parazitolojiye giriş ve...
TRANSCRIPT
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Parazitoloji AD.
Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma
Prof. Dr. Salih KUK
AMAÇ VE ÖĞRENİM HEDEFLERİ
Parazit nedir ve önemi
Parazitlerin sınıflandırılması
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 2
KAYNAK KİTAP TANITIMI
Tıbbi Parazitoloji
Pratik Uygulama Klavuzu
DERS NOTLARI: http://parazitoloji.erciyes.edu.tr/
Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si. Süleyman YAZAR, Salih KUK, Özlem MİMAN, Gülendame SAYGI Erciyes Üniversitesi Yayınları No:206 . Kayseri, 2016
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 3
KAYNAK KİTAP TANITIMI
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 4
KAYNAK KİTAP TANITIMI
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 5/35
KAYNAK KİTAP TANITIMI Tıbbi Parazit Hastalıkları
Prof. Dr. M. Ali ÖZCEL
Unat’ın Tıp Parazitolojisi Prof. Dr. Ekrem Kadri UNAT
PUBMED, Web of Science, Scopus İNTERNET BİLGİYE ERİŞİM / BİLGİ KAYNAKLARI
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 6
TEMEL KAVRAMLAR Simbiyoz
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 7
Parazit: Hayatının bir kısmında ya da tüm hayatı
boyunca kendinden büyük bir canlının üzerinde veya içinde (vücut boşlukları, dokular, hücreler) yaşayan, orada gelişip çoğalabilen ve daima zarar veren canlılardır.
Parazitlik: Parazitin konak vücudunda yerleşerek onun zararına olacak şekilde bir hayat sürdürmesine parazitlik denir.
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 8
Parazitoloji
Parazit, konak ve parazit-konak ilişkisini inceleyen bilim dalına PARAZİTOLOJİ denir.
Parazitoloji ilgilendiği alana göre üçe ayrılarak incelenir. 1.Tıbbi Parazitoloji: İnsan ile insanın hayvansal parazitleri
arasındaki ilişkiyi, bu parazitlerin tıp ve toplum için önemini inceleyen bilim dalıdır.
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 9
Parazitoloji
2.Veteriner Parazitoloji: Evcil hayvanlar ile bu hayvanların hayvansal parazitleri arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. 3.Zirai Parazitoloji: Tarım ve orman bitkileriyle bu bitkilerde yerleşen ve parazitlenen hayvansal parazitler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır.
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 10/35
Parazitler ve parazitlerin etken oldukları
hastalıklar; Morfoloji Hayat döngüsü Epidemiyoloji Patogenezi İmmünoloji Klinik
Parazitoloji ne ile ilgilenir?
• Tanı • Tedavi • Korunma/Kontrol • Aşı çalışmaları
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 11
Parazitoloji’de Sınıflandırma
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 12
Parazitoloji (ökaryotik mikrobiyoloji) üç ana bölüme ayrılır.
Protozooloji (Bir hücreli hayvansal canlılar)
Helmintoloji (Solucanlar)
Artropodoloji (Eklem bacaklılar)
Parazitoloji’de Sınıflandırma
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 13
PARAZİTOLOJİ
1. PROTOZOOLOJİ
2. HELMİNTOLOJİ
3. ARTROPODOLOJİ
Protozooloji
Protozooloji yani tek hücreliler bilimi,
Protos Yunanca ilksel anlamında
Zoos bu grubun hayvansal özelliğine
Logos bilim anlamında
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 27-31)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 15/35
Protozooloji Hollandalı, Antony van Leeuwenhoek Kumaş tüccarı tezgahtarı Yağmur damlasını, kendi dışkısını, diş kirini ve daha
pek çok materyali kendi yaptığı mikroskopta incelemiş,
Hem yazı hem de çizimleriyle kağıda dökmüştür Londra’daki Royal Society’e bildirmiş Giardia intestinalis, kendi dışkısında görerek ilk
tanımlayan
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 27-31)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 16
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 17
SINIFLANDIRILMASI TARTIŞMALI
PATOJENLER
Blastocystis sp.,
Microsporidia sp.
Pneumocystis jirovecii
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 18
Protozoonlar Protozoonların özgür yaşayanların yanında,
parazitik yaşayanları da vardır Protozoonların hepsi endoparazit
Protozoonların Yapısı 1.Plazma zarı 2.Sitoplazma 3.Çekirdek
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 27-31)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 19
Protozoonların Fizyolojisi 1. Hareket 2. Beslenme 3. Metabolizma 4. Sekresyon 5. Boşaltım 6. Üreme fonksiyonları
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 27-31)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 20/35
Protozoonlar 1.Hareket Organellerine Göre
1- Sarcodina ( Pseudopodlular) (Entamoeba) 2- Flagellata ( Kamçılılar) (Trypanosoma, Giardia) 3- Sporozoa (Sporlular) (Toxoplasma, Plasmodium) 4-Cilliophora (Kirpikliler) (Balantidium coli)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 21
Protozoonların Fizyolojisi 2. Beslenme Cins ve türe bağlı olarak, farklı şekillerde Vücut yüzeyinden ozmozla alınmasına emilim
(absorbsiyon) Yalancı ayaklar yardımıyla alınmasına pinositoz Katı besin maddeleri ise ya yalancı ayakların
yardımıyla (fagositoz) Hücre ağzı (sitostom) denilen özel yapı (B.coli) Sindirim, besin vakuollerinde gerçekleşir Protozoon bu yollardan birini veya birkaçını
kullanarak beslenir.
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 22
Protozoonların Fizyolojisi 3.Metabolizma Protozoonlar enerjilerini fermantasyon ve
oksidasyonla sağlar Aerop veya anaerop Genellikle kanda ve dokularda yaşayanlar aerop Bağırsakta yaşayanlar anaerop
Cins ve türe göre değişmekle birlikte, protozoonlar
karbohidrat, yağ ve proteinleri parçalayan enzimlere de sahiptirler.
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 23
Protozoonların Fizyolojisi 4.Sekresyon, 5.Boşaltım 4.Sekresyon: protozoonlar yapı ve fonksiyon yönünden; gazlar, renkli maddeler, toksik maddeler…
5.Boşaltım: Ya difüzyon yoluyla vücut yüzeyinden veya sitopig denilen hücre anüsünden dışarı atılır Bazı tek hücrelilerde bulunan kontraktil vaküoller
de boşaltım işlevi gorurler. Naegleria ve Acanthamoeba cinsi amiplerde Kirpikli Balantidium coli’de
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 24
Protozoonların Fizyolojisi 6.Üreme 1.Eşeyli üreme 2.Eşeysiz üreme Bazı protozoonlarda bunlardan sadece biri Diğerlerinin hayat döngüsünde (özellikle
Apicomplexa grubunda) eşeyli ve eşeysiz üreme dönemleri birbirini takip eder
Bazılarında bu iki tip çoğalma tek konak vücudunda gerçekleşirken (Toxoplasma gondii / kedi)
Bazıları da her bir çoğalma tipini farklı konak vücudunda gerçekleştirir (Plasmodium / insan ve sivrisinek)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 25/35
Helmintler (Solucanlar)
Yuvarlak Solucanlar
1- Nematodlar (Ascaris, Wuchereria)
Yassı Solucanlar
2- Sestodlar
(Taenia, Echinococ)
3- Trematodlar (Schistosoma, Fasciola)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 26
07.12.2015 27
Helmintler
Bu 3 ana grubun dışında
Annelida (Sülükler) ve Acanthocephala gruplarında da,
insanda parazitlenen cins ve türler bulunmaktadır. Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 244-245)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 28
Helmintler (Solucanlar) Makroskobik, çok hücreli, bilateral simetrili, kasları
çizgisiz ve eklemli eklentileri olmayan canlılardır
Helmintler genelde; sindirim, boşaltım, üreme ve sinir sistemleri
Fakat bazı helmintlerde (sestodlarda) sindirim sistemi bulunmaz
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 142-146)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 29
Artropodlar (Eklembacaklılar)
Hayvan gruplarının içinde en kalabalık olanıdır
Bilateral simetrili, hakiki vücut boşlukları bulunan Vücutları kitinsel bir dış iskeletle örtülü Omurgasız canlılar
Sindirim sistemleri ağızla başlar, anüsle sonlanır Bu sistemin yapısı eklembacaklıların vektör rolü
oynayıp oynamamasında birinci derecede rol oynar
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 30/35
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 31
Artropodlar
Akrep Uyuz böceği Kene
Tatarcık Sivrisinek Bit
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 32
Insecta
Insectanın başlıca özellikleri; Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç
farklı kısımdan oluşur Başlarında bir çift anten vardır. Erişkinleri 3 çift bacaklıdır Bacaklar ve varsa kanatlar göğüse bağlanırlar
Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 251-255)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 33
Arachnida
Arachnidanın başlıca özellikleri; Vücutları baş-göğüs ve karın olmak üzere iki
farklı kısımdan oluşur Başlarında bir çift keliser vardır. Erişkinleri 4 çift bacaklıdır. Kanat yoktur. Kaynak: Saygı’nın Temel Tıbbi Parazitoloji’si (Sayfa 251-255)
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 34
Parazit nedir?
Parazitlerin sınıflandırılması
http://parazitoloji.erciyes.edu.tr/ https://twitter.com/eruparazitoloji
ÖZET
07.12.2015 Parazitolojiye Giriş ve Sınıflandırma / S. KUK 35