paradigm tr ap - transnational institute · [ < 7 y < m [ 8 - y a q [ 8 - y a m x < z m x3...

102
3 မန္မာျပည္သူျပည္သားမား အယူအျမင္ ေထာင္ေခာက္ မန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဖြံ႔ၿဖိးေရး အင္အားစုမား၏ ခပ္ကိုင္လမ္းေၾကာင္းမႈႏွင္လြတ္ေျမာက္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမား Walden Bello

Upload: others

Post on 16-Jan-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

3ျမနမာျပညသျပညသားမား

The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms and an end to one of the longest running armed conflicts in the world. TNI’s Myanmar Programme aims to strengtten (ethnic) civil society and political actors in dealing with the challenges brought about by the rapid opening-up of the country, while also working to bring about an inclusive and sustainable peace. TNI has developed a unique expertise on Myanmar’s ethnic regions. In its Myanmar programme TNI’s work on agrarian justice, alternative development and a humane drugs policy come together.

The Transnational Institute (TNI) is an international research and advocacy institute committed to building a just, democratic and sustainable planet. For more than 40 years, TNI has served as a unique nexus between social movements, engaged scholars and policy makers. www.tni.org

Paung Ku is a civil society strengthening initiative established in 2007. In Myanmar language, ‘paung ku’ means ‘bridging’ or ‘connecting,’ and this best state’s Paung Ku’s role: acting as bridge and connector, linking civil society actors in Myanmar with each other, and with allies in the Myanmar government, ASEAN region and on the global stage.

Dawei Development Association (DDA) is a non-profit, civil society organization formed in 2011 with the vision of “a just and capable society” through co-powering communities, promoting democratic values and culture, practicing rights based approaches and policy advocacy.

Parad

igm

Trap

The development establishm

ent’s embrace of M

yanmar and how

to break loose (Burmese V

ersion)W

alden Bello

အယအျမင ေထာငေခာကျမနမာႏငငအေပၚ ဖြ႔ၿဖးေရး အငအားစမား၏ ခပကငလမးေၾကာငးမႈႏငလြတေျမာကႏငမည နညးလမးမား

Walden Bello

Page 2: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

4 ျမနမာျပညသျပညသားမား

AUTHOR: Walden Bello

DESIGN:

PHOTO COVER:

Brigitte Vos

Aung Thant

Published by Transnational Institute (TNI), Paung Ku and Dawei Development Association (DDA).

Yangon/Amsterdam, July 2018

www.tni.org

PUBLICATION DETAILS

Contents of the report may be quoted or reproduced for non-commercial purposes, provided that the source of information is properly cited.

on comments made during these public debates.

DISCLAIMER

This report is co-published by Transnational Institute, Paung Ku and Dawei Development Association. The views set out in the report are those of the author

Page 3: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

1အယအျမငေထာငေခာက

Page 4: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

2 အယအျမငေထာငေခာက

မာတကာေကးဇးတငလႊာ ၄အစရငခစာအကဥး ၅မတဆကနဒါနး-အယအျမငေထာငေခာက ၆ေဝဖနသးသပသတ႔၏အျမင ၆

အျခားတစဘကမၾကညျခငး ၇

ပါရာဒငးတစခထပတမေနသလား ၈

ျမနမာျပညအတြကေရြးခယစရာရပါသလား ၉

စာတမးဖြ႔စညးပ ၁၀

ေကးလကေဒသ-အငအားသးဖအားေပးစနစမသညေဈးကြကစနစဆသ႔ ၁၂

ဆ႐ယလစေခတတြငစကပးေရးပလထတကနမားကဆြထတသမးယျခငး ၁၂

(၁၉၉၈)ခႏစေနာကပငးကာလခပကငမႈေျဖေလာျခငးလပငနးစဥႏငေတာငသလယသမားထ ၁၄

အေျပာငးအလမားေသာအစးရမဝါဒမား ၁၅

စစတပ-ခ႐နအရငးရငစနစ(Military-CronyCapitalism) ၁၅

အပစအခတရပစေရးအရငးရငစးပြားေရးစနစ(CeasefireCapitalism) ၁၆

တပမေတာႏငလယယာေျမသမးယမႈမား ၁၇

လယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈမား ၁၈

စကပးေရးလပသားမား၏ပမဆးရြားလာေသာအေျခအေနမား ၂၀

အားနညးသတ႔၏လကနကမားမသညစရးဆန႔ကငမႈဆသ႔ ၂၁

စကပးေရးဖြၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ-ေခတသစတစခဆဥးတညေနသလား ၂၂

(ADS)၏ျပနာမား ၂၃

အရငး႐ငပစအသြငကးေျပာငးေရး၏မ႑ငႀကးသးရပ ၂၄

နဂး ၂၇

စကမႈလပငနးမဝါဒအသြငေဆာငထားေသာရငးျမစသယဇာတထတယျခငး ၂၈

စကမႈလပငနးက႐းျခငးႏငဆ႐ယလစအကပအတညး ၂၈

ဥးသနးေ႐ႊလကထကဆ႐ယလစေခတလြနစကမႈတညေဆာကေရးလပငနးစဥ ၂၉

ကနထတစကမႈလပငနးဆငရာပါရာဒငးအသစ-အထးစးပြားေရးဇနမားႏငစးပြားေရးစႀကၤမား ၃၁

ဟနခကမညေသာဖြ႔ၿဖးမႈ ၃၂

ျမနမာႏငငကအမနးခငးႏငငမားႏငဆကသြယေပးထားေသာစးပြားေရးစႀကၤမား ၃၂

အထးစးပြားေရးဇနမား ၃၄

ျမနမာႏငင၏စကမႈလပငနးအနာဂတတြငဂပနတ႔၏အခနးက႑ ၃၅

ကနသြယစႀကၤပါရာဒငးပစယထားေသာရငးျမစသယဇာတထတယမႈစနစ ၃၆

ျပညသတ႕၏လကလြတဆးရႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး(Accumulationbydispossession) ၃၇

သလဝါ-ဂပနတ႔၏(SEZ) ၃၇

ထားဝယ(SEZ)-ထငးႏငင၏အမႈကပ ၃၉

နမနာျဖစစဥမား ၄၀

ခခရငဆငမႈကအဘယေၾကာငအေရးပါသနညး ၄၀

ေတြ႔႐ခကမား ၄၃

အစးရႏငကနထတလပမႈ ၄၃

နဂး ၄၄

Page 5: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

3အယအျမငေထာငေခာက

ေကာကမးေသြးေလာ၊ေရအားေလာသ႔မဟတျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငေလာ

(ျမနမာစြမးအငအနာဂတအေရးကျငငးချခငး) ၄၅

ေကာကမးေသြးအမားအျပားသးစြေရးလမးေၾကာငးအတြကဂပနတ႔၏တြနးအားမား ၄၆

ေကာကမးေသြးစြမးအငကဆန႔ကငေသာအဆျပခကမား ၄၈

ေရအားလပစစႏငေရအားစြမးအငႏငငေရး ၅၁

ေရအားလပစစ၏အႏရာယမား ၅၁

တ႐တတ႔၏ပါဝငပတသကမႈ ၅၄

ေရ႐ညတညတေစေသာေရအားလပစစႏငကမၻာဘဏ ၅၆

ေအာကေျချပညသတ႔၏အားေပးေထာကခမႈရရျခငး ၅၈

ေရ႐ညတညတေသာစြမးအငဆငရာေရြးခယစရာမား-အေကာငးႏငအဆး ၅၉

နဂး ၆၃

ခ႐နအရငးရငစနစ-လအပေသာမေကာငးဆးဝါးတစေကာငေလာ ၆၄

စစယႏယားႏငဆကစပေသာစးပြားေရးလပငနးႀကးမား ၆၄

လပငနးရငႀကးမားႏငစစယႏယားဆကႏြယမႈမား ၆၅

ခတမေနေသာလတနးစားတစရပ-မးယစရာဇာမားႏငတငးရငးသားဓနရငတ႔ေပါငးစညးမႈ ၆၈

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငခ႐နမား ၇၀

ခ႐နမား၏အနာဂတ ၇၂

၀ါးၿမအျမတထတသမားႏငရငၾကားေစေရးအဘယေၾကာငမေအာငျမငႏငသနညး ၇၂

နဂး ၇၄

နဂး-ျမနမာႏငငအတြကနယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး(PNP)တစခ ၇၅

မေအာငျမငခသညလမး ၇၅

ပါရာဒငးကပငျပနာျဖစေနခရာ ၇၆

အာဆယလမးေၾကာငးကေ႐ာငလႊေလာကလမးျခငး ၇၇

ေဈးကြကကျပနလညထညသြငးေနရာချခငး ၇၇

စကပးေရးဥးေဆာငေသာနယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး ၇၉

လယယာေျမဆငရာတရားမတေရးဝနႀကးဌာနတစခကဖြ႔စညးတညေထာငပါ ၇၉

ေျမယာဆငရာဥပေဒမားကပယဖကျခငး၊ျပနလနသးသပျခငး၊သ႔မဟတျပငဆငေရးဆြျခငး ၈၀

အမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒကျပနလညသးသပၿပးတရားဝငျပ႒ာနးပါ ၈၀

(ADS)ေနရာတြင(PNP)ႏငအစားထးပါ ၈၂

စကပးေရးႏငစကမလပငနး ၈၃

ျပညတြငးေဆးဝါးထတလပေရးလပငနးတစခ၏အလားအလာ ၈၃

ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပ၏အလားအလာ ၈၅

ကနသြယေရး ၈၆

စြမးအင ၈၇

လပငနးစဥ ၈၈

နဂးမတစ ၈၉

Page 6: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

4 အယအျမငေထာငေခာက

ေကးဇးတငလႊာဤစာအပကေရးသားျပစႏငချခငးမာစေပါငးႀကးပမးလပေဆာငျခငးေၾကာငသာျဖစ၏။စာအပထြကေပၚလာသညအထေလာကလမးခရေသာေျခလမးတငးတြငကညရနအျမတမး႐ေနခသညကြႏပ၏လပေဖာကငဖကမားအေပၚမည၍မညမေကးဇးတင႐ေၾကာငးကထတေဖာျပသႏငရနမစြမးသာပါေလ။

ပထမဆးအေနျဖငျမနမာႏငငႏငင၏ေဘာဂေဗဒ(political economy) အေပၚေလလာဆနးစစမႈကျပလပရနႀကးေလးေသာတာဝနကေပးအပချခငးအတြက(PietjeVervest)အားအမနတကယေကးဇးတငပါသည။(Pietje)ႏင(Transna-tionalInstitute)အဖြ႔အစညးအေနျဖငျမနမာျပညႏငခတဆကေဆာင႐ြကလာခသညမာဆယစႏစႏစခခန႔ပင႐ေနခၿပျဖစၿပးဤသေတသနအတြက၎တ႔၏အသအျမငႏငအေတြ႔အၾကမားစြာတ႔ကကြႏပအတြကႀကးမားေသာအကအညမားျဖစခသည။ဤအတြက(TomKramer,JennyFranco,MadsBarbesgaard,AlbertoAlonsoFradejas,StephanieOlin-ga-Shannon)ႏင(RenaudCachia)တ႔ကအထးပငေကးဇးတငပါသည။

ကြႏပ၏ျမနမာႏငငတြငးခရးစဥတစခလးကစစဥေပးခၾကေသာေပါငးကးမကြႏပ၏လပေဖာကငဖကမားႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမာကလညးအလြနပငေကးဇးတငပါသည။အလႊာေပါငးစမအဓကဇာတေဆာငမားႏငထေတြ႔ႏငေအာငႀကးစားဖနတးေပးခေသာသတ႔၏ေကးဇးေၾကာငကြႏပသညလပ႐ားတကၾကြသမားကအစတရားဝငဖြ႔ၿဖးေရးေအဂငစမားမကယစားလယမားႏငအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ၏ေခါငးေဆာငမားအထေတြ႕ဆေမးျမနးေဆြးေႏြးခရသည။ႀကးမားလေသာပပးကညမႈ၊ခးကးဖြယအသအျမင၊ဟာသဉာဏ၊ရေဘာရဘကစတထားႏင(အေရးႀကးဆးအခကျဖစေသာ)ကြႏပအေပၚစတ႐ညသညးခမႈတ႔အတြကKyawThu,MyintZaw,DoiRa,ShweSinHlaing,LizKhinHninHlaing,ThantZinႏငNyantharZawတ႔ကေကးဇးတငေၾကာငးေဖာျပလပါသည။

ChulalongkornတကသလမNaruemonThaubchum-pon၊MonashတကသလမMarcoBunteႏငNaresuanတကသလမPaulChambersတ႔၏ပပးကညမႈကဤေလလာခကအတြကမ႐မျဖစအေရးပါခသည။အအားသငဖြယမားျပားစလငေသာျမနမာႏငငအေၾကာငးစာအပစာေပမား႐သညChulalongkornတကသလစာၾကညတက၏ဝနထမးမားမာလညးအကအညေပးရနအျမအသင႐ေနသမားျဖစၿပးကြႏပငားရမးခေသာစာအပစာတမးမားကအခနမျပနလညေပးအပႏငျခငးမ႐ေသာအခါမးတြငပငကြႏပအေပၚအေတာစတ႐ညခၾကသည။မနလာၿမ႕ကLa-ban ng Masaပါတအတြငးမကြႏပ၏မတေဆြမားကလညးျမနမာႏငငႏငပတသက၍ကြႏပလပေဆာငေနခေသာအလပ၏အေရးပါပကနားလညသျမငၾကၿပးဝငးဝနးအားေပးကညခၾကသည။

အဆပါလပဂၢလတစဦးခငးစႏငအဖြ႕အစညးမားအားေကးဇးတင႐ပါေသာလညးလာမညစာမကႏာမားတြငဆကလကေဖာျပသြားမညအေတြးအျမငမားအတြကသတ႔တြငတာဝနလးဝမ႐ေပ။ထထငျမငယဆခကမားအားလးမာကြႏပကယပငသာျဖစသည။

အလပမအားသညၾကားမေတြ႔ဆေမးျမနးမႈအတြကအခနေပးခၾကသမားအားလးကလညးေကးဇးတငေၾကာငးေျပာၾကားလပါသည။ေျဖၾကားသအေနျဖငအျခားတစဘကမလညးပါဝငခဖးသညျဖစရာရဖနရခါတြငမခသာမခသာျဖစေစေသာကြႏပ၏ေမးခြနးမားေၾကာငျဖစေပၚလာခသညသတ႔၏စတပကေဒါသထြကမႈမားကလညးကြႏပစာနာနားလညႏငပါသည။

ဤေလလာမႈကကြႏပ၏ခစလစြာေသာဇနးသညSuranuch“Ko”Thongsilaအသက႐ငသနႏငေရးအတြကႀကးစား႐နးကနေနခရခနတြငျပလပချခငးျဖစသည။ျမနမာျပညသမားႏငယဥေကးမႈမားကအလြနပငအသအမတျပခစခငေလးစားသတစဦးျဖစရာသမသညကြႏပ၏ေလလာမႈတြငပါဝငအားေပးကညခသည။

ထေလလာမႈေၾကာငပငကြႏပကသမအပါးမအေဝးသ႔အႀကမႀကမထြကခြာသြားခရသညတငေလလာမႈတြငအထးအေလးေပးအာ႐စကရနသမကကြႏပအားေတာငးဆခသည။SiamCementGroupFoundationတြငအမႈေဆာငဒါ႐ကတာအျဖစတာဝနထမးေဆာငေနခစဥ(၂၀ဝ၅)ခႏစမ(၂၀၁၅)ခႏစၾကားကာလမား၌သမသညသမ၏မခငႏငငျဖစေသာထငးႏငငတြငျမနမာႏငငမေကာငးသားေကာငးသမားလာေရာကပညာသငၾကားႏငရနအတြကပညာသငဆေပးအပျခငးအစအစဥကျမႇငတငေဆာင႐ြကခၿပးျမနမာႏငငတြငးမလသားခငးစာနာေထာကထားေရးႏငယဥေကးမႈဆငရာစမကနးမားကအားေပးကညေထာကပခသည။

ဤအစရငခစာကကြႏပအဆးသတႏငခၿပးေနာကရကသတပတအနညးငယအတြငးမာပငသမကြယလြနသြားခသည။ဤစာအပသညသမအားသတရေအာကေမမႈကရညစးပါသည။

WaldenBello

Bangkok

ေမလ၊၂၀၁၈ခႏစ

Page 7: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

5အယအျမငေထာငေခာက

အစရငခစာအကဥးျမနမာႏငငသညထးတမးစဥလာဖြ႔ၿဖးေရးပါရာဒငးတစခ၏ေထာငေခာကမားကေ႐ာင႐ားသြားႏငမညေရ႐ညတညတမညဖြၿဖးတးတကေရးလမးေၾကာငးတစခေပၚတြငေလာကလမးရနျဖစႏငပါသလား။အဆပါလမးေၾကာငးသညျဖစႏငေျခ႐႐မမကမျဖစမေနေလာကလမးရနလအပေသာလမးေၾကာငးျဖစသညကဤအစရငခတြငအဆျပေဆြးေႏြးတငျပသြားမညျဖစသည။

ဤအစရငခစာတြငအျခားေ႐ြးခယစရာပါရာဒငးတစခအေၾကာငးက႐ငးလငးတငျပျခငးမျပမျမနမာႏငင၏အတတကာလစးပြားေရးအေၾကာငးႏငလက႐ပါရာဒငးေအာကမျမနမာစးပြားေရး၏ဥးတညခကလားရာတ႔ကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။ေျမယာႏငစကပးေရးအပငးျဖငနဒါနးခထားေသာဤအစရငခစာတြငစစအပခပေရးကာလအတြငးစကပးေရးပလထတကနမားကဆြထတသမးယျခငးႏငေျမယာအႀကးအကယသမးယျခငးတ႔ေပါငးစပကာဆငးရဒကၡမားျပညႏကေနၿပးတးတကမႈတ႔ဆငးေနသညစကပးေရးက႑တစရပအားမညသ႔မညပဖနတးခသညကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။ထ႔ေနာကႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရနရည႐ြယထားသညစကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ(AgricultureDevelopmentStrategy(ADS))သညျမနမာႏငငအား“တနဖးကြငးဆက(Valuechain)”ဟ၍လလပပေခၚေဝၚသးႏႈနးထားေသာစကပးေရးႏငသဘာဝသယဇာတမားအျမတထတရယေရးေဒသတြငးလပငနးစဥတစရပအတြငးသထညသြငးကာ“ျပညသတ႔၏လကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး"(Accumulationbydisposses-sion)”ကသာဆကလကေဖာေဆာငသြားမညျဖစေၾကာငးေဆြးေႏြးတငျပထားသည။

အတငးအကပအငအားသးလပေဆာငျခငးႏငေဈးကြကစနစယႏယားမားတ႔ကဆးဆးဝါးဝါးေပါငးစပလကျခငးမတစဆငေတာငသလယသမားမသားစမားႏငတငးရငးသားလမးစလမႈအသကအဝနးတ႔၏ပငဆငမႈမားကဖယ႐ားကာရယစေဆာငးျခငးကဆလသည။

ထ႔ေနာကစကမႈလပငနးဆငရာမဝါဒကဆကလကေဆြးေႏြးတငျပရာတြငစစအစးရ၏စကမႈထြနးကားေရးစမးသပအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမႈမားကအဘယေၾကာငႏငမညသ႔မညပက႐းခရသညကဥးစြာစစစေလလာတငျပထားၿပးဂပနအစးရကအားေပးျမႇငတငေနခသညႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥးေဆာငေသာႏငပ႔ကနဥးတညေသာစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥကေဝဖနေဆြးေႏြးထားသည။ထမဟာဗဟာ၏ေအာကေဖာျပပါအဓကမ႑ငမားကအေသးစတစစစေလလာသးသပထားျခငးျဖစသည။ေဒသတြငးခတဆကလပေဆာငမႈကျမႇငတငေပးရနရည႐ြယေသာစးပြားေရးစႀကၤန႔မား၊အထးစးပြားေရးဇနမား(SEZs)ႏငျမနမာႏငငအတြကအကးျဖစထြနးေစမညဟထငျမငယဆထားေသာကနထတလပမႈျဖစစဥအား“အပငးပငးခြျခမးလပကငျခငး(Fragmentation)”တ႔ပါဝငေလသည။

ေနာကတစခနးတြငဤအစရငခစာသညျမနမာႏငင၏စြမးအငအနာဂတႏငပတသက၍အေခအတငေဆြးေႏြးထားၿပးေကာကမးေသြးစြမးအင၊ေရအားလပစစစြမးအငႏငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတ႔၏ေကာငးကးဆးျပစမားကအနးကပေလလာတငျပထားသည။

ေကာကမးေသြးႏငေရအားလပစစစြမးအငေ႐ြးခယမႈမားအေပၚစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားႏငအငစတးကး႐ငးမား၏အကးစးပြားမားႏငပထဝႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားမားကတစစတတစပငးအေနျဖငအားေကာငးျပငးထနစြာျဖငမညသ႔မညပပါဝငလႊမးမးေနသညကေဖာျပထားၿပးအဆျပထားေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမဟာဗဟာတစရပႏငပတသကသညျပနာအခ႕ကလညးေဆြးေႏြးတငျပထားသည။

စြမးအငမဝါဒၿပးေနာကဆကလကေဆြးေႏြးထားသညမာခ႐နမားဟေခၚတြငေသာလႊမးမးမႈအလြနတရာႀကးမားေသာစးပြားေရးအပစတစစအေၾကာငးပငျဖစသည။

စစအစးရ၏အခြငထးခမားျဖစလာခၿပးမကေမာကေခတျမနမာစးပြားေရးကႀကးစးထားသညမတျခားနားေသာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားကအနးကပေလလာၿပးသတ႔ႏငNLDအစးရၾကားမလက႐ဆကဆေရးမားအေၾကာငးကအနညးငယတ႔ထထားသည။ထ႔ေနာကဂပနႏငႏငငတကာအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားအားေပးေထာကခၾကသညႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥးေဆာငေသာမဟာဗဟာအတြငးမခ႐နတ႔၏အနာဂတအလားအလာကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။

အတတကာလမသမးပကလယခမႈမားအတြကႀကးႀကးမားမားျပနလညအေလာေပးေစျခငးႏင၎တ႔၏ဥစၥာဓနမႀကးမားေသာအစတအပငးတစရပကျပနလညခြေဝေပးရနဥးတညေသာတငးကပသညအခြနစညးမဥးစညးကမးမားခမတျခငးတ႔မပါလငခ႐နတ႔သညသတ႔၏ေခါငးပျဖတအျမတထတေရးနညးလမးမားကရပတန႔လမမညမဟတသညျဖစရာတငးျပည၏စးပြားေရးအနာဂတအားထခကပကစးေစႏငေၾကာငးကေကာကခကခတငျပထားသည။

ေနာကဆးတြငအျခားေ႐ြးခယစရာဖြၿဖးေရးပါရာဒငးတစခအတြကအဆျပခကတစရပကေဆြးေႏြးထား၏။KarlPolanyi၏“လမႈအဖြ႔အစညးစနစမားႏငဆကစပမေနေသာေဈးကြက(Dis-embeddedmarket)”သေဘာတရားကအသးျပကာအလ႐ငအဖြအစညးတအဆျပခေသာမဟာဗဟာမားအားဥးေဆာငလမးညႊနေနသညနယလစဘရယပါရာဒငး(Neo-liberalparadigm)ကအေသးစတေဝဖနတငျပထားသည။အျခားေ႐ြးခယစရာမဟာဗဟာတစရပ(သ႔မဟတ)နယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး(PNP)မာမေဈးကြကအားလမႈအဖြ႔အစညးႏငျပနလညဆကစပေပးၿပး၎ကထနးခပေမာငးႏငေပးမညအေရးအႀကးဆးစႏနးတနဖးမားျဖငလႊမးျခကာထနးခပေမာငးႏငေပးျခငးျဖစသည။

Page 8: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

6 အယအျမငေထာငေခာက

ထ႔ေနာကတြငဤစာတမးကျမနမာႏငငအတြကစကပေရးဥးေဆာငေသာ(PNP)တစခကအၾကျပေထာကခထားၿပးထ(PNP)ကလမးညႊနေပးမညအေျခခမမားကတငျပထားသည။သာတညမမႈကဥးစားေပးျခငး၊စးပြားေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငသဟဇာတျဖစျခငး၊ျပညသႏငအနးဆးအစးရအဖြ႔ကလပပငခြငအာဏာအပျခငး(subsidiarity)ႏငစးပြားေရးဆငရာစမခန႔ခြေရးနယပယမားအားလးတြငဒမကေရစနညးကဆးျဖတခကခမတျခငးအစ႐သညတ႔ပါဝငသည။(PNP)အတြငး႐စကပးေရးလပငနး၏အခနးက႑ႏငပတသက၍ဤအစရငခသညလယယာေျမဆငရာတရားမတမႈ(agrarianjustice)ကေပးစြမးႏငမညအဖြ႔အစညးတစရပဖြ႔စညးတညေထာငျခငးႏငေျမယာဆငရာဥပေဒအခ႕ကပယဖကျခငးႏငျပနလညျပငဆငေရးဆြျခငးတ႔သညထကသ႔ေသာခဥးကပလပေဆာငပစနစတစရပေအာငျမငႏငရနအတြကမ႐မျဖစအေရးပါေသာကနဥးလအပခကတစရပျဖစသညဟအခငအမာတငျပထားသည။

ဆကလကၿပးဤစာတမးကေဒသခစးပြားေရးလပငနးမား၊သမဝါယမလပငနးမား၊အေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမား၊ႏငငပငလပငနးမားစသညတ႔ပါဝငအားေပးႏငမညစကပးေရးက႑ႏငေကးလကမဥးေဆာငေသာစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥတစရပကအဆျပတငျပထား၏။ထလပငနးစဥမားတြငဓာတကငးစငေသာစကပးေရးလပငနးအတြကစကမႈထြကကနသြငးအားစမား၊အပပငးေဒသေရာဂါမားႏငနာကငကကခမႈေရာဂါေဝဒနာမားအတြကေဆးဝါးထတကနမားႏငဗဟထနးခပမႈမရေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပအတြကဆလာႏငသကဆငေသာစကပစၥညးကရယာမားထတလပျခငးတ႔ပါဝငသည။လမႈေရးက႑အတြကအလြနအသးဝငေသာကနထတလပငနးမားအေပၚအဓကအေလးေပးသညအစးရပငစးပြားေရးလပငနးမားတ႔ျဖငစကမႈထြနးကားေရးကျမႇငတငေသာလပငနးစဥပငျဖစေလသည။

ထ႔ေနာကအျခားေ႐ြးခယစရာကနသြယေရးမဟာဗဟာတစရပ၏အစတအပငးလကၡဏာရပမားကထငသာျမငသာျဖစေအာငေဖာျပထားၿပးဆလာအေျခခစြမးအငအေျခခအေဆာကအအတစခတြငပါဝငရမညအရာမားကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။နဂးခပအေနႏငဤစာတမးသညအျခားေ႐ြးခယစရာ(PNP)အတြကအေသးစတရငးလငးေဖာထတျခငးႏငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးလပငနးစဥအေၾကာငးကေဆြးေႏြးကာထလပငနးစဥကလမးညႊနေပးႏငမညအေျခခမမားကအဆျပတငျပထားေပသည။

မတဆကနဒါနး-အယအျမငေထာငေခာက(ParadigmTrap)ဤစာအပအတြကသေတသနျပေလလာမႈက(၂၀၁၇)ခႏစတြငအေကာငအထညေဖာခ၏။ယငးသညျမနမာႏငငကႏငငတကာသတငးမဒယာ၏ေခါငးႀကးပငးတြငေရာက႐ေနခေသာအခနကာလျဖစသည။ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငသမ၏အမးသားဒမကေရစအဖြခပ(NLD)ပါတတ႔ကတငးျပညကအရပသားဒမကေရစေခတဆသ႔ဥးေဆာငေခၚငငသြားေနခသညဟေသာအေၾကာငးအရာမားမဟတေတာဘရခငျပညနယတြငးမစးရမထတလန႔ဖြယျဖစေပၚေျပာငးလမႈမားႏငပတသက၍ကငဝတစႏႈနးႏငအညရပတညရနပကကြကေနခသညဟေသာထငျမငယၾကညခကမားကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစေပၚေစသညအႏတသေဘာေဆာငေသာအေၾကာငးအရာမားကေျပာငးလေဖာျပေနခသညအခနကာလျဖစေလသည။

ေဝဖနသးသပသတ႔၏အျမငျပညတြငး၌မစတပကအားေလာမႈ၏အေၾကာငးရငးမားတြငရခငျပညနယတြငးမျဖစရပမားကအဓကကမေနခေပ။တငးရငးသားမားႏငၿငမးခမးေရးအတြကအေျဖ႐ာမႈျဖစစဥရပတန႔ေနျခငးႏငအခ႕၏အျမငတြငတက႐ငးလငးမႈကငးမသည(NLD)ပါတ၏စးပြားေရးရညမနးခကမားတ႔ကသာစတပကအားေလာမႈ၏အဓကအေၾကာငးရငးမားျဖစေနခသည။

စတပကအားေလာမႈမားကဖြငဟထတေဖာေျပာဆသမားထတြငတရားဝငအလ႐ငအသကအဝနး၏ကယစားလယမားႏငသတမနအသငးအဝနးမကယစားလယမားလညးပါဝငသည။မၾကာခဏၾကားေနခရသညျပစတငေဝဖနမႈတစရပမာေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည“အေသးအဖြကစၥရပမားကပငစမခန႔ခြေနခၿပး”NLDပါတတြငးမလပေဖာကငဖကမားႏငလကေအာကငယသားမားကယၾကညမႈမ႐ျခငးစသညတ႔ျဖစပါသည။

အာ႐ဖြၿဖးတးတကေရးဘဏ(ADB)1၏အဓကဝနထမးအဖြ႔ဝငေဟာငးတစဥးက

“ သမရ႕ခြငျပခကမပါဘဘာတစခမမၿပးဘး၊ဒါကဆးျဖတခကႀကးႀကးမားမားခမတရမယကစၥမးေတြမာတငမဟတဘးေနာ။လတငးကတစခခလပရမာကေၾကာကေနၾကတာ”ဟ၍ေျပာၾကားခသည။

ႏငငတြငးသရငးႏးျမႇပႏမႈမားစးဝငမႈေႏးေကြးေနျခငးႏငပတသက၍ေနာကတစဥးကလညး

“ အစးရကသဘယကသြားခငလဆတာက႐ငး႐ငးလငးလငးချပရမာေပါ”2ဟ၍အခငအမာေျပာဆခသည။

အစးရ၏လပေဆာငႏငမႈမား(သ႔မဟတ)“စြမးေဆာငရည”ႏငပတသကသညသသယမားကထတေဖာဖြငဟမႈမားလညး႐ေနခသည။

Page 9: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

7အယအျမငေထာငေခာက

“ အရင(ဥးသနးစန)အစးရကပၿပးအေတြအၾကမားတယဆတထငျမငခစားခကတစရပကတကယပ႐ေနတာပါ။ဒါေပမယဒလေတြ(NLD)ဟာအစးရအဖြမာမပါဝငခဘးတသေတြဒါမမဟတေထာငတြငးအကဥးကေနခရသေတြ၊ထြကေျပးတမးေ႐ာငေနခရသေတြဆတာနားလညသျမငရမာျဖစတယ။ဒါေၾကာငလညးသတ႔အတြကစနေခၚမႈကေတာေတာကႀကးမားေနခတာေပါ”3ဟ၍ေလလာသးသပသတစဥးကေျပာၾကားခသည။

သးသန႔ပဂၢလကေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမးတြငမစကားလးမားကတတးဆနၿပးျပငးထနေနခ၏။ထင႐ားေသာျမနမာႏငငေရးသေတသတစဥးက

“ ကြနေတာဂပနအရာ႐၊တ႐တအရာ႐ေတြနမၾကာမၾကာေတြ႕ဆရတယ။ဒအစးရကသဘာလခငလဆတာကကယတငေကာငးေကာငးသျမငပမရတာဟာသတအတြကအဓကျပနာပလဆၾကတယ။ဒါဟာသတ႔အတြကဟာသတစပဒျဖစလာခတာေပါ….ႀကတငအစအစဥေရးဆြထားျခငးမးမ႐ဘနၾကသလေရတနညးနလပကငေဆာင႐ြကေနၾကတာလသတ႔ကေျပာတယ”ဟ၏။

အစးရ၏စြမးေဆာငရညကငးမမႈကထင႐ားေပၚလြငလာေအာငဥပမာေပးေျပာဆရာတြင“အေျမာအျမငကငးမေသာေတာငးဆမႈ”ဟ၍သကယတငကငပြနးတပခသညေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ေတာငးဆမႈအေၾကာငးကဥပမာေပးေျပာၾကားခသည။ျမနမာႏငငႏငတ႐တႏငင၊ကမငးျပညနယၾကားနယစပကနသြယမႈမားအေပၚအခြနေကာကခရနတ႐တအစးရအားေတာငးဆခမႈကရညညႊနးေလသည။ယငးအခြနေကာကခမႈကကနသြယမႈကကဆငးသြားေစခၿပးအမားျပညသတ႔၏အသကေမြးမႈႏငအလပအကငအခြငအလမးမားအတြကအဟန႔အတားျဖစလာခသညဟ၏။4

အစးရကလမးညႊနတညမတေပးသညစးပြားေရးမဟာဗဟာဟ၍လးဝမ႐(သ႔မဟတ)အလြနနညးပါးသညဟအခ႕ေသာျပညတြငးသေတသမားႏငအလ႐ငအဖြ႔အစညးကယစားလယမားကယဆၾကသည။အငတာဗးေျဖၾကားခသတစဥး၏အဆအရေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ခဥးကပလပေဆာငပနညးလမးမာခမးသာၾကြယဝသတ႔၏အကးအျမတမားသညအမားျပညသအားလးထသ႔ခြျဖာစးဆငးလာမညဟေသာသအရ(TrickleDownTheory)၏မကြတစရပျဖစသညဟ၏။

“ စးပြားေရးဖြၿဖးလာပါေစ။ခမးသာသတ႔ပၿပးခမးသာၾကြယဝလာပါေစ။အာဏာ႐သတ႔အာဏာပ႐လာပါေစ။သတ႔ကသငတ႔ကတာဝနယလမမယ”5ဟေသာသအရပငျဖစသည။

ေနာကတစဥး၏ေျပာဆမႈမာမအတနငယေပာေျပာငးေနခ၏။

“ အစးရမာမဟာဗဟာတစရပ႐တယလ႔ကြနေတာမထငဘး။ဥးစားေပးအေၾကာငးအရာဆတာေတြပ႐တာ။ၿငမးခမးေရး၊ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးန႔အားလးပါဝငတဖြၿဖးတးတကေရးလမးဥးစားေပးအေၾကာငးအရာေတြေပါ။6

အျခားတစဘကမၾကညျခငးေလလာသးသပသတ႔၏ေျပာၾကားခကမားကနားေထာငၿပးေနာကအစးရ၏ဥးတညခကလားရာကငးမမႈ၊စြမးေဆာငရညညဖငးမႈႏငဆးျဖတခကခမတရနေႏးေကြးၾကန႔ၾကာမႈတ႔ႏငပတသကသညျပစတငေျပာဆမႈအခ႕ကနားလညႏငေသာလညးယငးသညအေျခအေနတစခလးကကယစားျပထငဟပႏငျခငးမ႐ဟကြႏပခစားခရသည။

(၂၀၁၆)ခႏစေဖေဖာဝါရလအတြငးNLDပါတသညအစးရတာဝနကလႊေျပာငးရယခခန၌ႏငငတကာေအဂငစမားစြာတ႔၏ပပးကညမႈေအာကမစးပြားေရးအစအစဥမားသကဝငလႈပ႐ားေနခၿပးျဖစသညအေျခအေနတစရပအတြငးသ႔ဝငေရာကသြားခသည။ဥးသနးစနအစးရက(၂၀၁၁)ခႏစတြငတငးျပည၏စးပြားေရးတခါးကဖြငလစေပးလကသညႏငတၿပငနကႏငငတကာစးပြားေရးအငစတကး႐ငးမားကလညးလငျမနစြာျဖငအ႐နအဟနျပငးျပငးဝငေရာကခၾကသည။

“ အရငအစးရကဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးေတြတငျပလာတလပငနးအစအစဥမားစြာကလကခခြငျပေပးခတယ။ဒါေၾကာငလညးစြမးအငက႑မာဆရငစြမးအငပငမအစအစဥ(EnergyMasterPlan)သးခေတာငေပၚထြကလာခတယ။တစခကဂပနႏငငပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈေအဂငစ(JICA)၊တစခကအာ႐ဖြၿဖးေရးဘဏ(ADB)န႔ေနာကတစခကကမၻာဘဏ(WorldBank)တ႔ဆကတငျပလာခတပငမအစအစဥေတြေပါ”7ဟအာ႐ဖြၿဖးေရးဘဏ၊အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးဆငရာဆကဆေရးအရာ႐ေဟာငး(PaulDonowitz)ကေျပာၾကားခသည။

ဂပနတ႔ကအႀကးမားဆးေသာအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားျဖစၿပး“သတ႔ကသတ႔ဘာလခငလဆတာကအစကတညးကေကာငးေကာငးနားလညသျမငၾကတယ”ADB၏အခနးက႑မာ“အေျခခအေဆာကအအေတြကအဓကဥးစားေပးအာ႐စကတာေပါ။သတ႔ကအဒအပငးမာအေတြ႔အၾကအမားဆးေလ။”ကမၻာဘဏကမၿမ႕နယေပါငး(၇၀)မ(၈၀)အထ8လႊမးျခေသာ“လမႈအေျချပစမကနး”ဟအမညရသညေဒၚလာသနး(၄၅၀)တနစမကနးႀကးကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကသတ႔၏လပငနးအစအစဥမားကပးေပါငးညႇႏႈငးေဆာင႐ြကႏငရနအတြက“ဖြၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမားအလပအမႈေဆာငအဖြ႔”ဖြ႔စညးေဆာင႐ြကခရာျမနမာႏငငကမတညေသာေအဂငစမားကအသးသးတာဝနယေဆာင႐ြကရမညဇနမားအျဖစေယဘယပငးျခားပစခသည။ဥပမာ(ADB)က၎၏“ေတာငပငးစႀကၤ(South-ernCorridor)”လပငနးမားေၾကာငျမနမာႏငငေတာငပငးတြငဥးေဆာငလပကငခသည။ယငးစႀကၤသည၎၏“မဟာမေခါငေဒသပါရာဒငး(GreaterMekongSub-region(GMS)Paradigm)”9တြငအဓကကသညအစတအပငးတစခအေနႏငျမနမာ၊ထငးႏငဗယကနကႏငငတ႔ကဆကသြယထားေသာစႀကၤျဖစသည။ပးေပါငးညႇႏႈငးေဆာင႐ြကသညဆ၍ပြတတကမႈမားမျဖစဟဆလျခငးမ႐ပါေခ။

Page 10: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

8 အယအျမငေထာငေခာက

ဥပမာ(ADB)ႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားစြာတ႔ကကမၻာဘဏ၏"လထအေျချပစမကနး"အေပၚျပစတငေဝဖနမႈမားျပလပေနခၾကသည။10

စမကနးအားအထကမအတညျပခမတချခငး၊၎၏ကယျပန႔ေသာအကးသကေရာကမႈႏငအကငပကျခစားမႈအႏရာယကေရာကႏငေျခမားျပားေနျခငးတ႔ေၾကာငျပစတငေဝဖနေနချခငးျဖစသည။မညသ႔ပငျဖစေစ၊ဥးသနးစနအစးရသကတမးအဆးတြငႏငငတကာေအဂငစမားကငါးႏစ၊ႏစရည၊ၾကားကာလစသညကာလအမးမးအတြကလပငနးအစအစဥမားကေရးဆြခၿပးျဖစသည။

“ေနာကဆးနယျခား(LastFrontier)”အျဖစေၾကာျငာေဖာျပျခငးခေနရသညျမနမာႏငငအားအရပသားအပခပေရးအသြငေျပာငးလေရးႏငအတအလ႐ငအဖြအစညးမားသညဝါ႐ငတနဒစ၊မနလာႏငတက႐11႐းခပမားထမေခးေငြမားေတာငးခရနဟေသာဖအားေအာကသ႔ကေရာကေနခသည။သ႔ျဖစရာေႏးေကြးသညဟသတ႔ထငျမငယဆေသာ(NLD)၏ေျခလမးမားအေပၚစတမ႐ညႏငေအာငျဖစလာခၾကသည။

အဓကျပနာမာအလ႐ငအဖြ႔အစညးမား၏ႀကးမားခမးနားလြနးလသညလပငနးအစအစဥမားအား(NLD)ႏငတငပငေဆြးေႏြးမႈအလဥးမ႐သကသ႔(NLD)ႏငတငပငေဆြးေႏြးမႈအနညးငယမျဖငသာေရးဆြသတမတချခငးျဖစသည။

(၂၀၁၅)ခႏစေ႐ြးေကာကပြတြငအျပတအသတေအာငႏငချခငးႏငေဒၚေအာငဆနးစၾကညအတြက“ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ”ဟေသာရာထးကအအားသငဖြယဖနတးချခငးတ႔မတစဆင(NLD)ပါတအာဏာရ႐လာချခငးမာသတ႔လးဝေမာလငမထားခသညကစၥရပျဖစသည။

တစနညးဆရလင(NLD)၏စးပြားေရးဆငရာစမခန႔ခြမႈအစတအပငးအခ႕အေပၚဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအသကအဝနးအတြငးမလမားစြာတ႔ကစတပကေဒါသထြကေနခသညမာနားလညႏငစရာကစၥရပျဖစေသာလညးယခငအစးရထမဘမသဘမသဆကခရ႐ခသညဖြၿဖးတးတကေရးမေဘာငတစရပ(သ႔မဟတ)ပါရာဒငးတစခအတြငးဆးျဖတခကမားခမတရနေႏးေကြးေနခေသာ(NLD)၏သတႀကးမႈအတြကလညးမနကနေသာအေၾကာငးရငးအခ႕႐ေနခေပသည။

ပါရာဒငးတစခထပတမေနသလားအဓကဇတေကာငမားျဖစၾကေသာကမၻာဘဏ၊(ADB)ႏင(JICA)တ႔ဘကတြငအၾကမးဖဥးဘသေဘာတညခကတစရပရယခၿပးျဖစသညဤပါရာဒငး၏အဓကလကၡဏာရပမားမာအဘယနညး။အေရးအပါဆးေနရာမေန၍အဆပါေအဂငစမားေရးဆြဖနတးခေသာအဓကစာ႐ြကစာတမးမား(ဥပမာစကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ(ADS)ႏငစကမႈက႑မဟာဗဟာႏငျမနမာစြမးအငပငမအစအစအစဥ(My-anmarEnergyMasterPlan))ကေသေသခာခာေလလာသးသပၾကညမညဆပါကအဓကကေသာေအာကေဖာျပပါအခကမားထြကေပၚလာခမညျဖစသည။

ÎÎ ပထမဆးအခကမာျမနမာႏငငသညဖြ႔ၿဖးေရးလမးေၾကာငးတြငအလြနေဝးကြာစြာေနာကကကနရစေနခၿပျဖစရာဂဒပ(GDP)အလငအျမနတးတကရနမာအဓကအကဆးေသာရညမနးခကတစရပျဖစသညဟ၏။

ÎÎ ဒတယအခကမာဆး႐ြားသညလမးပနးဆကသြယေရးအေျခခအေဆာကအအမားႏငစြမးအငထတလပေရးစက႐၊စကပစၥညးကရယာမားလေလာကမႈမ႐ျခငးတ႔ကသ႔ေသာအေရးတႀကးကငတြယေျဖ႐ငးရနလအပသညအဓကအတားအဆးျပနာမား႐ေနသညဟေသာအခကပငျဖစ၏။

ÎÎ တတယအခကမာဖြၿဖးတးတကမႈဆသ႔သြားရာျမနမာႏငင၏လမးေၾကာငးကအေ႐ေတာငအာ႐၏အားေကာငးတကၾကြေသာေဒသတြငးစးပြားေရးအေဆာကအအႏငခတဆကျခငးျဖငတစစတတစပငးေဖာကလပေအာငျမငႏငမညဟ၏။ယငးလပငနးစဥက“ခတဆကလပေဆာငမႈ(Connectivity)”ဟ၍အမညေပးထားခေပသည။

ÎÎ စတတအခကမာစးပြားေရးမဝါဒ၏အဓကတြနးအားသညပ႔ကနဥးေဆာငသညဖြၿဖးမႈပစ(ExportOrientedGro-wth)ကျမႇငတငရနျဖစသညဟေသာအခကပငျဖစ၏။

ÎÎ ပဥၥမအခကမာႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈသညဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးစဥ၏အေရးအပါဆးေသာေမာငးႏငသျဖစသညဟ၏။

ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ၏အခနးက႑အားအထးအေလးေပးေဖာျပထားခသညကေတြျမငရေပမည။အငတာဗးေျဖၾကားေပးခစဥကျမနမာႏငငတြငInternationalCommissionofJurists(ICJ)ႏငလပကငေဆာင႐ြကေနခေသာ(DanielAguirre)၏သေကၤတနမတပထလႊမးေသာစကားလးမားကငားရမးေဖာျပရမညဆပါကဥးသနးစနအစးရ၏ႏငငတကာရငးႏးျမပႏမႈဆငရာမဝါဒမာ“မးလးမားအားလးအစမးေရာငျပေနသညမးပြငတစခႏငတေလသည”။12(၂၀၁၂)ခႏစႏင(၂၀၁၃)ခႏစတ႔တြငအစးရသညရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစကေရးဆြျပ႒ာနးခသည။

သ႔ေသာႏငငတကာဘ႑ာေရးအငစတကး႐ငးမားကဥပေဒသစႏငပတသက၍ေကနပမႈမ႐ခေပ။ဥပေဒသစတြငပါဝငေသာအမးသားအကးစးပြားႏငျပညတြငးရငးႏးျမပႏသ

Page 11: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

9အယအျမငေထာငေခာက

မားကအကာအကြယေပးေရးဆငရာျပ႒ာနးခကတ႔ကသတ႔အတြကလကသငမခႏငဖြယျဖစေနခ၏။13သ႔ေသာကမၻာဘဏက၎၏တရားဝငေၾကညာခကတြငမ(၂၀၁၂-၂၀၁၃)ဥပေဒ၏လပထးလပနညးမားဆငရာအခကအခမားကသာအေလးေပးေဖာျပခသည။“ႏငငျခားတက႐ကရငးႏးျမပႏမႈႏငျပညတြငးရငးႏးျမပႏမႈမားအတြကသတမတထားသညဝငေရာကျမပႏခြငေလာကထားျခငးႏငစစစျခငးဆငရာ႐ပေထြးခကခေသာလပထးလပနညးမားေၾကာငလပငနးသေဘာတညခကမားအၿပးသတႏငရနအလြနပငေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနခသည။အကာအကြယေပးမႈမားရ႐ႏငရနႏငအခြနေလာခေကာကခမႈစသညေျဖေလာမႈမားကခစားႏငရနအတြကအေသးစားရငးႏးျမပႏမႈမားအပါအဝငရငးႏးျမပႏမႈအဆျပလႊာအားလးကျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမ႐င(MIC)ထသ႔တငျပေနခရသည”ဟ၍ပင။14

အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားအတြကပမအဆငေျပေခာေမြ႔ေသာစညးမဥးစညးကမးမားကအလ႐ခၾကၿပးထ႔အတြကလညးသတ႔နညးသတ႔ဟနႏငလပေဆာငခၾကသည။ကမၻာဘဏ၏ႏငငတကာဘ႑ာေရးေကာပေရး႐ငး(IFC)ကဥးေဆာငကာနဂကသးျခားစျဖစေနခေသာႏငငျခားႏငျပညတြငးရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒႏစရပကတစစတစစညးတညးေပါငးစညးလကမညရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစကေရးဆြခသည။Aguirreမျပနလညေျပာျပရာတြငေပါငးစပလက

ေသာရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစမၾကမးႏငပတသကသညအလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစခတြင(IFC)အၾကေပးအရာ႐ကျမနမာႏငငအား

“ သမႏစလသတစဥး၏အာ႐စကမႈကရ႐ႏငရနအတြကထသကဆြေဆာငႏငမညပစမးဝတစားဆငယငရမညမနးမလတစဥး”ႏငခငးႏႈငးၿပးမတခကျပေျပာၾကားခသည။

ကြႏပသညကြႏပ၏နားကပငမယၾကညႏငေအာငျဖစခရ၏။အဆပါမတခကစကားသညအမးသမးမားအားႏမခ႐ျမငေသာသေဘာသဘာဝ႐သညအျပငစညးမဥးစညးကမးဆငရာ႐ႈေထာငမၾကညလင“ေအာကေျခဆသ႔အေျပးၿပငပြ(Racetothebottom)”ဟေသာကာလတာ႐ညနာမညပကလာခၿပးျဖစသညသေဘာတရားတစရပကအားေပးျမႇငတငရာေရာကေပသည။သတ႔သညျပညတြငးရငးႏးျမပႏသတ႔အေပၚပမမကႏာသာေပးထားသညဟယဆရသညျပ႒ာနးခကမားကထတပယခ႐မမကတစႏငငလးအတြကအကးဝငမညဥပေဒတြငရငးႏးျမပႏသႏငႏငငေတာၾကားအျငငးပြားမႈေျဖ႐ငးေရး(InvestorStateDisputeSettlement)ျပ႒ာနးခကမားကထညသြငးလၾကသည။

ထျပ႒ာနးခကအရဆလငရငးႏးျမပႏသတ႔၏အကးစးပြားမားႏငဆန႔ကငသညစညးမဥးစညးကမးမားခမတျပ႒ာနးခလငရငးႏးျမပႏသမားအားလး(ႏငငျခားရငးႏးျမပႏသႏငျပညတြငးရငးႏးျမပႏသအပါအဝင)သညျမနမာႏငငအစးရကႏငငတကာခ႐းတြငတရားစြဆခြငရ႐ၾကမညျဖစသည။ကေကာငးစြာပငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးကထျပ႒ာနးခကကေနာကဆးဥပေဒမၾကမးမဖယ႐ားႏငခေလသည။15

ျမနမာျပညအတြကေရြးခယစရာရပါသလားဤစာအပ၏အဓကရညမနးခကတစရပမာျမနမာႏငငအဖ႔ပ႔ကနဥးေဆာငေသာ၊ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈကေမာငးႏငေသာ၊သယဇာတအလြနအကၽြအသးျပရေသာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစပစ(model)တစခအျပငအျခားေ႐ြးခယစရာမား႐သညကျပသႏငရနအတြကျဖစ၏။အဆပါပစမာအေ႐႕ေတာငအာ႐တစဝမးတြငလကေတြ႔ျဖစခသညအတငးကာလတဖြၿဖးတးတကမႈကျမႇငတငေပးႏငေသာလညးခမးသာၾကြယဝမႈကြာဟခကမား၊ၿမ႕ျပႏငေကးလကၾကားမညမေသာဖြၿဖးတးတကမႈ၊သဘာဝပတဝနးကငပကစးမႈႏငတငးရငးသားလနညးစမားအားခြျခားဖယထတမႈတ႔ကျမငတကေစႏငသည။ျမနမာႏငငအား“ေနာကဆးနယျခား(Lastfrontier)”အျဖစမၾကာခဏသတမတပေဖာေလ႐သည။မနေပ၏။ျမနမာႏငငသည“ေနာကဆးနယျခား”ျဖစ၏။သ႔ေသာႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥးေဆာငေသာပါရာဒငး(Foreigninvestment-ledparadigm)ကအားေပးသတ႔မအျပသေဘာေဆာငေသာအဓပၸာယျဖငသတမတဖြငဆထားခသည“ေနာကဆးနယျခား”မးမဟတေပ။မေအာငျမငေသာဖြၿဖးတးတကေရးစပစ(model)တစခအတြငးသေကာကြငးပစဖမးဆးရမညေဒသတြငးေနာကဆးလကကနတငးျပညႀကးတစခဟအဓပၸာယရသည“ေနာကဆးနယျခား”သာျဖစေလသည။တၿပငတညးမာပငျမနမာႏငငအဖ႔“ဆ႐ယလစ”အျဖစဟတဟနအျပညျပသၿပးတကယတမးတြငစစအာဏာ႐ငအပစ၏အကးအျမတအတြကအမားျပညသထမေခါငးပျဖတအျမတထတေသာဖႏပေရးအစအစဥတစရပသာျဖစသညအလြနဆးဝါးလေသာပါရာဒငးထသ႔ျပနသြားရနမာလးဝမျဖစႏငသညကစၥရပျဖစသည။16

ေအာတစဆ(TheOdyssey)ကဗာမပရပတစခကကးကားတငျပရလငျမနမာႏငငသညဆစလာ(Scylla)ႏငခရစဘဒစစ(Charybdis)ဟေသာမေကာငးဆးဝါးႏစေကာငၾကားပတမေနချခငးမဟတပါေခ။မညသညတစခကေ႐ြးခယသညျဖစေစသေဘၤာပကစးနစျမႇပသြားႏငပါသည။

Page 12: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

10 အယအျမငေထာငေခာက

သ႔ျဖစရာ(NLD)ႏငေဆြးေႏြးတငပငချခငးမ႐ဘျဖစတညလာခသညအထကပါပါရာဒငးအတြငးသ႔(NLD)အားထညသြငးချခငးမးပငျဖစ၏။အဆးသေဘာျဖငေကာၾကားသညမာဂရကသကခာ(MargaretThatcher)၏စကားတစခြနးကကးကားေျပာၾကားရမညဆပါကအဆပါပါရာဒငးအား(NLD)ထသ႔“အျခားေ႐ြးခယစရာမ႐ပါ(Thereisnoalternative(TINA))”အေနျဖငေပးအပချခငးျဖစသညဟဆရမညပင။အကယ၍(NLD)၏ဆးျဖတခကခမတျခငးျဖစစဥကေႏးေကြးေလးလၿပးဆးျဖတခကခမတျခငးျဖစစဥရပတန႔လနးပါးျဖစေစသညအေၾကာငးရငးတစရပမာျပငပမေရးဆြဖနတးၿပးသတမတျပ႒ာနးေပးလကေသာဖြၿဖးတးတကေရးစပစ(model)တစခကေကာငးစြာသျမငနားလညလာေအာငႀကးစား႐နးကနေနရျခငးပငျဖစသညဆလငအအားသငဖြယမဟတပါေခ။

စာတမးဖြ႔စညးပ

ဆကလကေဖာျပထားသညအခနးသးခနးတြငဆ႐ယလစဟအမညရေသာစးပြားေရးစနစေဟာငးအျပငအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကအဆျပခၾကသညႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈကေမာငးႏငၿပးသယဇာတအလြနအကၽြအသးျပရသညပါရာဒငးကပါေဝဖနသးသပသြားမညျဖစသည။ထ႔ေနာကတြငျမနမာႏငင၏မေကာငးသတငးေကာေစာသည“ခ႐နအရငး႐ငစနစ”ႏငခ႐နမားအားေကနပႏစသမမႈေပးသညမဝါဒမားမထြကေပၚလာႏငေသာေနာကဆကတြအကးဆကမားကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။ေနာကဆးအခနးတြငနယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး(PNP)ဟကြႏပတ႔အမညေပးခသညအျခားေ႐ြးခယစရာပါရာဒငးတစခ၏သေဘာတရားမားေဖာျပၿပးအဆပါသေဘာတရားမားအားစးပြားေရးအေဆာကအအ၏အဓကက႑ရပမားတြငတတကကမညသ႔အသးခႏငသညကေဆြးေႏြးတငျပသြားမညျဖစသည။

ဒတယအခနးတြငကြႏပတ႔သညေျမယာႏငစကပးေရးဆငရာျပနာမားကေဆြးေႏြးအေျဖ႐ာတငျပထားသည။စစအပခပေရးကာလအတြငးစကပးေရးပလထတကနမားကဖႏပခပခယေသာနညးလမးျဖငအျမတထတရယမႈႏငအတလယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈတ႔ကဆငးရဒကၡျပညႏကေနၿပးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကငးမေသာစကပးေရးက႑တစရပအားမညသ႔ေမြးထတေပးခသညကစးစမးေလလာသြားမညျဖစသည။ထ႔ေနာကတြငႏငငတကာေအဂငစမားကအဆျပတငျပခသညစကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ(ADS)သညျမနမာႏငငအား“တနဖးကြငးဆက(ValueChain)”ဟ၍အလကၤာေျမာကေအာငကငပြနးတပထားသညစကပးေရးသယဇာတႏငသဘာဝသယဇာတထတယေရးေဒသတြငးလပငနးစဥတစရပထသ႔ထညသြငးလကျခငးျဖစကာအငအားသးဖအားေပးသညနညးလမးမားႏငေဈးကြကစနစယႏယားမားကေၾကာကမကဖြယေပါငးစပလကရာမေတာငသလယသမားမားႏငတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးတ႔၏ပငဆငမႈမားကဖယရားျခငးျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး(Acccumu-lationbydispossession)လပငနးစဥတစရပဆကလက

တညတႏငေအာငအားေပးေထာကပချခငးသာျဖစေၾကာငးကြႏပတ႔ကအခငအမာတငျပထားသည။

စကမႈလပငနးဆငရာမဝါဒအေၾကာငးေရးသားေဖာျပထားသညတတယအခနးတြငကြႏပတ႔သညစစအပခပေရး၏စကမႈဖြ႔ၿဖးေရးစမးသပအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမႈမားကအဘယေၾကာငက႐းသြားခရသညကစးစမးေလလာတငျပထားသည။ထ႔ေနာကကြႏပတ႔သညဂပနအစးရကအားေပးျမႇငတငေနခသည“ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈကလမးျပဥးေဆာငၿပးပ႔ကနဥးတညေသာစကမႈဖြၿဖးတးတကေရးလပငနးစဥ”အားေလလာသးသပတငျပသြားမညျဖစသညအျပငအဆပါမဟာဗဟာ၏အဓကမ႑ငႀကး(၃)ရပျဖစေသာ

၁။ခတဆကႏငမႈကျမႇငတငေပးႏငမညစးပြားေရးစႀကၤမား

၂။အထးစးပြားေရးဇနမား(SEZ’s)ႏင

၃။ျမနမာႏငငအတြကအကးအျမတမားျဖစထြနးေစမညဟထငျမငယဆၾကသည“Fragmentation”(ကနထတလပေရးလပငနးစဥအားအစတအပငးငယမားအျဖစပငးျခားျခငး)တ႔ကအေသးစတစးစမးေလလာတငျပထားေပသည။

အခနး(၄)တြငကြႏပတ႔သညျမနမာႏငင၏စြမးအငအနာဂတအေၾကာငးကအေခအတငေဆြးေႏြးတငျပထားၿပးေကာကမးေသြး၊ေရအားႏငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတ႔၏ေကာငးကးႏငဆးျပစမားကအေသးစတစးစမးေလလာထားသည။ေကာကမးေသြးႏငေရအားလပစစစြမးအငေ႐ြးခယမႈမားအေပၚစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားႏငအငစတကး႐ငးမားတ႔၏အကးစးပြားမားႏငပထဝႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားမားကတစစတတစပငးအားျဖငမညသ႔ႀကးႀကးမားမားလႊမးမးထားသညကတငျပထားသညအျပငအေကာငအထညေဖာရနရည႐ြယထားေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငဆငရာမဟာဗဟာတစရပႏငပတသက၍ထညသြငးစဥးစားသးသပသငသညအေၾကာငးအရာမားကလညးတငျပထားသည။

ခ႐နမားအေၾကာငးေဆြးေႏြးထားသညအခနး(၅)တြငစစအပခပေရး၏အခြငအေရးေပးမႈမားကခစားခရၿပးယခအခါျမနမာႏငင၏စးပြားေရးကစမးထားႏငခသညမတညေသာဧရာမကမၸဏႀကးမားကအနးကပစးစမးေလလာတငျပကာသတ႔ႏင(NLD)အစးရၾကားမလက႐ဆကဆေရးအေၾကာငးကအနညးငယတ႔ထတငျပသြားမညျဖစသည။ဂပနႏငႏငငတကာအလ႐ငေအဂငစတ႔အားေပးျမႇငတငလက႐ေသာ‘ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈကလမးျပဥးေဆာငသညမဟာဗဟာ’အတြငးမခ႐နတ႔၏အနာဂတအလားအလာမားကလညးေဆြးေႏြးသးသပထားသည။အတတကာလကမတရားရယသမးပကခမႈမားအတြကႀကးႀကးမားမားေလာေၾကးျပနလညေပးအပေစျခငးႏငသတ႔၏ဥစၥာဓနမား၏ႀကးမားေသာအစတအပငးတစရပကျပနလညမေဝေပးအပရနဥးတညေသာတငးၾကပသညအခြနစညးမဥးစညးကမးမားတ႔မ႐လငခ႐နတ႔သညသတ႔၏မတရားအျမတထတရယသညနညးလမးမားကရပတန႔လမမညမဟတေၾကာငးကြႏပတ႔ေကာကခကခထားသည။

Page 13: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

11အယအျမငေထာငေခာက

ေနာကဆးအခနးတြငကြႏပတ႔သည(KarlPolanyi)၏“လမႈအဖြ႔အစညးႏငဆကစပမေနေသာေဈးကြက(dis-embeddedmarket)”သေဘာတရားကအသးျပကာအလ႐ငေအဂငစတ႔အဆျပထားခသညမဟာဗဟာမားအားလမးညႊနမႈေပးေနသညနယလစဘရယပါရာဒငး(Neolib-eralParadigm)ကဥးစြာေလလာသးသပေဝဖနထားသည။အျခားေ႐ြးခယစရာမဟာဗဟာတစရပ(သ႔မဟတ)(PNP)တြငမေဈးကြကအားလ႔အဖြ႔အစညးႏငျပနလညဆကစပေပးကာ၎ကထနးခပေမာငးႏငမညအေရးပါဆးစႏႈနးတနဖးမားအတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးလကျခငးပငျဖစသည။

ထ႔ေနာကတြငကြႏပတ႔သညစကပးေရးကလမးျပဥးေဆာငေသာPNP(Agriculture-ledPNP)တစခကျမနမာႏငငအတြကအဆျပတငျပထားၿပး၎ကလမးညႊနေပးႏငမညအေျခခသေဘာတရားမားကေဖာျပထားသည။ဥပမာ-သာတညမမႈကဥးစားေပးျခငး၊စးပြားေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငပးေပါငးမႈ၏စြမးအား၊ျပညသႏငအနးဆးအစးရအဖြ႔ကလပပငခြငအာဏာအပျခငး(Subsidiarity)ႏငစးပြားေရးဆငရာစမခန႔ခြမႈ၏အစတအပငးမားအားလးတြငဒမကေရစနညးကဆးျဖတခကမားခမတျခငးစသညတ႔ျဖစသည။

(PNP)အတြငးမစကပးေရးပငး၏အခနးက႑ႏငပတသက၍ကြႏပတ႔အခငအမာတငျပလသညမာဤကသ႔ေသာခဥးကပလပေဆာငပနညးလမးတစရပေအာငျမငႏငရနအတြကအေရးပါသညကနဥးလအပခကမားထမတစခကမာလယယာေျမဆငရာတရားမတမႈ(Agrarianjustice)ကေဖာေဆာငရန၊ေျမယာဆငရာဥပေဒအခ႕ကပယဖကရနႏငျပနလညျပငဆငေရးဆြရနတာဝနယေဆာင႐ြကေပးမညအဖြ႔အစညးတစရပကဖြ႔စညးတညေထာငျခငးပငျဖစသည။

ဆကလက၍ကြႏပတ႔သညေဒသခလမႈအသကအဝနးစးပြားေရးလပငနးမား၊သမဝါယမအသငးမား၊အေသးစား၊အလတစားပဂၢလကလပငနးမားႏငႏငငပငလပငနးမား(ဥပမာ-ဓာတကငးစငစကပးေရးအတြကပစၥညးကရယာမားထတလပျခငး၊အပပငးေဒသေရာဂါဘယမားႏငနာကငကကခမႈေဝဒနာမားအတြကေဆးဝါးမားထတလပျခငးႏငဗဟမထနးခပမႈမရေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပအတြကဆလာျပားႏငပစၥညးကရယာမားထတလပျခငး)ျဖငျမႇငတငေဆာင႐ြကမည‘စကပးေရးက႑ႏငေကးလကေဒသကဥးေဆာငေသာစကမႈဖြၿဖးေရးလပငနးစဥ(Agricultureandcountryside-ledindustrializationprocess)’ကအဆျပတငျပထားသည။

ထ႔ေနာကကြႏပတ႔သညအျခားေ႐ြးခယစရာကနသြယေရးမဟာဗဟာတစရပ၏အစတအပငးမားအေၾကာငးကေဆြးေႏြးတငျပၿပးဆလာအေျခခစြမးအငအေျခခအေဆာကအအတစရပ၏အေရးပါပကေပၚလြငေအာငေဖာျပထား၏။နဂးခပအေနျဖငကြႏပတ႔သညအျခားေ႐ြးခယစရာ(PNP)တစခအားအေသးစတအစအစဥေရးဆြျခငးႏငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးလပငနးစဥအေၾကာငးကေဆြးေႏြးကာထလပငနးစဥကလမးညႊနေပးမညအေျခခမမားကအဆျပတငျပထားသည။

ေနာကဆးမတစ-ဆငးရႏြမးပါးမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးဟေသာေခါငးစဥမားျဖငသးျခားအခနးမားခြမထားေသာလညးအဆပါအေၾကာငးအရာမားကစကပးေရး၊စကမႈလပငနး၊စြမးအင၊ပင႐ငျဖစမႈႏငရငးႏးျမႇပႏမႈတ႔အေၾကာငးေဆြးေႏြးသးသပမႈမားအတြငးေပါငးစပထညသြငးေဖာျပထားသည။ကြႏပတ႔၏အျမငအရဆငးရႏြမးပါးမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးတ႔ကကနထတလပမႈျဖစစဥ၏အေျခအေနမားႏငႏငငေရးစနစတ႔ကအဓကေမြးထတလကျခငးျဖစသည။အခြနအခေကာကခမႈႏငအကးခစားခြငမားေပးအပမႈ(Transfer-payments)တ႔မတစဆငျပနလညခြေဝေပးျခငးႏငႏငငျခားအကအညမားကဆငးရႏြမးပါးမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးတ႔ကအထကအေလာကေလာပါးသကသာေစႏငေသာလညးကနထတလပမႈအေျခအေနမားကေျပာငးလျခငးမျပဘ(အထးသျဖငပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)၊ထတလပေရးနညးလမးမားအေပၚထနးခပမႈႏငအပခပေရးစနစ)၎တ႔ကအျမစျပတဖယ႐ားရန(သ႔မဟတ)ထထေရာကေရာကေလာခရနမျဖစႏငပါေခ။

ရနကနၿမ႔တြငးတျမကစညးေရာငးသတစဥး(ဓာတပTomKramer)

Page 14: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

12 အယအျမငေထာငေခာက

ေကးလကေဒသအငအားသးဖအားေပးစနစမသညေစးကြကစနစဆသလက႐တြငျမနမာႏငင၏စကပးေရးထတကနသညစစေပါငးျပညတြငးထတကန၏(၃၈)ရာခငႏႈနးခန႔႐ၿပးႏငငလပသားအငအား၏(၇၀)ရာခငႏႈနးမာစကပးေရးက႑တြငလပကငေန၏။လြနခေသာဆယစႏစအနညးငယကဆလငအဆပါအခးအစားကနးဂဏနးမားမာထ႔ထကပ၍မားျပားေနခေပသည။ဆနသညႏငင၏ေန႔စဥအစားအစာမားတြငအႀကးမားဆးေသာအခနးက႑မကာလတာ႐ညပါဝငလာခၿပးတနဖးထားျခငးအခရဆးေသာအစားအစာျဖစရာဆနႏငငေရး(Pol-iticsofrice)သညျမနမာႏငင၏ႏငငေရးဆငရာစးပြားေရးအေဆာကအအအတြကအခရာကေသာေမာငးႏငအားတစရပျဖစေနခသညမာအအားသငဖြယမဟတေပ။

လယယာေျမႏငဆကႏြယေနေသာလမႈအဖြ႔အစညးမားတြငေတာငသလယသမားမားအေပၚအပခပသတ႔၏ေခါငးပျဖတအျမတထတမႈကကာလတာ႐ညအေျပာငးအလမ႐ဘကငၾကလာခေသာဓေလထးတမးတစရပျဖစ၏။ျမနမာႏငငသညလညးျခြငးခကတစရပမဟတခပါေခ။ႏစေပါငးငါးဆယေကာၾကာေအာငႏငင၏အပခပသထပတနးပဂၢလမားအျဖစပါဝငေနခေသာစစဗလခပတ႔၏အျမငတြငေတာငသလယသမားမားမာသတ႔၏ႏငငေရးႏငစးပြားေရးရညမနးခကမားေအာငျမငရနအတြကပလဆနစပါးမားအျမတထတရယစရာလမားသာျဖစသည။အခ႕ေသာရညမနးခကမားမာအခနကာလေ႐ြ႕ေလာမႈႏငအတေျပာငးလေကာငးေျပာငးလသြားခမညျဖစေသာလညးမေျပာငးလဘဆကလကတည႐ေနခေသာရညမနးခကတစရပမာေတာငသလယသမားမားအားသတ႔၏ညႊနၾကားခကမားႏငအညဆနစပါးမားေပးသြငးေစေရးပငျဖစသည။သ႔မသာရနကန၊မႏေလးႏငအျခားေသာၿမ႕ႀကးမားတြငဆနစပါးျပတလပမႈေၾကာငျဖစေပၚလာႏငသညဆပအၾကြမႈမားကႀကတငကာကြယႏငမညျဖစၿပးသတ႔၏အပခပေရးကတညၿငမေအာငထနးသမးထားႏငမညျဖစသည။

ဤအခနးတြငကြႏပတ႔သညဆ႐ယလစဟေခၚဆသညေခတအတြငးေတာငသလယသမားမားထမပလထတကနမားအျမတထတရယသညနညးလမးကဥးစြာေလလာဆနးစစသြားမညျဖစသည။ထေနာကတြငကြႏပတ႔သညေျဖေလာမႈေပးလကသညႏစကာလမားတြငအတငးအကပအငအားသးဖအားေပးျခငးစနစယႏယားမားႏငေဈးကြကစနစယႏယားမားအတတကြယဥတြျဖစတညေနမႈကေဆြးေႏြးသးသပကာအ႐နအဟနျပငးေသာလယယာေျမသမးယမႈ၊ေကးလကေနအလပသမားတ႔၏အေျခအေနပမဆး႐ြားလာျခငးႏငနယျခားေဒသမားအားသဘာဝသယဇာတထတယအသးျပမႈအတြကတခါးဖြငလစလကျခငးစသညအေၾကာငးအရာမားကအေလးေပးတငျပသြားပါမည။

စကပးေရးဖြၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ(ADS)အေၾကာငးကယကယျပန႔ျပန႔ေဆြးေႏြးသးသပျခငးမျပမေတာငသလယသမားစ႐းဆန႔ကငမႈ၏လကၡဏာရပ

အမးမးကအကဥးမေဖာျပထားသည။(ADS)သညျမနမာႏငင၏စကပးေရးကအရငး႐ငစကပးေရးစနစအသြငေျပာငးလျခငးႏငကမၻာစကပးေရးေဘာဂေဗဒအေဆာကအအ(Globalagriculturaleconomy)အတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးျခငးတ႔ကအ႐နအဟနျမႇငတငေပးမညအစအစဥတစရပသာျဖစသညဟသးသပ႐ျမငထားျခငးျဖစသည။

ဆ႐ယလစေခတတြငစကပးေရးပလထတကနမားကဆြထတသမးယျခငး(၁၉၆၂)ခႏစမ(၁၉၈၈)ခႏစအထႏစကာလမားတြငဗမာျပည(ေနာကပငးတြငျမနမာႏငငအျဖစေျပာငးလခ၏)သညအာဏာ႐ငဥးေနဝငး၏အပခပမႈေအာကတြင႐ေနခသည။သသညသ၏အပခပေရးက“ဆ႐ယလစစနစ”ဟအမညေပးခေသာလညးအမနမာသသညစစအာဏာ႐ငအပစ၏အဆငအျမငဆးေခါငးေဆာငတစဥးသာျဖစသည။18စကပးေရးက႑တြငမဥးေနဝငးအစးရႏငဆ႐ယလစသမၼတႏငငတ႔ၾကားတညခကတစခက႐၏။အစားအစာေဈးႏနးမားႏငၿမျပမလပခလစာမားကထနးခပျခငးျဖငစကမႈဖြ႔ၿဖးေရးကေဖာေဆာငရနအတြကစကပးေရးပလထတကနမားကရႏငသမအျမတထတရယေသာစနစတစရပကဆလေပသည။19ထအေၾကာငးကKoichiFujitaႏငIkukoOkamotoတ႔ကေျပာငေျမာကစြာ႐ငးလငးတငျပထားသည။

“ စကပးေရးထတကနမားအားအသးခအျမတထတျခငး(Agriculturalexploitation)မဝါဒတစရပဟသညေယဘယအားျဖငေအာကပါအစတအပငးလကၡဏာရပႏစခကဆလျခငးျဖစ၏။

ပထမတစခမာစကမႈထြနးကားေရးကျမႇငတငရနအတြကအစားအစာေဈးႏနးမားကခပကငထားၿပးလပခလစာမားအားနညးပါးေသာအဆငတစခတြငထနးခပထားျခငးျဖစသည။

ဒတယတစခမာပ႔ကနသးႏမားကႏငငတကာေဈးႏႈနးေအာကေလာနညးေသာႏႈနးထားတစချဖငဝယယၿပးအသားတငအျမတေငြအားစကမႈလပငနးထြနးကားေရးကျမႇငတငရနအတြကအသးျပျခငးျဖစသည။

ဆ႐ယလစေခတကာလမျမနမာႏငင၏ဆနမဝါဒ(Ricepolicy)သညစကပးထတကနမားအားအသးခအျမတထတျခငး(Agriculturalexploitation)ကအေကာငးဆးကယစားျပႏငသညနမနာတစရပျဖစ၏။အစးရသညေဈးကြကေပါကေဈးထကနညးပါးေသာႏနးထားတစချဖငမျဖစမေနေပးသြငးရမညဆနစပါးဝယယေရးစနစတစရပႏငေဈးေပါေသာဆနမားကျပညသ႔ဆငမားႏငသမဝါယမအသငးမားမတစဆင

Page 15: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

13အယအျမငေထာငေခာက

စားသးသမားထသ႔အခးကေရာငးခေပးသညစနစတစရပကခမတကငသးခၿပးႏငငျခားသ႔ဆနတငပ႔မႈကလကဝါးႀကးအပထားခသည။ယငးသညထကာလတြငႏငငျခားဝငေငြရ႐မႈ၏အႀကးမားဆးေသာရငးျမစတစရပျဖစခသည။20

ဤစနစသညကနထတလပမႈကဥးတညေသာစနစျဖစၿပးထြကကနမားေလေလ၊စကမႈထြနးကားေရးရငးႏးျမပႏမႈႏငၿမျပက႑စားသးမႈတအတြကအျမတထတရယႏငမညပလထတကနမားေလေလျဖစသညဟေသာသေဘာတရားအေပၚအေျခခခသည။မကႏာသာအေပးခရဆးအပစမားမာစစတပႏငအစးရဝနထမးမားျဖစသည။

စကမႈထြနးကားေရးအားထတလပေဆာငမႈမားက႐းသြားခၿပးထစနစကအားေပးေထာကခမႈမားကဆငးသြားခခနတြငအစားအစာျပတလပမႈအဓက႐ဏးမားႏငအျခားေသာေတာလနပနကနမႈလပရပမားကတားဆးကာကြယရနအတြကဆနစပါးအလအေလာကရ႐ေစရနႏငဆနေဈးကနညးပါးေသာပေသႏနးထားတစခတြငထနးခပထားရနတ႔မာအဓကရည႐ြယခကမားျဖစလာခသည။

လပသားမားအားဖႏပခပကငထားသညဤစနစအားေအာကျမနမာျပညေဒသအမားစအျပငရနကနအေျခစကအစးရ၏စစေရးအာဏာႀကးႀကးမားမားလႊမးမးႏငသညကနးျမငေဒသမား႐အဓကၿမျပနယေျမမား၏ဆငေျခဖးေနရာမားတြငေအာငျမငစြာကငသးႏငခသည။ဧရာဝတျမစဝမးေဒသကသေသာအဓကကသညဆနစပါးစကပးရာေဒသမားတြငဆနစပါးစကပးထတလပမႈအမားစကအေသးစားလယပင႐ငမားကလပေဆာငေပးခၾကသည။ယငးလယသမားအမားစမာတငးရငးသားဗမာမားျဖစၾကသည။

လြတလပေသာတငးရငးသားမားကႏငင၏ႀကးမားေသာနယေျမအစတအပငးမားတြငေနထငခၾကၿပးလယယာေျမမားအားမေဝလပကငပငဆငသညစနစမားကကငသးေလ႐ၾက၏။ထနယေျမမားတြငမအစးရ၏စးပြားေရးမဝါဒမာထတငးရငးသားျပညသတ႔၏ဇာတေျမမားကစစေရးအရသမးပကထနးခပေရးဟေသာေယဘယမဝါဒတစရပ၏လႊမးမးမႈေအာကတြင႐ေနခသည။ေနထငသလဥးေရနညးပါးသြားေအာငရည႐ြယခက႐႐လပေဆာငျခငး၊အဓမၼသမးယျခငး၊စစတပထနးခပမႈခ႕ထြငျခငးႏငအတလယယာေျမမားအႀကးအကယသမးယျခငးစသညနညးလမးမားျဖငသမးပကထနးခပျခငးပငျဖစသည။အဆပါကနးျမငေဒသမားႏငေတာေတာငထထပေသာနယေျမမားသညတညၿငမေသာစစတပထနးခပမႈတစရပေအာကတြင႐မေနခသျဖငႏငငအလယပငးတြငကသ႔ပလထတကနအျမတထတရယေရးစနစတစရပကတရားဝငခမတကငသးရနခကခေနခသည။တပမေတာေရာက႐လာခနတြငသစေတာမားထသ႔ဆတခြာတမးေ႐ာငၿပးတပမေတာထြကခြာသြားခနမသာ႐ြာမားသ႔ျပနလညဝငေရာကေနထငျခငးကသ႔ေသာအလကသငေျပာငးလကငသးႏငသညဆန႔ကငပနကနေရး

နညးလမးမားကဗဟအာဏာပငမားအားစတပကေဒါသထြကေစခသည။ပလထတကနအျမတထတရယရနအတြကလယယာေျမေရာလယယာေျမထြနယကလပကငမညလကပါလအပေသာေၾကာငျဖစသည။ကရငလမႈအသကအဝနးမားအေပၚေလလာဆနးစစခကတစရပ၏အဆအရသတ႔သညေနထငလပကငခြငမျပဟအမန႔ထတျခငးခခရသညသတ႔၏လယယာေျမမားကျပနလညရယထနးခပႏငမညနညးဗဟာမားအား႐ာေဖြေတြ႐ခၾကၿပးျဖစသည။

“ သတ႔ပငေျမယာမားမထြကခြာၿပးစစတပထနးခပနယေျမမားသ႔ေျပာငးေ႐ႊ႕ေနထငရနအမန႔ေပးလာသညအခါမးတြင႐ြာသ႐ြာသားမားသညထြကေျပးတမးေ႐ာငျခငးႏငအျခားေနရာတစခသေျပာငးေ႐ႊေနထငျခငးတ႔ျဖငတ႔ျပနေလ႐သည။သ႔ေသာသတ႔၏လယယာေျမမားကလကလမးမႏငသညေနရာမားတြငသာခေအာငးေနေလ႐သည။အာဏာပငမားကေ႐ာငလႊႏငရနေ႐ႊေျပာငးႏငသညအသကေမြးဝမးေကာငးနညးလမးမားကကငသးခၾကၿပးသတ႔၏လယယာလပငနးမားကဆကလကလပကငႏငရနအတြကစစေရးလပ႐ားမႈမားကအဆကမျပတေစာငၾကပေလလာၾကည႐ေနခၾကသည။ပတဝနးကငတြငစစသားမားမ႐သညအခါမးတြငေကး႐ြာမားအတြငးေနထငျခငးႏငအျခားအခနမးတြငသစေတာမားအတြငး၌ေနထငျခငး၊အစားအစာမားအားသဝကသမးဆညးရာေနရာမားတြင(သ႔မဟတ)ပမတညၿငမေသာေကး႐ြာမားမေဆြမးသားခငးမားထတြငသမးဆညးထားျခငး၊လအပပါကပမခႏငရညျမငမားေသာေျမေအာကသးႏမား(သ႔မဟတ)ဖးကြယထား၍ရႏငေသာေရာငးကနသးႏမား(ဥပမာဖာလာပင)ကေျပာငးလစကပးျခငး၊ႀကတငစစဥထားေသာလဝကေတာတြငးေဈးမားတြငသတ႔၏စကပးသးႏမားကအတညတကျဖစေနေသာေကး႐ြာမားမရကၡာေျခာကမားႏငလလယျခငးအစ႐သညနညးလမးမားပါဝငသည။ထေစးမားမာတစရပခန႔သာထြကၿပးအလငအျမနေပာကကြယသြားပါသည။21

အတညတကျဖစၿပးေသာေျမျပန႔ဗမာရပ႐ြာလမႈအသကအဝနးမားမာမထကသ႔ေသာပလထတကနအျမတထတမႈဆန႔ကငေရးေ႐ြလားပစမားအားကငၾကအသးျပရနမျဖစႏငဘလပသားဖႏပေရးအဓကမဝါဒႀကးသးရပေအာကတြင႐ငသနခစားေနခရသည။

၁။ဆနႏငအျခားေရာငးကနသးႏမားကမျဖစမေနေပးသြငးရေသာစနစတစရပ

၂။စကပးရမညေကာကပသးႏမားကသတမတညႊနၾကားသညစနစတစရပႏင

၃။ေျမယာမားအားလးကႏငငပငျပလပျခငးတ႔ပငျဖစသည။

ေျမယာမားကႏငငပငျပလပလကျခငးေၾကာငလယသမားမားမာလယယာေျမပငဆငခြငမားဆး႐းသြားခၿပးအထကမခမတလကသညလယယာစကပးေရးညႊနၾကားခကမားအား

Page 16: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

14 အယအျမငေထာငေခာက

လကနာေဆာင႐ြကမႈအေပၚမတညၿပးျပနလည႐ပသမးႏငသညလယယာေျမလပကငခြငကသာရ႐ပငဆငေတာသည။22

(၁၉၆၂)ခႏစစစအပခပေရးမစတငခငကာလတြင(၁၉၅၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးတြငအေကာငအထညေဖာခေသာလယယာေျမဆငရာျပျပငေျပာငးလမႈအခႏငအကန႔အသတ႐ေသာလယယာေျမျပနလညခြေဝေပးအပမႈတ႔ေၾကာငေကးလကေဒသမားတြငဝငေငြတနးတညမမႈမရခေပ။23ထကသ႔ပငဥးေနဝငး၏စစအာဏာရငစနစသကတမးတေလာကလးတြငဝငေငြမညမမႈဆကလကတညရေနခသည။သ႔ေသာထမညမမႈထတြငတနးတဆငးရနမကေသာမသားစမားသညရနကနအေျခစကစစဘကထပတနးပဂၢလမား၏ေခါငးပျဖတမႈကစျပခစားခရပါသည။

စစအပခပေရး၏အဓကမဝါဒသးရပျပ႒ာနးကာတငးတငးကပကပလကနာကငသးေစျခငးျဖငအႀကးအကယေခါငးပျဖတအျမတထတခသည။မဝါဒမားအတငးအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးႏငအတတြလကလကပါလာသညျပငးထနေသာဖႏပခပကငမႈက“အထြကတးမး”စမကနးကအထငအ႐ားျပသေနခသည။ျပညသအမား၏အားေပးေထာကခမႈကလးဝမရ႐ခေသာအဆပါစမကနးက(၁၉၇၄-၁၉၈၂)ခႏစကာလအတြငး၌အစးရကအတငးအကပတြနးအားေပးအေကာငအထညေဖာခသည။ထစမကနးသညအစပငးတြငသးႏအထြကႏႈနးမားတးပြားေစခေသာလညးအထြကတးမႈႏငအတေတာငသလယသမားတ႔၏လေနမႈအဆငအတနးမားကပမနမကသြားေစမညဗဟအစးရထသ႔မေရာငးမေနရဟေသာမဝါဒတစရပကထပၾကပမခြာလကပါလာခသည။

“ လယသမားမားအားစပါးပမာဏအခ(လတစဥးအတြကတစႏစလင၁၅တငးႏႈနး)ကမသားစစားသးရနအတြကသမးထား႐ခြငျပေသာလညးကနဆနစပါးမားအားလး(သတ႔ထတကန၏၆၀ရာခငႏႈနးမ၇၀ရာခငႏႈနးခန႔)ကေဈးကြကေပါကေဈးထကနညးပါးေသာႏနးထားတစချဖငအစးရကေရာငးခေပးရမညျဖစသည။အကးဆကအေနႏငေကးလကေတာ႐ြာမဆနစပါးစကပးထတလပသတ႔အဖေစးတြငေရာငးခရနဆနစပါးဟ၍မကနေတာသေလာကပငျဖစသည။ဆနစပါးစကပးထတလပေရးကဥးစားေပးသညအစးရ၏မဟာဗဟာကစပါးမဟတေသာေကာကပသးႏ(ဥပမာပတ၊ပမးစ)စကပးမႈကလညးတားျမစပတပငထားခသည။အဆပါစညးမဥးစညးကမးမားကခးေဖာကမႈအတြကအျပစေပးအေရးယမႈမာေသဒဏျဖစ၏။24

ထ႔ေၾကာငေတာငသလယသမားမားသညတငးရငးသားမားႏငပစမတဘေပၚေပၚတငတငဆန႔ကငလာၾကသညမာအအားသငစရာမဟတေပ။အခ႕ကသတ႔ေပးသြငးရမညပမာဏကျပညမေအာငေပးသြငးေရာငးချခငးမျပေပ။အခ႕ကလညးဆနကသ႔တငးကပစြာထနးခပထားျခငးမျပသညေရာငးကနသးႏမားကေျပာငးလစကပးခၾကသည။အခ႕ကတစေန႔တျခားႀကးထြားလာေသာေမာငခေဈးကြကတြငပါဝငလပေဆာငလာခၾကသည။သ႔ေသာထေရာကမႈ

အ႐ဆးဟဆႏငေသာဆန႔ကငမႈတစရပမာလယယာေျမႏငစကပးထတလပမႈတ႔တြငရငးႏးျမႇပႏမႈမျပေတာျခငးပငျဖစသည။ယငးေၾကာငပငစကပးေရးက႑သာမကစးပြားေရးအေဆာကအအတစခလးပါဖြၿဖးတးတကမႈမ႐ဘေရ႐ညရပတန႔သြားခသည။စးပြားေရးတးတကမႈကစကပးေရးထြကကနေပါမားပလမႈအေပၚမခေနခေသာေၾကာငျဖစသည။25သ႔ျဖစရာေတာငသလယသမားတ႔၏မေကနပမႈမားႏငဆန႔ကငမႈတ႔ကဥးေနဝငးအပခပေရးအေပၚလထအားေပးေထာကခမႈကတကစားဖကဆးပစခၿပး(၁၉၈၈)ခႏစလထသပတေမာကမႈမား၏ေနာကပငးကာလတြငဥးေနဝငးအားတရားဝငေခါငးေဆာငမႈမဆတခြာသြားေစခသညဟဆႏငေလသည။

၁၉၉၈ခႏစေနာကပငးကာလခပကငမႈေျဖေလာျခငးလပငနးစဥႏငေတာငသလယသမားထ(၁၉၉၈)ခႏစတြငဥးေနဝငးကတရားဝငေခါငးေဆာငအျဖစကစြန႔လႊတၿပးျမငကြငးေနာကကြယသ႔ဝငေရာကသြားခခန၌သ႔အားဆကခသညစစအပခပေရး(အစကႏငငေတာၿငမဝပပျပားေရးႏငတညေဆာကေရးေကာငစ(SLORC)ဟအမညရၿပးေနာကပငးတြငႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ(SPDC)ဟအမညေျပာငးလခသည)ကရပတန႔ေနေသာစးပြားေရးကစတငျပနလညထေထာငရနအတြကေျဖေလာမျဖစစဥတစရပကစတငအေကာငအထညေဖာခသည။ထ႔ေနာကပငးဆယစႏစႏစခတာကာလအတြငးေကးလကေဒသ၏ႏငငေရးဆငရာစးပြားေရးအေဆာကအအတြငေအာကပါလကၡဏာရပမား႐ေနခသည။

၁။ဆ႐ယလစေခတကာလမအတငးအကပအငအားသးဖအားေပးေရးမဝါဒမားကအခါအားေလာစြာအသးခေဆာင႐ြကျခငး

၂။အစးရကေဖာေဆာငေသာအရငး႐ငစနစ(State-medi-atedcapitalism)”(သ႔မဟတ)စစတပ-ခ႐နအရငး႐ငစနစ(miitary-cronycapitalism)ေခါငးေထာငလာျခငး

၃။အပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈမားရယခသညတငးရငးသားေဒသမားတြင“အပစအခတရပစမႈစးပြားေရး(သ႔မဟတ)“အပစအခတရပစမႈအရငး႐ငစနစ(Ceasefirecapitalism)”ေပၚထြကလာျခငး

၄။လယယာမလပသားမား၏႐ငသနရပတညမႈအတြကအေျခအေနမားပမဆး႐ြားလာျခငးဟေသာလကၡဏာရပမားပငျဖစသည။

Page 17: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

15အယအျမငေထာငေခာက

အေျပာငးအလမားေသာအစးရမဝါဒမားထကာလတြငေဈးကြကအား(marketforces)ျဖငေကးလကေဒသစးပြားေရးကျပနလညအသကသြငးရနအတြကမျဖစမေနေပးသြငးေရးစနစႏငႀကတငစစဥသတမတထားေသာေကာကပသးႏမားကသာစကပးရသညစနစတ႔အားစြန႔လႊတပယဖကခၿပးျဖစသညဟဆၾက၏။သ႔ေသာတကယတမးတြငေျဖေလာမႈလပငနးစဥသညတစသမတတညးတညၿငမမေနဘအေျပာငးအလအလြနမားေနခသည။ထ႔ေၾကာငပင(Fujita)ႏင(Okamoto)ကသ႔ေသာေလလာဆနးစစသပညာ႐ငအခ႕ကတကယတမးတြင(၁၉၈၈)ခႏစေနာကပငးကာလ၌

“ အစးရသညလယသမားမားအားထနးခပရနအတြကအဆပါစနစမားကပမတငးကပခသည”26ဟအခငအမာေျပာၾကားခသည။

ထကာလအား“တစဝကတစပကေျဖေလာမႈ”တစခအျဖစလညးသတ႔ကသတမတဖြငဆခေလသည။ဥပမာအစးရထသ႔ဆနမေရာငးမေနရေရာငးခေပးရသညစနစက(၁၉၈၇)ခႏစတြငပယဖကခေသာလညး(၁၉၈၉)ခႏစတြငျပနလညကငသးခသည။ျပနလညကငသးခသညစနစက(၁၉၉၇)တြငဒတယအႀကမပယဖကချပနေသာလညး(၁၉၉၈)ခႏစတြငျပနလညအသကသြငးျပန၏။ယငးသညနားမလညႏငေအာင႐ပေထြးမႈႏငလမႈေရးဆငရာမေကနပမႈမားကဖနတးေပးခသည။ArdethThawnmungကအစးရ-ေတာငသလယသမားဆကဆေရးႏငပတသကသညသမ၏အေသးစတေလလာခကတြငေဖာျပထားသကသ႔ပင

“ ဆနဝယယေရးစနစကျပနလညကငသးလာခခနတြငသတ႔၏ထတကနအမားစကေရာငးခၿပးျဖစေနခသညဟလယသမားအခ႕ကအေရးဆခၾကသည။သ႔ေသာလညးေနာကဆးတြငဗဟအစးရ၏မဝါဒအတငးလကနာေဆာင႐ြကရနအတြကသတ႔သညဆနကျမငမားေသာေဈးႏနးမားျဖငေဈးထမမျဖစမေနဝယယခရသည။(၁၉၉၉)ခႏစတြငသာယာဝတၿမ႕နယမလယသမားတစဥးက“အစးရေနာကထပဘာဆကလပမယဆတာခန႔မနးလ႔ကမရပါဘးဗာ။ပေတာင႐ညန႔ကလားပစကပးေရာငးခတာေတြကျပနၿပးထနးခပလာမာကြနေတာစးရမတယ။ဒလဆရေတြကကြနေတာတ႔ဘဝေတြထဝငၿပးေႏာငယကႏငဖ႔အခြငအာဏာျပနရသြားႏငတယ။ဘာျဖစလာမယဆတာမေျပာႏငပါဘးဗာ”ဟ၍မတခကျပေျပာၾကားခသည။27

ေနာကထပအျငငးပြားစရာစမကနးတစရပမာေႏြစပါး(သ႔မဟတ)သးစစကပးျခငးစနစ(Multicroppingsystem)ျဖစသည။အစပငးတြငဆနစပါးအထြကတးလာခေသာလညးစမကနးအေကာငအထညေဖာမႈလပငနးစဥတြငအတငးအကပေစခငးျခငး၊အလြနၾကမးတမးျပငးထနေသာအေရးယမႈနညးလမးမားျဖငလကနာေဆာင႐ြကေစျခငး၊အခ႕နယေျမမားတြငအလပျဖစခေသာလညးအခ႕ေဒသမားအတြကသငေတာမႈမ႐သညအစမးေရာငေတာလနေရးနညးပညာမား(GreenRevolutiontechnologies)ကအထကမအမန႔ေပးလကခကငသးေစျခငးတ႔ပါဝငေနခရာအမားအားေပးေထာကခမႈကဆး႐းခရၿပးလယသမားမား၏

ဝမးနညးနာကငမႈဆသသာဥးတညသြားခသည။ဥပမာဧရာဝတတငး၊ဘကေလးၿမ႕နယတြငစပါးၿပးစပါးဆကတကစကပးေရးကတငးတငးၾကပၾကပအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကချခငးကအထြကႏႈနးမားကဆငးေစခသည။စပါးႏငႏကထ႐ဂငစြျမေစသညပေတာင႐ညႏငကလားပတ႔ကအလညကစကပးမႈမ႐ျခငး၊သးႏဖကပးမႊားမားႏငေရာဂါဘယမားပမကေရာကလာျခငးႏငဓာတေျမၾသဇာမားမ႐ျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။ေလလာခကတစရပအရ“အထြကႏႈနးမားကဆငးၿပးဓာတေျမၾသဇာေဈးႏနးမားျမငတကလာခခနတြငလယသမားမသားစမားမာဓာတေျမၾသဇာဖးမတတႏင၍အထြကႏႈနးကဆငးျခငး၊အထြကႏႈနးကဆငးသျဖငဓာတေျမၾသဇာမဝယႏငျခငးဟေသာအဆးသသရာတြငလညေနခရသည။”28

သတ႔အတြကသငေလာမႈမ႐သညနညးပညာမားကအသးျပေနရသညအျပငသတ႔အားလာေရာကစမႀကးၾကပသစကပးေရးပညာေပးပဂၢလမားစြာတ႔ကလညးေကြးေမြးေနခရသညျဖစရာလယသမားတ႔၏ချပငးေဒါသထြကမႈမားကပမႀကးထြားလာခသည။အဆပါချပငးေဒါသထြကမႈမားကေလာငစာထပမထညေပးလကသညမာေႏြစပါးစမကနးႏငအတအကငပကျခစားမႈကယဥတြဝငေရာကလာချခငးပငျဖစ၏။ျမနမာေကးလကေဒသေလလာခကတစရပအရအကငပကျခစားမႈမာ“မနးဆ၍မရႏငသညအဆငထေအာငတးပြားေနၿပးအစးရအငစတကး႐ငးမား၏အျမငဆးအဆငမအနမဆးအဆငထေအာငကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစတညေနေပသည။”29

“စစတပ-ခ႐နအရငး႐ငစနစ(Military-CronyCapitalism)”(၁၉၈၈)ခႏစမ(၂၀၁၀)ခႏစၾကားတစဝကတစပကေျဖေလာမႈကာလႏင(၂၀၁၀)ခႏစေနာကပငးဥးသနးစနအစးရလကထကတြငအစျပခသညပမေပာေျပာငးလာေသာေျဖေလာေရးကာလမားတြငအရငး႐ငစနစဆကဆေရး(Capitalistre-lations)သညအတငးအကပဖအားေပးထနးခပမႈႏငယဥတြကာပလထတကနအျမတထတရယျခငးစနစယႏယားတစရပအျဖစစတငျဖစတညလာခသည။“အစးရကေဖာေဆာငေသာအရငး႐ငစနစ(State-mediatedcapitalism)”ဟLeeJonesကေခၚေဝၚသးစြခၿပးအျခားသတ႔က“စစတပ-ခ႐နအရငး႐ငစနစ”အျဖစသတမတအမညေပးခသညစနစတစရပထြကေပၚလာချခငးျဖစသည။ယငးစနစ၏အဓကလကၡဏာရပမာတငးျပည၏ရပတန႔ေနေသာစးပြားေရးကျပနလညအသကသြငးရနအတြကေဈးကြကျပျပငေျပာငးလေရး(Marketre-form)ကျမႇငတငေဆာင႐ြကျခငးျဖစေသာလညးစစတပႏငနးနးကပကပဆကႏြယေနသညပဂၢလကအဖြအစညးမားကအထးအခြငအေရးေပးခသည။ယငးျဖစစဥကJonesကေျပာငေျမာကစြာ႐ငးလငးေရးသားေဖာျပခသည။

“ စးပြားေရးလတနးစားသစႏငႏငငေတာအစးရၾကားမဆကဆေရးကအလြနပင႐ပေထြး၏။တစဘကတြငထပတနးစးပြားေရးလပငနး႐ငမားကအစးရ၏အားေပးခးေျမႇာကအေပၚေပၚေပၚထငထငမခအားထားေနခၿပးအစးရကသတ႔အေပၚလႊမးမးခပကငႏငမညနညးလမး

Page 18: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

16 အယအျမငေထာငေခာက

မားကဆတကငထားခ၏။“အကန႔အသတျဖငေပးအပေသာရယလပကငႏငခြငစနစ(Limitedaccessorder)”တစရပကဖနတးၿပးထနးခပကငတြယအသးချခငးဟအ႐ငးလငးဆးသတမတဖြငဆႏငသည။အစးရမဟတေသာအဓကစးပြားေရးလပငနး႐ငႀကးမားထသငားရမးလပကငခြငမားေ႐ြးခယခြေဝေပးအပကာထသတ႔၏သစၥာခမႈႏငပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈကရယပငဆငေသာနညးလမးျဖငစးပြားေရးစနစကလႊမးမးခပကငထားချခငးပငျဖစ၏။လကဝါးႀကးအပမႈမား၊ကနသြယမႈႏငရငးႏးျမႇပႏမႈလငစငမားႏငတရားမတမႈကငးမေသာစညးမဥးစညးကမးမားကဆကလကစြကငအသးျပျခငးက“စမခန႔ခြမႈအလြ(Mismanagement)”သကသကမဟတဘစးပြားေရးလပငနးမား၏သယဇာတရယအသးျပႏငခြငကကန႔သတထနးခပရနဥးတညရည႐ြယသညနညးလမးတစရပပငျဖစသည။30

ေဖာျပပါခ႐နအရငး႐ငစနစ၏မကြတစရပအတငးပထမဆးလကနာအေကာငအထညခသညစမကနးတစရပမာ(၁၉၉၁)ခႏစကစတငခသညလယယာေျမျပနလညေဖာေဆာငေရးစမကနး(Landreclamationprogram)ပငျဖစသည။(၁)ဧကအထြကႏႈနးကဆငးမႈကဖာေထးကစားရနအတြကစကပးေျမမားခ႕ထြငရနျဖစ၏။ထျဖစစဥႏငအတလယယာေျမသမးယမႈမားစြာလကပါလာခသည။

“ အဆပါမဝါဒအားတနးတညမမႈကငးမသညဟသတမတ႐ျမငၾက၏။အဘယေၾကာငဆေသာအရငး႐ငစးပြားေရးလပငနးမားအတြကအခြငအေရးမကလးမားဖနတးေပးျခငးကအေသးစားလယပင႐ငဆငးရသားလယသမားတ႔၏ထခကနစနာဆး႐းမႈမတစဆငၿမ႕ျပမလခမးသာတ႔အားအခြငထးခမားျဖစလာေစခေသာေၾကာငပင။အခလယသမားမားသညမးဆကေပါငးမားစြာတငလပကငလာခသညလယယာေျမမားကလကလႊတဆး႐းခရသည။အဆပါလယယာေျမမားက“ေျမလြတေျမ႐ငးမား”အျဖစမမနမကနသတမတဆးျဖတခၿပးအစးရ၏လယယာေျမျပနလညေဖာေဆာငေရးစမကနးအတြကရည႐ြယသမးဆညးခေသာေၾကာငျဖစသည။သမ,ပငေျမယာကေဒသတြငးမစစတပအရာ႐တစဥးထလကလႊတဆး႐းခရသညရနကနတငးေအာက(Auk)ၿမနယအတြငး႐ကရငေကး႐ြာတစ႐ြာတြငေနထငေသာေတာငသတစဥးက“လက႐မဝါဒကလယသမားေတြကသတ႔ရ႕လယေတြကေနထြကခြာၿပးၿမေပၚမာနညးပါးတလပခလစာန႔အလပသြားလပဖ႔ေမာငးထတေနတယ။စစတပကေတာေကး႐ြာေတြန႔ေကးလကေဒသေတြဆကျပနၿပးဆြေဆာငေခၚယေနတယ”ဟ၍မတခကျပေျပာၾကားခသည။မၾကာေသးမအခနထေအာငသမ၏ေျမယာမထြကခြာေပးရနျငငးဆနေနခသညအဆပါေတာငသကယခငသမ,ပငဆငခသညေျမယာေပၚ႐သမကယတငစကပးျပစေစာငေ႐ာကခသညအပငမားမသရကသးမားႏငအျခားသစသးဝလမားကခးယႏငရနအတြကပင႐ငသစထတြငခြငျပခကမားေတာငးခေနခရၿပျဖစေၾကာငးျဖညစြကေျပာၾကားခသည။31

(၂၀၁၃)ခႏစသ႔ေရာကခနတြငလယယာေျမသမးယမႈသညစကပးေျမေဖာေဆာငေရးလပငနးကေကာလြနကာအငအားႀကးမားေအာငတညေဆာကေနေသာျမနမာတပမေတာ၏ေပၚလြငထင႐ားေသာလကၡဏာရပတစခ(ခ႐နအရငး႐ငစနစ)ျဖစေနခေလၿပ။သစေတာျဖစေပၚေျပာငးလမႈလမးေၾကာငးမားအစအရငခစာ(ForestTrendsReport)တစေစာငအရကမၸဏမား(အမားစမာျပညတြငးကမၸဏမား)သညဧကေပါငး(၅.၃)သနးခန႔႐သညေျမယာမား(ရနကနၿမ႕ထက(၃၅)ဆပမကယဝနးသည)ကစကပးေရးလပငနးအတြကအဓကထားၿပးထနးခပထားႏငခၿပျဖစေလသည။32

“အပစအခတရပစေရးအရငး႐ငစးပြားေရးစနစ(CeasefireCapitalism)”တငးရငးသားႏငနယစပေဒသမားတြငေပၚထြကလာေသာစးပြားေရးအဖြ႔အစညးမားႏငစစတပတ႔ၾကားဆးဝါးေသာမဟာမတဖြ႔လပေဆာငမႈက“အပစအခတရပစမႈစးပြားေရး”(သ႔မဟတ)“အပစအခတရပစမႈအရငး႐ငစနစ(ceasefirecapitalism)”အျဖစလသမားထင႐ားလာခသည။အခ႕ေသာတငးရငးသားလမးစျပညနယႏငနယစပျပညနယမားတြငအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားႏငအတလပငနးလပပငခြငဆငရာစးပြားေရးသေဘာတညမႈမားကတၿပငတညး(သ႔မဟတ)ထပၾကပမကြာလကပါလာခသည။စစတငးမးမား၊ခ႐နစးပြားေရးသမားမား၊တ႐တၾကားပြစားမားႏငေဒသတြငးတငးရငးသားအခြငထးခလတနးစားတ႔ၾကားမသေဘာတညမႈမားပငျဖစသည။ေျမယာမား၊ကြနးသစကသ႔ေသာသဘာဝသယဇာတမားကအျမတထတရယအသးျပျခငးႏငေကာကစမးကသ႔ေသာအဖးတနေကာကမကရတနာမားတးေဖာထတလပျခငးတ႔ကအဓကထားေဆာင႐ြကသညအဆပါလပငနးစဥမားတြငလယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈမားပါဝငခၿပးအရငး႐ငစးပြားေရးလပငနးမားက

ဘနေခာငးေကာကမးေသြးစမကနးေနရာအနးတြငကြမးသးခြျခငး၊အေျခာကလမးျခငးေဒသခမားမလပကငေနစဥ

(ဓာတပသန႔ဇင)

Page 19: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

17အယအျမငေထာငေခာက

ေဒသခတငးရငးသားအပစမား၏မ႐းဖလာေျမယာပငဆငမႈထးတမးစဥလာမားကနငးေျခပယဖကပစခသည။ယခငကျမနမာစစတပႏငတငးရငးသားလကနကကငေတာလနေရးတပဖြ႔မားတ႔ၾကားထနးခပေရးဆငရာအျငငးပြားမႈမားျဖစေပၚေနသညနယေျမမားအတြငးသ႔စစတပ၏ထနးခပမႈကခ႕ထြငျခငးကလညးယငးလပငနးစဥမားႏငယဥတြလကပါလာခသည။သ႔ေၾကာငပင“အပစအခတရပစေရးအရငး႐ငစးပြားေရးစနစ”ဟသတမတေခၚေဝၚျခငးျဖစသည။33

တငးရငးသားနယေျမမားႏငျမနမာႏငင၏အျခားေဒသမားတြငၾသဇာအာဏာႀကးမားေသာအဖြ႔အစညးမားကေျမယာေဈးကြကႏငအစးရၾကားဆကဆေရး(Marketrelationsinland)အားျမႇငတငရနစစဥေရးဆြထားသညဥပေဒသစမားကအသးျပကာေျမယာမားကထနးခပခၾကသည။

ဤေနရာတြငလယယာေျမဥပေဒႏငေျမလြတ၊ေျမလပ၊ေျမ႐ငးမားစမခန႔ခြေရးဥပေဒဟေသာဥပေဒသစႏစရပကအဓကအကဆးေနရာမပါဝငခသည။အဆပါဥပေဒမားက(၂၀၁၂)ခႏစတြငေရးဆြျပ႒ာနးခခန၌အရပဘကအဖြ႔အစညးမား၏ႀကးမားေသာျပစတငေဝဖနမႈမားကခခရသည။ထဥပေဒမားက(အထးသျဖငတငးရငးသားနယေျမမားတြင)လယယာေျမသမးယမႈကတရားဝငျဖစေစရနႏငအားေပးျမႇငတငရနရည႐ြယေသာအားထတႀကးပမးမႈတစရပသာျဖစသညဟျပစတငေဝဖနၾကသည။ယငးဥပေဒႏစရပေၾကာငထခကပကစးမႈမားကဆး႐ြားၿပးေပၚလြငလြနးေနခသညျဖစရာအစးရ၏စကပးေရးဖြၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ(ADS)စာတမးတြငထအေၾကာငးကမျငငးသာဘအသအမတျပလကခခရသည။

“ လယယာေျမဥပေဒသညအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားအားလးအတြကလယယာေျမပငဆငမႈဆငရာလျခမႈကေပးစြမးႏငျခငးမ႐ဟေသာစးရမပပနမႈတစရပကပမႀကးမားလာခသည။ပထမဆးအေနျဖငထဥပေဒသညကဥးေျမာငးစြာအဓပၸာယဖြငဆထားေသာ“လယယာေျမ”မားအတြကသာအကးဝငျဖစရာသးႏသစေတာေရာေႏာစကပးသညေရးစနစ(Agro-forestry)ကသ႔ေသာစကပးထတလပေရးစနစမားအားလးမပါဝငခေပ။ဒတယအခကအေနျဖငလယယာေျမအသးျပခြငလကမတ(LUC)ထတေပးျခငးႏငကငေဆာငျခငးတ႔ကေကာကပသးႏေ႐ြးခယစကပးမႈအေပၚမတညေနသည။ခြငျပခကမေျပာငးလစကပးမႈမားကလယယာေျမသမးယမႈ၊ေျမယာမဘဝႏငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးဆး႐းမႈတ႔ကျဖစေပၚေစႏငသည။ေျမယာေဈးကြကတစခ၏တြနးအားမားကထေရာကေကာငးမြနေသာလယယာေျမအသးျပမႈကအားေပးျမႇငတငေပးႏငေသာလညးအေၾကြးေၾကာငအေရးေပၚေရာငးခရမႈမားကလညးအားေပးအားေျမႇာကျပႏငသည။34

ေျမလြတ၊ေျမလပႏငေျမ႐ငးမားစမခန႔ခြေရးဥပေဒႏငပတသက၍(ADS)စာတမးက“ေျမလြတ၊ေျမလပႏငေျမ႐ငးတ႔အတြက႐ငး႐ငးလငးလငးမ႐ေသာအဓပၸာယဖြငဆခကမားႏင႐ေထာငအျမငမားေၾကာငထးတမးစဥလာအရလယယာေျမပငဆငခြငရ႐ထားသတ႔သညသတ႔၏လယယာေျမမားက

လကလႊတဆး႐းသြားရသည။လယယာေျမဥပေဒေအာကတြငသတ႔၏လယယာေျမမားကပငဆငခစားႏငမညအခြငအေရးမ႐ေတာျခငးေၾကာငျဖစသည။”35

သ႔ေသာ(ADS)စာတမး၏ေဖာျပပါဝနခခကသညထဥပေဒႏစရပကေဆာငၾကဥးေပးခေသာထခကနာကငမႈအတငးအတာက(အထးသျဖငတငးရငးသားနယေျမမားတြင)လေလာကေအာငထငဟပေဖာျပချခငးမ႐ေပ။(Transna-tionalInstitute)အဖြ႔၏အျမငအရအဆပါဥပေဒႏစရပသညယခအခါေျမ႐ငးမားအျဖစသတမတခလကရသညေတာငတနးေဒသနယေျမမားမလမႈအသကအဝနးတ႔အစဥအဆကပငဆငလာခေသာေျမယာႏငပတသကသညရပငခြငမားက႐တသမးခၿပးထလမႈအသကအဝနးမားအား“၎တ႔၏လယယာေျမမားကအမနပငလကလႊတဆး႐းရႏငသညဟေသာၿခမးေျခာကမႈမား”ေအာကတြငထား႐ချခငးျဖစသည။တကယလကေတြ႔တြငအဆပါနယေျမမားသညသယဇာတအျမတထတရယမႈမား၊စကပးေရးစကမႈလပငနးဆငရာေျမယာအသးျပခြငေပးအပမႈမား(Agri-culturalindustrialconcessions)ႏငအေျခခအေဆာကအအတညေဆာကမႈမားအတြကအဓကပစမတထားဥးတညေသာနယေျမမားပငျဖစေနခသည။အထကေဖာျပပါဥပေဒႏစရပသညလယသမားမား(အထးသျဖငေတာငတနးေဒသမားမတစပငတစႏငစကပးသမား)၏ေျမယာလပကငခြငက႐တသမးလကသည။ပမကယျပန႔စြာ႐ျမငၾကညလငေျမယာဆငရာအခြငအေရးအျပင၎တ႔၏လယယာေျမမား၊သစေတာေျမမားအားမညသ႔အသးျပမညဆသညဆးျဖတပငခြငမားအား႐တသမးချခငးပငျဖစသည။36

တပမေတာႏငေျမယာသမးယမႈမားအထးသျဖငတငးရငးသားေဒသမားႏငနယစပေဒသမားတြငတပမေတာသညလယယာေျမသမးယမႈမားတြငပါဝငခ၏။ျပညနယေျခာကခ(ကခင၊ကယား၊ကရင၊မြန၊ခငး၊႐မး(ေျမာကႏငေတာင))ႏငတငးေဒသႀကးခႏစခ(ရနကန၊ပခး၊ဧရာဝတ၊မႏေလး၊စစကငး၊မေကြးႏငတနသၤာရ)မၿမ႕နယေပါငး(၆၂)ၿမ႕နယ႐လယယာေျမသမးယမႈမားကေတြၾကခစားခရသညလေပါငး(၂၀၀၀)ကေတြ႔ဆေမးျမနးေလလာမႈတစရပအရစစတပသညေျမယာသမးယမႈမားအားလး၏ထကဝကနးပါးကကးလြနေဆာင႐ြကခသမားျဖစသည။37လယယာေျမစစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏အဆအရေျမဧက(၂၄၇၀၀၀)ေကာ(သ႔မဟတ)ေျမဟကတာေပါငး(၁၀၀၀၀၀)ခန႔အားတပမေတာကအတငးအဓမၼသမးယခသညဟေသာအေရးဆတငတနးမႈမားကလကခရ႐ခသညဟ၏။38

“ ေလလာမႈတစရပတြင“စစတနးလားေဆာကလကတေနရာေတြမာဆရငစစသားေတြကေကြးေမြးဖ႔အတြကအနးအနားကလယယာေတြကသမးယလကၿပးသတ႔ရ႕ဝငေငြအတြကေတာသစေတာေတြခတလလကတာေပါလ႔အားလးကေယဘယလကခယၾကညထားၾကတယ”39ဟမတသားေဖာျပထားသည။

Page 20: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

18 အယအျမငေထာငေခာက

သ႔ေသာတပမေတာ၏အခနးက႑သညတပမေတာကေထာကပရနေျမယာသမးယျခငးဟေသာအဆငထကေကာလြနၿပးတပမေတာေခါငးေဆာငပငးႏငနးကပေသာပဂၢလကအဖြ႔အစညးမား၏အကးစးပြားအတြကေျမယာသမးပကရယျခငးဟေသာအဆငသ႔ေရာက႐လာခသည။ကခငျပညနယေျမာကပငး႐ရာဘာစကခငးနယေျမခ႕ထြငမႈအေပၚအေသးစတစစမးေလလာခေသာသေတသနတစခသညတပမေတာႏငစးပြားေရးအဖြ႔အစညးမားၾကားမတရားမဝငလ႕ဝကပးေပါငးလပေဆာငမႈကအထငအ႐ားေဖာျပေနခသည။လယယာေျမဧကေပါငး၄၆၀၈(၁၈၆၅ဟကတာ)ကသမးဆညးစေဆာငးခၿပးယခအခါတြင႐မးျပညနယေျမာကပငး၏အႀကးမားဆးေသာရာဘာကမၸဏတစချဖစလာခသညပဂၢလကပငျပညတြငးကမၸဏစနဝတမႈနသညစစတပ၏တကၾကြေသာပးေပါငးပါဝငမႈမားမပါဘထသ႔ႀကးထြားေအာငျမငႏငမညမဟတေပ။

“ စနဝတမႈနကမၸဏသည၎၏ေျမယာပငဆငမႈအမားစကထနးခပႏငရနအတြကအေ႐ေျမာကပငးစစ႒ာနခပႏငလား႐းၿမ႕႐ေျမစာရငး႒ာနတ႔ႏငလဝကပးေပါငးလပေဆာငခသညဟသကေသအေထာကအထားမားကညႊနျပေနသည။အခ႕ေကး႐ြာမားတြငလယယာေျမသမးယရာ၌ကမၸဏမမနေနဂာတစဥးကစစသားမားစြာဝနးရကာလာေရာကခၿပးအခ႕ေကး႐ြာမားတြငမယနေဖာငးဝတစစတပအရာ႐မားကစနဝတမႈနကမၸဏ၏ကယစားလယမားအေနျဖငလာေရာကခၾက၏။ေျမသမးမႈမားကဥးေဆာငခသညအရာ႐တစဥးျဖစသဗလႀကးမးရသညယခအခါကမၸဏတြငတာဝနထမးေဆာငေနေလသည။

ေျမယာသမးယမႈမားသည႐ြာသ႐ြာသားမားကေတာငယာစကပးေရးအတြကအသးျပေနခသညေတာငေစာငးေျမယာမားကအဓကပစမတထားဥးတညခသည။ထစကပးေရးပစသညျမနမာႏငငေျမာကပငးမတငးရငးသားလနညးစမားၾကားတြငအေတြရမားေသာစကပးေရးပစတစချဖစသည။သ႔ျဖစရာအဆပါတငးရငးသားမား(႐မး၊ပေလာငႏငကခင)ျဖငဖြစညးထားေသာလမႈအသကအဝနးမားမာစနဝတမႈနရာဘာလပငနးလပေဆာငခကမား၏ဆးကးမားကရငဆငခစားခၾကရသည။

အာဏာပငမားကေတာငယာေျမမားအားထတလပႏငစြမးနညးပါးသညဟသတမတ႐ျမငခၾကသျဖင“ေျမလြတမား”ဟေသာအမးအစားတြငထညသြငးခၾကသည။တစနညးေဖာျပရလင“သမးယရနအတြက”ဟေသာအမးအစားတြငထညသြငးချခငးပငျဖစ၏။ဆယစႏစမားစြာတငေအာငတငးရငးသားလနညးစအပစမားအေပၚခြျခားဆကဆလာခသညအေျခအေနတြငယငးကသ႔ေသာေျမယာသမးယမႈမာဗမာအာဏာပငတ႔ကထအပစမား၏အသကေမြးဝမးေကာငးဖလေရးနညးလမးမားႏငဘဝပစမားကတျဖညးျဖညးအားနညးခန႔သြားေစရနရည႐ြယေသာအားထတႀကးပမးမႈတစရပျဖစသညဟသတမတ႐ျမငႏငေလသည။40

လယယာေျမသမးယမႈမားမစတငမကမၸဏ(သ႔မဟတ)စစတပသညသတ႔သမးယမညေျမမားႏငပတသက၍႐ြာသ႐ြာသားတ႔ႏငေဆြးေႏြးတငပငမႈမးအလဥးမ႐ခေပ။႐ြာသ႐ြာသားမားအားလးသညသတ႔၏လယယာေျမမားအတြကခငမာေသာပငဆငေၾကာငးအေထာကအထားလကမတတစစတစရာမ႐ၾကေပ။လယယာေျမအခြနေျပစာမားကသာသတ႔၏တစခတညးေသာပငဆငေၾကာငးသကေသျဖစ၏။သ႔ေသာထအခြနေျပစာမားကျပသႏငသညျဖစေစ၊မျပသႏငသညျဖစေစ၊သတ႔၏လယယာေျမမားအားအတငးအဓမၼသမးဆညးသြားသညကခခၾကရသည။ကမၸဏ(သ႔မဟတ)စစတပ၏ေလာေၾကးေပးေခမႈမးမာလညးမ႐သေလာကပငျဖစ၏။အကးရလဒတစခအေနႏင“႐ြာသ႐ြာသားအခ႕မာသတ႔၏မသားစမားကေကြးေမြးႏငရန႐နးကနေနခရသည(သ႔မဟတ)သတ႔၏ကေလးငယမားကထငးႏငငသ႔သြားေရာကအလပလပကငရနေစလႊတခရေလသည။”ကမၸဏကထေဒသအတြကအေျခခအေဆာကအအတညေဆာကမႈမးလးဝမျပခေပ။ေဒသတြငးေကး႐ြာမားမမညသတစဥးတစေယာကကမလညးကမၸဏ၏စကခငးတြငအလပမေပးခပါေခ။သမးယခသညေျမယာမားတြငမဘဘးေဘးတ႔၏သခၤငးမားႏင႐ြာသ႐ြာသားတ႔ကးကြယေသာနတစငမားပါပါဝငသြားခရာ၎တ႔သညယခအခါတြငရာဘာစကခငးမားေအာကလေလာငးနစျမႇပေနခရၿပျဖစသည။41

လယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈမားတပမေတာ၏ကညမႈပါဝငသညျဖစေစ၊မပါဝငသညျဖစေစ၊လယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈမားကတငးရငးသားနယေျမတစနတစလားတြငျဖစပြားေနခ၏။အႀကးမားဆးတြငတစခအပါအဝငျဖစေသာလယယာေျမသမးယမႈတစရပမာကခငျပညနယ၊ဖားကန႔ႏငတႏငးၿမ႕နယတ႔တြငပေလာပနႏငအျခားေရာငးကနသးႏမားစကပးရနအတြကခ႐နဧရာမစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးႀကးတစချဖစေသာယဇနေကာပေရး႐ငးကေဖာေဆာငခသညဆယစႏစတစခစာၾကာျမငေသာလယယာေျမသမးယမႈလပငနးစဥႀကးပငျဖစသည။42

အတငးအဓမၼသမးဆညးခခရသညလယယာေျမမားတြငေဒသခအရပသားပငဆငသညယာေျမမားႏငဖားကန႔ၿမ႕နယတြငးမသစေတာေျမဧက(၂၇၀၀၀၀)ႏငတႏငးၿမနယတြငးမသစေတာေျမဧက(၁၉၀၀၀၀)ပါဝငခသည။ျပငးထနဆး႐ြားေသာသစေတာျပနးတးမႈကအားေပးအားေျမႇာကျပေနသညယဇနကမၸဏ၏ဧရာမစကပးေရးစမကနးမားကေဒသခမားအားသတ႔၏ေကး႐ြာမားမႏငထတဖယ႐ားခသည။‘အဆပါဒကၡသညမားမာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအလးစဖကဆးျခငးခခရသညျဖစရာျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာတမးေ႐ာငရသမား(IDPs)ျဖစလာခၾကသည’ဟမတတမးတစရပကအစရငခတငျပထား၏။

အႀကးမားအကယျပန႔ဆးေသာလယယာေျမသမးယမႈကစၥရပတစခမာ(၇၇၁)ကလမတာ႐ညလားေသာေ႐ႊေရနႏငသဘာဝဓာတေငြပကလငးတေလာကတြငယခလက႐ျဖစပြား

Page 21: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

19အယအျမငေထာငေခာက

ေနခသည။ဘဂၤလားပငလယေအာမထြကခြာလာေသာအဆပါပကလငးသညရခငျပညနယေကာကျဖၿမ႕နယတြငစတငၿပးမေကြးတငးေဒသႀကး၊မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင႐မးျပညနယတ႔ကျဖတသနးကာတ႐တႏငငကမငးၿမတြငခရးဆး၏။ထေရနပကလငးစမကနးႀကးသညျမနမာႏငင၏အႀကးမားဆးေသာစမကနးမားထတြငတစခအပါအဝငျဖစသည။ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနး(MOGE)ကတ႐တအမးသားေရနေကာပေရး႐ငး(CNPC)၊တ႐တႏငငေတာဘဏ၊တ႐တႏငငဖြၿဖးတးတကေရးဘဏ၊ေတာငကရးယားႏငင၏ေဒဝးအငတာေန႐ငနယလမတကႏငအႏၵယဓာတေငြ႔ကမၸဏလမတက(GasAuthorityofIndiaLtd)တ႔ပါဝငေသာႏငငျခားေကာပေရး႐ငးတစစႏငပးေပါငးလပကငေဆာင႐ြကသြားမညျဖစသည။မေကြးတငးေဒသႀကးအတြငးမၿမနယေျခာကၿမ႕နယအတြငးမာပငမဆငးမတြလယယာေျမသမးယမႈမား၊အတငးဖအားေပးေရာငးခေစမႈမား၊လေလာကမႈမ႐ေသာေလာေၾကးေပးအပမႈမား၊သစေတာျပနးတးမႈမားႏငေရတကစားမႈမားအေျမာကအမားျဖစေပၚေစခေၾကာငးအေသးစတမတတမးတငထား႐ခသည။

လယယာေျမသမးယမႈမားကအကးအျမတေမာကးကာလပေဆာငခၾကျခငးျဖစ၏။လယယာေျမအမားစက“ခ႐နစးပြားေရးသမားမားႏငစစတပအရာ႐ႀကးမား၏ေဆြမးသားခငးမားတ႔အတြကေနာကပငးတြငရငးႏးျမႇပႏမညကမၸဏမားထတကေစးႏႈနးထားတစချဖငေရာငးခႏငရနလကေဆာငမားအျဖစေပးအပခေလသည။”43

လယယာေျမသမးယမႈမားႏငပတသက၍အကယျပန႔ဆးေသာစစမးေလလာမႈတစရပကကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ(KarenHumanRightsWorkingGroup)က(၂၀၁၁)ခႏစဇနနဝါရလမ(၂၀၁၂)ခႏစႏဝငဘာလအထအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကခသည။

ကရငျပညနယ၊မြနျပညနယ၊ပခးတငးေဒသႀကးႏငတနသၤာရတငးေဒသႀကးတ႔တြငသေတသနနယေျမခႏစခသတမတကာေလလာစစမးချခငးျဖစသည။ထအပစ၏အဓကသးသပခကမာျမနမာအစးရ၏ျပျပငေျပာငးလမႈႏငအတကရငအမးသားအစညးအ႐း(KNU)ႏငအစးရၾကားအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကလကမတေရးထးခၿပးေနာကစးပြားေရးႏငဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမားအလြနအမငးတးပြားလာခသညဟ၏။

“ သေတသနနယေျမခႏစခလးမ႐ြာသ႐ြာသားမားကလယယာေျမသမးယမႈမား(သ႔မဟတ)လယယာေျမအသးျပရန(သ႔မဟတ)လယယာေျမသ႔သြားေရာကလပကငရနအတြကအခကအခအတားအဆးမားသညသဘာဝသယဇာတထတယမႈျပျခငး(သ႔မဟတ)ဖြၿဖးေရးစမကနးမား၏တက႐ကအကးရလာဒျဖစသညဟေျပာဆခၾက၏။စမကနးမားခ႕ထြငျခငးႏငစမကနးေနရာႏငကပလကေျမယာမားေပၚသ႔တျဖညးျဖညးကးေကာလာချခငးတ႔၏အကးဆကျဖစသညလယယာေျမသမးယမႈမားအျပငဒကၡသညမား၊ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငသတ႔၏လယယာေျမမားကသမးယမႈမားအေၾကာငးကလညး႐ြာသ႐ြာသားမားက

ေျပာဆ႐ငးျပခသည။ေျမယာသမးယမႈကစၥရပအခ႕တြင႐ြာသ႐ြာသားမားသညသတ႔၏လယယာေျမမားကသမးယေတာမညအေၾကာငး၊ထလယယာေျမမားတြငသတ႔ကယခငကလဆကလကလပကငခြငမျပေတာမညအေၾကာငး(သ႔မဟတ)အစးရ၊အစးရမဟတေသာအာဏာပငမားႏငကမၸဏမားပါဝငတကေရာကခၿပး႐ြာသ႐ြာသားမားအားဖတၾကားချခငးမ႐သညအစညးအေဝးမားတြငသတ႔၏လယယာေျမမားကသမးယအသးျပရနကစၥရပႏငပတသကေသာဆးျဖတခကမားကခမတခၿပးျဖစသညအေၾကာငးတတကကၾကားသခရသည။အခေသာကစၥရပမားတြငမ႐ြာသ႐ြာသားမားသညေဆာကလပေရးလပသားမားကစမကနးေျမေနရာမားကစးစမေလလာရနႏငအမတအသားျပရနလာေရာကခခနမသာသတ႔၏လယယာေျမမားကသမးယေတာမညျဖစေၾကာငးနားလညသ႐ခရသည။44

ေနာကဆးအေနျဖငဆရလငဘဂၤလားေဒ႐ႏငငသ႔သနးတစဝကခန႔႐ေသာ႐ဟငဂာလမးမားထြကေျပးသြားချခငးႏငႏငငတကာအသကအဝနးကလမးသဥးသတျဖတမႈစြပစြျပစတငမႈမားျပလပလာချခငးတ႔၏အေၾကာငးရငးျဖစသညရခငျပညနယတြငးဆကလကျဖစတညေနခေသာအၾကမးဖကမႈမားကစစတပႏင၎၏ခ႐နမား၏လယယာေျမသမးယမႈႏငဆကစပေနခပါသလားဆသညမာစတဝငစားဖြယေမးခြနးတစရပျဖစသည။

အစရငခစာတစေစာငအရအစးရသည“ျမနမာႏငငတြငး႐႐ဟငဂာနယေျမမား”မေျမဟကတာေပါငး၁၂၆၈၀၇၇(၃၁၀၀၀၀၀ဧက)ကေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစးပြားေရးလပငနး(Corporateruraldevelopment)အတြကသတမတေနရာခထားခသည။မတတမးတစေစာငအရ“ယငးသည(၂၀၁၂)ခႏစအတြငးေျမဟကတာေပါငး၇၀၀၀(ဧက၁၇၀၀၀)ကစးပြားေရးလပငနးမားအတြကပထမဆးအႀကမတရားဝငသတမတခြေဝေပးအပခမႈႏငႏႈငးစာလငတဟနထးျမငတကသြားချခငးပငျဖစသည။”ဘာသာေရးအေပၚႏငငတကာ၏အာ႐စးစကမႈမားက႐ဟငဂာလမးမားအပါအဝငလေပါငးသနးေပါငးမားစြာက႐ကခတခသညလယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈအေပၚအတငးအတာတစခအထအရပလႊမးသြားချခငးျဖစေလသည။45

Page 22: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

20 အယအျမငေထာငေခာက

စကပးေရးလပသားမား၏ပမဆ႐ြားလာေသာအေျခအေနမားပလထတကနအျမတထတရယေရးအစဥအလာစနစယႏယားမားကအလငးသငသလကငၾကအသးျပျခငး၊စစတပ-ခ႐နအရငး႐ငစနစေခါငးေထာငလာျခငးႏငလယယာေျမအႀကးအကယသမးယျခငးတအျပငစကပးေရးလပသားတ႔၏အေျခအေနမားပမဆး႐ြားလာချခငးကလညးေျဖေလာမႈကာလတြငစကပးေရးက႑အတြငးျဖစတညလာခသညႏငငေရးေဘာဂေဗဒ၏ထင႐ားေပၚလြငေသာေနာကထပလကၡဏာရပတစချဖစသည။စကပးေရးလပသားမားမာနယေျမေဒသေပၚမတညၿပးေကးလကလဥးေရ၏(၃၀)မ(၅၀)ရာခငႏႈနးခန႐သည။သတ႔၏အစစအမနလပအားခမားသညဆ႐ယလစေခတကာလႏငႏငးစာလင(၁၀)မ(၂၀)ရာခငႏႈနးခန႔ကဆငးသြားခေလသည။47

ထေျဖေလာမႈကာလတြငထြနယကလပကငစကပးခြငႏငအရငးအႏးပငဆငျခငးႏငမပငဆငျခငးတ႔မာပမႀကးမားေသာတနးတညမမႈကငးမျခငးဆသ႔ဥးတညေစခသညအဓကအေၾကာငးရငးပငျဖစေနခသည။လယယာေျမပငဆငေသာလယသမားမားသညသတ႔ပငလယယာေျမမား၏တနဖးကေကာငးစြာနားလညသျမငသညျဖစရာ၎တ႔ကေရာငးချခငး(သ႔မဟတ)ကမၻာေဈးကြကတြငဝယလအားမားျမငမားလာသညပအမးမးကသ႔ေသာအကးအျမတေပးႏငမညေကာကပသးႏမားကသာအားသြနစကပးထတလပျခငးျဖငအကးအျမတမားရယခစားႏငခသည။ထ႔အတေကာကပသးႏမားအမားစအေပၚအစးရ၏လကဝါးႀကးအပခပကငမႈကဖယ႐ားေပးချခငးေၾကာငအရငးအႏးမားေသာကနသညတ႔ကလညးေငြေၾကးအျမတအစြနးမားစေဆာငးရယႏငခၾကသည။

ယငးက(Okamoto)က“စကပးေရးတးခ႕ျမႇငတငမႈကလယသမားတ႔အတြကအကးအျမတႀကးႀကးမားမားေပးအပခရာအကးခစားခရသမားထတြငအေသးစားစကပးထတလပေသာလယသမားမားပငပါဝငခသည။သ႔ေသာကနသညမားမာအကးအျမတအမားဆးရ႐ခၾကသမားျဖစသည။အဆပါအပစႏစစကၾကညလငသးႏသစမားထြနယကစကပးရနလယယာေျမပငဆငၾကသမား(သ႔မဟတ)သးႏသစမားေဈးကြကတငေရာငးဝယရနအတြကအရငးအႏးပငဆငၾကသမားျဖစေလသည”48ဟေရးသားေထာကျပခသည။

ဆ႐ယလစစနစမေဈးကြကေမာငးႏငေသာစကပးေရးစနစသ႔အကးအေျပာငးႏငအတစကပးေရးလပသားတ႔၏ဘဝမားမာလညးသသာထင႐ားစြာေ႐ြ႕ေလာသြားခသည။သ႔ေသာဆန႔ကငဘကဥးတညရာသ႔ေ႐ြ႕ေလာသြားချခငးျဖစသည။ဆ႐ယလစစနစ၏ဖႏပမႈေအာက၌ပငအေသးစားလယယာေျမပင႐ငလယသမားမားႏငေကးလကလယယာလပသားမားတ႔သညဝငေငြအရၾကညလငအၾကမးဖဥးအားျဖငတနးတညမမႈ႐ေနခသညမာနားလညရခကခႏငသည။ယငးကOkamotoကေအာကပါအတငး႐ငးလငးတငျပခ၏။

“ ဆ႐ယလစေခတကာလတြငလယယာေျမပငဆငသညလယသမားမားကေခါငးပျဖတအျမတထတရနဥးတညေသာစကပးေရးဆငရာမဝါဒမား၏သေဘာသဘာဝေၾကာငလညးလယပငႏငလယယာမေတာငသမားၾကားမကြာဟခကမားနညးပါးေနခသည။အဓကစကပးထတကနမား၏ေဈးႏနးမားႏင၎တ႔ကေရာငးဝယမႈမားအားတငးတငးကပကပထနးခပထားခရာစကပးထတလပမႈမားကလယသမားမားအတြကအကးအျမတေပးစြမးႏငမႈအလြနနညးပါးခသည။တစနညးဆရလငလယယာေျမပငဆငမႈသကသကကေကးလကမစကပးထတလပသမားၾကားဝငေငြသသသာသာကြာဟမႈကေဆာငၾကဥးမေပးခေပ။(၁၉၈၀)ႏစကာလမားတြငသာမနအ႐ြယအစားလယယာေျမကပငဆငေသာလယသမားမားတ႔၏ဝငေငြမားမာရာသအလကသရငးငားလပကငသမားတ႔ဝငေငြမားႏငတနးတမသာျဖစသည။ထသ႔ေသာဝငေငြကြာဟမႈနညးပါးျခငး၏အျခားအေၾကာငးရငးတစရပမာစကပးေရးလပသားမားအပါအဝငစားသးသတစရပလး၏အစားအစာဖလေရးအတြကအစးရ၏အားထတႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမားပငျဖစသည။ခြတမးျဖငဆနေရာငးခေပးေရးစနစကသငေလာသညဆနပမာဏတစခကနညးပါးေသာႏနးထားမားျဖငခြေဝေရာငးခေပးခရာစကပးေရးလပသားမားအားမားစြာအကးျပခသည။သ႔မဟတပါကထသတ႔သညကယဝမးကျဖညတငးရနအတြကပငအလြနခကခႏငသည။49

(၁၉၈၈)ခႏစေနာကပငးစနစတြငမလယယာမလပသားတ႔၏ဘဝဆငးရကေလာပါးသကသာေစမည“ႀကတငကာကြယျပငဆငမႈမား(Safetynets)”ဟ၍လးဝမ႐ခေပ။သ႔ျဖစရာသတ႔သညအျမတႀကးစားေခးေငြမားေအာကသ႔ကေရာကသြားခရ၏။သတ႔ဘဝအေျခအေနကအေကာငးဆးထငဟပေနေသာလကၡဏာရပတစခမာေၾကြးၿမ-လပအားဆကႏြယမႈ(Credit-laborlink)(ဥပမာေန႔စဥလေနမႈအသးစရတမားအတြကလပအားခမားႀကတငေပးေခမႈ)အေပၚႀကးႀကးမားမားမခအားထားေနချခငးပငျဖစသည။လယယာလပသားမားသညအတးႏနးျမငမားၿပးေငြပမာဏနညးပါးသညေခးေငြမားရယျခငးသသရာအတြငး၌ပတမေနခသညဟထငျမငယဆရသည။”50ကာလတေခးေငြမားအတြကအတးႏနးမာတစလလင(၂၀)ရာခငႏႈနးခန႔ထျမငမားႏငၿပးကာလ႐ညေခးေငြမားအတြကအတးႏနးမာတစလလင(၁၀)မ(၁၅)ရာခငႏနးခန႔႐ႏငသည။51နယေျမေဒသအလကသေတသနျပေလလာမႈမားကေၾကြးၿမတင႐မႈအဆငအလြနျမငမားေနခေၾကာငးျပသေနသည။ခငးျပညနယေတာငပငးမေကး႐ြာ(၆)႐ြာတြငအခနတအတြငးအကျဖတေလလာမႈတစရပအရအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးပြစကားဝငးမားတြငပါဝငတကေရာကသမားအနကအနညးဆးတစဝကကအေၾကြးတင႐ေနသမားျဖစၾကသည။ယငးတ႔ထမ႐ြာတစ႐ြာဆလငပါဝငတကေရာကသမား၏(၉၀)ရာခငႏႈနးကအေၾကြးတင႐ေနခသည။52

Page 23: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

21အယအျမငေထာငေခာက

ဆ႐ယလစစနစႏငယငးေနာကတြငလကပါလာခေသာေျဖေလာေရးစနစ၏အေျခအေနသညလယသမားမားအားလယယာေျမမားဆး႐းၿပးေကးလကလယလပသားမားအဆငသ႔ကေရာကသြားျခငးမးျဖစမလာေစရနအေသအခာကာကြယေပးချခငးမ႐ေပ။(ADS)စာတမးတြငေရးသားေဖာျပခသကသ႔ပင“ေတာငသလယသမားမားသညေျမငားရမးလပကငခြငႏငေျမငားရမးသဆငရာသေဘာတညခကမားေအာကတြငလယယာေျမအားအသးျပရနအခြငအေရး႐၏။သ႔ေသာလယယာေျမမားကတရားဝငဝယယေရာငးခ၍မရေပ။ေပါငႏပစၥညးအျဖစလညးအသးျပခြငမ႐ေပ။ဤစနစသညလယသမားမား၏လယယာေျမပငဆငခြငကအတငးအတာတစခအထလျခမႈေပးခေသာလညးလယယာေျမ႐င၏စတႀကကဝငေရာကစြကဖကမႈႏငျပနလညသမးယမႈအႏရာယကအျမရငဆငေတြ႕ၾကရႏငသည။လကေတြ႔တြငမလယယာေျမေရာငးခမႈမားျဖစပြားေနခသည။လေနမႈအဆငအတနးဆငရာဖအားမားႏငပမမားျပားလာေသာေၾကြးၿမတ႔ေၾကာငအေရးေပၚေရာငးခမႈမားျဖစေပသည။”53

“အားနညးသတ႔၏လကနကမား”မသညစ႐းဆန႔ကငမႈဆသ႔ဆ႐ယလစေခတတြငကသ႔ပငေတာငသလယသမားတ႔သညစေပါငးဆန႔ကငႏငမညနညးလမးမားအား႐ာေဖြေတြ႔႐ခၾကသည။အျမတထတရယေရးမဝါဒမား၊စစတပ-ခ႐နစနစျဖငလယယာေျမအလငအျမနသမးယေရးနညးလမးသစမားႏငေျဖေလာေရးကာလအတြငးမေဈးကြကတြနးအားမားတ႔ျဖင၎တ႔အားခြျခားဖယထတျခငးကဆန႔ကငျခငးျဖစသည။

လယသမားတ႔အသးျပခသညေအာငျမငေသာ“အားနညးသတ႔၏လကနက”တစခမာသတ႔၏အကငပကျခစားမႈႏငအာဏာအလႊသးစားမႈအကငအၾကမားအားရနကနၿမ႕႐ဗဟအာဏာပငအရာ႐မားထသ႔သြားေရာကတငျပအစရငခမညဟေဒသအာဏာပငမားကၿခမးေျခာကျခငးပငျဖစသည။ယငးသညအခ႕ေသာအေျခအေနမားတြငေဒသအာဏာပငတ႔၏ေတာငးဆခကမားကေလာခေပးႏငခေသာနညးဗဟာတစရပျဖစေလသည။54(ArdethMaungThawnmung)၏ေလလာေတြ႐ခကႏငပတသက၍ေရးသားခေသာသ၏သးသပခကတြင(JamesC.Scott)ကအထကေဖာျပပါကစၥရပတြငလယသမားတ႔သညဗဟအပခပေရးပငးကအားေပးေထာကခမႈမားေပးအပေနချခငးမဟတဘ“ဂႏဝငေျမာကသညေတာငသလယသမားပရယာယ”ျဖင“မဟာဗဟာေျမာကဖခငဆနသညစနစ(strategicpa-ternalism)”အားအသးခကာတရားဥပေဒႏငမညေသာေဒသအာဏာပငမားကတရားဥပေဒႏငမညေသာဗဟအာဏာပငမားႏငရနတကေပးျခငးသာျဖစသည။55

(Scott)ေရးသားေထာကျပခသကသ႔ပငအာဏာပငမားအေပၚထား႐သညေတာငသလယသမားထ၏သေဘာထားခယခကက“တတဆတၿငမသကမႈ”အျဖစ(Thawnmung)၏ေရးသားဖြ႔ဆမႈမာ‘အားနညးသတ႔၏လကနကမား’အားအသးခခသညကစၥရပမားႏငပတသကသညသမ၏မတတမးတငေရးသားတငျပခကမားႏငဆန႔ကငဘကျဖစေနေပသည။အဆပါလကနကမားတြင“ဆနေလာင႐မားကလယကျခငး၊ရနကနသ႔အသနားခစာမားေပးပ႔

ေဒသခမားကဆးကးေပးႏငသညထား၀ယအထးစးပြားေရးဇ၏လပငနးအစတအပငးတစချဖစသညႏစႏငငနယစပဆကသြယသညလမးတညေဆာကျခငးလပငနးကကန႔ကြကသညအေနျဖငဘာသာေပါငးစ၀တျပစညးေ၀းကာသေဘာထားထတေဖာျခငး

(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 24: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

22 အယအျမငေထာငေခာက

တငျပျခငး၊အာဏာအလႊသးစားျပေသာေဒသအရာ႐မားကတကခကျခငး၊ဆနဝယယေရးစနစဆန႔ကငမႈအဓက႐ဏးမား၊ပတဆ႔တားျမစမႈမား၊အစးရ၏သးႏစကပးေရးညႊနၾကားခကမားကဆန႔ကငအာချခငးႏင(၁၉၉၀)ခႏစတြငဒမကေရစလပ႐ားမႈကအားေပးေထာကချခငးတ႔ပါဝငသည။”56

အထးသျဖငလြနခေသာႏစကာလအနညးငယအတြငး၌ပမမားျပားေသာေတာငသလယသမားမားႏငလမႈအသကအဝနးမား(အထးသျဖငတငးရငးသားေဒသမားမျဖစသည)ကမတျခားနားေသာဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမားတြငပါဝငလာခၾကသည။သတငးမဒယာ၏အစရငခတငျပမႈမားအေပၚကန႔သတမႈမားေလာခေပးချခငးႏငလြတလပစြာစေဝးခြငတ႔ကအကး႐႐အသးခလာချခငးပငျဖစသည။57သေဘာတညခကမားကလကမတေရးထးရနဟေသာအစးရ၏ေတာငးဆခကမားအားလကနာေဆာင႐ြကရနျငငးဆနမႈတြငလပဂၢလတစဥးတစေယာကခငး(သ႔မဟတ)အစလကပါဝငခေၾကာငးကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔(Ka-renHumanRightsGroup)ကေလလာေတြ႔႐ခသည။ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမားကဥးေဆာငစစဥရန(သ႔မဟတ)အာဏာပငတ႔ႏငေစစပညႇႏငးမႈျပရနအတြကေကာမတဖြ႔စညးေဆာင႐ြကမႈမားကေနရာအေတာမားမားတြငေတြျမငေနခရသည။ဆညမား၊စကခငးမားႏငသတတးေဖာေရးစမကနးမားမာစေပါငးဆႏၵထတေဖာမႈ၏ပစမတမားျဖစလာခသည။58ဤအေၾကာငးႏငပတသကသညအေရးပါေသာျဖစရပတစရပမာစစကငးတငးေဒသႀကးအတြငး႐လကပေတာငးေတာငေၾကးနစမကနးအားဆန႔ကငသပတေမာကမႈႀကးပငျဖစသည။ထစမကနးေၾကာငေကး႐ြာေပါငး(၂၆)႐ြာမလယယာေျမဟကတာ(၃၀၀၀)ခန႔သမးယျခငးခခရသည။ယငးသပတကရတပဖြ႔ကအၾကမးဖကတ႔ျပနၿဖခြငးခရာသပတေမာကသ(၇၀)ဥးခန႔ဒဏရာရ႐သြားခၿပးနယေျမေဒသတြငးသပတကႏငငေတာအဆငအျငငးပြားဖြယကစၥရပတစချဖစလာခကာလႊတေတာ၏စစမးစစေဆးမႈကလႈ႔ေဆာႏးဆြေပးႏငခသည။59

ဆႏၵထတေဖာမႈမားကသ႔ေသာစေပါငးသပတမားတြငပါဝငသည႐ြာသ႐ြာသားမားပမမားျပားလာသညႏငအမသတ႔၏သတမားႏငကယကယကယၾကညခကတ႔မာပမျမငမားလာခၿပးထေရာကေအာငျမငေသာကန႔ကြကဆန႔ကငမႈအေတြ႔အၾကမားကပမရ႐လာခသည။ကန႔ကြကဆန႔ကငမႈမားကစမကနးမားကရပတန႔ႏငချခငးမ႐လငပငတ႔ဆငးေႏးေကြးသြားေစခသည။အထင႐ားဆးဟဆႏငသညေအာငျမငေသာဆန႔ကငကန႔ကြကမႈတစရပမာျမစဆဆညစမကနးအားဆငးငလကရသညအျဖစဆသ႔ဥးတညေစခေသာအားထတႀကးပမးမႈႀကးပငျဖစသည။စမကနး၏အကးသကေရာကမႈကခစားေနရသညေဒသခ႐ြာသ႐ြာသားမားကအငအားစစညးကာနယေျမေဒသတြငး၊ႏငငအဆငႏငႏငငတကာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏငခတဆကလပေဆာငႏငချခငးေၾကာငတ႐တတ႔၏ပပးကညေထာကပမႈျဖငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေနခေသာျမစဆဆညစမကနးက(၂၀၁၁)ခႏစတြငဥးသနးစနအစးကဆငးငခရေလသည။60

စကပးေရးဖြၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာ-ေခတသစတစခဆဥးတညေနသလားစကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမဟာဗဟာႏငရငးႏးျမႇပႏမႈအစအစဥ(ADS)ကအကျဖတသးသပႏငရနအတြကေကးလကေဒသမားအတြငးမအထကေဖာျပပါျဖစေပၚေျပာငးလမႈလမးေၾကာငးမားႏင၎အျဖစအပကမားကေပၚေပါကေစခသည‘လမႈေရးစႏနးမားႏငေသြဖညဆန႔ကငေသာအေတြးအျမငမား(socialcontradictions)’မားကေကာငးစြာနားလညသေဘာေပါကရနအေရးႀကးသည။(ADS)မာအာ႐ဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ(ADB)၊ကမၻာစားနပရကၡာႏငစကပးေရးအဖြ႔(FAO)၊အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏငစားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြအဖြ႔(LIFT)တ႔၏ပပးကညမႈျဖငေရးဆြခမတခသညစကပးေရးက႑ျပျပငေျပာငးလေရးအစးရစမကနးႀကးျဖစသည။စကပးေရးဆငရာျပျပငေျပာငးလေရးကာလတြငေရးဆြခမတခသညယခငမဟာဗဟာမား၊အစအစဥမားႏငစမကနးမားကအေျခခကာ(ADS)ကေရးဆြခမတချခငးျဖစသညဟသတမတဖြငဆေလ႐သည။ယငးတ႔တြငအမးသားေရးမဝါဒ(NationalWaterPolicy)၊အစားအစာႏငအာဟာရဖလေရးအမးသားလပငနးအစအစဥ(NationalActionPlanforFoodandNutritionSecurity)၊ဆနစပါးက႑ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမဟာဗဟာ(RiceSectorDevelopmentStrategy)ႏငအစားအစာတနဖးကြငးဆကလပငနးစဥလမးျပေျမပ(FoodValueChainRoadmap)စသညျဖငပါဝငသည။အဆပါမဟာဗဟာစာတမးမားအနကအေရးႀကးဆးတစချဖစေသာအမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒ(NationalLandUsePolicy)ကဤစာအပ၏ေနာကဆးအခနးတြငပမအေသးစတေဆြးေႏြးတငျပသြားမညျဖစသည။

သ႔ေသာ(ADS)ကအေသးစတေဝဖနသးသပျခငးမျပမ၎၏အားသာခကမားကေရးသားတငျပရမညျဖစ၏။တတကကဆရလငအားသာခက(၃)ခ႐သည။

ပထမတစခမာ(ADS)တြငအစးရအဖြ႔အစညးမားကသာမကအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားကပါလႊမးျခသညကယျပန႔ေသာေဆြးေႏြးတငပငျခငးလပငနးစဥတစရပပါဝငချခငးပငျဖစ၏။(၂၀၁၆)ခႏစစကတငဘာလမ(၂၀၁၇)ခႏစဇနနဝါရလထေအာင႐ညၾကာေသာကာလတစခအတြငးမၾကမး(၄)ခကျဖတသနးခရသညမဟာဗဟာတစရပျဖစေလသည။61

ဒတယတစခကမာ(ADS)သညစကပးေရးကေႏာငယကဟန႔တားေနသညပငမျပနာမားအားအျပညစဆးႏငအမနတရားႏငအနးစပဆးေရးသားေဖာျပထားသည။လယယာေျမသမးယမႈမအစျပ၍အေျခခအေဆာကအအမားျပညစလေလာကမႈမ႐ျခငး၊ညဖငးေသာေခးေငြထတေခးမႈစနစမားႏငေဖာငးပြလြနးသညစကပးေရးဝနႀကး႒ာနစသညအထထညသြငးေဖာျပထားသည။

Page 25: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

23အယအျမငေထာငေခာက

တတယအေနျဖင(ADS)သညျမနမာႏငငေကးလကေဒသမလယယာထြနယကလပကငသမား၏လယယာေျမပငဆငခြငကအေရးအႀကးဆးျဖစသညကအသအမတျပလကချခငးပငျဖစ၏။အထးသျဖငဥပေဒသစကအားေပးေထာကခၿပးတရားဝငျဖစေစခသညလယယာေျမသမးယမႈမားအပါအဝငေျမယာပငဆငခြငမလျခမႈ(insecuri-tyoflandtenure)ေၾကာငျဖစေပၚလာသညျပနာမားကအသအမတျပလကခခသည။ဥပမာ(ADS)တြငဤသ႔ေရးသားေဖာျပထားသည။

“ ဥပေဒႏငညေသာကငၾကလပေဆာငမႈေရာဥပေဒကခြငမျပသညကငၾကလပေဆာငမႈပါ႐ေနခခနတြငစးပြားေရးေျဖေလာျခငးႏငအတအစးရရငးႏးျမပႏမႈ(ေရအားလပစစတညေဆာကျခငး)ႏငပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏမႈ(စကပးေရးႏငသတတးေဖာလပကငခြငမား)အခ႕ကအားေပးျမႇငတငျခငးကလယယာေျမသမးယမႈမားအားအမနတကယပမဆး႐ြားသြားေစခ၏။အမနမာလႊတေတာလယယာေျမသမးဆညးမႈစစမးစစေဆးေရးေကာမ႐ငကမတတမးတငထားခေသာလယယာေျမသမးယမႈတငတနးခကအမားစမာ(၂၀၁၂)ခႏစမတငမကာလမျဖစရပမားႏငပတသကေသာတငတနးခကမားျဖစသည။လယယာေျမသမးယမႈအကငအၾကမားေၾကာငလြနခေသာႏစအနညးငယအတြငး၌လယယာေျမအျငငးပြားမႈမားတစေန႔တစျခားပမျမငတကလာရသညမာသသယျဖစစရာမ႐ေပ။လယယာေျမအနညးအကဥးပငဆငသလယသမားမားႏငလယယာေျမခြေဝရ႐သမားၾကားအျပနအလနဆန႔ကငထးႏကမႈမားလညးေပၚေပါကလာခရသည။ထ႔အျပငစကပးေရးက႑အတြငးမပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြကလယယာေျမအေျမာကအမားခြေဝေပးအပချခငးကလညးထနယေျမေဒသအတြကထငသာျမငသာျဖစသညဖြၿဖးတးတကမႈမားကေဆာငၾကဥးေပးႏငချခငးမ႐ေသးေပ။အမနမာေျမလြတ၊ေျမလပႏငေျမ႐ငးမားစမခန႔ခြမႈဥပေဒ(VacantFallowandVirginLandManagementLaw)အရခြေဝေပးအပခသညလယယာေျမမား၏(၂၀)မ(၂၅)ရာခငႏႈနးခန႔ကသာလယယာေျမငားရမးလပကငခြငသေဘာတစာခပပါသေဘာတညခကမားအတငးအသးျပခသည။အျငငးပြားမႈမားႏငေတာငးဆမႈမားျပညႏကေနသညထကသ႔ေသာအေျခအေနတစရပတြငစကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈအတြက(အထးသျဖငအေသးစားလယပင႐ငက႑အတြက)အစအစဥေရးဆြခမတရနအလြနခကခသည။လယယာေျမအေရးကစၥမားအားကငတြယေျဖ႐ငးမႈညဖငးျခငး(ဥပမာလယယာေျမသမးယျခငး)ကျမနမာလမႈအဖြ႔အစညးအားပမႀကးမားျပငးထနစြာ႐ကခတႏငသညကလညး(ADS)ကအသအမတျပလကခထားသည။အတအကဆရလငစကပးေရးဖြၿဖးေရးလပငနးစဥကသာမကအမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးလပငနးစဥတ႔ကပါႀကးႀကးမားမား႐ကခတႏငေလသည။အဓြန႔႐ညတညတေနေသာ

ပဋပကၡအေျခအေနမားေအာကတြငမညသညစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈမးကမရယပငဆငႏငမညမဟတပါေခ။လယယာေျမလအပခကမားကငတြယေျဖ႐ငးေရးကစၥရပကစကပးေရးထတကနမားထတလပေပးေသာအရာတစခအျဖစသာမကပပမကယျပန႔ေသာအေျခအေနအေၾကာငးျခငးရာေအာကတြငထညသြငးစဥးစားသးသပရမညျဖစသည။62

သ႔ရာတြငျမနမာစကပးေရးတြငရငဆငၾကေတြ႔ေနရသညအဓကျပနာမားကပြငပြငလငးလငးအသအမတျပလကချခငးကအဆပါျပနာမားအတြကအလပျဖစေသာေျဖ႐ငးခကအေျဖမားကအၾကျပတငျပျခငးႏငမတညပါေခ။

ADS၏ျပနာမားဤတြင(ADS)၏ခယြငးခကမားကေဆြးေႏြးတငျပသြားမညျဖစသည။ကြႏပတ႔၏အျမငတြင(ADS)၏အဓကခ႕ယြငးခကမားမာေအာကပါအတငးျဖစသည။

အလပတာဝနမားကဥးစားေပးအဆငခြျခားသတမတျခငးမးမ႐ေပ။စကပးေရးမဝါဒသမငးေၾကာငးဆငရာေလလာမႈစစတမးအရေျမယာပငဆငခြငႏငလပပငခြငျပနာကေျဖ႐ငးျခငးသညအဓကအကဆးေသာအလပတာဝနျဖစၿပးေအာငျမငေသာစကပးေရးမဟာဗဟာတစရပအတြကမ႐မျဖစအေရးပါေသာအရာျဖစသည။(ADS)တြငလက႐ေရးသားေဖာျပထားသကသ႔ဆလငအရာအားလး(စကပးေရးဝနႀကး႒ာနကျပျပငေျပာငးလျခငး၊ေခးေငြေပးအပျခငး၊လယယာေျမပဋပကၡအေျဖ႐ာေျဖ႐ငးျခငး)ကဥးစားေပးျဖစေနခသည။ယငးသညလကေတြ႔တြငမညသညအရာကမဥးစားေပးမဟတဟအဓပၸာယရေလသည။

ဒတယျပနာတစရပမာ(ADS)သညစကပးေတာငသတစရပလးကမကြမျပားတစသားတညးျဖစေသာအစအေဝးတစရပအျဖစသတမတ႐ျမငချခငးပငျဖစသည။တငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားရငဆငၾကေတြ႔ေနရသညသးျခားအေျခအေနမားကခြျခား႐ျမငသးသပချခငးမ႐ေပ။ဗမာလမႈအသကအဝနးအတြကေရးဆြတငျပထားသကသ႔မဟတေသာမဝါဒေရးရာတ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈမား(poli-cyresponses)ကလအပေကာငးလအပေနမညသးျခားအေျခအေနမားကဆလေပသည။ဥပမာျပညတြငးစစေၾကာငေနရပစြန႔ခြာတမးေ႐ာငေနခရသလေပါငးသနးေပါငးမားစြာ(အဓကအားျဖငတငးရငးသားနယေျမမားတြင)တ႔၏ျပနာမားကမညသ႔ခဥးကပကငတြယေျဖ႐ငးမညဟေသာအေၾကာငးအရာႏငပတသက၍ေဆြးေႏြးတငျပချခငးလးဝမ႐ေပ။63

တတယအားနညးခကတစရပမာ(ADS)သညလယယာမအလပသမားတ႔၏ျပနာမားအေပၚလေလာကေသာနားလညသျမငမႈမ႐ျခငးပငျဖစ၏။ေျမယာသမးယမႈသညလယယာမအလပသမားမားကဖနတးေနခေၾကာငး(ADS)ကအသအမတျပလကခခေသာလညးလယယာမအလပသမားျပနာ၏လကၡဏာရပမားက

Page 26: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

24 အယအျမငေထာငေခာက

ေကာငးစြာနားလညသျမငမႈမ႐ေပ။၎သညအေသးစားလယပင႐ငမားႏငလယယာမအလပသမားမားကတစပစတညးသတမတ႐ျမငခဟနတသည။သ႔ေသာကြႏပတ႔ေတြ႔ျမငခရသကသ႔ပငလယယာမလပသားမားသညစကပးေတာငသလဥးေရ၏ႀကးမားေသာအစတအပငးတစရပ(နယေျမေဒသေပၚမတညၿပး(၃၀)မ(၅၀)ရာခငႏႈနးထ႐၏)ျဖစေနခၿပးအေသးစားလယပင႐ငမားႏငမတညေသာသးျခားျပနာမားကရငဆငၾကေတြေနရသည။အေစာပငးကေရးသားေဖာျပခသကသ႔ပင(၁၉၈၈)ခႏစကစတငခသညတျဖညးျဖညးေျဖေလာမႈႏငအတအေသးစားလယပင႐ငမား၏အေျခအေနမားကတးတကေကာငးမြနလာခေသာလညးစကပးေရးအလပသမားအမားစတ႔ဘဝမာပမဆး႐ြားသြားခေလသည။

စကပးေရးအလပသမားတ႔၏အေျခအေနမားအေပၚနားလညသျမငမႈကငးမျခငးေၾကာင(ADS)သညလယယာေျမျပနာကအေသးစားလယပင႐ငမားအတြကလပပငခြငေသခာခငမာေစေရးျပနာတစခအျဖစသာအဓကထားသတမတ႐ျမငခသည။ထသ႔ျဖငအေသးစားလယပင႐ငမား၏ထတလပႏငစြမးႏငယဥၿပငႏငစြမးတ႔ကျမႇငတငေပးရနရည႐ြယေလသည။(ADS)၏အျမငတြငေတာငသလယသမားတ႔အေပၚကေရာကေနေသာအဓကၿခမးေျခာကမႈမာလအငေလာဘျဖငလယယာေျမသမးယျခငးျဖစ၏။လယယာေျမသမးယမႈသညအလြနဆး႐ြားျပငးထနေသာျပနာတစရပျဖစသညကအထကတြငကြႏပတ႔ေဖာျပခၿပးျဖစသည။သ႔ေသာကြႏပတ႔၏အျမငတြငမယငးသညအဓကအကဆးျပနာမဟတေပ။အဓကျပနာႀကးမာအရငး႐ငစကပးေရးစနစႏငေဈးကြကတ႔၏သကေရာကအားမားမထြကေပၚလာျခငးျဖစၿပးလယယာေျမမားအားေရာငးကနဝယကနအျဖစျပလပျခငးႏငပဂၢလကပငျပျခငးတ႔ပါဝငသည။ေျမယာမတပတငျခငး(landtilting)ကအားေပးျမႇငတငခသညလပငနးစဥတစရပကဆလသည။ထလပငနးစဥသညေျဖေလာမႈျဖစစဥတြငေကးလကလထအားႏငသႏင႐းသအျဖစႏစမးခြျခားပစသည။႐းသအပစတြငေဈးကြကအား(marketforces)၏သကေရာကမႈေၾကာငလယယာေျမလကလႊတဆး႐းခရသမားစြာပါဝငသည။အမနမာလယယာေျမသမးယမႈကေဖာျပပါပမအေျခခကေသာအရငး႐ငစနစအသြငကးေျပာငးေရးလပငနးစဥကေမာငးႏငေနချခငးျဖစသညဟသတမတ႐ျမငႏငေပ၏။ျမနမာႏငငအားေဒသတြငးႏငႏငငတကာအရငးအႏးကြနရကမားအတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးချခငးႏငအတေကးလကလမႈအသကအဝနးမားအတြကမတကြျပားေသာအဓပၸာယမားႏငလကၡဏာရပမား႐ေနသညလယယာေျမမားမာအမျခေျမ(realestate)ဟေသာလကၡဏာရပတစခတညးအျဖစေလာချခငးခခရသည။ထကသ႔ေျမယာအားလမႈအသကအဝနး၏အဓကအစတအပငးအျဖစမဖယ႐ားခၿပးေနာကအမျခေျမေဈးႏနးမားျမငတကလာသညႏငအမၾသဇာအာဏာႀကးမားေသာစးပြားေရးလပငနး႐ငမားအားေျမယာအႀကးအကယသမးယမႈမားကပမလပေဆာငရနတြနးအားေပးေနခသည။

(ADS)တြငေဈးကြကႏငလယယာေျမသမးယမႈၾကားမဆကႏြယမႈကေဖာျပရနပကကြကခသညအေၾကာငးရငးမာ(ADS)ကေရးဆြသမားႏငအားျဖညကညပပးသမားကယ၌ကအဆပါအရငး႐ငစနစအသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥကအားျဖညကညပပးသမားျဖစေနချခငးေၾကာငပင။64

အရငး႐ငစနစအသြငကးေျပာငးေရး၏မ႑ငႀကး(၃)ရပ(ADS)တြငမ႑ငႀကး(၃)ရပပါဝငသညဟသတမတဖြငဆၾက၏။အပခပေရး၊ထတလပႏငစြမးျမႇငတငေရးႏငယဥၿပငႏငစြမးျမႇငတငေရးတ႔ျဖစသည။

အပခပေရးမ႑င၏အဓကအေရးကစၥမာအေသးစားလယပင႐ငမား၏လယယာေျမအခြငအေရးမားကလျခေစၿပးကမၻာလးဆငရာအရငး႐ငယဥၿပငမႈစနစအတြငးသ႔သြတသြငးရနျဖစသည။တစနညးအားျဖငဆရလငစကပးေရးနညးပညာရငထပသးပဂၢလမားကစစဥကငးပသညမဂၤလာပြတြငအေသးစားလယပငရငမားကစကပးေရးလပငနးႏငလကထပထမးျမားေပးျခငးပငျဖစသည။ယငးနညးလမးသညမျဖစႏငေသာကစၥတစခကလပေဆာငရနအားထတႀကးပမးမႈျဖစၿပးယခငကလညးေအာငျမငချခငးမ႐ေပ။

တတယမၾကမးအေပၚေလလာေဝဖနသတစဥးကသးသပေျပာၾကားခသကသ႔ပင(ADS)သည(သညထကပ၍ကယကယျပန႔ျပန႔ဆရလငစကပးေရးမဝါဒသည)“အႏစသာရအားျဖင‘အေသးစားလယယာေျမပင႐င’ႏင‘စကပးစးပြားေရးလပငနး’အေပၚႏစဖကခြအာ႐စးစကၿပးေငြေၾကးအကးအျမတစေဆာငးရယရနႏငျပညသမား၏အသအမတျပေထာကခမႈ(၂)ခလးအေရးႀကးေသာအစးရ၏လအပခက(၂)ခၾကားတြငလႊယမးေနခသည။”65အဆပါဝေရာဓကေအာငျမငစြာစမခန႔ခြႏငရနအတြကစကပးေရးဆငရာႀကးၾကပအပခပေရးလပငနးကအထကပငးတြငအခြငအာဏာစပေနေသာဗ႐ကရကတစလပငနးစဥတစရပအျဖစမကမၻာလးဆငရာအရငး႐ငစနစအတြငး“ေဈးကြကအတြကအဆငေျပေခာေမြ႔ေစေသာ(market-friendly)”လပငနးစဥတစရပအျဖစသ႔ေျပာငးလရနလအပေပသည။

"လယယာေျမႏငလပအားတ႔၏ကနထတလပမႈစြမးအားကျမႇငတငျခငး"အား(ADS)၏အဓကအကဆးဒတယမ႑ငအျဖစသတမတဖြငဆၾကသည။

Page 27: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

25အယအျမငေထာငေခာက

“ စကပးေရးကနထတစြမးအားအတြကသငေတာေကာငးမြနေသာနညးပညာမားႏငလကေတြ႔အသးခဗဟသတမားတ႔ကလအပသည။ထေရာကေအာငျမငမႈ(effi-ciency)ႏငစကပးေရးလပငနးေရ႐ညတညတေစျခငး(sustainability)တ႔ကေဈးကြကဝယလအားႏငအညအစဥတစကျမႇငတငေပးႏငမညလကေတြ႔အသးခဗဟသတမားကဆလသည။စကပးေရးကနထတစြမးအားကျမႇငတငေပးႏငမညနညးလမးမားတြင(၁)ထေရာကေကာငးမြနေသာစကပးေရးဆငရာသေတသနႏငတးခ႕လပေဆာငမႈ(၂)စကပးေရးသြငးအားစမားအားထေရာကေကာငးမြနစြာအသးျပျခငး(၃)သဘာဝသယဇာတမား(လယယာေျမ၊ေရ၊ေျမႀကးႏငသစေတာမား)ကေရ႐ညတညတေစမညနညးလမးမားျဖငထေရာကေကာငးမြနစြာအသးျပျခငးႏင(၄)ရာသဥတေျပာငးလမႈႏငေဘးအႏရာယမားကပမခႏငရည႐ေစျခငးစသညတ႔ႏငဆကႏြယေနသညနညးလမးမားပါဝငေပသည။66

အပခပေရးမ႑ငအပငးတြငအေသးစားလယပငရငမားကျမႇငတငျခငးႏငစကပးစးပြားေရးလပငနးကျမႇငတငျခငးတ႔ၾကားလးလာဝယမးေနသကသ႔ပငဤေနရာတြငလညးအျပနအလနဆန႔ကငေနသည“ထေရာကေအာငျမငေရး(efficiency)”ႏင“ေရ႐ညတညတေစေရး(sustainabili-ty)”ဟေသာအစြနးႏစဘကၾကားတြငေခါကတ႔ေခါကျပနသြားလာေနရေပသည။

“ယဥၿပငႏငစြမး”မ႑ငသညေတာငသလယသမားမားႏငစကပး-စးပြားေရးလပငနးမားကထေရာကေသာတနဖးကြငးဆကလပငနးစဥမား(Valuechains)အတြငးသ႔

ေပါငးစညးထညသြငးကာေဒသတြငးႏငကမၻာေဈးကြကမားတြငယဥၿပငႏငစြမး႐လာေအာငလပေဆာငေပးရနအဓကအေလးေပးအာ႐စကသည။67ထကသ႔ျဖစလာႏငေစရနစကပးေရးလပငနးအမားစသညတစပငတစႏငအတြကႏငရပ႐ြာေဒသေဈးကြကမားအတြကသာစကပးေနခေသာအေျခအေနမေဒသေဈးကြကမား၊ႏငငအဆငေဈးကြကမားႏငႏငငတကာေဈးကြကမားတ႔ႏငခတဆကၿပးအျမတအစြနးေပးႏငေသာကနသြယေရာငးဝယမႈအတြကစကပးသညစကပးေရးက႑တစရပအျဖစသ႔ေျပာငးလႏငရနပပးကညျခငးပငျဖစသည။

အေသးစားလယယာေျမပင႐ငမား၏အေရးပါမႈကအသအမတျပသညဆေသာလညးဤမ႑င၏အဓကအငစတကး႐ငးမားမာအႀကးစားစကခငးမားျဖစၿပး“ထတလပသကမၸဏမား(producercompanies)”ဟလလပပသးႏနးေခၚဆထားသည။အျခားစကပးေရးဆငရာစးပြားေရးလပငနးမားျဖစသညသေလာငေရးလပငနးမား၊ေထာကပပ႔ေဆာငေရးကမၸဏမား၊စကပးေရးကနေခာထတလပသမား၊စကပးေရးႏငစားေသာကကနသြငးကနထတကနလပငနးမား၊ကနသညမားႏငစကပးေရးဆငရာဝနေဆာငမႈေပးသမား(ဥပမာဘ႑ာေရးဆငရာဝနေဆာငမႈေပးေရးလပငနးမား၊အာမခလပငနးမား၊စးပြားေရးဆငရာဝနေဆာငမႈေပးေရးလပငနးမား)68စသညတ႔သညတနဖးကြငးဆက(Valuechain)တြငအလြနအေရးပါေသာေနရာမပါဝငေနသည။ဤတြငကမၻာဘဏ၏လႀကကမားေသာစနစယႏယားတစခကဤမ႑င၏အဓကစနစတစရပအျဖစထြကေပၚလာခသည။အစးရ-ပဂၢလကမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးPublic-privatepartnership(PPP)ပငျဖစသည။ယငးက“အျပသေဘာေကာငးမြနေသာရလာဒမားအေသအခာထြကေပၚလာေစရနအတြကပဂၢလကက႑ႏငေတာငသလယသမားတ႔၏စြမးအငမားႏငဆနးသစတထြငမႈမားတ႔ကအစးရ၏ပပးကညမႈႏငေရာေႏာေပါငးစပလကျခငးျဖစသည”69ဟ႐ငးလငးဖြငဆၾက၏။

ျမနမာစကပးေရးလပငနးကစြမးေဆာငရညျမႇငတငရနအတြကႏငငျခားစကပးစးပြားေရးလပငနမားလအပ၏။သ႔ျဖစရာျပညတြငးစကပးေရးလပငနးျပနလညဆနးသစေရးအတြကအဓကရယရြယသည(ADS)သညႏငငမားစြာအကးတပးေပါငးပါဝငေသာကမၸဏမားအတြကအလြနစတဝငစားစရာေကာငးသညအေၾကာငးအရာတစရပကေတာငးဆထားသည။

“ (ADS)သညစကပးေရးႏငအစားအစာက႑အတြကဉာဏပစၥညးမပငခြင(Intellectualproper-tyrights)ကကာကြယေစာငေ႐ာကသြားမည။အေရးယေဆာင႐ြကမညအဓကနညးလမးမားတြငအပငမးသစကာကြယေရးဆငရာInternationalUn-ionfortheProtectionofNewVarietiesofPlants(UPOV)ႏငကကညဆေလာမႈ႐သညအပငမးသစအကာအကြယေပးေရးဥပေဒ(PlantVarietyProtectionLaw)၊ကနအမတတဆပမပငခြငဥပေဒ(theTrademark

အႀကးစားေကာကမးေသြးစက႐တညေဆာာကရနလာထားေသာေဂၚရငဂကြနးေပၚရေဒသခမား၏ေရလပငနး

အသကေမြး၀မးေၾကာငးေနရာ(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 28: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

26 အယအျမငေထာငေခာက

Law)၊ကနပစၥညးထတလပရာေနရာေဒသေဖာျပရနစညးမဥးခမတျခငး၊စကပးေရးႏငအစားအေသာကထတကနမားအတြကမပငခြင၊စကပးေရးဆငရာသြငးကနတမား(အထးသျဖငပးသတေဆး)ရနမအကာအကြယေပးသညဉာဏပစၥညးမပငခြငIntellec-tualPropertyRights(IPR)တ႔ပါဝငသည။ထ႔အျပငထတကနတမားတငသြငးမႈကေလာခႏငရနအတြကပမတငးကပေသာနယစပထနးခပမညနညးလမးမားလညးပါဝငသည။70

(ADS)သညစကပးေရးကစကမႈလပငနးမဝါဒ၏ျဖညဘကအရာတစခအျဖစလညး႐ျမငခဟနတသည။စကမႈလပငနးဖြၿဖးတးတကေရးအတြကမဟာဗဟာေျမာကေသာေနရာမားအျဖစသတမတထားေသာအထးစးပြားေရးဇနမားအားစကပးေရးဆငရာအသြငေျပာငးလေရးအတြကလညးအေရးႀကးေသာဆမတမားအျဖစေနရာခထားခသည။71အရငး႐ငစကပးေရးစးပြားေရးစနစတစရပသ႔ျမနမာႏငင၏အသြငေျပာငးလျခငးကအာ႐ဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ(ADB)ႏငႏငငတကာေအဂငစမားကအားေပးကညေထာကပေသာ)ေဒသတြငးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကမဟာမေခါငေဒသ(GreaterMekongSubregion)“အေျခခစကပးေရးဆငရာအေထာကအပေပးေရးအစအစဥ(CoreAgriculturalSupportProgram)”ဟေသာအေၾကာငးျခငးရာေအာကတြငထညသြငးထားသည။စကပး-စကမႈဇနမား(agro-industrialzones)တညေဆာကေရးအတြကျမနမာႏငငအားတ႐တႏငထငးႏငငတ႔ႏငဆကသြယေပးသညနယစပဂတေနရာမားကဥးစားေပးေရြးခယသတမတခေလသည။72

(ADS)ကထတေဖာေျပာၾကားခသညအေသးစားလယသမားတ႔အတြကစးရမပပနမႈမားႏငဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးစကားလးမားကဆြခြတခြာခၾကညလငဆနးစစေလလာသတစဥး၏ေဆြးေႏြးခသကသ႔ပင(ADS)ႏင၎ႏငဆကစပေနေသာရငးႏးျမႇပႏမႈအစအစဥတ႔သည“လယယာထြနယကစကပးျခငးႏငစကပးေရးက႑တြငအရငး႐ငကနထတလပေရးနညးလမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကလာေအာငထနးခပေမာငးႏငေပးမညေခတသစအငစတကး႐ငးဆငရာ(neo-institutional)ေနာကဆးေပၚခဥးကပလပေဆာငမႈနညးလမးတစရပ၏နမနာေကာငးမားျဖစသည။”73အထကတြငေဖာျပခသကသ႔ပငအဆပါနညးလမး၏အဓကကေသာခတဆကမႈလမးေၾကာငးတစရပမာအေသးစားလယပင႐ငမားႏငစကပးေရးဆငရာစးပြားေရးလပငနးတ႔ၾကားမ“မတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ(partner-ship)”ဟသတမတေခၚဆသညခတဆကမႈလမးေၾကာငးပငျဖစသည။သေသာ(ADS)ကေရးသားခသမားကယတငကပငအဆပါမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈကေတာငသလယသမားတ႔၏အကးစးပြားမားကလျခမႈေပးႏငျခငး႐၊မ႐သသယဝငေနခဟနတသည။ယငးကေအာကေဖာျပပါစာပဒတြငအထငအ႐ားေတြ႔ျမငရသည။

“ တနဖးကြငးဆကလပငနးစဥမား(Valuechains)မာတနဖးႏငယဥၿပငႏငစြမးကျမႇငတငရနရည႐ြယၿပးခတဆကလပေဆာငမႈလမးေၾကာငးမားက

အေသအခာဖြ႔စညးတညေဆာကထားေသာစနစမားျဖစသည။အေသးစားလယပင႐ငမားသညစကပးေရးဆငရာစးပြားေရးလပငနးမားႏငေကာငးမြနေသာမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားမအကးအျမတရ႐ႏငသည။အဆပါမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားအတြကေတာငသလယသမားအမားအျပားကစစညးႏငၿပးသတ႔၏အကးစးပြားကအကာအကြယေပးႏငသညထေရာကေသာအလပသမားအဖြ႔အစညးမးလအပသည။ေတာငသလယသမားမားႏငသတ႔၏ေခါငးေဆာငမားတ႔သညစမေရး၊အစအစဥေရးဆြေရး၊စာရငးအငးထနးသမးေရး၊ေစစပညႇႏငးေရးႏငေဈးကြကျမႇငတငေရးဆငရာစြမးေဆာငရညမားကတညေဆာကၾကရမညျဖစသည။စကပးေရးအစားအစာတနဖးျမႇငလပငနးစဥတြငယဥၿပငႏငစြမး႐ေနေစရနအတြကေတာငသလယသမားမား၊ပဂၢလကက႑ႏငအစးရတ႔သညမဟာဗဟာေျမာကမဟာမတမားဖြ႔စညးရေပမည။တနဖးျမႇငလပငနးစဥ၏မတညေသာအဆငမားမအခကအချပနာမားကအေျဖ႐ာေျဖ႐ငးရနရည႐ြယသညအားထတႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမားအားေပါငးစပစစညးလကျခငးပငျဖစသည။74

(ADS)သညကမၻာေဈးကြကတြငေနရာရရနအတြကယဥၿပငၾကသညျပငးထနၾကမးတမးေသာၿပငပြတြငအေသးစားလယပင႐ငမားအားအငယတနးစးပြားေရးမတဖကအျဖစအငအားႀကးမားေသာျပညတြငးႏငႏငငတကာေငြ႐ငေၾကး႐ငမားတ႔ႏငတြဖကေပါငးစညးေပးရနရည႐ြယသည။ကမၻာလးဆငရာအရငး႐ငစနစ၏သကေရာကအားသညအဆပါေဈးကြကစစပြတြငအငအားႀကးေသာရငးႏးျမႇပႏသတ႔ကအျမမကႏာသာေပးေလ႐၍ညႇာတာမႈကငးမေသာထတလပမႈကနကစရတေလာချခငးကသမာ႐းကကစၥရပသာျဖစေနသည။ကမၻာေဈးကြက၏စညးမဥးစညးကမးအတငးပါဝငယဥၿပငကစားရမညအေျခအေနတြင(ADS)၏ပါးစပဖားမပပးကညမႈကသာရ႐ပငဆငေသာေတာငသလယသမားအဖြ႔အစညးမားအေနျဖငအေသးစားလယပင႐ငတ႔၏အကးစးပြားမားကကာကြယေစာငေ႐ာကႏငလမမညဟေသာအခကမာအလြနပငသသယျဖစဖြယ႐သည။

ထ႔ထကပ၍ျဖစႏငေျခ႐သညအခကမာအငအားႀကးေသာေငြ႐ငေၾကး႐ငတ႔ႀကးစးလႊမးမးထားသညေရာငးကနတနဖးျမႇငလပငနးစဥအတြငးသ႔ေတာငသလယသမားတ႔အားေပါငးစပထညသြငးလကေသာေၾကာငအေသးစားလယပင႐ငတ႔ရ႐ေနခၿပးေသာအကးအျမတမား(ဥပမာပအမးမးစကပးထတလပျခငးႏငႏငငျခားတငပ႔ျခငး)ကႏငငတကာအရငးရငမားထသ႔လကလႊတေပးအပလကရမညျဖစသည။ဤစနစေၾကာငမကေမာကကာလမအေသးစားလယပင႐ငမားအနကမားစြာေသာသတ႔မာအနာဂတကာလ၌ႏငငသားႏငႏငငျခားသားပငစကခငးမား၊သတတြငးမားႏငစကမႈလပငနးမားတ႔တြငအလပလပကငေနရသညလယယာမအလပသမားမား

Page 29: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

27အယအျမငေထာငေခာက

အျဖစသ႔ေျပာငးလေရာက႐သြားႏငေျခ႐သည(ယခတြငပငလယယာမအလပသမားမားသညတငးျပည၏စကပးေရးလပသားအငအား၏(၃၀)မ(၅၀)ရာခငႏႈနးထ႐ေနခၿပးျဖစသည)။

အခပဆရလင(ADS)သညအေသးစားလယပင႐ငမားႏငစကပးစးပြားေရးလပငနးႀကးတ႔၏အကးစးပြားမားကအတယဥတြျဖစတညႏငရနအနညးဆးသအရအရပငျဖစေစမျဖစႏငေသာအရာကလပေဆာငရနအားထတႀကးပမးချခငးသာျဖစသည။ယငးသညျမနမာစကပးေရးကစကပးေရးပလထြကကနမားအားအျမတထတရယေနေသာစစဘကထပသးေခါငးေဆာငမားကလႊမးမးႀကးစးထားသညအေသးစားလယပင႐ငအေျခခစကပးေရးစနစမေဈးကြကကအျပညအဝအေျခခေသာစကပးေရးစနစသ႔အလးစေျပာငးလေပးမညစနစယႏယားသာျဖစ၏။ေဈးကြကအေျခခစကပးေရးစနစသညပလထြကကနထတလပရနအတြကေကးလကလပအားအေပၚမခေနၿပးယငးပလထြကကနမားအားျပညတြငးထပသးစးပြားေရးလပငနး႐ငမားအပါအဝငခတဆကထားသညႏငငတကာမအရငး႐ငလတနးစားတစရပကယေဆာငသြားမညျဖစေလသည။

နဂးဤအခနးတြငဆ႐ယလစဟေခၚဆေသာေခတမယေန႔ထေအာငျမနမာေကးလကအားအတဒကၡေရာကေစခသညတရားမတမႈကငးမျခငး၏သမငးေၾကာငးဆငရာျဖစေပၚေျပာငးလမႈကပထမဆး႐ငးလငးတငျပခသည။ဘၿခမးေျခာကမႈတစရပမာစစဘကထပတနးေခါငးေဆာငမားသညသတ႔၏ရညမနးခကမားအတြကလယသမားတ႔ထမစကပးေရးပလထြကကနမားအျမတထတရယျခငးပငျဖစသည။ထရညမနးခကမားတြငစကမႈလပငနးထြနးကားလာေစရန၊၎တ႔ကယတငအတြကအစားအစာမားႏငဇမခပစၥညးမားသးစြႏငရနႏငထနးခပရနခကခသညၿမ႕ႀကးမားတြငတညၿငမမႈကထနးသမးထားရနတ႔ပါဝငသည။တငးရငးသားနယေျမေဒသမားတြငမစးပြားေရးမဝါဒမာစစေရးအရသမးပကထနးခပျခငးကပပးကညရနျဖစၿပးေနထငသလဥးေရနညးပါးသြားေအာငလပေဆာငျခငး၊အဓမၼသမးယျခငးႏငေျမယာသမးယျခငးတ႔ကအဓကကေသာေခါငးပျဖတအျမတထတေရးစနစယႏရားမားျဖစေလသည။

(၁၉၈၈)ခႏစေနာကပငးစးပြားေရးေျဖေလာမႈကာလတြငစစဘကထပတနးပဂၢလမားထမအခြငအေရးမားရ႐သညခ႐နလတနးစားတစရပေပၚထြကလာခရာအတငးအကပအငအားသးလပေဆာငေသာပလထြကကနအျမတထတရယျခငးစနစယႏယားမားႏငလကဝါးႀကးအပအရငး႐ငစနစယႏယားမားကအတယဥတြျဖစတညေနခသည။ထကာလကအဓကအေၾကာငးအရာႏစရပကကယစားျပထငဟပေဖာျပႏငသည။ပထမတစခမာ

ေျမယာအႀကးအကယသမးယမႈျဖစၿပး(ပဋပကၡအလြနတငးရငးသားနယေျမေဒသမားတြငအဓကျဖစပြားခ၏)အေသးစားလယပင႐ငမားႏငရပရြာစေပါငးလပကငေသာစကပးေရးလပငနးတ႔မာစစတပေထာကပအားေပးေသာစကခငးမားအတြကဖယ႐ားမႈကခခရသည။ေနာကထပအေၾကာငးအရာတစရပမာလယယာမအလပသမားတ႔၏ဝငေငြမားႏငလေနမႈအဆငအတနးသညသသာစြာကဆငးသြားချခငးပငျဖစသည။အရငး႐ငေဈးကြက(capitalistmarketrelations)ကပမကယျပန႔လာၿပးအားေကာငးျပငးထနလာခရာသတ႔ပငလယယာေျမမားကထနးခပႏငစြမးမ႐ေတာျခငးေၾကာငျဖစသည။ဆ႐ယလစေခတအတြငးႏငေနာကပငးကာလမားတြငေခါငးပျဖတအျမတထတမႈမားကဆန႔ကငပနကနသညအေနႏငလယသမားတ႔သညလကနာေဆာင႐ြကရနျငငးဆနျခငး၊“မဟာဗဟာေျမာကဖခငဆနသညစနစ(Strategicpaternalism)”အားအသးချခငး၊ဆနေလာင႐မားကလယကျခငးႏငစ႐နးဆန႔ကငဆႏၵျပျခငးကသ႔ေသာ“အားနညးသတ႔၏လကနက”အမးမးကကငစြဆန႔ကငခၾကသည။

(၂၀၁၁)ခႏစတြငစတငေျပာငးလကငသးခေသာအရပသားအပခပေရးႏငအတပမရ႐လာေသာသတငးလြတလပခြငႏငလထစညး႐းလႈပရားရနေနရာပရလာေသာေၾကာငအထးသျဖငလယယာေျမသမးယမႈ၏ပစမတထားျခငးကခေနရသညတငးရငးသားနယေျမေဒသမားတြငပမစနစကေသာအဖြ႔အစညးမားေပၚထြကလာခသည။

စကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမဟာဗဟာအစအစဥ(ADB၏ေထာကပမႈျဖငေရးဆြခၿပး၎၏အၾကျပခကမားကကမၻာဘဏကလညးတရားဝငအားေပးေထာကခခသည)

ကယားျပညနယ၏ဒေမာဆေစး(ဓာတပ-TomKramer)

Page 30: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

28 အယအျမငေထာငေခာက

ျမနမာစကပးေရးကတစကမၻာလးဆငရာတနဖးကြငးဆကလပငနးစဥ(Valuechains)အတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးျခငးျဖငအရငး႐ငစကပးေရးစနစအျဖစသ႔ဘကစေထာငစေျပာငးလေပးရနဥးတညရည႐ြယသည။အေသးစားလယပင႐ငမားကျပညတြငးစကပးစးပြားေရးလပငနးမားႏငႏငငတကာအကးတပးေပါငးလပကငေသာစကပးစးပြားေရးလပငနးမား(agrobusinesses)တ႔၏အငယတနးမတဖကမားအျဖစသတမတ႐ျမငခသည။ယငးသညအေသးစားလယပင႐ငမားအေနျဖငခြျခားဖယထတမႈမားရငဆငခစားရျခငးႏငလယယာမအလပသမားမားအဆငသ႔ေ႐ြ႕ေလာကဆငးျခငးဆသ႔သာဥးတညေစသည။ယခပငလငအဆပါျပနာသညလယယာစကပးေရးလပသားအငအား၏(၃၀)မ(၅၀)ရာခငႏႈနးက႐ကခတေနခၿပးျဖစသည။

စကမႈလပငနးမဝါဒအသြငေဆာငထားေသာသယဇာတရငးျမစအျမတထတယျခငး(၁၉၄၈)ခႏစလြတလပေရးရ႐ခခနမ(၂၁)ရာစ၏ပထမဆယစႏစအထျမနမာႏငငစးပြားေရးသမငး၏အမတအသားလကၡဏာရပမာအစးရလမးညႊနခကေအာကမစကမႈလပငနးထြနးကားေရးအားထတႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမားကစတပကဖြယအႀကမႀကမက႐းချခငးပငျဖစသည။(၂၀၁၁)ခႏစတြငအရပသားအပခပေရးသ႔စတငကးေျပာငးချခငးႏငအတေဈးကြကဥးေဆာငေသာစကမႈလပငနးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆသ႔ယၾကညခကအျပညျဖငေလာကလမးသြားေနခသညဟထငျမငယဆရသည။ျမနမာအစးရ၊အာ႐ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဘဏကသ႔ေသာႏငငမားစြာပးေပါငးပါဝငသညစးပြားေရးေအဂငစမားႏငဂပနကသ႔ေသာႏငငျခားအစးရမားတ႔ကျမနမာစကမႈလပငနးဖြၿဖးတးတကေရးအတြကမဟာဗဟာတစရပေရးဆြခမတရနနးနးကပကပပးေပါငးေဆာင႐ြကခၾကသည။ျမနမာႏငငကႏငငျခားပ႔ကနပစၥညးမားအဓကထတလပေပးမညေဒသတြငးကနထတလပေရးကြနရကအတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးျခငးျဖငစကမႈဖြ႕ၿဖးတးတကမႈကေဖာေဆာငရနရည႐ြယချခငးျဖစသည။

သ႔ေသာထဖြ႔ၿဖးေရးပါရာဒငးတြငအားနညးခကျပနာမား႐ေနသည။ျမနမာႏငငသညဆငးရမြေတမႈႏငတနးတညမျခငးကငးမမႈတ႔ကအျမစျပတဖယ႐ားေရး၊လေနမႈအဆငအတနးမားျမႇငတငေရးႏငျပညတြငးေဈးကြကေဖာေဆာငေရးတ႔ကဥးစားေပးေဆာင႐ြကသညစကမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအျခားလမးေၾကာငးတစရပအတငးေလာကလမးမညဆပါကတငးျပည၏အကးစးပြားကအေကာငးဆးေဖာေဆာငႏငလမမညျဖစ၏။(NLD)အစးရသညျမနမာႏငင၏စကမႈဖြၿဖးေရးခရး႐ညႀကးတြငပမေကာငးမြနေသာလမးေၾကာငးသစတစရပအတငးေမာငးႏငရနအခြငအေရး႐ေနေပသည။

စကမႈလပငနးက႐းျခငးႏင“ဆ႐ယလစ”အကပအတညးစကမႈလပငနးထြနးကားေရးႏငပတသက၍ျမနမာႏငင၏အေတြ႔အၾကမားကျပနေျပာငးေဆြးေႏြးတငျပရာတြငျမနမာႏငငသညႏငငေတာဥးေဆာငေသာစကမႈလပငနးထြနးကားေရးျဖစစဥတြငအဘယေၾကာငက႐းသြားရသနညးဟေသာေမးခြနးျဖငစတငဖြငလစႏငေပသည။ယခေလလာမႈမာအဆပါေမးခြနးအတြက႐ငးလငးတကေသာအေျဖတစရပကေပးစြမးႏငရနမရည႐ြယပါေခ။သ႔ေသာျမနမာႏငငက“ႏငငေတာဥးေဆာငေသာစကမႈထြနးကားေရးျဖစစဥေအာငျမငခသညႏငင(developmentalstate)”မားအနကစျပထကသညေတာငကးရးယားႏငင၏အရပေအာကတြငထားၿပးေလလာၾကညမညဆပါကျမနမာႏငင၏စကမႈထြနးကားေရးျဖစစဥကက႐းေစခသညအေၾကာငးရငးမားစြာထမအေၾကာငးရငးတစရပက

Page 31: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

29အယအျမငေထာငေခာက

ထင႐ားေပၚလြငေအာငတငျပလေသာဆႏၵကျပငးျပလာမညျဖစ၏။ေတာငကးရးယာႏငငတြငဗ႐ကရကစစဘကဆငရာႏငငေတာထပတနးေခါငးေဆာငမားသညစကမႈထြနးကားေရးကျပညတြငးစစေၾကာငကြျပားသြားသညနယေျမတစခတြငအာဏာတရားဝငမႈကရယႏငမညနညးလမးတစခအျဖစသတမတ႐ျမငခၾကသည။ျပညသလထ၏ႀကးမားလေသာအစတအပငးတစရပကလညးအျခားတစဘကကစာနာသနားေနခၾကသညျဖစရာက႐း၍မျဖစဘလးဝေအာငျမငရမညအေျခအေနတစရပျဖစ၏။သ႔ျဖစရာစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥသညစြမးေဆာငရညနမကျခငးႏငအကငပကျခစားမႈတ႔မထြကေပၚလာသညအခကအခအတားအဆးမားႏငရငဆငၾကေတြ႔ခရေသာလညးေဖာျပပါထပတနးေခါငးေဆာငတ႔ကေကာငးမြနေသာရလဒအေျဖထြက႐ေအာငသာမမတမသနအားထတႀကးပမးခၾကသည။ျမနမာႏငငတြငမၿဗတသႏငဂပနတ႔ကဆန႔ကငတကထတချခငးကလြတလပေရးရၿပးေခတတြငအရပဘကႏငစစဘကထပတနးေခါငးေဆာငမားအား“မၾကစဖးၾကညညေလးစားမႈႏငလြတလပသညျမနမာႏငငေတာအတြကအမးသားေရးရညမနးခကမားခမတႏငရနအျပညအဝအားေပးေထာကခမႈ”မားေပးအပခသည။75(၁၉၄၈)ခႏစတြငအာဏာရလာေသာအဆပါေခါငးေဆာငတ႔သည“ကြျပားစလငေသာလမႈအဖြ႔အစညးကၿဖခြကာၾကြယဝခမးသာၿပးေပါငးစညးညညာသညလမႈအဖြ႔အစညးတစရပျဖငအစားထးေပးမညအမးသားေရးဝါဒ၊ဆ႐ယလစဝါဒႏငဗဟမခပကငေရးဝါဒတ႔ကေရာေႏာထားသညတစမထးကေသာဝါဒအစအေဝးတစရပ”76ကသတ႔ႏငအတေဆာငယလာခသည။ႏငငေတာဥးေဆာငေသာစကမႈထြနးကားေရးႏငစမကနးေရးဆြခမတေရးလပငနးစဥသညအဆပါေမာမနးခက၏အလယဗဟခကတြငတည႐ေနေလသည။

သ႔ေသာတငးရငးသားဗမာလမႈအသကအဝနးအတြငးမမၾကစဖးေသာလထအားေပးေထာကခမႈ/အာဏာတရားဝငမႈအားကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစပြားေနသညအကငပကျခစားမႈမား၊ဗ႐ကရကတစစနစဆငရာစြမးေဆာငရညညဖငးမႈ၊လထႏငတျဖညးျဖညးကငးကြာလာချခငး၊တငးျပညကကမၻာလးဆငရာကနသြယမႈမေခါငးမာစြာအဆကအသြယျဖတခၿပးမမႏငငအကးစးပြားအလးစဖကဆးချခငးတ႔ေၾကာငေနာကပငးႏစေလးဆယကာလအတြငးကနစငေအာငျဖနးတးပစလကသည။လထအားေပးေထာကခမႈရ႐ရန႐နးကနႀကးစားေနရသညကးရးယားႏငငထပတနးေခါငးေဆာငတ႔အတြကအေရးအႀကးဆးအရာမာရလဒမားအမနတကယထြကေပၚရနျဖစၿပးျမနမာႏငငတြငမအယဝါဒေရးရာအေသစြကငမႈကအေရးႀကးဆးအရာျဖစေနခသည။သ႔ျဖစရာ(TinMaungMaungTan)ေျပာဆေထာကျပခသညတ႔မာအအားသငစရာမဟတေတာေပ။

“ ေနာကႏစေလးဆယကာလအတြငးမာလထကအသမေပးတအစအစဥေတြ၊လကေတြ႕အေကာငအထညမေဖာျဖစတအစအစဥေတြတသတတနးႀကး...အဒါေတြကေမာလငထားတအတငးျဖညဆညးဖ႔ပကကြကခၿပးလာထားတဥးတညရညမနးခကကမၾကာခဏဆသလမေရာကႏငေတာဘးေလ”77ဟ၏။

အပခပေရးထပတနးေခါငးေဆာငမားစမးသပအသးျပခသညစကမႈထြနးကားေရးမဟာဗဟာမားတြငျပညပသြငးကနအစားထးေရးဟေသာမဟာဗဟာတစရပပါဝငခသည။ကးရးယားတြငေအာငျမငမႈရ႐ခၿပး၊ေတာငအေမရကနႏငငအခ႕တြငအတငးအတာအထေအာငျမငခသညမဟာဗဟာတစရပျဖစသည။သ႔ေသာျမနမာႏငငတြငမညဖငးေသာအစအစဥေရးဆြမႈ၊ဗ႐ကရကတစစနစဆငရာႀကးပမးအားထတမႈကငးမျခငးႏငအကငပကျခစားမႈတ႔ေပါငးဆမၿပးထမဟာဗဟာကက႐းသြားေစခသည။

(၁၉၉၈)ခႏစ“ဆ႐ယလစ”ေခတ၏အဆးသတကာလသ႔ေရာကခနတြငထအပခပေရးစနစသညလထအားေပးေထာကခမႈမားအားလးကဆး႐းသြားခၿပျဖစသည။မ႐မျဖစလအပေသာလထဝနေဆာငမႈမား၊ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ၊ပမျမငမားေသာလေနမႈအဆငအတနး၊သာတညမမႈႏငတညၿငမမႈတ႔ကေဆာငၾကဥးေပးရနပကကြကခသည။“ေရာငးလအားနညးပါးသေယာငအသြငေဆာငသညစးပြားေရးအေဆာကအအ(qua-si-shortageeconomy)အေပၚအေျခခသညေခါငးပျဖတ၊အျမတထတေသာစးပြားေရးဆငရာစမခန႔ခြမႈနညးလမးတစရပျဖငတာဝန႐ပါတေခါငးေဆာငတ႔၏“ကယကးစးပြားမား”အတြကသာဥးတညေသာစနစအျဖစသ႔ယယြငးပကစးသြားခသည။ထ႔အျပငထပတနးေခါငးေဆာငပငးက“အမနတရားႏငကငးကြာေနခၿပးလမညာဖနတးထားေသာစာရငးဇယားမားကေမြးထတေပးလကသညသာယာလပေသာအနာဂတစတကးအပမကထတြငယစမးေပာ႐ႊငေနခသည။”78

ဥးသနးေ႐ႊလကထကဆ႐ယလစေခတလြနစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥ(၁၉၈၈)ခႏစလထဆန႔ကငသပတေမာကမႈမားေၾကာငဗလခပေနဝငးသညထငသာျမငသာျဖစေသာအစးရေခါငးေဆာငေနရာမေျခလမးေနာကဆတသြားခသည(သ႔ေသာကန႔လန႔ကာေနာကကြယမေန၍ကစၥရပမားကႏစအတနငယၾကာေအာငဆကလကထနးခပထားခသည)။ထြကေပၚလာေသာစစတပေခါငးေဆာငပငးကစကမႈထြနးကားေရးကအထးဥးစားေပးလပငနးအျဖစဆကလကထား႐ခသည။(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအလယပငးတြငစတငခသညဗလခပသနးေ႐ႊ၏ဥးေဆာငမႈေအာက၌(ယေန႔ထကတငတငးျပည၏အာဏာကေနာကကြယမခပကငထားဆျဖစ၏)အစးရသညဆ႐ယလစအပခပေရး၏အလပမျဖစေတာသညကယကယကသာမခအားထားေသာစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥကစြန႔လႊတကာျမနမာႏငငကကမၻာလးဆငရာ

Page 32: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

30 အယအျမငေထာငေခာက

ကနသြယမႈအတြကဖြငလစေပးခေသာ“တခါးဖြငမဝါဒ(opendoorpolicy)”ကခမတကငသးခသည။ေဈးကြကဝယလအားမားကျဖညဆညးရနအတြကပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးမားလပကငခြငျပခၿပးႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားကဖတေခၚခသည။ႏငငျခားပ႔ကနကဥးတညေသာစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥကႀကးပမးအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကခသည။

ဥးသနးေ႐ႊ၏မဝါဒမားကေလလာရာတြငသ၏အစးရ၏အာဏာတရားဝငမႈ/လထအားေပးေထာကခမႈလးဝမ႐သညအေျခအေနအေၾကာငးျခငးရာကနားလညသျမငရနလအပသည။(၁၉၉၂)ခႏစေရြးေကာကပြတြငအႀကးအကယအႏငရခသညအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပပါတကပငဆငေသာအပခပေရးအာဏာကသမးယချခငးေၾကာငျဖစသည။(ToshihiroKudo)၏အဆအရဥးသနးေ႐ြသညပ႔ကနဥးတညသညအာဏာ႐င“ႏငငေတာဥးေဆာငေသာစကမႈထြနကားေရးလပငနးစဥေအာငျမငသညႏငင(devel-opmentalstate)”ကစျပထားခသည။“အာ႐ႏငငအခ႕တြငေအာငျမငစြာခမတကငသးခသညdevelopmentalstateစပစတစခအတငးလကနာကငၾကေဆာင႐ြကျခငးကသ၏ႏငငေရးအာဏာကမထပါးေစဘစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈကအလငအျမနရယႏငမညဟဥးသနးေ႐ႊကထငျမငယဆခသည။ျပညတြငးမေပါေပါမားမားရႏငေသာလပအားမားကႏငငျခားေဈးကြကမားႏငနညးပညာတ႔ႏငေပါငးစပလကျခငးကပ႔ကနဥးေဆာငေသာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈကအမနတကယေဆာငၾကဥးေပးႏငလမမညဟသကစတခယၾကညေနခေပမည။”79

ပထမအဆငအေနျဖင(၁၉၈၈)ခႏစမ(၁၉၉၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးအထ႐ညၾကာခသည။ခပကငထားေသာေျဖေလာမႈတစရပဟသတမတႏငသညအဆပါအဆငတြငျပညတြငးေဈးကြကအလငအျမနဖြ႔ၿဖးႀကးထြားလာခသညကအထငအ႐ားေတြျမငရသည။ႏငငျခားသြငးကနမားကအလးစျဖညဆညးမေပးႏငသညစားသးကနပစၥညးဝယလအားမားကအကး႐႐အသးခရနအတြကပဂၢလကလပငနးမားတညေထာငလပကငလာခေသာေၾကာငျဖစသည။ပဂၢလကက႑ကပငဥးေဆာငေသာပ႔ကနဥးတညသညအထညအလပလပငနးတစရပဖြ႔ၿဖးတးတကလာခသညကလညးေတြျမငရသည။အေမရကနျပညေထာငစႏငဥေရာပသမဂၢႏငငမားအတြငး႐အဝတအထညဝယလအားကျဖညဆညးရနအတြကအဓကဥးတညရည႐ြယေသာလပငနးျဖစသည။ထ႔နညးတအစးရကကလားပႏငပအမးမးစကပးထတလပကာတငပ႔ေရာငးခမႈကခြငျပေပးချခငးႏငႏငငျခားသ႔ဆနတငပ႔ေရာငးခခြငပါမစမားေပးအပချခငးတ႔ေၾကာငစကပးေရးကနထတလပမႈမာလညးျမငတကလာခသည။

ေဆာကလပေရးႏငခရးသြားလပငနးမားဖြ႔ၿဖးႀကးထြားလာခသကသ႔ပငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားလညးစးဝငလာခသည။အဓကအားျဖငေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔က႑တြငရငးႏးျမႇပႏခၾကျခငးျဖစသည။အစးရကအဆပါစြမးအငသယဇာတမားက႐ာေဖြတးေဖာထတလပကာ

ထငးႏငငကသ႔ေသာႏငငျခားေဈးကြကမားကပပးေပးမညႏငငျခားစးပြားေရးလပငနးမားႏငအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးသေဘာတညမႈစာခပမားခပဆခသည။စကမႈလပငနးမားတစေနရာတညးေပါငးစကာအျပနအလနအကးျပႏငရနဥးတညၿပးစကမႈဇန(၂၁)ခကတညေထာငခသည။

ဥးေနဝငးလကထကတငးကပေသာအစးရထနးခပကန႔သတမႈေအာကမလြတေျမာကလာခေသာျပညတြငးအရငး႐ငလတနးစားမာအလြနအားနညးခညန႔ေနခသည။အဆပါလတနးစားမားခငခငမာမာရပတညႏငရနကညဖ႔လအပေၾကာငးအစးရကေကာငးစြာနားလညသျမငခရာအစးရႏငနးစပေသာစးပြားေရးလပငနး႐ငအခ႕ကသြငးကနတငသြငးခြငပါမစမား၊လကဝါးႀကးအပလပကငခြငမားႏငေဆာကလပေရးကနထ႐ကစာခပမားေပးအပျခငးျဖငအခြငအေရးမားဖနတးေပးခသည။အျခားတစဖကတြငအဆပါအခြငထးမားျဖငအရငး႐ငသစမားကစစဘကထပသးေခါငးေဆာငမားထသ႔တြဆကခညေႏာငထားလကၿပးထအရငး႐ငတ႔ကထနးခပကငတြယသညနညးလမးတစရပျဖစလာခေလသည။80

ပဂၢလကပငျပျခငးကရပ-ၾကည-သြား(stop-and-go)လပငနးစဥတစရပျဖစခသည။သ႔ေသာျခငသးသပရလငဝနေဆာငမႈမားတက႐ကေပးအပေနခသညအေနအထားမစးပြားေရးဆငရာစမအပခပေရး(ဥပမာအစအစဥေရးဆြေရးႏငစညးကမးထနးသမးေရး)81ကျပနလညအေလးေပးအာ႐စကသညအေနအထားသ႔အစးရအားတျဖညးျဖညးတြနးပ႔ေနခသည။(၂၀၀၃)ခႏစအေစာပငးသ႔ေရာကခန၌ဝနႀကး႒ာန(၁၈)ခေအာကမႏငငပငစးပြားေရးလပငနး(SEE)(၆၀၀)ခန႔အနက(၁၈၀)ကပဂၢလကပငျပလပခၿပးျဖစသည။သ႔ေသာယငးသညကနထတလပငနးအတြငးမ(SEE)တ႔၏အေရးပါမႈကႀကးႀကးမားမားေလာခႏငချခငးမ႐ေပ။

(၁၉၉၀)ႏစမားေနာကပငးကာလတြငစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကတျဖညးျဖညးရပတန႔သြားခသည။လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏငဒမကေရစစႏႈနးႏငမညေသာအျပအမမားေၾကာငျမနမာႏငငတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈႏငျမနမာႏငငႏငကနသြယမႈတ႔အေပၚပတဆ႔အေရးယမႈမား၊ထ႔အျပင(၁၉၉၇)ခႏစအာ႐ဘ႑ာေရးအကပအတညး၏အကးသကေရာကမႈမားႏငကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစတညေနေသာဆငးရႏြမးပါးမႈအလြနျမငမားေသာေၾကာငျပညတြငးေဈးကြကေသးငယလြနးျခငးအစ႐သညအေၾကာငးအခကမားေပါငးဆရာမစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးႀကးထြားမႈရပတန႔သြားခရျခငးျဖစသည။ပဂၢလကက႑ကေႏးေကြးေလးလေနခၿပးျပညပရပဝနးကမကႏာသာမေပးသညအေျခအေနတြငအစးရသညႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားကတြနးအားေပးလပေဆာငေစခသည။စကမႈထြနးကားေရးမဟာဗဟာကပ႔ကနဥးတညေသာမဟာဗဟာတစရပအျဖစမ

Page 33: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

31အယအျမငေထာငေခာက

အစတအပငးမားေပါငးစပတပဆငျခငးျဖငကနေခာထတလပမႈကအေလးေပးသညသြငးကနအစားထးမဟာဗဟာတစရပအျဖစသ႔ေျပာငးလခသည။

စကမႈက႑တြငႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား(SEE)ကထညဝငျမႇပႏထားသညအရငးအႏးပမာဏမာ(၁၉၉၅)ခႏစတြငစကမႈက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈပမာဏစစေပါငး၏(၃.၇)ရာခငႏႈနး႐ရာမ(၂၀၀၀)ခႏစတြင(၃၂)ရာခငႏႈနးေကာအထႏင(၂၀၀၅)ခႏစတြင(၄၀)ရာခငႏႈနးေကာအထျမငတကလာခသည။82(SEE)၏ဘ႑ာေငြအမားစမာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔မရ႐ေသာအျမတေငြမားျဖစၿပးနညးပညာအၾကဉာဏအမားစကတ႐တႏငငမရယခသည။83

သ႔ေသာဆ႐ယလစေခတကသြငးကနအစားထးေရးႀကးပမးအားထတခစဥကကသ႔ပငထမဟာဗဟာတစခတညးကက႐းမႈ၏လကသညတရားခမဟတပါေခ။အျခားတစဘကတြငထမဟာဗဟာသညေတာငကးရးယား၊မေလး႐ားႏငလကတငအေမရကႏငငမားတြငေအာငျမငမႈရ႐ခသည။ညဖငးေသာအစအစဥေရးဆြခမတမႈ၊ဗ႐ကေရစယႏယားဆငရာစြမးေဆာငရညနမပါးမႈ၊အကငပကျခစားမႈႏငမဝါဒေရးရာမတညၿငမမႈစသညတ႔ကျပနာမားစြာေပၚထြနးေစခသည။ဥပမာတပတရစကားမားအပါအဝငကားတငသြငးမႈမားကထနးခပချခငးေၾကာင“ျမနမာကားလပငနး”ကတပဆငထတလပသညကမၻာေဈးအႀကးဆးေမာေတာယာဥမားထြကေပၚလာခၿပးအဆပါေမာေတာယာဥမားအတြကေဈးကြကေဝစအလြနနညးပါးေနခသညမာအအားသငစရာမဟတေပ။

(၂၀၁၁)ခႏစတြငကားတငသြငးမႈမားကေျဖေလာေပးလကခန၌ကားတပဆငထတလပသညလပငနးမားလးဝရပတန႔သြားခရသညမာလညးမထးဆနးပါေခ။ထသ႔ရပတန႔သြားခသညလပငနးမားတြငအႏၵယအစးရႏငအႏၵယလပငနးစႀကးတစချဖစသညတာတာ(Tata)တ႔၏နညးပညာႏငဘ႑ာေရးဆငရာအေထာကအပမားျဖငေဆာကလပခသညအစးရပငကနတငယာဥထတလပေရးစက႐သစတစခလညးပါဝငခ၏။ထကနတငယာဥမားကဂပန၊ေတာငကးရးယားႏငတ႐တႏငငတ႔မအသးျပၿပးသားယာဥမားႏငယဥၿပငႏငစြမးမ႐သျဖငၿပးျပညစေသာကနတငကားမားတပဆငထတလပႏငျခငးမ႐ေသးမမာပငလပငနးရပတန႔သြားရသည။84

သကရာဇ(၂၀၀၀)ခႏစမား၏အလယပငးကာလသ႔ေရာကခနတြငဥးသနးေ႐ႊ၏စကမႈထြနးကားေရးတြနးအားေပးမႈကက႐းသြားခၿပျဖစေၾကာငးသသာေပၚလြငလာခသည။စကမႈလပငနးေရာစကပးေရးလပငနးပါရပတန႔သြားခရာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကအသးျပ၍စစတပႏငျပညသလထၾကားမေဝးကြာမႈကေလာခရနဟေသာရည႐ြယခကမာလညးအေကာငအထညေပၚမလာခေပ။အလပျဖစႏငမညအျခားေ႐ြးခယစရာမဝါဒမားမ႐ေတာသျဖငလညးစစဘက

ထပတနးေခါငးေဆာငမားသညျပျပငေျပာငးလေရးသမားမားကတစညတစညာတညးတြနးအားေပးေနခေသာအလးစေျဖေလာေရးကသတႀကးစြာျဖငမလႊသာမေ႐ာငသာလကခခရသည။သမၼတရာထးကဆကခရယခသညဗလခပသနးစနသည(၂၀၁၁)ခႏစတြငစတငေသာအရပသားတစပငးအပခပေရးဆသ႔အကးအေျပာငးကဥးေဆာငခေလသည။

ကနထတစကမႈလပငနးဆငရာပါရာဒငးအသစ-အထးစးပြားေရးဇနမားႏငစးပြားေရးစႀကၤမားဥးသနးစနလကထက၌စကမႈထြနးကားေရးဥးေဆာငမႈအခနးက႑မပါဝငလေသာအစးရ၏ရညမနးခကကလးဝေလာခသြားခသည။စကမႈဝနႀကး႒ာန၏(၂၀၁၆)ခႏစေဖေဖာဝါရလစကမႈလပငနးမဝါဒဟာဗဟာ(Feb2016IndustrialPolicystrategy)သညႀကးကယခမးနားစြာေရးသားတငျပထားေသာရညမနးခကပနးတငမားႏငေယဘယေၾကြးေၾကာသမားသာအဓကပါဝငသညယခငဆ႐ယလစစာတမးမားႏငပသ႑ာနအားျဖငမားစြာတညသည။

သ႔ေသာဆ႐ယလစေခတကာလႏငဥးသနးေ႐ႊေခတေႏာငးပငးကာလအတြငးစကမႈသြငးကနအစားထးေရးလပငနးတြငအစးရကဥးေဆာငမႈအခနးက႑မပါဝငခေသာလညးစကမႈလပငနးမဝါဒတြငမအစးရကပပးကညမႈအခနးက႑တြငသာအဓကေနရာခထားခသည။ဆလသညမာျပညတြငးႏငႏငငျခားအရငးအႏးမားအတြကအျမတအစြနးရႏငမညရငးႏးျမႇပႏမႈမားျပလပႏငရနအေျခအေနေကာငးမားဖနတးေပးရနျဖစသည။

အဆပါအေျခအေနမားတြငရငးႏးျမႇပႏသတ႔အတြကအခြနေလာခမႈမကလးမားဖနတးေပးျခငး၊ႀကးနစနစကျဖတေတာကရနအတြကတစေနရာတညးအၿပး(one-stop)ရငးႏးျမႇပႏခြငေလာကထားမႈလပငနးစဥကခမတအေကာငအထညေဖာျခငး၊စကမႈဇနမားႏငအထးစးပြားေရးဇနမားတညေထာငျခငးႏင(ပဂၢလကဥးေဆာငသည)85အစးရ-ပဂၢလကမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမား(public-privatepartnerships)မတစဆငအေျခခအေဆာကအအမားတညေဆာကျခငးတ႔ပါဝငေပသည။

စကမႈလပငနးမဝါဒမဟာဗဟာတြငဆနးသစတထြငမႈ႐ေသာအစတအပငးမားမာျပညတြငး“စးပြားေရးစႀကၤန႔မား”ဖနတးျခငးႏငအဆပါစးပြားေရးစႀကၤန႔မားကအေျခခအေဆာကအအဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးႏငအထးစးပြားေရးဇနမားတ႔မတစဆငအမနးခငးႏငငမားတြငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေနသညစကမႈႏငစကပးေရး-စကမႈလပငနးစဥမားႏငခတဆကျခငးပငျဖစသည။ယငးသညပင“ခတဆကလပေဆာငမႈ(connec-tivity)”ဟအမညရေသာလပငနးစဥျဖစသည။

Page 34: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

32 အယအျမငေထာငေခာက

စကမႈလပငနးမဝါဒစာတမးတြငေရးသားေဖာျပချခငးမ႐သညမာစစဥထားေသာအေျခခအေဆာကအအအမားစမာျမနမာႏငင၏တငးရငးသားနယစပေဒသမားတြငေဆာကလပမည(သ႔မဟတ)ထေဒသမားကျဖတသနးသြားမညဟေသာအခကပငျဖစသည။အဆပါေဒသမားသညႏငင၏သဘာဝသယဇာတပစၥညးအမားစျဖစတညေနေသာေနရာေဒသမားျဖစသည။ထနယေျမေဒသအမားစမာစစပြမားေၾကာငလညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏငကငးေဝးေနခရသည။ဥးသနးေ႐ႊအစးရလကထကတြငရယခသညအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားကထနယေျမေဒသမားကအသးခအျမတထတႏငရနအတြကလမးဖြငေပးခသည။ယငးသညတငးရငးသားအပစမားစြာကအစးရႏငေဝးကြာသြားေစခၿပးမၾကာေသးမကာလမားအတြငးမတစေကာျပနစစပြမားကလညးစတငေပၚေပါကေစခသည။86

ျမနမာႏငငကအမနးခငးႏငငမားႏငခတဆကေပးသညစးပြားေရးစႀကၤတညေဆာငေရးစကမႈလပငနးမဝါဒသစမားေရးဆြရာတြငအဓကကေသာအခနးက႑တစရပမပါဝငခသညဂပနအစးရႏငနးကပသညဆကႏြယမႈမားရသညဂပနပညာရငမားႏငဂပနလႊမးမးမႈမားေသာ(ADB)တ႔သညအထကေဖာျပပါႏစလဖြယမရေသာအခကမားကနားလညသျမငခဟနမတေပ။စးပြားေရးစႀကၤန႔တညေဆာကေရးကစၥရပႏငပတသက၍အေရးပါေသာမဟာဗဟာစာတမးတစေစာငမာထင႐ားေကာၾကားေသာစးပြားေရးႏငစကမႈဝနႀကး႒ာန(MinistryofEconomyandIndustry)87၏လကတတစချဖစေသာဂပနျပညပကနသြယေရးအဖြ႔အစညးJa-panExternalTradeOoganization(JETRO)ကေရးသားျဖန႔ခသည“ျမနမာႏငငအတြကဖြ႔ၿဖးေရးမဟာဗဟာငါးရပ-ကမၻာလးဆငရာစးပြားေရးစနစတြငျပနလညခတဆကေဆာင႐ြကျခငး(FiveGrowthStrategiesforMyanmar:Re-engagementwiththeGlobalEconomy)”စာတမးပငျဖစသည။(JETRO)စာတမးတြငအဓကအဆျပခကအခ႕ပါဝငေသာလညးကြႏပတ႔သညအခက(၃)ခကကအေလးေပးေဖာျပသြားမညျဖစသည။“ဟနခကမညေသာဖြၿဖးမႈ”၊ေဒသတြငးစးပြားေရးစႀကၤန႔မားႏငဆကသြယေပးသညျပညတြငး“စးပြားေရးစႀကၤန႔မား”တညေဆာကျခငးႏငအထးစးပြားေရးဇနမားတညေဆာကျခငးတ႔ျဖစသည။

ဟနခကမညေသာဖြၿဖးမႈျမနမာႏငင၏စးပြားေရးဆငရာအကးစးပြားမားကညတမတဖြ႔ၿဖးေရးမဝါဒကဆြေဆာငမႈရေသာမဝါဒေဆာငပဒတစချဖစေသာလညးေဆာငၾကဥးေပးႏငလမမညမဟတဘဟနခကမညေသာဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာမဝါဒကသာအေကာငးဆးဖနတးေပးႏငလမမညဟစာတမးေရးသားသတ႔ကယၾကညယဆခၾကသည။

“အကန႔အသတရေသာဖြၿဖးတးတကေရးအတြကအရငးအျမစမား”ႏငစးပြားေရးႀကးထြားမႈတ႔သညကလမတာ(၆၀၀)ေကာကြာေဝးေသာဗဟ႒ာန(၂)ခ(ရနကနႏငမႏေလး)တြငစစညးေနသညႏငငအတြကဟနခကမညေသာဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာမဝါဒကသာအသငေလာဆးျဖစသညဟ၏။စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈက“ပထဝနယေျမေဒသအလကညမမႈမ႐သညမာ”ေ႐ာငလႊ၍မရႏငေသာကစၥရပျဖစသည။အဘယေၾကာငဆေသာ“စးပြားေရးအရနးနးကပကပစစညးတည႐မႈ(economicagglomera-tion)”ကစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈကအားေပးျမႇငတငႏငမည88ဟေဖာျပထားပါသည။

ျမနမာႏငငကအမနးခငးႏငငမားႏငဆကသြယေပးေသာစးပြားေရးစႀကၤန႔မားျမနမာႏငငသညအမးသားစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏငေဒသတြငးခတဆကလပေဆာငမႈတ႔တစခကတစခအျပနအလနျမႇငတငေပးႏငရနအတြကလအပေနေသာ“ေပာကဆးေနသညကြငးဆက(Missinglink)”ျဖစသညဟအခငအမာဆၾက၏။ထကြငးဆကကျပနလညတပဆငႏငေရးအတြက(JETRO)စာတမးကျပညတြငးစးပြားေရးစႀကၤန႔(၄)ခတညေဆာကရနအဆျပခသည။စကမႈလပငနးဖြ႔ၿဖးေသာအခကအခာနယေျမ(Growthpole)(၃)ခအနကတစခခအနးျဖတသနးသြားၿပးအမနးခငးႏငငမား၏အေျခခအေဆာကအအမားႏငဆကသြယေပးမညစးပြားေရးစႀကၤန႔မားျဖစသည။အစးရကစႀကၤန႔မားဆငရာအဆျပခကကအလးစလကခကငသးခသညျဖစရာဤေနရာတြင(JETRO)ေလလာမႈစာတမးကျပညျပညစစျပနလညေဖာျပထကေပသည။

ေတာင-ေျမာကစႀကၤ(North-SouthCorridor)သညအဓကအကဆးစႀကၤျဖစၿပးစကမႈဖြ႔ၿဖးေသာအခကအခာေဒသတစခ(ရနကန)ႏငစကမႈဖြ႔ၿဖးေသာဗဟနယေျမတစခ(မႏေလး)တ႔ကဆကသြယေပးမညျဖစသည။ထစႀကၤသညကခငျပညနယႏငထမတစဆငတ႐တ-ျမနမာနယစပထေအာငဆန႔တနးတည႐ေနေပမည။နယစပကနသြယေရးအတြကသာမကႏငငျခားသ႔တငပ႔မညအထကျမနမာျပညမကနပစၥညးမားကရနကနဆပကမးမားသ႔သယယပ႔ေဆာငေရးအတြကပါအဓကလမးေၾကာငးအျဖစအသးျပရနရည႐ြယသည။

Page 35: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

33အယအျမငေထာငေခာက

အေ႐-အေနာကစႀကၤ(East-WestCorridor)သညထငးႏငငႏငတ႐တႏငငကျမနမာႏငငမတစဆငဆကသြယထားေသာမဟာမေခါငေဒသ(GMS)ေတာင-ေျမာကစႀကၤ၏လမးေၾကာငးငယတစချဖစၿပးအႏၵယႏငငႏငထငးႏငငၾကားကနသြယေရးလမးေၾကာငးတစေလာကကနကစရတသကသာၿပးထေရာကေအာငျမငေသာကနသြယမႈကေပးစြမးႏငမညျဖစသည။ယခငကဆလငျပညစလေလာကမႈမ႐ေသာအေျခခအေဆာကအအမားေၾကာငကနကစရတအေတာပငျမငမားေနခ၏။ထ႔အျပငအဆပါစႀကၤသညဗယကနမႏငငဒနမးၿမ႕တြငစတငၿပးျမနမာႏငငေမာလၿမငၿမ႕တြငဆးသညမဟာမေခါငေဒသအေ႐႕-အေနာကစႀကၤႏငဆကသြယေပးမညျဖစသည။

ေျမာကအရပ႐မဆယၿမႏငေတာငအရပ႐ေကာကျဖၿမ႕တ႔ကမႏေလးၿမ႕ကျဖတကာဆကသြယထားေသာအေ႐႕ေျမာက-အေနာကေတာငစႀကၤ(Northeast-South-westCorridor)သညယနနျပညနယႏငဘဂၤလားပငလယကျမနမာႏငငအားျဖတသနးဆကသြယထားသညတ႐တ-ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငးတစေလာကဆန႔တနးတည႐ေသာတ႐တ-အႏၵယကနသြယေရးလမးေၾကာငးသစတစချဖစလာေပမည။ထစႀကၤသညမဟာမေခါငေဒသေျမာကပငးစႀကၤ၏ယနနျပညနယကျဖတသနးတည႐ေသာလမးပငးႏငဆကသြယေပးသညအျပငအေနာကဘကတြငျမနမာႏငငေျမာကပငးေဒသႏငေနာကဆးတြငအႏၵယနယစပ႐တမးၿမ႕ထေအာငဆကသြယထားသည။ေကာကျဖႏငမဆယၾကားအေျခခအေဆာကအအဖြၿဖးတးတကမႈကတ႐တ-အႏၵယကနသြယေရးအတြကသာမကထစႀကၤတစ

ေလာကမတငးေနထငၾကေသာတငးရငးသားအပစမားႏငကနသြယေရးအတြကပါမားစြာအေထာကအကျပႏငမညျဖစသည။

အေ႐႕ေတာင-အေနာကေျမာကစႀကၤ(South-east-NorthwestCorridor)မာရနကန-ဘားအဆကသြယေရးလမးေၾကာငးကထညသြငးပါဝငေစျခငးျဖငမဟာမေခါငေဒသအေ႐-အေနာကစးပြားေရးစႀကၤEast-WestEconomicCorridor(EWEC)၏တးခ႕လမးပငးတစချဖစလာေပမည။ယငးသညျမနမာႏငငႏငအႏၵယႏငငေျမာကပငးၾကားမအားနညးေနေသာလမးပနးဆကသြယေရးျပနာကေျဖ႐ငးၿပးဆြေဆာငမႈ႐ေသာစကမႈလပငနးနယေျမတစခအတြကထငးႏငငသ႔ပ႔ကနတငပ႔ရနလမးေၾကာငးတစခကဖနတးေပးႏငလမမညျဖစသည။

မဟာမေခါငေဒသအေ႐-အေနာကစႀကၤႀကးသကဝငလပ႐ားလာသညႏငတစၿပငနကေမာလၿမငၿမ႕ႏငျမဝတၿမ႕တ႔မာထငးႏငငႏငအေ႐႕ေတာငအာ႐မစကမႈလပငနးမားကထစႀကၤတစေလာကလာေရာကရငးႏးျမႇပႏရနဆြေဆာငမႈမားေပးႏငသညေဒသတြငးအခကအခာေနရာမားျဖစလာေပမည။89

စးပြားေရးစႀကၤမားမတစဆငျမနမာႏငငဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေဖာေဆာငရနဟေသာဂပနတ႔၏ေမာမနးခကကစာတမးေရးသားသတ႔ကဤသ႔အကဥးခပတငျပခသည။ေဒသတြငးႏငငမားအတြကစးပြားေရးစႀကၤမားကေဆာငၾကဥးေပးမညအဓကအကးေကးဇးမာ“အာဆယႏငငမားႏငအေ႐႕အာ႐ေဒသကပမနက႐ငးစြာေပါငးစပခတဆကေပးျခငး”ပငျဖစသည။ျမနမာႏငငအတြကဆလင

ထား၀ယခ႐င၊ကေမာငးသြယေဒသတြငးရကရငအမးသားအစညးအ႐း၏ဆငးဘတ(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 36: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

34 အယအျမငေထာငေခာက

“ စးပြားေရးစႀကၤန႔မား၏ထငသာျမငသာအျဖစဆးေသာလကငငးအကးေကးဇးမာနယစပကနသြယေရးကအေထာကအကျပျခငးပငျဖစသည။ျမနမာႏငင၏စးပြားေရးစႀကၤန႔မားမာအဓကအားျဖငတ႐တ၊အႏၵယ၊ျမနမာႏငထငးႏငငတ႔ၾကားမကနသြယေရးလမးေၾကာငးမားျဖစၿပးနယစပျဖတေကာသယယပ႔ေဆာငေရးစနစယႏယားတစရပျဖစထြနးလာပါကတစေထာကနားကနသြယေရး(transittrade)အတြကအလားအလာေကာငးမား႐သည။ထ႔အျပငျမနမာႏငငတြငးေဝးလေခါငဖားေသာေဒသမားသညအျပသေဘာေဆာငေသာအကးပ႕ႏမႈမား(spillovereffects)မအကးအျမတရ႐ႏငမညျဖစသည။ထကသ႔ေသာေနရာေဒသမားမာထခကမႈမ႐ေသးေသာေဂဟႏငယဥေကးမႈဆငရာခရးသြားနယေျမမားျဖစေသာေၾကာငပင။90

အထးစးပြားေရးဇနမားစးပြားေရးစႀကၤမဟာဗဟာ၏အေရးပါေသာအစတအပငးတစရပမာအျပနအလနအကးျပႏငသညစကမႈလပငနးမားလပကငရနအတြကအထးစးပြားေရးဇနမားတညေဆာကျခငးပငျဖစသည။(၁၉၈၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငး၊(၁၉၉၀)ႏင(၂၀၀၀)ႏစကာလမားအတြငးဂပနႏငင၏စကမႈလပငနးအႀကးအကယေျပာငးေ႐ႊ႕ေနရာခထားမႈတြငၿပးျပညစေသာကနေခာထတလပရနလပကငေဆာင႐ြကရသညမတျခားနားေသာလပငနးစဥမားကႏငငအမားအျပားတြငျဖန႔ေဝေနရာခထားခသည။လပအားခ၊တညေနရာ၊အေျခခအေဆာကအအႏငအခြနစနစကြျပားျခားနားခကမားကအခြငေကာငးယၿပးထတလပမႈကနကစရတေလာခရနျဖစသည။ယငးသညေဒသတြငးအဆငထလႊမးျခေသာစကမႈလပငနးဆငရာအစအစဥတစရပျဖစ၏။ယခအခါဂပနအစးရသညဂပနႏငငကစတငအေကာငအထညေဖာခသညအဆပါကနထတလပေရးကြနရကမားအတြငးသ႔ျမနမာႏငငအားေပါငးစပထညသြငးရနအတြကအဆျပေနခသည။အထကေဖာျပပါကနကစရတေလာခေရးအေၾကာငးအခကမားျပညစသညအထးစးပြားေရးဇနမားတညေဆာကျခငးျဖငျမနမာႏငငသညေမာေတာဆငကယမား၊လပစစစြမးအငဆငရာထတကနမား၊လပစစပစၥညးမား၊လပစစစြမးအငသးသတအရညႀကစကမား၊သမဟတေသာသတမားႏငေရနသန႔စငမႈႏငေရနထြကပစၥညးမားကသ႔ေသာစကမႈလပငနးမားႏငဆကစပေနသညကနထတလပေရးလပငနးစဥမားအခ႕ကဆြေဆာငႏငမညဟဂပနတ႔ကယၾကညယဆၾကသည။ဂပနစးပြားေရး၊ကနသြယေရးႏငစကမႈဝနႀကး႒ာန၏ထပတနးနညးပညာအၾကေပးတစဥးေျပာဆခသကသ႔ပင“ထတလပေရးလပငနးစဥမားကကမၻာတစဝမးခြေဝျဖန႔ထတျခငးကထတလပေရးလပငနးစဥတစခလးကအဆငငယမား(short-stepprocesses)အျဖစခြျခမးစတျဖာရနအတြကလမးဖြငေပးခသညျဖစရာအဆပါအခြငအေရးကအသးခကာျမနမာႏငငအေနႏငအခေသာအဆငငယလပငနးစဥမားတြငအထးျပေဇာကခလပကငျခငးျဖင၎၏ယဥၿပငႏငစြမးကျမႇငတင

သြားႏငမညျဖစသည။”91

ဂပနတ႔၏ေငြေၾကးပပးကညမႈႏငဂပနစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမား၏ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈတ႔ျဖငရနကနၿမ႕လယမ(၂၅)ကလမတာေဝးကြာေသာေနရာတြငသလဝါအထးစးပြားေရးဇန(SEZ)တညေဆာကျခငးကျမနမာႏငင၏စကမႈထြနးကားေရးမဟာဗဟာအတြကဂပနႏငင၏အထးအားေပးကညေထာကပမႈတစရပအျဖစသတမတ႐ျမငခၾကသည။92သ႔ေသာဂပနတ႔သညသႏ႒ာနချမႇပႏေဆာင႐ြကျခငးမျပမ(၂၀၁၂)ခႏစ(SEZ)ဥပေဒကအေသးစတျပနလနေလလာသးသပရနဆႏၵျပခရာအစးရကလကေလာေပးခသည။(၂၀၁၄)ခႏစဥပေဒတြငအထးစးပြားေရးဇနတစခခငးစအတြကဆးျဖတခကခမတေရးအခြငအာဏာအမားစက(SEZs)စမခန႔ခြေရးေကာမတထသ႔ေပးအပခၿပးဗဟအာဏာပငမားအားေယဘယႀကးၾကပကြပကေရးအခနးက႑တြငကန႔သတထား႐ခသည။ယခငဥပေဒကအခြငထးမားစြာကသေဘာထားႀကးႀကးေပးအပခၿပးျဖစသညတင(၂၀၁၄)ခႏစဥပေဒသညျပညတြငးႏငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသတ႔အတြကအခြနကငးလြတခြင(၇)ႏစႏငေဆာကလပေရးကမၸဏမားအတြက(၈)ႏစခြငျပေပးအပခသည။93

လပငနးအားလးရပတန႔သြားၿပးအျငငးပြားဖြယအေျခအေနအတြငးပတမေနခေသာလညးတနသၤာရေဒသအတြငး႐ထားဝယအထးစးပြားေရးဇနကဂပနတ႔ကမေခါင-အႏၵယစးပြားေရးစႀကၤ(Mekong-IndiaIndustrialCorridor)၏အဓကဆကသြယေရးလမးေၾကာငးတစခအျဖစသတမတ႐ျမငထားခသည။ထားဝယသည“ဘနေကာကၿမ႕နငႀကးမားေသာကနထတလပေရးလပငနးစမား(အထးသျဖငေမာေတာယာဥႏငလပစစပစၥညးက႑)႐သညခနႏငးၿမ႕ၾကားဆကသြယေရးကတးတကေကာငးမြနေစမညျဖစသည။”94

အဓက(SEZ)တတယတစခမာရခငျပညနယ၏ကြနးတစချဖစသညေကာကျဖတြငတည႐သည။ယငးသညေရနကဆပကမးတစခႏငေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငးတစခပါဝငေသာလပငနးအစအေဝးႀကးတစခ၏အစတအပငးတစချဖစသည။ဆပကမးတြငေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔ကလကခရယၿပးေကာကျဖမတ႐တႏငငကမငးၿမ႕အထကလမတာ(၇၇၁)႐ညလားေသာေရနပကလငးတစခႏငေကာကျဖမေဂြ႔ကးႏငဂြမ႐းအထ(၂၈၀၆)ကလမတာ႐ညလားေသာသဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငးတစခထသ႔သယယပ႔ေဆာငမညအစအစဥျဖစသည။ေကာကျဖမာတ႐တလႊမးမးႀကးစးသည(SEZ)တစခဟဆႏင၏။ထားဝယႏငသလဝါတ႔မာမေျမာကပငးတြငျဖစတညေနေသာတ႐တတ႔၏စးပြားဆငရာလႊမးမးမႈႏငယဥၿပငရနဥးတညၿပးႏငငေတာငပငးႏငအလယပငးတ႔တြငဂပနတ႔တြနးအားေပးေဆာင႐ြကေနေသာ(SEZ)မားျဖစေလသည။

Page 37: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

35အယအျမငေထာငေခာက

ႏငင၏အျခားအစတအပငးမားတြငလညး(SEZ)မားထပမေဆာကလပရနစစဥထားသည။ယငးတ႔အနက(၃)ခကကရငျပညနယႏင(၄)ခကေနျပညေတာ၊မႏေလး၊႐မးျပညနယႏငရခငျပညနယတ႔တြငတညေဆာကသြားမညျဖစသည။95

ျမနမာႏငင၏စကမႈလပငနးအနာဂတတြငဂပနတ႔၏အခနးက႑ျမနမာႏငင၏စကမႈလပငနးမဟာဗဟာတြငဂပနႏငငကအဘယေၾကာငထမထထဝငဝငပါဝငေနရသနညး။ထကစၥႏငပတသက၍အဓကအေၾကာငးရငး(၂)ခ႐သည။

ပထမအေၾကာငးရငးမာတ႐တႏငငႏငပထဝႏငငေရးႏငပထဝစးပြားေရးဆငရာယဥၿပငမႈေၾကာငျဖစ၏။အခနး(၄)တြငေဆြးေႏြးတငျပသြားမညစြမးအငမဝါဒနညးတစကမႈလပငနးမဝါဒမာလကဥးမႈရရနယဥၿပငတကခကမႈ၏ေ႐႔တနးမကႏာစာေနာကတစချဖစသည။တကအစးရ၏အျမငတြငတ႐တႏငငကျမနမာစစအပခပေရးအတြကတစဥးတညးေသာအားေပးကညေထာကပသအျဖစရပတညခသညဆယစႏစႏစခသညေဘဂငးအစးရအတြကႀကးမားလေသာအားသာခကတစရပကေပးစြမးခၿပးျဖစသညဟ၏။ထအေၾကာငးကရညညႊနး၍(IDE)စာတမးတြငေအာကပါအတငးသမသမေမြ႔ေမြ႔ေရးသားေဖာျပထားသည။

“ ဥးသနးစနအပခပေရးလကထကဒမကေရစအသြငေျပာငးလေရးမတငမကာလ၌တ႐တႏငငသညစစအစးရအတြကကာကြယေစာငေ႐ာကသတစဥးအျဖစရပတညခ၏။အျခားဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကႏငငမားမ႐ေသာထကာလအတြငးတ႐တႏငငသညအႏၵယသမဒၵရာသ႔ေနာကထပထြကေပါကတစခဖြငလစရနႏငအလငအျမနျမငတကလာေနေသာစြမးအငလအပခကကျဖညဆညးရနဟေသာ၎၏မဟာဗဟာအကးစးပြားမားအေပၚအေျခခကာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးအေျမာကအမားကစတငအေကာငအထညေဖာခသည။ေကာကျဖတြငေရနကဆပကမးတစခႏင(SEZ)တစခ၊ေကာကျဖႏငတ႐တႏငငယနနျပညနယကဆကသြယထားေသာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငးႏငနယစပေဒသမားတြငေရအားလပစစစက႐မားစသညတ႔ပါဝငသည။ထကာလ၏အကးဆကျဖစေသာတ႐တႏငငအေပၚအလြနအမငးမခအားထားမႈကျမနမာႏငငအားတခါးဖြငလစလကခနကတညးကပငျပနလနသးသပမႈျပခရာႏစႏငငၾကားဆကႏြယမႈမားမာမကေမာကကာလတြငလမးဆလမးခြ၌ေရာကေနခသည။(၂၀၁၁)ခႏစစကတငဘာလ(၃၀)ရကတြငတရားဝငေၾကညာခသညျမစဆဆည(တ႐တတ႔ေထာကပေသာစမကနးတစခ)ရပဆငးမႈအားသမငးဝငျဖစရပတစခအျဖစသတမတခၾကသည။96

စကမႈထြနးကားေရးေမာမနးခကကျမႇငတငရာတြငဂပနႏငငကအႀကးအကယပါဝငလပေဆာငေနခသည

ဒတယအေၾကာငးရငးမာျမနမာႏငငအားေဒသတြငးစးပြားေရးတြငအျပညအဝေပါငးစပထညသြငးျခငးကအေ႐႕ေတာငအာ႐တြငဂပနတ႔ဖြ႔စညးတညေထာငခသညကနထတလပေရးကြနရကမားအတြကအကးေကးဇးအမားဆးေပးစြမးႏငမညျဖစေသာေၾကာငပင။(၁၉၈၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးႏင(၁၉၉၀)ႏစကာလမားတြငဂပနႏငငသညေဒသတြငးစကမႈလပငနးဆငရာေပါငးစပခတဆကေရးကအားေပးျမႇငတငခသညအဓကတြနးအားတစရပျဖစခသည။ဂပနႏငင၏ဧရာမစးပြားေရးလပငနးစမားကသတ႔၏ကနထတလပမႈလပငနးစဥမားစြာကအေ႐႕ေတာငအာ႐သ႔ေ႐ႊ႕ေျပာငးခသည။ယနးေငြတနဖးေျပာငးလသတမတမႈေၾကာငဂပနႏငငတြငး၌ကနထတလပမႈစရတအလြနေဈးႀကးလာခရာေဈးေပါေသာလပသားအငအားက႐ာေဖြရနအတြကျဖစသည။ယခအခါဂပနတ႔၏စးပြားေရးကကာလ႐ညတ႔ဆငးေနခသညအေျခအေနတြငအဆပါကနထတလပေရးကြနရကမားတ႔က(Keiretsu)(သ႔မဟတ)ဧရာမစးပြားေရးလပငနးစမားအတြကယခငကထကပမအေရးပါေသာအကးအျမတရငးျမစတစချဖစလာခသည။ျမနမာႏငငတြငစက႐မားတညေထာငျခငး(ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈစနစကအလးစေျဖေလာမႈေပးျခငးကသ႔ေသာအေျခအေနေကာငးမား႐ပါက)(Keiretsu)တ႔အတြကကနထတလပမႈစရတေလာခေရးႏငဂပနႏငျမနမာႏငငတ႔ၾကားပမနက႐ငးခငမာေသာဆကႏြယမႈမားကတညေဆာကေရးဟေသာရညမနးခကႏစရပလးကျဖညဆညးႏငမညျဖစ၏။အခနး(၄)တြငေဖာျပသြားမညျမနမာႏငငအတြကအဓကေ႐ြးခယစရာအျဖစေကာကမးေသြးစြမးအငကအားေပးျမႇငတငျခငးကစၥရပမာကသ႔ပငျမနမာႏငငႏငအေ႐႔ေတာငအာ႐တ႔အတြကဂပနႏငင၏စးပြားေရးစႀကၤပါရာဒငးတြငေကာပေရးရငးမား၏အကးစးပြားႏငပထဝႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားမားကေပါငးစပထားေလသည။

ကနသြယစႀကၤပါရာဒငးပစယထားေသာသယဇာတရငးျမစထတယမႈစနစဂပနႏငင၏အေကာငးျမငလြနးေသာ႐ေထာငမၾကညလငျမနမာႏငငမာေဒသတြငး၏ေပာကဆးေနေသာအဆကအစပတစချဖစၿပး“စႀကၤန႔မားကအျပညအဝသကဝငလပ႐ားလာသညႏငတစၿပငနကအာဆယေဒသသညအားကးအားထားျပႏငေသာသယယပ႔ေဆာငေရးစနစအားျဖငေပါငးစညးမသြားၿပးကမၻာစးပြားေရးစနစတြငေမာငးႏငအားတစရပျဖစလာႏငသညခငမာအားေကာငးေသာအေနအထားတစရပသ႔ေရာက႐လာမညျဖစသည။”97သ႔ေသာစႀကၤန႔မားပါရာဒငး(ADB၏စကားလးအရဆလငမဟာမေခါငေဒသ(GMS)ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး)အေပၚအႏတသေဘာအဓပၸာယဖြငဆမႈတစရပလညး႐ေနခသည။ယငးပါရာဒငးသညစကမႈထြနးကားေရးထက“အျမတထတရယေရး”ကပမဥးတညေသာမဟာဗဟာတစရပ

Page 38: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

36 အယအျမငေထာငေခာက

ျဖစသညဟ၏။ထအျမငကအေကာငးဆးမတတမးတငေဆြးေႏြးေဖာျပထားသညစာတမးတစေစာငမာ(Thammasat)တကသလပေရာဖကဆာ(CharlieThame)ေရးသားခၿပး(FocusontheGlobalSouth)အစရငခစာတြငေဖာျပခသည(SEZs)ႏငမေခါငေဒသမတနဖးအျမတထတရယျခငး(SEZsandValueExtractionfromtheMekong)ဟေသာေလလာမႈစာတမးပငျဖစသည။

ထေလလာမႈစာတမးတြငေအာကေဖာျပပါအခကေလးခကကအဓကေဆြးေႏြးတငျပထားသည။

(၁)တကယတမးတြင(GMS)မဟာဗဟာအားေဒသတြငးႏငကမၻာလးဆငရာအရငးအႏးတးပြားေရး(capitalreproduction)တြနးအားမားကေမာငးႏငေနခသည။ေ႐း႐းမလနညးျဖငရယစေဆာငးျခငး(primitiveaccu-mulation)ႏငျပညသတ႔၏လကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစေဆာငးမလာျခငး(accumulationbydispossession)တ႔ပါဝငသည။“ေ႐း႐းမလနညးျဖငရယစေဆာငးျခငးဟသညသမငးစဥလာအတငးအရငး႐ငစနစအတြကအေျခအေနေကာငးမားကဖနတးျခငးျဖစရာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏငကနထတလပမႈတ႔ကလပခစားအလပသမားမားအျဖစေျပာငးလပစခသည။ပငဆငမႈမားကငးမေစျခငးျဖငရယစေဆာငးျခငးမာမအရငးအႏးတးပြားခ႕ထြငေရးအေျခအေနေကာငးမားျပနလညဖနတးျခငးျဖစသည။ပငဆငမႈမားကငးမေစျခငးနညးလမးျဖငရယစေဆာငးျခငးသညအရငး႐ငႏငကလနစနစ၏လမႈေရးဆငရာမးဆကပြားမႈ(socialreproduction)၏အစဥအဆကတညျမေနမညလကၡဏာရပတစချဖစေသာဖြ႔စညးပစနစဆငရာေမာငးႏငအား(structuraldrive)တစရပျဖစသည။”98

(၂)အေျခခအေဆာကအအမားတြငအႀကးအကယရငးႏးျမႇပႏျခငး(သ႔မဟတ)SEZsႏငစႀကၤန႔မားဖနတးျခငးက“အမားအျပားထတယသးစြမႈမျပရေသးေသာသဘာဝသယဇာတမားႏငလသားအရငးအျမစမားအသးျပခြငကစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားအားေပးအပခသည။”99ယေန႔အထစးဝငလာခသမႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားကေလလာၾကညမညဆလငေဖာျပပါအဆသညျငငးဆနရနခကခေသာအဆတစချဖစေနေပသည။“အဘယေၾကာငဆေသာျမနမာႏငငတြငး(FDIs)အမားစမာအထးသျဖငစြမးအငက႑တြငသယဇာတရယသးစြေရးဟေသာတ႐တႏငငႏငထငးႏငငကသ႔ေသာအမနးခငးႏငငမား၏ရည႐ြယခကမားကေမာငးႏငသညရငးႏးျမႇပႏမႈမားျဖစေသာေၾကာငပင။100

(၃)အေျခခအေဆာကအဖြ႔ၿဖးတးတကမႈသည“ကနထတလပမႈကြနရကမားကျဖန႔ကကခြထတျခငးႏင‘အာ႐စက႐(FactoryAsia)’ထပမတးခ႕ေဆာကလပျခငးတ႔ကလညးပပးကညေနခ၏။ေဒသတြငးႏငငမားၾကားခတဆကလပေဆာငႏငစြမးျမငမားလာျခငးေၾကာငႏငငမားစြာပးေပါငးပါဝငေသာစးပြားေရးလပငနးမားသညကနထတလပမႈလပငနးစဥ၏အစတအပငးမားကအရငးအျမစဆငရာ

ကနကစရတနညးပါးေသာနယေျမေဒသမားသ႔ေ႐ႊ႕ေျပာငးကာတနဖးကြငးဆက(Valuechain)ကအဆငဆငခြျခမးလပကငလာႏငၾကသည။အျမတအစြနးရႏငမညအဆငမားကခနရစထနးသမးထားၿပးအရညအေသြးနမေသာကနထတလပမႈလပငနးစဥအစတအပငးမားႏငလမႈေရးဆငရာ(သ႔မဟတ)သဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကပကစးေစေသာကနထတလပမႈလပငနးစဥအစတအပငးမားတ႔ကျပညပသ႔ေ႐ႊ႕ေျပာငးၾကသည။ဥပမာတ႐တႏငငတြငလပအားခကနကစရတမားျမငတကလာခခန၌အထညခပလပငနးမားသညကနထတလပမႈကကေမၻာဒးယားႏငျမနမာႏငငသ႔ေ႐ႊေျပာငးလပကငရနစစဥေနၾကသည။ဂပနေမာေတာကားႏငလပစစပစၥညးလပငနး၏ကနထတလပမႈအခ႕အဆငမားကထငးႏငငမကေမၻာဒးယားႏငျမနမာႏငငသ႔ေ႐ႊ႕ေျပာငးေနၾကၿပးထငးႏငငကလညးစကယႏယားႀကးမားထတလပေရးလပငနးမားက၎၏အေ႐႔ဘကကမးေျခေဒသမထားဝယသ႔ေ႐ႊ႔ေျပာငးလပကငရနရည႐ြယေနေလသည။”101

(၄)အေျခခအေဆာကအအတြငရငးႏးျမႇပႏမႈမားကတနဖးအျမတထတရယျခငး(Valueextrac-tion)ႏငကနထတလပမႈကြနရကမားျဖန႔ကကခြထတျခငးတ႔ကပပးကညေန႐မသာမဟတဘအစးရ-ပဂၢလကမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ(PPPs)မတစဆင“အလြနအကြရယစေဆာငးထားသညေငြေၾကးအရငးအႏးမားအတြကအကးအျမတရ႐ႏငမညထြကေပါကတစခကေပးစြမးေနေပသည။”102

(GMS)ပါရာဒငးႏငပတသကေသာဤေဆြးေႏြးမႈတြငထပမထညသြငးရမညအေရးပါေသာအေၾကာငးအခကတစခမာႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈအမားစ(စကမႈလပငနး၊သတတးေဖာေရးသ႔မဟတစကပးေရးအစ႐သညက႑ရပအားလးမရငးႏးျမႇပႏမႈမား)မာျမနမာႏငင၏တငးရငးသားနယစပေဒသမားတြငရငးႏးျမႇပႏၾကျခငးပငျဖစ၏။ဒတယအခနးတြငမတသားခရသကသ႔ပငရငးႏးျမႇပႏမႈမား၏ေနာကတြငစစတပကတငးရငးသားျပညသတ႔၏လယယာေျမမားကအႀကးစားစကခငးမား၊စကမႈဇနမား(သ႔မဟတ)ဆညႏငလမးတတားမားတညေဆာကရနအတငးအဓမၼလယယာေျမသမးယမႈမားယဥတြလကပါလာခသည။စကခငးမား၊စကမႈဇနမားသ႔မဟတဆညမားႏငလမးတတားမားအတြကစစတပကတငးရငသားျပညသတ႔၏လယယာေျမမားကသမးယျခငးျဖစသည။ရနကနအစးရႏငအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားသည‘ျပညတြငးစစရပတန႔သြားျခငး’ထက‘ေသနတမားကေကာေထာကေနာကချပထားေသာဘဒဇာမားျဖငပငဆငမႈဖယ႐ားျခငး’ဆသ႔သာပမဥးတညေစခ၏။အေရးပါေသာသေတသနျပေလလာမႈတစရပတြငေရးသားေဖာျပခသကသ႔ပင“အႀကးစားရငးႏးျမႇပႏမႈစမကနးမားသညျမနမာႏငင၏သဘာဝသယဇာတအမားစတည႐ရာနယစပေဒသမားတြငသာအထးအေလးေပးရငးႏးျမႇပႏၾကသည။

Page 39: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

37အယအျမငေထာငေခာက

အဆပါနယေျမမားမာဆငးရႏြမးပါးသမားႏငအမားအားျဖငခြျခားဆကဆခေနရေသာတငးရငးသားလနညးစတ႔၏ဇာတေျမမားျဖစသည။ျမနမာႏငင၏နယစပေဒသမားမာေဒသတြငးနယစပျဖတေကာအေျခခအေဆာကအအမားႏငႏစေပါငးေထာငခသကတမး႐ညၾကာခၿပးျဖစေသာကနသြယေရးကြနရကမားတ႔ထပတကေတြ႔ဆရာေနရာျဖစၿပးအာ႐ေဒသတြငဆကလကကန႐ေနေသးသညသယဇာတေပါၾကြယဝရာေနရာေဒသအခ႕တြငပါဝငေလသည။”103

အခပဆရလင(GMS)ပါရာဒငးသညသဘာဝသယဇာတမားႏငလပသားအငအားတ႔ကေရာငးကနမားအျဖစဖနတးေသာမဟာဗဟာတစရပျဖစသည။ကမၻာလးဆငရာအရငး႐ငစးပြားေရးစနစတြငလပငနးမားတ႔ဆငးေနခေသာစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားအတြကကဆငးလာေသာအကးအျမတမားကၾကၾကခရငဆငႏငရနရည႐ြယၿပးသဘာဝသယဇာတႏငလပသားအငအားတ႔ထမတနဖးအျမတထတရယျခငး(Valueextraction)လညးျဖစသည။(GMS)ပါရာဒငးသညျမနမာႏငင၏နယစပေဒသမားကအဓကပစမတထားသညျဖစရာ၎၏ဆးကးသကေရာကမႈကတငးရငးသားေဒသခမားကအမားဆးေတြ႔ၾကခစားရမညျဖစ၏။

ျပညသတ႔၏လကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး(Accumulationbydispossession)

သလဝါ(SEZ)၊ထားဝယ(SEZ)ႏငေကာကျဖ(SEZ)တ႔၏ျဖစေပၚေျပာငးလမႈအေပၚအနးကပေလလာၾကညေသာအခါလကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငးကထင႐ားေပၚလြငစြာေတြ႕ရမညျဖစသည။

သလဝါ-ဂပနတ႔၏(SEZ)သလဝါအထးစးပြားေရးဇနသညရနကနၿမ႕လယမ(၂၅)ကလမတာခန႔ကြာေဝးေသာဟကတာ(၂၄၀၀)ကယဝနးသညစကမႈေျမေနရာတစချဖစသည။ဂပနသလဝါ(SEZ)ကမၸဏ(ဂပနဧရာမစးပြားေရးလပငနးစမားျဖစေသာ(Mitsubishi,Sumitomo)ႏင(Marubeni)တ႔ပါဝင)၊(MyanmarThilawaSEZHoldings)၊သလဝါ(SEZ)စမခန႔ခြေရးေကာမတႏင(JICA)တ႔ၾကားအကးတဖကစပလပငနးတစခအေနျဖငအေကာငအထညေဖာေနသည(SEZ)ျဖစသည။အထးစးပြားေရးဇနဥပေဒက(၂၀၁၄)ခႏစတြငျပနလနေလလာသးသပခၿပးခန၌သလဝါသညလပငနးမားပထမဆးအေကာငအထညေဖာႏငခသည(SEZ)ျဖစလာခ၏။လပငနးလပကငခြငလငစငက(၂၀၀၉)ခႏစမာပငရ႐ခသညတ႐တတ႔ထနးခပေသာေကာကျဖ(SEZ)ထကပမေစာလငစြာလပငနးစတငႏငချခငးျဖစသည။

သလဝါ(SEZ)တညေထာငမႈတြငဂပနႏငင၏ရညမနးခကမားႏငပတသက၍(JICA)က႐းသားပြငလငးမႈ႐ခသည။“ျပငးထနၾကမးတမးေသာၿပငပြတြငကမၻာတစဝမးမအျခားႏငငမားမကမၸဏမားႏငယဥၿပငတကခကေနေသာဂပနကမၸဏမားသည‘အာ႐တြငးေနာကဆးနယျခား(lastfrontierinAsia)’ဟ၍သတမတ႐ျမငျခငးခရသညျမနမာႏငငအေပၚတြငျပငးျပေသာစတဝငစားမႈ႐ၿပးထႏငငတြငေဈးကြကေဝစရ႐ႏငမညအေရးကအထးပငစတဝငစားလက႐သည။ျမနမာႏငငတြငရငးႏးျမႇပႏရနစတဝငတစား႐ၾကေသာလညးအခ႕ေသာကမၸဏမားကလပစစႏငအျခားေသာအေျခခအေဆာကအအမားကငးမျခငး၊စးပြားေရးဆငရာဥပေဒမားအၿပးသတခမတျပ႒ာနးႏငမႈမ႐ေသးျခငးတ႔အေပၚစးရမပပနေနခၾကသည။ေမာမနးထားေသာဂပနကမၸဏမားအမနတကယဝငေရာကလာေအာငဆြေဆာငႏငရနအတြကရငးႏးျမႇပႏမႈဝနးကငကတးတကေကာငးမြနလာေအာငျမႇငတငေရးသညျမနမာအစးရကရငဆငေျဖ႐ငးရမညအဓကစနေခၚမႈႀကးတစရပျဖစသည”104ဟေျပာၾကားခသည။ဂပနကမၸဏမားကဆြေဆာငေခၚယႏငရနအတြက(JICA)သညစမကနး၏ပထမအဆင(“ClassAArea”105ဟအမညရသညလပငနးေနရာမားေဖာေဆာငေရး)အတြကရငးႏးျမႇပႏမႈအမားစကေထာကပေပးအပခသည။ယငးသညအဓကအားျဖငဂပနႏငင၏ပဂၢလကက႑အတြကအားေပးေထာကပမႈတစရပျဖစေလသည။

(၂၀၁၇)ႏစလယပငးသ႔ေရာကခနတြငႏငငေပါငး(၁၇)ႏငငမကမၸဏ(၈၇)ခတ႔ကသလဝါတြငရငးႏးျမႇပႏခၿပးျဖစကာကမၸဏ(၃၂)ခကကးသနးေရာငးဝယေရးဆငရာလပငနးလပေဆာငခကမားကစတငအေကာငအထညေဖာေနခၿပးျဖစသညဟဆၾက၏။106သ႔ေသာစကမႈလပငနးမားကသာဖတေခၚခသညမဟတဘသလဝါအစအစဥ၏အဓကအစတအပငးတစရပမာ(SEZ’s)အေျခခအေဆာကအအမားတညေဆာကျခငးကပပးကညေပးမညျပညတြငးႏငႏငငတကာေငြေၾကးအရငးအႏးမား(စြန႔စားျမႇပႏေသာေငြေၾကးအရငးအႏး(spec-ulativecapital)ႏငအစ႐ယယာေရာငးချခငးမရ႐ေသာေငြေၾကးအရငးအႏးမား(equityfinance))ကဆြေဆာငျခငးပငျဖစသည။ျပညတြငးျပညပပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏသမားကဆြေဆာငရနကယစားလယတစဥးအျဖစလပေဆာငေသာ(MyanmarThilawaSEZHoldings)တြငအစ႐ယယာ႐ငေပါငး(၁၇၀၀၀)ေကာ107႐သညဟဆၾက၏။သ႔ေသာေလလာေဝဖနသတ႔က႐ယယာအမားစကပငဆငသတ႔မာစစတပ၏ခ႐နမားသာျဖစသညဟေျပာဆေဝဖနၾကသည။စမကနးစတငလပေဆာငလညပတသညအခနကတညးကပငအစ႐ယယာမား၏တနဖးမာသသသာသာျမငတကလာခသညဟလညးေျပာၾကားၾကသည။108

ေတာငသလယသမားအမေထာငစေပါငး(၁၀၀၀)ေကာသညေကာကတနးႏငသနလငၿမနယအတြငး႐သလဝါ(SEZ)နယနမတတြငပါဝငသညဟကတာ(၂၄၀၀)ကယဝနးေသာ

Page 40: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

38 အယအျမငေထာငေခာက

ေျမေနရာေပၚမအတငးအကပအငအားသးႏငထတျခငးကခခရသည(သ႔မဟတ)ခေနရသည။ေ႐ႊ႔ေျပာငးခခရေသာ႐ြာသ႐ြာသားအခႏငေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားတြငလကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး(accumulationbydispossession)ကအမနတကယျဖစပြားေနခေၾကာငးသျမငခရသည။

ပထမဆးအေနျဖငထခကခစားေနခရေသာေကး႐ြာမားႏငေဆြးေႏြးတငပငချခငးမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခၾက၏။႐ြာသားတစဥးက“သတ႔ကြနေတာတ႔ကထြကသြားဖ႔ပေျပာခတယ”109ဟဆခသည။

ဒတယအေနျဖငေလာေၾကးေငြမားေပးအပခၿပးထေလာေၾကးက႐ြာသ႐ြာသားမားစြာအတြကမားျပားေသာပမာဏတစရပျဖစေနခေသာလညးယငးသညသတ႔၏လယယာေျမမားဆး႐းခရျခငးကမညသ႔မျပနလညအစားထးျဖညဆညးေပးႏငလမမညမဟတေပ။“သပမၾကာခငမာပသတ႔ရ႕ေငြေတြအကနလးသးလ႔ကနသြားေတာမာ။အသလကနသြားၿပးရငေကာ...ဘာသြားလပၾကမာလ။လယယာေျမဆတာလျခမႈပ၊တကယေတာသတ႔ကလျခမႈကဆး႐းရေတာမာ”110ဟေကး႐ြာေခါငးေဆာငတစဥးကေျပာၾကားခသည။

တတယအေနျဖငေလာေၾကးေပးအပးမႈအစအစဥမာစေပါငးဆန႔ကငကန႔ကြကမႈကၿဖခြရနအတြကစမကနး၏အကးသကေရာကမႈကခစားရသညအမေထာငစမားအားေသြးခြရနရည႐ြယသညကေတြ႕ရသည။ဤေနရာတြင(JICA)သညအခ႕မသားစမားကေအာငျမငစြာစညး႐းႏငခသညဟထငျမငယဆရ၏။ျမနမာႏငငတြငးမ၎၏ကယစားလယက“သတ႔ထကလေတာေတာမားမားကစမကနးကအားေပးေထာကခၾကတယ”111ဟအခငအမာေျပာၾကားခသည။သ႔ေသာယငးသညခ႕ကားေျပာဆမႈလညးျဖစႏငေလသည။

စတတအေနျဖငလဥးေရ(၁၀၀၀၀)အတြကအလပအကငအခြငအလမးမားဖနတးေပးႏငလမမညဟေသာခန႔မနးခကမအပျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥႏငအျခားအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားလပေဆာငႏငရနပပးကညမႈမားမ႐ခေပ။ႏငငျခားေငြေၾကးအရငးအႏးမားအတြကရကေရာေသာျပ႒ာနးခကမားပါဝငေသာလညးအထးစးပြားေရးဇနဥပေဒသညအတငးအကပအငအားသးႏငထတမႈမားကတားျမစပတပငရန(သ႔မဟတ)အတငးအကပေ႐ႊ႔ေျပာငးေနရာခခရသမားအားအကာအကြယေပးရနပကကြကေနေပသည။ယငးသည(SEZ)အတြငး(သ႔မဟတ)အနးတဝကတြငေနထငသမား၏အဓကကေသာအခြငအေရးမား(သ႔မဟတ)အကးစးပြားမားက႐ငးလငးတကစြာအာမခေပးႏငျခငး(သ႔မဟတ)အကာအကြယေပးႏငျခငးမ႐ေပ။ထ႔အျပငယငးဥပေဒသညသမးဆညးခလယယာေျမမားအတြကေပးေလာမႈမားႏငပတသက၍ေရးသားေဖာျပထားျခငးအလဥးမ႐ေပ။112

“ (ADB)န႔ကမၻာဘဏန႔ကေတာလေတြကထြကသြားဖ႔မေျပာခငကတညးကျပနလညေနရာခထားေရးန႔အသကေမြးဝမးေကာငးအစအစဥေတြ႐တယေျပာတယ။ဒါေပမယ(JICA)န႔ေတာဒေနရာမာဘာအစအစဥမမ႐ဘး၊သတ႔က(SEZ)မာကြနေတာတ႔အလပေတြရမယလ႔ေျပာတယ...ဒါေပမယအမေထာငစ(၆၈)စထကလ(၂၆၇)ေယာကမာ(၁၇)ေယာကပအလပရတာပါဗာ”ဟေကး႐ြာေခါငးေဆာငတစဥးကေျပာၾကားခသည။“ကြနေတာတ႔ကစမကနးမာအစ႐ယယာေပးဖ႔သတ႔စဥးစားေနခၾကတယ။ဒါေပမယကြနေတာတ႔ကေတာစတမဝငစားပါဘး”113ဟ၍ထပမျဖညစြကေျပာဆခသည။

သလ၀ါအထးစးပြားေရးဇနယေျမအတြငးမေဒသခမားကျပနလညေနရာခထားသညေနရာ

(ဓာတပ-ေပါငးကး)

သလ၀ါအထးစးပြားေရးဇ(ဓာတပ-ေပါငးကး)

Page 41: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

39အယအျမငေထာငေခာက

႐ြာသ႐ြာသားမား၏ကယစားလယအခ႕ကတကၿမ႕အထသြားေရာကကာသတ႔၏ျပနာမားကအေရးဆခၾကသည။သ႔ေသာလညးသတ႔၏အျမငတြငလေလာကေသာတ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈမရ႐ခေပ။႐ြာသ႐ြာသားမား၏ေျပာၾကားခကမားႏငပတသက၍မတခကျပစကားေျပာၾကားေပးရနေတာငးဆခရာျမနမာႏငငတြငး႐(JICA)၏ကယစားလယက“လတငးအတြကအခြငအေရးေတြဖနတးေပးဖ႔ဆတာမလြယပါဘး”114ဟဝနခေျပာၾကားခသည။

ထားဝယ(SEZ)-ထငးႏငင၏အမႈကပထားဝယ(SEZ)သညသလဝါထကမားစြာပမႀကးမားေသာစမကနးတစချဖစသည။(၁၉၆)စတရနးကလမတာခန႔ကယဝနးသညထစမကနးတြငေရနကဆပကမးတစခ၊စကမႈဇနတစခ၊ဆညတစခႏငထငးႏငငသ႔ဆကသြယမညအေျခခအေဆာကအအမားပါဝငရနေမာမနးထားသည။အေ႐႕ေတာငအာ႐၏အႀကးမားဆးေသာကနသြယေရးႏငစကမႈဇနတစချဖစလာရနရညမနးထားသညလပငနးအစအေဝးႀကးတစရပကဆလေပသည။ထားဝယသညကလမတာ(၁၇၀၀)ေကာေဝးကြာေသာဗယကနမႏငင(Vungtau)ၿမ႕တြငအစျပ၍ထငးႏငငကျဖတသနးသြားသည(GMS)“ေတာငပငးစႀကၤ”၏အေနာကဘကဝငေပါကျဖစသည။ေတာငပငးစႀကၤသညဗယကနမ၊ထငးႏငျမနမာႏငငတ႔ကခတဆကေရးျမႇငတငရနအတြကသာမဟတဘဘနေကာကၿမ႕ႏငခနႏငးၿမၾကားခတဆကလပေဆာငႏငစြမးကျမႇငတငရနအတြကပါရည႐ြယသည။ခနႏငးၿမ႕တြငအထးသျဖငေမာေတာယာဥႏငလပစစပစၥညးက႑တြင(FDI)မားစြာစးဝငေနၿပးကနထတလပေရးဧရာမလပငနးစႀကးမားတည႐ေနပါသည။“ပမျမငမားေသာခတဆကလပေဆာငႏငျခငး”ျဖငအဆပါကနထတလပေရးကမၸဏႀကးမားအေနျဖငသတ႔၏ထတလပေရးကြနရကအတြငးရကနထတလပမႈလပငနးစဥမားအားျပနလနေလလာသးသပျခငးႏငအသစျပနလညဖြ႔စညးတညေဆာကျခငးစသညတ႔လပႏငေစကာယဥၿပငႏငစြမးကျမႇငတငျခငးျဖစသည။115ထငးႏငငႏငဂပနႏငငတ႔က(GMS)အေနာကဘကဆကသြယေရးလမးေၾကာငးမအဓကအကးေကးဇးခစားရသမားျဖစလာရနရည႐ြယၿပးျမနမာႏငငကမလပငနးစဥအဆငခြျခမးလပကငျခငးျဖစစဥမထြကေပၚလာမညလကေအာကခကမၸဏမားအျဖစသတမတ႐ျမငခၾကသည။သ႔ျဖစရာထငးႏငငႏငဂပနႏငငတ႔ကစမကနးအတြကအရငးအႏးမားစြာျမႇပႏေဆာင႐ြကၾကသညမာလညးအအားသငစရာမဟတေပ။ထငးစးပြားေရးလပငနးအတာလ-ထငးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာပေရး႐ငးItalian-ThaiDevelopmentCorporation(ITD)ကစမကနးပထမအဆင၏စကယႏယားႀကးမားျဖငလပေဆာငရေသာႀကးေလးပငပနးသညလပငနးအမားစကလပေဆာငၿပးဂပနတ႔ကဒတယအဆငတြငဝငေရာကတာဝနယခသည။

စမကနးအတြကသေဘာတညမႈရယၿပးသညႏငအျငငးပြားမႈမားကလညးထပၾကပမကြာလကပါလာခသည။အဓကျပနာတစရပမာစကမႈလပငနးဆငရာညစညမးမႈပငျဖစသည။အဆပါဧရာမစမကနးႀကးက(Mataput)႐ထငးႏငငအေရ႕ပငးကမးေျခစကမႈလပငနးစႀကးႏငအျပနအလနျဖညဆညးေဆာင႐ြကသြားမညစမကနးတစခအျဖစထငျမငယၾကညခၾကသည။သ႔ေသာထငးအစးရ၏အဓကရညမနးခကတစရပမာႏငငသားမား၏ကန႔ကြကဆန႔ကငမႈေၾကာင(Mataput)တြငထား႐ရနမျဖစႏငခသညသဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကပကစးမႈမားေပးစြမးႏငေသာစကမႈလပငနးမားကေျပာငးေ႐ႊ႕ေနရာခထားရနျဖစသည။အျငငးပြားမႈျဖစေပၚေစသညေနာကထပအေၾကာငးအရာတစခမာျမနမာအစးရကထနယေျမမားကေျမလြတမားအျဖစသတမတချခငးပငျဖစ၏။

အမနမာအဆပါနယေျမတြငေနထငလာခၾကေသာတငးရငးသားထားဝယလမးမားႏငကရငလမးေဒသခမားသညဓေလထးတမးေျမယာပငဆငခြငအရထလယယာေျမမားကပငဆငၾကသည။ဆလသညမာစမကနးအတြကရယခသညလယယာေျမမားအတြကေလာေၾကးေငြမားမာမလကအသးစရတဘတဂက၏အလြနေသးငယေသာအစတအပငးတစရပသာျဖစခေသာလညးေနာကပငးတြငႀကးႀကးမားမားသးစြရမညကနကစရတအမးအစားတစချဖစလာခသည။တတယျပနာတစရပမာေဖာကလပရနစစဥထားသည(၁၅၀)ကလမတာ႐ညလားေသာႏစလမးသြားအေဝးေျပးလမးမႀကးသညကရငအမးသားအစညးအ႐း(KarenNationalUnion)ထနးခပနယေျမကျဖတသနးသြားရမညအခကပငျဖစသည။ဆလသညမာ(KNU)သည၎၏စစေရးလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈမားကဟန႔တားေႏာငယကလာႏငသညအရာကသေဘာကႏစသကႏငမညမဟတေပ။116

စမကနးမနေနဂာမားေတြၾကရငဆငေနရသညအဓကအကဆးျပနာမာျပနလညေနရာခထားေရးပငျဖစ၏။ေျမဟကတာေပါငး(၁၉၆၀၀)ေကာကလႊမးျခထားေသာသလဝါ(SEZ)ထက႐စဆခန႔ကယဝနးသညထားဝယ(SEZ)တြငအႀကးစားေ႐ႊ႕ေျပာငးေနရာခထားေရးျဖစသည။တစနညးဆရလငေကး႐ြာေပါငး(၂၀)မ(၃၆)႐ြာ(သ႔မဟတ)အမေထာငစေပါငး(၄၃၈၄)စမ(၇၈၀၇)စ(သ႔မဟတ)လဥးေရ(၂၂၀၀၀)မ(၄၃၀၀၀)တ႔အေပၚသကေရာကေနသညစမကနး၏တက႐ကဆးကးမားကကငတြယေျဖ႐ငးရနလအပေလသည။သလဝါစမကနးတြငကသ႔ပငအကးသကေရာကမႈကရငဆငခစားရမညေဒသခမားႏငေဆြးေႏြးတငပငမႈမးမ႐ခေပ။

ထခကခစားေနခရေသာ႐ြာသ႐ြာသားမားကေမးျမနးေကာကယခသညထားဝယဖြ႔ၿဖးေရးအဖြ႔အစညး(DDA)၏စစတမးအရ(၇၄)ရာခငႏႈနးေသာေျဖဆသမားက

Page 42: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

40 အယအျမငေထာငေခာက

အစးရသညစမကနးမစတငမသတ႔၏သေဘာဆႏၵမားကရယချခငးမးမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခသည။(၇)ရာခငႏႈနးကသာသတ႔သညအာဏာပငမားထမစမကနးႏငပတသကေသာသတေပးခကကလကခရ႐ခသညဟေျဖၾကားခသည။စစတမးတြငဝငေရာကေျဖဆသအားလး၏(၆၆)ရာခငႏႈနးကသတ႔သညစမကနးႏငပတသကေသာသတငးအခကအလကမားကအစးရထမေသာလညးေကာငး၊စမကနးအတြကကနထ႐ကခပဆခသည(ITD)ထမေသာလညးေကာငးရ႐ချခငးအလဥးမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခသည။117

ေျပာငးေ႐ႊ႕ေနရာခခရမညအလားအလာႏငရငဆငေနရသမားအနက(၄)ရာခငႏႈနးကသာလကခရနေ႐ြးခယခၿပး(၇၉)ရာခငႏႈနးကေျပာငးေ႐ႊ႔ေနရာခထားျခငးကဆန႔ကငခကာ(၁၇)ရာခငႏႈနးကမဆးျဖတတတေၾကာငးေျပာၾကားခသည။ေျပာငးေ႐ႊ႔ေနရာခထားေရးအတြကေလာေၾကးကမးလမးခကႏငပတသက၍(၉၁)ရာခငႏႈနးကယငးေလာေၾကးေငြသညသတ႔မသားစမား၏အနာဂတတညျမေရးအတြကလေလာကမႈမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခသည။118

႐ြာတစ႐ြာ၏အေတြ႔အၾကကစမကနးအကးသကေရာကမႈကထခကခစားခရသည႐ြာမားအားလးကကယစားျပေနခသညဟထငျမငယဆရ၏။(SEZ)အတြကေရအားလပစစထတလပေရးအတြကဆညတစခေဆာကလပရနလာထားေသာေနရာျဖစသညကလးထာ႐ြာမ႐ြာသ႐ြာသားမားသညအဓကကနထ႐ကတာကမၸဏျဖစေသာ(ITD)ႏငဆကစပေနသညထငးအလပသမားမားကသတ႔၏႐ြာကစမကနးနယေျမတစခအျဖစသတမတလပကငေတာမညအေၾကာငးလာေရာကေျပာၾကားခခနမသာစမကနးအေၾကာငးကပထမဆးအႀကမအျဖစၾကားသခရသည။

႐ြာသ႐ြာသားမားကေခြးသပရနအတြကကမၸဏကသတ႔သည႐ြာအထေပါကသညလမးမားကတးခ႕ျပျပငရနႏငစကပးေရေပးေဝေရးဆညတစခေဆာကလပရနလာေရာကချခငးျဖစသညဟေျပာၾကားခသည။ေနာကပငးမသာ႐ြာသ႐ြာသားမားကသတ႔သညမားစြာပမႀကးမားေသာစမကနးတစခအတြကေ႐ႊ႔ေျပာငးဖယ႐ားျခငးခရေတာမညျဖစေၾကာငးသျမငနားလညလာခသည။သတ႔၏လယကြငးမားစြာကေရျမႇပဖကဆးပစလကမညေရအားလပစစထတလပေရးဆညတညေဆာကမႈစမကနးႀကးျဖစေလသည။အျငငးပြားမႈမားအားေကာငးျပငးထနလာခခနတြငၿမ႕နယႏငေကး႐ြာအာဏာပငတ႔သည႐ြာသ႐ြာသားမားကအစညးအေဝးမားေခၚယၿပးသတ႔လယယာေျမမားႏငပတသက၍သေဘာတလကမတေရးထးရနအတငးအကပဖအားေပးခသည။ေလာေၾကးေငြအမားအျပားေပးမညဟေသာကတကဝတျဖင႐ြာသ႐ြာသားမားကေသြးခြရနႀကးပမးခသည။သ႔ေသာထႀကးပမးမႈကေအာငျမငမႈမရ႐ခေပ။႐ြာသ႐ြာသား(၂၀)ဥးကသာေလာေၾကးေငြကလကခရနသေဘာတလကမတေရးထးခၿပး(၁၂၀)ဥးကျငငးဆနခသည။119

နမနာျဖစစဥမားလပငနးမစတငမကပငေကာကျဖ(SEZ)သညသလဝါႏငထားဝယ(SEZ)တ႔တြငျဖစပြားေနခသညႏငအလားသ႑ာနတေသာျပနာမားစြာကရငဆငၾကေတြ႔ေနရခရၿပျဖစ၏။မလကေကာကျဖ(SEZ)ကေကာကျဖၿမ႕မ(၄)မငအကြာတြငတညေဆာကရနစစဥထားခေသာလညးထေနရာတြင႐ႊ႕ေစးမးေတာငတစလးကေတြ႔႐ခရသျဖငအနး႐ေကးရြာမားသ႔ေျပာငးေ႐ႊ႔ခရာရာႏငခေသာမသားစမားမာေ႐ႊ႔ေျပာငးေနရာခခရမညအႏရာယေအာကသ႔ကေရာကသြားရသည။

ထ(SEZ)ကနဂမလကရည႐ြယထားသညထကဧက(၄၀၀၀)ေကာပမကယဝနးေအာငလညးခ႕ထြငခ၏။အကးဆကအေနျဖငလေနအမေျခဇနကပငလယအနးတြငေဆာကလပခရသညျဖစရာေဒသခမားအဖ႔ရခငျပညနယက႐ကခတေလ႐ေသာတငဖြနးမနတငးမား၊ေလျပငးမနတငးမားႏငေရလႊမးမးမႈတ႔၏ၿခမးေျခာကမႈေအာကသ႔ကေရာကသြားခသည။120အစရငခစာတစေစာငတြငေရးသားတငျပခသကသ႔ပင“ေဒသခမားအားေ႐ႊ႔ေျပာငးေနရာချခငးက(SEZ)ေဖာေဆာငမႈတြငျပနာႀကးတစရပအျဖစသ႔အလငအျမနေရာက႐လာခသည။စမကနးေဖာေဆာငမညနယေျမတြငလက႐ေနထငေနသမားသညသတ႔၏လမႈစးပြားေရးက႑ရပမားအတြက(SEZ)ကေပးစြမးႏငမညအကးေကးဇးမားႏငပတသက၍သသယမကငးျဖစေနၾက၏။လယယာေျမမားေရာငးခၿပးအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားကစြန႔လႊတခရသညေဒသခမားအဖ႔စမကနး၏စးပြားေရးအကးအျမတမားကဆယစႏစခၾကာျမငၿပးခနမသာျမငေတြ႔ခစားရႏငေကာငးေလသည။”121

ခခရငဆငမႈကအဘယေၾကာငအေရးပါသနညးအကယ၍ကြႏပတ႔ကႏငငေရးႏငစးပြားေရးဆငရာထပသးလပဂၢလအဖြ႔အစညးမားတ႔၏ဆးျဖတခကမားႏငလပေဆာငခကမားကသာေလလာေဆြးေႏြးေနမညဆပါကစကမႈထြနးကားေရးႏငပတသကသညျမနမာႏငင၏အေတြ႔အၾကမားအေပၚေဆြးေႏြးတငျပမႈမာျပညစႏငမညမဟတေပ။တကယတမးတြငထဆးျဖတခကမားကလကခရယသညဘကမလတ႔၏လပေဆာငခကမားကစကမႈလပငနးမဝါဒအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမႈက႐ကခတႏငသညအျပင၎၏အနာဂတေအာငျမငမႈအလားအလာမားအေပၚအကးသကေရာကေနေလသည။အဆပါေမာငးႏငအားသညထားဝယ(SEZ)ကစၥရပတြငေပၚလြငထင႐ားမႈအ႐ဆးျဖစသည။

(၂၀၁၁)ခႏစတြငႀကးကယေသာအခမးအနားျဖငစတငဖြငလစေၾကာငးေၾကညာခေသာလညးထားဝယစမကနးမာမားမၾကာမမာပငရပဆငးသြားခရသညအျပငျပနလညစတငႏငမညအလားအလာမားကတစေန႔ထကတစေန႔ပမေဝဝါးလာခ၏။လသကငးမေသာ

Page 43: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

41အယအျမငေထာငေခာက

ယာယႀကဆေရးစခနးတစခ၏သငပနးေပၚမအေရာငလြငေနေသာေျမပမားႏငေျပာငးေ႐ႊ႔ေနရာခမႈကသေဘာတလကခခသည႐ြာသ႐ြာသားမားအတြကျဖစကတတဆနးေဆာကလပထားသညလေနအမေျခမား၏စတပကဝမးနညးဖြယအေျခအေနတ႔ကအဆပါအေနအထားကအထငအ႐ားသကေသခေနေလသည။စမကနးျပနလညစတငမႈအေၾကာငးသတငးစကားမားကမၾကာခဏထြကေပၚေနခေသာလညးစမကနးျပနလညအသကဝင႐ငသနလာမညလကၡဏာရပမားကယခထကတငမေတြ႔ရပါေခ။

ေ႐႔ဆကမရႏငေတာသညအဆပါအေျခအေနကမညသညတ႔ကေဆာငၾကဥးေပးခပါသနညး။

စမကနး၏ကၾကမၼာအေျပာငးအလမားကစဥဆကမျပတလကလေလလာၾကည႐ေနခသတ႔၏အဆအရထအေျခအေနကျဖစေပၚေစေသာအေၾကာငးရငးမားစြာ႐သည။အေၾကာငးရငးတစရပမာရညမနးခကႀကးမားလြနးသညဘလယေပါငးမားစြာတနဖး႐ေသာအဆပါစမကနးအတြကဘ႑ာေငြအရငးအႏးမား႐ာေဖြရနခကခေနျခငးပငျဖစသည။ေနာကထပအေၾကာငးရငးတစရပမာေလာေၾကးေငြေပးေခေရးအစအစဥပငျဖစ၏။(ITD)က၎တ႔ရယအသးျပေနေသာလယယာေျမမားမာေျမလြတမားမဟတေၾကာငးနားလညသျမငလာခသညႏငတၿပငနကေပးအပရမညေလာေၾကးေငြမားကတ႐နထးျမငတကသြားခသည။လးဝေမာလငမထားခသညအျခားအေၾကာငးရငးတစရပမာထငးႏငငႏငျမနမာႏငငတ႔ၾကားမလပခလစာကြာျခားခကပငျဖစ၏။122ျပညတြငးအလပသမားမားသညထငးႏငငတြငးမပမျမငမားေသာလပခလစာမားေၾကာငေ႐ႊ႕ေျပာငးသြားေရာကလပကငရနသာပမဆႏၵ႐ေနၾကသည။ထ႔အျပငအေရးပါေသာအျခားအေၾကာငးရငးတစရပမာစမကနးကအဓကပပးကညသႏစဥးျဖစသညထငးႏငငႏငဂပနႏငငတ႔ၾကားရညမနးခကကြျပားျခားနားေနချခငးပငျဖစသည။ထငးႏငငသည၎၏အေ႐႔ဘကကမးေျခလပငနးစတြငထား႐ရနမျဖစႏငသညညစညမးမႈမားျဖစေပၚေစႏငေသာစကမႈလပငနးမားကထညသြငးေနရာခႏငမညႀကးမားေသာစကမႈလပငနးနယေျမတစခတညေဆာကရနအေလးေပးခသည။၎၏စကမႈလပငနးလပေဆာငခကမားအတြကသလဝါကရ႐ပငဆငခၿပးျဖစေသာဂပနႏငငကမမားစြာပမေသးငယေသာစကမႈဇနတစခတညေဆာကရနသာဆႏၵ႐သည။ကနပစၥညးမားသယယပ႔ေဆာငေပးႏငမညဆပကမးတစခတညေဆာကေရးကအဓကဥးစားေပးေလသည။ကရငလမးလပရားတကၾကြသတစဥးျဖစေသာ(FrankieAbreu)ကထငးတ႔၏စတဝငစားမႈႏငဂပနတ႔၏စတဝငစားမႈတ႔ၾကားမျခားနားခကကဤသ႔႐ငးလငးဖြငဆခသည။“ဂပနေတြကေလာဘႀကးတယ၊ဒါေပမယစဥးစားဆငျခငဉာဏကငးမေလာကေအာငေတာမႀကးဘး”123ဟ၏။

သ႔ရာတြငအဓကအကဆးအေၾကာငးအရာမာစမကနး၏႐ကခတမႈကခစားေနခရေသာလမႈအသကအဝနးႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးတ႔၏ခခရငဆငမႈျဖစသည။ထ႔ေၾကာငအျငငးပြားမႈမားစြာျဖစေစခရာစမကနး၏အဓကဇာတလကေကာတ႔မာသတ႔ျပခေသာကတကဝတမားအေပၚသတျပဆငျခငလာခသည။စမကနး၏႐ကခတမႈကအျပငးထနဆးလကေတြ႔ခစားေနခရသညေကး႐ြာသး႐ြာျဖငစတငခသည။

ဘရနသတစဥးကရငဆငေနရမနးနားလညသျမငရငးပငသတ႔သညခခကာကြယေရးကြနရကတစခကဖနတးခၾကၿပးထားဝယအေျခစကအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားကထကြနရကထသ႔ထပမထညသြငးႏငခသည။စမကနးအတြကရနပေငြထတေပးျခငးမျပရနေငြေၾကးအငစတကး႐ငးမားထသ႔စာေရးသားေတာငးဆျခငးႏငစမကနးဆငရာအေထာကအပေပးမႈမားက႐တသမးေပးေရးအတြကဂပနအစးရကဆြေဆာငစညး႐းႏငရနဂပနႏငငသ႔ကယစားလယမားေစလႊတျခငးတ႔အပါအဝငမတျခားနားေသာနညးဗဟာမားကအသးျပလပေဆာငခၾကသည။အလြနအေရးပါသညမာစမကနးကအားေပးေထာကခလာေအာင၎တ႔အားစညး႐းသမးသြငးရနရည႐ြယေသာအစညးအေဝးမားတြငဝငေရာကတနျပနေျပာဆကာစေပါငးလပေဆာငခေလသည။သတ႔ကစမကနးကယစားလယမားအေပၚအသာစးျပနလညရယခပအေၾကာငးက(Abreu)ကဤသ႔ျပနေျပာငးစဥးစားေျပာဆခသည။

“ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအကးသကေရာကမႈကေလလာဆနးစစဖ(Chulalongkorn)တကသလ၊သဘာဝပတဝနးကငဆငရာသေတသနအငစတကကတာဝနေပးခတယေလ။ဒါေပမယေျပာဆေဆြးေႏြးမႈျပဖ႔အတြက႐ြာသ႐ြာသား(၄)ေယာကကပသတ႔ဖတေခၚခတယ...လေတြကၾကားနာမႈကတကေရာကဖ႔ဆးျဖတခၾကတယ...အၾကအစညတစခန႔ေပါ။ၾကားနာမႈအစညးအေဝးကလေပါငး(၆၀)ေလာကသြားတကခၾကတာ။ပညာ႐ငေတြေျပာတာက(၁၀)မနစေလာကနားေထာငၿပးတေနာက႐ြာသားတစေယာကထၿပးစကားေျပာတယ။သတ႔ကအဒ႐ြာသားက‘(၁)နာရေလာကၿပးရငခငဗားတ႔ေျပာတအလညေရာကလာမယ’လ႔ေျပာတယ။ဒါေပမယသက‘မဟတဘး၊မဟတဘး၊ကြနေတာတ႔ဒကေရာကလာတာခငဗားတ႔ေျပာတာနားေထာငဖ႔မဟတဘး၊ကြနေတာတ႔ေျပာတာေတြကခငဗားတ႔ကနားေထာငခငးမလ႔’ဆၿပးျပနေျပာလကတယ။ဒလန႔တစျခားလေတြကလညးစၿပးေျပာဆရငဖြငေတာတာေပါ။ခဏၾကာေတာ႐ြာသားတစေယာကက‘ပညာ႐ငေတြကကြနေတာတ႔ေလးစားပါတယ။ဒါေပမယပညာ႐ငေတြလညးကြနေတာတ႔ကေလးစားသငတယ၊ကြနေတာတ႔ကခငဗားတ႔နအလပလပေစခငတယဆရငခငဗားတ႔ကကြနေတာတ႔ရလမးညႊနခကေတြကလကနာရပါမယ’124လ႔ေျပာဆခတယ။

Page 44: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

42 အယအျမငေထာငေခာက

ထငးလပ႐ားတကၾကြသမား၊ပညာ႐ငမားႏငထားဝယကြနရကတ႔ၾကားတြငနယစပျဖတေကာစညးလးညညြတမႈကေပါကဖြားလာခသည။125ထ႔ေၾကာငပငအေျခအေနအလးစေျပာငးလမႈအတြကအခရာကသညျဖစရပတစခေပၚေပါကလာခသည။ထငးႏငငလ႔အခြငအေရးေကာမ႐ငကယစားလယအဖြ႔က(ဗဒၶဘာသာဝငလမႈေရးဆငရာတကၾကြလပ႐ားသ(SulakSivaraka-sa)ကအဖြ႔ဝငတစဥးအျဖစပါဝငသည)ကအေသးစတေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားျပလပရနအတြကစမကနးနယေျမကသြားေရာကေလလာစစမးခသည။စစမးစစေဆးမႈၿပးဆးသြားခခနတြငေကာမ႐ငသညထငးႏငငဝနႀကးမားေကာငစထသ႔ေအာကပါအတငးေကာကခကခနဂးခပထားေသာအစရငခစာတစေစာငကတငသြငးခသည။

“ တရားမတၿပးသငေတာေလာကပတသညေလာေၾကးေပးမႈ(သ႔မဟတ)ကစားမႈတ႔မပါဘ[ထားဝယSEZ]အေျခခအေဆာကအအမားေဆာကလပျခငးသညျမနမာျပညသတ႔အေပၚလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားျဖစေပၚေစခသည။ေဒသခ႐ြာသ႐ြာသားမားမာသတ႔၏ေနအမမားႏငလယေျမမားကဆး႐းခရ၏။သတ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားမာလညးဆးဆး႐ြား႐ြားေျပာငးလျခငးခခရသည။သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအကးသကေရာကမႈေလလာဆနးစစခကမားကပညာ႐ငစခနစညႊနးမားႏငအညလပေဆာငချခငးမးမ႐ေပ။အတာလ-ထငးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးကမၸဏ(ITD)ကျပလပခေသာစမကနးအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမႈသညျမနမာျပညသတ႔၏လ႔အခြငအေရးကခးေဖာကခသည။126

ဆန႔ကငကန႔ကြကမႈမားက႐းသြားခရသညသလဝါ(SEZ)မျဖစရပမားႏငကန႔ကြကဆန႔ကငမႈမားေအာငျမငခသညထားဝယ(SEZ)မျဖစရပမားၾကားထင႐ားေပၚလြငေသာကြာျခားခကကေဆြးေႏြးတငျပသငေပ၏။ေအာကေဖာျပပါအေၾကာငးအရာမားမာအဆပါကြာျခားခကကျဖစေပၚေစခသညအေၾကာငးအရာမားျဖစႏငသည။

(၁)သလဝါေအာကေျခအဆငဆန႔ကငလႈပရားမႈႏငမတသညမာစမကနး၏႐ကခတမႈကထခကခစားေနခရေသာထားဝယေဒသခလမႈအသကအဝနးသည၎တ႔အတြငး၌သာမက၊နယေျမေဒသတြငးႏငႏငငနယျခားမဥးမားကေကာလြနသညေနရာေဒသတ႔မ(CSOs)မားႏငအမႈေဆာငမဟာမတတစရပဖြ႔စညးေဆာင႐ြကႏငခသည။

(၂)သလဝါေဒသခမားႏငမတသညမာထားဝယကြနရကသညဘကေပါငးစခဥးကပလပေဆာငမႈနညးလမးတစရပအေနျဖငႏငငတကာေငြေရးေၾကးေရးအဖြ႔အစညးမားႏငႏငငျခားအစးရမားအားေမတာရပခေတာငးဆမႈမားလပေဆာငခသည။

(၃)ထားဝယကြနရကသညအခနကအကး႐႐အသးခႏငခသည။(၂၀၀၈)ခႏစတြငထငးႏငျမနမာအစးရတ႔ၾကားသေဘာတနားလညမႈရယခသည

သတငးတစရပထြကေပၚလာသညႏငတစၿပငနကစညး႐းေရးကစတငေဆာင႐ြကခ၏။သလဝါဆန႔ကငလႈပရားမႈသညကားစတငစစညးတညေဆာကရနေႏးေကြးေလးလေနခေပသည။“ကြနေတာတ႔ရ႕နညးဗဟာကစမကနးအေၾကာငးၾကားသရတာန႔အဒစမကနးကေႏာငေႏးသြားေအာငလပဖ႔ပါပ။ကြနေတာတ႔ရ႕လမႈအသကအဝနးေတြထမာစမကနးဆန႔ကငေရးအငအားစစညးတညေဆာကဖ႔အခနရေအာငလ႔ေပါ”ဟထားဝယမလႈပရားမႈဥးေဆာငစစဥသတစဥး127က႐ငးလငးေျပာၾကားခသည။

ထားဝယကြနရက၏ေအာငျမငေသာလႈပရားမႈကအလြနမတသားဖြယျဖစသည။ထလႈပရားမႈကေအာကေျခမအမားျပညသတ႔သညအထကမအတငးအကပဖအားေပးေစခငးမႈမားကအသာတၾကညဆကလကလကနာသြားမညမဟတေၾကာငးစစတပ-ထပသးနညးပညာအဖြ႔အစညးစးပြားေရးအပစႀကးမားပါဝငေသာမဟာမတကသတေပးလကျခငးျဖစသည။သ႔ေသာထအခကကအလြနအမငးအေလးေပးအာ႐စကျခငးမျပရနအေရးႀကး၏။(၉)ႏစတာၾကာျမငေသာ႐နးကနမႈကႀကးမားေသာ႐ကခတမႈမားေပးစြမးခၿပးျဖစရာ႐ြာသ႐ြာသားမားစြာတ႔သညသတ႔၏မေသခာမေရရာေသာအနာဂတအတြကသသသာသာစးရမပပနလာခၾကၿပးအခမာစမကနးအားေပးျမႇငတငသတ႔၏အလပအကငႏငစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈကတကဝတကလကမခဘၾကၾကခရငဆငႏငရနအားနညးလာခသညဟအခ႕ေသာေလလာသတ႔ကေျပာဆေနၾကသည။128

ကရငလမးေဒသခမားမItalianThaiCompanyမတညေဆာကေနေသာလမးကေဒသခမား၏ၾကတင

သေဘာတညခကေတာငးခထားျခငးမရေသာေၾကာငဟန႔တားေနစဥ(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 45: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

43အယအျမငေထာငေခာက

ေတြ႐ခကမားအထကေဖာျပပါျမနမာႏငင၏စကမႈလပငနးဆငရာျဖစေပၚေျပာငးလမႈအေပၚေဆြးေႏြးတငျပမႈကေလလာေတြ႔႐ခကအခ႕ကထြကေပၚလာေစခသည။

စကမႈလပငနးမဝါဒတစရပမဟတ၊အျမတထတရယေရးမဝါဒျဖစသည

လက႐စကမႈလပငနးဆငရာပါရာဒငးသညအလးစအျမတထတရယေရးလပငနးစဥတစရပ၏အစတအပငးတစရပျဖစ၏။ထပါရာဒငးတြငထားဝယသညထငးႏငင(Mat-aput)စကမႈနယေျမမလႊေျပာငးေပးမညအႏရာယႀကးမားၿပးသဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကပကစးမႈမားျဖစေပၚေစႏငေသာစကမႈလပငနးမားအတြကအမႈကပတစချဖစၿပးသလဝါမာေဈးေပါၿပးကြမးကငမႈနညးပါးေသာလပသားမားျဖငလပေဆာငႏငသညစကမႈလပငနးစဥမားကေျပာငးေ႐ႊ႔ေနရာခလပကငျခငးျဖငဂပနတ႔အတြကကနထတလပမႈ“ခြေဝျဖန႔ကကျခငး”မအကးအျမတရယႏငမညေနရာတစချဖစေလသည။ယငးသညစကမႈက႑တစခကခငမာေသာအတျမစတစခေပၚတြငတညေဆာကေပးႏငမညလပငနးစဥတစရပလးဝမဟတေပ။တကယတမးတြင၎ကစကမႈလပငနးမဝါဒတစရပဟ၍ပငမေခၚေဝၚထကပါေခ။

အစးရႏငကနထတလပမႈလက႐ပါရာဒငးႏငပတသကေသာဒတယအခကတစခကမာႏငငေတာအစးရကရငးႏးျမႇပႏမႈႏငအခြနမဝါဒမားမတစဆငေဒသခႏငျပညတြငးေငြ႐ငမားအတြကအျမတအစြနးရ႐ႏငမညအေျခအေနမားကဖနတးေပးသညအဖြ႔အစညးတစရပအျဖစသာအဓကသတမတ႐ျမငခသည။အနာဂတတြငအခ႕စကမႈလပငနးမားသညႏငင၏“ယဥၿပငႏငစြမး႐ေသာအားသာခက(competitivead-vantage)”ျဖစလာမညဟေသာယဆမႈျဖငအဆပါစကမႈလပငနးမားကအခြနေငြေလာေပါျခငးႏငအျခားေသာခစားခြငမားျဖငမကႏာသာေပးျခငးျဖငကနထတလပေရးတြငကယတငပါဝငစြကဖကေဆာင႐ြကရန(သ႔မဟတ)“အႏငရသမားကေ႐ြးခယေပးရန”ျဖစသည။သ႔ေသာမၾကာေသးမကျပလပခေသာသေတသနျပေလလာမႈမားကေဖာျပခသကသ႔ပငစကမႈထြနးကားေသာႏငငမားအျဖစေအာငျမငစြာေဖာေဆာငႏငခသညႏငငအမားစတြငအတငးအတာတစခထအားေကာငးျပငးထနေသာအစးရ၏တကတကၾကြၾကြဝငေရာကေဆာင႐ြကမႈမားပါ႐ခသည။ကနထတလပေရးလပငနးစဥအခတြငအမနတကယတက႐ကပါဝငေဆာင႐ြကချခငးမ႐လငပငအခ႕စကမႈလပငနးမားအတြကအခြငအေရးမားဖနတးေပးခသည။

ယငးႏငဆကစပေနေသာအေၾကာငးအရာတစခမာမဟာဗဟာတစခအျဖစအသးျပေသာသြငးကနအစားထးေရးႏငသကဆင၏။သြငးကနခြနမတဆငအကာအကြယယျခငးမဝါဒႏငျပညတြငးကနပစၥညးမား

ထညသြငးေရးမဝါဒတ႔မတစဆင(ဆလသညမာကနပစၥညးတစခ၏ပါဝငပစၥညးမားတြငျပညတြငးပစၥညးမားကရာခငႏနးတစရပအထမျဖစမေနပါဝငရမညဟ၍သတမတထားေသာစနစကခမတျခငးျဖင)သြငးကနအစားထးေရးကေဖာေဆာငျခငးျဖစသည။ႏငငေတာအစးရကစမခန႔ခြေသာကနထတလပေရးႏငသြငးကနအစားထးေရးကအျခားႏငငမား၏ေအာငျမငေသာအေတြ႔အၾကမားႏငကြျပားျခားနားေစခသညမာအအားသငဖြယအဆငထေအာငညဖငးေသာအစအစဥေရးဆြမႈ၊စြမးေဆာငရညမရေသာဗ႐ကရကတစယႏယားအကငပကျခစားမႈမားပငျဖစသည။

အေစာပငးကေထာကျပခသကသ႔ပငေတာငကးရးယားစစတပ-ဗ႐ကရကတစထပသးပဂၢလမားကသြငးကနအစားထးစကမႈထြနးကားေရးလပငနးစဥကလထအားေပးေထာကခမႈရ႐ႏငမညနညးလမးတစရပအျဖစသတမတ႐ျမငခေသာလညးစစၿပးေခတျမနမာႏငင၏ထပသးေခါငးေဆာငမားကမလပငနးစဥ၏အစမာပင“မၾကစဖးေသာလထေထာကခမႈ”ကပငဆငခစားေနခရသညျဖစရာထမဟာဗဟာအားအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမႈတြငသကေတာငသကသာေအးေအးေဆးေဆးျဖစေနခသညအခကကကးရးယားႏငျမနမာႏငငအတြငး၌မတျခားနားေသာရလာဒအေျဖမားကထြကေပၚေစခသည။

စကမႈလပငနးမဝါဒ(သ႔မဟတ)အျခားစးပြားေရးမဝါဒတစခခအတြငးမႏငငေတာအစးရ၏အခနးက႑အေၾကာငးေဆြးေႏြးသးသပမႈတြငတ႔ျပနခကေပးျခငး(feedback)ကစၥရပကအေရးတႀကးေဆြးေႏြးရမညအေရးကစၥတစချဖစသည။ဆ႐ယလစေခတႏငဥးသနးေ႐ႊလကထကႏစကာလမား၌ျမနမာႏငငတြင႐းသားေသာတ႔ျပနခကေပးျခငး(feedback)စနစယႏယားမားလးဝကငးမေနခရာထပသးေခါငးေဆာငတ႔သညအာဏာ႐ငစနစ၏ေအာကေျခမတငျပလာေသာစာရငးအငးမားႏငအစရငခစာမားအေပၚယၾကညမႈမားပအပထားခၾကသည။ေဈးကြက(market)မာေခတသစနယလစဘရယဝါဒတ႔အားေပးေထာကခေသာတ႔ျပနခကေပးျခငး(feedback)စနစယႏယားတစရပျဖစသညမာမနကနပါ၏။သ႔ေသာေဈးႏနးမား(prices)ကမမကေမာကကာလ“ထထေရာကေရာကစြမးေဆာငႏငမႈမား”ကသာတငးတာေပးႏငၿပးအနာဂတကာလအတြကတငးတာေပးႏငျခငးမ႐သျဖငလေလာကသညဟမဆႏငေပ။သ႔ေသာစကမႈက႑တညေဆာကရာတြငအနာဂတကာလအတြကတငးတာျခငးကအလြနအေရးပါၿပးေဘာဂေဗဒအသးအႏနးျဖင“ေျပာငးလေနေသာႏငးရအားသာခက(dynamiccomparativeadvantage)”ဟသတမတေခၚဆသည။ပမအေရးပါေသာဘကေပါငးစတ႔ျပနခကေပးျခငး(feed-back)စနစယႏယားတစရပမာဒမကေရစပငျဖစ၏။အထကမေအာက၊အမးသားစမကနးေရးဆြျခငးမစက႐ၾကမးျပငအထလႊမးျခေသာဒမကေရစနညးကစမခန႔ခြမႈႏငေဆြးေႏြးမႈတ႔ကတရားမတမႈဟေသာ႐ေထာငမသာမကပ

Page 46: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

44 အယအျမငေထာငေခာက

ထေရာကေသာစမကနးေရးဆြျခငးႏငစမခန႔ခြျခငးဟေသာ႐ေထာငမၾကညလငလညးအလြနတရာအသးဝငေပသည။

ထားဝယဆန႔ကငကန႔ကြကမႈကေအာကေျခမမဝါဒေရးဆြသမားထသ႔တ႔ျပနခကေပးျခငး(feedback)တစခအျဖစ႐ျမငေကာငး႐ျမငႏငသည။သ႔ေသာလမႈအသကအဝနးမားသညတ႔ျပနခကေပးရနအတြကတကၾကြေသာဆန႔ကငမႈအဆငထလပေဆာငစရာမလပါေခ။ထအစားစကမႈလပငနးမဝါဒေရးဆြဖနတးေရးႏငအေကာငအထညေဖာေရးလပငနးစဥအတြငးဒမကေရစနညးလမးကကအားလးပါဝငေဆာင႐ြကႏငမညစနစယႏယားမားကသာတညေဆာကသငေပသည။

နဂးစစတပႀကးစးေသာျမနမာအစးရအဆကဆက၏စကမႈႏငငေဖာေဆာငေရးႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမားကက႐းမႈႏငသာအဆးသတသြားခ၏။အစးရတ႔၏အလြနျမငမားေသာရညမနးခကမားကအစအစဥေရးဆြမႈညဖငးမႈ၊ဗ႐ကေရစယႏယား၏စြမးေဆာငရညနမပါးမႈ၊အႀကးအကယအကငပကျခစားမႈတ႔ကအားနညးခညန႔သြားေစခသည။သ႔ျဖစရာလြတလပေရးႀကးပမးမႈတြငပဓာနကခေသာစစဘကထပသးေခါငးေဆာငတ႔၏အခနးက႑မအေမြဆကခရ႐ခသည“မၾကစဖးလထအားေပးေထာကခမႈ”မာတျဖညးျဖညးႏငကနခမးသြားခသည။

(၁၉၈၈)ခႏစတြငဆ႐ယလစေခတေနာကပငးအစးရသညမတျခားနားေသာလမးေၾကာငးတစခကစတငစမးသပေလာကလမးခသည။တစစတတစပငးေျဖေလာမႈကာလတစခကအစျပခၿပးစကမႈထြနးကားေရးအားထတႀကးပမးမႈမားကအစပငးတြငပဂၢလကက႑သ႔လႊေျပာငးေပးခသည။သ႔ေသာ(၁၉၉၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးသ႔ေရာကခနတြငစကမႈလပငနးလပေဆာငခကမားအ႐နအဟနကဆငးသြားခရာဥးသနးေ႐ႊကႏငငေတာအစးရဥးေဆာငေသာသြငးကနအစားထးေရးလပငနးစဥကအားေပးျမႇငတငခသည။ထႀကးပမးအားထတမႈမာလညးလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေၾကာငအေရးယပတဆ႔မႈမား၊အာ႐ဘ႑ာေရးအၾကပအတညး၊လြမားေသာစမခန႔ခြမႈစနစႏငကာလ႐ညဆကလကျဖစတညေနေသာဆငးရႏြမးပါးမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးစသညတ႔ပါဝငေသာအေၾကာငးအခကမားစြာတ႔ေၾကာငေအာငျမငမႈမရ႐ခေပ။

သမၼတဥးသနးစနဥးေဆာငၿပးအရပသားအပခပေရးသ႔အသြငကးေျပာငးချခငးႏငအတစကမႈထြနးကားေရးခဥးကပလပေဆာငမႈပစသစတစရပကႀကးပမးအေကာငအထညေဖာခသည။ထစနစသစတြငႏငငေတာအစးရ၏အခနးက႑ကအလးစေလာခခၿပးေဒသတြငးစးပြားေရးစႀကၤမားထေအာငခတဆကသြားမညျပညတြငး“စးပြားေရးစႀကၤမား”ကအားေပးျမႇငတငေပးႏငေသာပါရာဒငးတစခက

လကနာကငၾကေဆာင႐ြကခသည။မဟာမေခါငေဒသတြငးအေျခခအေဆာကအအဆငရာတးခတညေဆာကမႈမားကထစးပြားေရးစႀကၤမားကဥးတညရည႐ြယသည။စးပြားေရးစႀကၤမား၏အဓကအစတအပငးမားမာအထးစးပြားေရးဇနမားျဖစ၏။

စးပြားေရးစႀကၤမား၏အဓကအစတအပငးမာကမၸဏမားအေနျဖင၎တ႔၏ေယဘယအျမတေငြပမာဏကဆကလကထနးသမးႏငရနႏငျမႇငတငႏငရနအတြကစကမႈလပငနးစဥအခအပငးကေ႐ႊေျပာငးေနရာခႏငမည(သ႔မဟတ)၎တ႔ႏငငအတြကလထကနးမာေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငကအႏရာယေပးႏငေသာလပငနးစဥမားကေရႊ႕ေျပာငးေနရာခႏငမညအထးစးပြားေရးဇနမားကဆလေပသည။ျမနမာႏငငအားအေ႐ေတာငအာ႐ကနထတလပေရးကြနရကမားအတြငးသ႔ေပါငးစပထညသြငးေရးႏငထမတစဆငျမနမာႏငင၏ကလၾကြယဝေရးဆသ႔ဥးတညေသာစးပြားေရးစႀကၤမားခဥးကပလပေဆာငပစနစ(Economiccorridorsapproach)ကဂပနႏငငကအဓကအားေပးေထာကပေနခခနတြင(CSO)တ႔ကထပါရာဒငးကပမအႏတသေဘာေဆာငေသာ႐ေထာငမားမၾကညျမငခၾကသည။စႀကၤမားႏင(SEZ)တ႔သညစးပြားေရးတးတကမႈတန႔သညကာလႏငကမၻာလးဆငရာေငြေၾကးအရငးအႏးမားကေရရညပြားမားထတလပႏငေရး(CapitalReproduction)အတြကအေ႐႔ေတာငအာ႐၏ေပါမားေသာသဘာဝသယဇာတမား၊ေဈးေပါေသာလပသားတ႔ထမတနဖးအျမတထတရယျခငး(Valueextraction)လပငနးစဥတစရပ၏အစတအပငးတစချဖစသညဟသတမတ႐ျမငၾကသည။

ထ႔အျပငအေလးဂ႐ျပစရာအခကတစခကမာ(GMS)ပါရာဒငး၏ဆးကးအမားစကသဘာဝသယဇာတအမားစတညရေနေသာတငးျပည၏နယစပေဒသမားတြငေနထငသတငးရငးသားျပညသတ႔ကရငဆငခစားေနခရျခငးပငျဖစ၏။

“ျပညသတ႔၏လကလြတဆး႐ႈးရမႈမားျဖငဥစၥာရငးျမစစမလာျခငး(accumulationbydispossession)”လပငနးစဥသညရနကနၿမအနးတြငဂပနႀကးစးေသာသလဝါ(SEZ)ႏငေတာငပငးတနသၤာရေဒသတြငထငးေငြေၾကးအရငးအႏးမားအတြကအဓကအကး႐ေစမညထားဝယ(SEZ)တညေဆာကျခငးကကယစားျပထငဟပေနသည။သလဝါတြငေဒသခမား၏ကန႔ကြကဆန႔ကငမႈမားၿပကြသြားခရေသာလညးထားဝယတြငမစမကနး၏ဆးကးမားကခစားေနခရေသာေဒသခမားႏင(CSO)မားပါဝငသညအားေကာငးခငမာေသာကြနရကတစခကစမကနးကလးဝရပတန႔သြားေစျခငးမ႐လငပငေႏာငေႏးသြားေစခသည။တ႐တေကာေထာကေနာကခေကာကျဖ(SEZ)သညစမကနးလပငနးမားႀကးႀကးမားမားလပေဆာငႏငျခငးမ႐ေသးမမာပငေဒသခမားအတြကျပနလညေနရာခထားေရးကစၥရပမားျဖငအခကၾကေနခရသည။

Page 47: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

45အယအျမငေထာငေခာက

ျမနမာႏငငအားေတာငအာ႐၊အေ႐ေတာငအာ႐ႏငတ႐တႏငငတ႔၏ခမးသာၾကြယဝေသာလမးဆအျဖစဖနတးေပးမညမဟာဗဟာႏငပတသကေသာဂဏတငေရးသားေျပာဆမႈမားႏငဆန႔ကငစြာပငလကရလားရာျဖစသညပ႔ကနဥးတညေသာ၊အျမတထတရယရနသာျဖစေသာအဆပါစကမႈလပငနးပါရာဒငးသညျမနမာႏငငအတြကထြကေပါကမလမးပတတစခသာျဖစေပေတာသည။

ေကာကမးေသြးေလာ၊ေရအားေလာသ႔မဟတျပနလညျပညျဖးျမစြမးအငေလာ(ျမနမာစြမးအငအနာဂတအေရးကျငငးချခငး)လြနခေသာႏစကာလအနညးငယအတြငးျမနမာႏငငအေနျဖင၎၏ႏငငေရးစနစကတျဖညးျဖညးေျဖေလာလာခခနတြငရငးႏးျမႇပႏသမားသညႏငငတြငးလကဥးအေျခခမႈရရႏငရနအတြကအလအယကဝငေရာကလာခၾကသည။ထ႔အျပငႏငငတကာေအဂငစမား၊အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားႏင(NGO)မားသညလညး၎တ႔၏ဝနေဆာငမႈမားကကမးလမးေပးအပရနအတြကတးေဝ႔ကာဝငေရာကလာခၾကေလသည။ျမနမာႏငငသညအျမနႏႈနးျဖငမဟတလငပငေငြေၾကးအကးအျမတမားစြာေပးစြမးႏငမညေနာကဆးနယျခားျဖစေနခသည။ထ႔အျပင(၁၉)ရာစမခရစယာနသာသနာျပမားႏငလမႈအကးျပလပငနးတ႔၏ပစအတငးအာရေဒသအားကယတငေပးရမညဝဉာဥမားႏငေဆးေၾကာသန႔စငေပးရမည႐ငးစငးေသာစတႏလးမားျဖငျပညႏကေနသညေနရာေဒသဟသတမတ႐ျမငခၾကသညအတငးေကာငးမႈကသလျပရမညေနာကဆးနယျခားလညးျဖစေလသည။

စြမးအင(သ႔မဟတ)လပစစစြမးအားက႑မာယဥၿပငရမညနယပယတစရပျဖစၿပးယငးအခကကမညသကမဟနေဆာငဖးကြယထားချခငးမ႐ေပ။အဓကဇတေကာင(၃)ဥးကအစးရကသတ႔ပမလလားေသာစြမးအငဖြ႔ၿဖးေရးလမးေၾကာငးေပၚသ႔တြနးပ႔ႏငရနအတြကအစးရကေလာဘလပေနၾကသည။၎တ႔မာ(JICA)၊(ADB)ႏင(WorldBank)တ႔ပငျဖစ၏။ထအဖြ႔အစညး(၃)ခတြငမတျခားနားေသာအေလးေပးအာ႐စကမႈမား(ကမၻာဘဏႏင(JICA)တ႔တြငလးဝဆန႔ကငဘကျဖစေနသညအေလးေပးမႈမား႐ေနခသည)႐ေနခေသာလညးယငးတ႔ကတညေသာထငျမငယဆခကမားကေမာငးႏငေနခေပသည။ပထမဆးေနရာတြင႐သညထငျမငယဆခကမာစးပြားေရးအလငအျမနဖြ႔ၿဖးႀကးထြားရနလအပသညဟေသာထငျမငယဆခကပငျဖစ၏။ထအခကက(ADB)၏အားေပးကညေထာကပမႈျဖငေရးဆြခၿပးစးပြားေရးအၾကေပးမားကတညတညြတတညးတငျပလာခသညျမနမာႏငငစြမးအငပငမအစအစဥ(MyanmarEnergyMas-terPlan)တြငယၾကညခကအျပညျဖငေဖာျပထားခသည။

“ စးပြားေရးအေဆာကအအ၏အဓကက႑ရပတငးတြငစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈမားအ႐နအဟနျမငတကလာမညဟအာ႐ဖြၿဖးတးတကေရးဘဏ(ADB)ကေမာမနးထားသည။ႏစစဥစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏနး(၄.၈)ရာခငႏႈနးမ(၉.၅)ရာခငႏႈနး႐မညဟခန႔မနးထားၿပးျဖစႏငေခအမားဆးေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏနးမာ(၇.၁)ရာခငႏႈနးျဖစသည။အကယ၍အဆပါျဖစႏငေခ

Page 48: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

46 အယအျမငေထာငေခာက

အ႐ဆးေသာဖြၿဖးတးတကမႈႏနးအတငးတးတကမႈရ႐ခသညဆပါကျမနမာႏငငသညအာ႐မဖြ႔ၿဖးဆႏငငအမားစ၏စးပြားေရးဆငရာစြမးေဆာငမႈထကသာလြနသြားခမညျဖစသည(ျခြငးခကအေနျဖငစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏနး(၉.၅)ရာခငႏႈနးက(၁၅)ႏစၾကာေအာငမတတမးတငထားႏငခသညတ႐တျပညသ႔သမၼတႏငငမပါဝငေပ)။129

အလငအျမနဖြ႔ၿဖးတးတကရနလအပသညဟေသာအဆပါထငျမငယဆခကႏငအလငအျမနဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအားေပးျမႇငတငျခငးေအာကတြငေဖာျပပါအေရးကစၥမားကစြမးအငက႑၏အေရးႀကးကစၥရပမားအျဖစေ႐ြးခယသတမတခသည။

“ ႏငငသည(၁၀၀)ရာခငႏႈနးမးလငးေရးဆသ႔ဥးတညေလာကလမးရမည။

အလြနေဝးလေခါငသေသာေနရာေဒသမားမအပႏငငတစခလးကပငမဓာတအားလငးႏငခတဆကျခငးမတစဆငမးလငးေရးကေဖာေဆာငမညျဖစသည။

လပစစဓာတကအမးမးေသာနညးလမးမားျဖငထတလပသြားမညျဖစသည။သ႔ေသာႏငငသညေရအား၊သဘာဝဓာတေငြ႔၊ေရန(သ႔မဟတ)ေကာကမးေသြးကသ႔ေသာလပစစဓာတထတလပေရးသမာ႐းကရငးျမစမားကပငအဓကမခအားထားရေပမည။

ဆလာ၊ေလအား၊အေသးစားေရအားႏငဇဝေလာငစာကသ႔ေသာျပတေတာကမႈျပနာနညးပါးေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငရငးျမစမားသညနညးပညာႏငကနကစရတအေၾကာငးတရားမားေၾကာငကာလတႏငကာလလတတစခအတြကအဓကမကေသာအခနးက႑တစရပမပါဝငလမမညျဖစ၏။

ထပါရာဒငးမာမစမးလေသာပါရာဒငးတစချဖစၿပးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေနာကကကနရစျခငးကေကာလႊားေရးနညးလမး(catch-updevelopment)တစချဖစသည။ဖြၿဖးတးတကမႈရ႐ရနသာအေလးေပးအာ႐စကၿပးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအရညအေသြးကသာမကခြေဝေရးကစၥရပမားကပါအေရးပါမႈနညးပါးေသာကစၥရပမားအျဖစခနရစထားသညပါရာဒငးတစချဖစေလသည။အစားအစာဖလေရး၊တနးတညမမႈကငးမျခငးကကငတြယေျဖ႐ငးေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာထခကပကစးမႈမားကအနညးဆးအဆငထေလာခေရးတ႔ကေလးစားသမႈျပသခမညမာသသယျဖစစရာမ႐ေသာလညးအရငးခတြနးအားမာသမာ႐းကျဖစေသာလငျမနသညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပငျဖစေလသည။

ေကာကမးေသြးအမားအျပားသးစြေရးလမးေၾကာငးအတြကဂပနတ႔၏တြနးအားမား(ADB)ကဂပနႏငငကအဓကထနးခပထားၿပးျမနမာႏငင၏ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလမးေၾကာငးႏငပတသက၍(ADB)ႏင(JICA)တ႔တြငဘသေဘာထားအျမင႐သည။(JICA)သညစတငတညေထာငဖြ႔စညးခသည(၁၉၅၄)ခႏစကတညးကပငျမနမာႏငငတြငးမ၎၏ပါဝငျဖစတညမႈကထနးသမးထားခသည။အငအားသးဖႏပေသာစစအစးရကအပခပေနခ၍အျခားဖြၿဖးၿပးႏငငမားကကညေထာကပမႈမားရပဆငးလကသညအခနကာလမားမာပင(JICA)သညျမနမာႏငငအတြကကညေထာကပမႈမားဆကလကေပးအပေနခသည။(၂၀၁၃)ခႏစတြငဝနႀကးခပ႐ငဇအာေဘးအစးရသညျမနမာႏငငမ(JICA)ကေပးဆပရနကန႐ေသာေၾကြးၿမေဒၚလာငါးဘလယအနကအစတအပငးတစရပကေလာေပးလကသည။

သမၼတဥးသနးစန၏အရပသားတစပငး(သ႔ေသာစစတပထနးခပေသာ)အစးရအေပၚတကအစးရ၏သတမနေရးရာလႊမးမးေရးလပေဆာငခက(assertivediplomacy)၏အစတအပငးတစရပအျဖစေလာေပးချခငးျဖစသည။႐ငဇအာေဘးအစးရသညေဒၚလာသနး(၇၀၀)ခန႔႐ေသာေခးေငြသစမားႏငေနာကထပေထာကပေငြေဒၚလာသနး(၂၅၀)တ႔ကေပးအပသြားရနလညးေၾကညာခရာဂပနႏငငသညျမနမာႏငငအတြကအႀကးမားဆးေသာအလ႐ငႏငငျဖစလာခသည။ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ(NLD)ကေ႐ြးေကာကပြတြငအႏငရခၿပးခန(၂၀၁၆)ခႏစဇြနလတြငအာေဘးအစးရသညအလြနႀကးမားေသာေဒၚလာ(၇.၇)ဘလယတနဖး႐သညေခးေငြႏငေထာကပေၾကးအစအစဥတစရပကခြငျပေပးအပခသည။ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကပပးကညမႈႏငပတသကသညသမာ႐းကအစအစဥမားအျပငဂပနႏငင၏ႀကးမားေသာပပးကညမႈတြနးအားတြငပထဝႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားတစရပ႐သည။တ႐တႏငင၏လႊမးမးမကေလာခေရးပငျဖစ၏။(၂၀၁၂)ခႏစတြင(JICA’s)ျမနမာ႐း၏အႀကးအကသညထအခနကသမၼတတာဝနထမးေဆာငေနေသာအဘားမား၏ျမနမာျပညခရးစဥအေပၚမတခကျပေျပာၾကားဟနျဖငအဆပါရညမနးခကကသြယဝကဝနခခသည။

“ အေမရကနျပညေထာငစ၏ပတဆ႔အေရးယမႈမားၾကားတြငျမနမာႏငငတြငးတ႐တႏငင၏ပါဝငျဖစတညမႈက(၁၉၈၈)ခႏစကစတငၿပးပမအားေကာငးလာခရာတ႐တ-ျမနမာဆကဆေရး(အထးသျဖငစးပြားေရးႏငလျခေရးဆငရာအေရးကစၥမားတြင)တြငဟနခကမမႈကငးမေနသညဟေသာျပငးထနအားေကာငးေသာထငျမငခစားခကတစရပကဖနတးေပးခသည။ျမနမာႏငငမလအမားတ႔ကတ႐တႏငငထတကနမား၏အရညအေသြးႏငပတသက၍“တ႐တစက၊တစရကစတ”ဟေသာစကားစျဖငအ႐ႊနးေဖာကေျပာဆေနၾကခနတြငသဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးျခငးႏငအႀကးစားဖြ႔ၿဖး

Page 49: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

47အယအျမငေထာငေခာက

တးတကေရးစမကနးမား(ေရအားလပစစစက႐မား၊သတတးေဖာေရးလပငနးမား၊သဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငးစသည)ေၾကာငျပညသမားအားေ႐ႊ႔ေျပာငးေနရာချခငးကသ႔ေသာျပနာမားကပမတးပြားလာခသည။သမၼတဥးသနးစနက“ကြနေတာတ႔ဒကၡေရာကေနခခနမာတ႐တႏငငကကြနေတာတ႔ကကညဖ႔႐ေနခတယ”ဟေျပာဆခသည။သ႔ေသာတျဖညးျဖညးပမလႊမးမးပါဝငလာခေသာတ႐တႏငငႏငပတသက၍အမားျပညသတ႔ၾကားတြငစတပကဝမးနညးမႈခစားခကမားကအမနပငႀကးထြားလာခသည။130

(JICA)၏အေထာကအပအမားစမာအေျခခအေဆာကအအမားႏငမးလငးေရးတ႔အတြကေထာကပေၾကးမားႏငေခးေငြမားျဖစသည။(၂၀၁၇)ခႏစမတလသ႔ေရာကခန၌လပစစက႑လပငနး၏အဆငမားအားလး(လပစစဓာတအားထတလပေရး၊သြယတနးပ႔ေဆာငေရးႏငခြေဝျဖန႔ျဖးေရး)တြငအေကာငအထညေဖာေနဆျဖစေသာ(JICA)၏စမကနးေပါငး(၁၂)ခ႐၏။သ႔ေသာအဆပါစမကနးမားထကမားစြာပမအေရးႀကးသညမာျမနမာႏငင၏အနာဂတစြမးအငလမးေၾကာငးအေပၚအၾကေပးတစဥးအေနႏင(JICA)၏လႊမးမးျဖစတညမႈပင။(JICA)သညေကာကမးေသြးသးလပစစစက႐မားမလပစစဓာတအားထတလပရယသးစြမႈက(၂၀၁၅)ခႏစတြင(၂)ရာခငႏႈနး႐ရာမ(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၃၃)ရာခငႏႈနးထေအာငျမႇငတငေပးမညစြမးအငအေရာအေႏာ(Energymix)မဟာဗဟာတစရပအတြကတြနးအားေပးေနခသည။131(ADB)တြငဂပနႏငငကလႊမးမးႀကးစးေသာအခနးက႑မပါဝငေနသညကထညသြငးစဥးစားလင(ADB)ကေငြေၾကးပပးကညေသာစြမးအငပငမအစအစဥ(EnergyMasterPlan)မာလညး(JICA)၏လမးေၾကာငးအတငးပငေ႐ြ႔လားေနသညမာအအားသငဖြယမဟတပါေခ။သ႔ေသာ(ADB)၏ေမာမနးခကမား၌ႏငငအတြကအတညျပေထာကခထားေသာစြမးအငအေရာအေႏာ(Energymix)တြငေကာကမးေသြးမထတလပေသာလပစစဓာတအား၏ပါဝငမႈရာခငႏနးမာ(၂၀၁၅)ခႏစတြင(၁.၅)ရာခငႏႈနးမ(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၂၀.၄)ရာခငႏနးထ႐လာမည132ဟဆထားရာ(JICA)ေလာကေတာျပငးထနျခငးမ႐ဟဆရေပမည။(JICA)ႏင(ADB)တ႔၏ေမာမနးခကမားတြငေရအားလပစစ၏အခနးက႑က(၂၀၃၀)ခႏစေရာကခန၌သသသာသာေလာကသြားၿပး(JICA)၏ေမာမနးခကတြငမပမျပငးျပငးထနထနေလာကသြားသည)ေရအားမဟတေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမား၏အခနးက႑မာမဆစေလာကသာျဖစသည။ကနးမာေရး႐ေထာငကေသာလညးေကာငးရာသဥတအေပၚအကးသကေရာကမႈ႐ေထာငကေသာလညးေကာငးစြမးအငထတလပေရးအတြကညစညမးေသာရငးျမစတစရပအျဖစထင႐ားေကာၾကားသညေကာကမးေသြး၏ဂဏသတငးကထညသြငးစဥးစားလငေကာကမးေသြးစြမးအငကအားေပးျမႇငတငျခငးကအျငငးပြားဖြယကစၥရပျဖစေနခေၾကာငးကမသကးကြျပကာ

ေ႐႕ဆကေလာကလမးျခငးပငျဖစေလသည။

ေကာကမးေသြးသညအေၾကာငးရငး(၄)ခကေၾကာငျမနမာကသ႔ေသာအလငအျမနဖြ႔ၿဖးေနသညႏငငတစခအတြကအေကာငးဆးေ႐ြးခယမႈျဖစသညဟဂပနဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏငစြမးအငပညာ႐ငမားကေျပာၾကားၾကသည။

ပထမဆးအေနျဖငျမနမာႏငင၏လပစစအေရးေပၚလအပခကကထညသြငးစဥးစားလငေကာကမးေသြးစက႐မားတညေဆာကမႈသညေရအားလပစစစက႐မားႏငစာလငပမလငျမနသည(ေကာကမးေသြးစက႐အတြကပမးမ(၃)ႏစၾကာမညျဖစၿပးေရအားလပစစစက႐အတြက(၅)ႏစၾကာမည)။133

ဒတယအေနျဖငစြမးေဆာငႏငမႈ၊ကနကစရတႏငနညးပညာ႐ႈေထာငမၾကညလငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငျဖငအေျခခလပစစလအပခက(Baseload)(သ႔မဟတ)အနမဆးလအပခကကကာလတစခအတြငးျဖညဆညးေပးရနမျဖစႏငေသးေပ။

တတယအခကအေနျဖငေကာကမးေသြးသညအျခားစြမးအငရငးျမစမားႏငႏငးစာလငေဈးအခဆးျဖစသည။134

တဂစေကာကမးေသြးစက႐ေရ႔ျဖတေနေသာႏြားလညးတစစးဤစကရသညေဒသခမား၏အသကေမြး၀မးေၾကာငးႏင

ကနးမာေရးကအလြနထခကေစပါသည။(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 50: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

48 အယအျမငေထာငေခာက

စတတအခကအေနျဖငဂပနႏငငသညဆာလဖာဒငေအာကဆဒႏငႏကထရပေအာကဆဒဓာတေငြ႔ထတလႊတမႈမားေၾကာငျပညသ႔ကနးမာေရးအေပၚကေရာကလာႏငေသာျပနာမားကေအာငျမငစြာကငတြယေျဖ႐ငးလာခသည။ကာဘြနဒငေအာကဆဒထတလႊတမႈမားကျပနာတစရပအျဖစဆကလက႐ေနေသာလညးတစကမၻာလးဆငရာ(CO2)ထတလႊတမႈတြငအခးအစားအရမဆစေလာကသာပါဝငသညျမနမာကသ႔ေသာႏငငတစခအတြကယငးသညစးရမပပနစရာျပနာတစခမျဖစသငေပ။

ေကာကမးေသြးစြမးအငကဆန႔ကငေသာအဆျပခကမားအထကေဖာျပပါအဆျပခက(၄)ခကလးကအျပငးအထနေဆြးေႏြးျငငးခေနခၾက၏။လပစစစြမးအားအလငအျမနထတယသးစြႏငေရးျပနာႏငပတသက၍WorldWild-lifeFund(WWF)–Spectrumေပါငးစပေလလာမႈက“ဆလာ(PV)ႏငေလအားစမကနးမားကလအနညးငယအတြငးေဆာကလပႏငၿပး႐ပၾကြငးေလာငစာ၊အႏျမစြမးအငႏငေရအားလပစစစမကနးမားမာႏစကာလမားစြာၾကာျမငႏငသည”135ဟမနမနကနကနတငျပထားသည။အေျခခလပစစလအပခက(Baseload)ျပနာႏငပတသက၍လညးအထကပါ(WWF)ေလလာမႈကပင“အကယ၍ဗဟမခပကငမႈမရသညလပစစဓာတအားစနစကကငသးမညဆပါကဆလာ၊ေလအား၊ဇဝေလာငစာႏငအျခားေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငပစမားကအေျခခကာတညေဆာကထားေသာလပစစဓာတအားစနစသညျမနမာႏငင၏စြမးအငလအပခက(အားလးမဟတလငပင)အမားစကတျဖညးျဖညးျဖညဆညးေပးႏငမညျဖစသည”136ဟယၾကညခက႐႐တငျပထားသည။

ေကာကမးေသြးကအားေပးျမႇငတငရျခငးအတြက(JICA)၏အဓကအေၾကာငးျပခကတစရပျဖစေသာကနကစရတျပနာႏငပတသက၍နညးပညာစးပြားေရး(Economicsoftechnology)သညအစဥအျမေျပာငးလေနသညဟမနမနကနကနေထာကျပထားခ၏။ေလလာဆနးစစသတစဥးကေထာကျပခသကသ႔ပငဆလာႏငေလအားစြမးအငအတြကကနကစရတသည(၂၀၀၉)ခႏစမ(၂၀၁၆)ခႏစအတြငး(၈၀)ရာခငႏႈနးေကာႏင(၆၀)ရာခငႏႈနးေကာအထအသးသးကဆငးသြားခရာႏစစဥပမးမ(၁၁)ရာခငႏႈနးခန႔ကဆငးသြားချခငးျဖစသည။137ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငကအသးမျပႏငခငၾကားကာလတြင“ပမျမငမားေသာလပစစထတလပေရးကနကစရတမားႏငသဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးကနကစရတမားေၾကာငေကာကမးေသြးမရယေသာလပစစအတြကကနကစရတမာႏစစဥပမးမ(၅)ရာခငႏႈနးခနျမငတကလာမညျဖစ၏။ဤလမးေၾကာငးအတငးဆကသြားေနပါက(၂၀၂၀)ခႏစသ႔ေရာကခနတြင

ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအင၏ေဈးႏနးကေကာကမးေသြးစြမးအငေဈးႏနးကအသာစးရအႏငယသြားမညျဖစသည။”138

သ႔ေသာယခလက႐ႏငးရကနကစရတမားအရပငလင“သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြး(Cleancoal)”သ႔မဟတ“USCေကာကမးေသြး(Ultra-supercrit-icalcoal)”နညးပညာကအသးျပလာချခငးႏငအတေကာကမးေသြး၏အားသာခကကဆး႐းသြားခရၿပးျဖစ၏။ဂပနႏငငကျမနမာႏငငႏငအျခားႏငငမားအေပၚတြနးအားေပးေနခသညမာအဆပါနညးပညာျဖငေကာကမးေသြးမလပစစဓာတအားထတလပေရးပငျဖစသည။ၾသစေတးလႏငင၏(Cleancoal)အသးျပမႈအတြကကနကစရတမားခန႔မနးတြကခကခသည(BloombergNewsEnergyFinance)သေတသနအဖြ႔အစညးကအဆငအျမငဆးသန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးနညးပညာျဖစသည(USC)ေကာကမးေသြးစြမးအငမလပစစထတလပမႈကနကစရတ(ကာဘြနကနကစရတမားႏငဘ႑ာေရးႏငေဆာကလပေရးဆငရာဆး႐းႏငေျခမားအပါအဝင)ကလပစစဓာတအားတစမဂၢါဝပနာရလင(AU$၁၃၄-$၂၀၃)အျဖစသတမတေဖာျပထားသည။ႏငးယဥေဖာျပထားခကအရေလအားလပစစစက႐သစမလပစစဓာတထတလပမႈကနကစရတမာတစမဂၢါဝပနာရလင(AU$၆၁-$၁၁၈)႐ၿပးဆလာစက႐သစမဆလင(AU$၇၄-$၉၀)ကနကမညျဖစသည။တစေထာငမဂၢါဝပသန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစက႐တစခအတြကေငြေၾကးရငးႏးျမႇပႏမႈမာအေမရကနေဒၚလာ(၃.၅၉)ဘလယထ႐သြားမညျဖစသည။139ၾသစေတးလႏငငမစက႐တစခအတြကခန႔မနးတြကခကခသညအဆပါကနကစရတကေတာငအာဖရကႏငငမထကသ႔ေသာစက႐တစခ၏ေဒၚလာ(၃.၉)ဘလယကနကစရတကေကာျဖတသြားခသည။စက႐တစခအတြကအသးျပခသညထမမားျပားေသာေငြေၾကးပမာဏကျမနမာကသ႔ေသာဆငးရသညဖြၿဖးဆႏငငတစခအတြကမာကားအလြနတစရာႀကးမားေသာအသးစရတတစချဖစေနေပသည။အမနမာၾသစေတးလကသ႔ေသာခမးသာသညႏငငတစခအတြကပငလငထကနကစရတမာေသးငယသညဟမဆသာပါေၾကာငးအရညအေသြးအေကာငးဆးေသာ“သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြး”စက႐မားထတလပသ(MitsubishiHitachiPow-erSystems)၏ကမၻာလးဆငရာမဟာဗဟာေျမာကစမခကေရးဆြေရးအႀကးအကျဖစသအာကဟကကာဇႏကဝနခေျပာၾကားခသည။ၾသစေတးလကသ႔ေသာခမးသာေသာႏငငတစခသညဂပနအစးရထမပ႔ကနဆငရာဘ႑ာေရးအေထာကအပ(Exportfi-nance)ကရေကာငးရႏငသညဟေသာအာကဟကကာဇႏေျပာၾကားခသညအရညအခငးကန႔သတခကကသန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအငသညျမနမာကသ႔ဆငးရသညႏငငတစခအတြကသငေတာမႈမ႐ေၾကာငးထင႐ားေပၚလြငေစသည။140

Page 51: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

49အယအျမငေထာငေခာက

ေကာကမးေသြးစြမးအငအတြက(JICA)၏တြနးအားေပးမႈတြငႀကးမားေသာအတားအဆးတစရပမာကမၻာဘဏအပစျဖစ၏။ရာသဥတေျပာငးလမႈဆန႔ကငေရးေခါငးေဆာငတစဥးဟေသာပရပကတညေဆာကရနႀကးပမးအားထတေနသညကမၻာဘဏသညေကာကမးေသြးစြမးအငက(သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအငကပင)အားေပးေထာကခေနသညအျဖစမးေရာက႐သြား၍မျဖစပါေခ။ကမၻာဘဏသည၎၏ဆန႔ကငေရးရပတညခကကသဘာဝပတဝနးကငဆငရာအေၾကာငးရငးအေပၚတြငသာမကကနကစရတဆငရာအေၾကာငးအရာမားအေပၚတြငပါအေျခခခသည။VikramKumar(ကမၻာဘဏ၏ပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏမႈလကတတစချဖစေသာInternationalFinanceCorpo-ration(IFC)(ရနကန)၏ျမနမာႏငငဆငရာမနေနဂာ)က႐ငးလငးေျပာဆခသကသ႔ပင“ေကာကမးေသြးစြမးအငကေဈးခတယလ႔သတ႔ေျပာတယ။ဒါေပမယကြနေတာတ႔ကမဂၢါဝပ(၁၀၀၀)ေလာကထတမယစက႐တစခမာအႀကးအကယရငးႏးျမႇပႏတအေၾကာငးကေျပာေနတာေလ။ဒါမမဟတရငလညးအနညးဆး(၆၀၀)မဂၢါဝပေလာကထတေပးမယစက႐ေပါ။တကယလ႔ေကာကမးေသြးတငသြငးလာမယဆပကမးလမး၊ကမးေျခကေနသယယပ႔ေဆာငေပးမယလမးပနးဆကသြယေရးလမး...လအပတေနရာ၊အေဆာကအဥး၊ပစၥညးပစၥယေတြအားလးကထညသြငးတြကခကမယဆရင...ေကာကမးေသြးစြမးအငကေဈးခခငမခလမမယလ႔ကြနေတာေျပာတယဗာ။”ထ႔အျပငသန႔စငေသာေကာကမးေသြးစြမးအငစက႐တစခ၏အလြနတစရာႀကးမားေသာထတလပႏငစြမးေၾကာငသက“ေကာကမးေသြးလပစစဓာတအားထတလပေရးစက႐တစခကခလတစဖြငလကၿပဆတာန႔ျပနၿပးပတဖ႔ခကခတယ။ပလလပစစကခငဗားထငးႏငငဒါမမဟတတ႐တႏငငကတငပ႔ရႏငတယ။ဒါေၾကာငခငဗားဟာနညးပညာ႐ေထာငအရဆရငျမနမာႏငငကညစညမးေစ႐သကသကမဟတေတာဘပလလပစစဓာတအားန႔ပတသကတျပနာမးစကဖနတးေနတာလညးျဖစတယ”ဟဆကလကျဖညစြကေျပာၾကားခသည။သက“တကယဆရငအခအခနမာပလလပစစ႐ေနတတ႐တႏငငကေနလပစစတငသြငးတာကေကာကမးေသြး-လပစစစနစတစခတညေဆာကတာထကပၿပးေဈးသကသာလမမယ”141ဟေကာကခကခခသည။

ကနကစရတျပမဥးေကြးတြငအလငအျမနထးစကေလာဆငးေနၿပးတစေန႔တစျခားပမအဆငျမငလာေသာၿပငဘကနညးပညာမား၏ေနာကေကာကခေကာျဖတျခငးကခရႏငသညနညးပညာတစခကကနကစရတနညးနညးႏငထေရာကမႈ႐ျခငးဟေသာအေၾကာငးျပခကျဖငေ႐ြးခယချခငး၏အနာဂတအကးသကေရာကမႈမားကေလလာမႈတစရပကအထငအ႐ားေဖာျပထားသည။

“ ယငးမာကနထတရငးျမစမား(assets)က(ဒဇယ၊ေရအား၊သဘာဝဓာတေငြ(သ႔မဟတ)ေကာကမးေသြးသးလပစစစက႐)ေလာငပတမေနသညအႏရာယဆသ႔ဥးတညေနသည။အရငးျပနမရေသးမမာပငထကနထတရငးျမစ(assets)မားမာေဈးကြကထတြငတနဖးမရႏငေတာပါ။ဥေရာပ႐သဘာဝဓာတေငြ႔စြမးအငသးလပစစစက႐မားႏငေကာကမးေသြးစြမးအငသးလပစစစက႐မားစြာတ႔မာအဆပါအႏရာယကအတငးအတာတစခအထေတြ႔ၾကခစားေနရသည။စြမးအငက႑ကေကာကမးေသြးစြမးအငႏင/သ႔မဟတအႀကးစားေရအားစြမးအငေပၚတြငအေျခခကာအစအစဥေရးဆြခမတထားသညႏငငမားသညသတ႔၏လပစစေဈးကြကမားကအျခားႏငငမားႏငယဥလငပမေဈးႀကးလာၿပးယဥၿပငႏငစြမးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာဂဏသတငးတ႔ဘကမၾကညလငလညး႐းနမလာရသညကေတြ႔ျမငရမညျဖစသည။142

ျမနမာႏငငအတြကအသးျပႏငမညေကာကမးေသြးစြမးအငနညးပညာသညအမနတကယသန႔႐ငးသညဟေသာစတတေျမာကအဆကဆကလကေဆြးေႏြးတငျပသြားမည။ယငးသည(JICA)ကအဓကအသားေပးတငျပခေသာအခကလညးျဖစသည။(JICA)ကစနမနာအျဖစျပသခသညမာယကဟားမားၿမ႐အဆက(Isogo)ေကာကမးေသြးစြမးအငသးလပစစစက႐ျဖစသည။ထစက႐သညကမၻာေပၚတြငဆာဖာဒငေအာကဆဒထတလႊတမႈအနမဆး(တစကလဝပနာရလင၀.၀၁ဂရမ)ႏငႏကထရပေအာကဆဒထတလႊတမႈအနမဆး(၀.၀၅ဂရမ)143အဆငမားကရ႐ေအာငစြမးေဆာငႏငခၿပးျဖစသညဟဆၾက၏။ယငးသညေကာကမးေသြးစြမးအငသးစက႐မား၏ပမးမထတလႊတမႈအဆငမ(၉၀)ရာခငႏနးခန႔ကဆငးသြားေစချခငးပငျဖစသည။144

ကာဘြနဒငေအာကဆဒထတလႊတမႈမားႏငပတသက၍မအဆကစက႐၏စြမးေဆာငမႈမာယခငကအသးျပခေသာေကာကမးေသြးစြမးအငသးစက႐၏ကာဗြနဒငေအာကဆဒထတလႊတမႈအဆငက(၁၇)ရာခငႏႈနးသာေလာခႏငခရာသသာထင႐ားေသာတးတကမႈတစရပမဟတပါေခ။145သ႔ေသာယငးသညျမနမာႏငငအတြကအေရးပါအရာေရာကေသာအခကမဟတဟဆၾက၏။အဘယေၾကာငဆေသာျမနမာႏငငသညျပညသ႔ကနးမာေရးဆငရာအေၾကာငးတရားမားေၾကာငဆာဖာဒငေအာကဆဒႏငႏကထရပေအာကဆဒတ႔ႏငပတသကေသာစးရမပပနမႈမား႐ေနမညမာလးဝမနကနေသာလညးကာဘြနထတလႊတမႈမားကဂပနကသ႔ေသာအဆငျမငစကမႈႏငငမား၏တာဝနျဖစေသာေၾကာငပင။(JICA)ႏငနးစပေသာဖြၿဖးေရးပညာ႐ငတစဥးျဖစသပေရာဖကဆာတ႐ဟတကဒကကမၻာႀကးပေႏြးလာျခငး“ဟာငါတ႔ရ႕ျပနာ...ျမနမာႏငငရ႕ျပနာတစခမဟတဘး”146ဟအခငအမာေျပာၾကားခသည။ေကာကမးေသြးစြမးအငဆန႔ကငေရးဂပန(NGOs)မားကကမကထျပကာဂပနႏငငသ႔

Page 52: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

50 အယအျမငေထာငေခာက

ေခၚေဆာငလာခသညေတာငသလယသမားမားႏငေဒသခေခါငးေဆာငတ႔သညဆာလဖာဒငေအာကဆဒ/ႏကထရစေအာကဆဒညစညမးမႈ၏အကးသကေရာကမႈမားႏငကာဗြနထတလႊတမႈ၏အကးသကေရာကမႈမားတ႔ၾကားကြကြျပားျပားနားလညသျမငျခငး႐မ႐ကလညးသကသကၤာမကငးျဖစေနခသညအျပင(NGOs)မားကလညး႐ပေထြးမအားဖနတးခသညဟျပစတငေဝဖနခသည။147

(JICA)၏အဆျပခကႏင၎ကအားေပးေထာကခသတ႔မာအေျခခအားျဖင(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအတြငးကေျပာၾကားခေသာမေလး႐ားဝနႀကးခပမဟာမကမဟာသယာ၏အဆျပခက၏မကြတစရပျဖစသည။ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားအတြက၎တ႔၏သဘာဝပတဝနးကငညစညမးေရးခြတမးမာကနဆးသြားျခငးမ႐ေသးဘမားစြာကန႐ေနေသးသညျဖစရာထခြတမးကျပညမေအာငျဖညဆညးျခငးအားမညသကမတားျမစပတပငျခငးမ႐ေစရဟ၏။ကမၻာႀကးပေႏြးမႈကျမနမာႏငင၏ပါဝငအားေပးျမႇငတငမႈကအလြနပငေသးငယေနဆျဖစ၏။သ႔ျဖစရာျမနမာႏငငသညဖြၿဖးတးတကမႈပနးတငအတြကပမမားျပားေသာဖနလအမဓာတေငြ႔ပမာဏကထတလြတႏငမညခြတမးတစရပ႐ေနဆျဖစေလသည။

ယငးအဆႏငပတသက၍ျပနာ(၃)ခ႐၏။ပထမဆးတစခမာ(JICA)၏အဆျပခကအတငးေကာကမးေသြးကအႀကးမားဆးလပစစရငးျမစအျဖစသတမတကာေကာကမးေသြးစြမးအငကအေျခခေသာလပစစဓာတအားအေျခခအေဆာကအအတစခတညေဆာကျခငးကေကာကမးေသြးစြမးအငအေပၚႏငင၏မခအားထားမႈမားစြျမခငမာလာၿပးပမမားျပားေသာေကာကမးေသြးစြမးအငသးလပစစစက႐မားတညေဆာကမႈကအ႐နအဟနျမငတကလာေစႏငသည။ထမတစဆငႏငင၏ဖနလအမဓာတေငြ႔ထတလႊတမႈမာလငျမနစြာျဖငပငျပနလညေနာကဆတ၍မရေတာသညအေျခအေနအထျမငတကသြားမညျဖစေလသည။ဒတယတစခမာေကာကမးေသြးစြမးအငလမးေၾကာငးအတငးေလာကလမးျခငးကပါရၿမ၌သေဘာတညမႈရယႏငခသညသမငးဝင(၂၀၁၅)ခႏစရာသဥတဆငရာသေဘာတညခကအရဖနလအမဓာတေငြ႔ထတလႊတမႈမားေလာခရနဟေသာႏငငမားအားလး၏ကတကဝတမားကဆန႔ကငေနေပသည။တတယတစခမာျမနမာႏငငသညရာသဥတေျပာငးလျခငးေၾကာငထခကနစနာဆး႐းႏငေျခဒတယအမားဆးတငးျပညျဖစေၾကာငးသတမတဆးျဖတခၿပးျဖစရာ148ေကာကမးေသြးစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပကေလာကလမးရငးဖနလအမဓာတေငြ႔မားအမားအျပားထတလႊတျခငးကမမအတြကဆငးရဒကၡကမမကယတငပးေပါငးပါဝငေဆာငၾကဥးေပးေနသကသ႔ပငျဖစသည။

ေကာကမးေသြးစြမးအငအတြကတြနးအားေပးမႈသည(JICA)ပညာ႐ငမားအခငအမာေျပာၾကားေလ႐သကသ႔ျမနမာစြမးအငအနာဂတအတြကစးရမပပနမႈမေပၚထြကလာသညဆျခငးကအဓပၸာယကငးမေနၿပး

စးပြားေရးလပငနး၏အသားတငဝငေငြ(Corporatebottomline)အတြကစးရမပပနမႈမထြကေပၚလာျခငးသာျဖစ၏။ဂပနႏငငသညဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားသ႔ေကာကမးေသြးသးလပစစစက႐မားတငပ႔မႈတြငထပတနးမဥးေဆာငေနေသာႏငငတစချဖစသည။(၂၀၀၇)ခႏစမ(၂၀၁၅)ခႏစအတြငးစစေပါငးေဒၚလာ(၄၅)ဘလယထ႐ေသာေခးေငြမား၊ေထာကပေၾကးမားႏငအျခားေသာဘ႑ာေရးဆငရာအေထာကအပမားအနကေဒၚလာ(၂၂)ဘလယမာအဆပါစမကနးမားအတြငးသ႔စးဝငသြားခသည။“ဂပနသညပါရသေဘာတညခကစာခပတြငပါဝငလကမတေရးထးခၿပးသညတငေကာကမးေသြးစြမးအငကအ႐နအဟနျမႇငအားေပးေဖာေဆာငေနသညတစခတညးေသာ(G7)ႏငငတစချဖစသည”ဟဂပန(NGO)ကကကြနရကမႏငငတကာညႊနၾကားေရးမးျဖစသကမကဟရာတာ149ကေျပာၾကားခသည။အျခားစကမႈႏငငမားစြာတ႔ကပါရသေဘာတညခကပါကတကဝတမားကျဖညဆညးေဆာင႐ြကႏငရနအတြကျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငရငးျမစမားဖြၿဖးတးတကေရးဆသ႔ေ႐ြ႔လားေနခခနတြငဂပနႏငငကဆန႔ကငဘကအရပဆသ႔ေ႐ြ႕လားေနသည။၎၏အနမဆးလပစစလအပခက(Baseload)ကျဖညဆညးႏငရနအတြကလျခမႈကငးမၿပးေခတမမေတာသညႏကလးယားလပစစအေျခခအေဆာကအအမားေနရာတြင“သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအင”ျဖငတျဖညးျဖညးအစားထးေနခသည။

ဂပနႏငင၏ႏငငျခားတငပ႔ေရးအားထတႀကးပမးမႈမာေဖာျပပါျပညတြငးစြမးအငလမးေၾကာငးကပ၍တးျမႇငခ႕ထြငေစသည။ေကာကမးေသြးစြမးအငနညးပညာတြငႀကးႀကးမားမားရငးႏးျမႇပႏမႈကအကးအျမတမားစြာေပးစြမးႏငမညထပတးဝယလအားမားေပၚထြကလာေစရနတးျမႇငခ႕ထြငလကေသာလမးေၾကာငးတစချဖစေလသည။ျမနမာႏငငတြငးေကာကမးေသြးစြမးအငနညးပညာကအသးျပလပေဆာငရနတြနးအားေပးမႈကဂပနစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမား၏အကးစးပြားမားႏငဆကႏြယေနချခငး႐မ႐ေမးျမနးခရာတြင(IFC)၏ျမနမာႏငငဆငရာမနေနဂာျဖစသ(Kumar)က“႐တာေပါဗာ”ဟေျဖၾကားခသည။သ႔ေသာသက“ဒါကအကးစးပြားသကသကအတြကေတာမဟတပါဘး။ေရအားအေပၚမာမခအားထားေနတာကအလပမျဖစႏငဘးလ႔ဂပနေတြကအခငအမာယၾကညၾကတယေလ။ဒါကလညးသတ႔န႔ကမၻာဘဏအပစၾကားကအေျခခအကဆးကြျပားခကတစရပျဖစလာတာေပါ”ဟသတႀကးစြာထပမျဖညစြကေျပာဆခသည။150

ေနာကထပဆကစပေနေသာအေၾကာငးအရာတစရပလညး႐သည(အေစာပငးကသြယဝကေဖာျပခၿပးျဖစ၏)။ပထဝႏငငေရးပငျဖစေလသည။နညးပညာ႐ေထာငအရတ႐တႏငင၏ယဥၿပငႏငစြမးအားသာခကမာေရအားစြမးအငတြငတည႐ၿပးဂပနႏငငကေကာကမးေသြးစြမးအငတြငအားသာခက႐သည။ျမနမာႏငငက

Page 53: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

51အယအျမငေထာငေခာက

ေကာကမးေသြးစြမးအငကေ႐ြးခယအသးျပလာေအာငလပေဆာငႏငျခငးကဂပနႏငငအတြကျမနမာႏငငတြငးလႊမးမးျဖစတညေရးတကပြတြငအသာစးရေစမညျဖစသည။

အေလာအစားႀကးမားေသာအဆပါမဂၤလာပြ၏သတ႔သမးေလာငးျဖစသအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ(NLD)အစးရသညေကာကမးေသြးစြမးအငကအသးျပမညမျပမညေ႐ြးခယဆးျဖတရဥးမညျဖစ၏။ၾကားကာလအေတာအတြငး၌(JICA)သည(NLD)စးပြားေရးေကာမတဥက႒ဥးဟသာျမငႏငစမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကး႒ာန၊ညႊနၾကားေရးမးဥးေကာဝငးတ႔အပါအဝငျမနမာႏငငမအဆငျမငအရာ႐မားႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမဧညသညေတာမားကဖတေခၚဧညခကာေကာကမးေသြးစြမးအင၏အားသာခကမားကလကခယၾကညလာေအာငဆြေဆာငသမးသြငးခသည။အေရာငးျမႇငတငေရးအားထတႀကးပမးမႈကလညးခငမာအားေကာငးလ၏။ဥပမာကယတငအငဂငနယာတစဥးျဖစေသာဥးဟသာျမငကအဆကကသ႔အဆငျမင႐ပေထြးေသာေကာကမးေသြးစြမးအငသးစက႐တစခကကငတြယေမာငးႏငရနျမနမာအငဂငနယာမားတြငလေလာကေသာစြမးေဆာငရညမား႐မညဟယၾကညစတခမႈမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခရာေကာကမးေသြးစြမးအငကေ႐ြးခယအသးျပလာေအာင(NLD)အစးရအားတြနးအားေပးေရးလပေဆာငခကတြငပါဝငသညဂပနပညာ႐ငတစဥးက“ခငဗားရအငဂငနယာေတြကေလာမတြကပါန႔”151ဟျပနလညေျဖၾကားခသည။ေဖာျပပါအားထတႀကးပမးမႈကအရာထငခပါ၏။(JICA)ႏငအဆကစက႐သ႔သြားေရာကေလလာချခငးကထင႐ားေသာေကာကမးေသြးဆန႔ကငေရးလပ႐ားတကၾကြသတစဥး(၈၈မးဆကၿငမးခမးေရးႏငပြငလငးလမႈအဖြ႔အစညး၏အဖြ႔ဝငတစဥး)ကသန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအငအေပၚအမနအကနယၾကညသအျဖစေျပာငးလပစခေလသည။

ေရအားလပစစႏငေရအားစြမးအငႏငငေရးေကာကမးေသြးစြမးအငကအျငငးပြားမႈမားကျဖစေပၚေစခသကသေရအားလပစစကလညးအျငငးပြားမႈမားဆသဥးတညေစခသည။

(၂၀၁၄)ခႏစဇြနလသ႔ေရာကခနတြငတညေဆာကခၿပးေသာေရအားလပစစစက႐မားအားလး၏စစေပါငးထတလပႏငမႈပမာဏမာ(၃၀၀၅)မဂၢါဝပ႐သည။တစခခငးစက(၁၀)မဂၢါဝပေကာထတလပေပးႏငသညဆညေပါငး(၂၃)ခႏငအားလးစစေပါငး(၃၄)မဂၢါဝပ152ထတလပေပးႏငသညအေသးစားဆညအခ(၄၀)တ႔ပါဝငသည။ႏငငကထတလပေနခေသာလပစစဓာတအားပမာဏ၏(၅၉)ရာခငႏႈနးေကာမာေရအားျဖငထတလပေသာလပစစဓာတအားမားျဖစသည။153ေရအားလပစစသညျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငျဖစသည။သ႔ေသာကမေကာငးစြာႏငပငျမနမာႏငငႏငမေခါငေဒသတြငးမ

ေရအားစြမးအင၏မတတမးကအားရေကနပစရာမ႐ေပ။ယငးသညပငေကာကမးေသြးစြမးအငကအနညးဆးလပစစလအပခက(Baseload)အားအဓကျဖညဆညးေပးမညအရာအျဖစအားတကသေရာႀကဆေနချခငး၏အေၾကာငးရငးတစရပျဖစသည(ဂပနတ႔၏တြနးအားမားလညးပါဝငသညမာသသာေပၚလြငေနေပ၏)။

ေရအားလပစစ၏အႏရာယမားျမနမာစြမးအငပငမအစအစဥ(TheMyanmarEnergyMasterPlan)တြငေရအားလပစစေၾကာငျဖစေပၚႏငေသာအႏရာယမားႏငပတသက၍႐းသားပြငလငးစြာေဖာျပထားသည။ထအစအစဥတြငပါဝငေသာဆနးစစေလလာသးသပခကမားက႐ည႐ညလားလားကးကားေဖာျပထကသည။အေၾကာငးမာေ႐ြးခယစရာစြမးအငတစရပအေပၚေလလာဆနးစစမႈႏငပတသက၍ထမေလာက႐း႐းသားသားေဖာျပထားေသာအစးရ၏စာတမးတစေစာငဟ၍အလြန႐ားပါးေသာေၾကာငျဖစသည(သ႔ေသာထေလလာဆနးစစမႈအားပပးကညေထာကပခသည(ADB)ကေကာကမးေသြးစြမးအငမဟာဗဟာအတြကျပငးျပငးထနထနတြနးအားေပးေနေသာဂပနႏငငကလႊမးမးႀကးစးေနခသညကအမတရသငသည)။

“ ေရအားလပစစသညစးပြားေရး၊နညးပညာႏငေငြေရးေၾကးေရးဆငရာအကးအျမတမားစြာကေဆာငၾကဥးေပးႏငေသာလညးႀကးမားျပငးထနၿပးလမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာဆးကးမားကေပးစြမးႏငသည။အဆျပခေသာဆညမားစြာတ႔အတြကသေတသနျပေလလာမႈမားကငးမေနသည(သ႔မဟတ)နညးပါးေနခသညျဖစရာထစမကနးမား၏အကးသကေရာကမႈမားကတတကကေလလာဆနးစစႏငရနအလြနပငခကခေပသည။ပမခကခ႐ပေထြးေစသညေနာကထပအေၾကာငးရငးတစရပမာမညသညဆညမားကတညေဆာကမညဟေသာအေျဖ၊ယငးဆညမား၏တညေဆာကမႈပစမားႏငေဆာကလပမညအစဥတ႔ႏငပတသက၍ေသခာေရရာမႈကငးမေနသည။ႀကးမားေသာပငမလပစစစမကနးမားႏငပတသကသညအစအစဥမားစြာကစတငအေကာငအထညေဖာခခနတြငမတျခားနားေသာသဘာဝပတဝနးကငႏငလ႔အခြငအေရးအပစမားကေရအားလပစစစမကနးမား၏သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ၊လမႈေရးဆငရာႏငႏငငေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈမားအေပၚစးရမပပနမႈမားကတးျမႇငထတေဖာျပသလာခသည။

ဧရာဝတျမစဝမးေဒသအထကပငးတြငတညေဆာကရနစစဥေနသညေရကာတာတစခႏငပတသက၍(မညသတ႔အားေဆာကလပခြငေပးအပခသညကျပနလညအတညျပရဥးမည)သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအပစတစခကျပလပခသည

Page 54: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

52 အယအျမငေထာငေခာက

ကနဥး(EIA)ဆနးစစေလလာမႈတစရပတြငေရကာတာတညေဆာကျခငးေၾကာငဇဝမးကြစလငမႈ၊ေတာ႐ငးတရစၧာနမးစတမား၊ေရေအာကေဂဟစနစ၊တစပငတစႏငငါးဖမးလပငနး၊ဆနစပါးစကပးျခငးႏငေဒသခတ႔၏အသကေမြးေကာငးလပငနးမားတ႔အေပၚအကးသကေရာကမႈမားစြာ႐လာႏငေၾကာငးေဖာျပထားခသည။သလြငျမစေပၚတြငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရနစစဥထားသညေရအားလပစစစမကနးမားကေဂဟစနစဆငရာအေျခအေနမားအေပၚဆးဆး႐ြား႐ြားအကးသကေရာကႏငသညဟခန႔မနးရသည။နယေျမေဒသအမားအျပားတြငေရလႊမးမးမႈမားျဖစပြားေစျခငးႏငျမစဝကြနးေပၚေဒသအပါအဝငျမစေအာကပငးေဒသမားတြငေရစးေၾကာငးမားေျပာငးလလာၿပးဆားငနရညတးဝငမႈမားျဖစပြားေစျခငးတ႔ပါဝငသည။ႀကးမားေသာဆညတညေဆာကေရးအစအစဥတစရပကအနာဂတကာလႏနးအနညပ႔ခမႈကလညးထခကေစႏငသည။ထသ႔ျဖငႏနးေျမပ႔ခမႈႏငရာသအလကေရလႊမးမႈတ႔ကဆနစပါးစကပးေရးအတြကမခအားထားေနခသညလဥးေရထထပေသာျမစဝကြနးေပၚေဒသမားအေပၚျပငးျပငးထနထနအကးသကေရာကႏငေလသည။စြမးအငလျခေရးႏငအစားအစာလျခေရးဟေသာ႐ေထာငမားမၾကညလငျမစမားမာအလြနတစရာအေရးပါေသာအရငးအျမစတစရပျဖစသည။သ႔ေသာကဆးသညမာအဆပါလျခေရးပစ(၂)မးမာတစခႏငတစခအျပနအလနပပးျဖညဆညးျခငးမးမဟတဘလးဝနးပါးဆန႔ကငဘကအသြငကေဆာငေနသည။ဆလသညမာအႀကးစားေရအားလပစစထတလပေရးမတစဆငစြမးအငလျခေရးကျမႇငတငျခငးကအစားအစာလျခေရးကလးဝေလာကသြားေစႏငသညဟ၍ပင။မေခါငေဒသတြငးမဆညမားႏငပတသကေသာအကးသကေရာကမႈေလလာဆနးစစခကမားအရပငမဆညမားတညေဆာကျခငးကျမနမာႏငငတြငးငါးပစြနမးကြစလငမႈကျပငးျပငးထနထနထခကေစမညျဖစၿပးငါးပဇြနမားဆတးဆး႐းေပာကကြယျခငးႏငငါးပဇြနဖမးဆးေရးလပငနးမားကဆငးျခငးဆသ႔ဥးတညေစမညျဖစသည။ငါးပဇြနလပငနးမားသညႏငငျခားဝငေငြစတတအမားဆး႐ာေဖြေပးသညလပငနးမားျဖစၿပးငါးသညျမနမာႏငငတြငးေန႔စဥစားသးေသာအစားအစာမား၏အဓကအစတအပငးတစရပလညးျဖစသည။154

ဆညမားေၾကာငျဖစေပၚလာေသာသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈမားကကငတြယေျဖ႐ငးရနအတြကျမနမာႏငင၏စညးမဥးစညးကမးထနးသမးေရးမေဘာငကျပညစလေလာကမႈကငးမေနသညကလညးစြမးအငမလအစအစဥ(EnergyMasterPlan)တြငအထငအ႐ားေဖာျပထားသည။

“ လမႈႏငငေရးဆငရာအျငငးပြားမႈမားႏငတငးရငးသားလမးစဆငရာအျငငးပြားမႈမားႀကးႀကးမားမားေပၚေပါကေစျခငးမ႐ဘတာ႐ညတညတေစေသာေရ

အားလပစစဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေဖာေဆာငရနအတြကဥပေဒေရးရာမေဘာငကအလြနအားနညးေနဆျဖစသညဟေလလာဆနးစစသမားႏငပညာ႐ငအၾကေပးမားစြာတ႔ကသတမတ႐ျမငၾကသည။လယယာေျမလက႐ထားပငခြငႏငေျမလပစမခန႔ခြမႈဆငရာဥပေဒသစမားေအာကတြငလယသမားမားအတြကလယယာေျမလက႐ထားပငခြငလျခေရးမ႐ေသးေခ။(MOAI)သညအသးမျပေသာေျမမားအျဖစပငးျခားသတမတေသာေျမမားကေလာေၾကးေပးအပျခငးမးမ႐ဘတစပငတစႏငစကပးေသာေတာငသလယသမားမားထမသမးယႏငသည။လယယာေျမမားကဓေလထတမးစဥလာအတငးထြနယကစကပးလပကငေနခသညကစၥရပမား၌ေတာငသလယသမားမားသညလယယာေျမအမးအစားခြျခားသတမတမႈကလႊမးမးႏငမညသ႔မဟတစနေခၚႏငမညစြမးရညမားလညးမ႐ေပ။သဘာဝပတဝနးကငဆငရာဥပေဒမာလညးအႀကးစားစမကနးမားေဖာေဆာငသမား၏စးပြားေရးအကးစးပြားႏငႏငးစာလငေသးငယလြနးလေသာျပစမႈျပစဒဏမားေၾကာငျပစတငေဝဖနျခငးခေနခရသည။

သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအကးသကေရာကမႈေလလာဆနးစစမႈ(EIA)ကစနစတကျပလပရမညအျပငလြတလပၿပးအမအခကငးေသာေအဂငစမားႏငအၾကေပးမားျဖငျပလပရမညဟသဘာဝပတဝနးကငဆငရာဥပေဒတြငသတမတျပ႒ာနးထားျခငးမ႐ေပ။တရားဝငကငးပျပလပၿပးစညးမဥးစညးကမးမားအေပၚအေျခခသည‘ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားႏငေဆြးေႏြးတငပငေရးလပငနးစဥမား’ႏင‘ဘစတဝငစားမႈတစရပျဖငအစးရအေပၚမဝါဒေရးရာလႊမးမးႏငေအာငႀကးပမးေဆာင႐ြကေနေသာအပစမား(interestgroups)၏ၾကားနာေရးလပငနးစဥမား’155လညး႐မေနခေပ။

စြမးအငပငမအစအစဥ(EnergyMasterPlan)တြငေဖာျပထားေသာအဓကစးရမပပနမႈေနာကတစခမာႏငငေတာအခပအျခာအာဏာဆး႐းျခငးပငျဖစသည။ေဒသတြငးေရအားလပစစအစအစဥမားတြငေရအားလပစစထတလပမႈကအမနးခငးႏငငမားသ႔ေရာငးခေရးလညးပါဝငေနေသာေၾကာငျဖစသည။

“ ထ႔အျပငႏငငျခားပငေရအားလပစစထတလပေရးလပငနးကေရအရငးအျမစမားႏငပတသက၍ႏငငေတာ၏အခပအျခာအာဏာကၿခမးေျခာကလာႏငသည။ေရအားလပစစအေျခခအေဆာကအအမားသညစစြတေသာရာသတြငေရလႊမးမးမႈထနးခပေရးကတးတကေကာငးမြနေစႏငၿပးေျခာကေသြ႔ေသာရာသတြငေရသြငးစကပးေရးကအကး႐ေစႏငေသာလညးေရအားလပစစထတလပငနး၏အနးတဝကတြငေနထငေသာလမႈအသကအဝနးမားမာလပစစဓာတအားမရ႐သည

Page 55: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

53အယအျမငေထာငေခာက

အျဖစမးႏငရငဆငၾကေတြ႔ႏငသညအျပငသတ႔၏အစားအစာ၊ေရႏငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးလျခမႈမားေလာရအားနညးသြားႏငသည။ထ႔အျပငလမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာဆး႐ြားေသာအကးသကေရာကမႈမားကကပလကတည႐ေသာျမစဝမးနယေျမတြငေနထငသညေကးလကတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားေပၚသ႔သာအမားဆးကေရာကေနခခနတြငစြမးအငတငသြငးသညႏငငမားကအျပသေဘာေဆာငေသာႏငငေရးႏငစးပြားေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈမားစြာကပငဆငခစားၾကရသည။156

အဓကစးရမပပနမႈေနာကတစခမာေရအားလပစစထတလပေရးအတြကကနကစရတႏငအသးျပရနအဆငသငမျဖစမအခနထဆညမားအတြကေပးဆပရသည႐ညလားလြနးေသာၾကာျမငခန(Leadtime)တ႔ျဖစ၏။

“ ေရအားလပစစသညေငြေၾကးအရငးအႏးမားစြာအသးျပရေသာနညးပညာတစချဖစၿပးလပငနးေဖာေဆာငေရးႏငေဆာကလပေရးတ႔အတြက႐ညလားေသာအခနကာလတစခလအပသည။အဆငျမငမားေသာအငဂနယာပညာရပမားႏင႐ပေထြးေသာဒဇငးနညးပညာမားလညးပါဝင၏။ဘ႑ာေရးဆငရာအေထာကအပမားရယႏငျခငးမ႐ေသးမမာပငလပငနးေနရာကြငးဆငးေလလာစစေဆးျခငး၊ျဖစေျမာကႏငေျခေလလာဆနးစစမႈ၊အစအစဥေရးဆြျခငး၊ကနဥးၿမျပအငဂငနယာပညာရပဆငရာဒဇငးေရးဆြျခငး၊

သဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈေလလာဆနးစစျခငး၊ျပနလညေနရာခထားေရးလပေဆာငခကမားအတြကအစအစဥေရးဆြျခငး၊ငါးပစြန၊ေရအရညအေသြးႏငဇဝမးကြစလငမႈတ႔အေပၚသကေရာကႏငေသာဆးကးအႏရာယမားကေလာချခငးႏငသမငးဝငေနရာမားႏငေ႐းေဟာငးသေတသနဆငရာနယေျမမားကကာကြယထနးသမးရနနညးလမးမားအားခြျခမးေလလာဆနးစစျခငးစသညတ႔အတြကႀကးမားေသာအားထတေဆာင႐ြကမႈမားလအပသည။သ႔ျဖစရာေရအားလပစစအစအစဥမားအတြကလပငနးစတငရနအဆငသငမျဖစမအခနထေပးရေသာၾကာျမငခနမား(Leadtimes)မာ(၂)ႏစမ(၁၃)ႏစထ႐ႏငသည(သ႔မဟတ)ထ႔ထကပမ႐ညလားေသာကာလတစခစာၾကာျမငႏငသည။ေဆာကလပေရးလပငနးမားစတငျခငးမျပမပင႐င၏လပငနးေဖာေဆာငေရးကနကစရတသညေရအားလပစစအစအစဥအတြကစစေပါငးကနကစရတ၏ေလးပတစပထကကယစားျပႏငေလသည။157

ေရအားလပစစထတလပေရးႏငပတသက၍လးဝနးပါးအႏတသေဘာေဆာငေသာအထကပါသေဘာထားမတခကမားကေဖာျပထားေသာလညး(ADB)သညေရအားလပစစေဖာေဆာငေရးႏငပတသက၍ဒြဟျဖစေနခဟန႐သည။(၂၀၃၀)ခႏစတြငစြမးအငအေရာအေႏာ(Energymix)အတြငးေရအားလပစစ၏ပါဝငမႈအခးအစားအေပၚ(ADB)၏ေမာမနးခကက(JICA)၏ေမာမနးခကထကသသသာသာျမငမားေနသညအခကကေထာက႐ကာထသ႔

ေပါငးေလာငးေရအားလပစစစက႐တညေဆာကေနစဥ(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 56: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

54 အယအျမငေထာငေခာက

ဆရျခငးျဖစ၏(၄၉.၇ရာခငႏႈနးႏင၃၆ရာခငႏႈနးအသးသးျဖစသည)။အဆပါေဝခြမရျဖစမႈကမဟာမေခါငေဒသ၊တ႐တ၊ဘဂၤလားေဒ႐ႏငအႏၵယႏငငတ႔ကလပစစဓာတအားေပးအပသြားမညျမနမာေရအားလပစစစမကနးမားအေၾကာငးေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားတြငေပၚထြကလာခသည။

“ ျမနမာႏငငသညေတာငႏငအေ႐႔ေတာငအာ႐ႏငတ႐တျပညသ႔သမၼတႏငငတ႔၏ပထဝအေနအထားဆငရာႏငႏငငေရးဆငရာနယေျမမားၾကားတြငတည႐သည။တ႐တႏငငတြငးႏငေတာငႏငအေ႐႔ေတာငအာ႐တစဝမးတြငတရပရပျမငတကေနေသာလပစစဓာတအားဝယလအားႏင‘သန႔႐ငးေသာ’စြမးအငမားကအားေပးျမႇငတငရနလအပခကတ႔ေၾကာငေရအားလပစစသညသဘာဝပတဝနးကငဆငရာ႐ေထာငအရပမအႏရာယေပးႏငသညအျခားစြမးအငအမးအစားမားႏငစာလငတစေန႔တစျခားပမေရပနးစားလာေသာအျခားေ႐ြးခယစရာစြမးအငအမးအစားတစချဖစလာခသည။စြမးအငအရငးအျမစမားပငဆငမႈ၊ဖြၿဖးတးတကမႈအဆငႏငစြမးအငသးစြမႈလအပခကမားကြျပားျခားနားေနသညအခကေၾကာငေဒသတြငးသယဇာတအရငးအျမစမေဝသးစြေရးႏငအျပနအလနခတဆကလပေဆာငေရးတ႔အတြကတြနးအားေပးမႈမားေပၚေပါကလာၿပးစြမးအငကနသြယေရးႏငနယစပျဖတေကာေရအားလပစစေဖာေဆာငေရးတ႔ကပမအေလးေပးအာ႐စကလာခသည။ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးဥးေဆာငဥး႐ြကျပလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈမား(GMS,BIMSTEC,ASEAN)ကထျဖစေပၚေျပာငးလမႈကပမအားေကာငးေစခသည။ထအဖြ႔အစညးမားအားလးကစြမးအငနယပယကပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးအတြကအထးဥးစားေပးနယပယတစခအျဖစသတမတ႐ျမငၾကေလသည။

အမနးခငးႏငငမား(အႏၵယ၊ဘဂၤလားေဒ႐၊တ႐တႏငထငးႏငင)တ႔သညေရအားလပစစအစအစဥမားအတြကပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးမတဖကမားႏငရညမနးထားေသာေရအားလပစစဓာတအားပမာဏကတငသြငးမညသမားျဖစလာႏငသည။၎တ႔၏ျပညတြငးေရအားလပစစထတလပေရးတြငအႀကးအကယရငးႏးျမႇပႏထားခၿပးျဖစသညတငအႏၵယႏငတ႐တႏငငတ႔သညဝယလအားႀကးထြားမႈကေရာငးလအားႀကးထြားမႈထကအစဥမျပတသာလြနေနသည၎တ႔၏ႀကးမားလေသာလပစစဓာတအားေဈးကြကအတြကျမနမာႏငငမလပစစကတငသြငးရနစတဝငစားေနၾကသည။တ႐တႏငအႏၵယႏငငတ႔သညသယဇာတအရငးအျမစမားကစဥဆကမျပတရယသးစြႏငရနႏငေဒသတြငးစြမးအငေဈးကြကတြငအဓကအခနးက႑တစရပကဆကလကထနးသမးထားႏငရနတ႔အတြကျမနမာႏငငႏငခငမာေသာႏစႏငငဆကဆေရးတညေဆာကရနကလညးအားထတႀကးပမးေဆာင႐ြကေနခသည။

“ တ႐တျပညသ႔သမၼတႏငငအဖ႔ျမနမာႏငငသည

ဘဂၤလားေဒ႐ႏငအႏၵယႏငငမားသ႔ခတဆကေပးႏငမညအေနာကေတာငဆကသြယေရးလမးေၾကာငးတစရပလညးျဖစသည။အႏၵယႏငင၏အေ႐႔ဘကျပညနယမားသညစစေပါငးလဥးေရ၏သးပတစပခန႔ေနထငရာနယေျမေဒသတစချဖစၿပးဖြၿဖးတးတကမႈအနညးပါးဆးနယေျမေဒသလညးျဖစရာျမနမာႏငင၊(ASEAN)ႏင(BIMSTEC)တ႔ႏငပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈကထနယေျမေဒသအတြကအကးအျမတေပးစြမးႏငမညျဖစသည။ထ႔အျပငျမနမာႏငင၏အမနးခငးႏငငမားစြာတ႔တြငအစြမးကနအားထတရယရမညမးလငးေရးဥးတညခကမား႐သည။ဥပမာဘဂၤလားေဒ႐အစးရက(၂၀၂၀)ခႏစတြငႏငငတစခလးမးလငးေရးဟေသာဥးတညခကတစခကခမတထားခသည။ထငးႏငငသညျပညတြငးသယဇာတမားေလာပါးလာျခငး၊လပစစရငးျမစအမးမးသးစြရနဟေသာဖအား၊လပစစဝယလအားႀကးထြားမႈ၊ျမနမာႏငငတြငသယဇာတရယအသးျပႏငျခငးႏငထငးႏငငတြငးသဘာဝပတဝနးကငဆငရာအသအျမငမားႏးၾကားလာချခငးစသညအခကမားေၾကာငျမနမာႏငင၏အရငးအျမစသယဇာတမားကစတဝငတစား႐လာခသည။158

တ႐တတ႔၏ပါဝငပတသကမႈျမနမာႏငင၏ေရအားလပစစတြငအမားဆးရငးႏးျမႇပႏထားေသာႏငငျခားတငးျပညမာတ႐တႏငငျဖစ၏။အျခားအစးရမားစြာတ႔ကစစအစးရႏငဆကဆမႈမားျပလပရနတြန႔ဆတေနခခနတြငေဘဂငးအစးရကျမနမာႏငငအတြငး၌ေျခကပတစခခငခငမာမာရယခၿပးျဖစသည။အခ႕ခန႔မနးခကမားအရတ႐တေကာပေရး႐ငး(အနညးဆး)၄၅ခကဆကစပဓာတအားခြစက႐အခ႕ႏငသြယတနးပ႔ေဆာငေရးလပစစလငးႀကးမားအပါအဝငျမနမာႏငငတြငးမေရအားလပစစစမကနး(၆၃)ခတြငပါဝငေနခသည။159တ႐တႏငငတြငတစႏစလငေရကာတာေပါငး(၁၀၀)ခန႔တညေဆာကလက႐ရာ၎၏ဆညေရကာတာတညေဆာကသမားမာကနကစရတအရယဥၿပငႏငစြမးအလြနျမငမားသမားျဖစၾကသည။ျပနာမာသဘာဝပတဝနးကငဆငရာတာ႐ညတညတေစေရးကသတ႔၏ဥးစားေပးကစၥရပမားတြငမပါဝငျခငးပငျဖစ၏။160

အျငငးပြားမႈမားကအျမငဆးအဆငထေရာက႐ေစခေသာတ႐တတ႔၏စမကနးမာတ႐တႏငငကေဒၚလာ(၃.၆)ဘလယရငးႏးျမႇပႏရနရညမနးထားသညကခငျပညနယအတြငး႐(၆၀၀၀)မဂၢါဝပျမစဆဆည

Page 57: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

55အယအျမငေထာငေခာက

စမကနးပငျဖစသည။သဘာဝပတဝနးကငႏင႒ာေနလမႈအသကအဝနးမားအေပၚစမကနး၏ဆးကးမားကေရာကလာချခငးကဆန႔ကငေသာကယကယျပန႔ျပန႔ဆႏၵထတေဖာမႈမားျဖစပြားခၿပးေနာက(၂၀၁၁)ခႏစတြငဥးသနးစနအစးရသညဆညတညေဆာကျခငး(၎တ႔အာဏာမရမကခြငျပခကေပးခေသာစမကနးတစရပျဖစသည)ကဆငးငခသည။ျမစဆဆညစမကနးကေပးစြမးႏငေသာအဓကျပနာမားကႏငငတကာျမစမားကြနရက(InternationalRiversNetwork)ကအေကာငးဆးျခငသးသပေဖာျပထားသည။

“ ဧရာဝတျမစဖားမျမစဆဧရာမဆညစမကနးသညစမကနးၿပးဆးသညႏငတၿပငနကထြက႐ေသာလပစစဓာတအား၏(၉၀)ရာခငႏႈနးကတ႐တႏငငသ႔တငပ႔မညျဖစသည။ျမစဆဆညစမကနးသညတ႐တႏငင၏ရငးႏးျမႇပႏမႈေငြေၾကးပမာဏေဒၚလာ(၂၀)ဘလယကကယစားျပေသာဆညခႏစခအထပထပတညေဆာကမညစမကနး၏အစတအပငးတစချဖစၿပးစမကနးရနပေငြကတ႐တပ႔ကနသြငးကနဘဏ(ChinaExportIm-portBank)ကေထာကပခသည။သ႔ေသာအဆပါဧရာမဆညစမကနးအတြကျပလပခေသာ(EIA)ေလလာဆနးစစမႈ၏အရညအေသြးႏငပတသက၍သသယမားႀကးႀကးမားမား႐ေနခ၏။ထ႔အျပငတငးရငးသားကခငလမးမားႏငစစအစးရၾကားကာလတာ႐ညျဖစတညလာခေသာပဋပကၡကအ႐နအဟနျမငတကေစႏငေသာစမကနး၏အခနးက႑ႏငျပနလညေနရာခထားေရးလပငနးစဥတ႔ႏငပတသကသညစးရမပပနမႈမားလညး႐ေနခသည။

စမကနးေရးဆြခခနကာလကျမနမာႏငငတြငသဘာဝပတဝနးကငအကာအကြယေပးေရးဥပေဒဟ၍လးဝမ႐ခေပ။ေခာကကမးပါး(၃)ခစမကနး(ThreeGorgesProject)ႏငႏငးစာလငျမစဆစမကနးအတြကကြငးဆငးေလလာမႈႏငအစအစဥေရးဆြခမတမႈမားအလြနတစရာနညးပါးေနခ၏။ေဆာကလပေရးကာလအတြငး၌စမကနးေဖာေဆာငသတ႔သညကယျပန႔ၿပးအေရးပါလေသာဧရာဝတျမစဝကြနးေပၚေဒသအေပၚကေရာကႏငသညစမကနး၏ျမစေအာကပငးအကးသကေရာကမႈမား(down-streamimpacts)ကစးစမးေလလာခၾကေသာလညးထေလလာမႈသညအေရးအပါဆးေသာအဆပါျမစေခာငးမားအေပၚမခအားထားေနခရသညလမႈအသကအဝနးမားႏငေဂဟစနစမားကကယတငႏငရနမလေလာကေပ။161

အထကတြငေဖာျပခသကသ႔ပငစမကနး၏အကးသကေရာကမႈမားကေတြ႔ၾကခစားရႏငေသာလမႈအသကအဝနးမား၏ျပငးျပငးထနထနဆန႔ကငကန႔ကြကမႈမားေၾကာငဥးသနးစနအစးရသည(၂၀၁၁)ခႏစတြငျမစဆဆညစမကနးကဆငးငခရသည(စမကနးေဆာကလပေရးအတြကေဒၚလာသနးေပါငး(၈၀၀)ခန႔သးစြခၿပးျဖစေၾကာငးအစရငခစာအခ႕တြင

ေဖာျပထားသည)။162ထအေတြ႔အၾကကအမတရလကကစြမးအငပငမအစအစဥ(theEnergyMasterPlan)တြငဤသ႔တငျပထားသည။

“ ျမနမာႏငငတြငအႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးမား၏သဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈမားအေပၚအမားျပညသတ႔၏အသအျမငဗဟသတႏငစးရမပပနမႈမားကမၾကာေသးမႏစကာလမားအတြငးမားစြာျမငတကလာခၿပးလထ၏အေလးေပးအာ႐စကမားကေရအားလပစစေဖာေဆာငမႈအေပၚပမကေရာကလာခ၏။(NGOs)မား၊အသငးအဖြမား၊ဘာသာေရးအစအဖြ႔မားႏငတငးရငးသားလမးစအေျခခအသငးအဖြ႔မားကေစာငၾကညေလလာေရးတြငတကၾကြေသာအခနးက႑မပါဝငေနၾကသည။စမကနးမားေရးဆြျခငးႏငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးတ႔တြငသဘာဝပတဝနးကငကအကာအကြယေပးေရး၊အကးသကေရာကမႈမားကေလာခေရး၊အကးအျမတမေဝေပးအပေရး၊ေလာေၾကးေပးအပေရး၊လပသားအေရးကစၥမားႏငလ႔အခြငအေရးတ႔ကအေသအခာထညသြငးစဥးစားသးသပျခငး႐မ႐ေစာငၾကညေလလာျခငးပငျဖစသည။163

ျမစဆစမကနး၏အနာဂတက(NLD)အစးရကဆးျဖတလမမညျဖစ၏။လထဆန႔ကငကန႔ကြကမႈကတစဘက၊တ႐တအစးရကတစဘကညႇပပတဖအားေပးျခငးကရငဆငၾကေတြ႔ေနခရသညအစးရဟဆႏငေလသည။တ႐တႏငငသညထစမကနးက႐တသမးရနအတြကအလအလယအေနႏငပမေသးငယေသာအျခားစမကနးမားရယလသညဆႏၵ႐ေနသညဟေသာေျပာဆေရးသားတငျပမႈမား႐ေနေသာလညးထအေၾကာငးကအတညျပႏငချခငးမးမ႐ေသးပါေခ။ယခအခါတ႐တႏငငယနနျပညနယတြငလပစစဓာတအားပလေနၿပျဖစရာေလလာသတစဥးက“တ႐တေတြကျမစဆကအမနတကယမလအပေတာပါဘး။ဒါေပမယျမစဆကစၥေၾကာငသတ႔သကၡာကလ႔မျဖစဘးေလ။ကြနေတာထငတာေတာသတ႔ကသတ႔လခငတတစျခားစမကနးေတြ(ဆပကမး၊(SEZ)၊ပကလငး)ရႏငဖ႔ဒါကအေကာငးဆးအသးခမာပ။ျမနမာႏငငကျမစဆစမကနးရပဆငးခတာအတြကလေလာကတေလာေၾကးတစစတစရာျပနေပးၿပးတ႐တေတြကသတ႔ရဂဏသကၡာကျပနၿပးအဖတဆယႏငတအထေပါဗာ”164ဟေထာကျပေျပာဆခသည။

တ႐တႏငငႏငျမစဆတ႔၏ျဖစရပမနဇာတလမးကမညသ႔ပငျဖစေနေစကာမေဘဂငးအစးရသညျမနမာႏငငတြငအျခားဆညမားတညေဆာကရနဟေသာ၎၏အစအစဥကေနာကျပနဆတချခငးမ႐ေပ။ေဆာကလပရနစစဥထားသညဆညမားအနကႏစခမာ

Page 58: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

56 အယအျမငေထာငေခာက

သလြငျမစေအာကပငးတြငတည႐သည။႐မးျပညနယတြငတ႐တတ႔ကအလြနႀကးမားေသာ(၇၁၀၀)မဂၢါဝပတာဆနးဆညႀကး(MongTonDam)တညေဆာကေရးအတြကတြနးအားေပးေနခသည။(ThreeGorges)ႏင(Sinohydro)ကမၸဏ(ႏစခလးကတ႐တကမၸဏမားျဖစ၏)တ႔ႏင(EGATInternationalThailand)ကမၸဏတ႔၏အကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈျဖငအေကာငအထညသြားမညျဖစသည။ေတာငပငး႐ကရငျပညနယတြငတညေဆာကရနရည႐ြယထားသည(၁၃၆၅)မဂၢါဝပဟတႀကးဆညမာလညး(Sinohydro)ႏင(EGAT)တ႔အကးတပးေပါငးေဖာေဆာငသြားမညစမကနးတစချဖစေလသည။

အဆပါဆညႏစခတညေဆာကေရးအတြကတ႐တတ႔၏တြနးအားေပးမႈႏငပတသက၍အျငငးပြားမႈမားစြာေပၚထြကလာေစခေသာအေၾကာငးအရာႏစခ႐၏။။ပထမတစခမာ၂၀၁၃ခႏစသေဘာတညခကပါစညးမဥးစညးကမးမားအရထတလပေသာလပစစဓာတအား၏(၉၀)ရာခငႏႈနးကတ႐တႏငငႏငထငးႏငငသ႔တငပ႔ရမညျဖစျခငးပင။ဒတယတစခမာတ႐တတ႔သညတ႐တႏငငယနနျပညနယကျဖတသနးစးဆငးေနေသာသလြငျမစအထကပငးတေလာက႐ဆညစမကနးေပါငး(၁၃)ခကဖကသမးချခငးပငျဖစသည။ဆညေပါငး(၁၃)ခကရပဆငးခသညအဓကအေၾကာငးရငးမာ“အႀကးစားဆညတညေဆာကမႈေၾကာငသလြငျမစေၾကာငးတေလာကငလငေၾကာႀကးတည႐ရာနယေျမတြငငလငလပခတႏငသည”165ကေၾကာက႐ြျခငးပငျဖစ၏။ထငလငေၾကာႀကးကပငသလြငျမစအထကပငးမျမနမာႏငငအတြငးသ႔ျဖတသနးတည႐ေနၿပးျမစေအာကပငး႐တ႐တတ႔၏ဆညစမကနမားအားလးကအကးသကေရာကေနသညဟ၍ေရးသားေျပာဆတငျပမႈမားလညး႐ေနေပသည။

သ႔ျဖစရာေအာကေျခအရပသားအဖြ႔အစညးမားကတ႐တတ႔၏မဝါဒက“မကႏာႏစဘကေျပာငတကျခငး(Double-faced)”ျဖစသညဟေျပာဆတကခကၾကသညမာအအားသငစရာမဟတေပ။ဆး႐ြားေသာအကးသကေရာကမႈမားေပးစြမးႏငေၾကာငးသသာေပၚလြငေနသညေရအားလပစစေဖာေဆာငေရးလပငနးမားကလးဝရပဆငးပစရနအတြကဆကလကတြန႔ဆတေနခေသာ(NLD)အစးရမာလညးျပစတငေဝဖနမႈမားႏငရငဆငၾကေတြ႔ေနခရသည။(NLD)အစးရကတ႐တႏငင၏ရငးႏးျမႇပႏမႈႏငၿငမးခမးေရးအတြကေဘဂငး၏ပပးကညမႈတ႔ကရယႏငရနအားထတႀကးပမးေနခခနတြငတ႐တႏငငကလညးျမနမာႏငငကအႏၵယသမဒၵရာထြကေပါကကေပးစြမးႏငေသာပထဝအေနအထားအရမဟာဗဟာေျမာကတည႐ေနေသာႏငငတစခအျဖစသတမတ႐ျမငေနေပသည။166

“ ႏငငႏစခၾကားမ႐ပေထြးလြနးလေသာသတမနဆကဆေရးကတ႐တႏငငကျဖတသနးေနေသာသလြငျမစအထကပငး(ႏးျမစ)အတြကေဂဟဆငရာေတာကပေသာအနာဂတကဖနတးေပးခေသာလညးျမနမာႏငငတြငးသ႔ေရာက႐ေနေသာအဆပါ

ျမစအတြကကမျပနာမားႏငျပညႏကေနသညအနာဂတအလားအလာမားဖနတးေပးခရာတစစငးတညးျဖစေသာျမစ၏ျမစပငးႏစခ၏အနာဂတမားမာလးဝျခားနားေနခသည။ျမနမာႏငငတြငးမျမစသညတငးရငးသားအခြငအေရးမား၊ယဥေကးမႈ၊အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင႐းလာအစဥအလာဘဝပစမားတ႔ကကာကြယထနးသမးႏငေအာငႀကးစား႐နးကနေနခသညတငးရငးသားလမးတ႔၏ပဋပကၡျပညႏကေနေသာဘးေဘးပငေျမမားအားျဖတသနးစးဆငးေနေလသည။166

“ေရ႐ညတညတေစေသာေရအားလပစစ”ႏငကမၻာဘဏတ႐တႏငငသညေရအားလပစစအတြကေလာဘလပေနခေသာတစဥးတညးေသာအဓကျပညပဇာတေဆာငမဟတျခငးကအေျခအေနကပမ႐ပေထြးသြားေစခသည။ကမၻာဘဏအပစ၏ပဂၢလကရငးႏးျမပႏမႈလကတ၊ႏငငတကာဘ႑ာေရးေကာပေရး႐ငး(IFC)ကလညးပါဝငေနျခငးေၾကာငျဖစ၏။

အေစာပငးတြငေထာကျပခသကသ႔ပငရာသဥတေျပာငးလမႈဆန႔ကငေရးေခါငးေဆာငတစဥးဟေသာပရပကႀကးပမးတညေဆာကေနသညကမၻာဘဏသညေကာကမးေသြးစြမးအငက(သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအငျဖစေစကာမ)အားေပးေထာကခေနသညအျဖစမးေရာက႐သြား၍မျဖစပါေခ။ျမနမာႏငငသည“ေရအားလပစစသယဇာတမားအရအားသာခကႀကးႀကးမားမား႐ေနသည”ဟအခငအမာတငျပခသည(IFC)ကအနညးဆးလပစစလအပခက(Baseload)ကျဖညဆညးေပးရနအတြကေရအားႏငသဘာဝဓာတေငြ႔စြမးအင(၂)ႏစမးအသးျပကာလပစစဓာတအားထတလပရနပမလလားသည။167ဆလာစြမးအငကစြမးအငအေရာေႏာ(Energymix)တြငထညသြငးထားေသာလညးအဓကမကေသာအရနလပစစရငးျမစတစရပအျဖစသာသတမတထားသည။ေရအားစြမးအငအေပၚ(IFC)၏အားေပးေထာကခမႈကရတငးေန၏။ျမနမာႏငငသညထတလပရယႏငမညေရအားလပစစပမာဏမဂၢါဝပ(၁)သနး႐ရာမ(၅၀၀၀)မဂၢါဝပေအာကကသာရယသးစြရေသးသညျဖစၿပး“အဆပါထတလပရယႏငမညအလားအလာကေျမေတာငေျမႇာကခြငျပလကျခငးကျမနမာႏငငကအမနးခငးႏငငမားသ႔လပစစတငပ႔ေထာကပေပးႏငမညအႀကးမားဆးေသာေဒသတြငးစြမးအငထတလပသတစဥးအျဖစသ႔ေျပာငးလေပးႏငသည”168ဟအခငအမာေျပာၾကားခသည။သ႔ေသာတ႐တႏငင၏ဆညစမကနးမားေၾကာငအျငငးပြားမႈမားစြာေပၚေပါကေနခသညတြင(IFC)က၎သညအႏရာယေတာထေျခခေလာကလမးေနျခငးျဖစေၾကာငးေကာငးစြာနားလညသျမငေနေပသည။သ႔ျဖစရာ“တာ႐ညတညတေစေသာေရအားလပစစထတလပေရး

Page 59: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

57အယအျမငေထာငေခာက

(sustainablehydropower)”ဟေသာအသးအႏနးကအသးျပခသညအျပငမကေမာကကာလႏငအနာဂတကာလပဂၢလကက႑ဖြၿဖးေရးကမၸဏမားအတြကေရအားလပစစဖြ႔ၿဖးေရးကမၸဏမားအမႈေဆာငအပစတစစကဖြ႔စညးတညေထာငခ၏။ထအပစတြငရပဆငးျခငးခထားရေသာ(သ႔မဟတ)အမားျပညသ၏ဆန႔ကငကန႔ကြကမႈေၾကာငရပဆငးခရမညအလားအလာ႐ေနေသာတ႐တစမကနးမားကအေကာငအထညေဖာေနခသညCPIYunnanInternationalPowerInvestmentCompany(CPIYN)169ကသ႔ေသာကမၸဏမားပါဝငေလသည။

(IFC၏တာ႐ညတညတေစေသာေရအားလပစစအစအစဥအတြကအႀကးတနးလပငနးအေကာငအထညေဖာေရးအရာ႐ျဖစသ)(KateLa-zarus)က(၂၀၁၅)ခႏစတြငရနကနညလာခတစခ၌“တာ႐ညတညတေစေသာေရအားလပစစက႑တစခကသဘာဝပတဝနးကငဆငရာႏငလမႈေရးဆငရာေဘးအႏရာယမားကေလာခႏငရနကညေပးမညျဖစၿပးျမနမာႏငင၏အလြနႀကးမားေသာစြမးအငအလားအလာတစရပကအမနတကယျဖညဆညးေျမေတာငေျမႇာကကာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈႏငဘခမးသာၾကြယဝမႈအတြကပပးကညေပးသြားမညျဖစသည”170ဟေျပာၾကားခ၏။အဆပါေအဂငစက“တရစၧာနႏငအပငမားကကစားေပါကေရာကရာသဘာဝပတဝနးကငနယေျမမား၊ဇဝမးကြစလငေသာနယေျမမားႏငတငးရငးသားလနညးစတ႔၏ေနရာေဒသမားအားလးကအဓကအေရးႀကးေနရာမားအျဖစမတတမးတငကာေျမပေရးဆြေဖာျပရန”အစအစဥတစရပက႐ငး႐ငးလငးလငးတငျပခသည။“ကြနေတာတ႔ကရည႐ြယထားတ၊အလားအလာ႐တအနာဂတကာလေရအားလပစစစမကနးေတြကအဒေျမပန႔တကဆငစစေဆးေဖာေဆာငသြားမယ။စမကနးေတြကအေကာငးဆးတာ႐ညတညတေစတနညးလမးန႔အေကာငအထညေဖာဖ႔အတြကေပါ”171ဟ၏။

ျပငးျပငးထနထနျပစတငေဝဖနထားေသာဆညမားဆငရာကမၻာေကာမ႐ငWorldCommis-siononDams(WCD)၏(၂၀၀၀)ခႏစအစရငခစာထြကေပၚလာၿပးကတညးကပငႀကးမားေသာဆညမားသညဆး႐ြားေသာဂဏသတငးတစရပကရ႐ပငဆငခၾကသည။သ႔ျဖစရာဆညတညေဆာကမႈ၏႐ကခတမႈကခစားရသညနယေျမမားအတြငးမတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမား၊သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ(NGO)မားႏငတတသပညာ႐ငမားက“ေရ႐ညတညတေစေသာေရအားစြမးအင(sustainablehydro)”အတြက(IFC)၏တြနးအားေပးမႈကႀကးမားေသာသကၤာမကငးျဖစမႈႏငမယၾကညမႈတ႔ျဖငၾကညျမငခၾကသည။

(IFC)ရပတညခက၏အေျခခအေတြးအျမငမာအေကာငးအဆးဒြနတြေနေသာဂဏသတငးတစရပ႐ေနသညတငဆညႀကးမားက၎တ႔တည႐ရာေနရာမားမ

သဘာဝပတဝနးကငႏငတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားႏငပမသဟဇာတျဖစလာေအာငလပေဆာငႏငသညဟ၍ျဖစ၏။လာအႏငငအတြငး႐(NamTheun2)ဆညႏငပတသကေသာအေတြ႔အၾကမားကအဓကသကေသအျဖစသတမတ႐ျမငၾကေလသည။သ႔ေသာကြမးကငသပညာ႐ငမားစြာတ႔ကကမၻာဘဏမပပးကညခသည(NamTheun2)သည၎၏ကယပငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာႏငလမႈေရးဆငရာစခနစညႊနးမားကျပညမခသညေအာငျမငမႈတစရပဆသညကေမးခြနးထတခၾကသည။(NamTheun2)ဥးေဆာငေလလာေဝဖနသတစဥးကျမနမာတငးမသ႔ေပးပ႔ခေသာအယဒတာသ႔ေပးစာတစေစာင(ပႏပေဖာျပချခငးမ႐ေပ)သညျပနာမားကအေသးစတတငျပထားခသည။“ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥမားကတာ႐ညတညတေစေသာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားျပနလညေဖာေဆာငေပးရနပကကြကခသည။စမကနး၏အဓကလကၡဏာရပတစခအျဖစေဖာျပထားခေသာဇဝမးကြစလငမႈကာကြယထနးသမးေရးမာလညးအ႐ကရဖြယအလးစ႐းနမမႈတစရပျဖစသည။တစခနကမလသဘာဝအတငး႐ေနခသညျမစဝမးေဒသမားမာလြမားေသာစမခန႔ခြမႈ၏ဒဏကခစားေနခရၿပးေတာ႐ငးတရစၧာနအႀကးအကယကနသြယေရာငးဝယမႈႏငသစထတလပမႈမားဆသ႔ဥးတညေစခသည”172ဟ၍ပင။ဆညႀကးမားကသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာေရ႐ညတညတေစေသာဖြၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငရနအတြကအားထတႀကးပမးလပေဆာငခသည႐ညလားလေသာအလပသကတမးကာလတေလာကတြင(NamTheun2)သညသ၏“ေနာကဆးဝမးနညးစတပကမႈ”173ျဖစသညဟ(ThayerScudder)(ကမၻာဘဏ၏လမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာကြမးကငသမားအဖြ႔ဝငတစဥး)ကအမညတပခသည။

ကြမးကငသပညာ႐ငမားစြာတ႔၏အျမငမားကအႏစခပတငျပသညအေနျဖင(PhilipHirsch)(အလြန႐ေသေလးစားျခငးခရေသာမေခါငေဒသအေရးအထးကြမးကငသ)ကဆယစႏစမားစြာကြငးဆငးလပကငခမႈမားကျပနေျပာငးစဥးစားေျပာဆခသည။“ႏစေပါငး(၃၀)ေကာၾကာေအာငဆညရအကးသကေရာကမႈေတြကေလလာခၿပးေနာကမာေတာကြနေတာမျမငခဖးတဆညဆလ႔တစခပ႐ေတာတယ။ေအာငေအာငျမငျမငအႏရာယေလာခႏငခၿပဆတဆညတစခကေပါဗာ။စမကနးသစေတြန႔ေ႐ဆကလ႔ရေအာင‘ေမာမနးထားတဆးကးေလာခမႈ’ဆၿပးဟနေဆာငအေၾကာငးျပခကတစခအေနနအသးမျပခငမကစေ႐႕ေမာက႐ေနတဆညေတြန႔ပစလကရေအာငလား။တစခ႕ဆညေတြရ႕အကးသကေရာကမႈေတြကေလာခဖ႔မျဖစႏငေလာကေအာငသပကႀကးမားျပငးထနလြနးေနတယ”174ဟ၏။

Page 60: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

58 အယအျမငေထာငေခာက

ေအာကေျချပညသတ႔၏အားေပးေထာကခမႈရရျခငးေရအားလပစစစြမးအငကျမနမာႏငငအတြကလပစစဓာတအားအဓကထတလပေပးသညအရာျဖစလာေအာငႀကးပမးေဆာင႐ြကရာတြငအရပဘကအဖြ႔အစညးမား၏အားေပးေထာကခမႈကရယႏငရနလအပေၾကာငး(IFC)ကေကာငးစြာနားလညသျမငခသည။“ေရအားလပစစစြမးအငကအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးကအားေပးေထာကခလာေအာငလပႏငဖ႔လအပတယ”ဟ(IFC)မ(Kumar)ကဝနခေျပာၾကားခသည။175ထကစၥရပႏငပတသက၍(IFC)ႏင(Oxfam)တ႔ၾကားမဆကဆေရးမာအေတာပငအျငငးပြားဖြယျဖစလာခ၏။(Oxfam)သည“ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာဥးေဆာငဥး႐ြကျပလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈမား(Climateinitiatives)တြငအႀကးစားေရအားလပစစစမကနးမားကထညသြငးရနမသငသညအေၾကာငးရငး(၁၀)ခက”ေၾကညာစာတမးတြငပါဝငလကမတထးခသညအဖြ႔တစဖြ႔ျဖစသည။ထေၾကညာစာတမးတြင“ဆညမားသညအေရးအႀကးဆးေသာေဂဟစနစမားအေပၚျပငးထနၿပးအမားအားျဖငျပနလညကစားမရႏငေတာသညထခကပကစးမႈမားျဖစေပၚေစႏငသညအျပငနယေျမေဒသတြငးမလမႈသကအဝနးမားအေပၚဆး႐ြားေသာအကးသကေရာကမႈမားကေရာကေစႏငၿပးေဒသခတငးရငးသားတ႔၏လ႔အခြငအေရးမားကလညးခးေဖာကေလ႐သည”176ဟ၍ထညသြငးေဖာျပထားသည။

သ႔ရာတြင(Oxfam)သည‘အေ႐႔ေတာငအာ႐တြငအႀကးစားေရအားလပစစစမကနးမား၏အကးသကေရာကမႈမားေလာခေရး’ဟေသာရညမနးခကျဖင(IFC)ႏငပးေပါငးေဆာင႐ြကေနသညဟထငျမငယဆရ၏။(Oxfam)၏အဓကကေသာအရာ႐တစဥးကဤသ႔႐ငးလငးေျပာၾကားခသည။

“ (Oxfam)သည(IFC)၏ပပးကညမႈျဖငအေကာငအထညေဖာေနသညျမနမာႏငငတြငးမေရအားလပစစလပငနးမားႏငဆကႏြယေနေသာဥးေဆာငဥး႐ြကျပလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈမားတြငဆကလကပါဝငေနခသည။အထးသျဖငျမနမာႏငငတြငးမေရအားလပစစစမကနးမားအတြကသဘာဝပတဝနးကငဆငရာမဟာဗဟာေျမာကေလလာဆနးစစျခငး(SEA)ႏငသဘာပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈေလလာဆနးစစေရးလမးညႊနခကမား(ESIAGuide-lines)တ႔ႏငပတသက၍ပါဝငလပေဆာငေနချခငးျဖစသည။ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားတြငပါဝငျခငး၊ေတာငးဆတငျပခကမားေရးသားျခငး၊သကဆငရာ(IFC)ဝနထမးမားႏငအၾကေပးမားတ႔ႏငအစညးအေဝးမားကငးပျခငး၊အဓကကေသာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမတဖကမားႏငမဟာမတမားစသညတ႔ႏငပးေပါငးညႇႏငးေဆာင႐ြကေရးအစညး

အေဝးမားျပလပကာသတငးအခကအလကမားႏငေနာကဆးရအခကအလကမားမေဝျခငးတ႔ကဆလသည...ကြႏပတ႔၏ရညမနးခကမာ(SEA)လပငနးစဥႏငရလဒအေျဖမားအေပၚလႊမးမးကာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညး၏စးရမပပနမႈမားကထပဟပေဖာျပႏငရနျဖစသည။အထးသျဖငလမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငဆငရာကစၥရပမား/စႏနးသတမတခကမား(ဥပမာပဋပကၡမား)ႏငဆကႏြယေနေသာစးရမပပနမႈမားျဖစသည။အႀကးစားေရအားလပစစစမကနးကလပစစဓာတအားႏငဝငေငြရငးျမစအျဖစဥးစားေပးသတမတျခငးႏငဆကႏြယေနေသာစြမးအငအစအစဥမားအေပၚစးရမပပနမႈမားလညးပါဝငေလသည...(ESIA)လမးညႊနခကမားႏငပတသက၍ဆရလင(SEA)နညးတပငကြႏပတ႔၏ရညမနးမာေရအားလပစစအတြကအစအစဥေရးဆြျခငးႏငဆးျဖတခကခမတျခငးျဖစစဥတြငကြႏပတ႔အဆျပခေသာ(EISA)လမးညႊနခကမားကသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအကးသကေရာကမႈမားကပမျပညစေကာငးမြနစြာထညသြငးစဥးစားသးသပႏငေအာငကညေပးရနျဖစသည။177

သ႔ျဖစရာအခလမားအဖ(Oxfam)၏ရပတညခကက႐ပေထြးေသာရပတညခက(အခြငအေရးယအျမတထတေသာရပတညခကဟမဆႏငလငပင)တစချဖစေနသညမာအအားသငဖြယမဟတေပ။လသမားထင႐ားေသာေရအားလပစစစြမးအငဆငရာေလလာသတစဥးက(Oxfam)သည“ရပတညခကအေျမာကအမားကစြကငထားဟန႐သည”ဟေျပာၾကားခေလသည။178

(Oxfam)၏ရပတညခကသညၾသစေတးလႏငင၏ႏငငရပျခားကနသြယေရးဥးစး႒ာနDepart-mentofForeignAffairsandTrade(DFAT)ထမဘ႑ာေရးဆငရာအေထာကအပမားအမားအျပားလကခရယချခငးေၾကာငအားနညးယတေလာသြားရၿပျဖစသညဟအခကဆၾက၏။မေခါငေဒသအတြငး(DFAT)ကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေနသညႀကးမားေသာေရသယဇာတစမခန႔ခြေရးအစအစဥတြင(IFC)ႏင(OxfamAustrilia)တ႔ကဖြၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမားအျဖစပါဝငေလသည။(IFC)က“ေရအားလပစစလပငနးအတြငးမသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာစႏနးမား(ေယဘယအားျဖငတာဝနယမႈ၊တာဝနခမႈဟဆႏင၏)”ကျမႇငတငရနလပေဆာငၿပး(OxfamAustralia)က“အားလးပမပါဝငေသာေဒသတြငးေရသယဇာတအပခပမႈ”179အတြကတြနးအားေပးရနလပေဆာငျခငးျဖစ၏။(DFAT)သည၎ႏငအတလပကငေဆာင႐ြကေနေသာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအား“အစးရဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအေပၚျပနလညတ႔ျပနေဆာင႐ြကၿပးေဒသတြငးတစခလးအတငးအတာထလပေဆာငႏငမညကြနရကမားကဖြ႔စညးတညေထာငခၿပးျဖစသည”အစအဖြ႔မားအျဖစ

Page 61: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

59အယအျမငေထာငေခာက

ေပၚေပၚထငထငသတမတဖြငဆခသည။180

ယငးသည(Oxfam)ကအဖြ႔ဝငျဖစလာေအာငဆြေဆာငသမးသြငးခသည(DFAT)၏ရည႐ြယခကကအ႐ငးလငးဆးေဖာျပချခငးျဖစသည။ဆန႔ကငပနကနမႈႏမနငးေရးရည႐ြယခက(counterinsurgentintent)ဟ၍ပငဆေလာေအာငအမညတပရမညရည႐ြယခကကထ႔ထကပၿပး႐ငးလငးစြာေဖာျပႏငမညသတမတဖြငဆမႈမးမ႐ႏငေတာပါေခ။

သ႔ရာတြငတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမား(သ႔မဟတ)အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားစြာတ႔အားေရအားလပစစစြမးအငက(ေရ႐ညတညတေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငသညေရအားလပစစစြမးအငဟဆေစကာမ)အားေပးေထာကခလာေအာငစညး႐းသမးသြငးႏငရနျဖစႏငေျခအလြနနညးပါးသည။ေကာကမးေသြးစြမးအငကစၥရပမာကသ႔ပငေရအားလပစစစြမးအငအတြကအႏတသေဘာေဆာငေသာေျမျပငသကေသအေထာကအထားမားစြာ႐ေနခရာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးအစအဖြ႔မားအဖ႔သတ႔၏ကငဝတစႏနးမားကအထခကခၿပးေရအားလပစစစြမးအငကအားေပးေထာကခရနမာအလြနပင႐းမကရာကေနေပမည။တကယတမးတြင(NLD)အစးရကေရအားစြမးအင(သ႔မဟတ)ေကာကမးေသြးစြမးအငတစခခကအားေပးေထာကခခပါကတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးတ႔၏ျပငးထနေသာဆန႔ကငကန႔ကြကမႈႏငရငဆငၾကေတြ႔ရမညမာေသခာေနေလသည။

ကမၻာဘဏသညေရအားလပစစစြမးအငအေပၚအဘယေၾကာငထမစတအားထကသနေနရပါသနညး။

ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈတစခတြင(အေစာပငးတြငေဖာျပခသကသ႔ပင)“(JICA)ကေကာကမးေသြးစြမးအငအတြကတြနးအားေပးေနချခငး၏အေၾကာငးရငးတစရပမာေရအားလပစစစြမးအငသည“အလပျဖစမညမဟတ”ေၾကာငးအေသအခာယၾကညေသာေၾကာငျဖစသည”ဟရနကနအေျခစက(IFC)အရာ႐တစဥးကေျပာၾကားခ၏။သ႔ဆလငကမၻာဘဏကလညးေကာကမးေသြးစြမးအငမာအလပျဖစမညမဟတေၾကာငးအေသအခာယၾကညေနခသညဟထငျမငယဆႏငေပသည။သ႔ေသာအဆပါရပတညခက(၂)ရပလး၏အေျခချဖစေသာဘထငျမငယၾကညခကတစရပ႐ေနသည။ဆလာ၊ေလအား၊ကမၻာေျမႀကးအတြငးမအပစြမးအငႏငဇဝေလာငစာစြမးအငကသ႔ေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငရငးျမစမားမထတလပသညလပစစဓာတအားသညအလငအျမနဖြ႔ၿဖးတးတကေနေသာႏငငတစခအတြကတညၿငမၿပးအားထားႏငသညလေလာကေသာပမာဏ႐သညလပစစဓာတအားမားျဖန႔ျဖးေပးအပရနမာနညးပညာပငးဆငရာအရမျဖစႏငေသာကစၥရပျဖစသညဟေသာထငျမငယၾကညခကပငျဖစ၏။ႏငငေရးဆငရာအေၾကာငးတရားမားအရေကာကမးေသြးစြမးအငကအားေပးေထာကခရန

မျဖစႏငသညျဖစရာကမၻာဘဏသညေရအားလပစစကတစခတညးေသာေ႐ြးခယစရာစြမးအငအျဖစသတမတ႐ျမငခသည(မားယြငးစြာေ႐ြးခယခေသာအရာဟကြႏပတ႔ကျမင၏)။ထ႔အျပငကမၻာဘဏသညအတတကာလကလညးေရအားလပစစစမကနးမားစြာကပါဝငအားေပးကညခသညျဖစရာအႀကးစားေရအားလပစစစမကနးမားအေပၚအမနတကယသေယာဇဥမကနေသးေၾကာငးသသယဝငစရာ႐ေလသည။

ေရရညတညတေသာစြမးအငဆငရာေရြးခယစရာမား-အေကာငးႏငအဆး

ေရအားလပစစစြမးအငကအားေပးေထာကခေသာရပတညခကႏငေကာကမးေသြးစြမးအငကအားေပးေထာကခေသာရပတညခကတ႔သညစြမးအငဆငရာအေရးကစၥမားကအထးျပေသာ(CSO)မးစတ႔၏ေမးခြနးထတမႈမားႏငရငဆငၾကေတြ႔ေနခရ၏။သတ႔ပစမတထားျပစတငေဝဖနခေသာအေၾကာငးအရာတစရပမာအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားက“စြမးအငအမာ(hardEn-ergy)”လမးေၾကာငးတစရပ၏သငေတာဆေလာမႈကေဖာကးရနအတြကလပစစလအပခကခန႔မနးတြကခကရာတြငအလြနအကြသာသာထးထးခန႔မနးတြကခကခသညအေၾကာငးပငျဖစသည။အျပနအလနဆန႔ကငေနေသာခန႔မနးတြကခကမႈကနးဂဏနးမားေၾကာငအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားမာအဆပါျပစတငေဝဖနမႈေအာကသ႔အလြယတကကေရာကသြားခရ၏။ဥပမာကမၻာဘဏက(၂၀၃၀)ခႏစသ႔ေရာကခနတြငလေနအမေျခမားအတြကလပစစဓာတအားလအပခကမာ(၂၆၃၆)မဂၢါဝပ႐မညဟခန႔မနးထားေသာလညးစကမႈလပငနးမားမပါဝငသညအနမဆးလပစစဓာတအားလအပခကက(JICA)ကမဂၢါဝပ(၁၀၀၀၀)ခန႔အထ181ခန႔မနးထားသညျဖစရာပေနေသာ(၇၃၀၀)မဂၢါဝပေကာအတြကအေၾကာငးျပခကကငးမေနၿပးျပစတငေဝဖနသတ႔အတြကေမးခြနးထတရနျဖစလာခသည။ပမဆးဆးဝါးဝါးေပၚလြငေနသညမာ(၂၀၃၀)ခႏစအတြကထတလပရနလအပေသာလပစစဓာတအားပမာဏက(၆၁၀၄)မဂၢါဝပ182ဟဆေသာကမၻာဘဏ၏ခန႔မနးခကႏင(၁၈၀၀၀)မဂၢါဝပဟဆေသာ(ADB)ကပပးကညသညစြမးအငပငမအစအစဥ(EnergyMasterPlan)၏ခန႔မနးခကတ႔ၾကားမႀကးမားလြနးသညကြာဟခကပငျဖစသည။

သသာထင႐ားလြနးသညေနာကထပကြာဟခကတစရပမာခန႔မနးကနကစရတႏငသကဆငသည။ႏငငတြငး႐အမေထာငစေပါငး(၇.၂)သနးကလပစစဓာတအားေပးရနအတြကေဒၚလာ(၅.၈)ဘလယကနကမညဟကမၻာဘဏကခန႔မနးထားသည။သ႔ေသာ(JICA)၏ခန႔မနးခကမားအရလပစစသြယတနးပ႔ေဆာငေရးစနစတစခတညးပင(၈)ဘလယအထကနကမညျဖစသည။တစနညးဆရလင(JICA)၏လပစစသြယတနး

Page 62: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

60 အယအျမငေထာငေခာက

ပ႔ေဆာငေရးစနစတစခတညးအတြကကနကစရတကတစႏငငလးမးလငးေရးအတြကကနကစရတထကပမမားျပားေနေလသည။183

အလ႐ငအဖြ႔အစညးမား၏ညႊနၾကားခကမားကျငငးဆနပယခခသညအထင႐ားဆးေသာေလလာမႈတစရပက(WWF)ဥးေဆာငေသာသဘာဝပတဝနးကငဆငရာအဖြ႔အစညးမားပးေပါငးပါဝငသညအပစတစစကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကခသည။(WWF)ေလလာမႈကျမနမာႏငငသည(၂၀)ရာစနညးပညာက“ခနပေကာလႊား”ၿပးျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအငဆသ႔ေ႐ြ႔လားသြားႏငမညတစမထးကေသာအခြငအေရးတစရပ႐သညဟရဝစြာေျပာၾကားခသည။လပစစဓာတအားကႀကးမားေသာေကာကမးေသြး၊ေရန(သ႔မဟတ)ႏကလယားစက႐မားမထတလပၿပးဗဟဓာတအားလငးတစခမတစဆငျဖန႔ျဖးေပးသညအျခားဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားႏငမတညဘျမနမာႏငင၏လပစစဓာတအားအေျခခအေဆာကအအမားမာဖြ႔ၿဖးႀကးထြားမႈမ႐ေသးျခငးေၾကာငျဖစေလသည။184

(WWF)၏ေကာကခကခမႈကထငျမငယၾကညခကႏစရပေပၚတြငအေျခခချခငးျဖစ၏။ပထမတစခကမာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမားကေပးေသာလပစစဓာတအားအတြကကနကစရတသည႐ပၾကြငးေလာငစာ(သ႔မဟတ)အႀကးစားေရအားလပစစစက႐မားကေပးေသာလပစစဓာတအားအတြကကနကစရတေအာကသ႔အလငအျမနကဆငးသြားလမမညဟ၍ပင။ဒတယတစခကမာျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအငမားကဗဟတြငစစညးမထားဘေနရာအႏ႔ျဖန႔ကကထားေသာလပစစဓာတအားထတလပျဖန႔ျဖးေရးစနစဆသ႔ကးေျပာငးရနပမလြယကေစမညဟ၍ျဖစ၏။သ႔ဆလငေကာကမးေသြး၊ေရန(သ႔မဟတ)ေရအားစြမးအငျဖငလပစစဓာတအားပမာဏႀကးႀကးမားမားထတလပျဖန႔ျဖးေရးအတြကေဈးႀကးေသာ(Facilities)(ေနရာ၊စက႐၊အေဆာကအဥးမား၊လမးပနးတတားမား၊စကပစၥညးကရယာမားႏငဝနဆာငမႈမား)မားလအပမႈကဖယ႐ားႏငမညျဖစသည။“ခြေဝျဖန႔ကကထားေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငထတလပေရး(Distributedrenewablegeneration)အတြကစြမးေဆာငႏငမႈမားျမငတကလာချခငးႏငလာမညႏစမား(သ႔မဟတ)ဆယစႏစမားအတြငးဘကထရအေျခခဆလာစနစကဓာတအားလငးစနစထကပမေဈးခလာမညျဖစႏငေျခတ႔ေၾကာင”အထကပါေလလာမႈက“ဗဟမထနးခပေသာဓာတအားလငးစနစကသာအေလးေပးအာ႐စကျခငးမးမျပဘေရြးခယစရာပစမားအားလးကထညသြငးစဥးစားျခငးကပညာသတ႐ရာကသည။ဗဟဓာတအားလငးစနစသညရငးႏးျမႇပႏမႈႀကးမားလြနးၿပးအခနၾကာလာသညႏငအမျပျပငမြမးမရနပမခကခလာသညအျပငေနာကထပရာစႏစတစဝကခန႔ကာလအတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈတြငေလာငပတမေနဥးမညျဖစသည။”185ႏငငေရးအရၾကညလငဗဟမထနးခပေသာ

လပစစထတလပျဖန႔ျဖးေရးစနစထကစာလငဗဟတြငစစညးမထားဘေနရာအႏ႔ျဖန႔ကကထားေသာလပစစထတလပျဖန႔ျဖးေရးစနစကျမနမာႏငငအတြကပမသငေလာသည။ဗဟမထနးခပေသာလပစစထတလပျဖန႔ျဖးေရးစနစကဗမာလမားစတ႔၏အငအားသးဖႏပခပကငမႈေအာကတြငစတပကေနခေသာတငးရငးသားတ႔၏နယေျမမားအေပၚဗဟမပမထနးခပကငတြယႏငေအာငအားျဖညကညႏငမညျဖစေသာေၾကာငပင။

ခြေဝျဖန႔ကကထားေသာလပစစထတလပျဖန႔ျဖးေရးစနစကတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားႏင(CSO)မားစြာတ႔ပမလလားႏစသကေသာဖကဒရယႏငငေရးစနစတစခအတြကပမသငေလာလမမညျဖစသည။

(WWF)သညျဖစႏငေျခ႐သညလမးေၾကာငး(၂)ခကေဖာျပထားသည။

ပထမတစခမာ“ေရ႐ညတညတေစေသာဖြၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငသညစြမးအငလမးေၾကာငးSustaina-bleEnergyScenario(SES)”ႏငဒတယတစခမာ“အဆငျမငေရ႐ညတညတေစေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငသညစြမးအငလမးေၾကာငးAdvancedSustain-ableEnergyScenario(ASES)”တ႔ျဖစသည။(ASES)ျဖစရပလမးေၾကာငးျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငဆသ႔ကးေျပာငးရနအတြကပမျမနဆနသညဟသတမတယဆထားသည။(SES)လမးေၾကာငးတြငဆလာစြမးအငသည(၂၀၃၀)ခႏစတြငထတလပေသာလပစစဓာတအားပမာဏ၏(၂၃)ရာခငႏႈနးကေပးႏငလမမညျဖစၿပး(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၄၂)ရာခငႏႈနးေပးႏငလမမည။ေရအားစြမးအငက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၃၁)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၁၄)ရာခငႏႈနးေပးႏငလမမည။ကနးတြငးပငးေလအားစြမးအငက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၁၅)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၁၇)ရာခငႏႈနး၊ဇဝေလာငစာက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၅)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၆)ရာခငႏႈနးေပးလမမညျဖစသည။(ASES)လမးေၾကာငး၌ဆလာစြမးအငက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၂၁)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၃၇)ရာခငႏႈနး၊ေရအားစြမးအငက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၃၁)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၁၄)ရာခငႏႈနး၊ကနးတြငးပငးေလအားစြမးအငက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၁၃)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၁၉)ရာခငႏႈနး၊ဇဝေလာငစာက(၂၀၃၀)ခႏစတြင(၁၀)ရာခငႏႈနးႏင(၂၀၅၀)ခႏစတြင(၉)ရာခငႏႈနးေပးႏငလမမညျဖစသည။186

ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမားႏငပတသကသညနညးပညာပငးဆငရာအေရးပါေသာ႐ာေဖြေတြ႔႐ခကမားေၾကာငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမားကအသးျပကာ(Baseload)ကမားမၾကာမမာပငယၾကညအားထားရေလာကေသာအဆငမးျဖငျဖညဆညးေပးႏငေတာမညဟေသာအထကပါေလလာမႈ၏ေရးသားတငျပခကကေ႐း႐းစဥလာအသငးအဝငးမားအတြငး

Page 63: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

61အယအျမငေထာငေခာက

သသယမားေပၚေပါကေစႏငေပသည။သ႔ေသာယခအခါကမၻာတစဝမးလးတြငႀကးမားလစြာေသာရငးႏးျမႇပႏမႈမားကျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငဆငရာသေတသနျပေလလာမႈမားအတြငးသ႔အလငအျမနဝငေရာကေနခသညကၾကညလငထသသယမားကသငေတာမနကနသညဟမဆႏငေပ။နညးပညာဆငရာတးတကမႈကလကေတြ႔ကက႐ျမငသးသပရငး(WWF)ေလလာမႈကဤသ႔ေရးသားတငျပခသည။

“ နညးပညာကအလြနလငျမနစြာေ႐ြ႔လားေနသည။႐ကညေနာငကပထမဆးအႀကမပသနးခၿပးေနာကႏစ(၅၀)အၾကာတြငဂကေလယာဥမားကခရးသညမားကလနဒနၿမမဂဟနနကစဘာဂသ႔သယေဆာငေပးေနခသည။(Berners-Lee)က(၁၉၉၁)ခႏစတြငပထမဆး(WorldWideWeb)စာမကႏာကေရးသားခသည။ယေန႔တြငမဝကဘဆဒအသးျပသေပါငး(၁)ဘလယေကာႏငဝကဘစာမကႏာေပါငးမေရမတြကႏငေအာင႐ေနခၿပျဖစသည။တကဘလကေရာငးခရမႈကနးဂဏနးမားကလကပေတာကြနပတာေရာငးခရမႈကနးဂဏနးမားကေျခာကႏစဟေသာမယၾကညႏငေလာကေအာငတေတာငးေသာကာလတစခအတြငး၌ေကာတကသြားခသည။187

သ႔ေသာ(WWF)လမးေၾကာငးမားႏငပတသက၍ေမးခြနးထတစရာအခ႐ေနေပသည။တစခမာအႀကးစားေရအားစြမးအင၏အခနးက႑ပငျဖစ၏။(SES)တြငေရအားစြမးအငကထတလပသညလပစစပမာဏမာရာခငႏနးအရကဆငးေကာငးကဆငးသြားမညျဖစေသာလညးပကတအေရအတြကပမာဏကၾကညလငေရအားလပစစသည(၂၀၁၀)ခႏစတြင(၁၄၅၀)မဂၢါဝပ႐ရာမ(၂၀၃၀)ႏင(၂၀၅၀)ခႏစတ႔တြင(၆၂၁၃)မဂၢါဝပအထျမငတကသြားသည။188တတကကဆရလငထသ႔ျမငတကမႈသည(၁၀၀၀)မဂၢါဝပဧရာမဆညႀကး(၅)လးတးလာသညဟဆလသည။

(WWF)ကယ၌ကဆညႀကးမား၏ဆးကးမားကအသအမတျပလကခသညျဖစရာ၎၏အဆျပခကမာသဘာဝပတဝနးကငႏငတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမား၏အကးစးပြားမားဘကမၾကညလငနားလညရခကခေသာအဆျပခကျဖစသည။အကယ၍ဆညႀကးမားကတျဖညးျဖညးခငးအဆငဆငဖယ႐ားသြားရနဥးတညေသာအကးအေျပာငးဆငရာမဟာဗဟာတစရပတြငထဆညႀကးမားကအခနးက႑တစရပမပါဝငေနသညဆလငလညး(WWF)ေလလာမႈသညထအေၾကာငးက႐ငး႐ငးလငးလငးေဖာျပကာဆညႀကးမားကလညးအဆပါအေၾကာငးျပခကမားျဖငအကာအကြယေပးခသငသည။သ႔ေသာယငးသည(လးဝမျဖစႏငဟမဆလငပင)အလြနခကခေပလမမည။အထးသျဖငကခင၊႐မးႏငကရငျပညနယမားအတြငးအဓကေရအားလပစစစမကနးမားကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကမညေနရာေဒသမားမတငးရငးသားျပညသမားကလးဝလကခႏငမညမဟတပါေခ။

အျခားဆကစပေနေသာကစၥရပတစခမာေလအားတာဘငစကမားႏငဇဝေလာငစာစက႐မား၏အခနးက႑ပငျဖစ၏။(SES)လမးေၾကာငးအရ(၂၀၅၀)ခႏစသ႔ေရာကခနတြငထတလပသညလပစစစစေပါငးပမာဏ၏(၁၉)ရာခငႏႈနးႏင(၅)ရာခငႏႈနးကအသးသးေပးစြမးႏငမညေလအားတာဘငစကမားႏငဇဝေလာငစာစက႐မားကဆလသည။189ေဖာျပပါေလလာမႈအစရငခစာ၌“ေလအားတာဘငစကမားသညနယေျမကယကယဝနးဝနးေနရာယၿပးေရေျမေတာေတာင႐ခငးအေပၚတြငသသာေပၚလြငေသာအကးသကေရာကမႈ႐သည”190ဟေဖာျပထား၏။ၾသဇာအာဏာႀကးမားေသာအဖြ႔အစညးမားကေျမာကမားလစြာေသာလယယာေျမမားကတရားမဝငသမးယခၿပးျဖစသညအျပငလယယာေျမအခြငအေရးမားႏငပတသက၍ျပငးထနေသာအျငငးပြားမႈမားျဖစပြားေနခသညျမနမာႏငငဟေသာ႐ေထာငမၾကညလငယငးသညအေရးမႀကးေလဟနအလြနပငေလာေပါေဖာျပထားေသာသတေပးမႈတစရပသာျဖစသည။“လပစစထတလပေရးဇဝေလာငစာစက႐မား(Dedicatedbiomassplan-tations)”ကအနာဂတဇဝစြမးအငရငးျမစတစရပျဖစလာမညဟမနးေမာထားသညအဆပါအစရငခစာ၏ေထာကခခကမာလညးအထကပါအတငးျပနာမားကေလာေပါဖးဖထားျခငးသာျဖစသည။191

ထကစၥရပႏငဆကစပေနသညပမကယျပန႔ေသာအေရးကစၥတစခမာရည႐ြယထားသညျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအင(Facilities)မားအားလးႏငဆငေသာပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)ႏငထနးခပမႈအေရးကစၥျဖစသည။အစရငခစာကလးဝနးပါးႏတဆတေနခေသာကစၥရပလညးျဖစ၏။အျခားေ႐ြးခယစရာစြမးအင(alternativeEn-ergy)၊ဒမကေရစႏငတနးတညမမႈတ႔ကတစတြတညးအလလေပၚထြကလာျခငးမဟတေပ။စြမးအင(Facilities)မားအေပၚအမားျပညသတ႔၏ပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)ႏငထနးခပမႈတ႔ကအာမခေပးႏငမညအားေကာငးခငမာေသာကာကြယေစာငေ႐ာကမႈမားႏငစြမးအငစမခန႔ခြမႈဆငရာဒမကေရစနညးကဆးျဖတျခငးလပငနးစဥမားကအျခားေ႐ြးခယစရာစြမးအငစနစတစရပအတြငး၌ထညသြငးတညေဆာကထားျခငးမ႐ပါကႏငငျခားေငြ႐ငမားႏငခ႐နေငြ႐ငမားတ႔သညအဆပါစနစကအလြယတကထနးခပသြားႏငမညျဖစသည။

(WWF)အစရငခစာသညစကမႈလပငနးမားကအေလးေပးေသာ၊ၿမျပကအထးအေလးေသာေ႐း႐းစဥလာဖြၿဖးတးတကေရးပါရာဒငးတစခအတြငးေကာကမးေသြး(သ႔မဟတ)ေရအားစြမးအငျဖငလပစစထတလပမႈအေပၚမခအားထားေနရသညသမာ႐းကအစအစဥမားႏငစာလငအမနပငသာလြနသည။သ႔ေသာရည႐ြယထားသညစစြမးအငအေရာအေႏာမားအတြငးမေရအား၊ေလအားႏငဇဝေလာငစာစြမးအငတ႔၏အခနးက႑မားႏငဆကႏြယေနေသာျပနာမားႏငရည႐ြယထားေသာ(Facilities)မားႏငပတသကသညပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)ႏငထနးခပမႈျပနာတ႔ကၾကညလငထအစရငခစာသည

Page 64: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

62 အယအျမငေထာငေခာက

(JICA)ႏငကမၻာဘဏကသ႔ပငနညးပညာဆငရာထပတနးပညာ႐ငအပစ၏႐ေထာငအျမငတစရပ႐ေနေလသည။(SES)ႏင(ASES)ပါရာဒငးမားကအထကမလမးညႊနခမတျခငးျဖစ၏။(JICA)ႏငကမၻာဘဏတ႔၏ခဥးကပလပေဆာငပနညးလမးမားႏငစာလငသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာအေလးေပးစဥးစားသးသပမႈမားကပမႀကးမားေသာအခနးက႑မပါဝငလာေသာလညးထပါရာဒငးတ႔မကကြယျပခေသာအေၾကာငးအရာမားကထအစရငခစာတြငလညးလစလ႐ထားဆျဖစေလသည။

(JICA)ႏငကမၻာဘဏကသ႔သတငးအခကအလကမား(macrodata)ကအဓကအားထားမခၿပးေယဘယျဖစႏငေျခ(macroscenarios)ကမနးဆပေဖာမညအစား(မတျခားနားေသာထငျမငယၾကညခကမား႐ေနခေသာလညး)စြမးအငအေရးကစၥမားကလကေတြ႔႐နးကနရငဆငေနရသညအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏငလမႈအသကအဝနးတ႔ႏငတကၾကြေသာေဆြးေႏြးတငပငမႈမားျပလပခပါက(WWF)ခဥးကပလပေဆာငပနညးလမး၏အားနညးခကမားကကစားဖာေထးခႏငမညျဖစသည။သ႔ေသာေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအလြနနညးပါးခၿပးေဆြးေႏြးတငပငေရးအစညးအေဝးကႏစႀကမသာကငးပျပလပခသည။တစႀကမကရနကနတြင(CSOs)မားႏငျပလပျခငးျဖစၿပးေနာကတစႀကမကေနျပညေတာတြငအစးရအရာ႐ႀကးမားႏငျပလပချခငးျဖစသည။အဓကကေသာေဒသခသဘာဝပတဝနးကငႏငစြမးအငဆငရာ(CSOs)မားကထအစညးအေဝးမားသ႔ဖတၾကားချခငးမ႐ေပ။အခ႕မာအဆပါအစညးအေဝးမားကငးပသညကပငမသခရေပ။(CSOs)အမားစကလေလာကေသာေဆြးေႏြးတငပငမႈမားမ႐ေၾကာငးသေဘာထားထငျမငခကေပးခသည။တငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားအတြကမာကားေဆြးေႏြးတငပငမႈဟ၍အလဥးမ႐ခပါေခ။192

(WWF)ေလလာမႈႏငပတသက၍ေနာကထပအခကတစခကကေမးခြနးထတဖြယျဖစေနသည။ထေလလာမႈကျမနမာစြမးအငပငမအစအစဥ(My-anmarEnergyMasterPlan)ေရးဆြရနအတြက(ADB)ႏငကနထ႐ကခပဆလပကငခေသာနညးပညာဆငရာအၾကေပးေရးစးပြားေရးလပငနးကအေကာငအထညေဖာခသညအခကပင။သ႔ရာတြငတညေသာအဖြ႔အစညးတစခတညးကအလြနမတျခားနားေသာေကာကခကအေျဖႏစခကထတေပးခသည။(ADB)အတြကေလလာမႈတြငေကာကမးေသြး-ေရအားစြမးအငအေရာအေႏာတစခကေထာကခခၿပး(WWF)အတြကေလလာမႈတြငဆလာ-ေလအား-ဇဝေလာငစာစြမးအငအေရာအေႏာတစခကေထာကခခသည။ထေလလာမႈ(၂)ခလးကတညေသာသတငးအခကအလကကနၾကမးမားကအသးျပခၿပးအေတာမားမားတညေသာထငျမငယၾကညခကမားအေပၚအေျခခခသည။တာ႐ညတညတေစေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈတစရပက

အဓကဥးစားေပးမညဆပါက(IES-WWF)တြကခကခန႔မနးမႈမားကပမစတဝငစားဖြယျဖစသညမာမနေသာလညး႐ပၾကြငးေလာငစာကအတအလငးအားေပးေထာကခသတ႔က(IES-ADB)ေလလာမႈကအသးျပၿပး(IES-WWF)ေလလာမႈအေပၚယၾကညအားထားမႈမားကဆငးသြားေအာငလပေဆာငႏငသည(IES-WWFေလလာမႈကလကေတြ႔အရပမခငမာသညကျမငေတြ႔ရေနသညတင)။ဆလသညမာအခေၾကးေငြအလပယရ႐ေသာနညးပညာကြမးကငသထပတနးအၾကေပးမားကမားျပားေသာလညးျပညစမႈမ႐ေသာသတငးအခကအလကမားအေပၚအေျခခကာစႏနးတနဖးမားအေပၚေလးစားတနဖးထားျခငးမ႐ဘေရးဆြခသညမဟာဗဟာမားတြငအားနညးခကမားႀကးႀကးမားမား႐ေနျခငးပင။အမနတကယေ႐ြးခယအသးျပႏငမညစြမးအငအစအစဥတစရပကေရးဆြရာတြငအကးသကေရာကမႈမားကေတြ႔ၾကခစားရႏငသညလမႈအသကအဝနးမားႏငအနးကပ၊ေထာငစဘကစႏငကယကယျပန႔ျပန႔ေဆြးေႏြးတငပငမႈသညမညသညအရာႏငမအစားထး၍မရႏငေလာကေအာငအေရးပါသည။လပငနးစဥသညအႏစသာရ၏အဓကအစတအပငးျဖစေပသည(Processiscentraltosub-stance)။

သ႔ေသာလညး(WWF)ေလလာမႈသညေကာငးေသာစတငျခငးတစချဖစသည။အမားျပညသအဖြ႔အစညးမားႏငရပ႐ြာေဒသခလမႈအသကအဝနးမားတ႔ႏငတကတကၾကြၾကြေဆြးေႏြးတငပငျခငးႏငပးေပါငးပါဝငေစျခငးတ႔ျဖငပမျပညစလာေအာငလပေဆာငရနလအပသညေလလာမႈပငျဖစသည။

ေပါငးေလာငးေရကာတာေၾကာငေရေအာကအားလးနးပါးျမႇပသြားခရေသာေစတတစဆ၏ကနေသာအစတအပငး

(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 65: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

63အယအျမငေထာငေခာက

နဂးျမနမာႏငငသညေ႐ြးခယစရာစြမးအငလမးေၾကာငး(၃)ခႏငရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည။

(ADB)ႏငဂပနႏငင(၎၏ဖြ႔ၿဖးေရးလကတအဖြ႔အစညးတစချဖစေသာ(JICA)မတစဆင)တ႔အားေပးေထာကခသညေကာကမးေသြးကအႀကးအကယအသးျပေသာလမးေၾကာငး(Coal-intensivepath)သညအလပျဖစႏငမညေ႐ြးခယမႈတစရပမဟတေပ။မၾကာေတာသညအနာဂတကာလတစခတြငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငအတြကကနကစရတကေကာကမးေသြးစြမးအငကနကစရတေအာကသ႔ထးကသြားႏငေျခမားေနျခငး၊ျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအင(Fa-cilities)မားကေကာကမးေသြးသးလပစစစက႐မားထကပမျမနဆနစြာတညေဆာကႏငျခငးႏင“သန႔႐ငးေသာေကာကမးေသြးစြမးအင”စက႐မားကကာဗြနဒငေအာကဆဒအမားအျပားထတလႊတမႈျပနာကကငတြယေျဖ႐ငးမေပးႏငေသးျခငးတ႔ကထညသြငးစဥးစားလငယငးသညေအာငျမငႏငေသာေ႐ြးခယမႈတစရပမဟတေပ။

သဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈအသကအဝနးမား၏ေကာငးကးခမးသာ႐ေထာငမၾကညလငတ႐တႏငငႏငကမၻာဘဏတ႔အားေပးေထာကခေသာအႀကးစားေရအားလပစစလပငနး၏ဆးကးမားကသကေသအေထာကအထားခငလေနခၿပးျဖစသညအျပငကမၻာဘဏ၏“ေရ႐ညတညတေစေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငသညေရအားလပစစစြမးအင(sus-tainablehydropower)”ကလညးအဆပါဆးကးမားကေအာငျမငစြာကငတြယေျဖ႐ငးေပးႏငချခငးမ႐ေပ။တကယတမးတြင“တာ႐ညတညတေစေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငေသာေရအားလပစစစြမးအင”ဟ၍ဝါဒျဖန႔ချမႇငတငမႈကအလပျဖစႏငေသာမဟာဗဟာတစရပမဟတဘေၾကြးေၾကာသေဆာငပဒတစခသာျဖစေနသည။

(WWF)ႏင၎၏မဟာမတတ႔အဆျပခေသာျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအငအေပၚအဓကမခအားထားေနသညေရ႐ညတညတေစေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငသညစြမးအငလမးေၾကာငး(SustainableEnergyPath)မာေအာငျမငႏငမညအရပအေယာငအမားဆးျဖစသည။သ႔ေသာထလမးေၾကာငးတြငေမးခြနးထတစရာျဖစေသာအစတအပငးအခပါဝငေနသည။အႀကးစားလပစစစြမးအငထတလပေရးတြငအလြနႀကးမားေသာလပစစဓာတအားပမာဏထပတးေပါငးထညလကျခငး၊လယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈေၾကာငသနးခေသာေကးလကမသားစမားကခြျခားဖယထတမႈကခစားေနခရသညႏငငတစခတြငႀကးမားေသာေလအားတာဘငစကမားႏငဇဝေလာငစာစကခငးမားတညေဆာကျခငးကလယယာေျမဆငရာပဋပကၡမားကပမျပငးထနအားေကာငးေစျခငးအစ႐ေသာအေၾကာငးအရာမားကဆလသည။ရည႐ြယထားေသာျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအင(Facilities)မားႏငဆကႏြယေနေသာပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)ႏငထနးခပမႈျပနာကလညးကငတြယေျဖ႐ငးႏငျခငးမ႐ေပ(ဒမကေရစလမးေၾကာငးမားအတငးကငတြယေျဖ႐ငးရမညျပနာျဖစသည)။

ထ႔အျပင(WWF)၏ခဥးကပလပေဆာငမႈပစသည(JICAႏငကမၻာဘဏ၏ခဥးကပလပေဆာငမႈပစကသ႔ပင)အထကမေအာကသ႔စနဆငးေသာပစ(top-down)ျဖစ၏။အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးအစအဖြ႔မားႏငေဆြးေႏြးတငပငမႈမားကအလြနနညးပါးသည(သ႔မဟတ)အလဥးမ႐သညျဖစရာလကေတြ႔ေျမျပငအေျခအေနမနမားကနားလညသျမငမႈမ႐သေလာကျဖစေနသည။သ႔ေသာထလမးေၾကာငးသညေ႐ြးခယစရာမဟာဗဟာတစရပအတြကေကာငးမြနေသာစမတတစချဖစသည။စမကနးေဒသမားအတြငးမလမႈအသကအဝနးမားႏငအဖြ႔အစညးမား၏ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈျဖငပမျပညစလာေအာငအနညးငယအေခာသပရနလအပသညလမးေၾကာငးတစခလညးျဖစေလေတာသည။

Page 66: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

64 အယအျမငေထာငေခာက

ခ႐နအရငးရငစနစ-လအပေသာမေကာငးဆးဝါးတစေကာငေလာျမနမာႏငင၏“ခ႐နမား”မာစစတပႏငနးကပေသာဆကႏြယမႈမားမထြကေပၚလာေသာစးပြားေရးသမားမားျဖစၿပးသတ႔သညထဆကႏြယမႈမား၏အငအားအေပၚတြငစးပြားေရးအငပါယာမားတညေဆာကခၾကသည။သတ႔သညစစတပထနးခပေသာဗမာဆ႐ယလစလမးစဥပါတ(BurmaSocialistProgramParty)ၿပလကာအာဏာ႐ငဥးေနဝငးကေပၚေပၚထငထငထနးခပမႈမေနာကဆတသြားခၿပးေနာကပငးႏစကာလမားအတြငး၌ေပၚထြကလာချခငးျဖစသည။အာဏာဆကခခေသာစစအစးရ(၁၉၉၂ခႏစေနာကပငးတြငဥးသနးေ႐ႊကဥးေဆာငခ၏)သညျပညတြငးစးပြားေရး၊ကနသြယမႈႏငရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာေျဖေလာေရးမဝါဒတစရပကခမတကငသးခသည။ျမနမာႏငငတြငးမေျဖေလာမသညစးပြားေရးအေပၚႏငငေတာအစးရ၏ထနးခပမႈကေလာခၿပးတၿပငတညးမာပငလကေ႐ြးစငစးပြားေရးအပစမားကမကႏာသာေပးဆကဆျခငးသာျဖစခသည။သ႔ေသာေျဖေလာမႈဟဆရာတြငႏငငေတာအစးရကကနထတလပေရးမအလးစေနာကဆတသြားချခငးမဟတေပ။စစတပႏငတက႐ကဆကႏြယေနေသာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမား(conglomerates)ကစးပြားေရးအေဆာကအအ၏အခက႑ရပမားကဆကလကႀကးစးလႊမးမးထားခသည။

စစယႏယားႏငဆကစပေသာစးပြားေရးလပငနးႀကးမားစစတပႏငတက႐ကဆကႏြယေနေသာစးပြားေရးလပငနးႀကးမားတြငပါဝငသညမာျမနမာစးပြားေရးဥးပငUnionofMyanmarEconomicHoldingsLimited(UME-HL)ႏငျမနမာစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးMyanmarEco-nomicCorporation(MEC)တ႔ျဖစသည။ထလပငနး(၂)ခသညဆကစပမႈမ႐ေသာလပငနးနယပယမား(ဥပမာေကာကစမးတးေဖာေရး၊ေဆာကလပေရး၊ဟတယမား၊သမဏစက႐မား၊ေမာေတာကားတပဆငေရး)တြငလပကငလက႐ရာေ႐း႐းအဓပၸာယဖြငဆခကႏငလးဝကကညေသာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားျဖစသည။(၁၉၉၀)ခႏစတြငစတငတညေထာငခေသာ(UMEHL)ကအေသးစားစကမႈလပငနးမား၊ကနသြယေရးလပငနးႏငဝနေဆာငမႈလပငနးမားမအျမတအစြနးမားေဖာထတရယရနအတြကတညေထာငချခငးျဖစသည။၎သညဆနကနသြယေရး၊အရကႏငစးကရကထတလပေရးႏငျဖန႔ျဖးေရးတ႔ကအခနကာလၾကာျမငစြာလႊမးမးထားခၿပးကားတငသြငးမႈကလညးတစဥးတညးလကဝါးႀကးအပလပကငခ၏။193(UMEHL)၏အဓကတာဝနတစရပမာစစတပ၊စစျပနစစမႈထမးေဟာငးအဖြ႔အစညးမားႏငအၿငမးစားစစမႈထမးမားတ႔အတြကလမႈဖလေရးအစအစဥမားကပပးေဆာင႐ြကရနျဖစသည။

အၿငမးစားစစတပအရာ႐မားအတြကပငစငရနပေငြသည“UMEHL၏ႏစစဥအျမတေငြတစရပကေပးအပျခငးျဖစရာသာမနပငစငအစအစဥမားအဖ႔အပမကပငမမကႏငေသာပမာဏျဖစသည”194ဟမတခကျပေျပာဆမႈမား႐၏။UMEHL၏အစ႐ယယာအခမာကာကြယေရးဝနႀကး႒ာန၏စစလကနကပစၥညးဝယယေရး႒ာန(ArmyDirec-torateofProcurement)၏လကထတြင႐သည။ယငးသညအစးရတစပငးလပငနးစႀကးျဖစေသာလညးဗဟအစးရ၏ထနးခပမႈေအာကမလြတကငးသညအတငးအတာတစခထႀကးမားေသာလြတလပခြငကရ႐ပငဆငထားခသည။ထ႔အတြကဥပမာတစရပမာလကပေတာငးေၾကးနသတတြငးတြငသတတးေဖာေရးလပငနးမားလပကငျခငးပငျဖစသည။စစကငးတငးေဒသႀကးအတြငးတ႐တကမၸဏတစခႏငအကးတဖကစပလပငနးတစခအေနျဖငလပကငေဆာင႐ြကလာခရာမားမၾကာေသးမကာလအထကမၸဏႏစခကအျမတအစြနးအမားစကမေဝရယခၾကၿပးအစးရအတြကမဆစေလာက(၄)ရာခငႏႈနးသာခနေပးခသည။195

(MEC)ကအႀကးစားစကမႈလပငနးမားတညေထာငေရးအတြကစစတပအားအေရးႀကးေသာစကပစၥညးကရယာမားေပးသြငးရန(၁၉၉၇)ခႏစတြငစတငဖြ႔စညးတညေထာငခသည။196(MEC)သညအလငအျမနႀကးထြားလာခၿပးေနာကပငးတြငစက႐(၂၁)႐ကထညသြငးလပကငလာခသညတြငသမဏစက႐(၄)႐၊ဘဏ(၁)ခႏငဘလပေျမစက႐(၁)႐တ႔ပါဝငသည။197အၾကမးဖဥးလပငနးတာဝနခြေဝမႈမာ(UMEHL)ကအေသးစားစကမႈလပငနးမားႏငဝနေဆာငမႈလပငနးမားကအဓကထားလပေဆာငၿပး(MEC)ကအႀကးစားစကမႈလပငနးမားကအထးျပသညဟဆႏငသည။သ႔ေသာယငးသညအေတာပငေျပာငးလြယျပငလြယျဖစေသာတာဝနခြေဝမႈျဖစ၏။အဘယေၾကာငဆေသာ(MEC)တြငဘဏတစခလညး႐သညအျပငအာမခလပငနးတြငလညးလႊမးမးႀကးစးေသာအငအားတစရပျဖစခသည။(MEC)ေရာ(UMEHL)ပါထမးေဆာငျဖညဆညးခသညလပငနးတာဝနႏစရပမာလညးအတငးအတာတစခအထအေရးပါသည။ပထမတစခမာစစတပအတြကျပညေထာငစ၏လာထားဘတဂက(off-budget)ပပးျဖညဆညးေရးရငးျမစတစရပအျဖစေဆာင႐ြကရနႏငဒတယတစခမာကာကြယေရးဥးစးခပအတြကဘတဂတဆငရာေစာငၾကပစစေဆးမႈမကငးလြတသညအစဥမျပတလညပတေနေသာရနပေငြမား(revolvingfunds)ကေပးအပရနတ႔ျဖစသည။198

သ႔ျဖစရာအဆပါအဖြ႔အစညး(၂)ခလး၏လပငနးအစတအပငးအမားစမာေငြေၾကးစာရငးဇယားတြငပြငလငးျမငသာမႈကငးမေနသည။“ဒါကစစတပကမၸဏတစခေလ။တစခ႕ကစၥေတြကလ႕ဝကထားရမာေပါ”ဟ(UHEML)၏ေျပာေရးဆခြင႐သတစဥးကသတငးစစမးေရးအဖြ႔တစဖြ႔ကေျပာၾကားခရာပြငလငးျမငသာမႈအေပၚကမၸဏ၏ရပတညခကလမးေၾကာငးကထငဟပေဖာျပေနခသည။

Page 67: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

65အယအျမငေထာငေခာက

ထ႔အတစစတပကမၸဏမားသညအျပညအဝအရပသားအပခပေရးသ႔အကးအေျပာငးတြငအခခပဂၢလကပငျပျခငးမအဓကအကးအျမတထြကခသမားျဖစသည။ဥပမာစကမႈဝနႀကး႒ာနကပငဆငေသာအႀကးစားစကမႈလပငနးအမားစကပဂၢလကပငျပေရးအစအစဥျဖင(MEC)ကလႊေျပာငးေပးခသည။200

လပငနးရငႀကးမားႏငစစယႏယားဆကႏြယမႈမား

စစတပခ႐နမားသည(၁၉၈၈)ခႏစေနာကပငးႏငငေရးဆငရာစးပြားေရးအေဆာကအအ၏အရနျဖညဘကမားအျဖစေပၚထြကလာခသည။ေျဖေလာလကသညစးပြားေရးအေဆာကအအတစရပအားစမခနခြ႔ရာတြငပါဝငကညႏငရနအတြကဥးသနးေ႐ႊအစးရကသတ႔ႏငနးစပေသာစးပြားေရးသမားအခ႕ကတငသြငးခြငပါမစမား၊တစဥးတညးလကဝါးႀကးအပလပကငခြငမားႏငေဆာကလပေရးကနထ႐ကမားျဖငအခြငအေရးေပးခသည။တစခနတညးမာပငအစးရသညထအရငး႐ငသစမားကၾသဇာအာဏာရယစေဆာငးရနခြငမျပႏငသညျဖစရာေဖာျပပါအခြငထးမားျဖငထသတ႔ကလႊမးမးခပကငကာစစဗလခပမား၏ဆႏၵသေဘာထားေအာကတြငသာျမျမစြာထား႐ခသည။

ဥးေအာငမငးႏငတ႐ဟ႐ကဒတ႔ကအဆပါခ႐နမားတညေထာငခသညလပငနးစႀကးမားႏင၎တ႔၏လပငနးမားကအေတာပငျပညစစြာစာရငးျပစခသည။သတ႔၏ျမနမာထပတနးလပငနးစႀကး(၁၁)ခစာရငးတြင(MEC)ႏင(UMEHL)တ႔ႏငအတပါဝငေနခသညလပငနးစႀကးမားအနက(၃)ခမာစစတပႏငအလြနႀကးမားေသာပတသကဆကႏြယမႈမား႐ၿပး(ထးအပစ၊မကစအပစႏငကေမၻာဇအပစ)ႏစခမာႀကးမားေသာပတသကဆကႏြယမႈ႐ကာ(ေအး႐ားေဝါလႏငIGE)ႏစခမာပတသကဆကႏြယမႈအခ႕႐သည(ေ႐ႊေတာငႏငFMI)201။ထးအပစ၊မကစအပစ၊ကေမၻာဇအပစႏငေအး႐ားေဝါလတ႔၏လပငနးမးစအေပၚဥးေအာငမငးႏငတ႐ဟ႐ကဒတ႔၏တနဖးမျဖတႏငေသာ႐ငးလငးေဖာျပခကမားေၾကာငကြႏပတ႔သညအဆပါဇာတေဆာငမားကျမနမာစးပြားေရးတြငမညမအထႀကးထြားသြားခသည။သတ႔၏ေအာငျမငမႈကစစတပႏငသတ႔ၾကားမဆကႏြယမႈမားအေပၚမညမအတငးအတာအထမခအားထားခရသညဟေသာအေၾကာငးအရာမားကနားလညသျမငလာရေလသည။202

ျမနမာႏငင၏ထပတနးလပငနးစႀကးမားထမတစခမာ"ထးကမၸဏမားအပစ"ျဖစသည။ယငးသညစးပြားေရးလပငနးမးစတြငပါဝငေဆာင႐ြကလက႐ရာဘဏလပငနးႏငေကာကမကရတနာလပငနးမဟတယမား၊ခရးသြားလာေရးလပငနးႏငေလေၾကာငးလငးမားအထပါဝငသည။ဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔၏အဆအရဥးေတဇသညအထင႐ားဆးႏငေလးစားအားကမႈအခရဆး“စးပြားေရးတငကြနး”ျဖစႏငေကာငးသည(သ႔မဟတ)

အႏတသေဘာအရဆလငဗလခပမးႀကးေဟာငးသနးေ႐ႊႏငယခငႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ(SPDC)တ႔ႏငအလြနနးကပေသာဆကဆေရးတစရပ႐သည“ထပတနးခ႐န”တစဥးျဖစေပသည။203

“ (၁၉၈၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးတြငဥးေတဇသညဆနစကတစလးကအငားခကာစကပးေရးက႑တြငဝငေရာကလပကငျခငးျဖငထးေရာငးဝယေရးလမတက(HtooTradingLtd)ကတညေထာငခသည။ေနာကပငးတြငကမၸဏသညကြနးသစထတလပေရးႏငသစမာလပငနးမအကးအျမတမားရ႐ခၿပးထပတနးစစေခါငးေဆာငမားႏငနးကပေသာဆကႏြယမႈမားကရ႐ပငဆငခ၏။ေနာကထပဆယစႏစတစခအတြငးထးအပစကစးပြားေရးလပငနးသစမားစြာတ႔ႏငလပငနးစႀကးတစခအျဖစသ႔ေျပာငးလသြားခသည။(၂၀၀၄)ခႏစတြငျမနမာႏငင၏ပထမဆးပဂၢလကေလေၾကာငးလငးျဖစသညအယားပဂ(AirBagan)ကတညေထာငခသည။နာမညႀကးဇမခဟတယမားကစတငဖြငလစခၿပးစကယႏယားႀကးမားငားရမးေရးလပငနးကစတငလပကငခသည။လကေအာကခကမၸဏႏငလပငနး(၁၄)ခအနကထးအပစ၏နာမညႀကးကမၸဏမားႏငလပငနးမားတြင(AGD)ဘဏ၊အယားပဂ၊(Elite-TechCo.,)၊ဧရာေ႐ႊဝါ၊(AureumPalaceHotel)ႏင(HtooWoodProductsLtd.)စသညတ႔ပါဝငသည။ထးအပစသညျမနမာႏငငတစဝမးဟတယေပါငး(၁၇)လးပငဆငသည။ဥးေတဇ၏အဆအရႏငForbesေဆာငးပါးတစခ၏အဆအရထးကမၸဏမားအပစ၏ႏစစဥဝငေငြမာအေမရကနေဒၚလာသနး(၅၀၀)ျဖစရာထးကမၸဏမားအပစကျမနမာႏငင၏အႀကးမားဆးလပငနးစႀကးျဖစလာေစခသည...ထးကမၸဏမားအပစ၏လကေအာကခကမၸဏမားစြာ(ဥးေတဇႏငသ၏မသားစဝငမားလညးပါဝင၏)သညအေမရကနဘ႑ာေရး႒ာန၏ပတဆ႔အေရးယမႈစာရငးတြငပါဝငေနဆျဖစသည။ယခငစစအစးရလကထကကစစလကနကကနသြယေရးလပငနးတြငတကၾကြစြာပါဝငချခငးေၾကာငျဖစသညဟဆ၏။မားမၾကာေသးမကာလ၌ထးအပစသညအာမခစးပြားေရးလပငနးတစခအတြငးသ႔ဝငေရာကခၿပးပဂၢလကေလာငစာဆေရာငးခေရးလပငနးတစခလညးျဖစလာခသည။ခရးသြားလာေရးလပငနးႏငဟတယမားအစ႐ေသာလပငနးမားတြငလညးပါဝငေနသည။204

မကစျမနမာအပစက(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအေစာပငးတြငဥးေဇာေဇာကတညေထာငခသည။သကရာဇ(၂၀၀၀)ႏစကာလမားအတြငးမြနျပညနယတြငး႐တငးရငးသား႐ြာသ႐ြာသားတ႔ထမလယယာေျမဧက(၅၀၀၀)ကစစတပကသမးယခရာတြငအဓကအကးအျမတရ႐သျဖစလာခေသာေၾကာငထလပငနးစအေပၚႏငငတကာ၏အာ႐စကမႈမားကေရာကလာခသည။205ထလပငနးစႀကးတြငေကာကမကရတနာ၊သစ၊စကယႏရားႀကးမားအသးခလပေဆာငေရးလပငနး၊ေဆာကလပေရး၊သယယပ႔ေဆာငေရး၊ရာဘာစကခငးမား၊ဟတယႏငခရးသြားလာေရးႏငဘဏလပငနးစသညတ႔တြင

Page 68: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

66 အယအျမငေထာငေခာက

လပကငေနသညလကေအာကခကမၸဏေပါငး(၉)ခ႐သည။ျမနမာႏငင၏အေအာငျမငဆးေသာေဆာကလပေရးလပငနးစႀကးမားထတြငတစခအပါအဝငျဖစၿပး(၂၀၁၃)ခႏစ(SEAGames)အတြကအားကစားကြငးမားႏငအားကစားေလကငခနးမမားေဆာကလပေရးစမကနးမားအားလးကေပးအပျခငးခခရသည။ရနကန-ေနျပညေတာအေဝးေျပးလမးမႀကးတညေဆာကေရးစမကနးႏငေနျပညေတာတြငအစးရဝနႀကး႒ာနအေဆာကအအမားေဆာကလပမႈတ႔တြငပါဝငလပကငခ၏။ဟတယႏငခရးသြားလပငနးတြငမကစအပစသညဟတယ(၃)လးဖြငလစလပကငလက႐ရာ(HotelMaxChaungThaBeach၊RoyalKumudraHotel)ႏင(LandmarkHotel)တ႔ျဖစသည။၎၏ဖြၿဖးေရးမဟာဗဟာမာ“အဓကၿမႀကးမားတြငပမမားျပားေသာဟတယမားႏငအနားယအပနးေျဖစခနးမားဖြငလစၿပးျမနမာႏငငတြငးအႀကးမားဆးေသာဟတယကြနရကႀကး၏ပင႐ငျဖစရန”ပင။206

၎၏ေဆာင႐ြကေပးချခငးမားအတြကအရပသားအပခပေရးသ႔ကးေျပာငးျခငးမျပမေပးအပေသာလကေဆာငတစရပအျဖစ(၂၀၀၉-၂၀၁၀)ခႏစအတြငးႏငငေတာပငလပငနးမားကေနာကဆးအႀကမပဂၢလကျပခရာစစတပလပငနးမားျဖစေသာ(MEC)ႏင(UHEML)တ႔သာမကအခေသာခ႐နလပငနးစႀကးမားလညးအကးအျမတရ႐ခၾကသည။ေနာကပငးကာလတြင(No-votelHotel)ျဖစလာမညေျမယာကရ႐ခသညအျပငဓာတေငြ႔ႏငစကသးဆအေရာငးဆင(၁၂)ဆငရ႐ခေသာမကစျမနမာအပစလညးပါဝငေပသည။207

ကေမၻာဇအပစကေကာငးဆရာေဟာငးတစဥးျဖစသဥးေအာငကဝငး(ဆရာေကာငးဟလညးလသမား၏)ကဥးေဆာငခသည။သသညယခင(SPDC)၏ဒဥက႒ေဟာငးဗလခပႀကးေမာငေအးႏငနးကပေသာဆကႏြယမႈမားမတစဆငခမးသာၾကြယဝလာခသည။“သသည(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအေစာပငးတြငစစတပေခါငးေဆာငမား၏ပပးကညမႈျဖငစးပြားေရးေလာကထသ႔စတငဝငေရာကလာခၿပးေပါမားၾကြယဝေသာနလာႏငပတျမားတးေဖာခြငမားရ႐ခရာမေငြေၾကးအေျမာကအမားရ႐ခသည”ဟဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔ကမတသားေဖာျပခသည။“စစအစးရ၏အတြငးေရးမး(၃)ေဟာငးဒတယဗလခပႀကးဝငးျမင၏တမေတာစပသေဒၚနနးသနးေထြးႏငလကထပထမးျမားချခငးကသႏငထပတနးစစတပေခါငးေဆာငမားၾကားမဆကႏြယမႈမားကပမခငမာအားေကာငးေစခသည။”ကေမၻာဇအပစ၏အဓကမဟာဗဟာမာဘဏလပငနး၊ဘ႑ာေရးႏငေလေၾကာငးက႑တ႔တြငအေလးေပးလပေဆာငရနျဖစသည။ထအပစတြငလကေအာကခကမၸဏ(၂၈)ခ႐ရာအဓကကေသာကမၸဏမားမာ(AirKBZ)၊(My-anmarAirwaysInternational)၊ကေမၻာဇဘဏႏင(IKBZ)အာမခလပငနးတ႔ျဖစသည။208ယခအခါကေမၻာဇဘဏ

လမတက(KBZBank)သညအႀကးမားဆးေသာပဂၢလကဘဏျဖစၿပးတစႏငငလးတြငဘဏခြေပါငး(၅၀၀)ခန႔၊(ATM)စကေပါငး(၁၀၀၀)ႏငဝနထမးေပါငး(၂၀၀၀၀)ေကာ႐ေလသည။209

စတဝငစားစရာအေကာငးဆးဟဆႏငေသာစးပြားေရးလပငနးစႀကးတစခမာေအး႐ားေဝါလကမၸဏမားအပစျဖစၿပးယခအခါကြယလြနသြားခၿပးျဖစေသာနာမညဆးျဖငထင႐ားေကာၾကားသညေလာစစဟန၏ေနရာ၌သားျဖစသဥးထြနးျမငႏင(စတဗငေလာသ႔မဟတေလာဖငကးဟလသမား၏)ကဥးေဆာငေနခသည။ထလပငနးစႀကး၏မလဇာစျမစကေနာကတစခနးတြငအကဥးမေဆြးေႏြးေဖာျပသြားမညျဖစ၏။ယငးသညလပငနးကြျပားစလငမႈအမားဆးေသာလပငနးစႀကးဟသတမတျခငးခရၿပးစကမႈလပငနးေဖာေဆာငေရး၊ေဆာကလပေရး၊သယယပ႔ေဆာငေရး၊ပ႔ကန-သြငးကန၊အထညလပလပငနး၊စကစက႐မား၊စားအနးဆ၊အေျခခအေဆာကအအဖြၿဖးေရးႏငစပါမားကတဖြငလစျခငးတ႔တြင၎၏အကးစးပြားမားပါဝငေနသည။အဓကကနထ႐ကတာကမၸဏႏစခထတြငတစခအပါအဝငျဖစၿပး(ကနတစခမာထးကမၸဏမားအပစျဖစ၏)ေနျပညေတာတြငအမးသားအထမးအမတဥယာဥအပါအဝငႏငင၏ၿမ႕ေတာသစတညေဆာကရနအတြကေ႐ြးခယျခငးခခရသည။210ေအး႐ားေဝါလကမၸဏမားအပစ၏ကယျပန႔လေသာလပငနးနယပယကဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔ကဤသ႔ေဖာျပခသည။

“ လက႐တြငေအး႐ားေဝါလသညေနျပညေတာေလဆပလပငနးမားလပကငလက႐သည။ရနကနၿမ႕တြငး႐စပါမားကတမား၊႐းခနးတာဝါမား၊ကြနဒမနယမမားႏငလမးတတားတညေဆာကေရးစမကနးမားတြငကမၸဏ၏အစ႐ယယာမားပါဝငသည။(၂၀၁၁)ခႏစတြငဗလတစေထာငကမးနားလမး(StrandRoad)တညေဆာကေရးအတြကရနကနၿမ႕ေတာစညပငသာယာေရးေကာမတႏငမတဖကပးေပါငးလပေဆာငခသည။ကမၸဏသညအထညလပလပငနးမား၊စကစက႐မား၊ဆအနးႏငအေျခခအေဆာကအအဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားတြငလညးပါဝငခသည။ေအး႐ားေဝါလသည(၂၀၀၀)ခႏစကတညးကစတငၿပးရနကနတငးအလၿမနယတြငဆပကမးတစခတညေဆာကလပကငေနခသည။ေအး႐ားေဝါလဆပကမးစမခန႔ခြေရးကမၸဏလမတကကထနးခပထားေသာသေဘာၤဆပ(၃)ခ႐သည...(၂၀၁၀)ခႏစဒဇငဘာလတြငေအး႐ားေဝါလသညသလဝါႏငရနကနဆပကမးတ႔တြငဆပခတတား(၁၃)ခတညေဆာကရနအတြကကနထ႐ကတစခေပးအပျခငးခခရသည...(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအေစာပငးတြငေအး႐ားေဝါလသညရနကနၿမ႕တြငး၌အေအးခနးသေလာငမႈစနစပါစပါမားကကကြနရကတစခကစတငတညေထာငခသည။ေအး႐ားလက(AsiaLight)စပါမားကကကြနရကႀကးပင

Page 69: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

67အယအျမငေထာငေခာက

ျဖစ၏။ယခငစစအစးရလကထကတြငေအး႐ားေဝါလစြမးအငလမတက(AsiaWorldEnergyLtd.)သညအျငငးပြားဖြယဆညႀကးမား(ယခအခါရပဆငးလကၿပျဖစသညျမစဆဆညအပါအဝင)ကကခငျပညနယတြငးဧရာဝတျမစေၾကာငးတေလာကတြငတညေဆာကရနအတြက(ChinaPowerInvestmentCorporation)ႏငမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကခသည...(၂၀၁၂)ခႏစစကတငဘာလတြငေအး႐ားေဝါလ၏လကေအာကခကမၸဏတစချဖစေသာ(AsiaMegaLinkLtd.,)သညဆယလလလာဖနးဆငးမကဒမားေရာငးခရနအတြကျမနမာႏငငစာတကႏငေၾကးနနးဆကသြယေရးဥးစး႒ာနႏငအကးတပးေပါငးလပကငမညဖကစပလပငနးတစခကေပးအပျခငးခခရသည။211

(JICA)၊ကမၻာဘဏႏင(ADB)တ႔၏ေငြေရးေၾကးေရးပပးကညမႈမားျဖငလပစစစြမးအငဆငရာစကမႈလပငနးမားကစတငအေကာငအထညေဖာလာခသညတြငေအး႐ားေဝါလကလညးအရငဥးဆးလပကငေဆာင႐ြကသမားထတြငပါဝငႏငေအာငအားထတႀကးပမးခသည။(၂၀၁၃)ခႏစၾသဂတလ(၂၀)ရကေန႔၌ပခးတငးေဒသႀကးအေ႐႔ပငး႐ၿမ႕နယ(၃၇)ၿမ႕နယကလပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးရနအတြကလပငနးခြငျပခကရ႐ခသည။ကမၸဏသညအျခားျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားမၿမနယေပါငး(၈၄)ၿမ႕နယကလပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးရနအတြကလညးတရားဝငခြငျပခကလငစငရယႏငခသည။မားမၾကာေသးမကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကခေသာကမၸဏ၏တနဖးႀကးစမကနးမားတြငေသာကေရခပ(၂)ေရအားလပစစစက႐တညေဆာကေရးစမကနးလညးပါဝငသည။ျမနမာႏငင၏စတတေျမာကအႀကးဆးေရအားလပစစဆညႀကးျဖစသကသ႔ပဂၢလကကမၸဏတစခကတညေဆာကသညအႀကးမားဆးလပစစစက႐လညးျဖစေလသည။213

အေမရကနျပညေထာငစ၊ဥေရာပႏငအေ႐႕ေတာငအာ႐တြငရေသာ၎၏ေဈးကြကမားကၾကညလငေအး႐ားေဝါလသညႏငငတကာအဆငထထးေဖာကႏငစြမးအျမငဆးေသာစးပြားေရးလပငနးစႀကးတစခလညးျဖစႏငေကာငး၏။တကယတမးတြငယငးသညျမနမာစးပြားေရးလပငနးစႀကးတစချဖစသညနညးတစငကာပစးပြားေရးလပငနးစႀကးတစခလညးျဖစေလသည။စတဗငေလာသည၎၏စငကာပလမးစးပြားေရးမတဖကတစဥးျဖစသ(Ce-ciliaNg)ႏငလကထပထမးျမားချခငးကထအခကကကယစားျပထငဟပေနသည။ထဇနးေမာငႏမစငကာပတြငေအရားေဝါလ၏ႏငငျခားကမၸဏခြ(၃)ခကဥးစးဥးေဆာငေနသည။စငကာပႏငင၏ျမနမာႏငငတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈထကဝကေကာမာေအး႐ားေဝါလႏငအကးတမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမတစဆငဝငေရာကလာျခငးျဖစၿပးစစေပါငးရငးႏးျမႇပႏမႈပမာဏ(US)ေဒၚလာ(၁.၃)ဘလယေကာ႐သည။တကယပငစငကာပႏငေအရားေဝါလၾကားတြငအထးဆကဆေရးရေနသည။(BenjaminCheah)ေထာကျပေျပာၾကားခသကသ႔ပင“စငကာပႏငငသည(၂၀၀၅)ခႏစတြငျမနမာႏငငအတြငး၌(S$၁.၅၇)ဘလယရငးႏးျမႇပႏခရာအာဆယႏငငမားအနကျမနမာႏငငတြငးအႀကးမားဆးေသာႏငငျခားတက႐ကရငးႏးျမႇပႏသျဖစလာခသည။(၁၉၉၈)ခႏစမစတငကာစငကာပႏငငသညျမနမာႏငငအတြငး(S$၂)ဘလယရငးႏးျမႇပႏခသညတြငအမားစကခရးသြားလပငနးႏငစစဘကဆငရာလပငနးတြငရငးႏးျမႇပႏချခငးျဖစသည။စငကာပရငးႏးျမႇပႏမႈ၏ႀကးမားလေသာအစတအပငးတစရပမာမးယစေဆးဝါးကနသြယေရာငးဝယသမားႏငေငြေၾကးခဝါခသမားတ႔ပငဆငေသာျမနမာေဆာကလပေရးကမၸဏတစချဖစသညေအး႐ားေဝါလအတြငးသ႔စးဝငသြားခသည။”214

ကရငေဒသခမားေနထငေသာေနရာအနးတြငလမးေဆာကလပျခငးေၾကာငေရအရငးအျမစေပၚတြငအကးသကေရာကမႈ(ဓာတပ-သန႔ဇင)

Page 70: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

68 အယအျမငေထာငေခာက

ကစၥရပအမားစတြငစစဗလခပမားသညခ႐နမားထမပမာဏႀကးမားေသာလာဘေငြမားကလကခရ႐ျခငးျဖငေကနပေနခသည။သ႔ေသာစစဘကဆငရာေခါငးေဆာငမႈမအရငးအႏးေငြေၾကးရယစေဆာငးျခငး(capitalaccumulation)သ႔ေအာငျမငစြာကးေျပာငးႏငခၿပးစစတပအရာ႐၊အစးရတာဝန႐သႏငစးပြားေရးသမားဟေသာအခနးက႑(၃)ခကပငပငႏငႏငအသးခႏငခသညနာမညဆးျဖငေကာၾကားေသာစကမႈဝနႀကးေဟာငးဥးေအာငေသာငးကသ႔ေသာစစဗလခပအနညးငယလညး႐ေလသည။215ဗလခပအျဖစမစးပြားေရးလပငနး႐ငအျဖစသ႔ေအာငျမငစြာအမခနးေျပာငးလႏငချခငးျဖငဥးေအာငေသာငးသညသ၏သားျဖစသဥးေနေအာငဥးေဆာငေသာ(IGE)စးပြားေရးလပငနးစႀကးအတြကလမးဖြငေပးႏငခသည။ဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔မတတမးျပေဖာျပခသကသ႔ပင“သ၏ဖခငဝနႀကးဥးေအာငေသာငး၏လႊမးမးမႈႏငပပးကညမႈတ႔မပါလငဥးေနေအာငႏင(IGE)၏ႏးထမႈမာျဖစေပၚလာစရာအေၾကာငးမ႐ေပ။(IGE)သညျမနမာႏငင၏ဒတယအႀကးဆးသစလပငနးကမၸဏတစချဖစၿပး(၂၀၁၇)ခႏစတြငဝငေငြအေမရကနေဒၚလာ(၇၅)သနးေကာ႐သည။အေမရကနသတမနေၾကးနနးတစေစာငတြငရနကနအေျခစကစးပြားေရးလပငနး႐ငတစဥးက‘သတ႔ႏစေယာကလးကမသားစဆကႏြယမႈေတြန႔စစအစးရန႔နးနးကပကပဆကႏြယမႈကအသးခၿပးေငြေတြအမားႀကးရယခတာဗ’216ဟ၍ေျပာဆချခငးကကးကားေဖာျပခသည။”မေကာငးေသာပရပအတြကအအားသငစတပမႈမးမ႐သညအျပငအေကာငးဆးတကစစကအေကာငးဆးခစစျဖစသည(Offenseisthebestdefence)ဟေကာငးစြာနားလညသျမငထားဟန႐ေသာ(IGE)က“အစးရကအကငပကျခစားမႈကအမးသားအဆငအေရးကစၥတစရပအေနျဖငကငတြယေျဖ႐ငးသြားလသညဆႏၵကထတေဖာျပသလာခခနတြင(IGE)သညအကငပကျခစားမႈတကဖကေရးလပ႐ားမႈမားတြငပါဝငေၾကာငး”ကယကယေလာငေလာငေၾကညာခၿပး“တာဝနယမႈတာဝနခမႈရေသာစးပြားေရးလပငနး(corporateso-cialresponsibility)”သညကမၸဏ၏လပငနးမားတြငအဓကကေသာအစတအပငးျဖစသညဟဂဏယဝၾကြားစြာေျပာၾကားခသည။217

(IGE)တြငလကေအာကခကမၸဏ(၈)ခ႐ၿပးဝနထမးေပါငး(၄၀၀၀)ေကာခန႔အပထားသည။သစ၊ေရန၊သဘာဝဓာတေငြ၊ဘဏလပငနး၊ဟတယ၊တယလဖနးေၾကးနနးဆကသြယေရး၊စကပးေရး၊သမဏထတကနမား၊ဓာတေျမၾသဇာမားႏငဓာတပစၥညးလပငနးမားတ႔တြငပါဝငလပကငေဆာင႐ြကလက႐သည။(IGE)သညဘဏတစခ၊ဟတယမား၊တယလဖနးေၾကးနနးဆကသြယေရးကမၸဏတစခႏငကးသနးေရာငးဝယေရးကမၸဏတစခကလပကငေဆာင႐ြကလက႐သည။218

ခတမေနေသာလတနးစားတစရပ-မးယစရာဇာမားႏငတငးရငးသားဓနရငတ႔ေပါငးစညးမႈခ႐နအရငး႐ငမားအျပငျမနမာႏငငနယစပေဒသမား(ဥပမာ႐မးႏငကခငျပညနယ)မထပသးလပဂၢလအဖြ႔အစညးမားလညး႐ေနေပေသး၏။ထသတ႔သညရာဇဝတမႈကအေျခခသညေပါမားလစြာေသာေငြေၾကးမားကခဝါခႏငမညအခြငအေရးကစစအစးရကေပးအပခေသာေၾကာငႀကးပြားခမးသာသြားခသမား(သ႔မဟတ)သတ႔၏အရငးအႏးေငြေၾကးမားကတညေဆာကရနအတြက“အပစအခတရပစမႈအရငး႐ငစနစ(ceasefirecapitalism)”၏အေျခအေနမားကအခြငေကာငးယလပကငေဆာင႐ြကခသမားျဖစသည။ေနာကပငးတြငထသတ႔သညထေငြေၾကးအရငးအႏးမားကအားသာခကတစရပအျဖစအသးခကာနယေျမေဒသတြငးစးပြားေရးႏငႏငငအဆငစးပြားေရးတ႔တြငမဟာဗဟာေျမာကေသာအေနအထားမားကရယပငဆငခၾကသည။

မးယစေဆးဝါးကနသြယမႈမအဓကရ႐ခသညေပါမားလေသာေငြေၾကးမားကခဝါခႏငခၿပးထပသးစးပြားေရးလပငနး႐ငမားျဖစလာသညပထမအပစတြင႐မးျပညနယတြငးမစစဘရငခြနဆာမာႏငငတကာတြငအထင႐ားဆးျဖစသည။သသညဘနးထတလပကာအေမရကနျပညေထာငစအပါအဝငႏငငတကာသ႔ဘနးျဖအေနျဖငတရားမဝငေမာငခတငပ႔ျခငးျဖငေငြေၾကးသနးေပါငးမားစြာရ႐ခသည။သ႔ေသာခမးသာၾကြယဝမႈမားက“ေငြျဖ”ျပလပၿပးစးပြားေရးထပသးအပစ၏အစတအပငးတစရပျဖစေအာငလပေဆာငႏငမႈတြငေလာစစဟနကအေအာငျမငဆးျဖစသည။

“ဘနးဘရင”အျဖစၾသဇာအာဏာအထြတအထပသ႔ေရာက႐ေနခခနတြငခြနဆာသညျမနမာႏငငမထြက႐သညေျမာကမားလစြာေသာဘနးျဖႏငဘနးမားျဖတသနးသြားရာထငးႏငငနယစပတေလာကမဟာဗဟာေျမာကနယေျမေဒသမားကထနးခပထားခသည။219အဆပါေမာငခသယယပ႔ေဆာငမႈမားအေပၚအခြနေကာကချခငးျဖငခြနဆာသညသ၏ခမးသာၾကြယဝမႈကပမႀကးမားခငမာေစခသည။(၁၉၉၀)ႏစကာလမားတြငျမနမာႏငငမထြက႐ေသာဘနးျဖအမားစမာအာရသ႔(အထးသျဖငတ႐တျပညသ႔)တငပ႔ခေသာလညးအေမရကနႏငင၏လမးမမားေပၚအထေရာက႐သြားခသည။220(၁၉၉၆)ခႏစတြငျမနမာစစတပႏငသေဘာတညခကတစရပရယခၿပးေနာကခြနဆာသညရနကနၿမ႕တြငလြတၿငမးခမးသာစြာေနထငရနအတြကခြငျပခကရ႐ခသည။သသည(၂၀၀၇)ခႏစတြငကြယလြနသြားခခနအထစးပြားေရးလပငနးအခ႕ကဆကလကလပကငေနခသညဟေသာေျပာဆမႈမားလညး႐ေနေပသည။221

Page 71: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

69အယအျမငေထာငေခာက

ေလာစစဟန၏ဘဝတြငအပငး(၂)ပငး႐သည။သသညမးယစေဆးဝါးအငပါယာတစခကတညေထာငခရာနစဆငအစးရကသ႔အား“အေ႐႔ေတာငအာ႐တြငးဘနးျဖေမာငခကနသြယမႈ၏ဘရင”အျဖစတဆပကပခသည။သ႔ဘဝ၏အဆပါအစတအပငးတြင“ေလာစစဟနသညျမနမာႏငငေျမာကပငးအလြနဆငးရေသာနယစပေဒသမားတြငတပသား(၃၀၀၀)ပါဝငေသာတပဖြ႔တစဖြ႔ကကြပကေနခသတ႐တႏြယဖြားတစဥးျဖစသည။ထေနရာတြငသ၏စစသားမားကဘနးကနၾကမးမားသယေဆာငလာေသာျမညးလညးမားႏငဘနးျဖခကလပေသာစက႐မားစြာတ႔ကေစာငၾကပကာကြယေနခၾကသည။ထ႔ေနာကမးယစေဆးဝါးမားကထငးႏငငသ႔ပ႔ေဆာငၿပးထမတစဆငကမၻာေဈးကြကမားသ႔ျဖန႔ခေပးပ႔ခသည။”222သ႔ဘဝ၏ဒတယပငးတြငစစအစးရ၏ခြငလြတမႈကရ႐ခသညေလာစစဟနသညအစးရႏငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားၾကားအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကဆငရာေစစပညႇႏငးမႈတြငပါဝငကညခသညအျပငစစဗလခပတ႔၏ထပတနးခ႐နတစဥးအျဖစသ၏ခမးသာၾကြယဝမႈမားကျပနလညတညေဆာကခ႕ထြငႏငခသည။အဆပါအစးရအဆကအႏြယမားမတစဆငမေရမတြကႏငေသာေဆာကလပေရးစမကနးမားကအေကာငအထညေဖာခၿပးေလာမးႏြယ၏စးပြားေရးလပငနးအငပါယာကဖြ႔ၿဖးႀကးထြားေစခသည။သသည၁၉၉၂ခႏစတြငေအး႐ားေဝါလကမၸဏကတညေထာငခၿပးအေမရကနျပညေထာငစတြငပညာဆညးပးခသညသ၏သားျဖစသစတဗငေလာႏငအတမနေနဂငးဒါ႐ကတာအေနႏငကမၸဏကဥးေဆာငစမေဆာင႐ြကခသည။

အစရငခစာတစေစာငကအေမရကနျပညေထာငစအစးရကမစၥတာေလာႏငသ၏သားမစၥတာေလာတ႔က“ဗမာစစအစးရအတြကဘ႑ာေရးဆငရာလ႕ဝကေဆာင႐ြကေပးသညအဓကပဂၢလမား”အျဖစေဖာျပထားသညဟဆခ၏။223ေအး႐ားေဝါလ၏အစတအပငးလကၡဏာရပမားကဤသ႔အေသးစတေဖာျပခေသာလညးေလာမးႏြယအငပါယာ၏တနေၾကးကမမသ႐ခရပါေခ။(၂၀၁၃)ခႏစတြငေလာစစဟနကြယလြနချခငးႏငေအး႐ားေဝါလ၏ေခါငးေဆာငမႈရာထးကႏငငျခားတြငပညာသငၾကားခသညသားျဖစသစတဗငကလကခရယချခငးတ႔မာသ၏အငပါယာအား“အျဖေရာငဆးသည”ေနာကဆးအဆငကၿပးေျမာကေစခသညဟဆႏငေပသည။စတဗငကလညးသ႔မသားစအမည၏စာလးေပါငးသတပကေလာမ“ေလာ”သ႔ေျပာငးလခသည။

ေ႐ြးေကာကခခရေသာထပသးလပဂၢလအဖြ႔အစညးေနာကထပတစမးမာ႐ပေထြးလေသာစစတပ-ေတာလနပနကနသအျပနအလနဆကသြယေဆာင႐ြကမႈမား(military-insurgentinteractions)မထြကေပၚလာချခငးျဖစသည။စစအစးရကကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႔အစညး(KIO)ႏင၎၏လကနကကငတပဖြ႔

ျဖစေသာကခငလြတလပေရးတပမေတာ(KIA)ကသ႔ေသာမတျခားနားေသာတငးရငးသားလကနကကငအစအဖြ႔မားႏငေစစပညႇႏငးကာရယခသညအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားႏငအတလကပါလာခေသာအမးအစားကဆလသည။ႏငငအတြငးမတငးရငးသားအပစမားတ႔၏နာကညးခကမားႏငေမာမနးခကမားကကငတြယေျဖ႐ငးေပးမညႏငငေရးဆငရာသေဘာတညခကမားကစစဘကဆငရာသေဘာတညခကမားႏငအတယဥတြလကပါလာချခငးမ႐သညျဖစရာအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားက“စစလညးမဟတၿငမးခမးေရးလညးမဟတ”ဟTomKramerကအမညေပးခသညအျခအေနကဖနတးခသည။လကနကကငအစအဖြ႔မားႏငအခ႕တငးရငးသားထပသးပဂၢလမားကသာအစးရကေပးအပေသာစးပြားေရးအခြငအလမးမားကရ႐ခစားခရေလသည။224

(KevinWood)၏တငျပခကအရလကနကမစြန႔သညအပစအခတရပစေရးသတမတစညးကမးမားေအာကမအပစအခတရပစေရးအရငး႐ငစနစ(ceasefirecapitalism)တြငစစေရးအရတက႐ကထးစစဆငမညအစားသယဇာတအျမတထတရယျခငးလညးပါဝငသည။ထသ႔ျဖငသပနတ႔၏နယေျမမားအေပၚထေရာကေသာစစေရးထနးခပမႈကခ႕ထြငရနႏငတၿပငတညးမာပငစစတငးမးမား၊လယယာေျမသမးယေသာ(သ႔မဟတ)သယဇာတသမးယေသာအရငး႐ငမားႏငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားႏငၾကားပြစားမားတ႔အတြကေငြေၾကးအကးအျမတမားဖနတးေပးရနျဖစသည။ေသနတမားကအသတတဆတေနၿပးစးပြားေရးလပငနးမားကလႊမးမးေနေသာလညးတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမာ‘လကနကေနရာတြငသယဇာတထတယမႈျဖငအစားထးျခငး’မေကာငးကးခစားရျခငးမ႐ပါေခ။သ႔ေသာအခ႕ေသာတငးရငးသားႏငငေရးေခါငးေဆာငမားႏငထပသးစးပြားေရးလပငနး႐ငမားကအကးအျမတမားစြာရ႐ခသည။အပစအခတရပစေရးဉာဏႀကးရငဗလခပခငညႊန႔ကေရးဆြခမတခသညတပမေတာ၏မဟာဗဟာမာအႏစသာရအားျဖင“သပနေခါငးေဆာငမားအားသတ႔ကယကသတ႔စးပြားေရးလပငနး႐ငမားအျဖစျပနလညပသြငးဖနတးလာေအာငဆြေဆာငစညး႐းသြားရနျဖစ၏။225ေနာကဆကတြလကပါလာမည“ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရး”အစအစဥမားကရနသစညးတစဘကတစခကႏငႏငငေရးဆငရာနယျခားမဥးမား၏ႏစဘကလးမထပသးပဂၢလမားအားအကးအျမတမားေပးစြမးႏငရနလညးျဖစသည...”226

အပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈရယၿပးေနာကပငးသယဇာတအတြကအလအယကဝငေရာကလပကငေဆာင႐ြကမႈ(resourcerush)တြငရနကနမၿပငဘကလပငနးႀကးမား၏ထတပယဖယ႐ားမႈကခခရေသာတငးရငးသားစြန႔ဥးတထြငလပငနး႐ငမားစြာတ႔အတြကအကးအျမတကတကဝတမားကအေကာငအထညေပၚမလာခေသာလညးႏငငေရးဆငရာနယျခားမဥး၏

Page 72: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

70 အယအျမငေထာငေခာက

ႏစဘကလးမအဆကအသြယမားကအသးျပကာစးပြားေရးအငပါယာတညေထာငခေသာသမားလညးအေရအတြကအနညးငယ႐ေလသည။ဥပမာ-(Jade-landCo.ltd)၏ကခငေကာကစမးလပငနး႐ငႀကး(YupZawHkawng)။(၁၉၉၀)ႏစကာလမားအေစာပငးကပငေကာကစမးတးေဖာေရးလပငနးအတြငးႀကးစးလႊမးမးေသာအေနအထားတစရပကရ႐ထားခသည“YupZawHka-wng"သည(KIO)ႏငအပစအခတရပစေရးလပငနးစဥတြငၾကားဝငေစစပညႇႏငးခၿပးအလအလယအေနျဖငအစးရထမေကာကစမးတးေဖာေရးလကေလာခြငျပခကမားကရယႏငခကာသ၏အေနအထားကခငမာအားေကာငးေစခသည”ဟေလလာသတစဥးကေရးသားခသည။“ထအခနကတညးကပငသသညေသခာေရရာမႈမ႐ေသာ(တစခါတစရတြငအႏရာယမားေသာ)အေနအထားတြငေရာက႐ေနၿပးအစးရမဟာမတကတစဘက၊ေဒသခမးခစမားႏငဆငးရသားလထကစာနာသနားသမားကတစဘကႏစဘကၾကားတြငလးလာေခါကျပနသြားလာျခငးျဖငသ၏စးပြားေရးအငပါယာကထနးသမးေနခသည။”227(YupZawHkawng)ကေဖာျပပါအတငးပရပ(၂)ခကေအာငျမငစြာထနးသမးခေသာေၾကာငလညး(Forbes)မဂၢဇငးကသ႔အားကခငျပညနယမမဟတေသာေငြေၾကးအရငးအႏးမားေကာကစမးတးေဖာေရးလပငနးအတြငးသ႔အလးအရငးႏငဝငေရာကလာချခငးေၾကာငအဓကမကေသာစးပြားေရးလပငနး႐ငတစဥးအဆငသ႔သကေလာကဆငးခရသအျဖစေရးသားပေဖာခ၏။သ႔ေသာစစအစးရထမသရ႐ခသညႀကးမားေသာအေျခခအေဆာကအအမားႏငသစထတလပေရးကနထ႐ကမားကမေရးသားေဖာျပရနပကကြကခေပသည။228

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငခ႐နမား(၂၀၁၃)ခႏစအရပသားအပခပေရးသ႔စတငကးေျပာငးျခငးႏငအတခ႐နမားကသတ႔သညနညးလမးေဟာငးမားကဆကလကအလပျဖစမညမျဖစမညမေသခာေတာသညေခတသစတစခႏငအညအလကသငေျပာငးလကငၾကရနလအပေၾကာငးကေကာငးစြာသျမငေနခဟန႐၏။ေလလာသတစဥးေတြ႔ျမငခရသကသ႔ပငခ႐နမားသည“သတ႔ကယကအသစျပနလညပေဖာသတမတရနႏငအသစျပနလညေနရာခထားရနအတြက”229လပ႐ားေဆာင႐ြကလာခသည။(မကစျမနမာအႀကးအကဥးေဇာေဇာ၏စကားလးမားကကးကားအသးျပရလင)“ခ႐နေကာငးမား”ဟ၍သျမငလကခလာေစရနအားထတႀကးပမးျခငးဟဆႏငသည။သတ႔သညေဒၚေအာငဆနးစၾကညကအကအညအေထာကအပမားကမးလမးေပးအပခၾကသည။သတ႔၏လပ႐ားေဆာင႐ြကမႈတစရပမာ(NLD)ကအျပတအသတအႏငရခသည(၂၀၁၂)ခႏစေ႐ြးေကာကပြအတြက(NLD)၏စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားကအားေပးေထာကပချခငးပငျဖစ၏။ယငးသညအားေပး

ေထာကပမႈ၏အစမသာ႐ေသး၏။ေနာကပငးတြငခ႐နေငြေၾကးမားသည“ပရဟတ”အလေငြမားအေနျဖငေသာလညးေကာငး၊(၂၀၁၅)ခႏစေ႐ြးေကာကပြတြငစညး႐းလ႕ေဆာေရးေထာကပရနပေငြမားအေနျဖငေသာလညးေကာငး(NLD)ထသ႔စးဆငးသြားခသည။230

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညဘကကၾကညလင(၂၀၁၂)ခႏစေလာကမာပငသမသညစစအစးရလကထကအတြငးျမနမာႏငငအေပၚအေမရကနျပညေထာငစကခမတခေသာအေရးယပတဆ႔မႈမားအားျပနလည႐ပသမးေပးရနအဘားမားအစးရကအခကျပခသည။231ေနာကပငးတြငသမသညၿပးခတာေတြလညးၿပးပါေစေတာဟေသာသမ၏သေဘာထားကတရားဝငထတေဖာျပသခသည။“ဘယေလာကမားတအမားေတြကကးလြနခပါေစ၊သတ႔ရ႕လပပလပနညးေတြကျပနလညျပငဆငႏငဖ႔အခြငအေရးတစခါေလာကေတာေပးသငပါတယ”ဟ၍သမက(၂၀၁၃)ခႏစတြငေျပာၾကားခသည။232ေနာကထပအခနအခါတစရပတြငသမက“ကြနမတ႔ဟာအတတကျပနျပငလ႔မရပါဘး။ဒါေပမယကြနမေတာငးဆခငတာကသတ႔[ခ႐နမား]လက႐အခနမာမမတတလပေဆာငဖ႔ပ...အရငကသတ႔ကယကးစးပြားအတြကပလပကငေဆာင႐ြကခတသေတြကအနာဂတမာတစျခားလေတြအတြကမလပေဆာငႏငဘးလား။သတ႔မာတစျခားလေတြအတြကလပေဆာငႏငတအရညအေသြးလကၡဏာေတြမ႐ဘးလား။ကြနမကေတာ

ေအာငဆနးစၾကညမရပေငြရာအခနးအနားတစခတြငစကားေျပာေနစဥ(ဓာတပ-TomKramer)

Page 73: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

71အယအျမငေထာငေခာက

ဒါဟာျဖစႏငတယလ႔ယၾကညတယ”233ဟ၍႐ငးျပခသည။ေဒၚေဆာငဆနးစၾကည၏စးပြားေရးဆငရာထပတနးအၾကေပးဟဆၾကေသာ(SeanTurnell)ကပ၍ပငေဝခြမရျဖစေနခၿပးခ႐နမားသည“အစးရရ႕စညးမဥးစညးကမးဆငရာႀကးႀကးမားမားဥးစားေပးေလာေပါမႈအေပၚမခ႐ငသနေနခရသေတြ၊လကဝါးႀကးအပလပကငမႈႏငတစစတတစပငးလကဝါးႀကးအပလပကငမႈကေနအကးအျမတလကခရ႐ေနသေတြန႔စသညျဖငေပါဗာ...ဒါေပမယေသခာတာကအဒလမဟတဘတစျခားတစမးမးအေနန႔ထြကေပၚလာမယခ႐နတစခလညး႐ပါတယ။ဒကစၥမာေတာဒလပေမာလငရမယလ႔ကြနေတာထငတယ။ဘာေၾကာငလညးဆေတာသတ႔ကအေျပာငးအလႀကးႀကးမားမားေဖာေဆာငႏငဖ႔လေလာကတေငြေၾကးအရငးအႏး႐တလအနညးစထမာပါေနတယေလ။ဒါကလညးသတ႔ရဆႏၵကအဒလအေျပာငးအလေဖာေဆာငဖ႔ဆရငေပါ”234ဟ၍ေျပာၾကားခသည။

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏လပေဆာငခကမားေၾကာငစစတပႏငခ႐နမားၾကားမအကေၾကာငးကပမႀကးမားလာခၿပးတစဘကတြငခ႐နတ႔၏ခမးသာၾကြယဝမႈမားကႏငငေတာဖြၿဖးမႈအတြကထနးခပကငတြယအသးခႏငမညျဖစရာအလြနေကာငးမြနေျပာငေျမာကေသာလပေဆာငခကမားျဖစသညဟအခ႕ကဆၾက၏။သ႔ရာတြငခ႐နမားကသမ၏ေျပာၾကားခကမားကေလာစစဟနကသ႔ေသာမးယစေဆးဝါးကနသညတ႔၏ေငြမားအေပၚစစအစးရကေကာကခခသည“ေငြျဖေစေသာအခြန”ႏငတနးတထားကာအဓပၸာယဖြငဆလာႏငသည။(NLD)၏ဘဏစာရငးထသ႔ေငြေၾကးထညဝငေနသ၍သတ႔၏ၾကြယဝခမးသာမႈကတရားဝငျဖစေနမညဟေသာအဓပၸာယဖြငဆခကမးပငျဖစ၏။ထ႔အျပငယငး“ခြငလႊတမႈ”သညေကာငးမြနေသာအကငအၾကအတြကအျပသေဘာေဆာငေသာတြနးအားတစရပျဖစလာႏငေျခမ႐ေပ။တကယတမးတြငယငးသညဆး႐ြားေသာအကငအၾကအတြကတြနးအားတစရပျဖစလာရနပမနးစပေနသည။အဘယေၾကာငဆေသာေငြေရးေၾကးေရးရငးႏးျမႇပႏမႈအတြငးမကငဝတဆငရာအႏရာယ(moralhazard)ကစၥရပကသ႔ပငခ႐နမားကအစးရသညသတ႔အားအမနတကယအျပစေပးအေရးယ၍မျဖစႏငေလာကေအာငအေရးပါသမားအျဖစသတမတထားသညဟကယကယကျမငလာႏငျခငးေၾကာငပင။လႊတေတာကယစားလယေဟာငးတစဥးက(NLD)၏ဝေရာဓကဤသ႔အခပဖြငဆခသည။“ခ႐နေတြကလစလ႐လ႔လညးမရဘး၊ေ႐ာငလႊသြားလ႔ကလညးမရဘး။ဒါေပမယသတ႔န႔နးနးကပကပပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈရ႕ကငဝတပငးဆငရာအႏရာယကသျမငေနတယ”235ဟ၏။ေနာကထပေလလာသတစဥးကမညႇာတာမႈအလဥးမ႐ဘ“ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကအေကာငးဆးႏငငေရးဆငရာခဝါခေပးတစကပဗာ”ဟေျပာၾကားခသည။236

အခေလလာသမားအတြကအဆပါကစၥရပသညမနသညမားသညဟ၍လြယလြယကကဆးျဖတႏငသညကစၥရပမဟတေပ။သတ႔ကျပနာမာျပညတြငး၌“သန႔႐ငးေသာအရငးအႏးေငြေၾကး”ဟ၍အလြနနညးပါးေနသညအခကပငျဖစသညဟေျပာၾကားခသည။သ႔ျဖစရာအကယ၍(NLD)ကခ႐နေငြေၾကးအရငးအႏးအေပၚမခအားထားမႈမ႐ဘစးပြားေရးအလငအျမနဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကအလ႐သညဆလငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈလမးေၾကာငးကသြားရေတာမညျဖစသည။ႏငငတြငးသ႔ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအလးအရငးႏငဝငေရာကလာျခငးကလညး၎၏ဆးကးမားကတစပါတညးသယေဆာငလာေပမည။ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈအမားစကတငးရငးသားနယေျမမားတြငမတညၿငမမႈမားျဖစေပၚေစခၿပးျဖစသညသယဇာတထတလပေရးလပေဆာငခကမားကေ႐ြးခယၾကမညျဖစသည။ေလလာသတစဥးျဖစသည(KevinWoods)ကေျပာၾကားခသကသ႔ပင“အဒါကတငးျပညအတြကမတျခားနားတေနာကထပထခကပကစးမႈတစမးကျဖစေပၚေစႏငတယ”။237

သတ႔ကပါတရနပေငြမား၏ရငးျမစတစရပအျဖစသတမတ႐ျမငချခငးမအပ(NLD)တြငခ႐နမား၏စးပြားေရးဆငရာစြမးအားပါဝါကေလာခႏငမညသ႔မဟတထစြမးအားပါဝါကဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကထနးခပကငတြယအသးခႏငမညမဟာဗဟာတစရပ႐ေနပါသလား။မဟာဗဟာတစရပႏငအနးစပဆးတညသညသေဘာထားအျမငက(NLD)ဗဟစးပြားေရးေကာမတဥက႒ဟသာျမငကထတေဖာေျပာၾကားခဖး၏။ပထမဆးအေနျဖငသက(NLD)သညခ႐နမား၏စးပြားေရးလပငနးမားကပတသမးရနအစအစဥမ႐သညအျပငအခြနအခေကာကခရနပငအစအစဥမ႐ေၾကာငး၊သ႔ေသာလညးသတ႔သညျပညသ႔ကနးမာေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငကအကာအကြယေပးသညဥပေဒမားကေလးစားလကနာသြားရမညျဖစေၾကာငးေျပာၾကားခသည။ထ႔ေနာကသက“စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးႀကးထြားမႈ”သညခ႐နတ႔၏စြမးအားပါဝါမားကေလာခရနအတြကပေသနညးျဖစေၾကာငး၊သ႔ဆလငစးပြားေရးတြငခ႐နတ႔ထနးခပထားေသာအစတအပငးမာဖြၿဖးႀကးထြားလာေသာစးပြားေရးတစခလးႏငႏငးစာလငအခးအစားအရပမေသးငယသြားမညျဖစေၾကာငး႐ငးလငးေျပာၾကားခသည။238

အတတကာလကရယစေဆာငးခသညခ႐နတ႔၏ၾကြယဝခမးသာမႈအခ႕ကျပနလညခြေဝေပးျခငးႏငမကေမာကႏငအနာဂတကာလတြငသတ႔၏ေငြေၾကး႐ာေဖြရယမႈလပေဆာငခကမားအေပၚတငးတငးကပကပထနးခပကြပကျခငးတ႔ကေပါငးစပအသးျပသညနညးလမးတစရပကေဖာျပပါရလဒအေျဖကေဆာငၾကဥးေပးႏငေပလမမည။239သ႔ေသာျပနလညခြေဝေပးျခငးမျပလင၊အားေကာငးေသာထနးခပကြပကမႈမားမ႐လငေအာငျမငမႈရ႐ႏငရနခကခေနမညသာျဖစ၏။အဘယေၾကာငဆေသာခ႐နမားသညစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးႀကးထြားမႈအေပၚ

Page 74: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

72 အယအျမငေထာငေခာက

အခြငအေရးယႏငမညအေကာငးဆးအေနအထားမားတြငခငခငမာမာေနရာယထားခၿပးျဖစေသာေၾကာငပင။သ႔ဆလငကြျပားျခားနားေသာရလဒတစခထြကေပၚေကာငးထြကေပၚလာမညျဖစသည။မနေပ၏၊စးပြားေရးအကးအျမတဟေသာ႒ာပနာမန႔ႀကးကပမႀကးမားလာမညမာမနေပသည။သ႔ေသာခ႐နမားအတြကေဝစမန႔ပငးႀကးကပ၍ပငႀကးမားသြားမညျဖစသည။တကယတမးတြငအခ႕ခ႐နမား၏ကနသြယေရးႏငဘ႑ာေရးလပငနးမားအေပၚအေမရကနျပညေထာငစ၏အေရးယပတဆ႔မႈမားကျပနလည႐ပသမးချခငးက(ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအေပၚခ႐နတ႔အေၾကြးတငေနေသာလပေဆာငခကျဖစသည)ႏငငစးပြားေရး၏အနာဂတကထခ႐နတ႔စတႀကကပေဖာဖနတးႏငေအာငကညေပးရနအတြကသတ၏လပေဆာငႏငစြမးကအားေကာငးခငမာေစချခငးပငျဖစေလသည။

ခ႐နမား၏အနာဂတျမနမာစးပြားေရးကအ႐နအဟနျမငဖြငလစချခငးကျမနမာခ႐နအရငး႐ငမားအတြကၿခမးေျခာကမႈတစရပျဖစသကသ႔အခြငအလမးတစရပလညးျဖစသည။ဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔ေတြ႔ျမငခရသကသ႔ပငခ႐နစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားသည“ျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားႏငစာလငမားစြာပမအငအားႀကးမားေသာႏငငတကာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမား၏ျပငးထနၾကမးတမးေသာယဥၿပငမႈကရငဆငၾကေတြ႔ရမညျဖစသည။ႏငငမားစြာအကးတပးေပါငးထားေသာဧရာမစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားကျမနမာႏငငတြငပါဝငလပကငေဆာင႐ြကလာခခနတြငျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားအတြကပမခကခလာခသည။အမးမးေသာစြမးေဆာငရညမားအရအဆပါႏငငတကာဧရာမစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားသညၾသဇာအာဏာအရာ၌လညးေကာငးအငအားအရာ၌လညးေကာငးမားစြာႀကးမားသာလြနေနေသာေၾကာငျဖစ၏။ျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးမားအတြကေနာကထပစးရမပပနမႈတစရပမာႏငငတကာေကာပေရး႐ငးမားကအမနးခငးအေ႐႔ေတာငအာ႐ႏငငမားအတြငး၌(အထးသျဖငထငးႏငငအတြငး၌)ေဒသတြငးအဆကအႏြယမားႏငကြနရကမားကတညေဆာကထားခၿပးျဖစရာျပညတြငးၿပငဘကမားကအလငအျမနလႊမးမးအပစးသြားႏငျခငးပငျဖစသည။”240ထ႔ေနာကဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔ကႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားႏငခ႐နမားတ႔ကဤသ႔အၾကျပေရးသားထားခသည။“စးပြားေရးလပငနးစႀကးမားကအလားအလာ႐ေသာျပညတြငးမတဖကကမၸဏမားျဖစရာႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသတ႔သညထစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားႏငႏစဥးႏစဘကအကးအျမတ႐မည(win-win)အခြငအလမးမားအတြကလကတြပးေပါငးေဆာင႐ြကသငသည။”241

ခ႐နတ႔ႏငသတ႔၏ႏငငျခားမတေဆြမားသညႏငငတကာေငြ႐ငေၾကး႐ငမားႏငပမႀကးမားေသာ

အကးတပးေပါငးမမားျပလပရနဟသညအၾကျပခကကေစာငဆငးမေနခေပ။သလဝါ(SEZ)ကကညေဖာေဆာငေပးႏငမညျပညတြငးႏငႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏမႈမားကဆြေဆာငစညး႐းရနရည႐ြယေသာျမနမာသလဝါအထးစးပြားေရးဇနဥးပင(MyanmarThilawaSEZHoldings)တြငခ႐နမားကအဓကရငးႏးျမႇပႏသမားအျဖစပါဝငသည။ဂပနႏငငကလညးခ႐နမားႏငဂပနေကာပေရး႐ငးမားၾကားအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကသညသလဝါ(SEZ)ဖကစပလပငနးမားကရ႐ႏငရနဟေသာ၎၏ရညမနးခကကဖးကြယလ႕ဝကထားချခငးမ႐ေပ။ခ႐နမား(အထးသျဖငေအး႐ားေဝါလ)သညစငကာပေကာပေရး႐ငးမားႏငဘဏမားတ႔ႏငၿပငဘကကငးသညဆကႏြယမႈကြနရကတစရပ႐ၿပးျမနမာႏငငတြငးစငကာပရငးႏးျမႇပႏမႈမား၏ထကဝကေကာမာျမနမာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားမတစဆငဝငေရာကလာချခငးျဖစသည။242(၂၀၁၃)ခႏစတြင(NipponAirways)ကထးစးပြားေရးလပငနးစႀကးပငဆငေသာ(AsianWingsAirways)၏အစ႐ယယာ(၄၉)ရာခငႏႈနးကဂပနယနးေငြ(၃)ဘလယခန႔ျဖငဝယယသြားမညျဖစေၾကာငးေၾကညာခသည။243ခ႐နမားအေပၚႏငငတကာအေရးယပတဆ႔မႈမားကအလးစပယဖကေပးချခငးေၾကာင“ဂဏသတငးဆငရာေဘးအႏရာယ”ႀကးႀကးမားမားေလာကသြားချခငးႏငအတႏငငမားစြာပးေပါငးပါဝငေသာစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားကျမနမာစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားႏငသေဘာတညမႈမားျပလပရနစးရမထတလန႔ေနစရာမလေတာေပ။

ဝါးၿမအျမတထတသမားႏငရငၾကားေစေရးအဘယေၾကာငမေအာငျမငႏငသနညး

စစအစးရလကထကကေဒၚလာဘလယမားစြာရယပငဆငခၾကသညခ႐နမားသညလြနခေသာႏစအနညးငယအတြငး၌ျပငးထနေသာအျပစေပးအေရးယမႈမားမကငးလြတေနခသညမာသသယျဖစစရာမ႐ေပ။သတ႔အေပၚေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏သမေမြ႔ညငသာေသာကငတြယမႈကပငအဓပၸာယဖြငဆရနမစြမးသာေခ။အတတကာလကျပမကငၾကေဆာင႐ြကခမႈမားအတြကအျပစေပးအေရးယျခငးအလဥးမ႐သကသ႔အနာဂတကာလကငၾကလပေဆာငမႈမားအတြကဥပေဒအရအေရးယမညကန႔သတတားျမစခကမားလညးလးဝမ႐ေပ။ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ၏ျပနလညသငျမတေရးရပတညခက၊(NLD)တြငတက႐ငးလငးေသာမဟာဗဟာတစရပမ႐ျခငး၊“ေနာကဆးနယျခား”ဟေခၚဆေသာေနရာတြငစးပြားေရးလပငနးမားလပေဆာငရနႏငငတကာေကာပေရး႐ငးမား၏စတအားထကသနတကၾကြမႈ၊စးပြားေရးဖြၿဖးေရးအတြကႏငငတကာေငြ႐ငေၾကး႐ငမားႏငခ႐နေငြ႐ငေၾကး႐ငမားတ႔ကေပါငးစပေပးရနဟေသာႏငငတကာဖြ႔ၿဖးေရးအဖြ႔အစညးႀကး၏ျပငးျပေသာဆႏၵစသညတ႔ေပါငးစပလကျခငးကအႏစသာရအားျဖငေခါငးပျဖတအျမတထတသမားျဖစၾကေသာခ႐နမားအား

Page 75: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

73အယအျမငေထာငေခာက

ျပငးထနဆး႐ြားေသာစးပြားေရးအကငအၾကမားကဆကလကလပေဆာငရနအားေပးအားေျမႇာကျပႏငေလသည။(၂၀၁၆)ခႏစေအာကတဘာလအတြငးေနျပညေတာတြငကငးပျပလပခေသာေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငခ႐နမားေတြ႔ဆပြေနာကပငးတြငလႊတေတာကယစားလယေဟာငးတစဥးကေျပာၾကားခသကသ႔ပင“ခ႐နေတြကေတာသတ႔အတြကအကးအျမတ႐မယဆရငအႏရာယ႐တအကငအၾကေတြကဆကၿပးလပေဆာငသြားမာပ။ဆလတာက‘စားပြခေအာကလကသပထးတအကငအၾကေတြ’ကလးဝသညးခသြားမာမဟတတအေၾကာငး၊ခ႐နေတြ‘အခြနေပးေဆာငဖ႔န႔ဥပေဒကေလးစားလကနာဖ႔လတယ’ဆတအေၾကာငးအစးရကျပငးျပငးထနထနသတေပးဖ႔လတယ”။244

ဥးေအာငမငးႏငကဒတ႔က“ႏစဥးႏစဘကအႏင(win-win)”ဟ႐ငးလငးဖြငဆခေသာႏငငတကာႏငခ႐နအရငးအႏးမားအတြကအေျဖတစရပတြငအေသးစားႏငအလတစားလပငနးမားႏငသမဝါယမမားတ႔အတြကေနရာမ႐သညကျပညသလထအမားစကနားလညသျမငလာသညႏငတၿပငနက“ၿပးခတာေတြလၿပးပါေစေတာ”အစအစဥမားကဆန႔ကငေသာျပငးထနေသာတ႔ျပနမႈတစရပေပၚထြကလာႏငသည။အမားျပညသၾကားေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏လႀကကမားထင႐ားမႈကေပၚေပါကလာေသာမေကနပမႈမားကခပထနးဖ႔ရနမလေလာကဘျဖစေနႏငသည။အထးသျဖငစစတပႏငဗဒၶဘာသာအစြနးေရာကသမားမားကရခငအေရးကစၥအေပၚ(NLD)၏“သေဘာထားေပာေျပာငးမႈ”(ထသ႔ကယကယျပန႔ျပန႔ထငျမငယဆထားၾက၏)ကအကး႐႐အသးခကာေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငသမ၏ပါတအေပၚယၾကညကးစားမႈမားပကျပားသြားေအာငလပေဆာငေနခခနတြငအေျခအေနပမဆး႐ြားသြားႏငေလသည။

ပမကယျပန႔ေသာစနေခၚမႈမာျပညသလထအတြကပါရာဒငး(pro-peopleparadigm)တစခက႐ငး႐ငးလငးလငးထတေဖာေျပာဆတငျပရန၊တတကကသတမတျပ႒ာနးရနႏငျမနျမနဆနဆနအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရနျဖစသည။ထပါရာဒငး၏အစတအပငးတစရပအျဖစခ႐နမားအားမညသ႔ကငတြယေဆာင႐ြကသြားမညဟေသာအေၾကာငးအရာကထညသြငးရေပမည။‘လတငးလတငးသညသတ႔၏လမးေၾကာငးမားကျပနလညျပျပငၿပးဖြၿဖးတးတကေရးအတြကပါဝငအားေပးကညရနအခြငအေရး႐သည’ဟေသာေၾကြးေၾကာသကလေလာကေတာမညမဟတေပ။သ႔ဆလငျပျပငေျပာငးလေရးသမားမားကခ႐နမားကျပငးျပငးထနထနအေရးယရနတကတြနးအခြငအေရးေပးႏငမညခ႐နမားအေပၚအားထားမခမႈမးမပါဝငသညအျခားေ႐ြးခယစရာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပါရာဒငးတစခ႐ေနပါသလား။ထအေၾကာငးအရာကေနာကဆးအခနးတြငပမအေသးစတေဆြးေႏြးတငျပသြားမညျဖစသည။

ဤေနရာတြငကြႏပတ႔သညခ႐နအေရးကစၥႏငသာသကဆငေသာအၾကျပေဆြးေႏြးမႈအခ႕ကေျပာဆတငျပသြားမညျဖစသည။

ျပနလညအေလာေပးျခငးကခ႐နမားအားကငတြယစမျခငးအတြကအေျခခမတစရပအျဖစသတမတျပ႒ာနးလကပါကအမားျပညသၾကားလႀကကမားအားေပးေထာကခမညလပေဆာငခကတစရပမာအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားႏငတငးရငးသားလနညးစတ႔ထမခ႐နမားႏငအျခားေသာအခြငထးခအရငး႐ငမားတ႔သမးယခသညလယယာေျမမားအားပင႐ငမားထျပနလညေပးအပေစျခငးပငျဖစသည။စစတပ၏သမးဆညးခလယယာေျမမားအျဖစလယယာေျမသမးဆညးမႈစစမးစစေဆးေရးေကာမ႐ငကေဖာထတသတမတခေသာလယယာေျမအခ႕ကမလပင႐ငထျပနလညေပးအပရနစစတပမသေဘာတညချခငးကခ႐နမားႏငအျခားအရငး႐ငမားကအလားတေဆာင႐ြကေပးဖ႔ေတာငးဆရနအတြကစနမနာကစၥရပတစချဖစလာခ၏။မလပင႐ငမားထသ႔အမနတကယျပနလညေပးအပရမညလယယာေျမမားစြာတ႔တြငစနဝတမႈနအပစကသမးယခသညဟကတာ၁၈၆၅(၄၆၀၈ဧက)ကယဝနးေသာလယယာေျမမားလညးပါဝငသည။245႐မးျပညနယအေ႐႕ေျမာကပငးတြငရာဘာစကခငးတစခစကပးရနအတြကေဒသခ႐မး႐ြာသ႐ြာသားမားထမသမးယခေသာေျမမားျဖစသည။(၂၀၀၄)ခႏစဒဇငဘာလတြငမြနျပညနယဘးလငးႏငသထၿမ႕နယမားအတြငး႐ြာသ႐ြာသားမားထမအတငးအဓမၼသမးယခသညဟကတာ၂၀၂၃(ဧက၅၀၀၀)ကယဝနးေသာလယယာေျမမားကလညးတစဖနျပနလညသမးယၿပးမလပင႐ငမနမားထသ႔ျပနလညေပးအပသငသည။ထလယယာေျမမားအားစစတပႏငမကစျမနမာစးပြားေရးလပငနးစႀကးတ႔ၾကားမစစတပ-ကမၸဏအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးသေဘာတညခကအရအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေနေသာကယေျပာလသညရာဘာစကခငးတစခအျဖစသ႔ေျပာငးလပစချခငးျဖစသည။246တတယေျမာကအဓကပစမတတစချဖစလာႏငသညမာကခငျပညနယေျမာကပငးဟးေကာငးခငဝမးအတြငးမားျပားကယျပန႔လေသာလယယာေျမမားကသမးယခၿပးကခငမသားစေပါငး(၁၀၀၀)ခန႔ကေ႐ႊ႕ေျပာငးဖယ႐ားခသညနာမညဆးျဖငေကာၾကားေသာယဇနေကာပေရး႐ငးပငျဖစသည။247ဤသညမာအမနတရား႐ာေဖြေဖာထတေပးရမညမေရမတြကႏငေသာလယယာေျမသမးယမႈမားထမ(၃)ခကဥပမာအေနျဖငတငျပျခငးမသာျဖစေပသည။

စးပြားေရးလပငနးႀကးမား၏ဝငေငြအေပၚအခြနစညးၾကပေရးဥပေဒမားကျပနလနေလလာသးသပျခငးႏငထဥပေဒမားကနစနာေၾကးေပးေခမႈမားအျပငမကေမာကႏငအနာဂတကာလအခြနစညးၾကပမႈမားအတြကအေျခခရမညဥပေဒမားျဖစလာေစရနႏငငတကာစခနစညႊနးမားႏငအည

Page 76: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

74 အယအျမငေထာငေခာက

အဆငျမႇငတငျခငးတ႔မာအေရးပါေသာေနာကထပဥးစားေပးအေၾကာငးအရာျဖစသည။လြနခေသာဆယစႏစတစခစာအကးဝငသညႏစစဥအသားတငဝငေငြအေပၚ(၃၀)ရာခငႏႈနးမ(၄၀)ရာခငႏႈနးထစညးၾကပေသာအခြနစနစတစရပကစးပြားေရးလပငနးစႀကးမား၏ေငြေၾကးၾကြယဝခမးသာမႈ(အမားစကသတ႔၏လကထတြငခနရစထားႏငဥးမညျဖစေသာလညး)မအစတအပငးတစရပကဖယေပးႏငမညျဖစသည။

အေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမား၊အလပသမားမားပါဝငစမခန႔ခြေသာလပငနးမား၊သမဝါယမလပငနးမားႏငရပ႐ြာလမႈအသကအဝနး၏စးပြားေရးလပငနးမားတ႔ကခ႐နစးပြားေရးလပငနးမားႏငႏငငျခားေကာပေရးရငးမားႏငစာလငႀကးမားေသာအားသာခကမားေပးစြမးႏငမညအခြနႏငရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒမားကျပနလနေလလာသးသပရမည။အဆပါလပငနးမားသညအခြနဆငရာလကေလာခြငျပခကမားအျပငလပငနးတညေထာငရနေထာကပေၾကးမားကပါလကလမးမရမညျဖစသည။စးပြားေရးလပငနးမားယဥၿပငပြတြငထသတ႔ကကညေပးရနအတြကျပျပငေျပာငးလမႈမားလပေဆာငခၿပးျဖစသညႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားႏငအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကႏငမညအခြငအလမးမားကလညးဖနတးေပးသငေပသည။

နဂးလြနခေသာဆယစႏစမားစြာတ႔တြငစစအစးရထမလကခရ႐ခသညကနထ႐ကမားႏငအခြငအေရးေပးမႈမားမတစဆငခ႐နလပငနးစႀကးမားတ႔သညအလြနမားျပားေသာေငြေၾကးစညးစမဥစၥာမားအားရယပငဆငႏငခၾကသညကေတြ႔ျမငခရ၏။အေျပာငးအလေနာကပငးေခတကာလတြငထသတ႔အားမညသ႔ဆကဆကငတြယရမညနညးဟေသာေမးခြနးက(NLD)အစးရရငဆငၾကေတြ႔ေနခရေသာအဓကစနေခၚမႈမားထတြငတစခအပါအဝငျဖစ၏။ဂပနကသ႔ေသာျပညပဇာတေဆာငမားအဖ႔ခ႐နစးပြားေရးလပငနးႀကးမားႏငႏငငျခားေကာပေရး႐ငးမားတ႔ၾကားမအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားကႏစလဖြယအေကာငးဆးေသာရလဒအေျဖတစချဖစသည(ယငးကႏစဥးႏစဘကအႏငရေသာ(win-win)အေျခအေနဟ၍ပေဖာေျပာဆေနၾက၏)။ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင(NLD)တ႔ကယခအခနအထခ႐နမားအားကငတြယရာတြငအေတာပငသမေမြ႔ညငသာေနခသည။ၿပးခတာေတြလညးၿပးပါေစေတာဟေျပာဆခၿပးခ႐နမားကသတ႔၏လပပကငပမားကျပငဆငရနအတြကအခြငအေရးတစရပရ႐သငသညဟအခငအမာေျပာၾကားခသညအျပငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးေရးအတြကပးေပါငးပါဝငလပေဆာငရနဖတေခၚခသည။(NLD)တြငမဟာဗဟာတစရပ႐သညဟဆလငယငးသညစးပြားေရးအလငအျမနဖြ႔ၿဖးမႈကျမႇငတငရနႏငထမတစဆငစးပြားေရးအေဆာကအအတြငခ႐နတ႔ထနးခပထားေသာအစတအပငးႀကးကဖြၿဖးလာေသာစးပြားေရး

အေဆာကအအတစခလးႏငစာလငပန႐႕ေသးငယသြားေစရနျဖစသည။(NLD)၏ခဥးကပလပေဆာငပနညးလမးတြငျပနာႏစရပရသည။

(၁)ဆး႐ြားေသာျပမကငၾကလပေဆာငမႈမားအတြကအျပစေပးအေရးယမႈမားကတရားဝငသတမတျပ႒ာနးျခငးမျပလငေခါငးပျဖတအျမတထတသမားျဖစသညခ႐နတ႔သညသတ႔၏လပပလပနညးေဟာငးမားအတငးဆကလကကငၾကလပေဆာငရနအားတကလာႏငသည။

(၂)ခ႐နမားအားျပျပငေျပာငးလျခငးႏငသတ႔၏ဥစၥာဓနအစတအပငးတစခကျပနလညခြေဝေပးျခငးတ႔မပါဝငေသာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးေရးမဟာဗဟာတစရပေအာကတြငစးပြားေရးအေဆာကအအတစခလးအေနႏငႀကးမားေကာငးႀကးမားလာမညျဖစေသာလညးခ႐နတ႔၏စးပြားေရးအေဆာကအအကပ၍ပငႀကးမားေသာအစတအပငးတစရပျဖစသြားႏငေလသည။

အတတကာလလပေဆာငခကမားအတြကနစနာေၾကးမားခမတေပးအပေစျခငးႏငေငြပမာဏအလကအခြနႏနးထားတးျမႇငကာတငးတငးကပကပေကာကချခငးတ႔ျပလပရနလအပ၏။လမႈေရးဆငရာတရားမတမႈဟေသာအေၾကာငးရငးေၾကာငသာမဟတဘ(NLD)အစးရ၏လထအားေပးေထာကခမႈႏငတညၿငမမႈကတကစားသြားႏငသညႏငငေရးဆငရာမေကနပခကမားကေ႐ာငလႊႏငရနအတြကပါလအပျခငးျဖစသည။ထကသ႔ေသာလပေဆာငခကမားႏငအတအေသးစားႏငအလတစားလပငနးမား၊အလပသမားမားပါဝငစမခန႔ခြေသာလပငနးမား၊သမဝါယမလပငနးမားႏငရပ႐ြာလမႈအသကအဝနးလပငနးမားတ႔အတြကအခြနႏငရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာအားေပးျမႇငတငျခငးမားကတၿပငတညးအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကသငသည။ထ႔အျပငအဆပါလပငနးမားအတြကလပငနးစတငရနေထာကပေၾကးေငြမားေပးအပျခငးႏငျပျပငေျပာငးလလကေသာႏငငပငလပငနးမားႏငအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကႏငေအာငဖနတးေပးျခငးတ႔ျဖငျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးစႀကးမားႏငႏငငျခားေကာပေရး႐ငးမားတ႔ႏငယဥၿပငရပတညႏငေအာငကညပပးသငေပသည။

Page 77: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

75အယအျမငေထာငေခာက

နဂး-ျမနမာႏငငအတြကနယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး(PNP)တစခ(၂၀၁၁)ခႏစတြငသမၼတဥးသနးစနအာဏာရ႐လာခၿပးစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလေရးကစတငေၾကာငးေၾကညာခခန၌အလ႐ငအသကအဝနးကအစပငးတြငသတႀကးႀကးထားကာေစာငၾကညေနခသည။လအနညးငယကနဆးသြားခၿပးအစးရကစးပြားေရးအေပၚဆယစႏစမားစြာၾကာေအာငစစတပကထနးခပလာချခငးကအၿပးတငစြန႔လႊတရနအတြကအမနတကယဥးတညေဆာင႐ြကေနသညဟထငျမငယဆလာရခနတြငအဆပါသတႀကးေသာတ႔ျပနမႈကစတအားထကသနမႈအျဖစသ႔ေျပာငးလသြားခ၏။အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားႏငအသြငေျပာငးအစးရၾကားမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈကခငမာအားေကာငးလာခခနတြင(၁၉)ရာစေႏာငးပငးကာလ၌အဂၤလနသ႔သြားေရာကခေသာေနာကဆးဗမာဘရငကယစားလယေတာတစဥးေျပာၾကားခသညထင႐ားေကာၾကားေသာေနာကဆးစကားလးမားကျပနလညသတရႏငပါသည။“ယခအခါဤခမးသာၾကြယဝတႏငငကဖြၿဖးတးတကေအာငလပေဆာငဖ႔အခနအခါကေရာကလာၿပျဖစေၾကာငးအေနာကႏငငမားကကြႏပတ႔န႔သေဘာတထပမျဖစတာကသျမငရတအတြကကြႏပတ႔အလြနပဝမးသာပတျဖစရပါတယ”ဟ၍ပင။248

အအားသငစရာမဟတေပ။အဘယေၾကာငဆေသာထ(model)သည(၁၉၈၀)ႏစကာလမားကတညးကပငေယဘယလကခလာခသညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကနယလစဘရယနညးလမး(Neoliberalprescriptionfordevelopment)ျဖစေနေသာေၾကာငပင။

မေအာငျမငခသညလမးျမနမာျပျပငေျပာငးလေရးသမားမားဟသတမတေခၚဆျခငးခရသတ႔မသသညမာသတ႔ထေရာငးခခေသာ(model)ကကမၻာအျခားေနရာမား၌ျပနာမားတစေန႔တစျခားျပနာမားပမေပးေနသညဟေသာအခကပငျဖစ၏။ဖြၿဖးဆႏငငမားႏငအသြငကးေျပာငးစးပြားေရးစနစ(သ႔မဟတဆ႐ယလစေခတလြန)ႏငငမားအေပၚသြတသြငးေနသညပစျဖစသညေခးေငြမားမတစဆငစးပြားေရးစနစဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာခနညႇမႈ(struc-turaladjustmentmodel)သညလကတငအေမရက၊အာဖရကႏငအာ႐အစတအပငးမားတ႔တြငစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈကေဆာငၾကဥးေပးႏငချခငးမ႐သကသ႔ဆငးရႏြမးပါးမႈႏငသာတညမမ႐ျခငးတ႔ကလညးေလာခေပးႏငချခငးမ႐ေပ။အအားသငဖြယေကာငးေအာငတးတကဖြ႔ၿဖးသြားခေသာအာ႐ေဒသ၏စးပြားေရးအေဆာကအအမားကျဖစထြနးေပၚေပါကေစခသညအရာအျဖစအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကျမနမာျပျပငေျပာငးလေရးသမားတ႔အားျပသခသည(model)မာတကယတမးတြငဂပန၊ေတာငကးရးယားႏငထငဝမႏငငတ႔လကနာကငၾကခေသာမဟာဗဟာႏငအလြနကြျပားျခားနားေနခသည။ထမဟာဗဟာတြငႀကးမားေသာအတငးအတာတစခအထအစးရ၏ပါဝငေဆာင႐ြကမႈႏငအစအစဥေရးဆြမႈ၊ျပညတြငးေဈးကြကကအကာအကြယေပးျခငးႏငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားအေပၚတငးတငးကပကပထနးခပမႈတ႔ပါဝငခသည။249အလ႐ငအဖြ႔အစညးတ႔ေျပာမျပခသညမာပ႔ကနဥးတညေသာဖြ႔ၿဖးေရး(model)၏အခနးက႑ကၿပးဆးသြားခၿပဟေသာအခကပငျဖစသည။(၂၀၀၈)ခႏစမစ၍စးပြားေရးတ႔ဆငးမႈကကမၻာအရငး႐ငစးပြားေရးအေဆာကအအကတငးတငးကပကပခပကငထားခရာကမၻာေျမာကျခမးတြငပ႔ကနေဈးကြကမားကတျဖညးျဖညးေပာကကြယေနခၿပျဖစသည။

ျပျပငေျပာငးလေရးဝါဒအစးရမာအရညအေသြးမမေသာကနပစၥညးကေရာငးချခငးခေနခရသည။ပ၍ေကာငးေသာကနပစၥညးကမသျခငးေၾကာငလညးအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကစးပြားေရးအေဆာကအအကအသြငေျပာငးရနလြတလြတလပလပဥးေဆာငေမာငးႏငႏငခ၏။ျမနမာႏငင၏တစျခမးပတစးပြားေရးအေဆာကအအတစခကအလးစနးပါးေျဖေလာထားေသာစးပြားေရးအေဆာကအအတစခအျဖစသ႔ေျပာငးလသြားခသည။(၂၀၁၂)ခႏစႏင(၂၀၁၃)ခႏစတ႔တြငတရားဝငျပ႒ာနးခသည

ေနာကႏစအနညးငယအတြငး၌အလ႐ငေအဂငစမား(တတကကဆရလငဂပနအစးရႏငအတ(ADB)ႏငကမၻာဘဏ)ကဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကမဟာဗဟာတစရပေရးဆြဖနတးရနျမနမာအစးရႏငအတပးေပါငးလပေဆာငခၾကသည။အျခားေသာအခနအခါသမယမားတြငပးေပါငးေဆာင႐ြကလာခၾကသညျဖစရာအလ႐ငအဖြ႔အစညးတ႔သညစပစ(model)သစတစခႏငပတသက၍သေဘာတနားလညမႈ႐ထားခၾကၿပးျဖစသည။ေဈးကြကကေမာငးႏငေသာ၊ပ႔ကနဥးတညေသာႏငႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈကအားျဖညပပးေသာ(model)တစချဖစသည။ယငးသည

(ဓာတပ-ျမငေဇာ)

Page 78: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

76 အယအျမငေထာငေခာက

အေတာပငေျဖေလာထားခၿပးျဖစေသာရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒမားပငလငအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကစတေကနပမႈမေပးႏငခေပ။သတ႔သညကမၻာဘဏ၏(IFC)မေန၍ရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒမားျပနလညေရးဆြမႈကသေဘာတခြငျပေပးရနအတြကအစးရအားဖအားေပးခၾက၏။(IFC)ကထဥပေဒမားကႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားအတြကေရာျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏသမားအတြကပါျပ႒ာနးေဖာျပထားသညဥပေဒတစရပတညးအျဖစစစညးခၿပးျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏသတ႔ကမဆစေလာကမကႏာသာေပးထားေသာျပ႒ာနးခကမားကပငပယဖကခသည။250ထ႔ေနာက(IFC)သည၎၏အၾကေပးပညာ႐ငတစဥးကေျပာၾကားခသကသ႔ပငျမနမာႏငငအား“အလ႐အပေသာၾကငဖကမားကဆြေဆာငႏငရမညျဖစသညလပေသာအမးသမးတစဥး”အျဖစဖနတးရနဆကလကလပေဆာငခသည။251

ပါရာဒငးကပငျပနာျဖစေနခရာ(၂၀၁၆)ခႏစတြငႏငငေတာတာဝနကရယခေသာ(NLD)အစးရတြငအားနညးခကအခ႐ေနခသညသသယျဖစစရာမ႐ေပ။စးပြားေရးမဝါဒကအေသးစတစမခပကငလသညေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ျပငးျပေသာစတဆႏၵကလညးတစခကအပါအဝငျဖစ၏။ယခငအစးရမကတကဝတျပခေသာသေဘာတညခကမားအတငးလကလေလာကလမးရာတြငတျဖညးျဖညးခငးေလာကလမးျခငးကသငေတာမနကနပါသည။သ႔ေသာလအပခၿပးလအပေနေသာအရာမာ(သေဘာတညခကကတကဝတမားကတစခကခငးစျပနလနေလလာသးသပမႈ)အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကအဆျပခသညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပါရာဒငးအေပၚေထာငစဘကစေလလာဆနးစစမႈတစရပႏငထမဟာဗဟာကေ႐ြးခယလကနာကငသးမည(သ႔မဟတ)အျခားမဟာဗဟာတစရပကေ႐ြးခယမညဟေသာဆးျဖတခကတစရပတ႔ပငျဖစသည။ဥပမာအေနျဖငဆရလင(NLD)အစးရဆးျဖတရမညအရာမာႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈအားလကခမည၊လကမခမညဟေသာအေၾကာငးအရာမဟတဘႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈအားမညသညပါရာဒငးတြငထညသြငးသြားမညဟေသာအေၾကာငးအရာျဖစသည။အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားအဆျပခသညႏငမတေသာအျခားေ႐ြးခယစရာမဟာဗဟာတစရပတြငလညးႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားကစးပြားေရးအေဆာကအအ၏အခ႕ေသာနယပယမားတြငေကာငးကးေပးစြမးႏငသကသ႔အခ႕နယပယမားတြငဆးကးမားျဖစေပၚေစႏငသည။ထ႔အျပငရငးႏးျမႇပႏမႈအမးအစားကလညးအလြနအေရးႀကးေလသည။(JICA)စမကနးမားအေၾကာငးေဆြးေႏြးေျပာဆမႈတြငကရငေခါငးေဆာငတစဥး႐ငး႐ငးလငးလငးေျပာၾကားခသကသ႔ပင“ကြနေတာတ႔ကရငးႏးျမပႏမႈကလကမခဘးလ႔ေျပာေနတာမဟတပါဘး။ကြနေတာတ႔ကေကာငးမြနတရငးႏးျမႇပႏမႈမးကလခငတာပါ။ကြနေတာတ႔ကျပညသလထကအကး႐ေစမယ။ျပညသလထကအႏရာယမျဖစေစမယ

ရငးႏးျမပႏမႈကလခငတာ။”252ေနာကထပဥပမာတစရပတငျပရလင(ထကသ႔ေသာမေဘာငတစရပအတြငး၌)ျပဆရမညေမးခြနးမာႏငငျခားတငပ႔မႈအတြကထတလပမည၊မထတလပမညဟေသာအေၾကာငးအရာမဟတဘႏငငျခားသ႔ပ႔ကနတငပ႔ျခငးအေပၚမညမအတငးအတာအထအေလးေပးလပေဆာငသြားမည၊မညသညပ႔ကနမားကအားေပးျမႇငတငသြားရမညဟေသာအေၾကာငးအရာသာျဖစ၏။တတယဥပမာတစရပကတငျပရလင(ထကသ႔ေသာပါရာဒငးတစခအတြငး၌)ေျဖဆရမညေမးခြနးမာဖြ႔ၿဖးတးတကေအာငလပမည၊မလပမညဟေသာအေၾကာငးအရာမဟတဘမညသညအတငးအတာအထဖြ႔ၿဖးတးတကေရးကပစမတထားမည(ျမင၊အလယအလတ၊နမ)ႏငမညသ႔ေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအမးအစားကအားေပးျမႇငတငသြားမညဟေသာအေၾကာငးအရာမားပငျဖစေလသည။

မညသညပါရာဒငးကေ႐ြးခယကငၾကသြားမညနညးဟေသာေမးခြနးကသ႔ပငအေရးႀကးသညမာထေမးခြနးအတြကအဆးအျဖတေပးေရးလပငနးစဥပငျဖစ၏။ျမနမာႏငငသညလထပးေပါငးပါဝငမႈမားလးဝမ႐ခဘအထကမအဆငႏငျပငပမခမတသညနယလစဘရယပါရာဒငးကလကနာေစခေသာသမ႐းကဥပမာတစရပသာျဖစသည။အလ႐ငအဖြ႔စညးတ႔အတြကျပညသလထကအေရးမႀကးေပ။အေရးႀကးသညမာစစဘကဆငရာထပတနးအပခပေရးအရာ႐ႀကးမား(အတအကဆရလငစစတပ၏ျပျပငေျပာငးလေရးအပစမေခါငးေဆာငမား)ႏငခ႐နမားျဖစသည။ထသတ႔မတရားရယပငဆငခသညေငြေၾကးဓနမားကအလ႐ငအဖြ႔အစညးတ႔အားေပးေထာကခေသာဖြ႔ၿဖးေရးမဟာဗဟာတြငထညဝငအားျဖညလာေအာငဆြေဆာငစညး႐းႏငရနအေရးႀကးေလသည။အကယ၍အလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကလထအမားအျပားေထာကခအားေပးေသာႏငငေရးအငအားစျဖစသည(NLD)ႏငအနညးငယမေဆြးေႏြးတငပငခပါကသတ႔၏ေမာမနးခကမားႏငပတသက၍အမားျပညသတ႔ႏငေဆြးေႏြးတငပငစရာမားမားစားစားလအပလာခမညမဟတေပ။253သ႔ေသာအလရငအဖြ႔အစညးမားကေဆြးေႏြးတငပငမႈစနစယႏယားမားေနရာခလပေဆာငခသညဆလငပငယငးသညလမႈအသကအဝနးမားကေခြးသပကာ၎တ႔ေ႐ြးခယခေသာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလမးေၾကာငးမားအတြငးသ႔ထညသြငးချခငးသာျဖစသည။ဥပမာ“ေရ႐ညတညတေသာေရးအားလပစစစြမးအင”ကေထာကခအားေပးလာေအာငတငးရငးသားလနညးစမားအား“ေဆြးေႏြးတငပငရန”ႏငယၾကညလကခေစရန(IFC)၏လပ႐ားေဆာင႐ြကမႈ။

အပခပေရးထပသးေခါငးေဆာငမားေျပာငးလသြားချခငးႏငအတယခအခါတြငအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားက(NLD)အားအဆပါလပငနးစဥအတြငးသ႔ထညသြငးရနဆႏၵ႐ေနၾကသည။သတ႔တြငေ႐ြးခယစရာမ႐ေပ။သ႔ေသာျမနမာႏငင၏စးပြားေရးအနာဂတႏငပတသကေသာေဆြးေႏြးမႈႏင

Page 79: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

77အယအျမငေထာငေခာက

အေခအတငေျပာဆျငငးခမႈတ႔က(NLD)ႏငအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားၾကားမလပေဆာငခကမားအျဖစသာကန႔သတထား႐ခပါကယငးသည(NLD)အတြကမဟာဗဆငရာမားယြငးမႈတစရပျဖစလာေပလမမည။ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသညထအခြငအေရးကအမအရဆတကငကာတငးျပညကအသစျဖစေသာဆးျဖတခကခမတေရးလပငနးစဥတစရပဆသ႔ဥးေဆာငေခၚေဆာငသြားသငသည။မညသညစးပြားေရးလမးေၾကာငးေပၚေလာကလမးသငသညဟေသာအေၾကာငးအရာႏငပတသကသညေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားတြငျပညသအမားပါဝငလာေအာငစညး႐းလ႕ေဆာျခငးျဖငဥးေဆာငမႈေပးႏငမညျဖစသည။

အာဆယလမးေၾကာငးကေ႐ာငလႊေလာကလမးျခငးအားလးပါဝငႏငေသာအဆပါေဆြးေႏြးမႈတြငျမနမာျပညသတ႔သညေဒသတြငး႐သတ႔၏ပတဝနးကငႏငငမားတြငမညသ႔ျဖစပကေနသညကအနးကပေလလာၾကည႐သငသည။အာဆယေဒသအတြငး႐အျခားႏငငမားသညအစဥအလာအတငးဖြ႔ၿဖးတးတကေနခသည။သ႔ေသာေကးလကႏငၿမ႕ျပၾကားကြာဟခကႀကးမားလာျခငး၊တနးတညမႈပမကငးမျခငး၊တငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားကပမခြျခားဖယ႐ားလာချခငး၊အလပသမားမားေပါငးစဖြ႔စညးျခငးအတြကပမႀကးမားေသာဟန႔တားပတပငမႈမား၊ပမမားျပားေသာေ႐ႊ႔ေျပာငးလပသားထအတြကနညးပါးလာေသာရပငခြငမား၊ေဒသခမားပငဆငေသာလယေျမမားကေရာငးကနျပလပျခငးႏငပဂၢလကပငျပျခငး၊အေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားထမစးပြားေရးလပငနးႀကးမားကလယယာေျမမားသမးယျခငးႏငေကးလကအလပသမားတ႔၏တစေန႔တစျခားပမဆး႐ြားလာေသာအေျခအေနမား၊ေနရာတငးတြငအလငအျမနယယြငးပကစးလာေသာသဘာဝပတဝနးကငစသညတ႔ကအဆပါဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏငအတတစပါတညးလကပါႀကးထြားေနခ၏။အကယ၍“ပငဆငမႈကငးမေစျခငးျဖငရယစေဆာငးျခငး(accumulationbydispossession)”အတြကစနမနာေနရာတစခကေဖာျပရမညဆလငယငးသညအာဆယေဒသပငျဖစသည။(DerekHall၊PhillipHirshႏငTanyaMur-rayLi)တ႔တငျပခသကသ႔ပငအာဆယေဒသတြငးအ႐နအဟနျမငေသာအရငး႐ငစနစအသြငေျပာငးလေရးလပငနးစဥသည“ခမးသာၾကြယဝမႈႏငဆငးရမြေတမႈ၊ရယစေဆာငျခငးႏငပငဆငမႈဖယ႐ားျခငးတ႔ကစနစတကဖနတးေနခသည။”254ေျပာဆတငျပခကတစရပကပ၍ပငတက႐ငးလငးေနသည။ထလပငနးစဥသညအနညးစအတြကခမးသာၾကြယဝမႈႏငရယစေဆာငးမႈကဖနတးေပးေနၿပးအမားစအတြကဆငးရမြေတမႈႏငပငဆငမႈကငးမေစျခငးကဖနတးေနသညဟ၏။ယခငကထအျဖစကဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြကေပးဆပရေသာတနဖးအျဖစ

႐ျမငၿပးအဆပါအသြငေျပာငးလေရးလပငနးစဥသညသငေလာမနကနသညဟအခ႕သတ႔ကဆခၾကၿပးအျခားသတ႔ကလညးယငးသည“ထတလပေရးအငအားမား(forcesofproduction)”ဖြ႔ၿဖးေရးအတြကေ႐ာငလႊမရႏငေသာအကးဆကမားျဖစသညဟဆခၾကေပသည။

ထကသ႔ေသာေမာလငခကေဝဝါးေနသညအေျခအေနမနကမျငငးသာဘျဖစေနသညအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားသညေျပာစရာစကားမသြားခရသည(သ႔မဟတ)သတ႔အဆျပေသာနယလစဘရယဖြၿဖးတးတကေရး(model)မလြ၍အျခားေ႐ြးခယစရာမ႐ေၾကာငးေျပာၾကားခသည။အကယ၍ယငးသညျမနမာႏငငကေ႐ြးခယခေသာအနာဂတျဖစမညဆလငဘဆငးရႏြမးပါးမႈကကယစားျပေနေသာတစျခမးပတစးပြားေရးအေဆာကအအတစခကမားျပားလေသာတရားမတမႈကငးမျခငးႏငႀကးမားေသာကြာဟခကမားတ႔ကကယစားျပေနသညအလးစေျဖေလာဖြငလစထားေသာစးပြားေရးအေဆာကအအတစခႏငဖလယေရာငးဝယချခငးသာျဖစေပလမမည။ယေန႔အခန၌အေ႐႕ေတာငအာ႐ေဒသတစဝမးမလမားက‘လမႈအသကအဝနး၊သဘာဝပတဝနးကငႏငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးတ႔ကဖကဆးကာထာဝရမလျခမႈ၊ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ညစပတစတျပတေသာၿမ႕ျပဆငးရသားရပကြကမားမဘဝႏငလလပသဘာဝေဘးအႏရာယမားႏငလလယလကရျခငးကတရားမတမႈကငးမၿပးတနးတညမမႈမ႐သညအျပငလမညာလညျဖားမႈျဖစေၾကာငး၊လမႈဘဝျမႇငတငရနႏငတစသးပဂၢလအလဆႏၵျပညစဖ႔ရနေ႐ာငလႊမရႏငေသာေပးဆပမႈတစရပလးဝမဟတေၾကာငး’ေျပာဆသညအသပကယေလာာငလာၿပျဖစေလသည။

ေဈးကြကကျပနလညထညသြငးေနရာချခငးအလ႐ငအဖြ႔အစညးမားကအျခားေ႐ြးခယစရာမ႐၍ဟဆခေသာလညးေ႐ြးခယစရာအျခားအရာတစခ႐သည(သ႔မဟတ)ေ႐ြးခယစရာအေျမာကအမား႐သညဟပ၍ဆခင၏။တစကမၻာလးဆငရာအရငး႐ငစးပြားေရးအေဆာကအအႀကးကအကပအတညးတစခၿပးတစခၾကေတြ႔ခရၿပးကာလ႐ညစးပြားေရးတ႔ဆငးမႈတြငနစျမႇပသြားခခနလြနခေသာႏစကာလအနညးငယအတြငး၌အျခားေ႐ြးခယစရာခဥးကပလပေဆာငမႈစနစမားကဖနတးတညေဆာကေနခၿပးျဖစသည။အဆပါစနစမားကမတျခားနားေသာအမညမားေပးအပခၾကသည(ဥပမာsocialdemocracy,socialism,participatoryeconomy,deglobali-zation,degrowth,ecologicaleconomics,orpost-capi-talism)။အရပသားျပညသမားထမစဥးစားေတြးေခၚသႏငတကၾကြလပ႐ားသမားစြာတ႔ကအေတြးအျမငကအေသးစတျဖန႔ကကစဥးစားရာတြငပါဝငခၾကၿပး၎၏သးျခားအစတအပငးလကၡဏာရပမားအေပၚအဓကအေလးေပးခသည။အေျခခကသညတနဖးထားမႈႏင႐ႈေထာငမားအေပၚမဟတဘ၎တ႔အဓကအာ႐စကခေသာအစတအပငးအေပၚမတညၿပးအားေပးေထာကခသအပစ

Page 80: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

78 အယအျမငေထာငေခာက

တစခႏငတစခခြျခားႏငပါသည။255

အဆပါအေတြးအျမငမားကရငဆငေျဖ႐ငးေနခရသညအဓကကေသာျပနာတစရပမာေဈးကြက၏အခနးက႑ပငျဖစ၏။နယလစဘရယအျမငတြငတနဖးအ႐ဆးမာေဈးကြကအားလြတလပခြငေပးျခငးျဖစသည။ေဈးကြကလပေဆာငခကမားအတြကရာဇဝတေျမာကေသာေငြေၾကးလမလညမႈႏငဆင၍မအပအခကအခအတားအဆးမားနညးႏငသမနညးေစျခငးကဆလသည။

ယခအစရငခစာတြငယာယေခၚဆသြားမညပစနယလစဘရယပါရာဒငး(PNP)ဆသညအျခား႐ႈေထာငတစရပမၾကညလငလြတလပေသာေဈးကြကဟသညသဘာဝအေလာကျဖစတညေနေသာအေျခအေနတစရပမဟတဘသမငးေၾကာငးအရအရငး႐ငစနစေခါငးေထာငလာမႈႏငအတေပၚထြနးလာချခငးျဖစသည။လြတလပေသာေဈးကြကတြငဟနေဂရလမးေတြးေခၚပညာ႐ငႀကး(KarlPolanyi)က“ေဈးကြကအားလမႈေရးအဖြ႔အစညးစနစမားမသးျခားခြထတျခငး(dis-em-bedding)”ဟသတမတဖြငဆခေသာလပေဆာငခကတစရပပါဝငသည။256လမႈအသကအဝနး၏စႏနးတနဖးမားႏငစစညးမႈတ႔အပစးေသာပမႀကးမားကယျပန႔သညလမႈဆကဆေရးစနစ(socialrelations)မေဈးကြကဆကဆေရး(marketrelation)အားသးျခားခြထတျခငးကဆလသည။ယေန႔ေခတတြငအေရးအပါဆးေနရာတြင႐ေနသညေဈးကြကကခြျခားဖယထတျခငး၊ပငဆငမႈမားဖယ႐ားျခငး၊ဆငးရမြေတမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးတ႔အတြကအဓကအကဆးေသာေမာငးႏငအားျဖစလာခရာအေရးေပၚလပငနးတာဝနမာဆရယလစစနစ၏အဓကကေသာအစအစဥေရးဆြမႈမာကသ႔ေဈးကြကကအလးစဖယ႐ားရနမဟတဘလမႈေရးစနစထသ႔စြျမေနေအာငျပနလညထညသြငးၿပး(“re-embed”)ေဈးကြက၏ေမာငးႏငအားကလမႈအသကအဝနး၏ပမျမငမားေသာစႏနးတနဖးမား၊စစညးမႈ၊တနးတညမမႈႏငတရားမတမႈတ႔၏ေအာကတြငေနရာခထားရနျဖစသည။

အစးရ၏အတငးအကပအငအားသးဖအားေပးျခငးကပငဆငမႈဖယ႐ားျခငးႏငခြျခားဖယထတျခငးတ႔ကဖနတးေသာအဓကစနစယႏယားျဖစေနခသညအတတကာလတစခမလာေရာကခသျမနမာျပညသတ႔အဖ႔ကန႔သတထနးခပမထားေသာေဈးကြကအားျပနာတစရပအျဖစအဘယေၾကာငသတမတ႐ျမငသငသညက႐တတရကနားလညခငမနားလညေပလမမည။သ႔ေသာတစစတတစပငးေျဖေလာမႈမားျပလပခသည(၁၉၉၀)ႏစကာလမားႏင(၂၀၀၀)ႏစကာလမားတြငေဈးကြကကပငဆငမႈဖယ႐ားျခငးႏငခြျခားဖယထတျခငးကဖနတးေသာအဓကစနစယႏယားအျဖစအစးရ၏အတငးအကပအငအားသးဖအားေပးျခငးေနရာတြငအစားထးဝငေရာကလာခသညျဖစစဥတစရပကကယကယျပန႔ျပန႔ေတြျမငခရသည။ထကာလတြငေနရာအႏ႔ျဖစပြားေနခေသာလယယာေျမသမးယမႈမားကတကယတမးတြငျမနမာႏငငအားေဒသတြငးႏငကမၻာေဈးကြကမားအတြငးသ႔

ေပါငးစပထညသြငးချခငးႏငအတလယယာေျမတနဖးမားျမငတကသြားချခငးေၾကာငျဖစသည။

အျပညအဝေျဖေလာမႏငအတေစးကြကအေရာငးအဝယသညလယယာေျမမဖယ႐ားေရးအဓကစနစယႏယားတစရပအျဖစအတငးအကပအငအားသးဖအားေပးျခငး၏ေနရာတြငအစားထးဝငေရာကလာႏငသည။၎၏လမႈအသကအဝနး၊စညးလးညညြတမႈႏငတရားမတမႈတ႔အေပၚဖကဆးႏငစြမးမာအေရ႕ေတာငအာရတစဝမးျဖစပြားခသညအတငးအငအားသးဖအားေပးျခငးထကမနညးႏငပါေခ။ဥပမာအေ႐႕ေတာငအာ႐တစဝမးၿမ႕ျပဆငေျခဖးနယေျမမားတြငအစအရေပၚထြကလာခေသာေဈးဝယကနတကႀကးမားႏငအထကတနးစားႏငအလယအလတတနးစားတ႔အတြကအမယာစမကနးမားမာတစခနကအသကဝငလပ႐ားေနခေသာစကပးေတာငသလမႈအသကအဝနးထမဝယယချခငးျဖစသည။ေကာငးမြနေသာအေရာငးအဝယသေဘာတညခကတစရပအျဖစမတယကာသတ႔သေဘာဆႏၵအေလာကေရာငးခခၿပးေနာကေငြမားကနဆးသြားခခနမသာသတ႔သညအေတာပငစတခလျခေသာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားကၿမ႕ျပဆငေျခဖးရပကြကဆငးရသားမားမလျခမႈလးဝမ႐သညအသက႐ငျဖစတညမႈႏငလလယချခငးျဖစေၾကာငးနားလညသျမငခရသည။

ကြႏပတ႔သညျမနမာႏငငအတြကအျခားေ႐ြးခယစရာစးပြားေရးလမးေၾကာငးတစရပခမတျပ႒ာနးေရးတာဝနကျဖညဆညးေဆာင႐ြကရနထအေတြးအျမငကေဆာငယလာခၿပျဖစသည။ေဈးကြကကလပငနးမားလပေဆာငေနေသာလညးလမႈအသကအဝနး၏အဓကအကဆးေသာစႏနးတနဖးမား၊စညးလးညညြတမႈႏငတရားမတမႈတ႔၏လမးညႊနမႈႏငထနးခပကန႔သတမႈေအာကတြင႐ေနရမညဟေသာအေတြးအျမငပငျဖစသည။

Page 81: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

79အယအျမငေထာငေခာက

စကပးေရးဥးေဆာငေသာနယလစဘရယေခတလြနပါရာဒငး

ကြႏပတ႔အဆျပေသာမဟာဗဟာမာစကပးေရးဥးေဆာငေသာမဟာဗဟာတစရပျဖစ၏။ထမဟာဗဟာတြငစကမႈလပငနး၊ကနသြယေရးႏငစြမးအငထတလပျဖန႔ျဖးေရးတ႔ကအဓကအားျဖငစကပးေရးက႑၏လအပခကမားႏငအျပနအလနပပးျဖညဆညးျခငးမတစဆငေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။ရညမနးခကပနးတငကေအာကပါအတငးေရးဆြခမတႏငသည။

“ ျမနမာႏငင၏ၿမ႕ျပႏငေကးလကၾကား၊ျပညနယမားၾကား၊လမႈေရးအပစမားၾကား၊တငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမားၾကားတနးတညတမေဝေသာခမးသာၾကြယဝမႈႏငအတအျပနအလနတးတကေကာငးမြနေစၿပးဟနခကမေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

ေအာငျမငေသာမဟာဗဟာတစရပအတြကအေျခခကေသာကနဥးလအပခကတစရပမာျပညသတ႔၏ေျမယာဆငရာအခြငအေရးမား(rightstoland)ကခငမာေသာအေျခခအတျမစေပၚတြငျပ႒ာနးတညေဆာကျခငးျဖစ၏။သ႔ျဖစရာမားယြငးစြာသမးယခသညလယေျမမားကမလပငဆငခြင႐သထျပနလညေပးအပႏငမညအပခပေရးႏငတရားစရငေရးအာဏာမားပငဆငေသာေျမယာဆငရာတရားမတေရးဝနႀကး႒ာန(MinistryofAgrarianJustice)တစခကဖြ႔စညးတညေထာငရမညျဖစသည။ေျမသမးယမႈအားတရားဝငျဖစေစေရးအတြကအသးခလပေဆာငႏငမညဥပေဒမားအားလးကျပနလညျပငဆငေရးဆြရန(သ႔မဟတ)ပယဖကရနႏငျပညသတ႔၏ေျမယာဆငရာအခြငအေရးမားကအာမခေပးႏငၿပးတငးရငးသားလမႈအသကအဝနးမား၏ထးတမးစဥလာေျမယာပငဆငခြငအပါအဝငမတျခားနားေသာပင႐ငျဖစမႈပစအမးမးကအသအမတျပလကခသညေျမယာအသးခခြငဥပေဒကေရးဆြျပ႒ာနးရနလညးလအပေပလမမည။ေနာကဆးအေနျဖငလက႐စကပးေရးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမဟာဗဟာႏငရငးႏးျမႇပႏမႈအစအစဥ(ADS)၏အစတအပငးအမားစကစြန႔ပယၿပး(PNP)တစခႏငအစားထးသငသည။

လယယာေျမဆငရာတရားမတေရးဝနႀကး႒ာနတစခကဖြ႔စညးတညေထာငပါျမနမာႏငငတြငပငဆငမႈမားအားအတငးအဓမၼသမးယျခငးကကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစပြားေနခသညျဖစရာဆငးရႏြမးပါးမႈတကဖကေရး၊တနးတညမမႈကငးမျခငးတကဖကေရးႏငႏငငအႏ႔ေဘးကငးလျခမႈကတးျမႇငေရးတ႔ကအဓကဥးစားေပးသငသညစကပးေရးဆငရာအသြငေျပာငးလေရးအတြကေျမယာပငဆငခြငႏင႐ထားပငခြငလျခေစျခငးႏငအေရးအႀကးဆးအစတအပငးတစရပအေနႏငအတတကာလကျပလပခေသာပငဆငမႈမားသမးယျခငးအတြက

ေလာေၾကးေပးအပေစျခငးစသညတ႔မျဖစမေနပါဝငရမညျဖစသည။ဒတယအခနးတြငေလလာမတသားခရသကသ႔ပငဟကတာ(၅.၃)သနးခန႔႐ေသာလယမားမာအတငးအဓမၼသမးယျခငးခခရၿပးဧက(၂၄၇၀၀၀)ခန႔မာတပမေတာ၏လပေဆာငခကမားႏငတက႐ကဆကႏြယေနသညဟခန႔မနးထား၏။ထကနးဂဏာနးမားကအမနတကယသမးယခရသညထကေလာနညးေနႏငသည။အဘယေၾကာငဆေသာယငးသည(၁၉၈၀)ႏစကာလမားေႏာငးပငးအထသာျပနလနေလလာေဖာထတခေသာကနးဂဏာနးမားျဖစေနေသာေၾကာငပင။ဆ႐ယလစေခတကာလအတြငးအစးရက“ႏငငေတာသညလယယာေျမအားလး၏မရငးပင႐င”ဟဆၿပးအစးရ၏ညႊနၾကားခကမားကလကနာရနပကကြကျခငးအတြကသမးယျခငး(သ႔မဟတ)အာဏာပငတ႔၏သေဘာဆႏၵအေလာကအေၾကာငးမသမးယျခငးတ႔ကလညးေနာကဆးအေရအတြကမတတမးတစခတြငထညသြငးတြကခကရမညျဖစသည။

လက႐ေျမသမးဆညးမႈစစမးစစေဆးေရးေကာမ႐ငထကမားစြာပမႀကးမားေသာအာဏာမား႐သညအျပငတညဆဝနႀကး႒ာနမား၏ထနးခပမႈမလြတကငးသညအပခပေရးအဖြ႔တစရပကဖြ႔စညးတညေထာငရနလအပသည။တကယတမးတြငယငးသညေျမယာဆငရာတရားမတေရးဝနႀကး႒ာနကသ႔ေသာအမညမးျဖငသးျခားဝနႀကး႒ာနတစချဖစသငသည။257ထကသ႔ေသာအဖြ႔တစခ၏အာဏာမားတြင

(၁)စစမးစစေဆးေရးအာဏာ

(၂)အျငငးပြားမႈေျဖ႐ငးေရးအာဏာ

(၃)ေျမယာသမးယသမားႏငၾကရာပါမားကအခနကန႔သတခကမားမ႐ဘတရားစြဆပငခြငအာဏာႏင

(၄)ေျမယာသမးယခရေသာဒကၡသညမားကေျမယာျပနလညေပးအပေစေရး(သ႔မဟတ)ေလာေၾကးေပးအပေစေရးအာဏာ(သမးဆညးခလယယာေျမမားျပနလညေပးအပေစ႐မမဟတဘသမးဆညးခထားရသညႏစကာလအတြငးနစနာသမလကလႊတဆး႐းခရေသာဝငေငြမားကပါေပးအပေစျခငး)တ႔ပါဝငရေပမည။

ဝနႀကး႒ာန၏အခြငအာဏာသညဆ႐ယလစေခတကာလထဆန႔တနးေရာက႐ႏငရမညအျပငမကေမာကကာလတြငရခငျပညနယအတြငးမြတဆလငဘာသာဝငအပစအေပၚကးလြနခေသာလမးသဥးသန႔စငေရးႏငအတယဥတြျဖစေပၚေနခသညေျမယာသမးယမႈမားထေအာငအာဏာတညရမညျဖစသည။လကေတြ႔ေျမျပငအေျခအေနတြငရခငျပညနယအတြငး၌စစတပႏငအစြနးေရာကအမးသားေရးဝါဒဗဒၶဘာသာဝငမားၾကားညစညးေသာမဟာမတတစရပကတညေထာငခၿပးျဖစသညဟထငျမငယဆရသည။

Page 82: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

80 အယအျမငေထာငေခာက

ထကသ႔ေသာဝနႀကး႒ာနတစခအားတညေထာငျခငးႏင႒ာနလပငနးမားလပေဆာငျခငးတ႔ကလယယာေျမအျငငးပြားမႈမားအားေျပလညသြားေအာငေျဖ႐ငးႏငယမေသာအကးဆကကေပးစြမးႏငသညမဟတေပ။ယငးသညလယယာေျမပငဆငမႈ၏ဥပေဒဆငရာအေျခခအတျမစအေပၚအလးစေျပာငးလေပးႏငေသာအကးသကေရာကမႈမားေပးစြမးႏငသည။

ပစၥညးပငဆငခြင(propertyrights)ဟေသာကဥးေျမာငးေသာအဓပၸာယဖြငဆခကမားမေျမယာသညအမတအသားစ႐ကလကၡဏာႏငလမႈအသကအဝနး၏အေျခချဖစသညကအသအမတျပၿပး႐ႈေထာငမးစမစဥးစားကာပမကယျပန႔ေသာေျမယာဆငရာအခြငအေရး(rightstoland)ဟေသာအဓပၸာယဖြငဆခကတစရပဆသ႔ေ႐ြ႕လားျခငးကဆလသည။

ေျမယာဆငရာဥပေဒမားကပယဖကျခငး၊ျပနလနသးသပျခငးသ႔မဟတျပငဆငေရးဆြျခငးျမနမာႏငင၏ေျမယာႏငေျမယာလပကငခြငဆငရာဥပေဒမားသညမားျပားလြနးၿပးထဥပေဒမားစြာတ႔မာအျပနအလနဆန႔ကငေသာအဓပၸာယမားသကေရာကေနၿပး၊အမားစမာဆငးရသားမားႏငအထးသျဖငတငးရငးသားေဒသမားမလမႈအသကအဝနးတ႔၏အကးစးပြားကဆန႔ကငတားဆးေနသညဟမေျပာႏငလငပငစာနာေထာကနားမႈမ႐ေပ။ဥပေဒဆငရာျပျပငေျပာငးလမႈျဖစစဥတစရပတြငအဓကထားလပေဆာငရမညအခကမာျမနမာႏငငေတာဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ပဒမ(၃၇)ကျပငဆငျခငးပငျဖစသည။ထပဒမ(၃၇)တြငျပညေထာငစ(သ႔မဟတ)ႏငငေတာအစးရသည“ျပညေထာငစႏငငေတာအတြငး႐လယယာေျမမားအားလး၏မရငးပင႐ငျဖစသည။ႏငငပငသယဇာတပစၥညးမားအားစးပြားေရးအငအားစမားကထတယသးစြျခငးကကြပကႀကးၾကပႏငရနလအပသညဥပေဒျပ႒ာနးရမည။ႏငငသားမားအားပစၥညးပငဆငခြင၊အေမြဆကခခြင၊ကယပငလပကငခြင၊တထြငခြငႏငမပငခြငတ႔ကဥပေဒျပ႒ာနးခကႏငအညခြငျပရမည”ဟျပ႒ာနးထားသည။ထျပ႒ာနးခကသညေဒသခမား၏ပငဆငမႈမားကအငအားသးအတငးအဓမၼဖယ႐ားျခငးကသ႔ေသာအာဏာအလြသးမႈ၏ရငးျမစတစရပျဖစေနခသညသာမကႏငငေတာအစးရအား၎မပငဆငေသာအမျခေျမမားအားလးအေပၚလႊမးျခသကေရာကေသာအာဏာကႏငးအပခသည။ထျပ႒ာနးခကသညဗ႐ကရကတစဆ႐ယလစစနစ၏ေဟာငးႏြမးေနေသာအယဝါဒမလကဆငကမးယေဆာငလာျခငးျဖစသည။ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာျပ႒ာနးခကတြငအနညးဆးအေနျဖငလယယာေျမအသးျပမႈႏငပငဆငမႈအေျခခပစ(၅)မးကအသအမတျပျပငဆငေရးဆြရေပမည။ရပ႐ြာလမႈအသကအဝနးပငေျမ၊သမဝါယမေျမ၊ဘေျမ၊ႏငငပငေျမႏငပဂၢလကပငေျမ(communal,cooperative,

collective,stateandprivate)ဟ၍ျဖစသည။အဆပါအမးအစားမားေအာကမေျမယာအမးအစားအတြကအခြငအေရးမားကျပနလည႐တသမးႏငသည။အလြနတငးကပေသာဥပေဒမေဘာငႏငဓေလထးတမးစဥလာလပထးလပနညးမားေအာကတြငသာျဖစရမညျဖစသည။

လယယာေျမပငဆငမႈႏငအသးျပမႈဆငရာအခြငအေရးမားကအသအမတလကချပျခငးကလပဂၢလတစဥးခငးႏငရပ႐ြာလမႈအသကအဝနးတ႔၏လမႈဖလေရးႏငခမးသာၾကြယဝေရးအတြကအဓကကသည။ကြနေတာတ႔၏အျမငတြငမၾကာေသးမကျပ႒ာနးခေသာဥပေဒႏစရပ(လယယာေျမဥပေဒႏငေျမလြတ၊ေျမလပႏငေျမ႐ငးမားစမခန႔ခြေရးဥပေဒ)တ႔သညအဆပါရညမနးခကပနးတငအတြကႀကးမားေသာအတားအဆးမားျဖစေနခရာအနာဂတကာလတြငထဥပေဒမားကအသးခၿပးလယယာေျမသမးယမႈမားလးဝျဖစမလာေစေရးအတြကထဥပေဒမားကပယဖကရမည(သ႔မဟတ)အလးစျပနလညျပငဆငေရးဆြရေပမည။

အမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒကျပနလညသးသပၿပးတရားဝငျပ႒ာနးပါအမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒသညေနာကဆးတြငထြကလာရမညအမးသားေျမအသးခမႈဥပေဒတစရပအတြကသငေတာေကာငးမြနေသာစတငမႈတစချဖစသညဟကြႏပတ႔ထငျမငခစားရသည။258ထမဝါဒတြငေျမယာအသးျပမႈႏငစမခန႔ခြမႈတ႔ႏငပတသက၍ဆးျဖတခကမားခမတရာတြငအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားႏငလမႈအသကအဝနးမား၏ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈကတရားဝငခြငျပထားေသာဥပေဒပဒမမားပါဝငသည။သတ႔ကစးပြားေရးႏငႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားမားႏငပတသကေသာအကာအကြယေပးမႈကဖနတးေပးအပထားသညအျပငစးပြားေရးႏငဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမားအေပၚႀကးမားေသာထနးခပခြငကလညးေပးအပထားသည။

ရမးေတာငပငးရလယသမားတစဥးလယထြနေနစဥ(ဓာတပ-TomKramer)

Page 83: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

81အယအျမငေထာငေခာက

သ႔ေသာထမဝါဒကဥပေဒမၾကမးတစရပအျဖစလႊတေတာသ႔မတငသြငးမျပနလနေလလာသးသပသငသညအစတအပငးအခ႕ကန႐ေနေပေသးသည။

ပထမဆးအေနျဖငျပညသမား၏ေျမယာဆငရာအခြငအေရး(rightstoland)အေပၚအလးစလႊမးျခၿပး႐ငးလငးတကေသာအသအမတျပလကခမႈႏငဖြငဆမႈတစရပ႐ရေပမည။ယငးကေျမယာအားအလးစစမအပခပပငခြင(landsovereign-ty)ဟေသာအေျခခမတစရပမတစဆငတတကကအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကႏငသည။ေျမယာကသယဇာတ၊နယေျမပငနကႏငေတာေတာငသဘာဝဆကစပျဖစတညမႈအျဖစနားလညလကခထားၿပးလယလပသတ႔၏ေျမယာႏင၎၏အကးေကးဇးမားကလကလမးမႏငခြင၊အသးခပငခြင(သ႔မဟတ)ထနးခပပငခြငစသညအခြငအေရးမားကဆလပါသည။259အစးရသညႏငငသားတငးရငးသားလမးစတ႔၏ေျမယာဆငရာအခြငအေရး(righttoland)ကအထးသတျပျဖညဆညးေဆာင႐ြကေပးရမညျဖစၿပးယခငကျဖစပြားခ၍ယခလက႐တြငလညးျဖစပြားေနေသာအဆပါအခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအတြကထလမႈအသကအဝနးမားထေျမယာမားျပနလညေပးအပႏငရနသႏ႒ာနချမႇပႏေဆာင႐ြကရမညျဖစေၾကာငးကလညးဤေနရာတြငအေလးေပးတငျပလပါသည။

ျပညသလထအတြကလယယာေျမ၏အဖးထကတနမႈကအစတအပငးလကၡဏာရပအမးမးျဖင႐ငးလငးဖြငဆထားေသာနဒါနးတစခကလညးထညသြငးေဖာျပရနလအပသည။ထကသ႔ေသာနဒါနးတစခအတြကစနမနာပစတစခက(TransnationalInstitute)ကထတေဝခေသာျမနမာႏငငတြငးေျမအဓပၸာယဖြငဆမႈ(TheMeaningofLandinMyanmar)စာအပတြငေတြ႔ျမငႏငသည။ထစာအပတြငေျမ၏အဓပၸာယႏငအေရးပါပတ႔ကေအာကေဖာျပပါအစတအပငးလကၡဏာရပမားအျဖစပငးျခားေဖာျပထားသည။“ေျမသညအသကေမြးဝမးေကာငးျပႏငျခငးျဖစၿပးဂဏသကၡာ႐ေသာဘဝျဖစ၏”“ေျမသညအသးခအျမတထတျခငးႏငကြနျပျခငးတ႔မလြတေျမာကမႈျဖစ၏”“ေျမသညအေမြဆကချခငးႏငေအာကေမသတရျခငးျဖစ၏”“ေျမသညမသားစညညာခငျမျခငးႏငအတတကြ႐ငသနရပတညျခငးျဖစ၏”“ေျမသညမးဆကမားစြာျဖတသနးသြားေသာမသားစ၏အစဥမျပတျဖစတညမႈဟအဓပၸာယရၿပးမးဆကတစခမတစခသ႔လကဆငကမးေပးအပခသညအသပညာဗဟသတကကယစားျပသည”“ေျမသညျပညသတ႔၏အတတ၊ပစၥပၸနႏငအနာဂတတ႔ၾကားမဆကႏြယမႈျဖစ၏”“ေျမသညလတစဥးခငးစ၏ကယပငအမတအသားလကၡဏာျဖစ၏”“ေျမသညတငးရငးသားလမးစတ႔၏ကယပငအမတအသားလကၡဏာျဖစ၏”“ေျမသညလမႈအသကအဝနးျဖစ၏”“ေျမသညေဘးအႏရာယကငး႐ငးမႈႏငစတခလျခမႈျဖစ၏”“ေျမသညတနဖးျဖတ၍မရႏငေသာအရာျဖစ၏”။260

ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငးသည႐နးကနလႈပရားမႈတငးအတြကအေရးႀကးေသာအေၾကာငးအရာတစချဖစသည။(Foucault)ကကြႏပတ႔အားသတေပးခသကသ႔ပငေဆြးေႏြးေျပာဆျခငးကစြမးအားျဖစေလသည။အမးသားေျမအသးခမႈဥပေဒတြငအထကပါနဒါနးမးကထညသြငးျခငးျဖငေျမယာႏငပတသကသညအမးသားအဆငေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားအားအသြငေျပာငးလရနအတြကကညေပးႏငသည။ေျမယာကအဓကအားျဖငစးပြားေရးဆငရာေရာငးဝယေဖာကကားႏငေသာကနပစၥညးတစခအျဖစအေလးေပးေဆြးေႏြးေျပာဆေနမႈမလမႈအသကအဝနးမားအတြကအစတအပငးလကၡဏာရပမားစြာပါ႐ေသာသယဇာတအျဖစတနဖးထားေဆြးေႏြးေျပာဆမႈဆသ႔ေျပာငးလေပးျခငးပငျဖစသည။

အေရးအပါဆးေသာအေျခခမမားကေရးဆြခမတျခငးႏငနဒါနးတစခထညသြငးျခငးတ႔အျပငအမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒစာတမးတြငျပလပရမညျပငဆငေျပာငးလမႈအခ႕႐ေနေပသည။အေရးအႀကးဆးအေနျဖငျပလပရမညျပငဆငေျပာငးလမႈမားကေအာကတြငေဖာျပထားသည။261

“ ကနထတလပေရးတြငသာမကလမႈအသကအဝနး၏လမႈေရးဆငရာဆငပြားလကဆငကမးမႈ(Socialre-production)တြငပါဝငေနေသာအမးသမးတ႔၏အဓကကေသာအခနးက႑ေပၚတြငအေျခခကာအမးသမးမားသညအမးသားမားႏငတနးတညမေသာေျမယာဆငရာအခြငအေရး(righttoland)ကရ႐ခစားႏငေအာငပမအေလးေပးအာ႐စကျခငး။

ႏငငေတာကေျမယာအားလး၏မရငးပင႐ငအျဖစေဖာျပထားေသာဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒပဒမ(၃၇)အေပၚရညညႊနးကးကားခကကပယဖကျခငး

ဥပေဒေၾကာငးအရအျပစေပးအေရးယမႈမားႏငလမႈအသကအဝနး၏လပေဆာငခကမားကပမထေရာကၿပးတရားမတမႈ႐ႏငေသာေၾကာငလယယာေျမကနသြယေရာငးဝယမႈကသ႔ေသာျပနာမားကဟန႔တားႏငရန“ေဈးကြကစနစယႏယားမား(marketmechanisms)”ကအသးျပမႈအေပၚရညညႊနးကးကားခကမားအားဖယ႐ားျခငး

တကရငးလငးၿပးဘကေပါငးစလႊမးျခ၍အတငးအဓမၼႏငထတမႈမားအားလးအေပၚတားျမစပတပငမႈတစရပျပ႒ာနးျခငး(အေစာပငးမၾကမးမားတြငပါဝငခၿပးေနာကပငးမၾကမးမားတြငမပါဝငေတာေခ)

ေျမယာသမးဆညးခခရေသာလမႈအသကအဝနးမား(သ႔မဟတ)ျပညတြငးစစေၾကာငေနရပစြန႔ခြာခရသညလမႈအသကအဝနးမားအားထခကနစနာဆး႐းမႈအတြကအေလာေပးျခငး(သ႔မဟတ)လယယာေျမမားျပနလညေပးအပျခငးတ႔ကတရားဝငအတညျပျပ႒ာနးျခငး262

စမကနးမားအတြကေျမယာခထားေပးျခငး၊ေျမယာျပနလညခြေဝေပးျခငး၊မလပငရငထျပနလညခထားေပးျခငး၊ေျမယာအေလာေပးျခငး

Page 84: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

82 အယအျမငေထာငေခာက

စသညတ႔အားလးအကးဝငေသာအမားဆးလကဝယပငဆငႏငမညေျမယာအ႐ြယအစားကန႔သတခကတစရပခမတျခငး

အျငငးပြားမႈမားေပၚေပါကလာခပါကစရငဆးျဖတခကအရစမကနးမားအားဆငးင႐မမကရပတန႔ေစႏငသည႐ငးလငးတကသညျပ႒ာနးခကတစရပထညသြငးျခငးျဖစ၏။

ေပၚထြကလာသညသဘာဝပတဝနးကငဆငရာကန႔သတနယေျမမား(သ႔မဟတ)ေဘးမေတာမားအေပၚေလးစားမႈႏငအားေပးျမငတငမႈေပးျခငး263

လက႐မးယစေဆးဝါးအျမစျပတႏမနငးေရးလပငနးစဥ၏အငအားသးဖႏပမႈသကသကသာျဖစေသာခဥးကပလပေဆာငပနညးလမးအစားဘနးစကပးသမားအတြကလယယာေျမအေျခခအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးအျခားတစခကဖနတးေပးျခငး264

တငးႏငျပညနယအဆင(သ႔မဟတ)အမးသားအဆငေျမအသးခမႈေကာငစကသ႔ေသာအထကအဆငအဖြ႔အစညးမား၏ဆးျဖတခကမားကၿမနယႏငရပကြကေျမအသးခမႈေကာငစမားမအယခဝငႏငမညလပငနးစဥတစရပထညသြငးျခငး

(ADS)ေနရာတြင(PNP)ႏငအစားထးပါကြႏပတ႔၏ေလလာဆနးစစခကအရ(ADS)တြငအသးဝငေသာအစတအပငးအခ႕ပါဝငေနေသာလညး၎၏ေယဘယဥးတညခကမာအလြနေမးခြနးထတစရာျဖစေနသညဟအခနး(၂)တြငေကာကခကခေဖာျပခၿပးျဖစသည။ယငးသညအႏစသာရအားျဖငပ႔ကနဥးတညေသာမဟာဗဟာတစရပျဖစၿပးအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားအားႀကးမားေသာအရငးအႏးေငြေၾကးတ႔၏လကေအာကခမတဖကမားအေနျဖငတနဖးကြငးဆကလပငနးစဥ(Valuechain)၏အစတအပငးမားတြငေပါငးစပထညသြငးသညမဟာဗဟာတစရပျဖစသည။(ADS)သညျမနမာႏငင၏စကပးေရးကကမၻာတစဝမးျဖန႔ကကျဖစတညေနသညထတလပေရးႏငေဈးကြက႐ာေဖြေရးစနစ(ေတာငသလယသမားမားႏငသာမနႏငငသားမားအဖ႔ကငတြယထနးခပရနလးဝမျဖစႏငေသာစနစ)အတြငးသ႔ထညသြငးရနအဆျပေထာကခထားသည။သ႔ျဖစရာကြႏပတ႔သည(ADS)အားေ႐ြးခယအသးျပျခငးကဆန႔ကငကန႔ကြကၿပးမဟာဗဟာေနာကတစခကေရးဆြခမတရနအဆျပသည။

အေျခခမမားအေနျဖငဆလငစကပးေရးဥးေဆာငေသာ(PNP)ကေအာကပါအေျခခမမားကလမးညႊနသငသည။

“ ထတလပေရးကႏငငျခားတငပ႔မႈအတြကထကျပညတြငးစးပြားေရးအတြကဥးစားေပးလပေဆာငရျခငး

အစားအစာဆငရာအပစးစမခြင(foodsovereign-ty)ဟေသာသေဘာတရား၏ဥးေဆာငလမးညႊနမႈျဖငဆန၊ေကာကပသးႏမား၊အသား၊ၾကက၊ဘႏငဟငးသးဟငး႐ြကမားအေျခခစားေသာကကနမားတြငတစႏငတစပငျပညစလေလာကမႈ(self-sufficien-cy)႐ေစျခငး။အဓပၸါယမာကနးမာေရးႏငညညြတၿပးအာဟာရျပညစကာယဥေကးမႈႏငကကညသညအစားအစာမားကကယတငဆးျဖတ၍ထတလပျခငးျပႏငမညအခြငအေရးကထတလပသမားႏငစားသးသမားတြငရျခငးျဖစသည။

လယယာေျမသမးယခသတ႔ထမျပနလညသမးဆညးခေသာလယယာေျမမားကမရငးပင႐ငမားထျပနလညေပးအပျခငးႏငျပနလညခြေဝေပးျခငးတ႔မတစဆငအေသးစားလယပင႐ငလယယာစကပးေရးလပငနးမားကအားေပးျမႇငတငျခငး

ေျမယာအကန႔အသတ႐ေသာေနရာေဒသမားတြငေကးလကေတာငသမားကဥးေဆာငဖြ႔စညးၿပးစမခန႔ခြသညဘပင၊သမဝါယမအသငးပင(သ႔မဟတ)အစးရပငစကပးေရးလပငနးမားကအားေပးျမႇငတငျခငး

အမားဆးလကဝယထားပငဆငႏငမညပဂၢလကပငလယယာေျမအ႐ြယအစားအေပၚတငးကပေသာထနးခပမႈမားျပ႒ာနးျခငး

ေရ႐ညတညတေစၿပးျပညပမသြငးအားစမားအသးျပမႈနညးပါးေသာစကပးေရး-ေဂဟစနစဆငရာထတလပေရးစနစ(agro-ecologicalproductionsystem)၏ဓာတပစၥညးကငးလြတေသာ(organic)နညးလမးႏငအျခားနညးလမးမားကတကတကၾကြၾကြအားေပးျမႇငတငျခငးႏငဓာတပစၥညးအမားအျပားအသးျပေသာစကပးေရး(chemical-intensiveagriculture)မအသြငကးေျပာငးေရးစနစတစရပတညေထာငျခငး

ေတာငေပၚသစေတာေနလမႈအသကအဝနးမားအတြကလယယာသစေတာထတလပေရးစနစမား(agro-forestryproductionsystems)အပါအဝငေရ႐ညတညတေစေသာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားကအားေပးျမႇငတငျခငး

ရာသဥတကထခကေစျခငးမ႐ေသာေရ႐ညတညတေစေသာစကပးေရးကေဖာေဆာငရာတြင႐းရာအစဥအလာအသပညာကေရာေခတမဗဟသတကပါအသးျပေဆာင႐ြကျခငး

ေကးလက၊စကမႈလပငနးႏငဝနေဆာငမႈလပငနးအလပသမားမားတ႔အတြကစားဝတေနေရးအတြကလေလာကေသာလပခလစာမားဖနတးေပးျခငးႏငသတ႔၏စေဝးဖြ႔စညးခြငကအားေပးျခငး

ျပညသႏငအနးဆးအစးရအဖြ႔ကလပပငခြငအာဏာအပသညမ(subsidiarity)ႏငအည

Page 85: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

83အယအျမငေထာငေခာက

စကပးသးႏေ႐ြးခယမႈမား၊နညးပညာဆငရာေ႐ြးခယမႈမားႏငလမႈအသကအဝနးမလလားသညေရြးခယမႈႏငပတသက၍ဗဟခပကငမႈမပါဘျဖစႏငလငသမဝါယမ(သ႔မဟတ)ရပရြာအဆငတြငဒမကေရစနညးလမးကေသာအစအစဥေရးဆြျခငးႏငဆးျဖတခကခမတျခငးကအေလးထားရမည။

ဆးျဖတခကခမတရာတြငေဈးကြကအေပၚတ႔ျပနေဆာင႐ြကျခငးကထညသြငးစဥးစားရမညအဓကအေၾကာငးအရာမားစြာထမတစခအျဖစသာသတမတ႐ျမငသငၿပးသာတညမမႈ၊ကားမတရားမတမႈႏငလမႈေရးဆငရာစညးလးညညြတမႈတ႔ကထညသြငးစဥးစားသငသည။

အစးရအဖြအစညးမား၏ပးေပါငးလပေဆာငမႈျဖငစကပးေရးႏငစကမႈလပငနးဆငရာကနစညေဈးႏနးမားကလႊမးမးထနးခပႏငရနအတြကထတလပသအသငးမားႏငစားသးသအသငးမားကဖြ႔စညးတညေထာငရမည။

တငးကပၿပးတရားမတမႈ႐သညအျပငအသး၀င၍ေရရညတညတမႈရသညႏငငျခားနညးပညာမားရယအသးျပပငခြငကျမငတငေပးႏငသညႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈနညးဥပေဒမားခမတျပ႒ာနးပါ။

အသးဝငၿပးေရ႐ညတညတေစေသာနညးပညာမားအသးျပမႈကကနသတတားျမစႏငသညစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးမားကဆႏၵဂတျဖငတြနးအားေပးေနေသာအသဉာဏပစၥညးမပငခြငကခြငမျပသညအျပငခြတမးစနစႏငသြငးကနပကနခြနမားကအသးျပၿပးျပညတြငးစကပးေရးလပငနးကအကာအကြယေပးရမည။

ျပညတြငးအသပညာဗဟသတကအသးျပ၍သဘာဝပတဝနးကငကထခကမႈမျဖစေစေသာ(en-vironmentallybenign)၊ရာသဥတေျပာငးလမႈကၾကၾကခႏငေသာ(climate-resilient)လယယာစကပးေရးနညးပညာမားအားအသးျပျခငးႏငသေတသနျပေလလာျခငးတ႔ကျမငတငရမည။

စကပးေရးႏငစကမလပငနးထးတမးစဥလာစးပြားေရးပညာ႐ငအမားစကစကပးေရးအားဥးေဆာငအခနးက႑အျဖစသတမတၿပးစကပးေရးက႑လအပခကမားအေပၚတ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈတစရပအေနႏငစကမႈလပငနးဖြၿဖးတးတကလာရသညဟဆၾက၏။သတ႔၏အဆျပတငျပခကမားကအေသးစတေလလာဖတ႐ပါကသတ႔သညအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားကမးေစမား၊ဓာတေျမၾသဇာမားႏငပးသတေဆးမားကထနးခပထားသညစကမႈလပငနးစပြားေရးအဖြ႔အစညးမားထမဝနေဆာငမႈမားရယေနခသညထတလပသမားအျဖစသတမတ႐ႈျမငၾကသည။တကယတမးတြငအဆပါထးတမးစဥလာသတမတခကမား၌အေသးစားလယယာေျမပငဆငသမားအားထတလပသေနရာတြငထား႐ျခငးကအသေကာငးဟစ႐မသာျဖစၿပးအႀကးစားစးပြားျဖစစကခငးမားကသာထတလပသမားအခနးက႑တြငထား႐ရနဆႏၵျပငးျပေနမညျဖစသညဟထငျမငယၾကညရသည။

သ႔ေသာအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားႏငနယေျမေဒသတြငးစးပြားေရးလပငနးမားၾကားအမနတကယအျပသေဘာေဆာငေသာအျပနအလနဆကသြယေဆာင႐ြကမႈတစရပအတြကေနရာလြတမားစြာ႐ေလသည။တစေန႔တစျခားႀကးမားလာေသာကနးမာေရး၊ဇဝမးကြစလငမႈႏငရာသဥတဆငရာစးရမပပနမႈမားေၾကာငဓာတပစၥညးလြတကငးေသာနညးလမးျဖငထတလပေသာေကာကပသးႏမား၊ဟငးသးဟငး႐ြကမား၊သစသးမားႏငေမြးျမေရးတရစၧာနမားအတြကဝယလအားမားမာကမၻာတစဝမးလးတြငတရပရပျမငတကေနသည။ျမနမာႏငငႏငအာ႐ေဒသမာလညးျခြငးခကမဟတေပ။အေသးစားလယယာေျမပင႐ငစကပးေရးလပငနးသညစကပးေဂဟစနစ(agroe-cology)ႏငအထးသငေလာသည။ထစနစအားျဖငဓာတပစၥညးမားအလြနအကြသးစြျပးသးႏတစမးတညးစကပးေသာေၾကာင(chemical-intensivemonoculture)သဘာ၀ေဂဟစနစအေပၚဖစးဒဏျဖစျခငး(ecologicalstresses)မေလာခရနသဘာ၀ေဂဟစနစကသာအသးျပျပးေဒသဗဟသတအေပၚအေျခခသညသးႏအမးမးစကပးကာစကပးေရးစနစကေရရညတညတမႈျမငတငျခငးျဖစသည။

ဓာတပစၥညးလြတကငးေသာစကပးေရး(သ႔မဟတ)စကပးေဂဟစနစကနယေျမေဒသတြငးအေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမားႏငသမဝါယမအသငးမားတ႔၏စကမႈလပငနးတစခကလအပေသာဝနေဆာငမႈမားေပးအပႏငသည။ထစကမႈလပငနးကဓာတပစၥညးလြတကငးေသာနညးလမးျဖငစကပးေသာေတာငသမားအတြကအမးအစားစလငၿပးသးသန႔ရည႐ြယထတလပေသာသြငးအားစမားကေပးသြငးႏငေပမည။စကပးထတကနျဖနျဖးေရးကလညးအေသးစားႏငအလတစားလပငနးမားႏငသမဝါယမအသငးမားကေဆာင႐ြကႏငမညျဖစသည။ထအျပငႏငငျခားေဈးကြကမားတြငျမနမာႏငင၏ဓာတကငးလြတေသာထတကနမားအတြကဝယလအားမားေပၚထြကလာႏငသည။သ႔ေသာျပညတြငးေဈးကြကကဝနေဆာငမႈေပးျခငးကသာပထမဥးစားေပးျဖစသငေလသည။

ျပညတြငးေဆးဝါးထတလပေရးလပငနးတစခ၏အလားအလာျဖစတညေနၿပးေသာအေ႐႕ေတာငအာ႐ထတလပေရးကြနရကမား၏အခကအလကတစချဖစလာေအာငအေလးေပးလပေဆာငမညအစားျမနမာႏငငသညေငြေၾကးအရငးအႏးႀကးႀကးမားမားမလအပသညအျပငဝယလအားမားတးေနသညထတကနမားကထတလပေပးႏငမညစကမႈလပငနးမားအေပၚအေလးေပးအာ႐စကႏငသည။ထကသ႔ေသာစကမႈလပငနးမားတြငေဆးဝါးႏငေဆးပစၥညးထတလပေရးလပငနးကတစခအပါအဝငျဖစ၏။အစးရ၏အားေကာငးခငမာေသာလပေဆာငခကႏငျပညတြငးမဥးေဆာငဥး႐ြကျပလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈတ႔ေပါငးစပမႈျဖငအမတတဆပ

Page 86: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

84 အယအျမငေထာငေခာက

ေဆးဝါးမားႏငအာနသငတညေသာလညးေဈးခေသာေဆးဝါးမား(genericdrugs)မားထတလပမႈတြငအႏၵယ၊ထငးႏငေတာငအာဖရကေဆးဝါးလပငနးမား၏ေအာငျမငမႈကျမနမာႏငငအတြကအေရးပါေသာသငခနးစာမားပ႔ခေပးေနသညေအာငျမငမႈတစရပပငျဖစသည။

“ (၁၉၄၇)ခႏစလြတလပေရးရ႐ခနတြငအႏၵယႏငင၏ေဆးဝါးေဈးကြကက(WesternMNCs)ကႀကးစးထားခၿပးေဈးကြက၏(၈၀)ရာခငႏႈနးမ(၉၀)ရာခငႏႈနးက(အဓကအားျဖငသြငးကနတငသြငးမႈမတစဆင)ထနးခပထားခသည။မတပတငထားေသာေဆးဝါးထတကနမား၏(၉၉)ရာခငႏႈနးခန႔ကႏငငျခားကမၸဏမားကခပကငထားၿပးအႏၵယႏငင၏ျပညတြငးေဆးဝါးေဈးႏနးမားမာကမၻာအျမငဆးေဈးႏနးမားတြငပါဝငေနခသည။အႏၵယေဆးဝါးေဈးကြကသည(၁၉၆၀)ႏစကာလမားထတငသြငးကနအေပၚတြငဆကလကမခအားထားေနခရာမအစးရကျပညတြငးထတလပမႈမတစဆငကယကယကမခအားထားႏငေရးအတြကဥးစားေပးမဝါဒမားစတငခမတေဆာင႐ြကခသည။ထအခနတြငအႏၵယႏငင၏ထပသးေဆးဝါးလပငနး(၁၀)ခအနက(၈)ခမာ(MNCs)၏လကေအာကခကမၸဏမားျဖစသည။ျပညတြငးေဈးကြကတြငေဆးဝါးထတကနမားအမအခကငးစြာေပးသြငးႏငရနအတြကအႏၵယအစးရကႏငငပငေဆးဝါးကမၸဏ(၅)ခကတညေထာငခသည။ယေန႔တြငအႏၵယႏငငသညကမၻာေပၚတြငပဥၥမေျမာကေဆးဝါးအမားဆးထတလပသတစဥးျဖစလာခသည။265

အစးရ၏မဝါဒမအမးမးေသာလပေဆာငခကမားထြကေပၚလာခသည။အစားအစာ၊ဓာတပစၥညးႏငေဆးဝါးမားစသညထတကနမားအေပၚမပငခြငမားဖကသမးျခငး၊ကနထတလပေရးျဖစစဥမပငခြငမား(processpatents)အတညျပျပ႒ာနးျခငး၊အႏၵယႏငင၏ေဆး၀ါးကမၸဏမားတြငႏငငတကာမရငးႏးျမပႏသညရယယာရာခငႏႈနးကကန႔သတျခငးႏငေဖာျမလာတစခအတငးထတလပထားေသာျဒပေႏာ(formulations)အခ႕ႏငေဆးဝါး(ေဆးဝါး၏အာနသငထကျမကေသာအစတအပငး(bulkdrugs))အခ႕၏ေဈးႏနးမားကထနးခပခသည။အကးဆကအေနျဖငမပငခြင႐ေသာသတ႔၏ထတကနမားကအကာအကြယေပးမညဥပေဒဆငရာစနစယႏယားမားမ႐ေသာေၾကာငႏငငျခားေဆးဝါးထတလပေရးလပငနးမားကအႏၵယေဈးကြကကစြန႔ခြာသြားခရသည။သ႔ျဖစရာ(၂၀၀၅)ခႏစတြငအႏၵယျပညတြငးေဈးကြကတြငႏငငျခားေဆးဝါးကမၸဏမားခပကငထားေသာ႐ယယာေဝစမာ(၂၀)ရာခငႏႈနးေအာကထေလာကသြားခသည။(MNCs)ကအႏၵယေဈးကြကကစြန႔ခြာသြားခခနတြငျပညတြငးလပငနးမားကထကြကလပကျဖညဆညးရနအတြကအေျပးအလႊားဝငေရာကလာခသည။(၁၉၉၀)ခႏစသ႔ေရာကခနတြငအႏၵယႏငငသညေဖာျမလာတစခအတငးထတလပထားေသာျဒပေႏာ(formulations)ကကယတငလလေလာကေလာက

ထတလပႏငၿပျဖစၿပးေဆးဝါး(ေဆးဝါး၏အာနသငထကျမကေသာအစတအပငး(bulkdrugs))ကလေလာကလနးပါးကယတငထတလပႏငခၿပျဖစသည။

ထကသအစးရ၏လပေဆာငခကႏငပဂၢလကလပငနးမားႏငသမဝါယမအသငးတ႔ပါဝငသညျပညတြငးဥးေဆာငဥး႐ြကျပလပ႐ားေဆာင႐ြကမႈၾကားအျပနအလနအကးျပေဆာင႐ြကမႈပစကျမနမာႏငငတြငလညးပတကးလပေဆာငႏငသည။အစးရသညကနစညမတပမတငမေနရျပ႒ာနးျခငး၊ကနပစၥညးမပငခြငကအသအမတမျပဘကနထတလပေရးျဖစစဥမပငခြငကအတညျပလကချခငးႏင(WTO)၏ကနသြယမႈႏငသကဆငေသာအသဉာဏပစၥညးမပငခြငသေဘာတညခကTradeRelatedIntellectualPropertyRightsAgree-ment(TRIPS)ကသ႔ေသာတရားမတမႈမ႐သညသေဘာတညခကမားအေပၚကတကဝတျပမႈ(သ႔မဟတ)လကနာေဆာင႐ြကမျပဘေ႐ာငလႊျခငးစသညတ႔ျဖငမပငခြငနယပယတြငျပငးထနအားေကာငးစြာရပတညေဆာင႐ြကေပးႏငသည။အစးရသညအႏၵယႏငေတာငအာဖရကႏငငတ႔ႏငနညးပညာအကအညေပးေရးသေဘာတညခကမားရယရနလညးပပးေဆာင႐ြကႏငသည။ႏငငပငေဆးဝါးလပငနးမားတညေထာငၿပးပဂၢလကက႑ႏငသမဝါယမလပငနးမားတ႔ႏငေကာငးမြနေသာယဥၿပငမႈတစရပျဖစထြနးေပၚေပါကလာေအာငလညးလပေဆာငႏငသည။သေတသနႏငဖြၿဖးတးတကေရးအတြကေငြေၾကးရနပေငြခေပးျခငးမာအစးရကပါဝငျဖညဆညးရမညအလြနအေရးႀကးေသာအခနးက႑တစရပျဖစသည။ဤအတြကလညးအလကသငေျပာငးလကငၾကႏငမညအရာမားစြာ႐သည။အဘယေၾကာငဆေသာႀကးမားလြနးလေသာစစတပအသးစရတဘတဂကမမားျပားေသာရနပေငြအစတအပငးတစရပကျပညသ႔ကနးမာေရးသေတသနႏငဖြ႔ၿဖးတးတကေရး(Research&Development)သ႔လႊေျပာငးႏငေလသည။

ထစကမႈလပငနးအတြကအထးျပလပေဆာငသငသညနယပယကေဆြးေႏြးတငျပရလငအပပငးေဒသေရာဂါမားအတြကေဆးဝါးမားထတလပျခငးနယပယကသငေတာမနကနေပလမမည။ဥပမာဆရလငေသြးလြနတတေကြးႏငငကဖားေရာဂါ၊တဘကသ႔ေသာတစေကာျပနေခါငးေထာငလာျပးအဓကလသတတရားချဖစလာေသာေရာဂါမား၊ၾကကငကတပေကြးကသ႔ေသာေရာဂါေဝဒနာသစမားစသညတ႔အတြကပါ၀ငပါသည။

ဤတြငျမနမာႏငငႏငအလြနပငကကညမႈ႐မညအရာတစခမာဘနးပငစကပးေသာအေသးစားလယယာေျမပင႐ငမားႏငစကပးေရးလမႈအသကအဝနးမားကမးယစေဆးဝါးကနသြယေရးတြငပါဝငေနသမားအျဖစမဘနးအေျခခေဆးဝါးမား(ဥပမာေမာဖငးႏငကဒငး)ထတလပႏငရနတငသြငးသရငးျမစမားအျဖစေျပာငးလေပးျခငးပင

Page 87: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

85အယအျမငေထာငေခာက

ျဖစသည။ကမၻာကနးမာေရးအဖြ႔ႀကး၏မ႐မျဖစေဆးဝါးမားစနမနာစာရငးတြငပါဝငသညေဖာျပပါနာကငကကခေပာကေဆးမားမာေျမာကမားလစြာေသာေရာဂါအေျခအေနမားကကသရနအတြကအလြန႔အလြနအေရးပါသည(ဥပမာခြစပကသၿပးခနနာကငမႈသကသာေပာကကငးေရး၊အဆးဆးအေျခအေနသ႔ေရာက႐ေနသညကငဆာလနာမားနာကငမႈသကသာေလာပါးေရးေစာငေ႐ာကမႈ၊မေတာတဆထခကမႈႏငဆကႏြယေနေသာဒဏရာအနာတရႏငနာတာ႐ညနာကငကကခမႈေရာဂါစ)စသညတ႔ပါဝငသည။ထကသ႔ကသေရးဆငရာအသးျပမႈအတြကဘနးစကပးထတလပမႈက(1961UnitedNationsSingleConventiononNarcoticDrugs)ကလညးခြငျပထားသည။သ႔ေသာတငးတငးကပကပကန႔သတထားေသာစညးမဥးစညးကမးမားေၾကာငျမနမာႏငငအတြငး႐ေဆး႐မားတြငအဆပါေဆးဝါးမားကရ႐ႏငရနအလြနခကခေနဆျဖစသည။ဤေနရာတြငလညးျမနမာႏငငသညအႏၵယႏငင၏အေတြ႔အၾကမားမထပမသငခနးစာယႏငသည။အႏၵယႏငင၌အစးရထနးခပေသာမတပတငမႈအစအစဥတစရပေအာကတြငေဆးဝါးထတလပေရးရည႐ြယခကျဖငဘနးစကပးျခငးကခြငျပထားေပသည။အစးရ၊ေဆးဝါးထတလပေရးကမၸဏမားႏငလြတလပေသာအေသးစားဘနးစကပးေရးလယသမားမားတ႔ၾကားမတကေသာအကးတပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈပစတစခကေရးဆြတညေဆာကႏငသည။သ႔ဆလငျမနမာႏငငသားလနာမားအတြကေဆးဝါးမားကတတႏငေသာႏနးထားျဖငအလြယတကရ႐ႏငမညျဖစသညအျပငအေသးစားလယသမားမားအတြကတရားဝငဝငေငြရငးျမစတစခကေပးစြမးႏငမညျဖစသည။ထမတစဆငတရားမဝငေမာငခေဈးကြကမားကဥးတညေသာဘနးစကပးထတလပမမားကေလာခႏငမညျဖစေလသည။

ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပ၏အလာအလာျမနမာႏငငသညဇဝဓာတေငြ႔ႏငဆလာကသ႔ေသာျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငကလပစစထတလပေရးအဓကရငးျမစအျဖစအသးျပရနဆးျဖတခပါကယငးသညျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငဆငရာစကကရယာပစၥညးမားကထတလပေနေသာျပညတြငးထတလပသမားအတြကအလြနတစရာႀကးမားေသာအေထာကအပတစရပျဖစလာေပလမမည။ဝယလအားက႐ေနခၿပးျဖစသည။ႏငင၏လက႐လပစစမးရ႐မႈႏနးမာ(၂၇)ရာခငႏႈနးျဖစၿပးေကးလကေဒသမားစြာတ႔ကမဟာဓာတအားလငးတစခႏငမမခတဆကရေသးပါေခ။သ႔ေသာ“အားနညးခက”(သ႔မဟတ)“ေခတေနာကကမႈ”ကအခြငအလမးအျဖစသ႔ေျပာငးလသြားႏငပါသည။

နညးပညာကလညး႐ေနခေလၿပ။ဤေနရာတြငျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငအေၾကာငးအေသးစတ႐ငးလငး

တငျပသြားမညမဟတေပ။သ႔ေသာေကးလကႏငၿမ႕ျပတ႔၏စြမးအငဝယလအားမားအတြကထတလပျဖညဆညးေပးႏငမညနယေျမေဒသအေျခစကစကမႈလပငနးတစရပတညေထာငႏငေရးအလားအလာက(UNCTAD)ညလာခ၏အစရငခစာတစေစာငတြငေရးသားတငျပထားသညကေဖာျပရေပဥးမည။

“ ဗဟမျဖန႔ျဖးျခငးမဟတေသာျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအငနညးပညာမားDecentralizedRenewableEner-gyTechnologies(RETs)သညေကးလကေဒသမားတြငလပစစဓာတအားပပးေရးအတြကအထးပငသငေလာသည။ဗဟမျဖန႔ျဖးျခငးမဟတဘေနရာအႏ႔ျဖန႔ကကေနရာခထားေသာစနစမားကနယေျမေဒသတစခအတြကလအပေသာလပစစဓာတအားကကြက၍ထတလပေပးႏငသညျဖစရာထစနစမားကထနယေျမေဒသအတြကသးသန႔ေရးဆြဖနတးႏငသညဟဆၾက၏။ေယဘယအားျဖငထစနစမားကတညေဆာကရနလအပေသာကနဥးေငြေၾကးအရငးအႏးမာလညးနညးပါးသညအျပင(သ႔ေသာတပဆငေသာကလဝပပမာဏေပၚမတညၿပးတြကခကသညကနဥးကနကစရတကဗဟမျဖန႔ျဖးသညစနစမားထကပမမားျပားသည)လပစစဓာတအားသြယတနးပ႔ေဆာငေရးႏငျဖန႔ျဖးေရးကနကစရတမားကေ႐ာငလႊႏငသည။(RETs)စနစမားကအေသးစားလပစစဓာတအားထတလပေရးလပငနးအျဖစလပေဆာငသညျဖစရာနယေျမေဒသတြငးလအပခကမားအတြကသငေတာေကာငးမြနၿပးေဝးလေခါငးပါးေသာေနရာေဒသမားသညလညးအနးအနားတြငရေသာ(RETs)စနစမားမလပစစဓာတအားကလကလမးမရ႐ခစားႏငမညျဖစ၏။ထ႔အျပငဖြၿဖးဆႏငငမားတြငလဥးေရနညးပါးၿပးပ႕ႏ႔ေနထငသညေကးလကလမႈအသကအဝနးမားထေရာက႐ရနဥးတညေသာအမးသားဓာတအားလငးအေျခခေကးလကမးလငးေရးအစအစဥမားကေအာငျမငမႈနညးပါးခရသညကၾကညလင(RETs)ကေ႐ြးခယအသးျပႏငရနအလြနအေရးႀကးေပသည။266

စကမႈလပငနး-စကပးေရးခတဆကမႈကအလြနအေျခခကေသာအဆငတစခတြငအေကာငအထညေဖာႏငသည။ဥပမာအေသးစားလယယာစကပးထတလပေရးႏငေမြးျမေရးလပငနးမားကပလေသာေကာကပသးႏဇဝပစၥညးမား(biomass)ႏငေမြးျမေရး-အညစအေၾကးဇဝဓာတေငြ႔မား(biogas)ထတလပသညျဖစရာအမသးအတြကသာမကျဖန႔ကကထားေသာလပစစဓာတအားေပးစနစမားထသ႔ေပးသြငးၿပးလမႈအသကအဝနးအတြက(သ႔မဟတ)ေရာငးခရနအတြကလပစစဓာတအားထတလပရနအသးျပႏငသည။

သ႔ေသာ(UNCTAD)ကဤသ႔သတေပးထားခသည။“ေရ႐ညတညတေစသည(RETs)မားအားလကလမးမသးစြႏငမႈေရးကအားေကာငးခငမာေစသညႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမားႏငအတမနကနေသာမကလးေပးျမႇငတငမႈမား၊မဝါဒေရးရာခနညႇမႈ၊ႏငငေရးဆငရာႏငအငစတးကး႐ငးဆငရာအားေပးကညေထာကပမႈႏင

Page 88: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

86 အယအျမငေထာငေခာက

နယေျမေဒသအတြငးနညးပညာဆငရာစြမးေဆာငႏငမႈမားျဖစထြနးေစျခငး(မညသ႔လပေဆာငရမညဟေသာလကေတြ႔ဗဟသတ(know-how)ႏငအဘယေၾကာငလပေဆာငရသညဟေသာသပၸသေဘာတရားဆငရာအသအျမင(know-why))တ႔ကယဥတြလပေဆာငသြားရမညျဖစသည။”267ဤသညပငအစးရကပါဝငလပေဆာငႏငေသာနယပယျဖစသည။အားေပးျမႇငတငႏငမညအရာမားဖနတးေပးျခငး၊ယာယေထာကပေၾကးေငြမားပပးေပးအပျခငးႏငအေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမားကပမႀကးမားေသာလပငနးမားႏငတရားမတမႈမ႐ေသာယဥၿပငမႈမအကာအကြယေပးျခငးတ႔ပါဝငသည။ထ႔အျပငအစးရသညႏငင၏အေျခခစြမးအငလမးေၾကာငးကေ႐ြးခယသြားရဥးမညျဖစသညမာေသခာေနေပသည။

အခပဆရလငထးတမးစဥလာစးပြားေရးပါရာဒငးကျမနမာႏငငအားအေ႐႕ေတာငအာ႐၏ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈတြငစကမႈလပငနးဆငရာေနာကတနးကေနခေသာႏငငတစခအျဖစသတမတ႐ျမင၏။ထတယသးစြေရးဖြ႔ၿဖးမႈပစ(Extrac-tiveDevelopment)တစခတြငအကဥးကေနခသညျမနမာႏငငအဖ႔အျခားႏငငမားကစြန႔ပစခသညေဖာျပပါစကမႈလပငနးစဥမားႏင၎တ႔အေပၚရငးႏးျမႇပႏသတ႔ကမျဖစမေနလကခရမညဟလညးတစခတညးေသာေရြးခယစရာအျဖစသတမတ႐ျမငထားေလသည။ဆငးရႏြမးပါးမႈႏငတနးတညမမႈကငးမျခငးတ႔ကအဆးသတျခငး၊လထ၏ေကာငးကးခမးသာကျမႇငတငျခငးႏငျပညတြငးေဈးကြကအားဥးစားေပးျဖညဆညးေဆာင႐ြကျခငးတ႔အေပၚအေလးေပးအာ႐စကသညမတျခားနားေသာပါရာဒငးတစခကသယဇာတထတယသးစြမႈႏငႏငငျခားပ႔ကနမားကဥးတညေသာပါရာဒငးကေပးစြမးႏငျခငးမ႐ေသာအခြငအလမးမားကေပးစြမးႏငေပလမမည။ဤမတျခားနားေသာပါရာဒငးေအာကတြငနယလစဘရယစကမႈထြနးကားေရးမေဘာငအရမျဖစထြနးႏငေသာလပ႐ားတကၾကြသအစးရတစရပႏငအေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမား၊သမဝါယမလပငနးမားအဓကပါဝငေသာေျပာငးလသကဝငေနသညပဂၢလကက႑တစရပတ႔ၾကားမဆနးသစတထြငမႈမားေပးစြမးႏငမညအျပနအလနဆကသြယေဆာင႐ြကမႈတစရပကဖြၿဖးတးတကလာမညျဖစသည။

ကနသြယေရးကြႏပတ႔သညကနသြယေရးအေၾကာငးကသးျခားအခနးတစခနးအေနျဖငမေဖာျပခေသာလညးစကပးေရး၊စကမႈလပငနး၊စြမးအငႏငဆကစပေနေသာအေၾကာငးအရာျဖစသျဖငကနသြယေရးႏငပတသက၍ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပခသည။ကြႏပတ႔အျမငတြငကနသြယေရးမဝါဒကအကးအျမတျဖစထြနးသညကနထတလပေရးက႑(Productivesectors)အေပၚခမတကငသးေသာႏငငေတာ၏မဝါဒမားကသတမတဆးျဖတသငသည။“စားသးသအပစးစမမႈ(Consumersovereignty)”ဟေသာနယလစဘရယသေဘာတရားႏငဆန႔ကငကာကနသြယေရးအေနျဖငထတလပသတ႔၏လအပခကအေပၚတနးတအသအမတျပကာတ႔ျပနေဆာင႐ြကေပးသငသည။လပဂၢလတစဥးခငးစအတြကအလြနႏစလဖြယျဖစသညဟထငျမငယဆရေသာစားသးသအပစးစမမႈကတကယတမးတြငစးပြားေရးလမႈအသကအဝနးတြငပါဝငေနေသာလပဂၢလတစဥးခငး၏အကးစးပြားမားကဖကဆးေလ႐သည။

အဘယေၾကာငဆေသာထလမႈအသကအဝနး၏ေကာငးကးခမးသာမားအတြကမခအားထားရာျဖစေသာကနထတလပေရးလပငနးကအားနညးယတေလာသြားေစချခငးေၾကာငျဖစသည။သ႔ျဖစရာျမနမာႏငငအတြက(PNP)ကနသြယေရးမဟာဗဟာတစရပအေနျဖငကနထတလပေရးက႑အားအကာအကြယေပးေရးႏငအားေပးျမႇငတငေရးအတြကအစးရႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးတ႔၏အကးျဖစထြနးေစေသာအခနးက႑တစရပကလးဝနးပါးပယေဖာကထားခေသာနယလစဘရယကနသြယေရးပါရာဒငးႏငတက႐ကဆန႔ကငေနေပလမမည။

(PNP)တစခအတြငးကနသြယေရးအတြကဥးေဆာငလမးညႊနသြားမညမဝါဒမားမာအဘယနညး။

ပထမဆးအေနျဖငအစးရသညႏငငစးပြားေရး၏အကးစးပြားကေ႐း႐ကာသြငးကနပ႔ကနခြနမားတးျမႇငျခငး(သ႔မဟတ)ေလာချခငးႏငခြတမးစနစမားအတညျပသတမတျခငး(သ႔မဟတ)ဖယ႐ားျခငးမားျပႏငရမည။

ဒတယအေနျဖငအစးရသညကနသြယေရးမဝါဒကအသးျပကာ၎၏စကမႈလပငနးႏငစကပးေရးဆငရာလပပငခြငအေနအထားကခ႕ထြငျခငး၊မတျခားနားေသာနယပယမားတြငျဖန႔ကကထား႐ျခငးႏငစြျမခငမာေစျခငးမားျပလပႏငရမည။ကနပစၥညးမတပတငမလပမေနရစနစျပ႒ာနးျခငး(CompulsoryLicensing)၊ကနပစၥညးမား၏တညေဆာကပ(သ႔မဟတ)ဖြ႔စညးပသေတသနျပလပျခငး(Reverseengineering)ႏငျပညတြငးထြကကနပါဝငေရးမဝါဒမား(Localcontentpolicies)အစ႐ေသာနညးလမးမားကလညးအသးျပႏငရမည။ထသ႔ျဖငကနေခာထတစကမႈလပငနးမားတြကျပညတြငးကနၾကမးတငသြငးသမားတးပြားလာေအာငျမႇငတငေပးႏငမညျဖစသည။ကယားျပညနယရဒေမာဆေစး

(ဓာတပ-TomKramer)

Page 89: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

87အယအျမငေထာငေခာက

တတယအေနျဖငအစးရသညျမနမာႏငငအေနျဖငနညးပညာဆငရာစြမးေဆာငရညအတြကတြနးအားေပးလပေဆာငရာတြငကမၻာေျမာကျခမးမစးပြားေရးေကာပေရး႐ငးႀကးမားကခမတသညကနသြယမႈႏငသကဆငေသာအသဉာဏပစၥညးမပငခြငသေဘာတညခက(TRIPS)ကေၾကာက႐ြစးထတေနစရာမလေၾကာငးလပေဆာငႏငရမည။

စတတအေနျဖငႏငင၏စးပြားေရးဆငရာအခပအျခာအာဏာကအကာအကြယေပးရနအတြကအစးရသညႏငငမားစြာၾကား(သ႔မဟတ)ႏစႏငငၾကားသေဘာတညခကမားအတြငးပတမေနျခငးမးမျဖစရေအာငေ႐ာင႐ားသငသည။ထသေဘာတညခကမားသညျမနမာႏငငကသြငးကနပ႔ကနခြနမားေလာခရန၊ခြတမးစနစသတမတခကမားဖယ႐ားရန၊(TRIPS)တြငအကးဝငႏငငျဖစေစရန၊တစဘကေစာငးနငးျဖစေနေသာရငးႏးျမႇပႏမႈအကာအကြယေပးေရးစနစယႏယားမား(ဥပမာရငးႏးျမႇပႏသ-အစးရအျငငးပြားမႈေျဖ႐ငးေရးစနစInvestor-StateDisputeSettlement(ISDS))စသညတ႕ႏငခညေႏာငထားႏငေသာေၾကာငျဖစသည။အစးရသညRegionalComprehensiveEconomicPartner-ship(RCEP)ေခၚေဒသတြငးဘကစပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ(သ႔မဟတ)အးယ-ျမနမာရငးႏးျမပႏမႈအကာအကြယေပးေရးသေဘာတညခက(EU-MyanmarInvestmentProtec-tionAgreement)ေအာကတြငေဖာျပခေသာကန႔သတခကႀကးမားလြနးလေသာနညးလမးမားအတငးလကနာကငၾကရနလအပလာမညျဖစရာထေစစပညႇႏငးမႈမားမႏတထြကရနစဥးစားသးသပသငသည။ကမၻာကနသြယေရးအဖြ႔အစညး(WTO)(သ႔မဟတ)အာဆယစးပြားေရးလမႈအသကအဝနး(AseanEconomicCommunity)268ကသ႔ေသာအဖြ႔အစညးမားႏငသေဘာတညခကမားတြငအစးရသညျခြငးခကအပဒမားကကြမးကငလမၼာစြာထညသြငးသငသည။ဥပမာအရညအေသြးနမပစၥညးမားတငသြငးျခငးမကာကြယတားဆးျခငးႏငေစးကြကေပါကေစးေအာကေလာ၍ေရာငးချခငးမကာကြယတားဆးျခငး(anti-dumping)ျပ႒ာနးခကမား၊လ၊တရစၧာန၊အပင၊ပးမႊားသန႕စငေရးဆငရာစခနစညႊနးမား(Sanitaryandpyto-sanitary)၊အထးအခြငအေရးမား(SpecialandDifferentialTreat-ment)ကသ႔ေသာခမတခၿပးေသာအေျခခမမား(သ႔မဟတ)ဖြၿဖးဆႏငငမားအေနျဖင၎တ႔၏ကနသြယေရးဆငရာဆကဆေရး(traderelations)မားအေပၚထနးခပသညသးျခားစညးမဥးစညးကမးမားကရ႐ခစားပငခြငစသညတ႔ကအသးျပသငပါသည။

အထကပါမဝါဒမားကလမးညႊနေပးမညေယဘယအေျခခသေဘာတရားမာကနသြယေရးသညတစဘကေစာငးနငးဖြၿဖးတးတကမႈက(WTO)နယလစဘရယစညးမဥးစညးကမးမားကသ႔ဥးတညေစရနမဟတဘမတဖကမား၏စးပြားေရးဆငရာစြမးေဆာငရညမားကျမႇငတငေပးရနျဖစသညဟေသာသေဘာတရားပငျဖစေလသည။

စြမးအင(WWF)ႏင၎၏မဟာမတတ႔အဆျပခေသာျပညလညျပညၿဖးျမစြမးအငအေပၚအဓကမခအားထားေနသညေရ႐ညတညတေစေသာဖြၿဖးတးတကမႈကေပးစြမးႏငေသာစြမးအငလမးေၾကာငး(SustainableEnergyPath)မာေအာငျမငႏငမညအရပအေယာငအမားဆးျဖစသည။သ႔ေသာထလမးေၾကာငးတြငေမးခြနးထတစရာျဖစေသာအစတအပငးအခ႕ပါဝငေနသည။အႀကးစားေရအားလပစစစြမးအငထတလပေရးတြငအလြနႀကးမားေသာလပစစဓာတအားပမာဏထပတးေပါငးထညလကျခငး၊လယယာေျမအႀကးအကယသမးယမႈေၾကာငသနးခေသာေကးလကမသားစမားကခြျခားဖယထတမႈကခစားေနခရသညႏငငတစခတြငႀကးမားေသာေလအားတာဘငစကမားႏငဇဝေလာငစာစက႐မားတညေဆာကျခငးကလယယာေျမဆငရာပဋပကၡမားကပမျပငးထနအားေကာငးေစျခငးအစ႐ေသာအေၾကာငးအရာမားကဆလသည။ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငအေဆာကအအမားႏငဆကႏြယေနေသာပင႐ငျဖစမႈ(Ownership)ႏငထနးခပမႈျပနာကလညးစြမးအငဒမကေရစလမးေၾကာငးအတငးေျဖရငးထားျခငးမ႐ေပ။ထ႔အျပင(WWF)၏ခဥးကပလပေဆာငမႈပစသည(JICA)ႏငကမၻာဘဏ၏ခဥးကပလပေဆာငမႈပစကသ႔ပင)အထကမေအာကသ႔စနဆငးေသာပစ(top-down)ျဖစ၏။အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးအစအဖြ႔မားႏငေဆြးေႏြးတငပငမႈမားကအလြနနညးပါးသည(သ႔မဟတ)အလဥးမ႐သညျဖစရာလကေတြ႔ေျမျပငအေျခအေနမနမားကနားလညသျမငမႈမ႐သေလာကျဖစေနသည။သ႔ေသာထလမးေၾကာငးသညေ႐ြးခယစရာမဟာဗဟာတစရပအတြကေကာငးမြနေသာစမတတစချဖစသည။စမကနးေဒသမားအတြငးမလမႈအသကအဝနးမားႏငအဖြ႔အစညးမား၏ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈျဖငပမျပညစလာေအာငအနညးငယအေခာသပရနလအပသညလမးေၾကာငးတစခလညးျဖစေလေတာသည။

အျခားေ႐ြးခယစရာစြမးအငမဟာဗဟာတစရပ၏အဓကအစတအပငးမားမာေအာကပါအတငးျဖစသည။

“ အေသးစားေရးအားစြမးအငကသ႔ေသာအျခားျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငစနစမားႏငအတဆလာစြမးအငကလပစစထတလပေရးအတြကအဓကရငးျမစအျဖစေ႐ြးခယအသးျပျခငး။ဥပမာျမနမာႏငငတြငအေသးစားေရအားလပစစထတလပေရးလပငနးေပါငး(၁၀၀၀)ခန႔႐ၿပးအမားစက႐မးျပညနယတြငတည႐သည။အေသးစားဓာတအားလငးေပါငး(၁၀၀၀၀)ခန႔ကဗဟအမးသားဓာတအားလငးႏငခတဆကထားျခငးမရဟဆၾက၏။269အစးရသညအဆပါအေသးစားစြမးအငထတလပေရးလပငနးမားကအေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမားအျဖစအားေပးကညေထာကပကာ၊ထလပငနးမားက

Page 90: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

88 အယအျမငေထာငေခာက

အျခားေနရာေဒသမားတြငခ႕ထြငလပကငႏငေအာငျမႇငတငေပးသငသည။အလြနတစရာႀကးမားေသာဗဟမထနးခပသညေရအားစြမးအငႏငေကာကမးေသြးစြမးအငလမးေၾကာငးတစရပအစားအျခားေ႐ြးခယစရာလမးေၾကာငးမားလညး႐ေနသညကျပသႏငမညျဖစေလသည။

ျပညနယမားႏငတငးေဒသႀကးမားကသတ႔၏နယေျမမားအတြငးမလပစစသြယတနးခတဆကမႈကကယတငသတမတဆးျဖတသညဗဟမထနးခပမႈမဟတေသာလပစစဓာတအားေပးေရးစနစ(de-centralizedelectrification)။ဤအေၾကာငးအရာႏငပတသက၍အေတာပငအေသးစတေရးဆြခမတခေသာ“႐မးျပညနယအတြကစမးလနးေသာစြမးအငမဝါဒ(GreenEnergyPolicyforShanState)”မၾကမးကအျခားျပညနယမားႏငတငးေဒသႀကးမားအတြကစနမနာတစချဖစႏငသည။ဗဟခပကငမႈမရေသာစနစ(decentralization)အတြကအေၾကာငးရငးမားအားအမးသားဓာတအားလငးတစခတညးကခတဆကသြယတနးသညစနစႏငႏငးယဥေဖာျပထားသညမာေကာငးမြနျပညစလသည။

မတျခားနားေသာတငးေဒသႀကးျပညနယမားတြငမတကြျပားေသာသယဇာတမား၊လအပခကမားႏငဥးစားေပးအေၾကာငးအရာမား႐၏။ဗဟထနးခပမႈကေျဖေလာကာအခဆးျဖတခကမားကျပညေထာငစမျပညနယအဆငသ႔လႊေျပာငးေပးျခငးေၾကာငမတျခားနားေသာျပညနယမားအဖ႔သတ႔၏သးျခားလအပခကမားႏငမဝါဒေရးရာရညမနးခကမားကျဖညဆညးႏငေရးအတြကအလကသငေျပာငးလလပဆာငရနပမလြယကလာမညျဖစၿပးပမပးေပါငးေဆာင႐ြကလာမညျဖစ၏။႐မးျပညနယအေနႏငဆလငေရ႐ညတညတေစေသာစြမးအငေမာမနးခကတစရပကေအာငျမငစြာအေကာငအထညေဖာႏငရနအတြကမတကြျပားေသာစြမးအငအမးအစားမားစြာကအသးျပရမညျဖစသည။ဥပမာ-အေသးစားဓာတအားလငးသးအေသးစားေရအားလပစစစြမးအင၊ဓာတအားလငးသး(သ႔မဟတ)ဓာတအားလငးမသးေသာ(on-gridandoff-grid)ဆလာစြမးအင၊ဇဝဓာတေငြ႔ႏငဇဝစြမးအငစက႐မားအပါအဝငျဖစသည။ဗဟမထနးခပေသာအစအစဥေရးဆြမႈမားတြငဗဟမထနးခပေသာစြမးအငမားကေ႐ြးခယရနပမအားသာေလ႐သည။သ႔ျဖစရာဗဟမထနးခပျခငးမျပေသာအစအစဥေရးဆြျခငး(decentralizedplanning)ကေျပာငးလကငသးရနတြနးအားေပးေဆာင႐ြကသငသည။ျပညနယတစခခငးစအလက(သ႔မဟတ)ျပညနယတစခမနယေျမေဒသမားအတြက၎တ႔တြငရေသာသယဇာတမားႏငေဒသတြငးလအပခကမားကအေျခခ၍သငေတာဆေလာမႈအ႐ဆးျဖစေသာကယပငစြမးအငစမကနးတစရပကေရးဆြအေကာငအထညေဖာႏငရနျဖစ၏။270

ခ႐နအရငး႐ငမားႏငစစတပတ႔ကစးပြားေရး၏အစတအပငးအမားစကႀကးႀကးမားမားလႊမးမးထားေသာျမနမာႏငငတြငစြမးအငဒမကေရစစနစက

အလြနတစရာအေရးပါသည။ထသတ႔သညစြမးအငကအကးအျမတႀကးႀကးမားမားေပးအပႏငသညနယပယသစတစရပအျဖစသတမတ႐ျမငၾကေပလမမည။စြမးအငဆငရာအေဆာကအအမားကပဂၢလကပငဆငမႈေအာကမဟတဘျပညသ(သ႔မဟတ)လမႈအသကအဝနး၏ပငဆငမႈေအာကတြငမားႏငသမမားမားထား႐ရမည။အထကေဖာျပပါ"ရမးျပညနယအတြကစမးလနးေသာစြမးအငအစအစဥ"အတငးျပညသပငျဖစေစ၊ပဂၢလကပငျဖစေစ၊ဆးျဖတခကခမတျခငးကလမႈအသကအဝနးကအားလးပါဝငေသာဒမကေရစနညးလမးကသညပစတစရပျဖငေဆာင႐ြကရေပမည။

ကြႏပတ႔၏ေဆြးေႏြးတငျပမႈမားတြငစးပြားေရးမဝါဒ၏နယပယအစတအပငးမားစြာပါဝငချခငးမ႐သညမာအမနပငျဖစ၏(ဥပမာအခြနစနစ(taxation)၊ေငြေၾကးထတေဝထနးခပေရးမဝါဒ(monetarypolicy)၊ဘ႑ာေရးမဝါဒ(fiscalpolicy))။သ႔ေသာအဆပါမဝါဒမားေရးဆြခမတမႈကလညး(PNP)၏အေျခခစႏနးတနဖးမားႏငပါရာဒငးတ႔ကသာလမးညႊနသြားရမညျဖစသည။

လပငနးစဥ(PNP)အားေရးဆြခမတျခငးႏငအေကာငအထညေဖာျခငးတြငအႏစသာရကသ႔ပငအေရးႀကးသညမာလပငနးစဥျဖစ၏။ဤေနရာတြငအျခခမမားစြာကအဆျပတငျပထားသည။

ပထမဆးအေနျဖငမဟာဗဟာေရးဆြခမတျခငးႏငအားေပးကညေထာကပျခငးတြငျပညေထာငစအစးရသည‘ျပညသႏငအနးဆးအစးရအဆငတြငဆးျဖတခကအမားဆးခမတျခငး(subsidiarity)’သေဘာတရားႏငအည(PNP)တစခအတြကအေျခခမမားဖြငဆ႐ငးလငးမႈအဆငထသာပါဝငရနကယကယကကန႔သတထားသငသည။အမးသားအဆငအေျခခမမားအားနယေျမေဒသတြငး(PNP)ပစတစခအျဖစခမတကငသးျခငးကျပညနယႏငေဒသႏရအစးရမားကတာဝနယလပေဆာငသငသည။အဘယေၾကာငဆေသာသတ႔နယေျမေဒသမားအတြငးမစးပြားေရးဆငရာအေျခအေနမနမားကသတ႔ကသာအေကာငးဆးသျမငနားလညႏငမညျဖစေသာေၾကာငပင။ထလပငနးစဥကဖကဒရယဖြ႔စညးပအပခပေရးစနစတစရပကမားစြာပပးကညေပးမညျဖစသည။ထစနစသညလထ၏ႀကးမားလေသာအစတအပငးမားအထးသျဖငတငးရငးသားေဒသမားကအားေပးေထာကခေနၾကေသာစနစတစရပလညးျဖစ၏။သေသာနယေျမေဒသအဆငတြငဆးျဖတခကအမားစခမတျခငး(subsidiarity)(သ႔မဟတ)အာဏာခြေဝႏငးအပျခငး(devolution)ဟဆရာဝယႏငငတစခလးအတြကတစေျပးညတညးမဟတေသာမဝါဒမားဟ၍မ႐ဟအဓပၸာယဖြငဆရနမသငေပ။ဥပမာ-ကနသြယေရး၊ဖကဒရယဘ႑ာေရးေပၚလစ၊ဖကဒရယေငြေၾကးထတေဝထနးခပေရးေပၚလစႏငဖကဒရယဘတဂကစသညတ႔ျဖစႏငပါသည။

Page 91: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

89အယအျမငေထာငေခာက

ဒတယအေနျဖငျပညေထာငစအစးရသည(PNP)အားအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရနအတြကနယေျမေဒသမားအားလးကဘတဂကအသးစရတမားခေပးရမည။သ႔ေသာဦစားေပးေရးအေျခခမ(af-firmativeactionprinciple)ႏငအညေပးအပရမည။ႏငငတြငး႐ပမဆငးရႏြမးပါးေသာ၊အတတကာလကဖႏပရကစကမႈမားပမခစားခရေသာျပညတြငးစစေၾကာငပမထခကပကစးခရေသာေဒသမားးအတြကအထးသးသန႔ဘ႑ာေရးဆငရာပပးကညမႈမားေပးအပေရးဟသညအေျခခမပငျဖစသည။

တတယအေနျဖငလထအဖြ႔အစညးမား၊လမႈအသကအဝနးမားႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးတ႔သညစကပးေရးဥးေဆာငေသာမဟာဗဟာတစရပကေအာကေျခမေရးဆြခမတသညအဆပါလပငနးစဥတြငအဓကကေသာအစတအပငးတစရပျဖစရေပမည။ဒမကေရစနညးကဆးျဖတခကခမတေရးသေဘာတရားေၾကာငသာမဟတဘေနရာတစေနရာႏငတစေနရာ(PNP)ေရးဆြခမတအေကာငအထညေဖာျခငးကေဒသအေျခအေနအလကကြျပားမႈျဖစေစမညနယေျမေဒသအေၾကာငးႏစပသျမငမႈမပါလငထမဟာဗဟာသညကရႈးမညသာျဖစပါသည။

ေနာကဆးမတစနဂးခပအေနျဖငဆရလငဤေလလာမႈကကြႏပတ႔စတငခခန၌ထင႐ားေသာအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးလပ႐ားတကၾကြသတစဥးက“အခဆရငကြနေတာတ႔ကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈစကားဝငးေတြမာပါဝငေစမယအစားျပနာလ႔[NLDအစးရက]ျမငေနၾကၿပ”271ဟေျပာၾကားခသည။ယငးသညစတမေကာငးစရာအေျခအေနျဖစၿပးျပနလညျပငဆငရနလအပသည။(NLD)အစးရႏငအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးအစအဖြ႔မားၾကားတြငအျပနအလနသငယစရာမားစြာ႐ေနသည။ႏစဘကလးကလက႐အခကအခအတားအဆးမားကေကာျဖတကာျမနမာႏငင၏အနာဂတအတြကအကးျဖစထြနးေစေသာမတဖကပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈတစရပကဖနတးႏငပါေစဟေမာလငမပါသည။

Page 92: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

90 အယအျမငေထာငေခာက76 | Paradigm Trap

Endnotes1. Peter Brimble, former Deputy Country Director,

Myanmar Resident Mission, Asian Development Bank, interview, Yangon, May 19, 2017.

2. Thomas Kring, Economic Adviser, United Nations Development Program, interview, Yangon, May 20, 2017.

3. Paul Donowitz, former Asian Development Bank liaison with civil society, interview, Yangon, May 20, 2017.

4. Min Zin, Executive Director of Institute for Strategy and Peace, Interview, Yangon, Sept. 26, 2017.

5. Ibid.

6. Donowitz.

7. Ibid.

8. Ibid.

9. Ibid.

10. Ibid. Also Peter Brimble.

11. Donowitz.

12. 12 Daniel Aguirre, International Legal Adviser for Myanmar, Interview, Yangon, May 20, 2017.

13. Ibid.

14. “New Investment Law Helps Myanmar Rebuild its Economy and Create Jobs,” World Bank, Jan. 25, 2017, http://www.worldbank.org/en/news/feature/2017/01/25/new-investment-law-helps-myanmar-rebuild-its-economy-and-create-jobs. Accessed Jan. 6, 2018.

15. Aguirre.

16. I find the word “socialist” to describe the pre-1988 political and economic regime problematic. However, owing to its widespread use, I will use it, sometimes with quotation marks or the prefix “so-called.” A more accurate description of the pre-2011 system of rule is “military oligarchy,” which I borrow from Paul Chambers and Napisa Waitoolkiat, Khaki Capital: The Political Economy of the Military in Southeast Asia (Copenhagen: NIAS Press, 2017), p. 30. This system “includes regimes where an institutionalized military rules as well as those where a military strongperson is in charge. The category tends to develop in countries where, at independence, military development was far ahead of that of other political institutions. Sometimes, military leaders govern through political parties, but generally such parties are simple smokescreens behind which the military is fully in charge. Examples of this variant include Burma/Myanmar (1962-88; 1988-2011); Cambodia (1970-75); Indonesia (1965-98); and Thailand (1958-68); 2014-present.).”

17. Food and Agricultural Organization(FAO), Myanmar at a Glance, http://www.fao.org/myanmar/fao-in-myanmar/myanmar/en/. Accessed Jan 17, 2018.

There are varying statistics given for different dimensions of Myanmar’s economy. Recent government statistics appear to have significantly played down agriculture’s role in the economy. Comparing the statistics offered by various sources, the FAO figures appear, in our view, to be closest to reality.

18. As noted in the introduction, we do not use the word “socialist” here for the pre-1988 system of government in Myanmar to denote what is commonly meant by a socialist system of production. We are simply adopting a term that is usually used to describe the pre-1988 Essentially, however, that regime was a “military oligarchy,” a category we borrow from Paul Chambers and Napisa Waitoolkiat, Khaki Capital: The Political Economy of the Military in Southeast Asia (Copenhagen: NIAS Press, 2017), p. 30. This system “includes regimes where an institutionalized military rules as well as those where a military strongperson is in charge. The category tends to develop in countries where, at independence, military development was far ahead of that of other political institutions. Sometimes, military leaders govern through political parties, but generally such parties are simple smokescreens behind which the military is fully in charge. Examples of this variant include Burma/Myanmar (1962-88; 1988-2011); Cambodia (1970-75); Indonesia (1965-98); and Thailand (1958-68); 2014-present.).”

19. Here we use the term surplus to refer to the value of that part of the peasant’s product that is over and above what his or her family needs to reproduce their labor power plus what he or she needs as inputs to reproduce the cycle of production, such as seeds, fertilizers, and pesticides. In our interview with Hantha Myint, Chairman of NLD Economic Committee, in Yangon on May 19, 2017, he used the term surplus in roughly the same sense in dealing with economic distribution issues.

20. Koichi Fujita and Ikuko Okamoto, “Overview of Agricultural Policies and the Development of Myanmar,” in Koichi Fujita, Fumiharu Mieno, and Ikuko Okamoto, eds., The Economic Transition in Myanmar after 1988 (Singapore: National University of Singapore Press, 2009), p. 169.

21. Kevin Malseed, “Where There Is No Movement: Local Resistance and the Potential for Solidarity,” Journal of Agrarian Change, Vol. 8 Nos. 2 and 3 (April and July 2008), p. 496.

22. Ikuko Okamoto, Economic Disparity in Myanmar (Singapore: National University of Singapore Press, 2003), p, 14.

23. Ardeth Maung Thawnghmung, “Rural Perceptions of State Legitimacy in Burma/Myanmar,” Journal of Peasant Studies, Vol.30, No.2, January 2003, p. 4.

24. Ibid., p. 9. Whether and how often the death penalty for violations of the ban on producing non-pady crops was imposed is a question that needs more research.

25. Okamoto, p. 17.

Page 93: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

91အယအျမငေထာငေခာကParadigm Trap | 77

26. Fujita and Okamoto, p. 170.

27. Thawnghmung, p. 17.

28. NGO Food Security Working Group, Food Security in Myanmar: A Review of Issues (Food Security Working Group: May 2004), p. 16.

29. Thawnghmung, quoted in James C. Scott, Review of Behind the Teak Curtain: Authoritarianism, Agricultural Policies and Political Legitimacy in Rural Burma/Myanmar, by Ardeth Maung Thawnghmung (London: Paul Kegan, 2004), in Journal of Agrarian Change, Vol. 7 No. 1, (Jan. 2007), p. 121.

30. Lee Jones, “The Political Economy of Myanmar’s Transition,” Journal of Contemporary Asia, Vol. 44, No. 1 (2014), p. 151, https://www.tni.org/files/download/accesdenied-briefing11.pdf. Accessed, Jan. 22, 2018.

31. Thawnghmung, p. 30.

32. Cited in Global Witness, Guns, Cronies, and Crops (Global Witness: March 2015), p. 9.

33. See Tom Kramer, Neither War nor Peace: The Future of the Ceasefire Agreements in Burma (Amsterdam: Transnational Institute, 2009), pp. 24-29; and Kevin Woods, “Ceasefire Capitalism: Military-private Partnership, Resource Concession, and Military-state Building in the Burma-China Borderlands,” Journal of Peasant Studies, Vol. 38, No. 4 (2011), pp. 747-770.

34. Agricultural Development Strategy and Investment Plan (ADS), Draft 4, Nay Pyi Taw, Sept 4, 2017, p. 17.

35. Ibid, p. 17.

36. Transnational Institute, “Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma,” Burma Policy Briefing, No. 11, Amsterdam, May 2013, p. 4. See also Jennifer Franco, Hannah Twomey, Khu Khu Ju, Pietje Vervest, and Tom Kramer The Meaning of Land in Myanmar: A Primer (Amsterdam: Transnational Institute, 2015), https://www.tni.org/en/publication/the-meaning-of-land-in-myanmar. Accessed Jan. 16, 2018.

37. Land in Our Hands Network, Destroying People’s Lives (Land in Our Hands Network, 2015), p. 29.

38. Global Witness, p. 9.

39. NGO Food Security Working Group, p. 13.

40. Global Witness, Guns, Cronies, and Crops: How the Military, Political and Business Cronies Conspired to Grab Land in Myanmar (March 2015), pp. 4-5

41. Ibid.

42. “Farmers in Kachin State Stand up to Yuzana Company’s Land Grab,” Kachinland News, March 2, 2017, http://www.kachinlandnews.com/?p=27614. Accessed, Jan. 23, 2018.

43. Khaing Mi Phue Aung, “Livelihood and Environmental Impacts from the Shwe Gas Pipeline in Nga Phe Towanship, Myanmar,” in Chayan Vaddhanaphuti and Sabrina Gyonvary, eds., Land and River Grabbing: The Mekong’s Greatest Challenge (Chiang Mai: Center for ASEAN Studies, Chiang Mai University, 2015), pp. 23-24.

44. Karen Human Rights Working Group, Losing Ground: Land Conflicts and Collective Action in Eastern Myanmar (Karen Human Rights Working Group: March 2013), p. 10.

45. Saskia Sassen, “Is Rohingya Persecution Caused by Business Interests Rather than Religion,” Guardian, January 4, 2017, https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/2017/jan/04/is-rohingya-persecution-caused-by-business-interests-rather-than-religion. Accessed Jan. 13, 2018.

46. Okamoto, p. 2.

47. Ibid., p. 4.

48. Ibid., p. 200.

49. Ibid., p. 3.

50. Ibid., p. 201

51. NGO Food Security Working Group, p. 17.

52. Ibid.

53. ADS, p. 17.

54. Ibid.

55. James C. Scott, p. 122.

56. Ibid.

57. Transnational Institute, p. 2.

58. Karen Human Rights Group, pp. 41-49.

59. TNI, p. 9. Unfortunately for the affected communities, however, the parliamentary investigation headed by Aung San Suu Kyi ruled against them, with Aung San Suu Kyi herself traveling to the protest site to tell villagers to end their resistance, accept the compensation offered by the company, and make way for the joint venture between the military conglomerate UMC and a subsidiary Chinese weapons-making company.

60. Tom Kramer, TNI’s Myanmar specialist, says that the resistance was ignited by a local protest at the planned dam site, which was then embraced by Kachin activists at the state level, “and then became a national campaign involving many ethnic Bamar activists, mainly because they see the Irrawaddy river—which starts at the confluence of the Mali Kha and N’Mai Kha rivers in Kachin state (Myitsone)—as a national treasure. New dams planned on the Tjhanlwin (Salween) river, which only flows through ethnic states in Myanmar, have so far mainly drawn protest from non-Bamar groups.” Email comment, Jan. 18, 2018.

61. Compared to the National Land Use Policy (NLUP) consultations, though, the ADS were criticized by many as rushed, with people not getting the Burmese translation of the very long document in time.

62. ADS, p. 17-18.

Page 94: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

92 အယအျမငေထာငေခာက78 | Paradigm Trap

63. On this issue, see Transnational Institute, “Reasserting Control: Voluntary Return, Restitution, and the Right to Land for IDP’s, and Refugees in Myanmar, “Myanmar Policy Briefing, May 20, 2017, https://www.tni.org/files/publication-downloads/voluntary_return_restitution_and_the_right_to_land_for_idps_and_refugees_in_myanmar.pdf.

64. See Jenny Franco, Hannah Twomey, Khu Khulu, Pietje Vervest, and Tom Kramer, The Meaning of Land in Myanmar: A Primer (Amsterdam: Transnational Institute, 2015), pp. 12-17, https://www.tni.org/files/publication-downloads/tni_primer-burma-digitaal.pdf.

65. Transnational Institute (TNI), “General comments on the Agricultural Development Strategy and Investment Plan of the Government of Myanmar,” Draft-3, December 2016.

66. ADS, p. 53.

67. Ibid., p. 70

68. Ibid.

69. Ibid.

70. Ibid., p. 71.

71. Ibid., pp. 72-74.

72. Ibid.

73. TNI.

74. ADS, p. 74.

75. Tin Maung Maung Than, State Dominance in Myanmar: The Political Economy of Industrialization (Singapore: ISEAS, 2007), p. 307.

76. Ibid., p. 307.

77. Ibid., p. 37.

78. Ibid., p. 225. As noted in earlier chapters, the Ne Win regime was essentially a military oligarchy, not a socialist government in the sense of a government working for the common good. We use the term socialist to refer to it, however, mainly because so much previous research has referred to it using this term.

79. Toshihiro Kudo, “Latest ‘Developmental State’ Failed in Myanmar: International Sanctions and Military’s Growth Strategy,” National Graduate School of Policy Studies, Tokyo, June 20, 2017.

80. Lee Jones, “The Political Economy of Myanmar’s Transition,” Journal of Contemporary Asia, Vol. 44, No. 1 (2014), p. 150.

81. Myanmar Investment Commission, Myanmar: Indicative Private Sector Development Framework and Action Plan (Nay Pi Taw: Myanmar Investment Commission, March 2016), p. 22.

82. Kudo.

83. Ibid.

84. Ibid.

85. Ministry of Industry, Government of the Union of Myanmar, Industrial Policy (Nay Pi Taw: Ministry of Industry, 2016).

86. See John Buchanan, Tom Kramer, and Kevin Woods, Developing Disparity: Regional Investment in Burma’s Borderlands (Amsterdam: Transnational Institute, Feb. 2013).

87. Under its previous acronym of MITI, this agency is credited with guiding Japan’s post-World War II renaissance in Chalmer Johnson’s classic work, MITI and the Japanese Miracle: The Growth of Industrial Policy (Stanford: Stanford University Press, 1982).

88. Toshihiro Kudo, Satoru Kumagai, and So Umezaki, Five Growth Strategies for Myanmar: Reengagement with the Global Economy, IDE Discussion Paper, No. 427 (Tokyo: Institute for Developing Economies, 2013), p.p. 32-33.

89. Ibid., p. 43.

90. Ibid., p. 44.

91. Akira Sato, “Myanmar Industrial Development Vision,” IIST E-Magazine, Oct, 30, 2015, https://www.iist.or.jp/en-m/2015/0248-0988/

92. Ibid.

93. PyldaungsuHluttaw, Myanmar Special Economic Zones Law (Nay Pi Taw: PyldaungsuHluttaw, Jan. 23, 2014).

94. Kudo, Kuamagai, and Umezaki, p. 40.

95. Buchanan et al., pp. 29-30.

96. Ibid. pp. 39-40.

97. “Dream Takes Wing as ASEAN Steps Forward: The Vision behind the Southern Economic Corridor,” JICA’s World, Vol. 9, No. 2 (April 2017), p. 7.

98. Charlie Main, SEZ’s and Value Extraction from the Mekong (Bangkok: Focus on the Global South, 2017), p. 52.

99. Ibid., p. 63.

100. Toshihiro Kudo and Satoru Kumagai, “An Export-oriented and FDI-driven Growth Strategy for Myanmar,” in Hank Lim and Yasuhiro Yamada, eds., Myanmar’s Integration into the Global Economy, Bangkok Research Center Research Report, No. 13 (Bangkok: Japan External Trade Organization, 2014), p. 21. http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Brc/13.html. Accessed Dec 28, 2017.

101. Ibid.

102. Ibid., p. 59

103. Buchanan et al. p. 2.

104. Japan International Cooperation Agency (JICA), “Private Sector Investment Finance for the Thilawa Special Economic Zone (SEZ),” Press release, April 23, 2014, https://www.jica.go.jp/english/news/press/2014/140423_01.html. Accessed Nov. 23, 2017.

105. Ibid.

106. Hsan Htoo Aung, “32 Companies Start Commercial Operations in Thilawa SEZ,” Eleven, Aug 14, 2017, http://www.elevenmyanmar.com/business/11078. Accessed Dec. 3, 2017.

Page 95: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

93အယအျမငေထာငေခာကParadigm Trap | 79

107. Myanmar Thilawa SEZ Holdings Public Limited, http://www.mtshmyanmar.com/

108. Interview with villagers, names withheld, from Phalan Village, Thilawa, May 23, 2017.

109. Ibid.

110. Ibid.

111. Interview with Masayuki Karasawa, Chief Representative, JICA, Yangon, Sept. 28, 2017.

112. Lauren Nishimura, “Facing the Concentrated Burden of Development: Local Responses to Myanmar’s Special Economic Zones,” in Melissa Crouch, ed., The Business of Transition: Law Reform, Development, and Economics in Myanmar (Cambridge: Cambridge University Press, 2017), p. 205.

113. Ibid.

114. Karasawa.

115. Kudo, Tumagai, and Umezaki, p. 40.

116. Interview with Frankie Abreu, organizer with the Tanintharyi Indigenous People’s Network in Karen territory, Sept. 25, 2017.

117. hant Zin, Presentation of “Voices from the Ground,” Dawei, Sept. 23, 2017.

118. Ibid.

119. Interview with Phra Onta, chief monk of Kalehontar Buddhist temple, Kalehontar, Sept. 24, 2017.

120. Htun Htun Minn, “Myanmar’s Special Economic Zones: Jumpstarting an Economy in a Rut,” Myanmar Business Today, Sept. 3, 2014, Vol. 2, No. 35, https://www.mmbiztoday.com/articles/myanmar-s-special-economic-zones-jumpstarting-economy-rut. Accessed Jan. 18, 2018.

121. Ibid.

122. Maria Lall, Understanding Reform in Myanmar: People and Society in the Wake of Military Rule London: Hurst and Company, 2016), pp. 141-142.

123. Interview with Frankie Abreu.

124. Ibid.

125. See, for instance, Chulalongkorn University Professors Naruemon Thaubchumpon and Carl Middleton’s “Redressing Transboundary Environmental Injustice at the Dawei Special Economic Zone and Road-Link Project,” Presentation at the 13th Thai Studies International Conference, Chiang Mai, July 15-18, 2017.

126. Quoted in Dawei Development Association, “Dawei Special Economic Zone Project: Chronology of Events,” undated.

127. Abreu.

128. Mads Barsbesgaard, Email correspondence, Amsterdam, January 2, 2018,

129. The Government of the Republic of the Union of Myanmar National Energy Management Committee, Myanmar Energy Master Plan: Executive Summary (Government of Myanmar: Yangon, 2015), p. iii.nergy Master Plan

130. Masahiko Tanaka, “Reflections on President Obama’s Visit to Myanmar,” Japan International Cooperation Agency, November-December 2012, https://www.jica.go.jp/usa/english/office/others/newsletter/2012/1211_12_03.html

131. JICA, “3 Scenarios in National Electricity Master Plan (2014),” handout, JICA Head Office, Tokyo, June 26, 2017.

132. The Government of the Republic of the Union of Myanmar National Energy Management Committee, Myanmar Energy Master Plan Final Report (Nay Pyi Taw: Government of Myanmar, Dec. 2015), p. 640. Hereafter to be referred to simply as Myanmar Energy Master Plan.

133. Dr. Toshihiro Kudo, Interview, Tokyo, June 26, 2017.

134. JICA statistics cited in Amara Thiha, “Where Will Myanmar’s Electricity Come From,” The Diplomat, Aug 4, 2017, https://thediplomat.com/2017/08/where-will-myanmars-energy-come-from/.

135. World Wildlife Federation, “An Alternative Vision for Myanmar’s Power Sector,” handout, Yangon, 2016.

136. World Wildlife Federation, Ream, Spectrum, and IES, Myanmar’s Electricity Vision (no place and date indicated), p. 20; here after to be referred to as WWF et al.

137. Thiha, ibid.

138. Ibid.

139. Ben Cole, “’Clean Coal:’ Billions of Dollars and Lots of Carbon,” Financial Review, Feb 15, 2017, http://www.afr.com/news/clean-coal-billions-of-dollars-and-lots-of-carbon-20170213-guc03f

140. Ibid.

141. Vikram Kumar, IFC, interview, Yangon, Sept 27, 2017.

142. World Wildlife Federation et al., p. 58.

143. J Power, “History and Generating History [of Isogo Thermal Power Station,” handout, Isogo, Japan, July 3, 2017.

144. Shinji Yasui, JICA, Interview, JICA Head Office, Tokyo, June 26, 2017.

145. J Power, ibid.

146. Kudo, ibid.

147. Ibid.

148. German Watch, Global Climate Risk: Index, 2015, http://www.germanwatch.org/en/download/10333.pdf

149. Tildy Bayar, Power Engineering International, May 25, 2016, https://www.powerengineeringint.com/articles/2016/05/japan-leads-overseas-coal-power-project-funding-report-shows.html

Page 96: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

94 အယအျမငေထာငေခာက80 | Paradigm Trap

150. Vikram Kumar, interview, Yangon, Sept. 27, 2017.

151. Name withheld, interview, Tokyo, June 26, 2017.

152. Myanmar Energy Master Plan, Final Report, Energy Resource Inventory, pp. 190-191.

153. Asian Development Bank, Myanmar: Energy Sector Assessment (Manila: Asian Development Bank, 2016)

154. Myanmar Energy Master Plan, p. 201

155. Ibid., pp. 193-194.

156. Ibid., p. 201.

157. Ibid., p. 203.

158. Ibid., p. 200

159. Ibid.

160. Ibid., p. 204.

161. “Irrawaddy Myitsone Dam, International Rivers, undated, https://www.internationalrivers.org/campaigns/irrawaddy-myitsone-dam-0. Accessed Dec. 10, 2018

162. New York Times

163. Myanmar Energy Master Plan, p. 193

164. Stephanie Olinga-Shannon, Transnational Institute, Email comment, Jan. 22, 2017. See also, Yimou Lee, Shwe Yee Saw Myint, “China may scrap divisive dam in Myanmar to advance other interests: sources,” Reuters, April 5, 2017, https://www.reuters.com/article/us-china-silkroad-myanmar-dam/china-may-scrap-divisive-dam-in-myanmar-to-advance-other-interests-sources-idUSKBN1771VI. Accessed Jan. 24, 2017.

165. Tom Fawthrop, “China’s Myanmar Dam Hypocrisy,” The Diplomat, Jan 28, 2017, https://thediplomat.com/2017/01/chinas-myanmar-dam-hypocrisy/

166. Ibid.

167. Ibid.

168. IFC, quoted in Aung Shin and Clare Hammond,” IFC to Lead Sustainable Hydro in Myanmar,” Myanmar Times, Sept 23, 2015.

169. Ibid.

170. Kate Lazarus, quoted in Tom Fawthrop, “Is Hydropower Really Sustainable in Tropical Rivers,” Presentation at the Asia-Pacific International Studies Association Conference, Phitsanulok, Thailand, Oct. 22, 2017.

171. Kate Lazarus, quoted in Shin and Hammond, ibid.

172. Bruce Shoemaker, Letter to the Editor, Myanmar Times, Oct. 18, 2015.

173. Quoted in ibid.

174. Quoted in Fawthrop, “Is Hydropower….?”

175. Kumar, ibid.

176. “Ten Reasons Why Climate Initiatives Should Not Include Large Hydropower Projects: A Civil Society Manifesto for the Support of Real Climate Solutions.”

177. Gary Lee, Email correspondence, Jan. 16, 2018.

178. Comment in email from hydropower expert, anonymity requested.

179. Department of Foreign Affairs and Trade (DFAT), Australia’s Mekong Region Water Resources Program—Sector Investment Plan 2014-2018 (Canberra: DFAT, 2015), pp. 28-29.

180. DFAT, p. 27.

181. Witoon Permpongsacharoen, Mekong Energy and Electricity Network, “Reading Myanmar’s Electricity Plans and the Implications,” Consultative Meeting on Promoting Participatory Electricity Planning in Myanmar, May 25, 2017, p. 12.

182. Ibid., p. 16.

183. Ibid., pp. 10-11.

184. WWF et al., p. 11

185. Ibid., p. 30.

186. Ibid., pp. 133, 148.

187. Ibid., p. 64.

188. Ibid., p. 129.

189. Ibid., p. 130.

190. Ibid., p. 37.

191. Ibid., p. 41.

192. Doi Ra, program officer of Paung Ku, email correspondence, Jan. 15, 2018.

193. International Crisis Group, Myanmar: The Politics of Economic Reform, Asia Report No. 231 (Brussels: International Crisis Group, July 27, 2002), p. 11.

194. Marco Bunte, “Military Guardianship and its Economic Foundations,” in Paul Chambers and Napisa Waitoolkiat, eds., Khaki Capital: The Political Economy of the Military in Southeast Asia (Copenhagen: Nordic Institute of Asian Studies, 1917), p. 102.

195. Andrew R.C. Marshall and Min Zayar Oo, “Myanmar old guard clings to $8 billion jade empire,” Reuters, Oct 1, 2013, https://www.reuters.com/article/us-myanmar-jade-specialreport/special-report-myanmar-old-guard-clings-to-8-billion-jade-empire-idUSBRE98S00H20131001. It must be noted that widespread human rights abuses have been reported in the Letpadaung mining operation, including the shooting of workers. See Amnesty International, “Myanmar: Mountain of Trouble: Human Rights Abuses at Myanmar’s Letpadaung Mines, https://www.amnesty.org/en/documents/asa16/5564/2017/en/. Accessed Jan. 21, 2018.

196. Ibid., p. 103.

197. Ibid.

198. International Crisis Group, ibid.

199. Quoted in Marshall and Oo.

200. Bunte, p. 118.

Page 97: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

95အယအျမငေထာငေခာကParadigm Trap | 81

201. Aung Min and Toshihiro Kudo, ”Business Conglomerates in the Context of Myanmar’s Economic Reform,” in Hank Lim and Yasuhiro Yamada, eds., Myanmar’s Integration into the Global Economy, Bangkok Research Center Research Report, No. 13 (Bangkok: Japan External Trade Organization, 2014), p. 172. http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Brc/13.html. Accessed Dec. 28, 2017.

202. There are a number of other good sources on the cronies and their activities. An important one is a three-part series on “Business Tycoons” that came out in The Irrawaddy in 2000. See Burmese Tycoons http://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=1923; http://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=1924; http://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=1925. Accessed Jan. 25, 2018.

203. Ibid., p. 143.

204. Ibid., pp. 143-144.

205. Karen Human Rights Working Group, Development by Decree (Karen Human Rights Working Group, April 2007), p. 59.

206. Min and Kudo, pp. 144-145.

207. Isabel Rutherford, “The Great Burmese Fire Sale,” Foreign Policy, Oct, 29, 2015, http://foreignpolicy.com/2015/10/29/the-great-burmese-fire-sale-myanmar-privatization/. Accessed Jan. 23, 2018..

208. KBZ Group, http://www.kbzgroup.com.mm/corporate_structure.html. Accessed Jan. 21, 2018.

209. “KBZ, Opens 500th Bank Branch,” The Global New Light of Myanmar, Nov. 11, 2017, http://www.globalnewlightofmyanmar.com/kbz-opens-500th-bank-branch/. Accessed Jan. 21, 2018.

210. Min and Kudo, pp. 147-148.

211. Ibid.

212. Ibid.

213. Asia World Company Ltd., http://www.asiaworldcompany.com/index.php/en/about-us/key-projects. Accessed Jan. 21, 2018.

214. Benjamin Cheah, “Debt of Honour: Singapore’s Ties to Burma’s Junta,” The Online Citizen, Sept. 29, 2007, https://www.theonlinecitizen.com/2007/09/29/singapores-debt-of-honour/. Accessed Dec 30, 2017.

215. U Aung Thaung is widely suspected of having masterminded the attack on an NLD motorcade with Aung San Suu Kyi in 2003 where dozens of NLD people were reported killed.

216. Ibid.

217. IGE Group of Companies, http://www.igemyanmar.com/our-csr/csr-history/. Accessed Jan. 21, 2018.

218. Ibid., pp. 148-149.

219. Transnational Institute, Drugs and Conflict in Burma (Myanmar): Dilemmas for Policy Responses, Drugs and Conflict Debate Papers, No. 9 (Amsterdam: TNI, 2003).

220. Transnational Institute, Bouncing Back: Relapse in the Golden Triangle (Amsterdam: TNI, June 2014).

221. Denis D. Gray, “Former Drug Warlord Khun Sa Dies in Yangon, The Irrawaddy, Oct. 30, 2007; and Bert Lintner, “Death of a Drug Lord,” Asia Times, Oct. 30, 2007.

222. Thomas Fuller, “Lo Hsing Han, Myanmar Drug Kingpin, Dies at 80,” New York Times, July 8, 2013. http://www.nytimes.com/2013/07/09/world/asia/lo-hsing-han-wealthy-trafficker-from-myanmar-dies-at-80.html. Accessed Dec. 28, 2017.

223. Ibid.

224. Tom Kramer, Neither War nor Peace: The Future of the Ceasefire Agreements in Burma (Amsterdam: Transnational Institute, July 2009).

225. Kevin Woods, “The Commercialization of Counterinsurgency: Battlefield Enemies, Business Bedefellows in Kachin State, Burma,” in Mandy Sedan, ed., War and Peace in the Borderlands of Myanmar (Copenhagen: NIAS Press, 2016), p. 129.

226. Ibid., p. 131.

227. Lee Jones, “Understanding Myanmar’s Ceasefires: Geopoliitics, Political Economy, and State Building,” in Mandy Sedan, ed., War and Peace in the Borderlands of Myanmar (Copenhagen: NIAS Press, 2016), p. 105.

228. Ron Glucksman, “Booming Chinese Demand for Jade Fuels Armed Conflict and Entrenched Corruption in Myanmar,” Forbes, Oct 22, 2015, https://www.forbes.com/sites/forbesasia/2015/10/22/booming-chinese-demand-for-jade-fuels-armed-conflict-and-entrenched-corruption-in-myanmar/#408467a73b0f Accessed Dec 29, 2017. See also, Woods, p. 141.

229. ICG, p. 6.

230. Aung Hla Tun, “Suu Kyi’s Party Accepts Crony Donations in Reform-era Myanmar,” Reuters, Jan. 17, 2013; and Aung Zaw, “Rehabilitating Burma’s Cronies,” The Irrawaddy, April 24, 2015.

231. Tom Coyne, “Aung San Suu Kyi wants sanctions against Myanmar(Burma) lifted,” Associated Press, Sept. 25, 2017, https://www.csmonitor.com/World/Latest-News-Wires/2012/0925/Aung-San-Suu-Kyi-wants-sanctions-against-Myanmar-Burma-lifted. Accessed Dec. 30, 2017.

232. Aung Hla Tun “Suu Kyi’s Party Accepts Crony Donations in Reform-Era Myanmar,”Reuters, January 17, 20013. https://www.reuters.com/article/us-myanmar-suukyi/suu-kyis-party-accepts-crony-donations-in-reform-era-myanmar-idUSBRE90G0C820130117. Accessed Dec. 30, 2017.

233. Htet Naing Zaw, “Aung San Suu Kyi Woos Tycoons in Naypyidaw Meet Up,” The Irrawady, Oct 24, 2016, https://www.irrawaddy.com/business/aung-san-suu-kyi-woos-tycoons-in-naypyidaw-meet-up.html. Accessed Dec. 30, 2017.

234. Sean Turnell, quoted in Aung Zaw, “Rehabilitating Burma’s Cronies,” The Irrawaddy, April 24, 2015, https://www.irrawaddy.com/opinion/rehabilitating-burmas-cronies-2.html. Accessed Jan. 22, 2018.

235. Unidentified MP quoted in Htet Naing Zaw.

Page 98: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

96 အယအျမငေထာငေခာက82 | Paradigm Trap

236. Interview with Min Zin, Executive Director of Institute for Strategy and Peace, Yangon, Sept. 26, 2017.

237. Thiha, “The NLD and a new dawn for old business,” Consult-Myanmar, November 13, 2015, https://consult-myanmar.com/2015/11/13/the-nld-and-a-new-dawn-for-old-business/. Accessed, Jan. 22, 2018.

238. Interview with Hantha Myint, Chairman of NLD Economic Committee, May 19, 2017

239. Ibid.

240. Min and Kudo, p. 163.

241. Ibid., p. 166.

242. Cheah.

243. Mind and Kudo, p. 144.

244. Htet Naing Zaw.

245. Global Witness, Guns, Cronies, and Crops (Global Witness: March 2015), p. 20.

246. Karen Human Rights Working Group, Development by Decree (Karen Human Rights Working Group, April 2007), p. 59.

247. “Yuzana Company Grabs Land of 1000 Families,” Kachin News, August 19, 2010, http://www.kachinnews.com/news/1720-yuzana-company-grabs-land-of-1000-families.html. Accessed Jan. 22, 2018.

248. Naymyo Mindin Tharayo, quoted in Thant Myint-U, The River of Lost Footsteps: Histories of Burma (New York: Farrar Straus and Giroux, 2006), p. 150.

249. See, among others, Alice Amsden, Asia’s Next Giant: South Korea and Late Industrialization (Oxford: Oxford University Press, 1989); Robert Wade, Governing the Market (Princeton: Princeton University Press, 1990); and Walden Bello and Stephanie Rosenfeld, Dragons in Distress: Asia’s Miracle Economies in Crisis (New York; Penguin Books, 1991).

250. Unidentified IFC consultant quoted by Daniel Aguirre, former International Legal Adviser for Myanmar, International Commission of Jurists, Interview, Yangon, May 20, 2017.

251. Ibid.

252. Saw Alex Htoo, deputy director of Karen Environmental and Social Action Network, Interview, Yangon, May 19, 2017.

253. Paul Donowitz, former Asian Development Bank liaison with civil society, interview, Yangon, May 20, 2017.

254. Derek Hall, Philip Hirsch, and Tanya Li, Power of Exclusion: Land Dilemmas in Southeast Asia (Singapore: National University of Singapore Press, 2013), p. 11.

255. There is now a large literature on post-neoliberal alternatives. Among the contributors to this are Erik Olin Wright, Envisioning Real Utopias (London: Verso, 2010); La Via Campesina, the global farmers’ association, whose thinking is well presented in Annette Desmarais, La Via Campesina (London: Pluto Press, 2007); Herman Daly, Beyond Growth:

the Economics of Sustainable Development (Boston: Beacon, 1997); Giacomo de Alisa et al., Degrowth: A Vocabulary for a New Era (London: Routledge, 2014); and Walden Bello, Deglobalization: Ideas for a New World Economy (London: Zed Press, 2002)

256. Karl Polanyi, The Great Transformation. (Boston: Beacon, 1957).

257. According to one authoritative account, “The Land Acquisition Investigation Commission (LAIC) was established in 2012 by the National Democratic Force party as part of its Farmers’ Affairs Committee. Made up of nine groups composed of parliamentary representatives, its task is to investigate disputed land acquisitions since 1988 in specific regions. The LAIC reports directly to the President’s Office and received broad parliamentary support. However, its mandate is narrow in focus, investigating cases and formulating recommendations but without holding any decision-making powers.

Although reported

to have a genuine commitment to helping farmers regain their land, the LAIC’s influence is limited and, as yet, few cases have been brought to justice. Appeals can be made to the Commission but are outside judicial processes. It can therefore be argued that any project deemed in the ‘national interest’ can be pushed forward without question. Current laws continue to leave farmers with little legal protection from investors confiscating their land, and those who protest continue to face the threat of jail.” Global Witness, Guns, Cronies, and Crops (Global Witness: March 2015), p. 8.

258. Republic of the Union of Myanmar, National Land Use Policy (Nay Pyi Taw: Republic of the Union of Myanmar, January 2016).

259. Saturnino Borras, Jr., and Jenny Franco, “A Land Sovereignty Alternative: Towards a People’s Enclosure,” TNI Agrarian Justice Program, July 2012.

260. Jenny Franco, Hannah Twomey, Khu Khu Ju, Pietje Vervest, and Tom Kramer, The Meaning of Land in Myanmar: A Primer (Amsterdam: Transnational Institute, 2015), pp. 12-17.

261. A more comprehensive discussion of the 6th draft of the National Land Use Policy can be found in Transnational Institute, Assessment of the 6th Draft of the National Land Use Policy (Amsterdam: TNI, 2015). Some of the following points are also made by Global Witness in Global Witness, “Global Witness Submission on the 6th Draft of the National Land Use Policy,” June 2015.

262. See Transnational Institute, “Reasserting Control: Voluntary Return, Restitution, and the Right to Land for IDP’s, and Refugees in Myanmar, “Myanmar Policy Briefing, May 20, 2017.

263. Borras and Franco.

264. Renaud Cachia, “Will Myanmar Lead Drug Policy Reform in Southeast Asia?,” Sept. 20, 2017, https://www.tni.org/en/article/will-myanmar-lead-drug-policy-reform-in-southeast-asia. Accessed Jan. 24, 2018.

Page 99: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

97အယအျမငေထာငေခာကParadigm Trap | 83

265. William Greene, The Emergence of India’s Pharmaceutical Industry and Implications for the US Generic Drug Market (Washington, DC: Office of Economics, US International Trade Commission, 2007), p. 2.

266. United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), Renewable Energy Technologies for Rural Development (Geneva: UNCTAD, 2010), p. 6.

267. Ibid., pp. 6-7.

268. As even some conventional analysts recognize, the AEC poses a big problem for Myanmar: “To do this [develop as a hub between India, China, and Southeast Asia] without harming its own domestic small-scale industries will prove a real challenge in light of the 2015 ASEAN free trade area.” (Maria Lall, Understanding Reform in Myanmar (London: Hurst and Company, 2016), p. 158.

269. Witoon Permpongsacharoen, Mekong Energy and Electricity Network, “Reading Myanmar’s Electricity Plans and the Implications,” Consultative Meeting on Promoting Participatory Electricity Planning in Myanmar, May 25, 2017, p. 39.

270. “Toward Green Energy Policy in Shan State,” Draft, 2016.

271. Comment of civil society activist, name withheld on request, Yangon, May 19, 2017.

Page 100: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

98 အယအျမငေထာငေခာက

Page 101: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

5ျမနမာျပညသျပညသားမား

AUTHOR: Walden Bello

DESIGN:

PHOTO COVER:

Brigitte Vos

Aung Thant

Published by Transnational Institute (TNI), Paung Ku and Dawei Development Association (DDA).

Yangon/Amsterdam, July 2018

www.tni.org

PUBLICATION DETAILS

Contents of the report may be quoted or reproduced for non-commercial purposes, provided that the source of information is properly cited.

on comments made during these public debates.

DISCLAIMER

This report is co-published by Transnational Institute, Paung Ku and Dawei Development Association. The views set out in the report are those of the author

AUTHOR: Walden Bello

DESIGN:

PHOTO COVER:

Brigitte Vos

Aung Thant

Published by Transnational Institute (TNI), Paung Ku and Dawei Development Association (DDA).

Yangon/Amsterdam, July 2018

www.tni.org

PUBLICATION DETAILS

Contents of the report may be quoted or reproduced for non-commercial purposes, provided that the source of information is properly cited.

on comments made during these public debates.

DISCLAIMER

This report is co-published by Transnational Institute, Paung Ku and Dawei Development Association. The views set out in the report are those of the author

Page 102: Paradigm Tr ap - Transnational Institute · [ < 7 Y < M [ 8 - Y A Q [ 8 - Y A M X < Z M X3 The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms

The advent of a new civilian government in Myanmar has raised hopes for fundamental reforms and an end to one of the longest running armed conflicts in the world. TNI’s Myanmar Programme aims to strengthen (ethnic) civil society and political actors in dealing with the challenges brought about by the rapid opening-up of the country while also working to bring about an inclusive and sustainable peace. TNI has developed a unique expertise on Myanmar’s ethnic regions. In its Myanmar programme TNI’s work on agrarian justice, alternative development and a humane drugs policy come together.

The Transnational Institute (TNI) is an international research and advocacy institute committed to building a just, democratic and sustainable planet. For more than 40 years, TNI has served as a unique nexus between social movements, engaged scholars and policy makers. www.tni.org

Paung Ku is a civil society strengthening initiative established in 2007. In Myanmar language, ‘paung ku’ means ‘bridging’ or ‘connecting,’ and this best state’s Paung Ku’s role: acting as bridge and connector, linking civil society actors in Myanmar with each other, and with allies in the Myanmar government, ASEAN region and on the global stage.

Dawei Development Association (DDA) is a non-profit, civil society organization formed in 2011 with the vision of “a just and capable society” through co-powering communities, promoting democratic values and culture, practicing rights based approaches and policy advocacy.

Parad

igm

Trap

The development establishm

ent’s embrace of M

yanmar and how

to break loose (Burmese V

ersion)W

alden Bello

အယအျမင ေထာငေခာကျမနမာႏငငအေပၚ ဖြ႔ၿဖးေရး အငအားစမား၏ ခပကငလမးေၾကာငးမႈႏငလြတေျမာကႏငမည နညးလမးမား

Walden Bello