para talebi teorileri

Yrd.Doç.Dr. Mert URALYrd.Doç.Dr. Mert URAL

Para Talebi TeorileriPara Talebi TeorileriI.I. GRUP :GRUP : Klasik ve Paracı Yaklaşımlar Klasik ve Paracı Yaklaşımlar

A.A. Miktar Teorisi (Fisher / Cambridge)Miktar Teorisi (Fisher / Cambridge)

1.1. Fisher YaklaşımıFisher Yaklaşımı

2.2. Cambridge Yaklaşımı (A.C. Pigou)Cambridge Yaklaşımı (A.C. Pigou)

B.B. Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)

II.II. GRUP :GRUP : Keynesyen ve Neo-Keynesyen Yaklaşımlar Keynesyen ve Neo-Keynesyen Yaklaşımlar

A.A. Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)

B.B. Portföy Dengesi Yaklaşımı (J. Tobin)Portföy Dengesi Yaklaşımı (J. Tobin)

C.C. Servet Uyumlaması Yaklaşımı (Brunner, Meltzer)Servet Uyumlaması Yaklaşımı (Brunner, Meltzer)


VarsayımlarVarsayımlarI. Grup II. Grup

Ücret ve fiyatlar aşağıya doğru

Esnek. Esnek Değil.

Ekonomide rekabetçi koşullar Var. Yok.

Fiyatlar Piyasada belirlenir. Belirli birimler oluşturur.

Denge Tüm piyasalar dengeye ulaşır. Tam istihdam dengesi oluşmayabilir.

Milli gelir Tam istihdamda dengeye gelir, işsizlik iradidir.

Paranın enflasyonist (tam istihdam) ya da reel (eksik istihdam) etki yapması durumuna göre değişir. Para nötr değildir.

Enflasyon Ancak parasal genişleme sonucu olur.

Parasal genişleme olmadan da örneğin kamu harcamaları artınca enflasyon ortaya çıkabilir.

Parasal genişleme ekonomiyi Etkilemez. Etkiler.

Faizin ekonomideki rolü Önemli değildir. Önemlidir.

Para arzı – Gelir ilişkisi Tek yönlü (Para arzı Gelir) Çift yönlü (Para arzı Gelir)Para politikaları beklenen etkiyi yapmaz.


Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi Para, fonksiyonları nedeniyle ekonomik birimler Para, fonksiyonları nedeniyle ekonomik birimler

tarafından farklı güdülerle talep edilen bir varlıktır.tarafından farklı güdülerle talep edilen bir varlıktır.

Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi

Mikro düzeyde Mikro düzeyde kişilerinkişilerin

Makro düzeyde Makro düzeyde ekonomininekonominin

NiçinNiçin ve ve Ne miktardaNe miktarda para tutmak istediklerini para tutmak istediklerini

araştırır.araştırır.


Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi Tutulan para miktarındaki değişmelerin Tutulan para miktarındaki değişmelerin

ekonomideki yansımalarını inceler.ekonomideki yansımalarını inceler.

Tutulan para nominal ve reel olabilir. Para Tutulan para nominal ve reel olabilir. Para

talebi teorisi talebi teorisi ReelReel para miktarı ile ilgilenir. para miktarı ile ilgilenir.

Reel para miktarı, paranın satınalma gücü Reel para miktarı, paranın satınalma gücü

olarak ifadesidir. (M / P) şeklinde ifade edilir.olarak ifadesidir. (M / P) şeklinde ifade edilir.


Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi Paranın niçin ve ne miktar talep edildiğini Paranın niçin ve ne miktar talep edildiğini

sorgulayan değişik teoriler vardır:sorgulayan değişik teoriler vardır: Fiyat ve faizlerde değişiklik beklentileri,Fiyat ve faizlerde değişiklik beklentileri,

Ekonomik gelişmelerdeki belirsizlik,Ekonomik gelişmelerdeki belirsizlik,

Kanuni sınırlamalar,Kanuni sınırlamalar,

Likiditenin sağladığı kolaylıklar v.b. Likiditenin sağladığı kolaylıklar v.b.

görüşler bu yaklaşımların çıkış noktası olmuştur.görüşler bu yaklaşımların çıkış noktası olmuştur.

Ortak görüş sağlanmış yaklaşım yoktur.Ortak görüş sağlanmış yaklaşım yoktur.


Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi Literatürdeki yaklaşımlar para talebini, paranın Literatürdeki yaklaşımlar para talebini, paranın

fonksiyonlarıyla ilişkili olarak ele almaktadır. fonksiyonlarıyla ilişkili olarak ele almaktadır.

Paranın üç temel fonksiyonu:Paranın üç temel fonksiyonu: Hesap birimi (paranın varlığını ifade eder)Hesap birimi (paranın varlığını ifade eder)

Mübadele aracı (mübadelede kolaylık sağlar)Mübadele aracı (mübadelede kolaylık sağlar)

Servet saklama aracıServet saklama aracı


Para Talebi TeorisiPara Talebi TeorisiAlım-Satım İlişkisi (Mübadele İlişkisi)Alım-Satım İlişkisi (Mübadele İlişkisi)

Trampa ekonomisinde Trampa ekonomisinde aynı andaaynı anda Paralı ekonomide Paralı ekonomide değişik zamanlardadeğişik zamanlarda

para tutmanın alternatif maliyeti nedeniyle,para tutmanın alternatif maliyeti nedeniyle,

para gelir getirecek şekilde yatırılır.para gelir getirecek şekilde yatırılır.

Geleneksel yaklaşımlar Geleneksel yaklaşımlar Mübadele amacıMübadele amacı Diğer yaklaşımlar Diğer yaklaşımlar + Değer saklama amacı+ Değer saklama amacı

Örnek: Keynes – Likidite Tercihi Teorisi (spekülatif amaçlı paraÖrnek: Keynes – Likidite Tercihi Teorisi (spekülatif amaçlı para

talebini dikkate alınır).talebini dikkate alınır).


Para Talebi TeorisiPara Talebi Teorisi Geleneksel Para Talebi Teorileri’nde;Geleneksel Para Talebi Teorileri’nde;

Para tutma sebebi Para tutma sebebi sadece sadece mübadelemübadele fonksiyonu fonksiyonu

Mübadele DenklemiMübadele Denklemi ile ile Cambridge DenklemiCambridge Denklemi

Mübadele için talep edilen para miktarı;Mübadele için talep edilen para miktarı; Gelir düzeyineGelir düzeyine önemliönemli AlışkanlıklarıAlışkanlıkları Kurumsal yapılanmalaraKurumsal yapılanmalara istikrarlıistikrarlı Teknolojik gelişmelereTeknolojik gelişmelere

bağlıdır.bağlıdır.


Para Talebi TeorisiPara Talebi TeorisiServet saklama amacı dikkate alındığında Servet saklama amacı dikkate alındığında

paranın istikrarı paranın istikrarı tartışılır.tartışılır.Friedman Yeni Miktar TeorisiFriedman Yeni Miktar Teorisi

Alım işlemleri ertelenip, paranın servet saklama aracı Alım işlemleri ertelenip, paranın servet saklama aracı olarak kullanılması para talebinde istikrarsızlık yaratmaz.olarak kullanılması para talebinde istikrarsızlık yaratmaz.

KARŞIT OLARAKKARŞIT OLARAK

Keynes Likidite Tercihi TeorisiKeynes Likidite Tercihi Teorisi

Elde tutulan para miktarı Elde tutulan para miktarı değişkendeğişken bir büyüklük haline gelir. bir büyüklük haline gelir. Elde tutulan para gelirin eksik harcandığını gösterir. Elde tutulan para gelirin eksik harcandığını gösterir. Üretilen malların tümü satılmayacak, stoklar oluşacak, Üretilen malların tümü satılmayacak, stoklar oluşacak, ekonomide mal ve gelir üretimi düşecektir.ekonomide mal ve gelir üretimi düşecektir.


Para Talebi TeorisiPara Talebi TeorisiPara talebindeki değişiklikler, Para talebindeki değişiklikler, ciddi istikrarsızlıkciddi istikrarsızlık

kaynağıdır. Para talebi değişimi, ekonomideki kaynağıdır. Para talebi değişimi, ekonomideki

harcama düzeyiharcama düzeyini değiştirdiğinden, ni değiştirdiğinden, enflasyonenflasyon

ve ve işsizlikişsizlik gibi ciddi sorunlara yol açmaktadır. gibi ciddi sorunlara yol açmaktadır.

Para talebi teorisi bu yüzden önemlidir.Para talebi teorisi bu yüzden önemlidir.


Geleneksel Para Talebi TeorisiGeleneksel Para Talebi TeorisiMiktar teorisi, 1929 Bunalımı’na kadar parasal analizlere Miktar teorisi, 1929 Bunalımı’na kadar parasal analizlere

temel oluşturmuştur. İki farklı gelenek vardır.temel oluşturmuştur. İki farklı gelenek vardır.

Birincisi :Birincisi : Cantillon ve Hume tarafından benimsenen Cantillon ve Hume tarafından benimsenen

Dolaysız Mekanizma’dır. Ekonomideki para miktarı ile Dolaysız Mekanizma’dır. Ekonomideki para miktarı ile

fiyatlar genel düzeyi arasında doğrudan bir ilişki vardır.fiyatlar genel düzeyi arasında doğrudan bir ilişki vardır.

MMss P P

İkincisi :İkincisi : Thornton ve Ricardo tarafından benimsenen Dolaylı Thornton ve Ricardo tarafından benimsenen Dolaylı

Mekanizma’dır. Faiz mekanizmasını içerir.Mekanizma’dır. Faiz mekanizmasını içerir.

MMss i i Harcamalar (Talep) Harcamalar (Talep) P P


Geleneksel Para Talebi TeorisiGeleneksel Para Talebi TeorisiHer iki analiz de aynı sonuçları üretirler.Her iki analiz de aynı sonuçları üretirler.

1)1) Para miktarındaki değişmeler, toplam harcamalarda Para miktarındaki değişmeler, toplam harcamalarda

eş oranlıeş oranlı değişmelere yol açar. değişmelere yol açar.

MMss Toplam Harcamalar (Talep) Toplam Harcamalar (Talep)

2)2) Toplam harcamalardaki değişmeler, fiyatlarda Toplam harcamalardaki değişmeler, fiyatlarda eş eş

oranlıoranlı değişmelere yol açar. değişmelere yol açar.

Toplam Harcamalar (Talep) Toplam Harcamalar (Talep) P P

Doğrudan (Dolaysız) Mekanizma daha yaygındır.Doğrudan (Dolaysız) Mekanizma daha yaygındır.

İki eski yorumu vardır.İki eski yorumu vardır.






B.B. Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)

Para tutumunu, sadece mübadele gereksinimi ile Para tutumunu, sadece mübadele gereksinimi ile

açıklayan Fisher’in çıkış noktası,açıklayan Fisher’in çıkış noktası,

MV MV PT PT şeklindeki mübadele özdeşliğidir. şeklindeki mübadele özdeşliğidir.

M – Ekonomideki para miktarıM – Ekonomideki para miktarı

V – Paranın dolanım hızı (paranın el değiştirme sayısı)V – Paranın dolanım hızı (paranın el değiştirme sayısı)

P – Fiyatlar genel düzeyiP – Fiyatlar genel düzeyi

T – Dönem içinde ticarete konu olmuş malların miktarıT – Dönem içinde ticarete konu olmuş malların miktarı


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)Bu özdeşlikte V ile T sabit kabul edildiğinde mübadele Bu özdeşlikte V ile T sabit kabul edildiğinde mübadele

özdeşliği teorik içerik kazanır ve eşitlik ortaya çıkar.özdeşliği teorik içerik kazanır ve eşitlik ortaya çıkar.

MV = PTMV = PT

Paranın Dolanım Hızının Sabit Olması ( V )Paranın Dolanım Hızının Sabit Olması ( V )

1)1) Kurumsal nedenler :Kurumsal nedenler : (Çek vb. ödeme araçlarının ve (Çek vb. ödeme araçlarının ve

elektronik bankacılığın yaygınlaşması ile para talebi düşer, elektronik bankacılığın yaygınlaşması ile para talebi düşer,

aynı para miktarı ile daha çok işlem yapılır).aynı para miktarı ile daha çok işlem yapılır).

2)2) Ödeme alışkanlıkları : Ödeme alışkanlıkları : Ödemelerin sıklığı para talebini Ödemelerin sıklığı para talebini

etkiler.Ödeme sıklığı arttıkça, para talebi azalır.etkiler.Ödeme sıklığı arttıkça, para talebi azalır.


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)Aylık Kazanç = 1.000.000 TL (Ayda bir ödeme)Aylık Kazanç = 1.000.000 TL (Ayda bir ödeme)

Kişi gelirini bir aylık harcamalarını yapacak şekilde yayar.Kişi gelirini bir aylık harcamalarını yapacak şekilde yayar.

Varsayım :Varsayım : - Tasarruf yok, – Her gün eşit harcama - Tasarruf yok, – Her gün eşit harcama

Ortalama Para Talebi = 500.000 TL olacaktır. Ortalama Para Talebi = 500.000 TL olacaktır.

[(t[(t11+ t+ t3030) / 2] ) / 2] Yıllık gelirininYıllık gelirinin 1/24’ünü para olarak tutar. 1/24’ünü para olarak tutar.

Aylık Kazanç = 1.000.000 TL (Onbeş günde bir ödeme)Aylık Kazanç = 1.000.000 TL (Onbeş günde bir ödeme)

Ortalama Para Talebi = 250.000 TL olacaktır.Ortalama Para Talebi = 250.000 TL olacaktır.

[(t[(t11+ t+ t1414+ t+ t1515+ t+ t3030 / 4] / 4] Yıllık gelirininYıllık gelirinin 1/48’ini para olarak tutar. 1/48’ini para olarak tutar.


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)İşlem Hacminin Sabit Olması ( T )İşlem Hacminin Sabit Olması ( T )

Tam istihdam varsayımı altında, özellikle kısa dönemde, Tam istihdam varsayımı altında, özellikle kısa dönemde,

ekonomide ticaret konusu mal ve hizmetlerin reel miktarı (T) ; ekonomide ticaret konusu mal ve hizmetlerin reel miktarı (T) ;

1)1) Çalışma arzusu,Çalışma arzusu,

2)2) Cari teknolojik düzey,Cari teknolojik düzey,

3)3) Ülkenin kaynak donanımı,Ülkenin kaynak donanımı,

tarafından belirlendiği için T sabittir.tarafından belirlendiği için T sabittir.

Fisher’e göre sosyal, psikolojik, kültürel ve kurumsal Fisher’e göre sosyal, psikolojik, kültürel ve kurumsal

yapılardan dolayı V’nin değeri sabittir.yapılardan dolayı V’nin değeri sabittir.


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)Denge halindeki bir ekonomide para arzı (MDenge halindeki bir ekonomide para arzı (Mss) para ) para

talebine (Mtalebine (Mdd) eşit olduğundan;) eşit olduğundan;

M = MM = Ms s = M= Mdd : MV = PT : MV = PT

Böylece elde tutulan para miktarı :Böylece elde tutulan para miktarı : 11 11

MMdd = PT ; = PT ; = k ; M = kPT = k ; M = kPT (Nominal Para Talebi)(Nominal Para Talebi) VV VV

Kişiler, mübadele güdüsü ile toplam harcamalarının (T) Kişiler, mübadele güdüsü ile toplam harcamalarının (T) bir bölümünü (k) oranında reel para olarak tutarlar.bir bölümünü (k) oranında reel para olarak tutarlar.

MM = kT = kT (Reel Para Talebi)(Reel Para Talebi) PP


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)Daha sonraları, ekonomideki işlem miktarının Daha sonraları, ekonomideki işlem miktarının

hesaplanmasına ilişkin sorunlar göz önüne alınarak, işlem hesaplanmasına ilişkin sorunlar göz önüne alınarak, işlem

hacmi (T) yerine, reel milli gelirden (y) hareket edilmiştir. hacmi (T) yerine, reel milli gelirden (y) hareket edilmiştir.

MV = PT (Miktar Teorisinin Mübadele Denklemi)MV = PT (Miktar Teorisinin Mübadele Denklemi)

MV = Py (Miktar Teorisinin Gelir Denklemi)MV = Py (Miktar Teorisinin Gelir Denklemi)

MV = PT MV = PT V = PT / M (V : paranın işlem dolanım hızı) V = PT / M (V : paranın işlem dolanım hızı)

MV = Y MV = Y V = Y / M (V : paranın gelir dolanım hızı) V = Y / M (V : paranın gelir dolanım hızı)

PTPT Py Py Y YV= =V= = = =

MM M M M MBelirli bir gelir elde edilirken, paranın kaç kez el değiştirdiğini gösterir.


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)Modeli çalışabilir hale getiren varsayımlar;Modeli çalışabilir hale getiren varsayımlar;

Akılcı bireylerin hedefi fayda maksimizasyonudur.Akılcı bireylerin hedefi fayda maksimizasyonudur.

Gelir ve Harcamalar arasında eş-anlılık vardır.Gelir ve Harcamalar arasında eş-anlılık vardır.

Fiyatlar esnektir.Fiyatlar esnektir.

Paranın gelir dolanım hızı sabittir. (V=Y/M Paranın gelir dolanım hızı sabittir. (V=Y/M V Vyy))

Para talebinin gelir esnekliği 1’dir. Y %1Para talebinin gelir esnekliği 1’dir. Y %1 M Mdd %1 %1

Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır.Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır.

Para sadece işlem amacıyla talep edilir.Para sadece işlem amacıyla talep edilir.

V ile T sabittir.V ile T sabittir.


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)V’yi Etkileyen Faktörler ;V’yi Etkileyen Faktörler ;

Para ve sermaye piyasalarının gelişmesi sonucu paranın Para ve sermaye piyasalarının gelişmesi sonucu paranın

işletilmesi olanağı doğduğundan Mişletilmesi olanağı doğduğundan Md d V V Halkın tüketim ve tasarruf eğilimi;Halkın tüketim ve tasarruf eğilimi;

Tüketim eğilimi Tüketim eğilimi M Md d V V Tasarruf eğilimi Tasarruf eğilimi M Mdd V V

Gelirin elde edilme süresinin sık olması MGelirin elde edilme süresinin sık olması Md d V V

Ödeme araçlarının (çek, kredi kartı) çeşitliliği MÖdeme araçlarının (çek, kredi kartı) çeşitliliği Md d V V Ekonomik birimlerin beklentileri;Ekonomik birimlerin beklentileri;

Gelir ve Fiyatların artacağının tahmin edilmesi MGelir ve Fiyatların artacağının tahmin edilmesi Md d V V Faiz oranlarının artacağı beklentisiFaiz oranlarının artacağı beklentisi MMd d V V


Miktar Teorisi (Fisher Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)Yaklaşımı)

P1

P0

0 M0 M1 M

P

M = Md

Para miktarı ve fiyatlar aynı yönde ve aynı oranda değişir.

Ms P Md

) 45o


Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı)Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı)A.C. Pigou ve A. Marshall tarafından geliştirilmiştir. Fikirleri, A.C. Pigou ve A. Marshall tarafından geliştirilmiştir. Fikirleri,

Keynesyen yaklaşıma ve Modern Miktar Teorisine (M. Keynesyen yaklaşıma ve Modern Miktar Teorisine (M.

Friedman) katkı sağlamıştır. Denge halindeki bir ekonomide Friedman) katkı sağlamıştır. Denge halindeki bir ekonomide

Pigou denklemi;Pigou denklemi;

MMdd = kPw = kPw

Md – Nominal para talebiMd – Nominal para talebi

w – Reel servetw – Reel servet

P – servet içinde yer alan değerlerin TL cinsinden piyasa fiyatıP – servet içinde yer alan değerlerin TL cinsinden piyasa fiyatı

Pw – Nominal servetPw – Nominal servet

k – Nominal servetin ne kadarının para olarak tutulacağı (servet tutma k – Nominal servetin ne kadarının para olarak tutulacağı (servet tutma

katsayısı)katsayısı)


Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı)Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı) Pigou, parayı servetin bir parçası olarak görmektedir.Pigou, parayı servetin bir parçası olarak görmektedir.

Para sadece mübadele aracı olarak değil, aynı zamanda Para sadece mübadele aracı olarak değil, aynı zamanda

servet olarak da talep edilmektedir.servet olarak da talep edilmektedir.

Yaklaşım, fertlerin serveti hangi oranda para olarak tutmak Yaklaşım, fertlerin serveti hangi oranda para olarak tutmak

istediklerini göstermek için Fayda Teorisini kullanmaktadır.istediklerini göstermek için Fayda Teorisini kullanmaktadır.

MMdd ‘nin en üst sınırı insanın servetidir. ‘nin en üst sınırı insanın servetidir.

Para tutmanın alternatif maliyeti vardır. Alternatif araçların Para tutmanın alternatif maliyeti vardır. Alternatif araçların

(tahvil, hisse senedi vb.) getirileri para talebinin ne kadar (tahvil, hisse senedi vb.) getirileri para talebinin ne kadar

olacağı konusunda belirleyicidir.olacağı konusunda belirleyicidir.

Gelecek hakkındaki belirsizlik ve faiz oranının rolü Gelecek hakkındaki belirsizlik ve faiz oranının rolü

vurgulanmasına karşın, V sabit kabul edilmektedir.vurgulanmasına karşın, V sabit kabul edilmektedir.


İki Yaklaşım Arasındaki Farklarİki Yaklaşım Arasındaki Farklar1.1. Fisher :Fisher : M Mdd fertlerin harcamalarına bağlıdır. M fertlerin harcamalarına bağlıdır. Mdd ‘yi ‘yi akım akım

büyüklüklerbüyüklükler (T ya da y) etkiler. (T ya da y) etkiler.

Pigou :Pigou : M Mdd fertlerin servetine bağlıdır. M fertlerin servetine bağlıdır. Mdd ‘yi ‘yi stok stok

büyüklükbüyüklük (w) etkiler. (w) etkiler.

2.2. Fisher :Fisher : halkın, veri bir harcamayı gerçekleştirmek için halkın, veri bir harcamayı gerçekleştirmek için

ne düzeyde para talep edeceklerini hesaplamaya ne düzeyde para talep edeceklerini hesaplamaya

çalışmıştır. (Para tutma katsayısı)çalışmıştır. (Para tutma katsayısı)

Pigou :Pigou : halkın, servetlerinin bir bölümü olarak ne kadar halkın, servetlerinin bir bölümü olarak ne kadar

para tutmak istediklerini açıklamaya çalışmıştır. (Servet para tutmak istediklerini açıklamaya çalışmıştır. (Servet

tutma katsayısı)tutma katsayısı)


İki Yaklaşım Arasındaki Farklarİki Yaklaşım Arasındaki Farklar

3.3. Fisher :Fisher : M Mdd ‘yi makro düzeyde ele almıştır. ‘yi makro düzeyde ele almıştır.

Pigou :Pigou : M Mdd ‘yi mikro düzeyde ele almıştır. ‘yi mikro düzeyde ele almıştır.

4.4. Fisher :Fisher : insanların ne kadar para tutmak insanların ne kadar para tutmak mecburiyetimecburiyetinde nde

olduklarını araştırmıştır.olduklarını araştırmıştır.

Pigou :Pigou : insanların ne kadar para tutmak insanların ne kadar para tutmak isteğiisteğinde nde

olduklarını araştırmıştır.olduklarını araştırmıştır.


İki Yaklaşım Arasındaki Farklarİki Yaklaşım Arasındaki Farklar5.5. Fisher :Fisher : M Mss T ile V T ile V (sabittir) (Para arzındaki (sabittir) (Para arzındaki

değişmelerden bağımsız) değişmelerden bağımsız)

Pigou :Pigou : M Mss Paranın MF Paranın MF M Mdd k k

(Para arzındaki değişmeler, k ve w’yi (Para arzındaki değişmeler, k ve w’yi

etkiler) etkiler)

Ayrıca, para arzındaki artışın kaynağına bağlı olarak, Ayrıca, para arzındaki artışın kaynağına bağlı olarak,

gerçek servet etkilenebilir. Örneğin:gerçek servet etkilenebilir. Örneğin:

Yeni altın artışı sonucu MYeni altın artışı sonucu Mss w w

Açık piyasa işlemleri sonucu MAçık piyasa işlemleri sonucu Mss w w (sabittir)(sabittir)

(servetin gerçek değeri etkilenmez)(servetin gerçek değeri etkilenmez)


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman) M. Friedman, miktar teorisinin özel bir yorumunu M. Friedman, miktar teorisinin özel bir yorumunu

geliştirmiştir. Cambridge’den etkilenmiştir.geliştirmiştir. Cambridge’den etkilenmiştir.

Friedman, para talebinde, elde tutulması gereken para Friedman, para talebinde, elde tutulması gereken para

miktarını değil, Cambridge okulunun ortaya koyduğu gibi miktarını değil, Cambridge okulunun ortaya koyduğu gibi

tutulmak istenen para miktarınıtutulmak istenen para miktarını esas alır. esas alır.

Friedman, herhangi bir malın talebinde söz konusu olan Friedman, herhangi bir malın talebinde söz konusu olan

etkenlerin para talebi için de geçerli olduğunu etkenlerin para talebi için de geçerli olduğunu

vurgulayarak şu sonuçlara varır:vurgulayarak şu sonuçlara varır:


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)1.1. Kişiler para talep ederler; çünkü para, Kişiler para talep ederler; çünkü para, faydafayda sağlar. sağlar.

Paranın faydası, yüksek likiditesidir. Para, alım işlemini Paranın faydası, yüksek likiditesidir. Para, alım işlemini

ertelemeyi sağladığından, parasal ve parasal olmayan ertelemeyi sağladığından, parasal ve parasal olmayan

faydalar sunmaktadır.faydalar sunmaktadır.

2.2. Tutulan para miktarı, kişilerin Tutulan para miktarı, kişilerin gelirlerigelirleri ile ilişkilidir. Para ile ilişkilidir. Para

tutmanın üst sınırı servettir. Para tutmanın üst sınırı servettir. Para lüks bir mallüks bir maldır. Yani gelir dır. Yani gelir

arttıkça, talebi artan lüks bir tüketim malıdır. Para talebinin arttıkça, talebi artan lüks bir tüketim malıdır. Para talebinin

reel gelir esnekliği birden büyüktür. Bu nedenle uzun reel gelir esnekliği birden büyüktür. Bu nedenle uzun

dönemde paranın dolanım hızı düşer.dönemde paranın dolanım hızı düşer.


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)3.3. Tutulan paranın bir Tutulan paranın bir alternatif maliyetialternatif maliyeti vardır. Alternatif vardır. Alternatif

maliyet tahvil, hisse senedi vb. varlıkların getiri oranıdır.maliyet tahvil, hisse senedi vb. varlıkların getiri oranıdır.

Ayrıca enflasyon nedeniyle, elde tutulan paranın alım gücü Ayrıca enflasyon nedeniyle, elde tutulan paranın alım gücü

düşer. Bu da bir maliyettir. Dolayısıyla, eğer enflasyon düşer. Bu da bir maliyettir. Dolayısıyla, eğer enflasyon

beklentileri artarsa, Mbeklentileri artarsa, Mdd düşer. Eğer P düşer. Eğer P M Mdd (aynı oranda)(aynı oranda)

Friedman’a göre para tutmanın beş temel sebebi:Friedman’a göre para tutmanın beş temel sebebi: Para tutmanın faydasıPara tutmanın faydası

Fiyatlar genel düzeyiFiyatlar genel düzeyi

Reel gelir düzeyiReel gelir düzeyi

Piyasalarda geçerli faiz oranlarıPiyasalarda geçerli faiz oranları

Enflasyonist beklentilerEnflasyonist beklentiler


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Friedman’da para talebi fonksiyonunun unsurları: Friedman’da para talebi fonksiyonunun unsurları: Keynes’ten farklı olarak Keynes’ten farklı olarak cari gelircari gelir yerine yerine servetserveti ön plana i ön plana çıkarmıştır.çıkarmıştır. Servet : gelecekteki gelir akımının bugünkü değeridir. Yani Servet : gelecekteki gelir akımının bugünkü değeridir. Yani servet yerine gelir olarak kullanılabilir. Ancak buradaki gelir servet yerine gelir olarak kullanılabilir. Ancak buradaki gelir sürekli gelirsürekli gelirdir. Geçmiş, bugün ve gelecek dönem gelirinin dir. Geçmiş, bugün ve gelecek dönem gelirinin ortalamasıdır. Cari gelire göre daha istikrarlı bir büyüklüktür.ortalamasıdır. Cari gelire göre daha istikrarlı bir büyüklüktür. Beşeri sermayenin, beşeri olmayan sermayeye oranı, Beşeri sermayenin, beşeri olmayan sermayeye oranı, fonksiyonun diğer bir faktörüdür. Beşeri sermaye, eğitilmemiş fonksiyonun diğer bir faktörüdür. Beşeri sermaye, eğitilmemiş emek yanında, lisan, mesleki uzmanlık, iş tecrübesi gibi emek yanında, lisan, mesleki uzmanlık, iş tecrübesi gibi hususları ifade eder. Likiditesi çok düşüktür. Toplam servet hususları ifade eder. Likiditesi çok düşüktür. Toplam servet içinde beşeri sermaye payı ne kadar yüksekse, para tutma içinde beşeri sermaye payı ne kadar yüksekse, para tutma eğilimi o kadar yüksek olur.eğilimi o kadar yüksek olur.


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Friedman Para Talebi Fonksiyonunu:Friedman Para Talebi Fonksiyonunu:

M = f(w, e, M = f(w, e, e, h, u) Pe, h, u) P [Nominal Para Talebi Fonksiyonu][Nominal Para Talebi Fonksiyonu]

M/P = f(w, e, M/P = f(w, e, e, h, u) e, h, u) [Reel Para Talebi Fonksiyonu][Reel Para Talebi Fonksiyonu]

M – Nominal para talebiM – Nominal para talebi

w – reel servetw – reel servet

e – Alternatif varlıkların net getiri oranıe – Alternatif varlıkların net getiri oranı

e – Beklenen enflasyone – Beklenen enflasyon

h – Beşeri servetin beşeri olmayan servete oranıh – Beşeri servetin beşeri olmayan servete oranı

u – Diğer değişkenleru – Diğer değişkenler

P - FiyatlarP - Fiyatlar


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Para Tutmanın Alternatif Maliyeti :Para Tutmanın Alternatif Maliyeti :

e – Alternatif varlıkların net getiri oranı;e – Alternatif varlıkların net getiri oranı; faiz / temettü geliri faiz / temettü geliri yanında varlıkların piyasa fiyatlarındaki oynamalar sonucu yanında varlıkların piyasa fiyatlarındaki oynamalar sonucu meydana gelebilecek sermaye kazancı veya kaybını da meydana gelebilecek sermaye kazancı veya kaybını da içermelidir. Menkul kıymetlerin piyasa fiyatlarıyla faiz içermelidir. Menkul kıymetlerin piyasa fiyatlarıyla faiz oranları arasında oranları arasında ters yönlü ilişkiters yönlü ilişki vardır. Dolayısıyla net vardır. Dolayısıyla net getiriye ulaşabilmek için; sermaye kaybı faiz (i) gelirinden getiriye ulaşabilmek için; sermaye kaybı faiz (i) gelirinden düşülmeli, sermaye kazancı ise eklenmelidir.düşülmeli, sermaye kazancı ise eklenmelidir.

11 di diNet Getiri : e = i – Net Getiri : e = i –

ii dt dt

Sermaye Kaybı

e Md

i Sermaye Kaybı


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)

ee – Beklenen enflasyon oranı; – Beklenen enflasyon oranı; fiyatlar genel düzeyifiyatlar genel düzeyinin nin

yükselmesiyle, nakit birikimlerinin reel değeri düşmektedir. yükselmesiyle, nakit birikimlerinin reel değeri düşmektedir. EnflasyonEnflasyon beklentisi ne kadar büyükse, paraya olan talep beklentisi ne kadar büyükse, paraya olan talep o kadar düşük olmaktadır.o kadar düşük olmaktadır.

11 dP dPBeklenen Enflasyon : Beklenen Enflasyon : ee = =

PP dt dt

e


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)

Dolayısıyla, Friedman’ın nominal para talebi fonksiyonu:Dolayısıyla, Friedman’ın nominal para talebi fonksiyonu:

Pu , h ,e

dt

dP

P

1 ,

dt

di

i

1 - i w, fMd

u , h ,

e

dt

dP

P

1 ,

dt

di

i

1 - i w, f

P

Md

Reel para talebi fonksiyonu:Reel para talebi fonksiyonu:+ +- -


Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)Modern Miktar Teorisi (M. Friedman) Nominal para talebinin Nominal para talebinin fiyat esnekliğifiyat esnekliği “1” varsayılmıştır. “1” varsayılmıştır. Yani, fiyatlar ne oranda artarsa, nominal para talebi de aynı Yani, fiyatlar ne oranda artarsa, nominal para talebi de aynı oranda artacaktır.oranda artacaktır. Friedman’ın teorisi mikro temellere dayanmaktadır. Yani Friedman’ın teorisi mikro temellere dayanmaktadır. Yani problem birey için çözüldüğünde, birey için geçerli olan tüm problem birey için çözüldüğünde, birey için geçerli olan tüm ekonomi üzerinde geçerli olacağı savunulmuştur.ekonomi üzerinde geçerli olacağı savunulmuştur. Denklem miktar teorisine benzemektedir. Paranın dolanım Denklem miktar teorisine benzemektedir. Paranın dolanım hızı sabit değil değişken, ancak istikrarlıdır.hızı sabit değil değişken, ancak istikrarlıdır. Fonksiyonda temsili faiz oranı kullanılmakla birlikte, Fonksiyonda temsili faiz oranı kullanılmakla birlikte, uygulamada para talebinin uygulamada para talebinin faiz esnekliğifaiz esnekliğinin zayıf olduğu nin zayıf olduğu ispatlanmıştır.ispatlanmıştır. Ampirik olarak para talebinin Ampirik olarak para talebinin gelir esnekliğigelir esnekliği “1.8” “1.8” bulunmuş ve para lüks mal olarak değerlendirilmiştir.bulunmuş ve para lüks mal olarak değerlendirilmiştir.

para talebi teorileri

Documents