PARAJA PARAJA dhe dhe

SISTEMI BANKARSISTEMI BANKAR

PARAJAPARAJA

Në të kaluarën paraja kishte forma të ndryshme Në të kaluarën paraja kishte forma të ndryshme dhe ishte e punuar nga materialet e ndryshme.dhe ishte e punuar nga materialet e ndryshme.

TTramprampa.a. Sot paraja është mjeti i vetëm ligjor i këmbimit Sot paraja është mjeti i vetëm ligjor i këmbimit

të mallrave dhe shërbimeve. të mallrave dhe shërbimeve.

Paraja dhe gjeneza historike e sajParaja dhe gjeneza historike e saj

Zanafilla e paraqitjes së parave është e lidhur me qytetet greke të Azisë së Vogël dhe rajonin e Egjeut në shek. 7 para Krishtit.

Në tregtinë para shgfaqjers së parasë shitja e mallrave bëhej

duke shëndrruar mallrat në kopetë e bagëtive, qetë, dele etj.

Paraja e punuar nga metalet e çmuara është quajtur monetë.

Që nga fundi i dytë i shek. 20 në qarkullim paraqitet vetëm paraja nga letra dhe legurat.

Paraja dhe gjeneza historike e sajParaja dhe gjeneza historike e saj

Gjatë kGjatë kohës së quajtur “standardi i arit", banknontat janë zëvendësuar (këmbyer) lirisht për ar në Bankën Qendrore..

Institucionet e Bretenvudid: FMN dhe Banka Botërore, me këtë rast ndikoi në vendimin që vetëm dollari të merr menjëherë statusin e valutës kryesore. Konvertibile.

Koncepti i FMN-së nënkupton vetëm mundësinë e zëvendësimit të parasë së brendshme për para të huaj, por jo zëvendësimin me ari.

Funkcionet e ParasëFunkcionet e Parasë

Paraja si Paraja si Mjet këmbimi Mjet këmbimi Mjet Mjet për ruajtjen e vlerës për ruajtjen e vlerës dhe dhe Njësi përllogaritjeje (kontabiliteti) Njësi përllogaritjeje (kontabiliteti)

Funkcionet e ParasëFunkcionet e Parasë

Sikur mos ishte paraja si do të ishit në gjendje Sikur mos ishte paraja si do të ishit në gjendje për të blerë për të blerë mëngjes?mëngjes?

Paraja si mjet këmbimiParaja si mjet këmbimi. . Ekonomia e tregut. Ekonomia e tregut.

Paraja duhet të jetë prezente fizikishtë. Paraja duhet të jetë prezente fizikishtë. Paraja në funksion të ruajtjes së vlerësParaja në funksion të ruajtjes së vlerës

Mekanizmi i konvertimiMekanizmi i konvertimit të t të të ardhuravetë ardhurave aktuale aktuale në në prokurimprokurim në të ardhmennë të ardhmen..

Paraja më së shpeshti shërben si standardParaja më së shpeshti shërben si standard masë e vlerës për të krahasuar vlerën e tregut të mallrave të

ndryshme.

Paraja si mjet këmbimiParaja si mjet këmbimi Vlera koresponduese të cilën blerësit iu japin shitësve kur iu Vlera koresponduese të cilën blerësit iu japin shitësve kur iu

blejnë mallrat apo shërbimet.blejnë mallrat apo shërbimet.

Paraja duhet të jetë prezente fizikishtë.Paraja duhet të jetë prezente fizikishtë.

Prodhuesi i mallrave/shërbimeve mundet për kohë të shkurtër Prodhuesi i mallrave/shërbimeve mundet për kohë të shkurtër apo më të gjatë, të mbanë me vete të hollat që i merr nga shitja e apo më të gjatë, të mbanë me vete të hollat që i merr nga shitja e produkteve të tyre.produkteve të tyre.

Kur një pronar i parave nuk del në treg për të blerë mallra, kjo Kur një pronar i parave nuk del në treg për të blerë mallra, kjo do të thotë se disa pronar të tjerë të mallrave nuk do të jenë në do të thotë se disa pronar të tjerë të mallrave nuk do të jenë në gjendje të shesin mallrat e tyre dhe pastaj nuk mund të paraqiten gjendje të shesin mallrat e tyre dhe pastaj nuk mund të paraqiten si blerës të mallrave nga prodhues të tjerë, gjë që shkakton si blerës të mallrave nga prodhues të tjerë, gjë që shkakton çrregullime na raportin mall/para. çrregullime na raportin mall/para.

Lehtësia me të cilën një aktiv Lehtësia me të cilën një aktiv (pronë)(pronë) mund të mund të konvertohet në konvertohet në mjet mjet të këmbimittë këmbimit (para)(para), , ekonomistë ekonomistë e quajnë e quajnë l i k u i d i t e t.l i k u i d i t e t.

Në këtë kuptim Në këtë kuptim parajaparaja është pasuria më likuide, është pasuria më likuide, në krahasim me të gjitha llojet e tjera të pronës në krahasim me të gjitha llojet e tjera të pronës ..

Paraja si mjet këmbimiParaja si mjet këmbimi

ParaParaja ja si mjet si mjet i ruajtjes së i ruajtjes së vlerëvlerëss – para – paraja ja botërorebotërore

Funksionin e parasë botërore mund ta bëj vetëm paraja me vlerën e plotë, pa asnjë veçori të çdo shteti të veçantë. Kështu, një funksion të parasë botërore mund ta ketë bërë ari

(apo argjendi) dhe monedhat e huaja konvertibile që janë pranuar në përgjithësi si valutë ligjore, si p.sh. dollari..

Këmbyeshmëria (konvertibiliteti) nënkupton aftësinë e këmbimit të parave për ari apo për të holla të një vendi tjetër.

Paraja si mjet përllogaritës Paraja si mjet përllogaritës (kontabël)(kontabël)

Paraja si nParaja si njësijësi e llogaritjes është një masë me të e llogaritjes është një masë me të cilën njerëzit cilën njerëzit ii përcaktojnë përcaktojnë çmimet dhe çmimet dhe regjistrregjistrojnë ojnë borxheborxhet apo fitimet.t apo fitimet.

Kësisoji tek ne mjet standard i pagesës është euro.Kësisoji tek ne mjet standard i pagesës është euro.

VetVet natyrnatyra a e procesit të prodhimit të çon në shfaqjen e kredie procesit të prodhimit të çon në shfaqjen e kredisë së ose ose deri tek shfaqja e parasë kreditore ku bëjnë pjesëderi tek shfaqja e parasë kreditore ku bëjnë pjesë: : banknota, banknota, kambiali dhe çeku.kambiali dhe çeku.

Banknota është një obligim me sBanknota është një obligim me shkrim hkrim i i bankës bankës ku ku ajo merr ajo merr përsipër të paguajë bartësit përsipër të paguajë bartësit të të saj në arsaj në ari apo në i apo në shumshumën ën e parave e parave që është shënuar në që është shënuar në banknotë.banknotë.

Banknota paraqet Banknota paraqet formformën ën e parë e parë të të parave të letrës, dmth. të parave të letrës, dmth. të parasë e cila e zëvendëson nga qarkullimi arin.parasë e cila e zëvendëson nga qarkullimi arin.

Paraja si mjet përllogaritës Paraja si mjet përllogaritës (kontabël)(kontabël) dhe dhe

paraja kreditoreparaja kreditore

Paraja si mjet përllogaritës Paraja si mjet përllogaritës (kontabël)(kontabël) dhe dhe paraja kreditoreparaja kreditore

KambialiKambiali është një lloj i obligimit me shkrim, sipas të është një lloj i obligimit me shkrim, sipas të cilit blerësi pajtohet të paguajë brenda afatit të rënë cilit blerësi pajtohet të paguajë brenda afatit të rënë dakord një shumë të duhur të parave. dakord një shumë të duhur të parave.

Kambiali merr karakteristikat e parasë krteditore.Kambiali merr karakteristikat e parasë krteditore.

Çeku Çeku është është dokumenti i dokumenti i shkruar I shkruar I lëshuar në formën e lëshuar në formën e përshkruar dhe që lëshuesi i saj upërshkruar dhe që lëshuesi i saj urrdhëdhërron bankon bankën tek e ën tek e cila I ka depozituar paratë , që personit të emërtuar në cila I ka depozituar paratë , që personit të emërtuar në çek apo bartësit të çekut ti paguan çek apo bartësit të çekut ti paguan një shumë të caktuar një shumë të caktuar parashparash. .

Format e parasë në qarkullimFormat e parasë në qarkullim

Mall Mall (a(ari dhe argjendiri dhe argjendi, bagëtia, , bagëtia, duhani, orizduhani, orizii, sheqer, sheqerii etj. etj. Çdo Çdo para e para e konvertueshme konvertueshme është është para mallpara mall))

MetalMetal (s(shteti përfundimisht filloi të vënë shenja në copa të artë për të garantuar që këto hteti përfundimisht filloi të vënë shenja në copa të artë për të garantuar që këto pjesë paraqesin një sasi të caktuar dhe të cilësisë së artë.pjesë paraqesin një sasi të caktuar dhe të cilësisë së artë. Mo Moneta është një emërtim për një neta është një emërtim për një lloj të veçantë të monedhave formlloj të veçantë të monedhave formën ën e e ssë cilë cilësës, cilësinë, peshën dhe emri, cilësinë, peshën dhe emrin ia n ia përcaktpërcakton on shtetishteti))..

LetërLetër (sot, (sot, aktualisht në qarkullim aktualisht në qarkullim është është paraparaja ja letër që nuk është letër që nuk është ee këmbyesh këmbyeshme me për për ari.ari. P Për zhvillimin e parave të letrës ishte e nevojshme ër zhvillimin e parave të letrës ishte e nevojshme që që shteti shteti me fuqinë e imponimit të me fuqinë e imponimit të garantoj këmbteshmërinë e parave si mjet këmbimi me mallra). garantoj këmbteshmërinë e parave si mjet këmbimi me mallra).

Paraja tParaja transakciransakcionaleonale ( para që përdoret për transaksione, monedhat ( para që përdoret për transaksione, monedhat

metalike, paraja e letrës, llogarit/ e çeçeve, depozitat dhe paratë bankare).metalike, paraja e letrës, llogarit/ e çeçeve, depozitat dhe paratë bankare).

Agregatët monetar - masat alternative të Agregatët monetar - masat alternative të

paraveparave ::

M1M1 ((para e gatshme para e gatshme + + paratë në depozitaparatë në depozita))

M2M2 ((masa e masa e parasë M1 + paraparasë M1 + paratë më afërta të më afërta në dorë)në dorë)

M3 M3 ((M2 + detyrimet në valutë të subjekteve tregtare)M2 + detyrimet në valutë të subjekteve tregtare) dhe dhe ABNABN – – aktiva e brendshme neto.aktiva e brendshme neto.

Agregati Monetar Agregati Monetar – M1 – M1

70%

30%Para e gatshme

Para Depozitare

Shembull i masës monetare , agregati monetar – M1( 30% para e gatshme (kesh) dhe 70% para depozitare.Stoqet themelore të parave shkurtimishtë quhen M1.

Rroli mRroli makroekonomakroekonomik i bankave në ik i bankave në

ekonomiekonomi

Zajmovi

Tregushitës i inputeve

Tregu prodhuesi mallrave dhe shërbimeve

Konsuma-toret

BANKAT

Firmatafariste

Kursimi

Kreditë

Kjo figurë tregon rrolin e bankave në qarkun e aktiviteteve makroekonomike

www.Biznesi.net