گرفت چاره سه ركردنی بۆ چۆنه

ڕاپه ڕاندنی كاره كانتاندا؟- تاڕاده یه كی باش هه موو هاوكار بوون په روه رده گشتی به ڕێوه به ری به تایبه ت

به سوپاسه وه جێده ستیان دیاره .دیارترین ئێستا تا ڕابردودا له ماوه ی •

كێشه وگرفتتان چییه ؟له هه ندێك قوتابخانه بینای كه می -و پاسه وان و كارگوزار كه می و ناوچه دا

كه می هه ندێك پسپۆرییه .• ئه ی گرفته كانی ناو دیوانی په روه رده

چین؟به ڕێوه به رێتییه كه مان پێیه ی به و -نه بونی دیوانیش گرفته كانی تازه یه بینای له ئێستا چونكه تایبه ته ، بینای كه می له وه ش جگه قوتابخانه یه كداین. هه وڵداین له به رده وامیش و فه رمانبه ران

بۆ چاره سه ركردنی و گرفتیترمان نییه .• له سه ردانی قوتابخانه و خوێندنگه كاندا كه زیاتر ڕۆژی شه ممانه ، به چ مه به ستێكه ؟

- رۆژانی شه ممه له به رئه وه ی له فه رمانگه كراوه ن قوتابخانه كان به اڵم نییه ده وام سه ردانیان ده كه م، به مه به ستی له نزیكه وه له كه موكوڕی و كێشه كانیان ئاگاداربوون

و به ئاگابون له كاره كانیان.• وه ك به ڕێوه به رێكی په روه رده تاچه ند

له سیستمی په روه رده ڕازیت؟په روه رده سیستمی له گۆڕانكاری -كارێكی زۆر پێویست و گرنگه له گه ڵ ئه و به سه ر كه گۆڕانكارییه ی و پێشكه وتن و گرفت به اڵم هاتووه رۆژانه دا ژیانی چاره سه ر به ره و كه هه بووه كه موكوڕیش

ده ڕوات.تا ڕابردوو مانگی شه ش ماوه ی له •

ئێستا كاره كان چۆن هه ڵده سه نگێنیت؟زۆرینه ی خۆشبه ختانه ماوه یه دا له م -هه موو له و ده ڕوات به باشی كاره كانمان وه اڵمی ڕه نگه سه ركه وتون، بوارێكه وه مامۆستایان الی پرسیاره ئه م زیاتری و سه ركه وتن هیوای بێت. هاواڵتیان و و فه رمانبه ران هه موو بۆ ده ستخۆشی به ڕێوه بردنی له كارمه ندانی په روه رده كه

كاره كاندا ڕۆڵی سه ره كییان هه بووه .• په یامت چییه بۆ گۆڤاری )په روه رده ی

ڕۆژهه اڵت(؟ببنه و سه ركه وتووبن هیوادارم -گۆڤاره وه ئه م له ڕێی تا كارا مینبه رێكی

په یامی خۆمان به هه مووان بگه یه نین.

مامۆستا نازدار ئه حمد كه ریم، ساڵی 1956 له دایك بووه ، 1978 به شی كیمیای له زانكۆی سلێمانی ته واو كردووه و هه مان ساڵ وه ك مامۆستا دامه زراوه ، 1991 تا توی ئاماده یی له یاریده ده ر بۆته 2001مه لیكی كچان، پاشان )2001 تا 2005(

دواتر و ق.ده باشان به رێوه به ری بۆته بۆته سه رپه رشتیاری پسپۆریی كارگێڕی، بۆته دا 2013 به هاری سه ره تای له تا به ڕێوه به ری په روه رده ی رۆژهه اڵت، واته په روه رده دا له بواری ساڵه 35 نزیكه ی

خزمه ت ده كات.

مامۆستا "نازدار ئه حمه د كه ریم" به ڕێوه به ری په روه رده ی رۆژهه اڵت:

به‌ڕێوه‌به‌ری‌قوتابخانه‌كان‌هاوكارمن‌له‌‌زۆربه‌ی‌كاره‌كاندا

23

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ئاوات ئه بوبه کر*

هه مو بۆ خۆشه ویستیم رێزو سه ره تا *پرۆژه یه ی له م كه به ڕێزانه ی مامۆستا ئه و ئاماده كردن وه ك په روه رده دا وه زاره تی ئێستا كه مامۆستایانه ی وئه و ماندوبون ئامانجیان ده كه ن، كار وه ك)تێست(

باشكردنی پرۆگرامی خوێندنی كوردییه . * به فه رمانی وه زاری ژماره / 14090 )ج( له به رواری 2012/8/8 لیژنه یه ك له پرۆگرامه كان به شی له په روه رده وه زاره تی ئه ندامانی كه پێكهات هه ولێر شاری له ده رونی و زمانه وانی )مامۆستایانی و ئه لفبێ مامۆستای و دیزاین و زانكۆ سه رپه رشتیارانی زمانی كوردی ...( هه رێمی بوین، ده ستمان كوردستان.كه )21( كه س دووساڵ چی ئه گه ر كرد، به كاركردن له وه وپێش ئه م كاره بیرۆكه و هه ندێ دیزاینی به بۆنه ی به اڵم گه یه نرابو، به ئه نجام بۆ وه زیره كانه وه و حكومه ت كابینه ی گۆڕینی

كاره كه وه ستێنرابوو.پرۆژه یه ئه م ئامانجه كانی له یه كێك *یه كگرتنه وه ی پرۆگرامی كوردی پۆلی یه كه م پرۆگرامی شاره كان له هه ریه ك كه بوو

تایبه تیان پیاده ده كرد.ئه ندامانه ئه م مانگانه فه رمانه كه *دوای و تێبینی و سه رنج ئه بوینه وه ، كۆ به پێشكه ش ده كردو ئاماده بۆچونه كانمان

یه كترمان ده كردو گفتوگۆمان له سه ر ده كرد، پاش چه ند دانیشتنێكی چڕو پڕ و ورده كاری پرۆژه كه ئه نجامه ، ئه م گه یشته لیژنه كه به ]3كتێب[ و ]هۆی رونكردنه وه [هاته پایان:

* كتێبی یه كه م: به شی یه كه م/ قۆناغی ئاماده كردنی گشتی و تایبه تی

ل 3 پێشه كی بۆ مامۆستایان و باوانی قوتابیانه .

ل 5 پێداویستیه كانی ناوماڵ 12 وێنه .

ل 6 پۆشاك 16 وێنه .ل7 هۆیه كانی گواستنه وه /9وێنه .

ل 8 وێنه ی په یوه ندی دار 8 وێنه به دوو ریزی ستونی به رامبه ر یه ك. ل 9 وێنه ی نامۆ 10 وێنه .ال 10 شێوه كان 14 وێنه یه .

ل 11 وێنه ی جیاواز 16 وێنه به 4 ریزی ئاسۆیی.

ناته واو وێنه ی ته واوكردنی ال12 16 وێنه به 4 ریزی ئاسۆیی . به گشتی

پێكهاتووه )97( وێنه ی ژینگه ی قوتابی .به وێنه 4 ته نها : تۆخبكه 13 ل و هه رمێ گه اڵكه ی ، كه و،به ڕوو شێوه ی

گه اڵكه ی ، گوڵ و السكه كه ی . ته نها )1( هۆنراوه ی سمۆره ی )مامۆستا

فه ره یدون علی ئه مین(. قوتابییه كه سیناریۆی 15 و ال14 رۆژی له و له خه و هه ستانی له سه ره تای

نوێوه تا گه یشتنه پۆل، 8 وێنه یه .* ال16 تا ال 89 پێكهاتووه له 32 وانه ،بۆ هه ر وانه یه ك دوو الپه ڕه ی به رامبه ر یه ك

به )6( هه نگاو ده وترێته وه . وێنه یه ك، ناساندن : )1( هه نگاوی پیته ئه و ده نگی تایبه تی ئامانجی كه )سمۆره ( هه بێت. وێنه یه دا وشه یه ی له م

كاره كته ری سه ره كییه ، هه نگاوی )2(: )4( وێنه ی په یوه ندیدار كه ده نگی پیتی نوێی تێدابێت ته نها یه ك وێنه

نه بێت.دووه م الپه ڕه ی : )3( هه نگاوی )جیاكردنه وه (ی وشه كه پیتی نوێ كه وتۆته

كۆتایی وشه كه وه به ره نگی سوور.هه نگاوی )4(: ناوی وێنه كه ده ڵێت و به پیتی خاوه ن وشه ی داخراو چه ماوه یه كی

نوێ ده وره ده دات كه له ژێر وێنه كه دایه .پیتی وشانه ی ئه و )5( هه نگاوی ده خاته نوێیه كه پیته ته نها تێدایه نوێی

چه ماوه یه كی داخراوه وه .

پاشان ده ڵێته وه . پیته كه )6( هه نگاوه ده یبه ستێته وه رابردووه وه پیته كانی به

)بیرخستنه وه (. * ال28 و 29 چاالكی زارا و سمۆره .

ال 37 هۆنراوه ی )په پوله (ی م. ئیبراهیم باڵدار.

)7( یاری شاری چاالكی 49 و 48 ال ده سته واژه یه .

ال78 و 79 چاالكی باخچه ی گیانداران )6 رسته ی كورتی واتادار(.

ال 90 وێنه ی چه ند مینێك )6(جۆره .)ه ( ته قه مه نییه ك چه ند وێنه ی ال91

وێنه ی فۆتۆگرافه .ژینگه )عه لی پاكوخاوێنی هۆنراوه ی ال92

حه مه ره شید به رزنجی (.ال93 سیناریۆی باخچه كه مان)4(وێنه .

ال94 هۆنراوه ی به هار/)هه ژار(.ال95 ده قی خه ون )ئیسماعیل زینوێی(.

)محمه د بارانێ بویكا هۆنراوه ی ال96 ئه مین دۆسكی (.

ال97ده قی وه رزه كان به 4 وێنه ی قه شه نگ.نه ریتی به ڵێ( )بڵێن هۆنراوه ی ال98

گفتوگۆ.ال 99ده قی پشوی هاوین به )5( وێنه وه .* ال100 و 101 و 102 پێداچووه نه وه )فیدباك(

نوێ وشه +وێنه +پیتی )32(چوارگۆشه كه به ره نگی سوور.

* ال103 فه رهه نگۆك كه به )4( شێوه زار و )62(وشه ن.

ال106و107 ناوه رۆك.وشه كان: زه رد،دار،دارا ،مۆز،چاو،مه ڕ،دۆ،نه ی،ئـااڵ،نان،ڕۆژ، داده و دێ ، كه باب، ڕێواس،بازوو،ده م،په ت، بووك،مزراح،ئاش،تۆپ،سه گ،كه ف،مه ل،قانع،گۆڵ،به هـره ،بۆق ،شاخ،ساج،قه یماغ،مرۆڤ،قاچ.(

* ئه وه ی شایانی باسه ئه م كتێبه له سه ر له بنه ماكه ی ده وترێته وه ده نگی ( )رێگای )وشه ( وه دێت بۆ )پیت( . واتا له )گشت(ه وه بۆ )به ش( ، كه تێیدا ته نها ]ده نگ و

شێوه [یه )ببینه و بڵێ(.ئۆرگانی به ده ربڕینی )جۆری - ده نگ

ئاخاوتن( ،شێوه ی پیته كه و )شێوه كانی پیت- كه له سه ر ده كرێت، قوتابی فێری نوسین(. 4بنه مای سه ره كی به دوایه كدا ئه نجام ده درێت كه ئه وانه ش : )بینین، بیستن ، خوێندنه وه ،

نووسین(ه .ئه ندازه ی هونه رییه وه : رووی *له كتێبه كه 20x 30سم كۆی وێنه كان كه له الیه ن

)م. نجم الدین جبرائیل( ه وه كراوه كه )160(دیزاینی و بابه ته كاندا،وێنه له ناو وێنه یه و هۆنراوه كان و سیناریۆ و ده ق و به رگ هه ندێك الپه ڕه ی تریش كاری ئه م مامۆستا

ده ستڕه نگینه یه .هه وڵدراوه نوسین فۆنتی جۆری *نوسخ خه تی فرنتی نوێترین و جوانترین بێت، ره نگی وێنه كانیش زۆربه ی زۆری ره نگه فێنك و سه رنج راكێشه كان بێت به جیهانی له دوور و بێت كارتۆنی شێوه و منااڵن

فۆتۆگراف.* كتێبی دووه م : چاالكییه كان به هه مان دیزاینی به رگ و ره نگ، له رووی هونه رییه وه : ئه ندازه ی كتێبه كه 20x 30سم كۆی وێنه كانی نه بوونه ته وه /172وێنه یه ، دووباره كه زۆر كه ژماره یه كی له وه ی به ده ر ئه مه ش هاتووه قوتابیدا كتێبی له وێنه كانی له بابه تی چاالكییه ، چاالكیه كان)228( ،كۆی بۆ چاالكی )8-6( یان واهه یه )4(چاالكی

ئاماده كراوه .بۆ نمونه وانه ی )10( بابه تی ڕۆژ )چاالكی 1 2ناوی بكه وه ،بخوێنه وه ،بنوسه /چاالكی تۆخ چاالكی 3)ژ(بناسه ،ره نگ بڵێ)ژ(، وێنه كان بكه /چاالكی 4 تۆخ بكه وه ،ڕه نگ بكه /چاالكی 6 ببینه ،بڵێ،بنووسه ،بخوێنه وه ./چاالكی 5دروست وشه یان بنوسه وه .( بخوێنه وه ،

بكه .رێك بخه وه .......... هتد(ئه م شاكاره ماندووبونی زۆری پێوه دیاره بێزاری و خاوی و بێتاقه تی له قوتابی و ده كات رێنمایی مامۆستا ئه خاته وه ، دوور و قوتابیان خۆیان كاره كان ئه نجام ده ده ن،

چاالكییه كان بابه تی پیته كانی هه موو رسته ی و نوێ وشه ی قوتابی خوێنراوه و تازه ده هێنێته واقعه وه و به ره و سه ركه وتنی

باش ده یبات.* 20 وانه و 138 چاالكی و )5( هۆنراوه ڵ ا مند ، فیل پێنوس، له ، په پو ك، تو په ڕ (

كوردستان( بۆ وه رزی یه كه م.هۆنراوه )5( چاالكی 90 وانه و 12*به ڵێ،به هار،پاكوخاوێنی )نه ورۆز،بڵێن

ژینگه ، بویكا بارانێ (بۆ وه رزی دووه م.مامۆستا بۆ رێبه ر : سێیه م كتێبی *)64(الپه ڕه ی 20 به 30سم ،پێك هاتووه له )5(به ش: به شی 1/ رێباز و ره وتی خوێندن. به شی 2/به كارهێنانی الپه ڕه كانی كاركردنی چاالكی . به شی 3/ وانه ی نمونه یی ، پیتی دوو )ز(،پیتی نووسیندا له شێوه یه ك شێوه له نوسیندا )پ-پـ(. به شی4/ پالن بۆ چۆنیه تی به كارهێنانی ئه م پرۆژه یه . به شی

5/ زانیاری پێویست .هۆیه كانی پڕۆژه یه له م كار چواره م *فێركردن و رونكردنه وه یه )بینراو و بیستراو( ، پێكهاتووه له وێنه ی ناسینی بابه تی نوێ كتێبه كه )50*70( تری وێنه كانی هه مو و و وشه كان و بڕگه و پیت 52تابلۆ، و سم

وێنه كان200دانه به ئه ندازه ی )15*20(سم........................

كوردی ( خواندنا )كتێبی شێوه به هه مان چاالكییان)185( كتێبا و )108(الپه ڕه بۆ رونكردنه وه هۆی و رێبه ر و الپه ڕه یه

شێوه زاری كرمانجی ژوورو به كارهاتووه ،.......................

به مه به ستی سه رخستنی پرۆسه ی فه رمانی به پرۆژه یه ئه م كتێبی تێستی به ڕێوه به ری – په روه رده )وه زاره تی له ژماره /586)ج( ) پرۆگرامه كان گشتی خوێندنی بڕیاری به رواری )2013/9/12( كوردستان هه رێمی بۆ)100(قوتابخانی )سلێمانی ،دهۆ په روه رده كانی كه ده رچو تێست وه ك ك،كه ركوك،هه ولێر،گه رمیان( گشتی په روه رده ی ،له وانه )35(قوتابخانه ی

سلێمانییه .ئه گه ر چی له كاتی خۆیدا كتێب و چاالكی ماندو به اڵم مامۆستایان، ده ست نه گه یشته زاڵبوون ئاسته نگه كاندا به سه ر نه ناسانه راهێنانی خولی كردنه وه ی به ئه مه ش په روه رده یی سه رپه رشتیارانی بۆ سه ركرده )سلێمانی ،ده شاره كانی بۆ كوردی زمانی ماوه ی ۆك،كه ركوك،هه ولێر،گه رمیان(،بۆ سه رپه رشتیار )6(رۆژ،ژماره یان)38( ئه م دانانی ئه ندامی كه )9(وانه بێژ، و خول كردنه وه ی پاشان بوون، پرۆژه یه ئه م مامۆستایانی بۆ خۆیان شاره كانی له كاری تێست به شێوه ی كه قوتابخانانه ی تێدا ده چێت به رێوه ، سلێمانی په روه رده ی رۆژهه اڵت و رۆژئاوا)7( سه رپه رشتیار )33(مامۆستا بۆماوه ی )5(رۆژ به ڕێوه چوو،)5(سه رپه رشتیاری په روه رده یی وانه بێژ بوون.

رۆژی )2013/12/1( له هۆڵی یه كه ی مه شق و راهێنان بۆماوه ی )5( رۆژ خولی تایبه ت به سه ر په روه رده كانی مامۆستایانی بۆ كرایه وه په روه رده ی سلێمانی به ڕێوه به رێتی پشده ر،شارباژێر، )چه مچه ماڵ،رانیه ، كه پێنجوێن،ده ربه ندیخان، قه ره داغ،سه یدصادق، دوكان،هه ڵه بجه ی شه هید( بۆ )54(مامۆستا له الیه ن)3(سه رپه رشتیاره وه به رێوه چوو.

* له كۆتایدا ئه م كتێبه به شێوه ی )تێست( كاری بۆ ده كرێت، ده رگای بۆ هه موو سه رنج و مامۆستایان بۆچوونه كانی و تێبینی و سه رپه رشتیاران و رۆشنبیران و روناكبیر و باوانی قوتابیان و كه سانی خه مخۆری وشه ی پرۆژه كه سه رنجه كانتان به وااڵیه ، كوردی

به ره و پێشتر ده ڕوات. سه ركه وتوبن.

........................

* سه رپه رشتیاری په روه رده یی دڵنیایی و جۆری / زمانی كوردی

له كتێبه كه دانانی لیژنه ی ئه ندامی وه زاره تی په روه رده

كــــــتێبی‌‌خــــــــوێندنـــی‌‌كــــــــــــــــــــــوردی‌‌بۆ‌پۆلی‌‌یه‌كه‌می‌‌بنه‌ڕه‌تی‌‌‌‌‌‌‌‌

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

وه رگێڕانی له ئینگلیزییه وه : به همه ن جه بار

)شاره زا جۆنس فرێد بۆچونی به پێی كه "پۆلێك پۆل)، ڕێكخستنی له بواری ده بێته دانرابن به ڕێكوپێكی كورسییه كانی به ڕێوه بردنی و كۆنترۆڵكردن ڕێگای یه كه م

پۆل و دیسپلینێكی حازربه ده ست".زۆر له مامۆستایانی خاوه ن ئه زمون پێیان كردنی دیسپلین هه نگاوی یه كه م كه وایه ناو كورسییه كانی ڕێكخستنی له پۆل ناو كه به شێوه یه ك پێده كات، ده ست پۆله وه بگونجێ له گه ڵ خوێندكاره كاندا. ئه و شتانه ی

پێویسته له به رچاو بگیرێن ئه مانه ن:كه دابنیشن وا خوێندكاران پێویسته -1

مامۆستاكه ببینن و بتوانن گوێی لێبگرن.به باشی بتوانن خوێندكاران پێویسته -2

مامۆستا و ته خته و بۆرده كه ببینن.3- پێویسته خوێندكاران ڕویان له به شی په نجه ره كانه وه له و بێت پۆل پێشه وه ی

دوربن.4- ڕێكخستنی پۆله كه ده بێت به شێوه یه ك چاالكی كردنی بۆ هه بێت بوار كه بێت

هه مه جۆر.

دانانی یاساكانی خووڕه وشت زۆربه ی توێژینه وه كان له سه ر به ڕێوه بردنی به شداری له سه ر ده كه نه وه جه خت پۆل ڕه وشتییه كانی یاسا دانانی له خوێندكاران ئه گه ر له به رئه وه ی ئه مه ش پۆلدا. ناو خۆیان به شداربوون له دانانی یاساكان ئه وا كردنی به شداری ده بن. پابه ندی به باشی به ڕێژه یه كی به اڵم پێویسته مامۆستاش دیاریكراو بۆئه وه ی یاساكان ڕون و ئاشكرابن شت گرنگترین بگرێته وه . هه مووالیه ك و ده بێت كه ئه وه یه مامۆستا به سه باره ت ئه وه ی بۆ دانراون یاسایانه ئه و بزانێت خوویه ك ڕاستكردنه وه ی له پاڵپشتی

وه ك نه ك بكات، نابه جێ ڕه وشتێكی یان سزایه ك به كاربهێنرێت.

ده ریانخستووه نوێیه كان توێژینه وه له خوێندكار نابه جێی هه ڵسوكه وتی كه تێگه یشتن بۆ بێت ئه نجام پێویسته پۆلدا سزا. نه وه كو خوێتدكاره كه ڕه وشتی له لۆجیكی ئه نجامی به ر له ئه وه ش مه به ست

كردارێكه كه ده بێ مانای هه بێت.به اڵم سزا، له سروشتی خۆیدا بۆ ته مێكردنه بۆ و ناكات فێربون پرۆسه ی خزمه تی و تۆڵه كردنه وه یه ، په یامێكی ناڕاست ده نێرێت. منااڵن له قوتابخانه ن تا فێربن، به شێك له فێربونیش بریتییه له هه ڵه كردن له هه ردوو ڕوی زانستی و ئاكارییه وه . بۆیه مامۆستای ئه وه ی بۆ ده دۆزێته وه نوێ ڕێگای كارا منااڵن فێربكات، به ڕێگا ڕاسته كه ی فێربونی تا به شێوه یه ك بڕۆن، ڕه وشتدا و زانست

مناڵه كه له هه ڵه كه یه وه فێرببێت.پێویسته ژینگه ی قوتابخانه به شێوه یه ك له و و ڕووبدات تیایدا هه ڵه كه ڕێكبخرێت

ڕێگایه شه وه منااڵن فێری شتیترببن.به ناوی كتێبه كه یدا له پاینه ( )روبی له تێگه یشتن بۆ )چوارچێوه یه ك به رنامه یه ك هه ر وایه پێی هه ژاری-2003( )هه ڵسوكه وتی ڕێكخستنی بۆ دانراوه كه نابه جێ( پێویسته زۆر به ڕونی هه ڵسوكه وته نه كردن ئه نجامه كانی و پێشبینیكراوه كان هه ڵسوكه وته جۆره ئه و هه ڵنه بژاردنی و به رنامه كه هه میشه بدات. پێویسته پیشان به وه ی قوتابیان به بدات هه ڵبژارده هه ر بۆ نه كردنی یان كردن په یڕه وی كه هه ڵبژارده یه ك ئه نجامێكی ده بێت، ئیتر باش

یان خراپ.بكه ن چی بكات دیاری مامۆستا كاتێك و چی نه كه ن، ئه وا بۆ مناڵ زۆر زه حمه ته كه سه ربه خۆبێت و هیچ ناجوڵێت. ئه مه ش ده بێته هۆی له ده ستدانی سه ربه خۆیی و بڕوا

به خۆبون.وانه كه بین زاڵ ئه وه دا به سه ر چۆن به پێی نه بڕێت؟ الساره وه مناڵی له الیه ن بۆچونی )جه ی ئیس كۆنین( ئه و ڕێگایانه ی وانه كه به بایه خ خوێندكار كه واده كات بدات و به هه ڵسوكه وتی نابه جێ وانه كه به

مامۆستا نه بڕێت ئه مانه ن:- وای نیشان بده كه تۆ ده زانی خوێندكاران چی ده كه ن و ده یانه وێت چی بكه ن له پۆلدا.

- له یه ك كاتدا ئاگات له هه موو شته كانی ناو پۆل بێت، ته نها به یه ك شته وه سه رقاڵ

مه به .

منااڵن و به وتنه وه وانه سه رقاڵی -سه رقاڵ بكه له ڕێی پرسیاركردن و پێبڕینی ئه یانه وێت شتێكی به و خوێندكارانه ی قسه

نابه جێ بڵێن.به بكه سه رقاڵ قوتابیان هه موو -

چاالكییه كانه وه .و بن هه مه چه شن چاالكییه كان با -

به ره نگاری تواناكانیان ببێته وه .

ڕێگاكانی به ڕێوه بردنی پۆلپێشبینییه زانینی و هه ستكردن -

ئاكارییه كانی ناو پۆل.- داڕشتنی یاسا و ڕێنماییه كانی ناو پۆل و ڕێنمایی كردنی قوتابیان كه چۆن په یڕه وی بكه ن. ئه و قوتابیانه ی له ڕووی كۆمه اڵیه تی و ئابورییه وه ئاستیان نزمه ، ڕێنمایی زۆریان

بده رێ و زوو زوو بیرییان بهێنه ره وه .نابه جێ هه ڵسوكه وتی ئه نجامه كانی -

ڕونبكه ره وه بۆیان.قوتابخانه وه ، ڕۆژی له یه كه م هه ر -یه كانگیر و دروست به شێوه یه كی یاساكان

په یڕه و بكه .- هه وڵبده گیانی خۆڕێكخستن له ناخیاندا بچێنێت و كات ته رخان بكه بۆ ئه وه ی كه

چۆن فێری خۆڕێكخستن ببن.- سه رپه رشتی چاالكیه كانی ناو پۆل بكه به تایبه ت به خوێندكاره كان بده فیدباك و

ئه وانه ی هه ڵسوكه وتی نابه جێ ده كه ن.خوێندكارانه ی به و بده ده رفه ت -كه سه ركه وتوبن نییه باش هه ڵسوكه وتیان له وانه كانیاندا و هه روه ها له هه ڵسوكه وتی

كۆمه اڵیه تیاندا.كه بكه دیاری خوێندكارانه ئه و -كه سیه تییه وه ، له ڕوی هه یه كه موكوڕییان كه بده یت یارمه تیان هه وڵبده هه روه ها

كۆنترۆڵی هه ڵسوكه وتیان بكه ن.به به كۆمه ڵ چاالكی هه وڵبده -

خوێندكاره كان بكه یت.- دڵنیابه له به كارهێنانی زمانی گاڵته وگه پ هانی بۆئه وه ی بۆت، بوو گونجاو ئه گه ر قوتابیان بده یت كه حه زیان له وانه كه بێت

و بێتاقه ت نه بن.له به رچاویان شتانه ئه و هه وڵبده -البه ریت له پۆلدا كه سه رنجیان ده بات، وه كو

كه لوپه لی وه رزشی و هونه ری و هتد.

وه رگیراوه )باشترین ڕێگاكانی به ڕێوه بردنی زانكۆی دونبه ر/ كریستۆڤه ر -2004 پۆل(

میشیگان

له رۆژهه اڵت په روه رده ی به ڕێوه به رێتی سه رجه م له گه ڵ ڕابردوودا مانگی شه ش خوێندنگاكانی و قوتابخانه به ڕێوه به ری له مه به ستی به كۆبووه ته وه سنوره كه یدا نزیكه وه ئاگادار بوون له كێشه و گرفته كانی په یامی گه یاندنی و خوێندن ناوه نده كانی

په روه رده به به ڕێوه به ره به ڕێزه كان.

ساڵی سه ره تای له كۆبونه وه یان یه كه م ناساندنی مه به ستی به خوێندندا نوێی لێپرسراوی به شه كانی په روه رده و په روه رده ی جیاكردنه وه ی فه رمانی كه بوو، رۆژهه اڵت به ڕێوه به رێتییه كه ده رچوو. كۆبونه وه كه له هۆڵی شه هید شه وكه تی حاجی موشیر بوو كه تیایدا هه م سنوری جوگرافی په روه رده كه ده ستبه كاربونی هه واڵی هه م و ئاشكراكرا

په روه رده كه گه یه نرایه به ڕێوه به ره كان.كۆبونه وه ی دووه م له )2013/11/26-25( به ئاماده بونی كچان ئا.سلێمانی هۆڵی له به ڕێوه به ری ئه حمه د نازدار مامۆستا چیمه ن مامۆستا و رۆژهه اڵت په روه رده ی به ڕێوه به ری سه رپه رشتیكردن و په روه رده ی دڵنیایی و جۆری و مامۆستا به كر لێپرسراوی یه كه ی سه رپه رشتیاری په روه رده ی دڵنیایی ڕۆژهه اڵت، په روه رده ی له جۆری و به ڕێوه به ری سه رجه م له گه ڵ و سازكرا قوتابخانه بنه ڕه تی و خوێندنگا ئاماده یی و كۆبونه وانه دا له م كۆبونه وه . پیشه ییه كاندا

له نزیكه وه گوێ له به ڕێوه به ره كان گیرا بۆ گه یاندنی سه رجه م داواكانیان و خستنه ڕوی بواری سه رخستنی بۆ پێشنیاره كانییان كارگێڕی له په روه رده دا، له الیه ن به ڕێوه به ری چه ند سه رپه رشتیارانیشه وه په روه رده و درا، به ڕێوه به ره كان به گرنگ په یامێكی بۆ فه رمانبه رێك ده ستنیشانكردنی وه ك سه ردانی په روه رده بۆ ڕاپه ڕاندنی كاروباره ته نها به ڕێوه به ره كان و كارگێڕییه كان دیوانی ناو سه ردانی شه ممان سێ ڕۆژانی

خوێندكار وه رگرتنی و بكه ن په روه رده ئاماده كاری جوگرافی سنوری به شێوه ی بۆ تاقیكردنه وه كان و ئه و ده رخستانه ی كه و قوتابخانه كان نۆژه نكردنه وه ی بۆ كراون ناوه نده كانی بۆ پێویست كه لوپه لی كڕینی له پاره كۆنه كردنه وه ی و خوێندن ناوه نده كانی خوێندندا و چه ندین ته وه ریتر. مایه ی خۆشحاڵی كۆبونه وانه ئه م سازدانی زیاتر بون خوازیار و بوو به ڕێوه به ره كان

گرنگی پێبدرێت.

كۆبونه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانڕێگاكانی ڕێكخستنی پۆل

67

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

توانا خه سره و توێژه ری كۆمه اڵیه تی / ق ئاراس ی بنه ڕه تی

ژینگه یه كی له زیاتر كۆمه ڵگه تاكێكی هه ر هه یه ، كلتوری و پیشه یی و كۆمه اڵیه تی ژینگه ی خێزان یه كێكه له فه زا كاریگه ره كانی له سه رمان كاریگه ری هه تامردن كه ژیانمان داده نێت، دواتر ژینگه ی ناو هاوڕێیان و گه ڕه ك بڵێن ده توانین تاڕاده یه ك كه كۆمه ڵگه یه و كه مترنیه ، خێزان له كاریگه رییان ئه مانیش مرۆڤ ده ره نجامێكه بۆ ئه و مامه ڵه یه ی كه له كارلێكی نێوان خواستی كۆمه اڵیه تی و نه زعه ی له گه ڵ ده بێت. دروست )شه خسی ( كه سی كۆمه ڵناسان و ده روونزان تائێستاش ئه وه ی نه یانتوانیوه ئه و لوغزه كه شف بكه ن كه ئایا تاك و كۆمه ڵگه كامیان ئه ویتریان بونیاد ده نێت له ڕووی سروشتی مامه ڵه و شه قڵگرتنی شێوازی هه ڵبژاردنی و بڕیاردان و بیركردنه وه و ژیان ؟ دونیابینی و ژیان بۆ هاوكێشه گونجاوه كان به رده وام ده گوترێت كاریگه ری له سه ر یه كتری چوارچێوه یه كی هه ردوكیشیان و داده نێن

تایبه تمه ندی خۆیان هه یه .ژینگه ی بدوێین لێی ده مانه وێت ئه وه ی چییه ؟ لێی مه به ست ئایا كه قوتابخانه یه دروستی ژینگه یه كی بنه ماكانی ده بێت و

په روه رده یی چۆن بێت؟ هه ڵبه ته هه موو فه زاو تایبه ت ڕیتمی رێساو دیاریكراو ژینگه یه كی به اڵم نوێ ، ئه ندامێكی بۆهه ر هه یه به خۆی كه ئه وه یه بگوترێت پێویسته لێره دا ئه وه ی نیه شوێنگایه ك ته نها خوێندن ناوه نده كانی هه مانكاتدا له به ڵكو زانست، فێربوونی بۆ شوناسی به تاك وجودی كۆی پرۆسێسێكه كوره ی به ر ده خاته مه عنه ویه وه و مادی یاساو ڕێكاره گشتیه كانی ، به وه ی به رده وام له بیركردنه وه بۆ یاسا بیردۆزه كانییه وه ڕێگه ی و گفتوگۆو مامه ڵه كردن داده نێت تابتوانێت له النی كه بهێنێت به رهه م تاكه ئه و كۆتاییدا و دادگه ربێت مرۆڤپه روه رو و ژیاندۆست كه م بتوانێت له خولگه ی خزمه تی چاكه ی گشتیدا

بسوڕێته وه .هه یه ، ڕه هه ندی دوو قوتابخانه ژینگه ی كه مه به ست مادییه ڕه هه ندی یه كه میان و ڕه نگ و دیزاین قوتابخانه و شوێنی لێی هه ڵكه وته و گونجاوی گه رمی و ساردی شوێنی تێدابێت، قوتابی بۆ پێویستی حه وانه وه ی له داماڵێت خۆی ناتوانێت مرۆڤ چونكه شێوه و هه مبه ر له ده رونیه كانی خواسته بۆنمونه مادییه كان، شته چۆنێتی و قه باره له ئێستادا به و پێیه ی كرانه وه یه كی باش هه یه ڕاستیه ئه م پێكه وه ژیاندا كلتوری بواری له ئه وه ش ده خوازێت كه بینای قوتابخانه دیواری نزم و ڕه نگاوڕه نگ بێت و ده القه و په نجه ره ی ته مه نی بااڵو ئاست له زۆرو ڕۆشنكه ره وه ی خوێندكاردابێت ، به كورتی ناكرێت بمانه وێت به های و نوێ بیری زه رعی قوتابخانه دا له به رزی كۆمه ڵگه الی تاك بكه ین به اڵم شێوازی حه زی مرۆڤ به گشتی نه گرین به هه ند بینا ئازادی و ڕۆشنی و ساده یی و كراوه یی به و گونجاوی و بێ مه ترسی شوێنی خوێندن و

كارو حه وانه وه هه یه .كه مه به ستی دوه میانه ڕه هه ندی هه رچی كه مه عنه وییه ڕه هه ندی ئێمه یه سه ره كی ئه وانیش : ده گرێته وه الیه ن دوو ئه میش هه موو كه ده بێت نیزامه یاساو الیه نی پێویسته كه پابه ندبێت پێوه ی خوێندكارێك ڕه هه ندی قانون( نه زمانه ) ئه م ڕاسته وخۆ توانا جه سته یی و كۆمه اڵیه تی و سایكۆلۆژی به و بگرێت به هه ند قوتابی فیكریه كانی و

سازاندنی بۆ كاربكات عه قاڵنیانه و وردی قوتابی تێیدا كه ئیداری له باری ژینگه یه كی هه ست بكات ) مرۆڤه نه ك ئامێرو شمه ك ( ئه م خوێندنه وه یه زیاتر خزمه تی ئه وه ده كات به یاساكانی پابه ندبێت به ته واوی قوتابی پۆله و قوتابخانه وه . الیه نی دووه می ڕه هه ندی به هایانه یاساو له و ته عبیر مه عنه ویه ت و ده روونی و زانستی په یوه ندی كه ده كات رێكده خات، خوێندكار مامۆستاو كۆمه اڵیه تی له په یوه ندییه ئه م ئێستادا له به داخه وه كه دۆخێكی نه گونجاو و ناپێویستدایه و به هۆی نه یتوانیوه كه په روه رده ییه وه سستمه ئه و مه عنه وی ( – )مادی خوێندكار پێداویستی دابین بكات ئه و كاره كته ره ی كردۆته كائینێكی بێگیانی بێده ربه ست كه كه مجار حساب بۆ ئه وه ده كرێت كه ئایا ئه م فێرخوازه تا چ ڕاده یه ك و تێكنه شكاندووه كه سێتیان تر ژینگه كانی ڕێزیان له شوناسه مرۆییه كه ی گرتووه ؟ بۆیه ده بینین مامۆستایان یه ك ڕووگه ییانه ده ڕواننه و فێرخوازه كه و خۆیان نێوان په یوه ندی منداڵ كه ناده ن شاراوه یه دونیا به و گرنگی به رده وام هه ڵیگرتووه و خۆیدا خه یاڵی له مرۆڤێك هه ر واته لێوه رده گرێت، ئیلهامیشی جیهانێكی نه بینراو و تایبه تمه ندی خۆی هه یه كه ڕۆژانه هه ڵیده سوڕێنێت و قسه ی پێده كات و ڕه فتاری تێدا ده نه خشێنێت ، كه بێگومان یان بیركردنه وه ڕێگای ده وترێت پێی ئه مه كه ی باگن( ناوه وه ) عه قلی یان دونیابینی ئێمه ی په روه رده كار نایبینین، به اڵم دادوه رێكی ڕاسته قینه ی ناخی ئه وه و حوكمیشی به سه ردا ده كات، لێره وه به ریه ككه وتنی نێوان مامۆستاو قوتابی ڕوده دات به وه ی كه ڕه نگه ژینگه كانی تر ڕه شبینی و توڕه یی و بێبه شیان له هه ناوی وه ك ناتوانێت به مه ش چاندبێت منداڵه كه دا پێویست ئیلتیزام بكات به یاساكانی قوتابخانه . پێشوه ختی زانستیانه ی خوێندنه وه ی بۆیه مامۆستا بۆ فێرخوازان و ناسین و تێگه یشتن و ده رونی پێداویستیه دابینكردنی و لێیان كه شێكی زه مینه ی بۆیان كۆمه اڵیه تیه كان له باری په روه رده یی و دروست ده كات كه بتوانن بۆچونه كانیان و خواست له ته عبیر ئازادانه بكه ن و مرۆڤی خاوه ن ئیراده و به هه ڵوێستیان

لێده ربچێت.

چۆنێتی ژینگه ی قوتابخانه و كاریگه رییه كانی له سه ر خوێندكاران

ئا: دیدار

توێژینەوەیەكی ئەنجامەكانی بەپێی زانستی كە لە بەرنامەی quarks لە كەناڵی تەلەفزیۆنیی DWR ئەڵمانی باڵوكرایەوە، دەركەوت كە تەقاندنی پەنجەكانی دەست زیانی بۆ تەندروستی هەیە.لەو بەرنامەیەدا توێژینەوەكە لەسەر 10 كەس ئەنجامدرا كە مەبەستەش ئەو بۆ دەتەقێنن، پەنجەیان كە لێكۆڵینەوانەی ئەو هەمو ئەنجامی لەسەر ئەو بابەتە كراوە خرانەڕو و هەروەهاو بەشداربوان پەنجەی پێوانەی

وێنەكانیان لەرێگەی تیشكەوە ئەنجامدرا.پشتبەستن بە بوارە ئەم توێژەرانی گومانی نوێیەكان و كۆن بەلێكۆڵینەوە تەندروستی سەر بۆ زیان و مەترسی بەردەوامی بە كە دەكەن كەسانە ئەو ئەوە بۆ ئاماژە و دەتەقێنن پەنجەكانیان تەقاندنی و ڕاكێشان بەهۆی كە دەكەن گازی هەڵمی دلۆپە پەنجەوە، جومگەی دەبێت، دروست جومگەكاندا لەنێوان ژێر دەكەونە جومگانە ئەو بەمەش گازانەش دڵۆپە ئەو ئەگەر فشارەوە، بتەقن ئەوا ئەم ئەنجامانەی لێدەكەوێتەوە:ئاوسانی جومگەكانی و بون ئەستور •

پەنجەی دەست.

و خوار و دەگۆڕێت پەنجە شێوەی •ناڕێك دەبێت.

هەوكردنی بە توشبون مەترسی •جومگەی پەنجە.

• مەترسی توشبون بە پوتبونی ئێسك.

• كەمبونەوەی لینجی نێوان جومگەكان.بەتایبەتی پەنجەكان بونی لەرزۆك •

لەكاتی پیربووندا.

سه رچاوه : ئینته رنێت

مەترسی‌و‌زیانەكانی‌پەنجە‌تەقاندن‌

89

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ئا: به ختیار تیله کۆیی

چه ند وه اڵمی له ڕێی و نوێدا له دیدارێكی ڕۆژهه اڵت( )په روه رده ی گۆڤاری پرسیارێكی - سه رپه رشتیاری به كر محمد مامۆستا ه وه ، یه كه م )له په روه رده ی رۆژهه اڵت( ڕونكردنه وه

و په یامی خۆی به م شێوه یه گه یاند: گ.پ.ڕ: یه كه ی سه رپه رشتیاری په روه رده ی له كوێوه ڕینمایی ڕاسته وخۆ ڕۆژهه اڵت

وه رده گرێت؟سه رپه رشتیكردنی یه كه ی م.به كر: له ڕێنمایی ڕاسته وخۆ ڕۆژهه اڵت په روه رده ی په روه رده یی سه رپه رشتیركردنی به ڕێوه بردنی وه رده گرێت، سلێمانی جۆری دڵنیایی و وه ك سه رپه رشتیكردن كاری به سه باره ت پسپۆڕی و كارگێری قوتابخانه و خوێندنكه كان

.. گ.پ.ڕ: به شه كانی ئه م یه كه یه له چی و

چی پێك هاتووه ؟هه موو وه ك یه كه كه مان م.به كر: له و هه یه ئیداری هه یكه لی فه رمانگه یه ك ڕووی پسپۆڕییه كانیشه وه پێكهاتووه له )13( كوردی، ، )كارگێڕی ئه مانه ن كه پسپۆڕ زانسته كان، بیركاری، ئینگلیزی، عه ره بی، باخچه كانی وه رزش، هونه ر، كۆمه اڵیه تی، كۆمپیوته ر، تایبه ت، په روه رده ی ساوایان، سه رجه م سه رپه رشتی كه پ.ئیسالمی( ساوایان باخچه ی له خوێندن ناوه نده كانی ئاماده یی( قۆناغی و بنه ڕه تی قۆناغی و ده كه ن به گوێره ی ئه و پسپۆڕییانه له سنوری

په روه رده ی ڕۆژهه اڵت دا.له یه كه كه دا سه رپه رشتیار چه ند گ.پ.ڕ:

هه یه ؟م.به كر: )89( سه رپه رشتیاره .

هه ندێك سه رپه رشتیاری كه می گ.پ.ڕ: وانه بۆچی ده گه ڕێنیته وه ؟

زانستیانه و پێوه رێكی به ئه گه ر م.به كر: كه دابنرێت سه رپه رشتیار ژماره ی شایسته سه رپه رشتی سه رپه رشتیارێك هه ر پێویسته )60تا80( مامۆستا بكات,ئێمه كێشه ی كه می كوردی )زمانی بابه ته كانی له پسپۆڕیمان كۆمپیوته ر( كارگێڕی، ئینگلیزی، زمانی ،هه یه ، هۆكاری ئه مه ش ده گه ڕێنینه وه بۆ ئه و

پێوه رانه ی دانراون بۆ بوون به سه رپه رشتیار كه تا ڕاده یه ك گرانه .

گ.پ.ڕ : سه رپه رشتیاری سه ركه وتوو چۆن هه ڵده سه نگێنی؟

سه رپه رشتیاری من ڕای به م.به كر: كه هه ڵده سه نگێنرێت به وه سه ركه وتوو مامه ڵه یه كی دروست و بابه تیانه بكات له گه ڵ بۆ هه بێت جدی دواداچوونی به و كاره كه ی كاره كانی و هه میشه به شێك بێت له چاره سه رو وه اڵم بێت بۆ سه رجه م پرسیاره كان، چونكه هه موو "سه رپه رشتیار پێویسته به ڕاستی ترنایزانێت" كه سێكی كه بزانێت شتانه ئه و و چاالكی كارو به و سه رپه رشتیار بۆیه هه ر ئه نجامی كه هه ڵده سه نگێنرێت به دواداچونانه

ده دات له ساڵی خوێندندا..له مامۆستایان گواستنه وه ی گ.پ.ڕ: په روه رده یه كه وه بۆ په روه رده یه كی تر له سه ر

چ بنه مایه كه ؟به مامۆستایان گواستنه وه ی م.به كر: له سه ر ڕێنماییه كه و پێوه ر كۆمه ڵیك پێی هه رچه نده دانراون، و ساڵ( بنچینه ی )خاڵ بۆ ئاسته نگی پسپۆری هه ندێك كه می

دروستكردووه . مامۆستایان گواستنه وه ی له سه رو گواستنه وه دا كاری له له وه ش جگه هه موو ڕێنماییه كانیشه وه پێویسته مامۆستای له نه كات دروست شاغیر گواستراوه

قوتابخانه كه ی پێشوی.ده كه ن ئه وه گله یی مامۆستایان گ.پ.ڕ: گوایه سه رپه رشتیاران به س ڕه خنه گرن؟ ئایا

تا چه ند ڕاسته ؟نوێی تێڕوانینی وایه پێمان م.به كر: ئێستادا هه ر ڕه خنه گرتن له سه رپه رشتیاریی له كێشه شه ، چاره سه ركردنی به ڵكو یه نی )هاوڕێی سه رپه رشتیار نوێدا مه فهومی ڕه خنه گره (ه ، واته هاوڕێی مامۆستایه پاشان نه ك بۆ درووست كردن ڕخنه گر و ڕه خنه ش

به پێچه وانه وه .یاریده ده ر و به ڕێوه به ر دانانی گ.پ.ڕ: شیاو "كه سی ئایا بنه مایه كه چ له سه ر

ده خرێته شوێنی شیاوه وه "؟به ڕێوه به ر دانانی به سه باره ت م.به كر: به به دواوه ئێستا له كه زۆرمانداوه هه وڵی جدی كه سی شیاو دابنرێت بۆ ئه و كاره دوور

له هه ر جۆره كاریگه رییه كی تر.

بۆ ده كرێته وه خوالنه ی ئه و ئایا گ.پ.ڕ: مامۆستایانی توانای چه ند تا مامۆستایان

به ره و پێشه وه بردووه ؟م.به كر: هه موو جۆره خولێك سوودی تایبه ت دواداچوونی به به اڵم ده گه یه نێت به خۆی مامۆستایان هه وڵی و سه رپه رشتیاران به رجه سته خوله كان ناوه رۆكی له وباره یه وه ،

ده كات، گه ر وانه بێت ته نها كات كوشتنه .گ.پ.ڕ: سیسته می میالك له قوتابخانه كان هه ندێك كه راسته ڕێكخراوه ؟ ڕاده یه ك چ تا به هه ندێكیش و زیاده میالكی قوتابخانه

پێچه وانه وه ؟له ناڕێكی و به رهه م له زۆری " م.به كر: دابه شكردن" ئه مه یه كێكه له كێشه ی میالكی میالكی زۆری و كه م چونكه قوتابخانه كان، مامۆستا زیان گه یاندنه به پرۆسه ی خوێندن. دروستكردنی هۆی ده بێته میالك كه می له دیارده یه ئه م كه مامۆستا له سه ر فشار قۆناغه كانی )7-9( و )10-12( هه یه و زۆری میالكیش له قۆناغی )1-6(دا هه یه ، به تایبه تی له پسپۆرییه كانی زمانی كوردی و كۆمه اڵیه تی له به ر كه می به شه وانه ئاستی كوالێتی مامۆستا

زۆر نزم بۆته وه .پاش مامۆستا كه می ئایا گ.پ.ڕ:

گرێبه سته كان چاره سه ر بووه ؟ 150 نزیكه ی دامه زراندنی له پاش م.به كر: مامۆستا و گرێبه ستی 26 مامۆستا له سنوری په روه رده ی رۆژهه اڵت، تا ڕاده یه ك كێشه كانمان چاره سه ر بووه به اڵم ئه مه مانای ئه وه نییه بێ به رچاو ژماره یه كی ئێستا تا نه خێر كێشه ین،

وانه بێژ له قۆناغه كانی )7-12( بونیان هه یه .گ.پ.ڕ: تا چه ند له گه ڵ یه كێتی مامۆستایان كێشه كاندا بونی كاتی له هه ماهه نگن؟

نوێنه ریان هه یه له لیژنه كاندا؟هه ماهه نگین، )ی.م.ك( له گه ڵ م.به كر: هه ركاتێك به ڕێزیان له ڕێگه ی داكۆكیكردن یان به دواداچونی بۆ كێشه ی مامۆستایان به شداری و قسه یان هه بوبێت، به ڕێزه وه گوێمان لێگرتون نوێنه ریان لێكۆڵینه وه شدا لیژنه كانی له و

هه بووه .گ.پ.ڕ: تاقیكردنه وه ی بون به سه رپه رشتیار

ده كرێت؟ مه رجه كان چین؟پڕكردنه وه ی مه به ستی به م.به كر: )2014-2013( ساڵی بۆ شاغیره كان،

به اڵم ده كرێت سه رپه رشتیاری تاقیكردنه وه ی تێستێكی وه ك كاره . به و تایبه ت به پێوه ری بكات به شداری مامۆستا پێویسته داواكراو زمانی به تایبه ت )ICDL( تاقیكردنه وه ی له و كۆمپیوته ر پرۆگرامه كانی و ئینگلیزی

پسپۆری و به رایی و چاوپێكه وتن و...هتدگ.پ.ڕ: به ڕێوه به ری قوتابخانه مافی ئه وه ی خوێندنگه دا له ناو حیزبی كۆبونه وه ی هه یه

بكات؟نادرێت ڕێگه شێوه یه ك به هیچ م.به كر: كات كه سێك هیچ به ڵكو به ڕێوه به ر نه ك حیزبی كاری بۆ خوێندن ناوه نده كانی و به كاربهێنێت و له ده روه ی خوێندنگه یش هه موو

كه س ئازاده .ڕوبه ڕوتان كه چین كێشانه ئه و گ.پ.ڕ:

ده بنه وه ؟سه رپه رشتیكردنی یه كه ی وه ك م.به كر: رۆژهه اڵت بێ كێشه نین به اڵم به به راورد له گه ڵ كێشه كانی ناو پرۆسه كه توانیومانه كاره كان به

ئه نجام بگه یه نین. كێشه كانیشمان بریتین له :یه كه ی به تایبه ت بینایه كی نه بونی -1

سه رپه رشتیكردن.2- كه می هه ندێك پسپۆری له سه رپه رشتیاران.

خوێندنگه ناو كێشه كانی به گشتی -3یه كه ی كێشه ی هه ر قوتابخانه كانیش و سه رپه رشتیارین، كه به زۆری خۆی ده بینێته وه له كه متوانایی هه ندێ به ڕێوه به ر و مامۆستایان له كاره كانیان و نۆژه نكردنه وه ی قوتابخانه كان

و كه می میالك.مامۆستایان بۆ به ڕێزت په یامی گ.پ.ڕ:

چییه ؟وێڕای ماندونه بونی و ده ستخۆشی په یامم بۆ

به ڕێزیان ئه وه یه :1- دڵسۆزبن له به جێگه یاندنی كاره كانیان.2- توانای زانستی خۆیان به رز بكه نه وه .

ده رونی و په روه رده یی الیه نی ڕه چاوی -3قوتابی و خوێندكار بكه ن.

4- جگه له وانه ی پسپۆری ببنه پێشه نگ بۆ هۆشیاركردنه وه ی قوتابیان له ڕوی نه ته وه یی و

خۆشه ویستی نیشتمان.گ.پ.ڕ: دووا په یامت بۆ گۆڤاره كه مان؟

وبه رده وامیتان سه ركه وتن هیوای م.به كر: بۆ ده خوازم .

مامۆستا به كر محه مه د مه حمود، ساڵی 1964 له شاری سلێمانی له دایكبووه و ده رچووی كۆلێژی په روه رده / پسپۆری

بیركارییه له زانكۆی سه الحه دین )1987_1988( ماوه ی 22 ساڵه خزمه تی بواری په روه رده ده كات.

1011

سه رپه رشتیاری یه که می په روه رده یـــــــــی له دیدارێکدا"پێویسته‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌ئه‌و‌شتانـــــــه‌‌بزانێت‌که‌‌که‌سیتر‌نایزانێت"

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

قوتابخانه ی مه ڵكه ندی بنه ڕه تی یه كێكه له ئه م و سلێمانی شاری كۆنه كانی قوتابخانه مه ڵكه ندی گه ڕه كی ده كه وێته قوتابخانه یه )گه شاو مامۆستا یه وه ، سلێمانی شاری ئه بوبه كر حسن( به ڕێوبه ری قوتابخانه كه به م

شێوه یه له باره ی قوتابخانه كه یانه وه دووا: سه ره تای ئه م قوتابخانه بۆ ماوه ی ساڵێك له خانوویه كدا خوێندن تیایدا ده خوێندرا كه كوژێنه وه ی ئاگر فه رمانگه ی پشت ده كه وته پیره مێرد ی ئێستای شاری سلێمانی . دواتر بینای فه رمی به شێوه ی 1951 ساڵی له نوێی قوتابخانه ی مه ڵكه ندی دروست كرا كه پیرمه سوره وه مه زارگه ی ته نیشت ده كه وێته به كاره كانی كۆتایی 1953 ساڵی له و له م سه ره تا هات. مه ڵكه ندی قوتابخانه ی قوتابخانه یه ته نها قوتابیانی كچ وه ر ده گیران تا ساڵه كانی 1987 دواتر بوو به تێكه اڵو . له ساڵی 1991 ئه م قوتابخانه یه گواسترایه وه بۆ قوتابخانه ی پیره مه گرون واته ئه و بینایه ی مه ڵكه ندی قوتابخانه ی قوتابیانی ئێستا پشت ده كه وێته كه ده كه ن تیادا ده وامی مزگه وتی سه الحه دینه وه ئیتر لێره وه تائێستا به رده وامه له خزمه ت كردنی منااڵنی گه ڕه كی گه ڕه كی منااڵنی به شێكی و مه ڵكه ندی

ئیبراهیم پاشا.له سه ره تای ده ست پێكردنی بواری خوێندن له م قوتابخانه یه دا چه ندین به ڕێوبه ر خزمه تی كردووه خوێندنی سه رپه رشتی و كردووه خانم ، ساڵح ئه خته ر ( به ڕێزان له وانه ، عومه ر مامۆستا ، رۆژ كریم ، مه حمود سه بریه ئه حمه د ، تۆفیق عبدواڵ ، كریم حه مه سعید ،دواترینیان گه شاو ئه بوبه ركر حسن (هه روه ها ئه م قوتابخانه یه چه ندین كه سایه تی ئه ده ب و پزیشكی و بواره كانی هونه ر و له

شه هیدی له وانه كردووه په روه رده سیاسیدا به ناسراو جالل( )شاسوار كورد گه وره ی

)ئارام( ..به پێی ئه و به ڵگه نامانه ی كه ئێستا پارێزراوه ئه م قوتابخانه كه مان ئه رشیفی به شی له قوتابخانه یه له سه ره تای ساڵه كانی 1951 وه باوه شی بۆ منااڵنی گه ڕه كه كانی سه رچیمه ن و مه ڵكه ندی و ده رگه زێن و سه ركارێز و بۆته وه كردۆته وه شێخان و كانێسكان و ڕوناكی چرای داگیرساندی بۆ هۆكارێك شاری له شۆرش بڵێسه ی و خوێنده واری ناوچه كانی گشت له ته نانه ت سلێماندیدا

كوردستانیشدا قوتابخانه ی مه ڵكه ندی ئێستا خاوه نی 41 و گوزار كار دوو و نوسه ر 14 و مامۆستا نزیكه ی 250 قوتابیه كه به شێوه ی دوو ده وام یه كێكه هه روه ها به رده وامه ، تیایدا خوێندن به شداری به به رده وام كه قوتابخانانه ی له و شاری وه رزشییه كانی و هونه ری چاالكییه .هه روه ها ده كات ده وروپشتی و سلێمانی به سه رپه رشتی قوتابخانه كه مان قوتابیانی مامۆستای وانه ی موزیك كه له الیه ن مامۆستا ده كرێت سه رپه رشتی مه ردۆخییه وه دیاری چه ندین هاوكاری موزیكه وه كاری له ڕێی و قوتابخانه ی تر ده كات بۆ به ناساندنی بواری له الیه ن مامۆستایانی موزیك و گۆرانی ..وه وانه ی هونه ره وه كه به ڕێزان مامۆستا )فه زیله به شداری مجیده وه ( په روین و حه مه ره شید چاالكی یه كه ی سااڵنه ی پێشانگاكانی گشت قوتابخانه كانی سلێمانیان كردووه و سوپاس

و پێزانینیان به ده ست هێناوه .خاوه نی بۆته قوتابخانه كه مان بۆیه هه ر چه ندین سوپاس و ڕێزلێنان له الیه ن ده زگا قوتابخانه كانی چاالكی یه كه ی و هونه ری

سلێمانییه وه ..له بنه ڕه تی مه ڵكه ندی قوتابخانه ی ده كه وێته جوگرافیایه وه هه یكه له ی ڕوی بیناكه ی و سلێمانی شاری ناوجه رگه ی كه كراوه ، دروست مه ڵكه ندی له به ردی بینایه كی چه ند له ته نها به رده جۆره ئه م مه ڵكه ندی ئێستا بونی ماوه ، به اڵم به داخه وه بوه زه ره ر توشی بیناكه شوێنی هه ندێ له بۆ یه خوازیارین له الیه نه په یوه ندیداره كان كه ئه وه بۆ قوتابخانه یه وه ئه م هانای به بێن بنیادی نوێ له سه ر و داڕمان له بیپارێزن خوێندنی جوانی سیمای ئه وه ی بۆ بنێنه وه

شاره كه مان و كلتوری شار بپارێزن .

قوتابخانه‌ی‌‌‌مه‌ڵكه‌ندی‌‌بنه‌ڕه‌تی‌دێرینه كانی قوتابخانه له یه كێكه گه ڕه كی ده كه وێته و سلێمانی شاری په روه رده ی سنوری له )سابونكه ران(

رۆژهه اڵتدا.)عثمان مامۆستا زانیارییه كانی به پێی قوتابخانه كه ، به ڕێوه به ری محمد( حسن )الثوره ناوی قوتابخانه یه ئه م سه ره تا دوو به 1955 ساڵی بووه ، االبتدائیه ( ده وام ده وامی تیاكراوه ، بیناكه شی له خوار ئاماده یی سلێمانی كچانی ئێستا بووه ، كه سه رجه م به ڕێوه به ر و مامۆستا و قوتابیان له ڕه گه زی نێر بوون، یه كه م به ڕێوه به ریش

مامۆستا )عبدالعزیز صاڵح( بووه .

بۆ گۆڕاوه قوتابخانه كه ناوی پاشان )سه یوان( و له سه ره تای ساڵی 1970 بوو به )قوتابخانه ی مه حوی ی سه ره تایی(.

ئه م بینایه ی ئێستا قوتابخانه ی مه حوی بنه ڕه تی تیایه ، له سااڵنی شه سته كاندا تا بووه و بیتی( 1975 قوتابخانه ی )فنون پاشان قوتابخانه ی هه تاو و ناوه ندی ژین

به دوو كاتی جیا ده وامیان تیاكردووه .كاتێك دا 1981 ساڵی نیوه ی له لێدراوه گۆزه كان الی نوێ شه قامێكی مه حوی قوتابخانه ی بینای به شێكی به رجاده كه وتووه و به میوانی )ضیف( ژین ناوه ندی ئیتر بینایه ، ئه م هاتونه ڕۆشتووه و هه ردوو قوتابخانه ی مه حوی

دوو ده بنه )كچان( هه تاوی و )كوڕان( )عیراق- شه ڕی له بیناكه دا. له ده وام بوونه یه ك ده وامه كه هه ردوو ئێران(دا مه حوی )قوتابخانه ی به ناوی هه ر و سه ره تایی( مایه وه و ناوی )هه تاو( نه ما. به مامۆستا ه وه 1991 ساڵی له پاشان هه ردوو ڕه گه زه وه ده وامیان تیا كردووه و هه مان ساڵیش قوتابخانه كه بۆته تێكه اڵو دوو پێشتر كه مێ، و نێر قوتابیانی له

ده وامی جیا بوون.تا قوتابخانه كه وه دروستبونی له هه ر ئێستا به سه دان مامۆستای دڵسۆز وانه یان قوتابیان هه زاران به و وتۆته وه تیا كه كه سانه ی له و یه كێك پێگه یاندووه .

ماوه یه كی زۆره له قوتابخانه كه ماوه ته وه )ناسك مامۆستا به رده وامن ئێستا تا و رشید(ه ، كه نزیكه ی )40 ساڵه ( و مامۆستا وانه ئه ویش )25 ساڵه ( )سالم محمود( ده ڵێنه وه و مامۆستای ئه م قوتابخانه یه ن.

مان عام( )قید تۆماری )37( ئێستا و وه رگیراون قوتابی )8635( و هه یه كه سانی زۆربه یان ئێستا كه ده رچون كۆمه ڵگه ن. دیاری و بڕوانامه خاوه ن )الثوره - قوتابخانه ی تۆماری هه روه رها هه ڵوه شانه وه ی پاش و هه تاو( سه یوان- تۆماری عه له كه ، كه ریمی قوتابخانه ی گواڵڵه - چیمه ن- )الزهره - قوتابخانه ی

كه ریمی عه له كه (شمان الپارێزراوه .

قوتابخانه‌ی‌مه‌حوی‌بنه‌ڕه‌تی

به م خشته یه زیاتر واده ی هاتن و رۆشتنی به ڕێوه به ره كان ڕون ده كه ینه وه :

عوسمان حه سه ن به ڕێوه به ر

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

چۆمان ئه حمه د/ توێژه ری كۆمه اڵیه تی

هه ست و ده جوڵێت زۆر )منداڵه كه م گۆڕانكاری ڕابردوودا له گه ڵ به به راوورد ده كه م شێوازێكی كه سایه تی هه روه ها به سه رداهاتووه ، له گه ڵ نه ماوه خۆی وه كو و وه رگرتووه تری هاوڕێكانیدا په یوه ندی زۆر به هێزبووه و سوكانی ده زانم خۆم ده ستیان، داوه ته بیركردنه وه ی منداڵی ئه م سه رده مه خراپیان لێ به سه رهاتووه ، ته نانه نه ت مشتومڕم له گه ڵ ده كات و بیروڕاكانم زۆر كورته یه كی ئه مه ده دات( قه ڵه م له به هه ڵه ژماره یه ك باسانه ی قسه و سه ردێڕی له و كه مه له خێزانه كان ئه یچرپێنن به گوێ ی په روه رشیاران ئه وان چوارده وریاندا، كه سانی و توێژه ران و له دڵه ڕاوكێدان و خه میانه كه وتبێتنه ناو گۆمێك له كێشه و ناڕه حه تیه وه ، بۆیه هه ندێك جار ده كه ونه به ده ستخستنی بۆ په نا هه ستیاره وه و دۆخێكی ده كرێت پسپۆڕه وه ، له كه سانی ده به ن هاوكاری واته بێت ڕاسته قینه دۆخه ئه م به شێكی خێزانه ، ئه و هه راسانكردنی بۆته منداڵه ئه و بۆ هۆكاره كه شی تری به شێكی له هه مانكاتدا سه باره ت مه عریفه یه نه بونی و دركنه كردن گۆڕانكارییه كانی هه روه ها منداڵیی، به ته مه نی پێدا منداڵی ساته وه ختانه ی ئه و قۆناغه و ئه و تێده په ڕێت. بۆنمونه ) بیاجیه ( زانای ده رونناس و فه یله سوفی سویسری جیاوازی ده كات له نێوان چوار قۆناغی گه شه ی ته مه نی منداڵدا، له له دایك له ڕواڵه ته گشتیه كانی ساڵیی )2( تاوه كو بوون و ده بێت شاره زا چوارده وری و خۆی ژیانی تایبه تمه ندییه له سه ر ده كات په یدا زانیاری ده بێت الوازی جیهانبینیه كی واته بنه ڕه تیه كان، له سه ر ژیان، هه روه ها له )2 بۆ 7( ساڵی جیهان به شته كان درك باشتر و ده بێت فراوانتر بینی ده كات، له هه مانكاتدا كێشه ی ده بێت له درككردن نمونه بۆ ڕووداوه كاندا دیارده و لێكدانه وه ی و

شت به یه ك هه ست ته نها ده توانێت له یه ككاتدا ئاگرێك كاته ی ئه و شتێك، چه ند نه وه ك بكات ده كات ئاگره كه به خودی درك ئه و ده كه وێته وه سه رچاوه ی دۆزینه وه ی لێكدانه وه و نه وه ك درككردنی ساڵی )11 بۆ 7( له و كێشه كان په یوه ندییه ئه توانێت و ده بێت به رفراوان و كۆد و به ده رخات شته كان نێوان ئاڵۆزه كانی له پاشان بدۆزێته وه ، ڕووداوه كان پشت نهێنی )11( ساڵیش به ره وژوور كرانه وه یه كی بااڵ له ژیان ئه بێته و په یداده بێت بیركردنه وه یدا و درك و

مرۆڤێكی ئاقڵی درككه ر.له م بابه ته ماندا ته مه نێكی دیاریكراو وه رده گرین ئه ویش نێوان )7 بۆ 11( ساڵیه ، كه به قۆناغێكی كاریگه رییه كی و گرنگی و داده نرێت هه ستیار كه واته تاكدا، له ژیانی هه یه فراوانی گه وره و باشمان ڕۆشنبیرییه كی كه ده كات پێویست ده ركه وته و تایبه تمه ندییه كان له سه ر هه بێت به باشی تابتوانین قۆناغه ئه م جیاوازه كانی

مامه ڵه ی له گه ڵدا بكه ین.

گرنگترین تایبه تمه ندییه كانی قۆناغی )7 بۆ11( ساڵی :

گه شه ی جوڵه یی : منداڵ له م ته مه نه دا .1گه شه ی جه سته یی فراوان ده بێت و جوڵه ی زیاتر به ده ست ئه بن گرفتار كه سانێك لێره دا ده كات، زۆرو جوڵه یه كی هه بوونی چونكه دۆخه وه ئه م كێشه ، هۆی ئه بێته مامه ڵه شێوازی نه زانینی نابه نه په نا ڕۆشنبیر په روه رشیاری و خێزان به ر توندوتیژی و چه پاندن یاخود بێده نگ بوون نایبینن كێشه یه ك وه كو كێشه یه ، ئه و له ده ست ڕێگه ی بۆنمونه ئه دۆزنه وه . چاره سه ر به ڵكو هه روه ها بكات له جوڵه كانی گوزارشت ئه ده ن تا جۆره وه جۆراو به چاالكی ئه كه ن سه رقاڵی وزه ی جه سته ی پێ به تاڵ بكه نه وه ، پاشان ئه وان گفتوگۆی له گه ڵ ئه كه ن كه جوڵه كه ی نه خاته گه ڕ به هاوڕێ گه یاندن ئازار هۆی ببێته به شێوازێك بهێنێت به كاری به ڵكوو چوارده وری كه سانی و

له پێناو هاوكاری چوارده وره كه یدا.

2. گه شه ی ئه قڵی : ئه چێته ته مه نه دا ئه م له چوارچێوه ی مرۆڤ بااڵیه ، خێرای گه شه كردنێكی كه سوڕێكه وه كه ته نها توانای نوسین و خوێندنه وه نیه به ڵكوو توانایه كی باشی ئه بێت له درككردن و هه ستكردنی به دیارده و ڕووداوه كانی چوارده ورو ژیانی ڕۆژانه ی، به ڕه خنه ئه بێت هه ستیاریش و ئه گرێت ڕه خنه ئه م ئه گه ر چوارده ور شاره زای بۆیه لێی، گرتن دۆخه نه بن به هۆیه وه ئه كه ونه كێشه وه ، گرنگه وه كوو و بكرێت مامه ڵه ی هۆشیارییه وه به و سازبدرێت له گه ڵ گفتووگۆی گه وره مرۆڤێكی ڕه خنه و به وریاییه وه هه روه ها لێبگیرێت، ڕێزی

ڕێنمایی ئاڕاسته بكرێت.

3. گه شه ی زمانه وانی :

فراوان زمانه وانی توانای منداڵ ته مه ندا له م ده بێت و به باشی گه شه ئه كات، توانای قسه كردن و نوسین و خوێندنه وه ی باش ده بێت ئه توانێت گوێ بگرێت وه گوزارشتیش له خۆی بكات، كه واته ئه مه به ره و زمانه وانیه وه كه له ڕووی باشه ده رفه تێكی شیاو وشه ی ده سته واژه و فێری و به رین پێشی له ناو به پێچه وانه وه ئه گه ر بكرێت، ته ندروست و ژینگه یه كی توندوتیژو ناته ندروست دا گه شه بكات سلبی گفتووگۆی له شێوازێك و زمانێك ئه وا بۆپه یدا ئه بێت، هه روه ها گرنگه گوێی لێبگیرێت زیاترگه شه كردنی له پێناو نه شكێنرێته وه وه

الیه نی زمانه وانیدا.

4. گه شه ی هه ڵچوونی : هاوشێوه ی قۆناغه دا له م منداڵ هه ڵچونیشه وه له ڕووی دیكه تایبه تمه ندییه كانی ڕێژه ی و ملمالنێ غیره و و گه شه ئه كات و ئه نێت، هه نگاو ژوور به ره و توڕه بونه كانی هه ست به ناجێگری ئه كات، ژماره یه كیش له خێزان ئه وان چونكه كێشه وه ئه كه ونه خاڵه دا له م بڕوایان وایه پێویسته به رده وام منداڵ گوێڕایه ڵی منداڵ به اڵم ڕه ها، به شێوازێكی بێت گه وره كان وه اڵمی ئه بینین ژووریش به ره و و ته مه نه له م ئه چێته و هه ڵئه چێت وه ئه داته وه گه وره كان بۆكه مكردنه وه ی گرنگه هه ستیاره وه ، دۆخێكی به منداڵ، بدرێت خۆشه ویستی كێشانه ش ئه م پاشان نزیكانیدا، له گه ڵ نه كرێت جیاوازی به رده وام له ڕێگای ڕێنمایی زانستیانه وه فێربكرێت

كه چۆن كۆنتڕۆڵی توڕه بونه كانی بكات.گه شه ی كۆمه اڵیه تی : .5

له ڕووی كۆمه اڵیه تیه وه گۆڕانكارییه ك به خۆیه وه ئه بینێت كه له ڕابردوویدا نه بووه ، ئه ویش ئه وه یه ژماره ی و ئه بێت فراوان په یوه ندییه كانی كه خێزان هه ندێكجار ئه كات، زیاد هاوڕێكانی زیاد كه هه یه ئه وه یان كێشه ی چوارده ور و ئه دات و خه میانه به هاوه اڵنی له پێویست گرنكی ئه م بۆئه وه شی ببێت، گرفت دووچاری لێره وه كێشه یه بڕه وێته وه پێویسته كه شێك بڕه خسێنرێت و بكات په سه ندكردن به خود هه ست منداڵ كه بكرێت، دروست له گه ڵ باشیشی په یوه ندییه كی زیاتر دانی گرنگی وه ڕێزلێگرتنی له گه ڵ هاوتا

به بیروڕاكانی.

6. گه شه ی ڕه فتاری : له وه رگرتنی ئه بێت بۆپه یدا باشی توانایه كی ڕه فتارو دروستكردنی كه سێتی و ڕه وشتی تایبه ت له وه رگرتنی ئه بێت لێهاتوو زیاتر ئه و به خۆیدا، ڕێنمایی و هه روه ها جێبه جێكردنیشیاندا، كه واته ئه بێت زۆر هه ستیاربین له گه ڵ قۆناغه كه دا چونكه بن نزیك بتوانن چوارده ور و خێزان چه ندێك زیاتر ئه وا دابنێن له سه ر كاریگه ری و له منداڵ و كه سێتی له دروستكردنی ببینن ڕۆڵ ئه توانن كه خۆیان شێوازه ی به و منداڵه كه یاندا ڕه فتاری

ئه یانه وێت.

مامه ڵه ی منداڵ له نێوان ته مه نی )6 بۆ 11 ( ساڵیدا

ئا: یاران ئه نوه ر

په رچه م،... به یداخ، به یاخ، به ندێر، ئااڵ، نیشانه ی پارت، ده زگا یان واڵته . كه زۆرتر له سه ر په ڕۆ یان كاغه ز به شێوه یه كی ڕه نگیی نیشانه ی ئااڵ له كۆندا ده كرێت. دروست هه ژمار له شه ڕدا جیاكردنه وه و یه كڕیزی

ده كرا.

له ناو ئااڵ له وه رگرتن كه ڵك پێشینه ی چ و شه ڕ له كاتی چ خێڵه كاندا، و میلله ت له كاتی خۆشی و ئاگربه ستدا، بۆ سه رده مێكی به ڵگه له كه به وشێوه ی ده گه ڕێته وه . كۆن شارستانێتی ده رده كه وێت، مێژوییه كاندا زه وی رۆژئاوای و رۆژهه اڵت له جۆراوجۆر به شێوه یه كی هه رچه نده به كاریانهێناوه . ڕێك دیارنییه یه كه مجار كێ و له چ كاتێكدا نیشانه ی ئااڵ دیاره به اڵم به كارهاتووه . یه كڕیزی له شكر بووه ، یه كێ له ئامانجه كانی و خستنه زه وی به یداخدار له ناوبردنی دوژمن شه ڕكه ری هه ستی شكاندنی بۆ بووه ئااڵ له شه ڕه كاندا له زۆرێك به رانبه ر. له شكری به یداخدار )ئااڵهه ڵگر(ی یه كێ له پۆسته هه ره كاتێ به وشێوه یه هه ژماركراوه ، گرنگه كان

كه وتوه به زه ویدا ئااڵ و نه ماوه به یداخدار له شكره كه بۆ شڵه ژان و شكان له جۆرێ

هه ژماركراوه .ئێستا هه موو گه النی سه ر ڕوی ئه م زه مینه ، به شێوه یه كی یان سه ربه ستن ئه وانه ی ئااڵی ئااڵی خۆیانن، ده ژین خاوه نی فیدرال و كوردستانه هه رێمی ئااڵی كوردستانیش ده سه اڵتی له ژێر ناوچانه ی ئه و ته واوی له حكومه تی هه رێمی كوردستاندان، له داموده زگا ڕه سمییه كان ئۆرگانه و حكومییه كان و سپی و سور ڕه نگی له سێ شه كاوه یه ، سه وز و خۆرێكی زه رد له ناوه ندیدا پێكهاتووه .له یه كناچن، ئااڵی ئااڵی دوو واڵت هه رگیز كوردیش له كۆنه وه تا ئێستا جیاوازی هه بووه ، سه ره تای بونی ئااڵی كوردستان ده گه ڕێته وه بۆ )700 پ.ز( له سه رده می ماده كاندا، له سێ

ڕه نگی زه رد و سور و سه وز پێكهاتووه .پاشان ئااڵی حكومه تی كوردستان له رۆژی مزگه وتی له به رده م 1922 ئه یلولی ی 17گه وره ی سلێمانی له كۆبونه وه یه كی گه وره دا شێخ حكومه ته كه ی له الیه ن هه ڵكراوه ، مه حموده وه ، كه زه مینه ی ئااڵكه سه وز بووه و بازنه یه كی سور له ناوه ڕاستی ئااڵكه دا بووه سپی مانگێكی وێنه ی بازنه كه دا له ناو و

تێدابووه .هاتووه ئارارات كۆماری ئااڵی به دوایدا سپی و )سه وز ڕه نگه كانی )1930-1927(سپییه كه دا به شه له ناوه ڕاستی سور(ن، و بازنه یه كی زه رد كه نیشانه بووه بۆ خۆر و له ناو ئه و بازنه یه شدا وێنه ی زنجیره شاخێكی

تێدابووه .پاشان له رۆژی 145/12/17 به ئاماده بونی مه یدانی له هاواڵتیان له زۆر ژماره یه كی )چوارچرا(ی مهاباد ئااڵی كۆماری كوردستان كه ئااڵیه یه ئه و ڕه نگه كانی هه مان هه ڵكرا. كه مێك به هه ڵده كرێت له كوردستان ئێستا بووه سه وز( و سپی و )سور جیاوازییه وه كه رۆژێك نیوه ی سپییه كه دا له به شه و به سه ریه وه له والیه وه له مالو گوڵه گه نم دوو

پێنوسێك هه بووه .هه ربه وبۆنه وه له ساڵی )2009(دا په رله مانی كانونی )17(ی رۆژی بڕیاریدا كوردستان ئااڵی رۆژی بكاته ساڵێك هه موو یه كه می كوردستان و له سه رجه م شارو شارۆچكه كانی

هه رێمی كوردستان بكرێته وه .

www.krg.orgwww.wikipedia.org

مێژووی‌ئااڵی‌كوردستان

1415

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

سه ركاو كه مال

ژیان هه مووی په یوه ندییه ، په یوه ندی وواڵت به وواڵته وه .. په یوه ندی شار به شاره وه .. په یوه ندی توێژه كان له گه ڵ یه كتر ، په یوه ندی به بچوكه كان ، بچووكه كانه وه به گه وره كان گه وره كانه وه ، ڕابردوو به ئێستاوه .. ئێستا به ش مامۆستا په یوه ندی ... دواڕۆژه وه به ژیاندا به رده وامی له قوتابیانه وه پشكی خۆی هه یه ، مامۆستا وه ك پێشه واو قوتابیان وه ك بنیادنه رانی داهاتوو هه دووكیان شوێنێك كۆی )قوتابخانه ( ده ڵێن پێی كه كردوونه ته وه نیشانه و پێشكه وتن سونبولی قوتابخانه ،ژیری كردنه وه ی كلیلی و داهێنان هێمای و زه ویدا سه ر بستێكی هه ر له مرۆڤه كانه و و بوون ڕۆشنبیر نیشانه ی ئه وه ، بنیادنرا به ره و لووتكه چوونی ئه و شوێنه و هه ڵكشانی ئه و گه له یه . په یوه ندی مامۆستا به قوتابیه وه ، دیوێكی تری ئه و په یوه ندییه گیانی و به تینه یه كه له نێوانی باوك و مناڵدا هه یه ، چونگه هه ر یه ك له مامۆستا و باوك كۆمه ڵێك لێپرسراوێتی له به ر ، ئه ستۆدایه له هاوبه شیان و لێكچوو و په یوه ندی له جۆره به م دان گرنگی ئه وه له سه ری هه نگاوێكی به رده وامبوون و پاراستن گرنگی به ره و پێش چوونی ژیانه ، بۆ پاراستنی و ڕه وشتی به ها پێویسته په یوه ندییه ش ئه م

په روه رده ییكان ڕه چاو بكرێن و مامۆستا ئازایانه خۆی بنوێنێ و له گه یاندنی ئه وه ی كه پێیه تی له زانست و په روه رده بچوكترین كه م ته رخه می ئه م گرێدانی و دروستكردن بۆ ، نه كات په یوه ندییه پێوسته هێڵ و بۆچوونی هاوبه ش دیاری بكرێت ، بۆ نموونه : ده كرێ مامۆستا خێزانییه كه وه په یوه ندیه له خۆی په یوه ندی په یوه ندییه كانه زۆربه ی خاوی كه ره سه ی كه خۆی ئه وه ی جیاتی له مامۆستا ، هه ڵێنجێ به مووچه خۆرێكی میری بناسێێنێ به قوتابیان به رپرسیاری و خه مخۆر وه كو ده توانێت ،به بكات نمایش خۆی قوتابیان داهاتووی یه كه مه وه ڕوانینی هه رله خوێندكار جۆرێك وه ك ناكرێ مامۆستا كه بكات وه به هه ست تری مووچه خۆرێكی هه ر و ئاسایی كه سێكی ته نها خوێندكاره وه چاوی له و بێت میری وه كو گه وره یه ك ته ماشا بكرێ ، به ڵكو قوتابی ده بێت ئه و هه سته ی ال گه اڵڵه بێت كه مرۆڤی مامۆستا په یامی پێیه و ئه و په یامه ش ته نها به تاقیكردنه وه كان ئه نجامی و وانه كان وتنه وه ی

نه گه یشتوه ته ئامانج ، به ڵكو خوێندن و گه یاندنی مه زنه ی په یامه له و به شێكن ته نها زانسته كه مامۆستا كه ده یه وێ ئاڕاسته ی بكات ، ئه مه ش دامه زراوه وه و تۆكمه په یوه ندییه كی ڕێی له ده بێت له نێوانی قوتابی و مامۆستادا ، كه به ده ژمێردرێ خوێندن پرۆسه ی پشتی بڕبڕه ی په یوه ندییه كانی زۆربه ی بناغه ی و بنچینه و مامۆستا نێوان له سنور پاراستنی ، تریشه مانه وه ی بۆ گرنگه هۆكارێكی خوێندكاردا و ئه م په یوه ندییه تا ئه و كاته ی كه پێویسته . یه كێكی تر له سیما جوانه كانی ئه م په یوه ندییه جۆره كانی له جۆرێ به ده ربڕینی له بریتیه هه بوونی ، به یه كبوون متمانه و هاوڕێیه تی متمانه به مامۆستا له الیه ن خوێندكاره وه گرنگه به هێزی و ڕاستی به هه ست قوتابی چونكه

سه رچاوه ی زانیارییه كانی ده كات .. هۆی ده بنه كه هۆكارانه ی ئه و گرنگترین په یوه ندیه و خۆشه ویستی كه ئه وه ی نێوان له نه بێت دروست ڕاسته قینه كه سه ره تا كه هۆكارانه ن ئه و ، هه ردووالدا

هه ندێ الی و ده رده كه ون مامۆستاوه له فه رامۆشكردن و ڕقلێبوونه وه به خوێندكار ڕاستیشدا له ئه گه ر ته نانه ت ده درێنه وه لێك وا نه بن ، له به ر ئه وه نابێ مامۆستا دڵنیا نه بێ له وه ی داخۆ خوێندكاران به ته واوی له مه رامی مامۆستا گه یشتوون یان نا ، چونكه هه ندێجار به تایبه ت الی خوێندكارانی سه ره تایی هه موو مامۆستا به رزكردنه وه یه كی ده نگ و هه ڵچوون به كاردانه وه و جیاوازیكرن لێك ده درێته وه ، هه یبه ت مامۆستا كه ناگه یه نێ ئه وه ئه مه ش قوتابیش و بدات له ده ست حورمه تی خۆی و دانه نێ و بۆ كرده وه كانی خۆی هیچ سنورێك له ده ست پۆل كۆنترۆڵی بكات مامۆستا له وا یه كتری حاڵه ته دا له م ده كرێ به ڵكو ، بدات داهاتوی ده بێ مامۆستا . بكه نه وه دڵنیا خوێندكاران به هه ند وه ربگرێ و به رپرسیاره له له الیه ن قوتابیانه وه كه كاردانه وه ی نه خوازراو له هه ڵوێسته كانی مامۆستاوه سه رچاوه بگرێ ، نه ك هه موو كاردانه وه یه كیش چونكه مامۆستا له چوارچێوه ی ئه وپه یوه ندییه دا ته نها له به شێك

له كاردانه وه كان به رپرسیاره ، به اڵم له هه مان بوونی ئه ستور مامۆستاو دژایه تی كاتیشدا واته مامۆستاكه ی به به رامبه ر خوێندكا ڕقی تێكچوونی په یوه ندی و ئه مه ش واتای تێكچوونی په یوه ندییه كی تر كه ئه ویش په یوه ندی نێوان خوێندكار و زانسته .. خوێندكار و فێربوونه .. كه ئه مه زۆر ترسناكه و لێره دا به رپرسیارێتی هه ره گه وره ده كه وێته ئه ستۆی مامۆستاو خوێندنگا ، خوێندكار كاتێك به ئاگا دێته وه كه دواڕۆژی خوێندنی له ده ست داوه و ئیتر هیچ په یوه ندی و په یامێك نایگێڕێته وه بۆ سه ره تا ، هۆكارێكی و خوێندكار نێوان په یوه ندی تێكدانی تری خۆشبه ختانه كه لێدان له بریتییه مامۆستا كوردستاندا هه رێمی قوتابخانه كانی له ئێستا و ڕاست بڕیارێكی ، قه ده غه كراوه بڕیار به دروسته چونكه باوه ڕناكه م له هیچ پۆلێكدا كار بگاته ئه و ئاسته ی كه مامۆستا بیه وێت لێدان به كاربێنێ و به برینداركردنی خوێندكارێك یان شكاندنی ، بتوانێت ئارامی بگه ڕێنێته وه بۆ ئه و پۆله و په یوه ندیه كه به م شێوه یه گه شه بكات ، چونكه له بنه ڕه تدا كارێكی وه ها نه كراوه تاكو مامۆستا توندوتیژی به كاربهێنێ به تایبه ت له

قۆناغه كانی سه ره تاییدا .عه وله مه و دنیای ئێستای له سه رده می نوێ هۆكاری و به ربه ست دیسان زانسیتیشدا نه سه ندنی گه شه له به رده م بوون دروست ، مامۆستاو خوێندكاردا نێوان په یوه ندیه كانی به جۆرێك كه خوێندكاران زۆرترین سه رچاوه به رده ست كه وتۆته ڕاگه یاندیان ده زگای و )تۆڕی كاریگه رترینیان و سه ره كیترین و جاڵجاڵۆكه یی (ه كه ده كرێ خوێنداكاران لێوه ی جۆرێكی تر له الدان و بزێوی فێرببن كه جیاوازن له و هه ڵه و سه ركێشیانه ی له نێو خودی خێزان و كۆمه ڵگاكه یدا ده یانگوازێته وه بۆ خوێندنگه ، به نوێیه ئه م ته كنه لۆجیا به كارنه هێنانی واته شێوازی پێویست و ڕاست ، هه ندێ جار ده بێته ، خوێندكاردا و خوێندن نێوان له به ربه ست راگرتنی بۆ مامۆستا هه ر لێره شدا كه دیسان ده بێت خوێندكاراندا له گه ڵ خۆی په یوه ندی زیاتر خۆڕاگر و داكۆكی كه ر بێت له به رامبه ر ده زگایانه ئه م زیانه كانی به رده وامی شه پۆلی

به ڕووی خوێندكاراندا ".مامۆستا هه روه ك كه خوێندكار الیه نی

پاراستنی گه شه پێدان و دروستكردن ئه ركی په یوه ندییه كه ی هێنده ی توانای خۆی ده كه وێته هۆگری خوێنكار ده بێ ئه وه له به ر ، ئه ستۆ مامۆستاكه ی بێت و هه وڵ بدات به رده وام وه ك ڕێنمایی وه گرتنی بۆ بێت له سه رخه ت ده ڵێن له گفتوگۆ و بینین هه روه ها ، وانه كان و دوای هه ندێجار ئه گه ر ته نانه ت مامۆستا گه ڵ ده وامیش بێت، هۆكارن بۆ بردنی په یوه ندییه كان مامۆستا كاته دا له م و ڕێگادا ڕاسته به و بنیادناوه وه ده كات كه شتێكی به هه ست په یوه ندیه كی ڕاست و دروستی هێناوه ته گۆڕێ له گه ڵ خوێندكاره كانیا . هه روه ك له سه ره تادا ئاماژه مان پێدا ، بۆئه وه ی په یوه ندیه كه ته واو و پاك ده م خوێندكار پێویسته بێت باوكانه كرده ی جوان و هه ڵسوكه وتی خێزانی له خۆیا به رجه سته بكات ، به واتای ئه وه نابێ ووشه كانی به هیچ شێوه یه ك جۆرێك له بێڕێزیان تیابێت دانیشتنی و هه ڵسان و مامۆستا به به رامبه ر له پۆلدا ده كرێ هێنده جوانبێت كه مامۆستا وانه كه به چۆنیه تی دانیشتن و هه ڵس و كه وتی خوێندكاره وه به فیرۆ نه دات ، هۆكارێكی تری پێهێنانی ئه م په یوه ندییه په یوه سته به الیه نی چ و مامۆستا چ ده بێ ، هه ردووال ده روونی كێشه وگرفتی و بن ئارام ده روون خوێندكار ده روونی و تایبه تی خۆیان تێكه ڵ به پرۆسه ی بدرێ هه وڵ و نه كه ن په روه رده و خوێندن هه میشه كێشمه كێشه تایبه تی و خه یاڵییه كان

له ده ره وه ی قوتابخانه جێبێڵن .گه لێك كۆتاییه كه ی وه ها بابه تی هه رچه نده دووره ، له به ر ئه وه لێره دا من ده وستم و ده مه وێ هه ر هێنده بڵیم كه له نه بوونی په یوه ندییه كی مامۆستایاندا و خوێندكاران نێوان له باش كاتا هه مان له به ڵكو سودمه ندنییه كه س چونكه ، خوێندكاره لێی گه وره زه ره رمه ندی به له ده ستچوونی په یوه ندی له گه ڵ مامۆستاكه ی دواڕۆژی خۆشی ده كه وێته مه ترسییه وه ، ئه مه له سه ر ده بێت كاریگه ری كه ئه وه ی سه ره ڕای باری ده رونی و كاریگه ری خراپ له قۆناغه كانی دواتردا جێده هێڵێ ، بۆیه تكایه مامۆستایان با شێوازی وانه وتنه وه تان سه رنج ڕاكێش و گه رم و گوڕ و تێكه ڵبێت به به ها په روه رده ییه كان و ڕه وشته به رزه كان له پێناو دروستكردنی باشترین

په یوه ندی نێوانی خۆتان و خوێندكاران .

له نێوان مامۆستاو خوێندكاردا :

په‌یوه‌ندی‌‌به‌هێز‌وپه‌روه‌رده‌ی‌‌به‌هێز‌

1617

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ئا: به ختیار عومه ر

لقی سه رۆكی - فرج مجید دڵشاد م سلێمانی وه اڵمی پرسیاره كانی به م شێوه یه

داینه وه :به مامۆستایان شاری پرۆژه ی گ.پ.ڕ:

كوێ گه یشتووه ؟ خه ونی مامۆستایان شاری دڵشاد: م0 به و نوێ كه ره سه ی ئێمه یه به دێرینی دیزاینی نوێ له ڕۆژهه اڵتی شاری سلێمانی، بكریت دروست نوێ شارێكی به رنامه یه دوا پرۆژه یه ئه م به الم مامۆستایان بۆ شار ڕۆژئاوای له هه یه نیه ت نیه , پرۆژه پرۆژه هه مان هاوشێوه قه باره یه كی به به رامبه ر كه ڵه وانان له دان ئه نجام بێته به پێشانگای نێو ده وڵه تی له سه ر ڕوبه ری )94 ( دۆنم زه وی كه به شاری مامۆستایانی به گه شبینم هه ربۆیه ده ناسرێت رۆژئاوا پرۆژه كان و جێگه ی خۆیه تی كه سوپاس و پێزانینی مامۆستایان ئاراسته ی سه رجه م ئه و الیه ن و به ڕێزانه بكه ین كه پشتیوانی به تایبه ت بوون خواسته كانمان ته واوی و سلێمانی شاری )پارێزگاری به ڕێزان به ڕێوه به رایه تی وه به رهێنان و سه رۆكایه تی شاره وانی سلێمانی و به ڕێوبه رایه تی ئامارو بكه ین په روه رده ( گشتی به ڕێوه به راتی كه پرۆژه كه كاره كانی پێشخستنی له ئه و بۆ كاركردن و ڕه خساندن ده رفه ت كه توێژێك بۆ دڵسۆزیه جێگه ی پرۆژه یه هه ربۆیه داده نرێن توێژه كان ماسته ری به ئێوه ی مامۆستا دڵنیاده كه ینه وه كه ته واوی خزمه تكردنی بۆ گه ڕ ده خه ینه توانامان ڕه زامه ندی ئێستادا له مامۆستایان چاوه روانی دراوه و سیاج دروستكردنی كۆمپانیان كه ده ست به كار بێت له الیه ن و بووه ته واو كاره كان ته واوی ئێمه وه

گرێبه ست كراوه كه چین گۆڕانكاریانه ئه و گ.پ.ڕ: و قیست ڕوی له كراوه له گرێبه سته كه دا

نرخه وه ؟م0 دڵشاد: له ڕوی نرخه وه وه ك خۆیه تی

ئه وه ی ئیستا تا قیسته وه له ڕوی به اڵم وه اڵمی ڕه سمی كۆمپانیا به ئیمه گه یشتووه قیسته كان بووه به )112( مانگ و پێشه كی بووه به )5000($ له گه ڵ گرێبه ست و دوای مانگی چوار دوای و $)2500( چوارمانگ

دووه م )2500($ ده درێت به كۆمپانیا .كراوه دابه ش فۆرم چه ند گ.پ.ڕ: سه رجه م له مامۆستایان سه رجه م ئایا

په روه رده كان بۆیان هه یه فۆرم وه ربگرن؟ )22/12/2013( به رواری تا م0دڵشاد: )14000( چوارده هه زار فۆرم دابه ش كراوه خوێندن ناوه نده كانی سه رجه م به سه ر و جوانه كان )هونه ره په یمانگاكانی له و وئاماده ییه كان وه رزشی كۆمپیوته رو بنه ڕه تیه كان و باخچه كان( و په روه رده كانی له نه بن سوودمه ند به مه رجێك ده ره وه بانكی قه رزی و بوون نیشته جێ یه كه ی نیشته جێبوون و زه وی و فۆرمی خۆراكیان بیت چاوه ڕوان )270- له بنكه كانی ) 260 بۆ و فۆرم )17000( بگاته ده كرێت گه ڕاندنه وه ی فۆرمه كان نووسراو ئاراسته ی دیاری كات ده كه ین خوێندن ناوه نده كانی به فۆرمه كان گه ڕاندنه وه ی بۆ ده كه ین و خوێندنه وه ناوه ندی ڕێگه ی له كۆمه ڵ ته واوی مامۆستایان دڵنیا ده كه ینه وه كه ئه ندام بن له )ی م ك ( یان ئه ندام نه بن لیژنه ی له ڕێگه ی وه ربگرن فۆرم ده توان دیاریكراو كه پێكهاتوون له )4( ئه ندام لق و سێ ئه ندامی مه كته بی سكرتاریه تی یه كێتی مامۆستایه )7( كۆیان كه مامۆستایان له سه ركه وتوبین توانیبێتمان هیوادارین

ڕێكاری دابه شكردنی فۆرمه كان .یاریده ده ری به ڕێوه به رو گ.پ.ڕ: چ له سه ر ساوایان باخچه ی قوتابخانه و

بنه مایه ك داده نرێن ؟دانانی پۆسته كان په یوه سته م0 دڵشاد: به به ڕێوه به رایه تی په روه رده كانه وه به اڵم دوای بیستنی ده نگی ناڕه زایی به پێوستمان ئاراسته ی زانی پرۆژه ی خۆمان )ی.م.ك( وه زاره تی په روه رده بكه ین كه به سوپاسه وه پسپۆریان لیژنه یه كی وه رگیراوه و هه ند به ته رخان كردووه بۆ ئه و مه به سته و سه ردانی هه رێمی به ڕێوه به رایه تیه كانی سه رجه م سه رنجی و بۆچون و ده كه ن كوردستان ئه و بۆ وه رده گرن سه رپه رشتیاره كان مه به سته ش سه ردانی لقی سلێمانیان كرد و گفتوگۆ له سه ر پرۆژه كه كرد كه چاوه ڕێی

ئه نجامی باشی لێده كرێت .

به گواستنه وه ی سه باره ت گ.پ.ڕ: بۆ ده ره وه په روه رده كانی له مامۆستایان

ناوشار پێوه ره كان چین؟به گواستنه وه ی سه باره ت دڵشاد: م0 پێویستی به هه ست ئیمه مامۆستایان بۆ ده كه ین ڕێنماییه كان ڕیكخستنه وه ی به ڕیوه به ری به ڕیز سه ردانی مه به سته ئه و كردووه سلێمانیمان په روه رده ی گشتی خۆمان پرۆژه ی نزیكدا ئاینده یه كی له و

پیشكه ش ده كه ین .گ.پ.ڕ: دواپه یامت ؟

م0 دڵشاد: له كۆتایی ده ستخۆشی ده كه ین ڕۆژهه اڵت په روه رده ی به ڕێوه به ری له لێپرسراوی و ئازیز سه رپه رشتیارانی و و فه رمانبه ران به تاكی تاك و به شه كان په روه رده كه تان ته مه نی ئێوه ده ڵێین و خه رمانێكه بااڵتان به اڵم مشتێكه كاروچاالكیتان هێنده ی چیایه كه به رده وام چاوه ڕوان لێ هه رئه وه تان خزمه ت له بن ده كرێت هه ر سه ربه رز و شادو سه ركه وتوو

بن

ماموستا سه نگه ر فایق رسول - جێگری لقی سلێمانی

كه ده كه ن گله یی ماموستایان گ.پ.ڕ: وه ك ئێوه پرسیاردایه ، له ژێر كه سێتیان تا كردووه چیتان مامۆستایان یه كیتی

كه سیتی بۆ مامۆستایان بگه ڕیته وه ؟به رواری له ئه وه ی دوای م.سه نگه ر: دووه می )خولی كۆنفراس 2013/10/26مامۆستایان یه كێتی ی دوانزه ( كۆنگره ی ته وه رانه كه گفتوگۆی له و یه كێك به سترا له سه ركرا كه سایه تی مامۆستا بوو له هه ر دوو الیه نی مادی و مه عنه وییه وه ، له ڕوی مه عنه وییه وه راسپارده ی كۆنفراس بریتی بوو له وه ی یه كێتی مامۆستایان له گه ڵ الیه نه ئاماده بكه ن یاسایه ك پرۆژه به رپرسه كان بۆ پاراستنی كه سایه تی مامۆستا پاشان له

په رله مان بكرێت به یاسا ،مامۆستا سه نگه ر وه ك جێگری گ.پ.ڕ: ده رماڵه ی هه یه هه وڵیك سلێمانی لقی پیشه یی بۆمامۆستایان به ده ست بێنن ئه و هه وڵه به چی گه یشت و له ڕووی مادیی و

باشتر كردنی بژێوی ژیانی مامۆستا یان؟م.سه نگه ر: به ڵێ له هه وڵداین ئێمه وه ك دابینكردنی سه ر له مامۆستایان یه كێتی جوگرافیا ده رماڵه ی و پیشه یی ده رماڵه ی و زیاد كردنی ده رماڵه ی هاتوچۆ پرۆژه مان شێوه هه مان به كردووه پێشكه ش ئه نجومه نی بۆ كۆنفراس ڕاسپارده كانی كاركردن یه كه م هه نگاوی ته نفیزی ، پیشه یی ده رماڵه ی دابینكردنی بۆ بوو یه كێتی ئێستادا له و مامۆستایان بۆ مامۆستایان ده ستی كردووه به هه نگاونان گه ڵ له ڕاگۆرینه وه دایه و گفتوگۆ له و به رپرسه كان الیه نه و په روه رده وه زاره تی هه ردوال و سه ره تایی شێوه یه كی به و پێویسته كه ئه نجامه ی ئه و گه یشتونه ته ده رماڵه ی پیشه یی دابین بكرێت. به اڵم له ئێستادا گفتوگۆ ده كرێت له سه ر میكانیزم پێویسته كه ڕێژه یه ی ئه و و چۆنیه تی و به بدرێت پاشان ده كرێت له سه ر بڕیاری

بڕیار .دڵنیایی مامۆستایان یه كێتی له ئێمه دابینكردنی كه مامۆستایان ده ده ینه الی مامۆستایان بۆ پیشه یی ده رماڵه ی حكومه ت ئه گه ر و پێهاتووه كۆتایی ئێمه هه موو بكات دروست بۆ رێگرێكی هه ر ڕێوشوێنێكی مه ده نی تا داخستنی ده رگای به ده گرینه به ر خوێندن ناوه نده كانی

پشتیوانی مامۆستایان .به رنامه یه كتان چ له داهاتوودا گ.پ.ڕ:

له به رده ستدایه ؟ له مامۆستایان یه كێتی م.سه نگه ر: پێی به داهاتوودا ساڵی دوو ماوه ی بۆ كارده كات كۆنفراس راسپارده ی یاساكردنی به و په روه رده یی كۆنفراسی سیسته می خوێندن و دیاریكردنی میكانیزم و ماف و ئه ركی به ڕێوه به ر و یاریده ده ر و دابینكردنی و چاككردنی ده رماڵه كانی تری

وه ك ده رماڵه ی جوگرافیا و هاتوچۆ . سه رۆكی بابكر- باپیر مسته فا مامۆستا

لیژنه ی دارایی گ.پ.ڕ: داهاتی یه كێتی مامۆستایان لقی تا به كاربونتاندا ده ست له ماوه ی سلێمانی كاتی كردنه وه ی قوتابخانه چه نده و چونتان

سه رف كردووه ؟ سلێمانی لقی داهاتی مسته فا: م. بڕی 2013/9/1 2012/7/1تا له 733,390,000 )حه وت سه دوو سی وسێ ملیۆن و سێ سه دو نه وه ت هه زار دینار بووه له و بره پاره %70ی بۆ ده سته به ری ده روات هه روه ها %20ی ده درێت به لق بۆ مه سروفاتی و كارمه نده كان )مووچه ی وه ك لق ناو لق نۆژه نكردنه وه ی و لق ناو پێداویستی ....هتد ( %10ی ئه و بڕه پاره ده نێرین بۆ

سكرتاریه ت.سه د سێ )344,348,000( ئێستا تا و چل سه دو سێ و ملیۆن وچوار وچل هه شت هه زار( دینارمان داوه به مامۆستایان له ڕێگه ی بانكه وه ده درێت به مامۆستایان

بۆنه خۆشیه كان

به رپرسی قادر- كریم تۆفیق ماموستا لیژنه ی په روه رده

سه باره ت به به رگری له مافی ماموستایان ووتی : له ماوه ی ده ست به كاربونماندا زیاتر له 75 كێشه ی جۆراو جۆرمان پێگه یشتووه –كه می –ده وام كارگێڕی )كێشه ی وه ك به هاوكاری مامۆستا( –كه سێتی میالك 60 له زیاد په روه رده داموده زگاكانی كه می به هۆی چاره سه ركردووه كێشه مان داواكاری هه ندێك نه توانراوه میالكه وه به تایبه ت بكرێت چاره سه ر مامۆستایان

له بواری گواستنه وه

به رپرسی - ماوه تی عبدالخالق ماموستا له وه اڵمی سلیمانی لقی ڕاگه یاندنی پرسیارێكدا كه ئایا پێتوایه ڕاگه یاندنی لق

ڕۆڵی خوی نابینێت وه ك پێویست؟

سكرتاریه ت هه یه گۆڤارێكمان وتی مامۆستاوه گۆڤاری به ناوی ده ریده كات باڵوده كه ینه وه چاالكیه كانمان كارو كێشه و له سه ر له ڕاگه یاندنه كانه وه تایبه ت بۆچونی په روه رده گرفته كانی پرۆژه ی له داهاتوودا هه بووه خومان به له به رده ستماندایه په روه رده ی كۆنفراسی

كاری بۆ ده كه ین .ئومێد ئه مین – به رپرسی كارگێڕی لق

ژماره ی ئه ندامانی یه كێتی مامۆستایان – لقی سلێمانی/ زیاتر له 15 هه زار ئه ندامه و هه ندێكجار گۆڕانكاری له ژماره یاندا ده بێت

به هۆی ئاره زومه ندانه ی ئه ندامییه وه .سێ )3000( بڕی لقیش ئابونه ی وه ك ئه ندامێك هه ر له مانگانه دینار هه زار به كه پاره ش بڕه ئه م وه رده گیرێت، ده درێته وه ی )%70( و داده نرێت %100سندوقی له ڕێگای مامۆستایان به ده سته به رییه وه و )20%(ی بۆ خه رجییه كان ی )%10( و لق كارمه ندانی موچه ی و بۆ سكرتاریه تی هه ولێر پاره یه ش بڕه ئه و

ده بێت.

گــــۆڤاری‌‌)په‌روه‌رده‌ی‌‌رۆژهه‌اڵت(‌سـتـافـی‌‌لقـی‌‌سلێمــــــــانی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆستایانی‌‌كوردستان‌به‌سه‌رده‌کاته‌وه‌

1819

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

و عەقڵی ،پرۆسەیەكی پەروەردە پرۆسەی كردەیی لەسەرخۆیە و پێ بەپێ لەگەڵ گەشە كردن و گەورە بوون ئەویش كاریگەری خۆی دەكاتە سەر هەڵسوكەوت و كردارە كانی ژیانی ئەو تاكە ، پرۆسەی پەروەردە لەدوو الیەنەوە لەسەر ئەداتەوە رەنگ و ئەبێت بەرجەستە كەسێتی ئەو كەسە بەتایبەت مناڵ ، یەكەمیان دارێژ بەرنامە الیەنی كە بەرنامەرێژیەیە ئەو ئەیەوێ لەسەر كەسێتی ئەو تاكە بەرجەستەی بكات و لەسەر كەسێتی رەنگ بداتەوە ، وەك دایكێك كاتێ ئەیەوێ مناڵەكەی لە درۆكردن دووربخاتەوە بە ناراستەو خۆ و بە هێنانەوەی نمونەی بەرجەستەی كۆمەاڵیەتی و گێرانەوەی درۆ كە بچەسپێنێت هەستە ئەو تا چیرۆك ئەو مناڵ دووەم ، مرۆڤ بۆ خراپە كارێكی ئەبێت بەرجەستە ال خەیاڵ بە ی هەستە بەاڵم لەوشتەیە حەزی ئارەزوو و ویست كە نازانێ چۆن بەدەستی بێنێ ،ناچار هانا ئەبا وپاشان ناتەندروست كردارێكی كردنی بۆ دوورخستنەوەی لەالیەن كەسانی بەرامبەری كە بەرپرسن لە ومناڵە وەك مناڵێك كاری بردنی كەلوپەل ئەنجام ئەدا لە قوتابخانە و هاوڕێكانی شێوازێك بە و ئەزانێ پێی مامۆستاكەی و لەگەڵ مامەڵەی پەروەردەییانە وشێوازە لە نەكاتەوە دووبارەی ئەدرێ هەوڵ و ئەكرێت وگێرانەوەی بەپەروەردە جاردا لەیەكه م واتە چیرۆك پەروەردە ئاراستە كرا ،بەاڵم لە جاری دووەمدا بە ئەنجام دانی كارە ناپەروەردەییەكە و هەست پێكردنی كە خراپە لەالیەن كەسانی نزیكی خۆی و الیەنی پەروەردە كار رێنوێنی

ئەكرێت كە ئەوكارە چەند ناتەندروستە .ئاراستەی كە دەرئەكەوێ بۆمان لێرەوە چەندگرنگی باوك و دایك الی پەروەردەی ،بەاڵم كۆمەڵگەدا لە مناڵ ئایندەی بۆ هەیە بوو لەدایك خێزانێكدا ناو لە ئەگەرمناڵێك رۆشنبیری و وشیاری كردنی گەشە ئاستی ئەو بێت نزم زۆر ژینگەیەدا خێزانەو لەم بەڕێ قوتابخانە بەرەو مناڵەكە كاتێ كاتە و پەروەردەیی تاچەند هەڵسوكەوتی دەكرێ تەندروست ئەبێ و مامۆستاكانی گیرناخۆن و پەروەردەی ترین كەم تا نابن هیالك ماندوو

فێربكەن و ئاراستەی بكەن .

حەزرەتی مەحوی باش وەاڵممان ئەداتەوەو ئەڵێ :.

پڕ كاسەی خەیاڵی ئەوكەسەی بڕژێ ئەبێ بووبێ

طفلێ‌ لەگەڵ عومری ضایعە موعەلیم كەبەدخووبێ

لەم رونگە فەلسەفیە و عەقالنیەی حەزرەتەوە بۆمان دەرئەكەوێ ،كە مناڵێك لە ماڵو پێش نەكرابێ ئاراسته ی باش قوتابخانەی هاتنە وەك مامۆستاكەی ماندووبوونی و هیالكی ،پێویست رەنگ ناداتەوە و كەم تر كاریگەری زۆر سەرەتایەدا لەو هەربۆیە ، بۆی ئەبێ لەخوێندن وئارەزوویان حەزوویست لەمنااڵن وكاتێ ئەزانن بەزیندان قوتابخانە و نابێ زەنگی كۆتایی هاتنی وانەكان لێ ئەدرێ ئەبێ ، بووین بەر ئەڵێن فیكەو هاژەو هاوارو بە هەموشمان ئەزانین بەر بوون بۆ دەرچوونە لە

زیندان .پەروەردە جۆرە بەم شاعیر بێكەسی یان

پێناسە ئەكات و ئەڵێ :.

تەربیەت لەالی داكە داك چاك بوئەوالد چاكە

هەیە باشی وكاریگەری رۆڵ دایك كەواتە لەسەر پرۆسەی پەروەردە ی مناڵ پێش ناردنی منااڵنە بەو هەست ،لەئیستادا قوتابخانە بۆ قوتابخانە بنێردرێنە ئەوەی پێش كە ئەكرێ لەباخچەی ساوایان بوون ،لە خێرایی فێربوون وئاستی وەرگرتنی زانیاری و راهاتنیان لەسەر زۆر رەوشتی قوتابخانە ، ئەمەش ئەوەمان بۆ ئەسەلمێنی كە مناڵ بەو جۆرە ئەتوانرێ الی دایك وباوكی باشتر ئاراستە بكرێ بۆ پرۆسەی

پەروەردەو فێركردن .ناكرێ رۆڵ و بایەخ وكاریگەری مامۆستاش نادیدە وباوك دایك دوای پرۆسەیە لەم نەكرێت سەیری بەبایەخەوە و بگیرێ پرۆسەكە گەشەی و ئاست مامۆستا ،چونكە تەمەنی هەنگاوەكانی ولەگەڵ بەرزئەكاتەوە ئەیخەمڵێنێ و ئەبات ئاكامی بەرەو مرۆڤ ناو شایستەی بەرزو كەسێتی ئەنجامی و سودمەند و باش مرۆڤی بەرهەمی كۆمەڵگە

دروست ئەكات ...........

بێ كێشه سه رباری په روه رده نه هاتوه كانی ، ژماردن له ئه ندازه و كوشنده ی ده ردی گیرۆده ی شكاندن و لێدان له تواناو ئیراده ی خه سڵه تی فێرخوازه كانیه تی ، سه ركه وتنی هۆكاری ناسه ره وه و به شێوه یه كی گرنگه پرۆسه ئه م به فێرخوازه هۆگری سه ره كی كردنه عه شق و خوێندن ناوه ندی تری هۆكاره كانی وانه و له گه ڵ خوێندنه وه ، كه رتی ته واوكه ری ئه وكاته فێرخوازێك له ڕێگه ی توانج هیواده كرێت...! بێ شكاندنه وه و به ناوی نامێنێت شتێك ئیتر رایه ڵه ی په یوه ندی و هۆگری )انتما( له كۆتاییه كه شی و خوێندن بۆ كاره ساتێكی كه سی )وه ك فێرخواز(ه وه ته شه نه ئه كات بۆ كاره ساتێكی ئه و تێكشكاندنی به ناوی گه وره تر هێزه الوه مرۆییه ی كه پێیده وترێت

مێژوو(. )دروستكه ری به رپرسه كانی ده زگا ئه گه ر په روه رده و تاده گات به ناوه نده كانی سه رنجی نه بێت له توانایاندا بڕیار )ژینگه ، رێگه ی له فێرخوازێك كافتریای باخچه ، تاقیگه ، ته رفیهیه كانی هۆكاره حه وانه وه و تر(ه وه به ئاراسته ی خۆشه ویستی بۆ هۆگری و خوێندن بۆ رابكێشن، خوێندن ناوه نده كانی كه سه لماندویه تی ئه زمون ئه وا كه سایه تی مامۆستا ده توانێت ته نها به پیشاندانی رێز هاوته ریب له گه ڵ دروستكردنی و خۆشه ویستی كه فێرخواز له الی هه ستێك ته نها گرنگی مامۆستاكه ی بكات هه ست

پێده دات..! به سه بۆ ئه وه ی سه رنج و وه الئی ئه و فێرخوازه به الی خۆی و وانه كه ی و ناوه نده كانی خوێندندا خوێندكاره كه ت به ڵێ رابكێشێت، ده توانێت به ڵێ شایسته یه .! به ڵێ مێژووبێت.! جوڵێنه ری ئه وانه ی ئه مڕۆ جیهان به ڕێوه ده به ن تۆ خوێندكاره كه ی وه ك رۆژێك له پۆلێكی قوتابخانه یه كدا دانیشتون له م بۆیه پێدراوه ، وانه یان و به گشتی كه سروشتیه ی نا دۆخه بووه ، دوچاری په روه رده كه رتی باشترین ئارام به خش ئه و هه نگاوه ده رون روی له كه سه ره تاییانه یه وابه سته ی فێرخواز روحه وه و ناوه نده كانی خوێندن ده كات، بونی زانستی گفتوگۆی به ناوی وانه یه ك ئه كرێت )dibate acadimi(باشترین ده روازه بێت بۆ كردنه وه ی ده رگا داخراوه كانی نێوان مامۆستاو ئێمه په روه رده ی چیتر فێرخواز، و سیسته م كه مته رخه می به رگه ی دیواره پۆاڵیینه ته قلیدیه كه ی نێوان

ناگرێت. فێرخواز مامۆستاو نابێت فێرخوازه كان چیتر رۆژانه ده ربڕین، له بێبه شكرێن شه ش وانه ی 40 خوله كی مه نهه ج... بۆ ساڵێك هه موو رۆژێك ئه مه دوو باره ئه بێته وه ... بێ ئه وه ی چێژ له ته نها زه رده خه نه یه كی مامۆستاكه ی كاره ساته ... راستی به وه رگرێت كردنی به سه نته ر چاره سه ر تاكه به فێرخوازو خولیاكانی حه زو ئیتر داهاتویه تی ، ئامانجگرتنی بكرێنه نابێت ئێمه فێرخوازانی سسته م. چه قبه ستویی قوربانی

فێرخوازی‌‌شایسته‌ڕۆڵی‌پەروەردەی‌خێزان‌پێش‌چونە‌قوتابخانەی‌منداڵ

عه لی فه تاح ره ئوف محه مه د ئاالنی

2021

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

چاالکیه‌کـــــــان‌به‌‌وێنه‌

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ئا:كامیار مه حمود )زانكۆی سلێمانی(

هه ر له ده ستپێكی ژیانه وه ، ئه و ژیانه ساده و به راییه ی له ئه شكه وته كانه وه ده ستی پێكرد، سه ركه شی و یاخیبونی مرۆڤ پێناو له چاكتر و باشتر به دوای گه ڕان و پڕكردنه وه ی پێویستییه كانی و ئاسوده یی و

خۆشگوزه رانی، ئه مڕۆی بنیاتنا. له ناو قۆناغه كانی گۆڕانكاریدا وه رزشیش نواندن و جه نگ به شێوه ی ، ده ركه وتووه بونه گه مه كردن.. و توانا نمایشكردنی و بن پێویستی ئیتر جا ژیان. بابه تێكیتری

یاخود چێژ وه رگرتن ..لوتكه ی له ئێستا یارییانه ی ئه و هه موو وه رزشییه كاندان، یارییه ریزبه ندی ئێستا به مشێوه ی و هه یه سه ره تایه كیان چۆنیه تییه وه و شێواز له ڕووی نه بوون.

گۆڕانكاری زۆریان به سه رداهاتووه .هه ندێكیان له یارییه كی میللی ناوچه یه كه وه به هه مووان كه جیهانی یارییه كی بۆته موڵكی خۆیانی ده زانن، به اڵم هه ندێكیشیان وێڕای فراوانبونییان هێشتا مۆركی مێژووی

و ناوچه ییان له ده ست نه داوه .شانازی كردن به داهێنانێكی نوێ له هه ر بوارێكدا، ئه رك و مافی ئه و جێگه یه قورس به داهێنانه ئه و هێشتنه وه ی بۆ ده كات،

تێپه ڕبونی كات.)زۆرانبازی یاخود گا( )زۆرانبازی یاری كه یارییانه ی له و یه كێكه مه رگ( له گه ڵ وه ك كه لتورێك ماوه ته وه و هه رچه ند له زۆر واڵتی جیهان ئه نجام ده درێت به اڵم ڕه نگ و

بۆی واڵتی )ئیسپانیا(ی هه ڵگرتووه . كورته یه كی مێژوو یی

corrida( زۆرانبازی گاكان یاخود كۆنه ، ئیسپانی یارییه كی )torosئێستا پێش ساڵ 300 بۆ مێژووه كه ی زۆرانبازێك ڕوبه ڕوبونه وه ی ئه گه ڕێته وه . خه ڵك كۆمه ڵێ چاوی له پێش گایه كه ، و كه هاتوون بۆ بینینی سه ركه وتنی مرۆڤ

به سه ر ئاژه اڵندا.له یه كێك به ئێستا تا له سه ره تاوه وه رزشییه كان یارییه مه ترسیدارترین پێویست وه ك زۆرانباز چونكه داده نرێت، بپارێزێت به رامبه ره كه ی له خۆی ناتوانێ تیژی و به هێزی مه رجی به گایه كه كه

شاخه كانی هێنراوه ته نێو زۆرانبازییه كه .

شێوازی ئه نجامدانی زۆرانبازییه كه

گاكان زۆرانبازییه كه ، ده ستپێكی له به ر خه ڵكێكی و به رده درێن كێڵگه كانه وه له سوریش و ڕاده كه ن پێشیانه وه له زۆر به كارده هێنن سور ڕه نگی یاخود ده پۆشن تا گاكان هاركردنی و وروژاندن زیاتر بۆ قوربانیشی ئه وه مه یدانه كه . نێو ده گه نه لێده كه وێته وه به اڵم خه ڵكه كه وازی لێناهێنن چونكه به شداریكردن به هێمای ئازایه تی و

سه ركێشی داده نێن.به نمایشی زۆرانبازی مه یدانه كه دا له و سواری به یاریده ده ره كانی و زۆرانباز پیاده ده ست پێده كات، ئه و یاریده ده رانه ی ڕاكێشانی سه رنج به پێویستدا كاتی له )گا( كه ، له زۆرانبازه كه ی دوورده خه نه وه .

نزیكه ی زۆرانبازییه كه شدا كۆتایی له چوار ڕه شه واڵخ ده هێنن بۆ بردنه ده ره وه ی

و له وێش قه سابه كان چاوه ڕێن!!جیهان واڵتی زۆر له یارییه ئه م هه موشیانه وه سه روی له ده درێت ئه نجام و شوین 400 نزیكه ی كه )ئیسپانیا( پاشان لێیه . زۆرانبازییه ی ئه و مه یدانی واڵتانی )پورتوگال و مه كسیك و پیرۆ و كۆلۆمبیا و فه نزویال و ئیكوادۆر هه روه ها له كالیفۆرنیا و فه ڕه نساش )به اڵم به بێ

خوێن ڕشتن(...(گه وره ترین مه یدانی زۆرانبازی گا له واڵتی جێگای كه مه كسیكۆسیتی له مه كسیكه ئیسپانیاش له ده بێت. كه س هه زار 55سااڵنه زۆرترین گا له م یارییه دا له ناوده چن له به اڵم ده بن، هه زار 300 نزیكه ی كه پورتوگال سااڵنه 2500 گا له 300 زۆرانبازیدا

به شدارییان پێ ده كرێت.

كاریگه رییه كۆمه اڵتییه كان

زۆری كاردانه وه ی گا، زۆرانبازی ئه نجامدانی دژی كه لێكه وتۆته وه ده سته ئه و به تایبه ت ده وه ستنه وه ، مافی له به رگری كه كۆمه اڵنه ی و به میللییه یارییه ئه و و ده كه ن ئاژه اڵن به كوشتنیان و گاكان ئه شكه نجه دانی

شێوه یه كی دڕندانه وه سف ده كات.خۆپیشاندانیشیان چه ندین ده رئه نجامی واڵتی هه ندێ له یارییه كه پێناوه دا، له و مۆزه مبیق و به رازیل و ئه رجه نتین وه ك وه ستێنرا. واڵتێكیتر چه ند و مه غریب و به رده وامن. ناڕه زایه تییه كان ئێستاش تا پاراستنی بۆ به جۆرێك ناڕه زایه تییانه ئه م و زۆرانباز یارییه دا له م كه كه سانه یه ئه و

سه ركێشن.جیهانییه كه یان ناوه كه زۆرانبازانه ئه و له سه ر مناڵییه وه له هه ر ، )ماتادۆر(ه ئازایه تی پێده كرێت، ڕاهێنانی یارییه ئه و ڕوبه ڕوبونه وه ی بۆ پێویسته لێهاتووییان و و تایبه ت و ڕازاوه پۆشاكێكی گاكان. نرخی هه ندێجار كه ده پۆشێت گرانبه ها ده گاته 20 هه زار دۆالر. له گه ڵ هه ڵسوڕان ده ستی قوماشه پارچه جواڵندنی و

به رامبه ره كه ی شێتگیر ده كات.به اڵم به داخه وه ، هه مووكات ئه و زۆرانبازانه سه المه ت نابن به ڵكو بریندار ده بن یان ڕه نگه بمرن، بۆیه ئه و یارییه )زۆرانبازییه له گه ڵ مه رگ(. ئه وه ش الیه نێكی خراپی یارییه كه یه

و ناڕه زایه تی له سه ر دروست ده كات.یاخود وه ستان سه ره ڕای یارییه ئه م نه هێشتنی له هه ندێ واڵتدا ، به اڵم هێشتا الیه نگر و جه ماوه ری خۆی هه یه . بۆ نمونه

كه ته لۆنیای هه رێمی په رله مانی كاتێك یاری بۆ وه ستاندنی بڕیاری ئیسپانی ده ركرد، خه ڵكێكی )گا( له گه ڵ زۆرانبازی به ته نانه ت و ئه نجامدا زۆر خۆپشاندانیان چونكه ده ربڕی. ناڕه زایه تییان گریانه وه نه ته وه كه یان مێژووی له به شێك به ئه وه ده زانن و حه ز به به شداری ده كه ن تیایدا، بۆیه هێشتا )زۆرانبازی گا( خاوه نی پێگه و

جه ماوه ری خۆیه تی و به رده وامه .

جۆره كانی زۆرانبازییه كه :

له واڵتێك بۆ یه كیتر له جیهاندا جیاوازی هه یه ، به وپێیه ش سێ جۆره :

ئیسپانی: وه رزی زۆرانبازی له ئیسپانیا پێده كات مانگی مارس )3(ه وه ده ست له یاخود زۆرانباز ئۆكتۆبه ر)10( مانگی تا

)ماتادۆر( 6 یاریده ده ری ده بێت.له برینداره كه )گا( له وێ پورتوگالی: به ڵكو ناكوژرێت، ئاماده بووان پێش چاوی ده بێت، قه سابێك ده ستی له سه ر دواتر چاره سه ر و ده بێت رزگاری هه ندێجاریش

ده كرێت و ده گوێزرێته وه بۆ كێڵگه یه ك.فه ڕه نسی: زۆرانبازی گا له فه ڕه نسا به بێ خۆشییه . بۆ ته نها و ئه بێ ڕشتن خوێن شتانه ئه و كێ ئه وه یه له سه ر زۆرانبازی بچوكا گایه كی سه ری به سه ر كه ده ربێنی

هه ڵوسراوه .ته نها زۆرانبازه كانیش ئیتر سه یریشه كه بۆ ژنانیشن، و كچان به ڵكو نین پیاوان ده رخستنی ئازایه تی و چه سپاندنی خود و پیاوان شانبه شانی تواناكانیان سه لماندنی

خۆیان تێكه ڵی ئه و سه ركێشییه ده كه ن!!

‌‌)زۆرانبازیــــــــــــی‌له‌گه‌ڵ‌مه‌رگ(‌‌

25

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

باخچە

بۆ هەیە زۆری سوودێكی وەرزش و نەخۆشی شەكرە لە مرۆڤ، چونكە دڵ دووردەكەوێتەوە و لە هەمان كاتدا و دەبەخشێت پێ ڕێكت لەشوالرێكی هەروەها مێشكی مرۆڤ چاالكتر دەكات.زانكۆی توێژینەوەیەكی بەپێی بەریتانی، دەریخستوە كەوا وەرزش وا چاكتر بارێكی لە كە دەكات لەمرۆڤ كاتی لە چونكە بژیت، تەندروستتر و لە ئەندرۆفین مادەی وەرزشكردندا وا و دەردەدرێت مێشك ڕژێنەكانی چاالكتر شێوەیەكی بە مێشك دەكات

كار بكات.مەرج نیە ئێمە ڕۆژانە 1 تا 2 كاتژمێر پێویستیمان بەڵكو بكەین، وەرزش زۆرتر جموجۆڵمان ڕۆژانە كە بەوەیە

بێت.دەبێتە ڕۆژانە جموجۆڵی و وەرزش شەكر ڕێژەی كردنی كۆنترۆل هۆی لە كەوتنەوە دوور مرۆڤدا، لەشی لە كەمكردنەوەی دڵ، نەخۆشیەكانی لە خوێدا، لە كۆلیسترۆل ڕێژەی پێ باشترمان زەینێكی كاتدا هەمان دەبەخشێت خەوێكی خۆشتر دەخەوین، هەروەها زیاتر بروامان بەخۆمان دەبێت كۆنترۆلی دەتوانی وەرزشیش بە و

پاڵەپەستۆی خوێن بكەین.ئاسایدا ڕۆژانی لە هاتوو ئەگەر نەمانتوانی وەرزش بكەین، ئەوا گرنگە

ئەم ڕێنماییانە جێبەجێ بكەین1- ڕۆیشتن بە ڕێگەوە لە هەموو كات

و ساتێكدا2- كاتێك بە تەلەفۆن قسە دەكەیت

دامەنیشە، بەڵكو هاتوچۆ بكە.ئامادەكردنی كاتیك كە خەریكی -3جموجۆڵ دەكری پێت تا خواردنی،

بكە.مالەكەتدا لە دەكرێ پێت تا -4كردنەوەی پاك وەك بكە، جموجۆڵ بشۆ، جلوبەرگەكانت ژوورەكەت، سەرقاڵی باخچەی ماڵەكەت بە، هەوڵ بشۆی، ئۆتۆمبێلەكەت ڕۆژانە بدە بە بەردەوام جۆرەكان لە بەجۆرێك

جوولە كردن5- باوكان كاتێك لە ماڵەوەن، هەوڵ بدەن لەگەڵ منداڵەكانتان گەمە بكەن، سۆزی وەرزشە،هەمیش هەم چونكە

باوك بە منداڵەكانت دەبەخشی.تا ڕۆژانەماندا ژیانی لە پێویستە پێمان بكرێ بجوڵێن و وەرزش بكەین، باش تەندروستییەكی بە ئەوەی بۆ شوێنیك هەموو لە پێویستیشە بژین، گرنگی بە وەرزش بدرێت، بە تایبەت لە

قوتابخانەكان.

بۆچی‌وەرزش‌بكەین؟

2627

ده ده ن هه وڵ ژیانیاندا له مرۆڤه کان که من به اڵم ، به خته وه ری به بگه ن ، به به خته وه ری ده گه ن مرۆڤانه ی ئه و به خته وه ری بۆ مرۆڤه کان تێگه یشتنی جیاوازه ، ده کرێت به و پرسیاره له باره ی به خته وه ری که بدوێین به خته وه ریه وه ؟ چیدایه له به خته وری یان کوێیه له چی مرۆڤه کان الی به خته وه ری ئایا

ده گه یه نێت؟باسیان زانست و فه لسه فه و ئاینه کان به بڕوای ، کردووه مرۆڤ به خته وه ری له هه ندێک له فه یله سوفان به خته وه ری بوونی نییه ، هه ندێکی تریان بڕوایان وایه ده کرێت بڕوای ئه رستۆ ، بێت به خته وه ر مرۆڤ ده ستکه وته له مرۆڤ به خته وه ری وایه ماددیه کان دا نی یه ، به ڵکو ئه وه ی مرۆڤ

به خته وه ر ده کات ڕۆحێکی ئارامه .له زانستی ده رونناسی دا ده رونناسه کان بڕوایان وایه به خته وه ری مرۆڤ ڕێژه یی یه و تێڕوانینی ده رونناسه کان بۆ مرۆڤ ئه وه یه ده رون و بێت ئاسایی ده بێت مرۆڤ که فرۆید سیگمۆند به اڵم ، بێت دروست

بڕوای وایه مرۆڤ ناتوانێت به خته وه ر بێت دکتۆر ئه م سه رده مه له ده رونناسه کانی ،له سه ر جه خت دا له کتێبه کانی دایر وین به خته وه ری مرۆڤ ده کات و گرنگی ده دات

به الیه نی مه عنه وی .به خته وه ری بپرسین ده توانین لێره وه ده ره وه ی له یان مرۆڤه ناوه وه ی له یه و نی گرفتی مرۆڤه ی ئه و ئایا مرۆڤ؟ مرۆڤێکی ئاساییه و پێداویستیه کانی دابین کراوه ئیتر ده توانێت بڵێت به خته وه رم ؟ هه یه جیاوازی ژینگه ی و هه رمرۆڤه ئایا ده توانێت هه یه جیاوازی ئه زموونی و به خته وه ر بێت ، ئایا به خته وه ری پێناسه ی ده کرێت ، یان پێناسه ناکرێت و په یوه ندی

به ناوه وه ی مرۆڤه وه هه یه ؟ .ده بێت پرسیارانه ئه م وه اڵمی بۆ ڕووبکه یه نه ڕۆحانیه ت چونکه به خته وه ری ، هه یه ڕۆحانیه ته وه به په یوه ندی به هندۆسی عیرفانی و ئیسالم عیرفانی مرۆڤ ده ڵێن به خته وه ری له کوێیه و مرۆڤ له ده رونناسی ، ده بێت به خته وه ر چۆن و یۆگا فه لسه فه ی له واته دا خۆرهه اڵت

مرۆڤ به په یامه ئه و ، بودیزمدا و ڤیدا ده ده ن که مرۆڤ ده بێت پله مه عنه ویه کان ببڕێت و بگاته دۆخی )بێ زه ینی( ئۆشۆ ده رونناسی له ده ڵێت هندۆسی عاریفی خۆرئاوای دا دۆخی بێ زه ینی بوونی نی یه ، بۆیه ده رونناسه کانی خۆرئاوا ده یانه وێت هه رئه وه نده ی و بێت ئاسایی مرۆڤ به دبه خت نه بێت ئیدی به سه ، به اڵم ئۆشۆ بڕوای وایه زه ینی مرۆڤ له دۆخی ئاسایی دا نه خۆشه و ده بێت مرۆڤ بگاته دۆخی مرۆڤ کات ئه و )سامادهی( زه ینی بێ له ڕێگه ی ئه مه ش ، ده بێت به خته وه ر ، )مدیته یشن( چاودێری ئه نجامدانی و ڕۆحانیه بابه تێکی به خته وه ری که واته کاتیی نیه . مرۆڤێک پێ ی ده گات که به گه وره ڕۆحی و ناسیبێت خۆی ته واوی ده ره کی فشارێکی کات ئه و ، کردبێت نابه خته وه ر مرۆڤانه جۆره ئه م ناتوانێت ئارام ناوه وه له ئه وان چونکه ، بکات

بوونه ته وه .

www.derunnasy.com

به خته وه ری مرۆڤ له کوێیە؟

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ئا.شنروێ

به ڕێوه به رێتییه ك هه ر چاالكی و ئه رك كارمه ندانی ماندوبونی ده رئه نجامی زانی پێویستمان به بۆیه به شه كانییه تی، دیوانتان ناو به شێكی گرنگی لێره دا چه ند

پێ بناسێنین:

لێپرسراوی عه بدولعه زیز جه زا فه وزی به شه كه یدا پێناسی له ژمێریاری هۆبه ی په روه رده كه مان جیابونه وه ی دوای وتی: دوو پاش بوو به ش تاكه )ژمێریاری( گرفتمان سه ره تا جیابوه وه . نیو و مانگ سه رجه م كه ئه وه شدا له گه ڵ و هه بوو چاالكانه به اڵم نوێن فه رمانبه ره كانمان

كاروباره كان به ڕێوه ده به ن.له شه ش مانگی پوخته ی كاره كانیشمان

ڕابردودا به م شێوه یه بووه : )40( نزیكه ی بیناسازی له بواری -1یه ك بڕی و كراونه ته وه نۆژه ن قوتابخانه بودجه مان ته رخانكراوی دیناری ملیار كاریان و جێبه جێكردنه وه بواری خستۆته

بۆكراوه . بۆ پێداویستی كڕینی له بواری -2

باخچه و زۆر ژماره یه كی قوتابخانه كان: بۆ ئه ساسیان و كه لوپه ل قوتابخانه كڕدراوه به پێی كۆنوس كه له الیه ن لیژنه ی ئاماده كردوون بۆیان به دواداچونه وه و كراوه بۆ كۆنوسیان ژماره یه كیتر به سه ر گه نجینه ی له ڕێی هه وڵئه ده ین پێداویستییه كانیان به ڕێوه به رێتییه كه مانه وه

بۆ دابین بكه ین.بۆ چه ند ته واومان 3- )ته ئسیسی(

باخچه و قوتابخانه یه كی نوێ كردووه .قوتابخانه و باخچه ر هه -4نۆژه نكردنه وه ی داوای ئاماده ییه ك و ده رخسته ی له سه ر كردبێت باخچه كه یان

به شی باخچه كان بۆیان نۆژه نكراوه ته وه .ئه و سه رجه م بۆ خه رجكردن -5په روه رده كه جیابونه وه ی پێش به ڕێزانه ی

داوای هاوكاری پرسه و نه خۆشیان لێكردوین به پێی ڕێنماییه كان.

پاره ی سه رجه م خه رجكردنی -6گرتنی به كرێ بۆ كه گرێبه ستانه ی ئه و قوتابخانه كان و باخچه بۆ خانوو و بینا جیابونه وه ی ڕێكه وتی له به كرێگیراون كه

په روه رده ی رۆژهه اڵت.كردنی ته ئسیس و دامه زارندن -7به شه كانی سه ر به ڕێوه به رێتییه كه مان وه ك : یه كه ی سه رپه رشتیكردن ودڵنیایی وجۆری و یه كه ی چاالكی وه رزشی و یه كه ی چاالكی

هونه ری. ڕێكخستنی و خااڵنه ئه و وێڕای -8له زیاتر بڕی مانگانه موچه ، لیستی پێنج و ملیار هه شت )8,500,000,000(سه د ملیۆن دینار موچه دابه ش ده كه ین .

به‌شه‌كانی‌په‌روه‌رده‌ی‌رۆژهه‌اڵت‌و‌كاروچاالكییه‌كانیان‌له‌‌شه‌ش‌مانگی‌ڕابردودا

2829

به شی )ل. خورشید محمد به یان كۆمپیوته ر( سه باره ت به به شه كه یان وتی:

به هه ڵده ستێت مانگانه به شه كه مان ڕێكخستنی لیستی موچه ی:

لیستێكی به كه گرێبه سته كان -1جیاواز له لیستی كارمه ندان و مامۆستایان

ئاماده ده كرێت.ده رماڵه ی لیستی ڕێكخستنی -2

سه رپه رشتیاران.و كارمه ندان موچه ی لیستی -3داخڵكردنی به كاره ش ئه م مامۆستایان، هه ر مانگانه كه ده بێت نوێ داتای موچه ی به په یوه ندی كه گۆڕانكاریه ه ك له هه بێت مامۆستایانه وه و فه رمانبه ران زیاده موچه ، و موچه سه ره )داخڵكردنی و داخڵكردن مۆڵه ته كان جۆره هه موو په روه رده ی له ناو گواستنه وه البردن، دانان په روه رده ، ده ره وه ی بۆ رۆژهه اڵت البردنی و دانان بڕینه كان، البردنی و )9000( له زیاتر بۆ ده رماڵه كان( هه موو فه رمانبه ر و مامۆستا له )باخچه ی ساوایان و قوتابخانه بنه ڕه تی و خوێندنگا ئاماده یی و پیشه ییه كان(، به رده وام ئه م ژماره یه ش

له زیادبوندایه .ل.به شی - ئه حمه د مه عروف مه سعود

ئامار و پالنی په روه رده ییتوانیومانه ڕابردوودا مانگی شه ش له قوتابخانه كان گرنگه كانی زانیارییه هه موو له سه ر ئه لكترۆنی به شێوه یه كی كه بیپارێزین و بكه ین تۆمار كۆمپیوته ر له سه رجه م ناوه نده كانی خوێندنی سه ر به به هۆی كۆكراونه ته وه . به ڕێوه به رێتیمان چاره سه ری و دیاریكردن داتایه شه وه ئه و

گرقته كان ئاسانتر و خێراتر ده بێت.جگه له وه ی به شی پالنی په روه رده ییش گرفتی دیاریكردنی به هه ڵده ستێت دانانی و خوێندنگاكان و قوتابخانه چاره سه ری گونجاو بۆیان، هه روه ها به شی كه به شه ئه و و لێكۆڵینه وه و توێژینه وه توێژینه وه ی زانستی له سه ر ئاستی خوێندن

ده كات.به شه كانی له یه كێكه كار( )هێزی له ڕوی مانگانه گۆڕانكاری كه هۆبه كه مان كۆمه ڵێك و كاركه نارخستن و گواستنه وه ڕێكده خات كارگێڕییه كان فه رمانه له ده داته خۆی مانگانه ی ئاماژه ی و

به ڕێوه به رایه تی گشتی په روه رده . هاوكار كریم سعید - ل.ته كنیكی

ئێمه وه ك به شی ته كنیكی په روه رده ی له پێكهاتووه به شه كه مان رۆژهه اڵت بڕوانامه كان- خوێندكاران- )كاروباری تاقیكردنه وه كان( كه لێپرسراوی به ش و 9

فه رمانبه ر به ڕێوه ی ده به ن ئه گه رچی كه می كۆمپیوته ر( شاره زای )به تایبه ت كارمه ند به اڵم دروستكردوین، بۆ ئاسته نگی ئیشوكاره كانمان له كار نه مانهێشتووه

بكات. -2013( خوێندنی ساڵی سه ره تای له 2014(ه وه كاروباری خوێندكارانی شه شه می بنه ڕه تی بۆ حه وته م و خوێندكارانی نۆیه م به پێی و ڕێكخستووه ئاماده ییمان بۆ كردوون دابه شمان جوگارفییان سنوری

به سه ر خوێندنگاكاندا.سه باره ت به تاقیكردنه وه ی ده ره كیش له تا ئه مساڵه وه یه كه می تشرینی سه ره تای ،5( پۆله كانی مامه ڵه ی مانگه كه كۆتایی 6، 7، 8، 9، 10، 11( ده ستی پێكردوه و دوابه دوای ئه وه ش بۆ پۆله كانی )12( بووه دووه م تشرینی مانگی كۆتایی تا یه ك مامه ڵه ی و بابه ته كان( )بۆسه رجه م له سه ره تای بابه تیشمان دوو و بابه ت دوا و وه رگرتووه یه كه مه وه كانونی

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

باشتر به مه به ستی ئه كه ن فرۆشگاكانیش ئاگابون له جۆر و كوالیتی خوارده مه نییه كان.

ئازاد- ل. پرۆگرامه كانرابردوودا مانگی شه ش له به شه كه مان توانیویه تی 2400 كتێب كه 53 جۆرن له زانیاری گشتی و و شیعر رۆمان و دیوان دابه شی پێكهاتون په روه رده یی بابه تی و هه روه ها خوێندنگاكاندا به سه ر بكه ین نامیلكه و چیرۆك و له كڕینی 500 كتێب شیعر بۆ باخچه ی ساوایان و 700 كتێبیتر به وپێیه خوێندنگاكان. و قوتابخانه بۆ و قوتابخانه و ساوایان باخچه ی 190له به رنامه شماندا سودمه ندبون. خوێندنگا بده ین كتێبخانه كان به گرنگی زیاتر هه یه

له ناوه نده كانی خوێندندا.و - ل. سه ره موچه رۆوف هاوار جالل

به رزه موچه په روه رده گرنگه كانی به شه له یه كێكه كاری سه ره موچه و به رزه موچه ی بۆ زیاتر له )9000( نۆ هه زار مامۆستا و فه رمانبه ر شه ش له و جێبه جێده كات مامۆستا و مانگی ڕابردوودا توانیومانه سه ره ڕای كه می كێشه كانمان به سه ر توانیومانه فه رمانبه ر

زاڵبین و ئاسته نگه كان پێپه ڕێنین.

واده ش تا هاتنی ساڵی نوێی 2014.بۆ زیاتر فه رمانبه ری وایه هیوامان به شه كه دابین بكرێت و به ڕێوه به ره كانیش به و پابه ندبونیان به بن هاوكارمان زیاتر زووش و ده گات به ده ستیان ڕێنماییانه ی

وه اڵمی نوسراوه كانمان بده نه وه . ئومێد عبدالرحمن - ل.هۆبه ی په یمانگا

ئه هلییه كان هۆبه كه مان خوێندنی نمونه یی و ئاماده ییانه ی ئه و و ئه هلییه كان په یمانگا

وه رده گرن سااڵنه نمونه یی سیفه تی كه و درێژخایه ن ئاماده یی و قوتابخانه و باخچه ی و ئه هلی ساوایانی باخچه ی سه نته ره و درێژخایه ن حكومی ساوایانی )ئۆكسفۆرد، وه ك ئه هلییه كان پیشه ییه

ئینته ر چه ینج..( ده گرێته وه .به ڕێوه به رێتی جیابونه وه ی بڕیاری له په روه رده ی له رۆژهه اڵت په روه رده ی هۆبه یه ئه م زانرا به پێویست مه ڵبه ندی، بكرێته وه ، چونكه سنوری به ڕێوه به رێتییه كه

له م ڕووه وه پشتگوێ خرابوو ئه وه ش چه ند گرفتی دروست كردبوو.

و به رنامه هۆبه كه كردنه وه ی له دوای پالنێكی وامان دانا ئه وه ی كه هه یه له ڕوی گه شه ی چه ندایه تییه وه و چۆنییه تی

پێبكه ین. خۆشبه ختانه :و ئه ستێره ساوایانی باخچه ی -1ئه رخه وان و چراخان و سلێمانی و په لكه زێڕینه و ئاماده یی بناری كچان ، ده وامیان له رۆژێك هه موو واته درێژخایه ن به كرا و ده ستپێده كات ده وامیان 8,00 سه عات له نزیكی سه عات 2,30 ده وامیان ته واو ده بێت و ڕۆژانی هه ینی و شه ممه پشویانه .

دواناوه ندی توی مه لیك و بێخاڵ -2سیفه تی نمونه ییان پێبه خشرا.

دوو باخچه ی ساوایانی ئه هلی له -3سنوره كه مان كراوه ته وه .

)دوو په روه رده كه مان سنوری له قوتابخانه ی ئه هلی نێوده وڵه تی هه ن وه ك باخچه ی وحه وت كامبرج( و )شوه یفات سه نته ری )10( ده و ئه هلی ساوایانی

پیشه یی، هه ن.ژمێریاری ل. – غه ریب ئه حمه د ئاسۆ

فرۆشگاهه موو ساڵێك له سه ره تای ده ستپێكردنی ده كه ین ده ست خوێندندا نوێی ساڵی و قوتابخانه حانوتی به كرێدانی به به ڕێوه به رێتی سنوری خوێندنگه كانی چه ند له سه ره تادا رۆژهه اڵت. په روه رده ی

لیژنه یه ك پێكدێت:ئه ندام سێ له كه خه ماڵندن لیژنه ی نوێنه ری و )سه رپه رشتیارێك پێكدێت دوای یاسایی(، نوێنه ری و ژمێریاری قوتابخانه سه رجه م خه ماڵندنی ته واوبونی له كه به كرێدان لیژنه ی و خوێندنگه كان، )به ڕێوه به ر و سه رپه رشتیار و لێپرسراوی یاسایی لێپرسراوی و فرۆشگا ژمێریاری ده ست پێكدێت، وردبینی( لێپرسراوی و موزایه ده ی له ڕێی و ده كه ن به كاره كانیان به رزترین كه سه ی به و ده درێت ئاشكراوه پاره یه ش بڕه له و پێشكه شده كات نرخ رێژه ی 25% ده درێته به ڕێوه به رایه تی گشتی ده كرێته وه دابه ش پاشان و په روه رده و قوتابخانه ئه و و په روه رده كان به سه ر خوێندنگایانه ی فرۆشگایان نییه به تایبه تی

ده ره وه ی شار.نوێی خوێندنی )2014-2013( بۆ ساڵی په روه رده ی به ڕێوه به رێتی سنوری له خوێندنگه و قوتابخانه )130( ڕۆژهه اڵت دراوه به كرێ و نزیكه ی 91 قوتابخانه ش نوێنه رانی هه روه ها نییه . فرۆشگایان په روه رده و ته ندروستی به رده وام سه ردانی

به چه ند پێویستمان بكه ینه وه و شی بكه ین باس به شی خۆییه كان كارو چاالكییه كانی ته واوی بمانه وێت گه ر ڕاپۆرتێك ده بێت بۆیه لێره دا به م خشته یه به شێكی ده خه ینه پێشچاو:

3031

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

ڕێژین مصطفی -توێژه ری كۆمه اڵیه تی : تایبه ت پێداویستی خاوه ن كۆمه ڵه كه سانێكن كه له ئه نجامی هۆكاره بۆ ماوه ی و ژینگه ییه كانه وه توشبوون و كه م توانان له ڕوی فێربوون و به ده ستهێنانی ئه و ده ربڕینی یان ، تواناوه و شاره زایی ئه نجامی ئاسایی كه سانی كه كارانه ی پاشخانی وه ك ئه ودا له ته مه نی ئه ده ن وه ئابوری و كۆمه اڵیه تی و ڕۆشنبیری هه روه ها پێداویستییه تاكه كه سیه كان وه ك پێداویستی فێركاری و ده رونی و پیشه یی پێویسته كه ته ندروستی و ئابوری و كۆمه ڵگا بۆ هه موو كه س فه راهه م بكات به هۆكاری ئه وه ی كه هاونیشتمانین . )فریل

. )1991سه ره وه پێناسه ی ئه و ڕۆشنایی له ژێر كه سانێك كۆمه ڵه كه ڕونده بێته وه بۆمان و تایبه تن پێداویستی خاوه نی هه ن پێویستیان به هاوكاری ده بێت به تایبه ت هاوكاریه ش ئه م ناوه نده كانی خوێندندا له تایبه تمه نده وه مامۆستای ڕێگه ی له پێشكه ش ده كرێت بۆ ئه وه ی ئه و كه سانه كۆمه ڵگا تری ئه ندامێكی هه ر وه ك سودمه ندبن له خوێندن و فێركردن. لێره وه مامۆستایانه ی ئه و كه ڕونده بێته وه بۆمان ئه ركه ئه م ئه نجامدانی به هه ڵده ستن

و خه سڵه ت هه ندێك پێویسته پیرۆزه به ئاماژه كه ، تێدابێت تایبه تمه ندییان

هه ندێكییان ده ده ین :

خه سڵه ت و تایبه تمه ندییه كانی مامۆستا:

1- هه ستان به جێ به جێكردنی ئه ركه كانی به دڵسۆزی .

كاره كه ی له وردبینیی و ڕاستگۆیی -2دا .

قوتابیان نێوان له نه كردن جیاوازی -3له سه ر بنه مای پێداویستیه كه ی .

له كردن پارێزگاری باڵونه كردنه وه و -4نهێنی قوتابیه كه .

بیرو ڕێزگرتنی قوتابیه كه و 5-ڕێزگرتنی بۆ چونه كانی و مامه ڵه كردن له گه ڵیاندا به

ڕێزه وه .6- گرنگی دان به هه موو هه ڵسوكه وتێكی

قوتابییه كه به ڕێگه یه كی گونجاو .كه تێبگه ین له وه پێویسته سه ره تا -7وه ك نه ك كۆمه ڵگا له تاكێكه قوتابیه كه حاڵه تێكی نه خۆش مامه ڵه ی له گه ڵدا بكه ین

.ده ستدابێت له به ر گونجاوی تێوری -8ئه وه ی بۆ ده رونییه كان پێوه ره باره ی له مامه ڵه یه كی ته ندروست له گه ڵ قوتابییه كه دا

بكات .

9- به كارهێنانی هۆكاری فێركاری و ڕێگای فێربوون بۆ ئه و قوتابیانه وه ك : فێركردنی ڕاسته وخۆ و فێركردنی به السایی كردنه وه

و یاری فێركاری .ببه ستێت پشت فێركردندا له كاتی -10كه ده بنه بینین و بیستن هۆكاره كانی به ئه و ڕاكێشانی سه رنج زیاتر بۆ هۆكارێك قوتابیانه كه ده بێته هۆی قه ره بووكردنه وه ی و بیستن ئاستی كه قوتابیانه ی ئه و

بینینیان الوازه .11- نوسینی بابه ته كانی فێركردن بۆ ئه و قوتابیانه به خه تێكی گه وره و ئاشكرا كه به

شێوه یه كی ئاسان بخوێنرێته وه .یاری ئه نجامدانی به جێكردن و 12- جێ قوتابیه كه ئه وه ی بۆ كۆمه ڵ به كاری و

هه ست به ئاسوده یی زیاتر بكات .13- به كارهێنانی هه سته وه ره كانی تر بۆ ئه وه ی زیاد له مانایه ك بدرێت به بابه ته كه

.14- ڕه چاوكردنی جیاوازیه تاكه كه سیه كان

له نێوان قوتابیاندا .نوێ ستراتیجیه تی به كارهێنانی -15به ببه ستێت پشت زیاتر كه فێربوون ی

دووباره كردنه وه ی بابه ته كه .بۆ فێربوون كاته كانی دابه شكردنی -16پشو كاتی نێوانیاندا له كه كاتێك چه ند

وه رگرتن و كاتی یاری هه بێت .هه مه چه شنه ڕێگه ی به كارهێنانی -17بۆ فێربوون به تایبه ت پشت ببه ستێت به

هه سته كانی بینین و به ركه وتن .په یوه ندییه به گرنگیدان -18كۆمه اڵیه تیه كان و چاالكییه به كۆمه ڵه كان قوتابیه كه دورخسته وه ی هۆی ده بێته كه له دابڕان و گۆشه گیریه وه بۆ تێكه اڵوبون و

كاركردن له گه ڵ كه سانی دیكه .به رنامه یه كی په یڕه وكردنی -19كه قوتابیه كان بۆ تایبه ت په روه رده ی و توانا له گه ڵ گونجاوبێت هه ریه كیان بۆ و كۆمه اڵیه تی خیبره و زیره كی ئاستی

فێركاریه كانی . و زیندو نمونه ی به كارهێنانی -20واقیعی و به كارهێنانی هۆكاری به رجه سته ئه و الی فێربوون بۆ یارمه تیده ره كه هه لێكی به خشینی پێناو له قوتابیانه

ڕاسته قینه بۆ فێربوون .بیروڕا گۆڕینه وه له گه ڵ قوتابیه كه -21

له كاتی كاركردن له گه ڵی دا .

دیده وانی و وه رزش چاالكی یه كه ی به سه ر كارای یه كه یه كی رۆژهه اڵت، به ڕێوه به رێتییه كه مانه و سه رپه رشتی هه موو سنوره كه وه رزشییه كانی كاروچاالكییه له ده ستپێكی ساڵی له وباره وه و ده كات. خوێندنی 2013- 2014 تا ساڵی نوێی 2014 )م .جمال رشید( لێپرسراوی یه كه كه ، به

كاره كانیان ئاشنای كردین و وتی:بۆ ئه وه ی سه ره تایه كی باش و تۆكمه مان -24 ڕێكه وتی چوارشه ممه ڕۆژی هه بێت 2013/9/25 كۆبونه وه له گه ڵ مامۆستایانی و سازكرا ئاماده یی و بنه ڕه تی قۆناغی سه باره ت به چاالكییه وه رزشییه كانی ساڵی فۆرمی دابه شكردنی و گقتوگۆ و خوێندن

تایبه ت به چاالكی و ناونیشانه كانیان.خوێندنه وه ساڵی سه ره تای له هه ر چاالكی چه ندین گه رموگوڕییه وه به وه ك: ده ستپێكرد جۆراوجۆرمان دیاریكردنی هه ڵبژارده ی په روه رده كه مان بۆ خولی سازدانی و جۆره كان جۆراو یارییه باله و فوتساڵ و پێ تۆپی یارییه كانی بنه ڕه تی قوناغی بۆ و...هتد، باسكه و قوتابخانه له كوڕان و كچان ئاماده یی و په روه رده ی سنوری خوێندنگاكانی و

رۆژهه اڵت.زانیاری بۆ 2013/11/5 ڕۆژی هاوكات له مامۆستایان ده وڵه مه ندكردنی و زیاتر وه رزشی وانه یه كی چه ند وه رزشدا، بواری ئه مریكی و به ریتانی شێوازی به تایبه ت

وترانه وه .ئه مانه و چه ندین چاالكیتری بواره كه و یاری په روه رده كانی له گه ڵ كێبڕكێ و دۆستانه ئاستی سلێمانی. ده ره وه ی و ناوه وه و باشه له وڕوه وه په روه رده كه شمان

به شدارییه كی به رچاومان هه یه .دابینكردنی به مه به ستی هه روه ها خوێندنگه كاندا به سه ر وه رزشی كه لوپه لی به رنامه یه كی درێسه ( و )تۆپ زیاتر كه و قوتابخانه بۆ دانا رۆژانه مان تایبه تی ناوه وه و ده ره وه ی سنوری خوێندنگاكانی رۆژهه اڵتی په روه رده ی به ڕێوه به رێتی 170 نزیكه ی ئێستاش تا سلێمانی. خوێندنگه كه لوپه لی وه رزشیان وه رگرتووه .

یه‌كه‌ی‌چاالكی‌وه‌رزش‌و‌دیده‌وانی‌په‌روه‌رده‌ی‌خه‌سڵه‌ت‌و‌تایبه‌تمه‌ندی‌‌مامۆستای‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌تایبه‌ت‌‌‌‌‌‌رۆژهه‌اڵت‌له‌به‌سه‌رکردنه‌وه‌یه‌کدا

32

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

زیادی یان كه م قوتابیان *ژماره ی كردووه ؟

395 له سه ره تا قوتابیان -ژماره ی هۆكاری به قوتابی بۆ 362 كه میكردووه نه بونی به هۆی دیارترینیان: جۆراوجۆر، خوێندنگای ئاماده یی خێزانه كان ناچار بوون لێره بڕۆن جا بۆ ناوشاری سلێمانی یان ئه و و قوتابخانه كه بێت ده وروبه ر ناوچانه ی خوێندنگای ئاماده ییشی تیایه ، جگه له وه ش هه ندێك له و ئاوارانه گه ڕانه ته وه بۆ هه ولێر

یان هه ر ڕۆشتونه ته وه بۆ زێدی خۆیان.

قوتابییه كان قۆناغی و ئاست *چۆن دیاری ده كه ن؟

-وه رگرتن و دیاریكردنی ئاستی قوتابیان هیچییان له به رئه وه ی نییه ، ئاسان به ڵگه نامه یه كییان پێ نییه تا بزانین له چ قۆناغێكدا بوون،. ئێمه به ڕێوه به رێتییه كانمان لێ ئاگادار كردۆته وه و چاوه ڕێی دووا بڕیاری نه وه ستێ خوێندن ئه وه ی بۆ به اڵم ئه وانم پاڵپشت داناوه لیژنه یه كمان خۆمان مناڵه كه ته مه نی و لێپرسراو قسه ی به

قۆناغه كه مان بۆ دیاری كردووه .

* گرێبه ستی مامۆستاكان چۆنه ؟له وباره وه كێشه مان هه یه مامۆستاكانمان تائێستا مانگه سێ ئه وه و گرێبه ستن هیچ و نه كراوه دیاری گرێبه سته كه یان ئاگادارین ئه وه نده ی نییه موچه یه كیشییان و هه یه كێشه یان هه مان كه مپه كانیتریش دیاری مامۆستاكانی گرێبه ستی وه زاره ت

نه كردووه .سوپاسه وه به كێشه یه به م سه باره ت په روه رده ی به ڕێوه به ری نازدار مامۆستا ڕژهه اڵت وه ك پاداشتێك بۆ هه ر مامۆستایه ك بڕی په نجا هه زار دیناری پێشكه ش كردووه .

موچه ی دوواكه وتنی به هۆی پاشان گرێبه سته كه یان بۆ نزیكه ی سێ مانگ، داوام گشتی به ڕێوه به ری نه جمه دین مامۆستا له په روه رده ی سلێمانی كرد، سوپاسی ئه كه ین دیناری هه زار دووسه د قه رزێك وه ك كه داوه ته هه ر یه ك له مامۆستاكان، تا واده ی

وه رگرتنی موچه ی خۆیان.

به پێی قوتابخانه كه *كه لوپه لی پێویستییه ؟

و به ڕێوه به ر ژوری كه لوپه لی وه ك -و باشین تاڕاده یه ك لۆكه ر..، و قه نه فه هه ندێ گرفت و پێویستمان هه یه داوامان رۆژهه اڵت په روه رده ی به ڕێوه به رێتی له

كردووه بۆمان دابین بكات.

*پرۆگرامی خوێندن چۆنه ؟ و پرۆگرام مه سه له ی به -سه باره ت كتێب گرفتمان هه یه چونكه قوتابیه كانمان تا ئه مساڵه وه خوێندنی له سه ره تای عه ره بی-عیراقییان پرۆگرامی 2013/12/7به پێی واده یه وه ئه و له دوای خوێندووه ، – عه ره بی پرۆگرامی وه زاره ت، بڕیاری سوری ئه خوێنن. هه مان ئه و پرۆگرامه یه كه له سوریا ئه یخوێنن به كه مێك ده ستكارییه وه توركیا چاپكراوه و گه شتۆته ده ستمان له نمونه : بۆ زۆره وه ، كه موكورتی به به اڵم و بنه ڕه تی یه كی پۆلی كتێبێكی هیچ 9-1 ئینگلیزی و كوردی كتێبێكی هیچ مرۆڤ مافی و كۆمپیوته ر كتێبێكی و یاخود ئاین كتێبی تییانییه مه ده نی و 3-1 پۆله كانی بۆ ئیسالمی په روه رده ی هه ر تیانییه ، ته نانه ت شێوازی پرۆگرامه كه

جیاوازی هه یه بۆ نمونه : وانه ی كۆمه اڵیه تی پرۆگرامی له به اڵم كتێبه ، یه ك ئێمه الی جوگرافیا و مێژوو بابه ته كه ی سێ ئه واندا وه ك به جیان. نیشتمانی په روه رده ی و ئه ركی خۆم هه موو الیه نه په یوه ندیداره كانم تێگه یاندووه و ئه وانیش به ڵێنی چاره سه ری

به په له یان پێداوین.

یه كه ی له گه ڵ *په یوه ندیتان سه رپه رشتیاری چۆنه ؟

سه رپه رشتیاری یه كه ی به سه باره ت -كردووین. هاوكارییان زۆر رۆژهه اڵت ئه زمونێكی مامۆستایانه ئه م له كاتێكدا وایان نه بووه خولی بۆ كردونه وه و هه ر ئیمه ی ئه كرێته وه ڕاهێنان و خولێكی وانه سه ردانمان به رده وام ئاگادارده كه نه وه ، لێ ده كه ن بۆ پێدانی ڕێنمایی و زانیاری نوێ.

ئا: شنه کوردستانی

له میانی سه ردانی ڕاگه یاندنی په روه رده ی له نزیكه وه و به سه ركردنه وه بۆ رۆژهه اڵت داواكانیان، و پێویستی له ئاگاداربون دۆخی پرۆسه ی خوێندنمان له به ڕێوه به ری

قوتابخانه پرسی:

* بارودۆخی پۆله كان چۆنن؟- پۆله كانمان خێمه ن و هه نێكییان 45-خێمه كان هه رچه ن تیایه خوێندكاری 46كێشه ی به اڵم ئه بێته وه جێیان و گه وره ن

قه ره باڵغی و بینینییان هه یه .الیه نه كانی بۆ كێشانه مان ئه م ئێمه ڕێكخراوه كان و فێركردن و په روه رده ئه وه یان په یمانی ئه وانیش ڕوو، خستۆته پێداوین كه به رله وه ی بچینه كه مپه نوێیه كه

خێمه كانمان بۆ بكه ن به كابینه .ئه م UNICEF رێكخراوی سه ره تا خێمانه ی داناوه به هاوكاری به ڕێوه به رێتی دواتریش سلێمانی، په روه رده ی گشتی هاوكارییان به سوپاسه وه رێكخراویتر چه ند پێشكه ش كردووه وه ك مناڵپارێزی به ریتانی UNHCR و ده زگای خێرخوازی به رزانی و

و....

سه رمایه ، و سارد وه رزی ئێستا *ئاماده كاری و گرفته كانتان چین؟

- كێشه ی سوته مه نیمان نییه ، پێشوه خته په روه رده ی به ڕێوه به رێتی له الیه ن بۆ نه وتمان لیتر 2000 رۆژهه اڵته وه پێكهاته ی ئه وه یه كێشه به اڵم دابینكراوه ، ماده یه ك له پۆل كراونه ته خێمانه ی ئه م دروستكراوه كه ئه گه ری گڕگرتن و سوتانی ئاگركوژێنه وه یه ك لێره ش و زۆرخێرایه سۆبایانه ئه و هه موو ناتوانین بۆیه نییه . به چونكه هاتووه بۆمان كه داگیرسێنین روداوی گڕده گرن، جواڵندنی یاخود كه وتن وه ها ناخۆش له قوتابخانه كه نه بووه به اڵم له كه مپه كه هه بووه و له ماوه ی 5 ده قیقه دا دوو خێمه به ته واوی سوتان!! بۆیه داوامان بكه ن دابین بۆ سۆبایانه مان ئه و كردووه كه له گه ڵ جواڵندنیدا ئه كوژێته وه و له پێناو

پاراستنی گیانی قوتابییه كاندا.*له و ماوه یه دا كه قوتابیان له قوتابخانه ن،

هیچ خواردنێكییان پێده ده رێت؟- لێره خواردن نادرێت و فرۆشگامان نییه ، به اڵم له الیه ن چه ند ڕێكخراوێكه وه بۆ نمونه : WFP و گروپی هانای خێرخوازی.. رۆژانه بسكیت و شه ربه ت و ئه وشتانه ئه درێت به

هه موو قوتابیان.

قوتابخانه‌ی‌عامودابنه ڕه تی )عامودا(ی قوتابخانه ی عه ربه تی شارۆچكه ی ده كه وێته له و سلێمانی پارێزگای سه ربه په روه رده ی به ڕێوه به رێتی سنوری قوتابیانی به تایبه ته رۆژهه اڵتدایه . له كوردستان. ڕۆژئاوای ئاواره كانی سه ره تای ساڵی خوێندنی 2014-2013 ده رگای به ڕوی قوتابیاندا وااڵ كردووه فه رمی به 2013/10/30 له و

كراوه ته وه .

وه ك مامۆستا )شه ریف حه مه كه ریم( ڕایگه یاند قوتابخانه به ڕێوه به ری )20( و نییه میالكیان مامۆستای مامۆستا به شێوه ی گرێبه ست ده وامی تێدا ده كه ن و ته نها 3 مامۆستایان كه وانه ی كوردی ئه ڵێنه وه ، سوری نین.

بنه ڕه تی له )عامودا( 362 قوتابی دابه شبون و هه یه )9-1( قۆناغی دووكاتی له و پۆلدا )10( به سه ر

جیاواو ده وام ده كه ن.

35

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

لەم تەمەنە رێگا بە منداڵ بدرێت هەرشتێك كتێبەی ئەو لەگەڵ بیكات لێبوو حەزی دەیدرێنێ , نیە گرنگ , دەستی داومانەتە پیسی دەكات , ئەوەی گرنگە كتێبەكەی لە خوێندنەوەی قۆناغی ئینجا , بێت دەست

دوای ئەوە دەست پێدەكات.پربكەی سندوقێك قۆناغەدا لەم هەوڵدە لە كتێب و شتە بچوكەكان و یاری مندااڵنی جۆراوجۆر كە دەنگی جۆراوجۆر دەرەكەن, هاوكاری دروستبكەو ناوی لیستێكی ئینجا ناوی سەر بە خەت كە بكە منداڵەكەت سندوقەكە نێو لە كە بكێشێ شتانە ئەو ناسراون كە ئەوشتانەی هەروەها داتناوە. لە دەوروبەری مناڵەكەت ناویان بە پێنوسی ڕەنگاوڕەنگ بنووسە هاوكاری مناڵەكەت بكە

لە ناسینەوەی پیتەكان قۆناغ بە قۆناغ.

)دۆزینەوەو تەمەنی )6-8(سااڵن دەرخستن(

ئەم تەمەنە زۆر گرنگە چونكە منداڵ خۆی فێرئەبێت خوێندنەوەو بە دەكات دەست بخوێنێتەوە ئەوە قۆناغی دۆزینەوەیە, منداڵ خۆی شتەكان لە كتێب ئەدۆزێتەوە , بۆیە پێویستە دڵنیابیت كە ئایا ئەو كتێبەی ئەو تەمەنی بۆ شیاوە خوێنێتەوە ئەی منداڵە بۆیە گرنگە زۆر تەمەنە لەم هاندان ئەو؟ منداڵەكەت هاوكاری بدە. منداڵەكەت هانی بدە شێوازی هەڵبژاردنی كتێب بگۆڕێت ئەم قۆناغە قۆناغی گواستنەوەیە لە كتێبە وێنە بۆ كتێبی نوسین و)بەش بەش( بەاڵم هەندێ منداڵ بەردەوام ئەبن لە سەیركردنی كتێبی پر وێنە , ئەمەش كارێكی ئاسایەو ڕێگریان

لێ مەكەن.

)8-6( تەمەنی لە بكرێت پێویستە چی سااڵن؟

كەسایەتی ،كاتێ كرد باسمان وەك منداڵەكەت ناسیو شارەزای حەزو ئارەزوەكانی بوویت، ئەوا لەو قۆناغەدا كتێبێك هەڵبژێرە ئەگرێت كە مناڵەت لە خۆ ئەو دڵنیایە كە هەیەتی بۆ ئەوەی پیشانی منداڵەكت بدەیت كە كتێب ئەو هاوڕێیەیە هەمیشە رێنمایمان حەزو دەربارەی زیاتر ئەوەی بۆ دەكات زیاتر و فێربین ،زیاتر بزانین خوڵیاكانمان لەو منداڵ ، وەرگرین خولیاكانمان لە چێژ دروست مێشكیاندا لە چیرۆك تەمەنەدا ئەكەن ، بۆیە رێگایان بدەن چیرۆكەكان بڵێن و تۆش بۆیان بنوسنەوە ، یان گەر دەتوانن

با خۆیان بنوسن.ڕێگا بەمنداڵ بدە لەو تەمەنەدا كە لیستی كاتێك بنوسێ ، لەگەڵ پێداویستیەكانت

ئەتەوێ بچیت بۆ بازاڕو خوشك بۆ وێنە كتێبی لێبكە داوای

وەك چونكە بخوێنێتەوە بچوكەكانی برا كردنی دروست تەمەنی تەمەنە ئەو وتمان لە وێنەكان چیرۆك دروست ئەكات چیرۆكە دروستكراوەكان چیرۆكە بكە هاوكاری بۆیە داوایان بۆیان و بگێڕێتەوە ، زۆر بخوێنەوە

لێبكە زۆر بخوێننەوە بۆت .

)9-10( ساڵ تەمەنی سەركێشیی:تەمەنەكانی لە جیاوازترە تەمەنە ئەم تر، منداڵ لەم تەمەنە لە نێوان زنجیرەیەك كتێبی خەیاڵیدایە ، خەیاڵ و نادیاری دەبن بە خوێندنەوە بۆیە ژیانی، لە بەشێك بە خشتەی سەر بخاتە فشار ئەتوانێ ئاسانی قوتابخانە خوێندنی بۆنەی بە و خوێندنی خوێندنی پەرتوكی گشتی فەرامۆش دەكەن ،

بۆیە پێویستە ئاگاداربین .چی پێویستە بكرێت لەم تەمەنەدا؟

لە نوسینەكانی بدە منداڵە كەت یارمەتی گروپێكی بیخە باڵوبكاتەوە مندااڵن گۆڤاری بدە چاالكیەكانی بە پەرە و مندااڵن كتابی بدە هان خزمەكان هەموو و ،خۆت گەڵی لە زوو زوو ، خەاڵت بە بكەن بۆ دابنیشە وەكوئەوەی لێ دوانی ڕۆژنامەوانیتان هەیە،وەكو نوسەر هەڵسوكەوتی لە گەاڵ بكە ،بەیەكەوە چیرۆكی كۆمیدیا بنوسن چیرۆكی ئاهەنگەكان بنوسن ،بۆی كۆپی بكەو بەسەر

هاوڕێیانی ببەخشەوە .

تەمەنی )11_13( ساڵئەوە ئەو تەمەنەیە كە زۆر بەی مناڵ بێزار هاوڕێدا دوای ،بە منااڵن كتێبی لە ئەبن كۆمەاڵیە پەیوەندیە بە ،گرنگی دەگەڕێن بەرنامەی دەبێت ،بۆیە دەدەن تیەكان تۆكمەی بۆ داڕێژین ،بۆ خوێندنەوەی كتێبی

دەرەكی جگە لە ئەركی قوتابخانە.چی پێویستە بكرێت بۆ ئەم تەمەنە؟

بەشێوەیەكی تەمەنەدا لەم دەبێت بكرێت گەڵ لە كەوتی هەستیارهەڵسو

ئەو كەتەنها ببەستە بۆ كۆڕێكی نمونە بۆ ئەوێن خۆشی ئەو كە بكە داوەت كەسانە و حەز دەكات لە گەڵیان بێت، ئینجا داوای بەیەكەوە یان ، بخوێنێتەوە كتێب بكە لێ سەیری فیلم بكەن،وای لێبكە وا هەست بكات هەڵسوكەوتی گەورە نوسەرێكی وەك تۆ لەگەڵ دەكەی، بیكە ئەندام لە كتێبخانەیەك و با بەژداری چاالكیەكانی قوتابخانە بكات و كەسەیری ،ئینجا بكاتەوە باڵو نوسینەكانی فیلم دەكەن ،داوای لێبكە لەگەڵ هاوڕێكانی باسی لەیەك چوون و جیاوازیەكان بكەن ،لە كردنی سەیر و كتێب خوێندنەوەی نێوان

فیلم.

بیرت نەچێت!!لە بكە دیاری مناڵكەت بۆ بەشێك -كتێبی )رۆژانە،هەفتانە،مانگانە( كتێبخانە

تازەی بۆ بێنە.- زۆرترین پارەی بۆ بدە بە كتێب نەك بە

سی دی .- با لەنێو ئوتومبێلەكەت كتێب و ڕۆژنامە لە لێبكە داوای شۆفێریدا لەكاتی هەبێت،

جیاتی ڕادیۆ بۆت بخوێنێتەوە.- ئامادەییت هەبێت لە كۆبوونەوەی دایك چاودێری ،هەمیشە قوتابخانە لە باوكان و مامۆستاو و منداڵەكەت نێوان پەیوەندی

قوتابیەكان بكە.هەمان لەماڵ تۆ بزانێت بامناڵەكەت -لە خوێندنەوە( )بەشی بە دەدەی گرنگی

ژوری دانیشتن.- خۆت زۆر بخوێنەوە چەندە سودی بۆ تۆ الساییت چونكە ئەو، بۆ ،ئەوەندەش هەیە

ئە كاتەوە .- وەاڵمی پرسیارەكانی منداڵەكەت بدەرەوە

و خۆشت پرسیاری لێ بكە.بابەت و كتێب خوێندتەوەی كاتی لە -داوای پوختەی لێ بكە )بەكورتی پێی بڵێ

دەربارەی چی بوو(.

ڕۆشنا ڕه شید

مندااڵن جیاوازن لە حەزو ئارەزووەكانیان ، هەندێ منداڵ خۆیان بەشێوەیەكی سروشتی خوێندنەوە و دەكەن خوێندنەوە بە حەز بەشێكە لە خولیاكانیان ، بەاڵم هەندێ منداڵ ژیانیان لە ئەگەر یە نی گرنگ بەالیانەوە

كتێبێكیان هەبێت یان نا.ئەبێ باوكان و دایك گرنگە ئەوەی بەاڵم بكەن خوێندنەوە پێویستە كە بزانن ئەمە بەبەشێك لە حەزو ئارەزووی منداڵەكانیان . ئەبێت وا لە منداڵەكانیان بكەن لەگەڵ كتێب

هاوڕێ بن و خۆشیان بوێ .بە حەز منداڵ هەندێ یە چی هۆی *

خوێندنەوە ناكەن ؟- خوێندنەوە بێزاركەرە .

- خوێندنەوە كاتێكی زۆرمان لێ ئەگرێ و كاتی یاریكردنمان نابێت.

- خوێندنەوە واتە ئاقڵ دانیشتن . ، ئامۆژگاریە هەمووی خوێندنەوە -

كتێبەكان دەڵێن نابێت هیچ بكەین .- كتێبەكان درێژن .

كتێبیان منداڵ هەندێ یە چی هۆی *خۆشدەوێ و حەز بە خوێندنەوە دەكەن ؟

- خوێندنەوە دڵخۆشكەرە .- خوێندنەوە بەرەو ڕێگەی ژیریمان دەبات

.

- خوێندنەوە هاوكاریمان دەكات بۆ ئەوەی داهێنەربین .

بەشوێنی دەكات ئاشنامان خوێندنەوە -جیاوازو شێوازی ژیانی جیاواز لە جیهاندا .

ووشەمان زۆرترین فێری خوێندنەوە -دەكات ،زمانم پاراو ئەكات .

* خوێنەری چاك لەكوێ دروست دەبێت ؟خۆشەویستی مناڵ بۆ كتێب و خوێندنەوە دایك لەالیەن ئەبێت دروست ماڵ لە پێیان وباوكان دایك زۆربەی ، باوكیانەوە دروست لە بەرپرسیارە مامۆستا كە وایە الی یە خۆشەویستی جۆرە ئەو كردنی دایك وەك ناتوانێ مامۆستا بەاڵم منداڵ، منداڵ الی كتێب بۆ خۆشەویستی باوك و دروست بكات . چونكە منداڵ سودەكانی ئەو چیرۆكانەی لەیاد ئەمێنێت كە دایك و باوك لەكاتی خەوتن بۆی دەگێڕنەوە وئەو كاتانەی كە لە گەڵ هاوڕێ و خوشك و براكانی لە ماڵ دادەنیشێ ئەخوێنێتەوە و كتێب ئەگۆرێتەوە، هەموش لە دەمێنێتەوە. منداڵ زەینی لە دایكو الیەن لە كە ئازادیەیە ئەو گرنگتر باوكیەوە لە ماڵ پێی ئەدرێ بۆ خوێندنەوە ، ئەكات پێ حەزی خۆی كە شتێك هەر خوێندنەوەی بۆ هاندەدرێت ئەوەش لەگەڵ خوێنەری ئەوەی بۆ هۆكارن ئەمانە هەمو باش لە ماڵ دروست ببێت نە لە قوتابخانە.

دەبێت بۆیە یەكتر لە جیاوازن مندااڵن

ڕێگای هەوڵدانیش لەگەڵیاندا جیاواز بێت ئەو رێگایەی كە لە گەڵ منداڵێك دەدرێت ڕەنگە منداڵێكی تر سوودی لێ وەرنەگرێت . بۆیە بناسن منداڵەكەیان باوكان دایكو پێویستە باشترین مندالەكەت كەسایەتی ناسینی .لەسەر راهێنانی بۆ دەدات پیشان ڕێگات بزانین ئەوە ئەبێ هەمومان خوێندنەوە. نوسین و خوێندنەوە پرۆسەكانی هەریەكە بدرێت ئەنجام دیاریكردن وازی بە ئەبێت لەگەڵ منداڵ . كاتێ كەسایەتی منداڵەكەت زانی و ئاشنابووی بە ئارەزوەكانی ئەو كاتە بۆ هەڵبژێری ستراتیژ باشترین دەتوانی لێ وای و كتێب هاوڕێی بە بیكەی ئەوەی بكەی بە درێژایی تەمەنی خوێندنەوەی خۆش بوێت . كە ئەوەش بە بەهاترین خەاڵتە كە لە هەمو ژیانت پێشكەشی منداڵەكەتی دەكەیت

.)3-5( سااڵن تەمەنی )سەرسوڕمان(

ئەم تەمەنە ناو دەنرێت تەمەنی سەرسورمان ,چونكە لەو تەمەنەدا مناڵەكان هەمیشە لە دەسوڕمێ , سەریان دەبنەوەو ورد شتەكان بۆ گونجاوە قۆناغێكە قۆناغە ئەو بۆیە ئەوەی منداڵەكەت ئاشنا بكەی بە چیرۆك , ئەوانیش لەو تەمەنەدا لە ئامادەباشیدان بۆ گوێگرتن و وردبوونەوە . ئەبێت لەو تەمەنەدا دەست نوسین مومارەسەی منداڵەكانمان پێ بكەین لە رێگەی وێنەكێشان, زۆرگرنگە

چی‌بکه‌ین‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌منداڵه‌کانمان‌کتێب‌و‌خوێندنه‌وه‌یان‌خۆشبوێت؟

3637

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

كه‌‌‌هه‌ناسه‌تله‌‌كاڵوڕۆژنه‌ی‌ماچێكه‌وه‌تێكه‌ڵ‌به‌‌هه‌ناسه‌ی‌من‌بوو

له‌و‌ساته‌وه‌چوار‌قه‌سڵه‌ی‌جه‌سته‌م‌گۆڕاوه‌..

ناوبه‌ناو‌به‌بێ‌‌هیچ‌له‌رینه‌وه‌یه‌كبه‌رزاییه‌كانی‌بێده‌نگیم‌

هه‌ره‌س‌دێنن‌وئارامشم‌

ده‌بێ‌‌به‌ژێر‌ته‌پوتۆزی‌دووریته‌وه‌..سروشتم‌وه‌ها‌گۆڕاوه‌

هیچ‌خه‌ونێكی‌تازه‌پێگرتوومچاوه‌ڕێی‌خۆزگه‌‌ریش‌سپییه‌كانم‌ناكا

له‌‌چۆمی‌ته‌نهاییم‌بپه‌ڕنه‌وه‌..قه‌سڵه‌كانی‌جه‌سته‌م‌گۆڕاون‌گۆڕاو

جارجاره‌‌خه‌یاڵێكبه‌سه‌ر‌په‌رژینی‌ئه‌ندێشه‌مدا‌

بازده‌دات‌وكلیل‌له‌‌زمانم‌ده‌دزێ‌..

جاروباربێئه‌وه‌ی‌له‌ژێر‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌هیچ‌هه‌ورێكدا‌بن

په‌نجه‌كانم‌له‌‌ترسانا‌شێت‌ده‌بن‌وئه‌و‌وشه‌‌بۆنخۆشانه‌‌ده‌قرتێننكه‌‌به‌‌لێومه‌وه‌‌سه‌وزبوون..

زۆر‌جاران‌بایه‌كی‌سیحربازی‌توكنده‌مباته‌وه‌‌ناو‌مناڵییم‌و

له‌وێ‌وشه‌ی‌ڕه‌ق‌ڕه‌قم‌پێده‌گرێته‌‌كۆتره‌كان..

رۆژ‌نارۆژێك‌بێئه‌وه‌ی‌هیچ‌شنه‌بایه‌كی‌قسه‌خۆش‌رووم‌تێكاله‌به‌ر‌خۆمه‌وه‌‌ووڕێنه‌‌ده‌كه‌م‌و‌پێده‌كه‌نم..

بێئه‌وه‌ی‌هیچ‌تۆفانێكی‌هاروهاج‌قوڕاویمكا‌تووڕه‌‌ده‌بم..بێئه‌وی‌هیچ‌الفاوێكی‌غه‌مبار‌

ئاوازی‌دانابێ‌‌بۆمگۆرانی‌بۆ‌گریان‌ده‌ڵێم..

له‌خۆڕا..هه‌ر‌له‌خۆڕا‌شوێنپام‌رۆده‌چێ‌..

نۆبه‌ره‌ی‌شیعرێكی‌تازه‌مله‌‌ئامێزی‌هه‌تاودا‌له‌بارده‌چێ‌..

یاده‌وه‌رییمله‌نامه‌یه‌كی‌داخراوی‌خه‌زاندا‌گرمۆڵه‌‌ده‌بێ‌..له‌شانی‌زه‌مین‌له‌رزه‌یه‌كه‌وه‌‌رۆحم‌هه‌ڵده‌په‌ڕێ‌..

هه‌میشه‌..‌گوێم‌له‌‌قوڵپی‌بوركانێكه‌‌له‌ناو‌دڵما

ئه‌گه‌ربێ‌‌و‌بته‌قێته‌وه‌دڵنیابه‌‌كه‌‌هه‌ردووكمان

له‌ناو‌قرچه‌قرچی‌خۆشه‌ویستیی‌وكه‌فوكوڵی‌ئه‌م‌عه‌شقه‌دا

گڕ‌ده‌گرین‌و‌ده‌توێینه‌وه‌‌ئه‌ی‌نازه‌نین..

كه‌هاتی‌‌وه‌ك‌پایز‌وه‌ره‌‌هیچ‌كااڵیه‌ك‌له‌بااڵی‌‌خۆت‌مه‌ئاڵێنه‌‌

چه‌پكێك‌له‌‌نێرگسی‌‌پرچ‌و‌دوو‌گه‌اڵی‌پانی‌‌ڕوخسارو‌

دوو‌لیمۆش‌له‌گه‌ڵ‌خۆت‌بێنه‌‌كه‌‌هاتی‌‌وه‌ك‌پایز‌وه‌ره‌‌مه‌ڵێ‌ته‌مه‌ن‌تێپه‌ڕیوه‌و

دڵ‌ئاره‌زوی‌‌جێژوان‌ناكه‌م‌مه‌ڵێ‌گه‌ر‌نمه‌‌شه‌ونمی‌شه‌وانیش‌بم‌

سه‌رو‌سینگی‌‌گه‌اڵیه‌كی‌‌كه‌وتوی‌‌پایزێك‌ته‌ڕناكه‌م‌

تۆ‌كه‌ئێستا‌چه‌شنی‌‌كامه‌ی‌‌گۆچانه‌كه‌ی‌‌ده‌ستی‌‌منی‌‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌ئاوێنه‌كه‌ی‌‌دڵی‌‌خۆم‌دا

هه‌ر‌به‌هاره‌كه‌ی‌‌جارانی‌‌و‌له‌چاوما‌جوانترین‌ژنی‌‌كه‌‌هاتی‌‌وه‌ك‌پایز‌وه‌ره‌‌

باپرچت‌وه‌ك‌شه‌وی‌‌یه‌ڵدا‌درێژو‌ڕه‌ش‌هه‌ردو‌چرای‌‌چاوه‌كانت‌وه‌ك‌ئاسمانی‌‌ئێوارانی‌‌ئه‌و‌به‌هاره‌ی‌‌له‌‌دڵمایه‌‌

ئاوا‌ساماڵ‌و‌شین‌و‌گه‌ش‌به‌ژنت‌چه‌شنی‌‌چناره‌كه‌ی‌‌به‌رده‌می‌‌دێ‌‌

چۆن‌له‌كااڵی‌‌ئاودامانی‌‌گه‌اڵكانی‌‌ڕووت‌بۆته‌وه‌‌‌وابگه‌‌جێ‌‌مه‌ڵێ‌‌تۆ‌ئه‌و‌كێوه‌‌به‌رزه‌ی‌‌

كانیاوی‌‌بناره‌كانت‌وشك‌بووه‌‌دارستانی‌‌قژی‌‌سه‌رت‌به‌فر‌داگیری‌‌كردووه‌‌

دڵنیابه‌‌ئێستاش‌هه‌رگیز‌نابم‌به‌خۆم‌تا‌به‌‌چنگی‌‌ڕشه‌بای‌‌ده‌می‌‌پایزێك‌

گه‌اڵی‌بااڵكه‌ت‌نه‌وه‌رێ‌‌و‌شنه‌بایه‌ك

بۆنی‌‌عه‌تری‌‌جه‌سته‌ی‌‌ڕوتت‌نه‌هێنێ‌‌بۆم‌....

ئارام‌حه‌سه‌ن

كه‌هاتی‌‌وه‌ك‌پایز‌وه‌ره‌

‌به‌كر‌پشده‌ری‌‌

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ

لێدێ‌‌.!ئه‌من‌سه‌رای‌‌ئه‌و‌باڵنده‌‌دوورانه‌ش‌بووم

به‌بێ‌‌ئاسمان‌مسافر‌بوون‌به‌بێ‌‌ئاسمان‌پڕ‌فڕین‌بوون‌...

ئێسته‌‌ده‌زانم‌چه‌ند‌قورسه‌كاتێ‌‌عه‌رشی‌‌ته‌ڕی‌‌بارین‌له‌زمستان‌توڕه‌‌ده‌بێ‌‌و

خاك‌سوورایی‌‌تیا‌نامێنێ‌‌وچرۆكانیش‌به‌ده‌م‌نزوله‌ی‌‌سوبحه‌وه‌‌وشك‌هه‌ڵدێن‌.

ئه‌وه‌‌منم‌له‌‌غه‌زه‌لی‌‌ته‌نیایما‌بۆنی‌‌دۆڕاندنم‌لێدێ‌‌وله‌‌جێی‌‌شیعر‌پاییز‌دڵنه‌واییم‌ئه‌كا‌..

ده‌نا‌كوا‌سوره‌تی‌‌ئه‌وینسوێندی‌‌درۆ‌و‌عیشقی‌‌درۆی‌‌تیا‌ئه‌بینرێ‌‌!

وای‌‌خودایه‌‌..‌چه‌ند‌لێك‌دوورینمنێك‌مودمین‌به‌‌باخه‌كانی‌‌ڕێحانه‌‌و

ئه‌وێك‌مردووی‌‌به‌ر‌شه‌تاوی‌‌ماڵی‌‌هه‌وه‌س‌.وای‌‌خودایه‌‌..

وا‌له‌‌عه‌زره‌ت‌شینی‌‌باده‌مساقی‌‌بۆته‌‌قومێ‌‌شه‌راب‌..‌نه‌كه‌س‌لێوی‌‌پیائه‌هێنێ‌

نه‌‌ده‌ستنوێژێكی‌‌لێئه‌گرن‌،ئه‌ی‌‌پێم‌ناڵێن‌ئه‌م‌دیرۆكه‌‌چ‌مه‌حشه‌رێك‌وێنه‌‌ئه‌كا

چ‌مانشێتێك‌له‌‌خۆئه‌گرێ‌‌؟تا‌هه‌نوكه‌ش‌چاوم‌پڕه‌‌له‌گله‌یی‌..

ده‌ڵێ‌‌ڕۆژێ‌‌له‌و‌ڕۆژانه‌ی‌‌تریقه‌مان‌وه‌كو‌نه‌وڕه‌س‌زه‌ریای‌‌ئه‌بڕی‌

نه‌تهێشت‌گڕی‌‌ڕووانینم‌هه‌موو‌جه‌سته‌ت‌بسوتێنێ‌‌..نه‌تهێشت‌ئاله‌و‌بێده‌نگییه‌داسپێده‌یه‌ك‌له‌خه‌و‌بكه‌ین‌.

هه‌رچه‌ند‌ئه‌كه‌م‌ناچمه‌وه‌‌سه‌ر‌ئه‌و‌جادانه‌ی‌‌یه‌كه‌م‌پیاسه‌ی‌‌هه‌ردووكمانی‌‌لێ‌‌سه‌وز‌بووتا‌پێی‌‌بڵێم‌..‌چیتر‌ته‌ڕ‌نابی‌‌به‌‌ماچ‌و‌

چیتر‌شین‌نابی‌‌له‌‌گه‌مه‌ی‌‌ئه‌ودوو‌په‌ڕه‌سێلكه‌ی‌‌كه‌واتا‌دره‌نگان‌نه‌یانده‌هێشت‌له‌‌ڕه‌هێڵه‌ی‌‌ته‌نیاییتدا

بۆسه‌رخه‌وێك‌وه‌نه‌وز‌بده‌ی‌‌..وه‌كو‌ڕه‌شیی‌‌ئه‌و‌هه‌ورانه‌ی‌‌به‌سه‌رمانه‌وه‌‌توڕه‌ن‌و

هه‌ر‌نـــــابارن‌،ده‌شێ‌‌منیش‌نامه‌یه‌كم‌ده‌ست‌ئه‌هلی‌‌پاییز‌كه‌وتبێ‌،

بۆیه‌‌چاوم‌هه‌ڵوه‌ریوه‌‌وبه‌‌ڕۆژی‌‌ڕوون‌ڕێ‌‌نابه‌مه‌‌سه‌عاده‌تی‌‌ماڵی‌‌سپی‌‌ئه‌و‌

مه‌النه‌ی‌عیشقیان‌به‌‌سه‌وزی‌‌هه‌رێز‌و‌نه‌فه‌سیان‌به‌باران‌ئه‌چێ‌‌

!..هه‌موو‌عومرم‌به‌خشی‌‌به‌‌)با(‌و

ڕۆژێ‌‌نه‌متوانی‌‌تێر‌بفڕمتا‌له‌گمه‌ی‌‌ئه‌و‌كۆترانه‌ش‌حاڵی‌‌ببم

باس‌له‌‌شیرینی‌‌سه‌فه‌ر‌و‌ده‌ست‌به‌‌گه‌مه‌ی‌‌مردن‌ئه‌كه‌ن‌...

له‌م‌زه‌مه‌نی‌‌بێ‌تریفه‌‌و‌ئا‌له‌م‌مه‌وجه‌‌بێڕه‌نگه‌دا‌..‌‌وای‌‌خودایه‌..‌عیشق‌چۆن‌

گه‌وره‌‌ئه‌بێ‌‌!قه‌ده‌ر‌چۆن‌ئه‌كوژرێ‌‌!‌

شیعر‌له‌‌كوێ‌‌خه‌نده‌‌ئه‌گرێ‌‌ونیشتمان‌چۆن‌به‌‌عه‌تری‌‌ئاو‌ته‌ڕ‌ئه‌نوێنێ‌‌!

تازه‌‌ناگه‌ین‌به‌‌زه‌ریفی‌‌و‌به‌‌سورایی‌‌ئه‌و‌سێوانه‌ی‌له‌‌ستیانی‌‌هه‌رزه‌ییه‌وه‌‌داوه‌رین‌و

به‌به‌رچاومانه‌وه‌‌قاژ‌كران‌..تازه‌‌ناگه‌ین‌به‌‌گێالسی‌‌ئه‌و‌حه‌زانه‌ی‌له‌چیمه‌نی‌‌دڵمانه‌وه‌‌بۆن‌گرتنی‌‌و

له‌ودیو‌ماڵی‌‌سوتانه‌وه‌‌له‌‌پیرێتییات‌ئه‌ڕوانی‌‌..ئاخر‌ئێمه‌‌به‌دووڕییانێكا‌ڕۆیشتین‌تا‌چاوبڕكا

هه‌ر‌زه‌رده‌خه‌نه‌ی‌‌ته‌ریب‌وهه‌ر‌قه‌صیده‌ی‌‌سه‌ربڕاوو‌..‌چڵی‌‌وه‌ریوی‌‌گومان‌بوو

ئیتر‌ئه‌بێ‌‌چاوه‌ڕوانیی‌‌چ‌كۆتاییه‌ك‌بكه‌مله‌م‌سه‌ره‌تا‌زه‌رد‌بووه‌دا‌..؟

ده‌بێ‌‌عه‌ده‌م‌فڕێمباته‌‌كام‌ئه‌تڵه‌سی‌‌ئاهاته‌وه‌‌كه‌‌گۆرانی‌‌تیا‌حه‌رامه‌‌و

عیشق‌ژه‌هر‌و‌كوفری‌‌سووره‌‌؟گه‌روا‌بڕوا‌له‌‌قه‌فه‌زی‌‌خڵته‌ی‌‌خاكیش‌دێمه‌‌ده‌رێ‌‌و

حیكایه‌تێك‌ئه‌نووسمه‌وه‌پڕبێ‌‌له‌‌پاییزی‌‌ئه‌وو‌سه‌رڕێژبێ‌‌له‌‌غه‌یبه‌تی‌‌خۆم

تا‌هیچ‌كه‌سێ‌‌له‌هه‌نجیری‌‌ئه‌وین‌نه‌خواو‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شه‌ڕ‌نه‌باته‌‌دیوه‌خانی‌‌ماڵی‌‌شیعر‌.

‌‌‌‌‌‌بێستون‌حه‌سه‌ن

ئه‌م‌هه‌موو‌گوناهه‌‌به‌من‌نانوسرێته‌وه‌عاده‌ت‌نییه‌

گوڵێك‌له‌ودیو‌په‌نجه‌ره‌كانه‌وه‌‌سیس‌ببێ‌وباران‌پرسه‌ی‌‌بۆ‌بگێڕێ‌‌..

ڕه‌نگه‌‌ئیتر‌ئه‌و‌قاسیدانه‌ش‌نه‌بینینه‌وه‌كه‌‌هه‌واڵی‌‌سوتاندنی‌‌به‌یته‌كانی‌‌نیشتمانیان‌

بۆئه‌هێناین‌.ئێسته‌ش‌له‌به‌رچاومه‌‌،

مه‌غریبێكی‌‌دره‌نگ‌هاتی‌‌و‌له‌دووره‌وه‌به‌ده‌ستێكت‌پیاڵه‌یه‌ك‌شه‌رمی‌‌نارنجی‌‌و‌به‌وی‌‌

كه‌شتكۆمه‌ڵێ‌‌حه‌رفی‌‌لێك‌پچڕاو‌،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌

له‌دامێنی‌‌شیعرێكه‌وه‌‌هه‌ڵوه‌ریبێ‌‌وپێتنه‌كرابێت‌كۆیكه‌یته‌وه‌

نزیك‌بوویته‌وه‌‌و‌پێت‌وتم‌:ئه‌وه‌‌هاتووم‌چیتر‌نزا‌نابه‌مه‌وه‌‌به‌ر‌تارمایی‌‌

و‌حه‌زه‌كانم‌له‌‌ڕه‌شپۆشی‌‌دێنمه‌‌ده‌رێ‌‌..

تاچاو‌بڕكا‌هه‌رجه‌فا‌..‌هه‌ر‌ئاهات

چیتر‌خه‌ون‌به‌دارچواله‌و‌به‌بۆنكردنی‌‌ئه‌و‌نێرگزانه‌وه‌‌نابینم

له‌شیعره‌كانتا..‌چه‌شنی‌‌سه‌راب‌خۆیان‌ئه‌نواند‌.ڕه‌نگه‌‌ئه‌وده‌م‌كه‌س‌به‌وێنه‌ی‌‌ئێمه‌‌موحتاج

به‌‌ئه‌وین‌و‌به‌سه‌فه‌ری‌‌)با(‌نه‌بوبێ‌‌..وه‌لێ‌‌ئێسته‌‌له‌ودیو‌هاژه‌‌و‌

له‌ودیو‌بۆنی‌‌میناكانه‌وه‌‌ده‌نگت‌دێ‌‌.خه‌تایه‌ك‌ئه‌تنووسێته‌وه‌ته‌ژیی‌‌به‌كوشتنی‌‌ماچ‌و

به‌و‌ڕۆژانه‌ش‌جریوه‌مان‌ئه‌گه‌ییه‌ئه‌ودیو‌سنووره‌كانی‌‌ئاوابوون‌.

تۆ‌له‌بۆنی‌‌شیعرێكمه‌وه‌‌گوڵت‌ناسی‌‌وله‌‌)نسێ‌(مه‌وه‌‌تێگه‌یشتی‌

سه‌فه‌ر‌به‌پانتایی‌‌عیشق‌و‌گه‌ڕان‌به‌دوی‌سوره‌ته‌كانی‌‌ژیاندا‌چه‌ند‌نهێنییه‌كی‌‌به‌تامه‌كاتێ‌‌ئاشنای‌‌جوتبوونێك‌بیت‌،‌له‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌

له‌هۆش‌چوونا‌.هه‌موو‌موعجیزه‌كانی‌‌زه‌مه‌نم‌دی‌‌و

هه‌موو‌توله‌ڕێیه‌كانی‌‌میحنه‌تم‌ته‌ی‌‌كرد‌وته‌نیایم‌به‌ته‌نافی‌‌كوڕێنیه‌وه‌‌جێهێالَ‌،هه‌ر‌بۆئه‌وه‌ی‌‌غرور‌به‌‌جوانیت‌نه‌زانێ‌‌وخه‌یاڵ‌گه‌مه‌ی‌‌عه‌یب‌ئاسات‌له‌ال‌نه‌كا‌

به‌حه‌قیقه‌ت‌.من‌ئه‌مزانی‌‌تۆ‌به‌چه‌شنی‌‌ئه‌و‌گوالَنه‌‌عاشق‌

نه‌بووی‌كه‌‌وه‌رینیان‌له‌ودیو‌وێستگه‌كانی‌‌پاییزه‌وه‌‌

هه‌ڵگرتووه‌‌.ئیدی‌‌چه‌شنی‌‌خڵته‌ی‌‌پاش‌ئه‌و‌باراناوه‌ین

شۆڕده‌بینه‌وه‌‌نێو‌گه‌رووی‌‌جۆگه‌كانی‌‌پشتی‌‌عه‌ده‌م‌،

نه‌‌كانییه‌ك‌باسمان‌ئه‌كا‌و‌نه‌‌ڕه‌وه‌زێكئه‌مانباته‌وه‌‌بۆالی‌‌خۆی‌‌.

سه‌حه‌رانێك‌گوێمان‌شلنه‌كرد‌بۆ‌خونچه‌‌وله‌پرسه‌ی‌‌په‌روانه‌یه‌كدا‌ئاوگێڕ‌نه‌بووین‌،

تا‌شیعر‌لێمان‌یاخی‌‌بوو‌،تا‌خودا‌پشتی‌‌لێكردین‌..

تۆ‌بڕوانه‌‌..‌من‌له‌و‌په‌ڕی‌‌كوچه‌كانی‌‌بێهوده‌ییداچۆن‌بێ‌‌په‌روا

چاو‌له‌‌ئاسمان‌توند‌ئه‌كه‌م‌و‌به‌بێ‌‌نه‌وا‌ڕۆژم‌

2013

ی ایز

ی پ)1

ه )مار

ژ