page 76 13-21 · 2015-09-18 ·...

9
ทความ ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ [email protected] www.facebook.com/buncha2509 ช่วงกลางเดือนตุลาคม พ.ศ. 2557 มีข่าวดังซึ่งมีแง่มุมทางวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจ นั่นคือ กรณี คุณอาทิวราห์ คงมาลัย หรือ ตูน Bodyslam “โดนฟ้าผ่า” ลงมาที่ร่มขณะอยู่บนลานกว้าง (อ่านรายละเอียด ของข่าวในกรอบ) คำถามที่ตัวคุณตูนเองและคนที่ได้ทราบข่าวสนใจก็คือ เกิดอะไรขึ้น? และเหตุใดคุณตูน จึงรอด? กรณตูน-บอดี้สแลม ถูกผลกระทบจาก “ฟ้าผ่า” เกิดขึ้นได้อย่างไร? “ขณะเริ่มออกทัวร์คอนเสิร์ตใหญ่ปรากฏการณ์ ดัม-มะ-ชา-ติ เต็มรูปแบบทั่วประเทศครั้งแรกของวงร็อคอันดับหนึ่ง ของประเทศ “บอดี้สแลม” กับ 30 โชว์ทั่วประเทศที่กำลังจะเริ่มต้นขึ้นที่แรกที่จังหวัดสุพรรณบุรีบ้านเกิดของ “ตูน บอดี้สแลม” อาทิวราห์ คงมาลัย แต่เมอเย็นวานนี้ (9 ตุลาคม) ขณะที่หนุ่มตูนกำลังรอถ่ายรายการ “ที่นี่หมอชิต” ที่ จ.สุพรรณบุรี เป็นช่วงที่ฝนกำลังตกลงมา หนุ่มตูนได้ยืนกางร่มอยู่กลางลานกว้างบริเวณสถานที่จัดคอนเสิร์ต ปรากฏว่าโดนฟ้าผ่า!!! ผ่าน ร่มที่ถืออยู่ลงมาแบบไม่ทันตั้งตัว เจ้าตัวรับงง และตกใจกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมาก แต่โชคดีที่ไม่เป็นอะไรเลย หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า “ผมถือร่มอยู่ครับ และจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ แล้วจังหวะนึงรู้สึกว่า คือมันเร็วมากนะครับ มันมีประกายไฟแล้วดังแปะ!!!ตรงหัวแม่มือมันว๊าบขึ้นมาเลยตรงที่เราโดนโลหะตรงนั้นแล้วเราก็สะบัดและก็วิ่งเข้ามาในที่ร่ม ไม่ได้มีอาการเจ็บปวดอะไรในร่างกาย ก็เหมือนกับเราตกใจ ประกายไฟที่มันเกิดขึ้น แล้วมันชานิดนึงที่ปลายหัวนิ้วมือ ผมงงๆ ว่าแบบนี้มันคืออะไร แต่ “พี่ดู๋” สัญญา คุณากร อธิบายให้ฟังว่ามันเป็นประจุไฟฟ้าที่มีอยู่ในอากาศ สะสมไว้จนต้องหาที่ลง แต่อาจจะไม่ถึงขั้นเป็นฟ้าผ่าหรืออะไรที่มันหนักๆ แต่ผมก็รู้สึกว่า ทำไมต้องมาลงที่เราอ่ะ แล้วแบบเรา ก็ไม่เป็นอะไร คือตอนนี้ตั้งคำถามและก็สงสัยอยู่ว่ามันคืออะไรที่เราโดน” ข่าวจากเว็บสยามดารา (เฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์) ที่มา: เว็บ สยามดารา วันที่ 11 ตุลาคม 2557 เวลา 14:43 น. อ่านข่าวเต็มได้ทีhttp://www.siamdara.com/ hotnews/141010_65021.html เมฆฝนฟ้าคะนอง ที่มา: http://www.journal14.com/2012/11/15/cumulonimbus-agi/ page 76_13-21.indd 13 1/20/15 2:20:05 PM

Upload: others

Post on 12-Aug-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

ทความบบดร.บญชา ธนบญสมบต

ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต[email protected]

www.facebook.com/buncha2509

ชวงกลางเดอนตลาคม พ.ศ. 2557 มขาวดงซงมแงมมทางวทยาศาสตรทนาสนใจ นนคอ กรณ

คณอาทวราหคงมาลยหรอตนBodyslam“โดนฟาผา”ลงมาทรมขณะอยบนลานกวาง(อานรายละเอยด

ของขาวในกรอบ) คำถามทตวคณตนเองและคนทไดทราบขาวสนใจกคอ เกดอะไรขน? และเหตใดคณตน

จงรอด?

กรณ ตน-บอดสแลม

ถกผลกระทบจาก “ฟาผา” เกดขนไดอยางไร?

“ขณะเรมออกทวรคอนเสรตใหญปรากฏการณ ดม-มะ-ชา-ต เตมรปแบบทวประเทศครงแรกของวงรอคอนดบหนง

ของประเทศ“บอดสแลม”กบ30โชวทวประเทศทกำลงจะเรมตนขนทแรกทจงหวดสพรรณบรบานเกดของ“ตนบอดสแลม”

อาทวราห คงมาลย แตเมอเยนวานน (9 ตลาคม) ขณะทหนมตนกำลงรอถายรายการ “ทนหมอชต” ท จ.สพรรณบร

เปนชวงทฝนกำลงตกลงมา หนมตนไดยนกางรมอยกลางลานกวางบรเวณสถานทจดคอนเสรต ปรากฏวาโดนฟาผา!!! ผาน

รมทถออยลงมาแบบไมทนตงตวเจาตวรบงงและตกใจกบเหตการณทเกดขนมากแตโชคดทไมเปนอะไรเลย

หนมตนเผยถงเหตระทกวา“ผมถอรมอยครบและจบคนไวซงมนเปนโลหะแลวจงหวะนงรสกวาคอมนเรวมากนะครบ

มนมประกายไฟแลวดงแปะ!!!ตรงหวแมมอมนวาบขนมาเลยตรงทเราโดนโลหะตรงนนแลวเรากสะบดและกวงเขามาในทรม

ไมไดมอาการเจบปวดอะไรในรางกายกเหมอนกบเราตกใจประกายไฟทมนเกดขนแลวมนชานดนงทปลายหวนวมอ

ผมงงๆ วาแบบนมนคออะไร แต “พด” สญญา คณากร อธบายใหฟงวามนเปนประจไฟฟาทมอยในอากาศ

สะสมไวจนตองหาทลงแตอาจจะไมถงขนเปนฟาผาหรออะไรทมนหนกๆแตผมกรสกวาทำไมตองมาลงทเราอะแลวแบบเรา

กไมเปนอะไรคอตอนนตงคำถามและกสงสยอยวามนคออะไรทเราโดน”

ขาวจากเวบสยามดารา(เฉพาะสวนทเกยวของกบปรากฏการณ)

ทมา: เวบ สยามดารา วนท 11 ตลาคม 2557 เวลา 14:43 น. อานขาวเตมไดท http://www.siamdara.com/

hotnews/141010_65021.html

เมฆฝนฟาคะนองทมา: http://www.journal14.com/2012/11/15/cumulonimbus-agi/

page 76_13-21.indd 13 1/20/15 2:20:05 PM

Page 2: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C14

บทความนสรปขอมลทผ เขยนไดรบจาก

คณตนและคณโอม และวเคราะหสาเหตทเปนไปได

ตามขอมลและทฤษฎเกยวกบปราฏการณฟาผา

ดงตอไปน

สภาพแวดลอมและลกษณะเหตการณ

จากคำบอกเลาของคณตนผประสบเหตการณ

ดวยตนเองและคณโอมผเหนเหตการณระบวา

1) สถานทเกดเหตเปนทโลง อยขางเวท

กอนเกดเหตฝนตกพรำๆมเสยงฟารองเปนระยะ

2)ในชวงเกดเหต

2.1) คณโอมเหนสายฟาเสนใหญพาดขวาง

ทางดานหลงของคณตน หางออกไปพอประมาณ

เหนอรมทคณตนถออยมสายไฟฟาเสนเลกสวางวาบขน

ตอมาวนองคารท25พฤศจกายนพ.ศ.2557

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมกบ

สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แหงชาต (สวทช.) ไดจดเสวนา คยกน..ฉนทวทย

เวทความคดวทยาศาสตรหวขอ“ไขปรศนา..ฟาผา

“ตน” Bodyslam รอดปาฏหารย” มผเขารวม

เสวนาคอ คณตน คณโอม (สภาพสตร ผเหน

เหตการณ) ผเขยน และผดำเนนรายการอก 2 คน

จดทหองแถลงขาว กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย(ภาพท1)

ภาพท 1: เสวนา “ไขปรศนา..ฟาผา ตน Bodyslam รอดปาฏหารย”

เมอวนองคารท 25 พฤศจกายน พ.ศ. 2557ณ หองแถลงขาว กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ภาพท 2: เมฆฝนฟาคะนองทมา: http://www.journal14.com/2012/11/15/cumulo-

nimbus-agi/

เมฆฝนฟาคะนองเปนกอนขนาดใหญมหมา

บรเวณฐานเมฆ(ขอบลาง)สงจากพนราว1กโลเมตร

ยอดเมฆ (ขอบบน) อาจสงถง 20 กโลเมตร

ในแถบเขตรอน

2.2) คณตนถอรมดวยมอขวา ชไวเหนอ

ศรษะ นวโปงแตะอยทปมโลหะ เมอเกดประกายไฟ

และเสยงดงทนวจงทงรมทนทและวงเขาทกำบง

3)หลงเกดเหตคณตนรสกชาทนวหวแมมอ

เลกนอยแตตอมารางกายเปนปกตด

ประเดนพนฐานเกยวกบฟาผา

เพอใหการวเคราะหชดเจนขน จำเปนตอง

เขาใจแงมมพนฐานของฟาผากอนดงน

ฟาผาเปนการปลดปลอยประจไฟฟาใน

อากาศ อาจเกดรวมกบปรากฏการณตางๆ เชน

ฝนฟาคะนองพายฝนและภเขาไฟระเบดอยางไรกด

ฟาผาท เกยวของกบคนสวนใหญเกดจากการ

ปลดปลอยประจไฟฟาออกจากเมฆฝนฟาคะนอง

(thundercloud) หรอทนกอตนยมวทยาเรยกวา

เมฆควมโลนมบส(cumulonimbus)(ภาพท2)

page 76_13-21.indd 14 1/20/15 2:20:06 PM

Page 3: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C 15

หลกการกคอ ฟาผาเกดจากการถายเทประจระหวาง 2 บรเวณทมประจตางกน ดงนน จงมฟาผา

ไดอยางนอย4แบบหลกกลาวคอ(ภาพท4)

ภาพท 3: การกระจายของประจไฟฟาภายในเมฆฝนฟาคะนอง

ภาพท 4: แผนภาพแสดงฟาผา 4 แบบหลก

ภายในกอนเมฆมการไหลเวยนของกระแสอากาศอยางรวดเรวและรนแรง ทำใหกอนนำแขงในเมฆ

เสยดสกนจนเกดประจไฟฟา จากการศกษาพบวาประจบวกมกจะออกนอยบรเวณยอดเมฆ สวนประจลบ

อยบรเวณฐานเมฆ ทงน ประจลบทฐานเมฆอาจจะเหนยวนำใหพนผวของโลกทอย “ใตเงา” ของเมฆมประจ

เปนบวก(ภาพท3)

-30 C

Upper levelsgenerally have(+) charge.

Middle and lowlevels generallyhave (-) charge.

0 C

Ground beneathcloud base maybe charged (+)by induction

Strongest (-) chargeat T ≈ -15 C

Often (+) chargesin precipitation

positive

positive

positive

positiveflash

negative

negative

negative

insidecloud

cloud-to-cloud charged

cloud

page 76_13-21.indd 15 1/20/15 2:20:07 PM

Page 4: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C16

ภาพท 7 ฝงววลมตายเนองจากถกกระแสไฟฟาจากรว ทถกฟาผา ภาพโดย Ruth Lyon-Batemanทมา: http://www.lightningsafety.noaa.gov/outdoors.htm

ภาพท5

ภาพท6

กลไกท 1 : ฟาผาลงมาตรงๆ

ทคน(หรอสตว)เรยกวาการผา

ลงมาโดยตรง (Direct Strike)

ในกรณเชนน ไมมโอกาสรอด

เนองจากกระแสไฟฟาจากฟาผา

แบบลบมคาสงถง10,000-30,000

แอมแปร แตการถกผาโดยตรง

แบบน เกดขนยากเมอเทยบกบ

กลไกอน

กลไกท 2 : ฟาผาลงมาทวตถอน

แตคน(หรอสตว)สมผสวตถนน

ทำให กระแสไฟฟ า ไหลเข า

สรางกายแบบนเรยกวาฟาผา

โดยการสมผส (Contact)

ในตางประเทศมกรณ

ทฝงววถกกระแสไฟฟาจากรว

โลหะดด เนองจากรวถกฟาผา

ทำใหกระแสไฟฟาไหลไปตาม

เสนลวดของรวตลอดทงเสน

(ดภาพท7)

1) ฟาผาภายในกอนเมฆ คอ ประจลบ

ดานลางเคลอนทไปหาประจบวกดานบน ฟาผา

แบบนเกดบอยทสดแตเราจะเหนเพยงแคแสงแวบๆ

ในเมฆเรยกวาฟาแลบ

2) ฟาผาจากเมฆกอนหนงไปยงเมฆอกกอน

หนง คอประจลบในเมฆกอนหนงเคลอนทไปหาประจ

บวกในเมฆอกกอนหนง

3) ฟาผาจากฐานเมฆลงสพนคอประจลบ

เคลอนออกจากกอนเมฆลงสพน จงเรยกวา ฟาผา

แบบลบ(negativelightning)

4) ฟาผาจากยอดเมฆลงสพนคอประจลบ

เคลอนทขนไปหาประจบวกทยอดเมฆแตเปรยบเสมอน

ประจบวกเคลอนทลงมาจากยอดเมฆเรยกวา ฟาผา

แบบบวก (positive lightning) ฟาผาแบบน

เกดไมบอยนก (นอยครงกวาแบบท 3 หรอฟาผา

แบบลบ)

ฟาผาภายในกอนเมฆ(แบบท1)และฟาผา

ระหวางกอนเมฆ(แบบท2)นนทำใหเมฆเปลงแสง

กระพรบทคนไทยเราเรยกวา “ฟาแลบ” นนเอง

สวนฟาผาทเปนอนตรายตอคน สตว และสงตางๆ

ทอยบนพนไดแกฟาผาแบบลบ(แบบท3)และฟาผา

แบบบวก(แบบท4)

ในกรณของคณตน Bodyslam กรณทเปน

ไปไดมากทสดคอ ฟาผาแบบลบ (แบบท 3) ซง

ประจ ลบ เคล อนท ล งมาจากฐานเมฆน น เอง

อยางไรกดจำเปนตองพจารณาในรายละเอยดตางๆ

ทเกยวของดงตอไปน

ฟาผาทำรายคน (หรอสตว)

ไดดวยกลไกอะไรบาง?

เพอใหเหนภาพรวมทงหมดวา ฟาผาอาจ

สงผลกระทบตอคน (หรอสตว) ไดทางใดบาง

จงขอนำเสนอกลไกตางๆ ทเปนไปไดทงหมดไวกอน

จากนนจะวเคราะหวา ในกรณของตน Bodyslam

กลไกใดเปนไปไมได และกลไกใดนาจะเปนไปได

มากทสด

page 76_13-21.indd 16 1/20/15 2:20:07 PM

Page 5: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C 17

ภาพท10

กลไกท 4 : ฟาผาลงมายงพน จากนนกระแสไฟฟาไหล

กระจายไปตามพน และเขาสรางกายของคน (หรอสตว)

เรยกวากระแสไหลตามพน (Ground Current)หรอแรงดน

ไฟฟาชวงกาว (Step Voltage)

ภาพท 11 แสดงสนามกอลฟทเคยถกฟาผา

ณจดทปกธงเมอกระแสไฟฟาไหลไปถงทใดกจะทำใหหญา

รอนขนจนไหมและทงรอยไหมเอาไว

ภาพท 9

ภาพท 11 : รองรอยฟาผาบนสนามกอลฟทเคยถกฟาผา ณ จดทธงปกอยทมา: http://jeeg.geoscienceworld.org/content/14/4/ 155/F2.large.jpg

กรณศกษา: กระแสไฟฟาแลบดานขางพงออกไปไกลไดแคไหน?

ขอมลพนฐาน : สมมตวา กระแสไฟฟาจากฟาผา (lightning current) มคา 20,000 แอมแปร

คาอมพแดนซ (impedance) ของตนไมราว 100 โอหม หากอากาศในขณะนนมคาศกยไฟฟา

เบรกดาวน (breakdown voltage) 106 โวลต/เมตร ถามวา

กระแสไฟฟาแลบดานขาง (side flash) จะกระโดดออกไปได

ไกลแคไหน?

หลกคด:ศกยไฟฟาทเกดขนคำนวณไดจากสตรV=IZหากคาV

นมากกวาคาศกยไฟฟาเบรกดาวนของอากาศ กระแสไฟฟาอาจจะ

กระโดดออกไปจากตนไมพงเขาสคนหรอวตถทอยใกลๆ

คำนวณ:V=IZ =20,000แอมแปรx100โอหม

=2,000,000โวลต=2x106โวลต

ดงนนกระแสไฟฟาจะกระโดดไดไกลสด

=2x106โวลต/10

6โวลต/เมตร=2เมตร

ภาพท8

กลไกท 3 : ฟาผาลงมายงโครงสรางหรอวตถหนงๆ จากนนกระแสไฟฟาบางสวน “กระโดด”

ออกจากวตถนนผานอากาศเขาสรางกายคนหรอสตวทอยใกลเรยกวากระแสไฟฟาแลบดานขาง

(Side Flash, Side Splash หรอ Flash Over)

กระแสไฟฟาแลบดานขางอาจกระโดดออกไปไดไกลราว 2 เมตร (ดกรณศกษา

ประกอบภาพท9)

page 76_13-21.indd 17 1/20/15 2:20:07 PM

Page 6: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C18

กลไกท 6 : ประจลบทเคลอนทลงมาจากเมฆจะผลกประจลบในวตถ

บนพนออกไป หรออาจมองไดวาประจบวกถกเหนยวนำใหไหลขนไป

ตามโครงสรางตางๆเชนตนไมหลงคาบานหรอแมแตคนกระแสไฟฟา

ทไหลขนนมชอเรยกหลายอยางเชนสตรมเมอร(streamer)สตรมเมอร

ไหลขน (upward streamer) ลดเดอร (leader) ลดเดอรเชอมตอ

(connectingleader)ลดเดอรไหลขน(upwardleader)และดสชารจ

เชอมตอ(connectingdischarge)เปนตน(ภาพท14)

กระแสสตรมเมอรมขนาดสงสดราว100แอมแปรและไหล

ในชวงสนๆ ราวไมกสบหรอไมกรอย ไมโครวนาท (1 ไมโครวนาท =

0.000001วนาท)

ภาพท13ขาวเดกไดรบอนตรายจากตเยนขณะเกดฟาผา

ทมา:http://www.sefco.co.th/?i=10&p=7

ภาพท14

กลไกท 5 :ฟาผาลงบนสายโทรศพทโดยตรงกระแส

จงวงไปในสายโทรศพท หรอผาลงบนสายสงไฟฟา

แลวทำใหเกดกระแสไฟฟาในสายโทรศพท เรยกวา

การผาโดยมสายโทรศพทเปนตวกลาง (Telephone-

mediated StrikeหรอWire-mediated Strike)

กรณนอาจเกดกบอปกรณไฟฟา-อเลกทรอนกส

อนๆ(หากไมมการตอสายดน)ไดดวยเชนกน(ดภาพท

13)

ภาพท12

page 76_13-21.indd 18 1/20/15 2:20:08 PM

Page 7: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C 19

แลวกรณของ ตน Bodyslam เปนแบบไหน?

จากสภาพเหตการณและขอมลประกอบอนๆจะเหนไดวาไมใชกลไกท1(ฟาผาลงมาโดยตรง)กลไกท2

(ฟาผาโดยการสมผส)กลไกท3(กระแสไฟฟาแลบดานขาง)กลไกท4(กระแสไฟฟาไหลมาตามพน)กลไกท

5(สายโทรศพทหรอสายไฟฟาเปนสอนำกระแส)และกลไกท8(เสยงดงมากๆ)

ภาพท 17 สดสวนของกลไกฟาผาลกษณะตางๆ ททำใหเสยชวต

กลไกแบบใดททำอนตรายถงชวต

การศกษาของCooper&Holleซงตพมพในค.ศ.2008

ระบวาในกรณทคนเสยชวตจากเหตฟาผา กลไกทเกดบอย

ทสดคอ กระแสไหลมาตามพน (40-50%) สวนกลไกอนๆ

รองลงไป ไดแก กระแสไฟฟาแลบดานขาง (20-30%)

การสมผสกบวตถทถกฟาผา (15-25%) กระแสลดเดอร

ไหลขน(10-15%)และการผาโดยตรง(3-4%)(ภาพท17)

ภาพท15

กลไกท 8 : หากฟาผาลงมาใกลๆ จดทคนอย เสยงดงมากๆ จากการขยายตวของอากาศ

อยางรวดเรวกอาจทำใหหหนวกได

นคอเหตผลทวา ทานงยองๆ เพอลดความเสยงจากฟาผา (lightning crouch)

จงแนะนำใหปดหทงสองขางดวย(ภาพท16)ทานใช ในกรณทจำเปนตองอยในทโลงเนองจาก

ไมสามารถหาทหลบทปลอดภยเชนบานหรอรถยนตได

กลไกท 7 : กระแสไฟฟาจากฟาผาทำใหเกดสนามแมเหลกแผออกไปโดยรอบ สนามแมเหลกนเมอเคลอนทผานโลหะ

กจะเหนยวนำใหเกดแรงขบไฟฟา (electromotive force, emf) และเกดกระแสไฟฟาเหนยวนำ (induced current)

ขนในโลหะได

ผเขยนยงคนไมพบกรณทกระแสไฟฟาเหนยวนำนทำรายคนแตมตวอยางหลกฐานจากการทดลองของE.Petrache

และคณะในบทความชอMeasurementof lightning-inducedcurrents inanexperimentalcoaxialburiedcable

วา หากฟาผาลงมาทจดๆ หนง มกระแสราว 10,000 แอมแปร กจะเกดสนามแมเหลกขนาด 15 แอมแปร/เมตร

ในสายไฟฟาฝงดนทอยหางออกไปราว 70 เมตร และเกดกระแสไฟฟาเหนยวนำเปนหวงสนๆ ราว 20 ไมโครวนาท

โดยมคากระแสสงสด120แอมแปร(ภาพท15)

ภาพท16

page 76_13-21.indd 19 1/20/15 2:20:08 PM

Page 8: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C20

ภาพท 18(A) เมฆฝนฟาคะนองอย เหนอตนไม

และคน(ไมเหนในภาพ)ประจลบจากฐานเมฆเคลอน

ทลงมาในลกษณะคลายรากไมคอแตกกงกานสาขา

ประจลบน ในตอนแรกทเคลอนลงมา เรยกวา

กระแสนำกรยทาง (pilot leader) สวนประจ

ทเคลอนทตามลงมา เรยกวา กระแสนำแบบขน

(stepped leader)ประจลบจากเมฆจะผลกประจลบ

บนวตถทกอยางทอยบนพนออกไป ทำใหบรเวณ

ใตฐานเมฆถกเหนยวนำใหมประจเปนบวก

ภาพท 18(B) เม อกระแสนำแบบข นเคล อนลง

มาใกลพนมากขน กทำใหเกดกระแสประจบวกไหล

ขนตามวตถตางๆ (ไดแก ตนไม และคน ในภาพ)

กระแสประจบวกน เรยกวา กระแสสตรมเมอร

(streamer) กระแสสตรมมอรบนรางกายของ

คณตนน เองททำให ใหเกดประกายไฟทนวของ

คณตนเพราะอเลกตรอนกระโดดจากรมมายงนวมอ

ภาพท 18(C) ในสวนของตนไมกระแสสตรมเมอร

เชอมตอกบกระแสนำแบบขน ซงจะทำใหประจจาก

เมฆไหลลงมาตามเสนทางนในสวนของคนกระแส

สตรมเมอรไมไดเชอมตอกบกระแสนำแบบขน แตก

จะทำอนตรายไดขนกบปรมาณกระแสและเวลาท

ไหลผานรางกายจากการศกษาพบวากระแสสตรมเมอร

มคาสงสดราว100แอมแปรและปรากฏนานในชวง

ไมกสบหรอไมกรอยไมโครวนาท(1ไมโครวนาทคอ

1ในลานวนาท)

ภาพท 18(D)ในสวนของตนไมจะเกดกระแสโตกลบ

(return stroke) หรอพดไดวา “ตนไมถกฟาผา”

ในสวนของคน หากปรมาณประจไหลผานรางกาย

มาก กจะทำใหคนๆ นนลมลง (แตไมใชในกรณ

ของคณตน)

ภาพท18(D)กรณทกระแสสตรมเมอรทำใหคนลมลง

(A) (B) (C)

ภาพท18กลไกการเกดกระแสสตรมเมอร

ดงนน กลไกทเปนไปไดมากทสดในกรณ

ของ ตน Bodyslam ไดแก กลไกท 6หรอการเกด

กระแสสตรมเมอรไหลขน (upward streamer)

โดยอาจมกลไกท 7 คอกระแสไฟฟาเหนยวนำ

เขามารวมดวยบาง(แตไมใชสาเหตหลก)

ในทนจะขอนำเสนอกลไกท6ในรายละเอยด

ภาพทแสดงไวเปนการเทยบเคยง เนองจากใน

เหตการณจรง คณตนจะถอรมไวเหนอศรษะดวย ซง

จะยงทำใหเกดกระแสสตรมเมอรไดงายขนเนองจาก

อเลกตรอนในกานรมเคลอนทได โดยสะดวก

page 76_13-21.indd 20 1/20/15 2:20:09 PM

Page 9: page 76 13-21 · 2015-09-18 · หนุ่มตูนเผยถึงเหตุระทึกว่า“ผมถือร่มอยู่ครับและจับคันไว้ซึ่งมันเป็นโลหะ

มกราคม - มนาคม 2558M T E C 21

แหลงขอมลอางอง

Factsheetฟาผาดาวนโหลดทเวบชมรมคนรกมวลเมฆwww.CloudLoverClub.comโดยคนคำวาfactsheetฟาผา

เรองLightningScience:FiveWaysLightningStrikesPeopleทhttp://www.lightningsafety.noaa.gov/struck.htm

เรอง LightningStrike-Mechanismsof Energy Transfer,Cause ofDeath, Types of Injury เขยนโดยFred

Zack, Markus A. Rothschild และ Rudolf Wegener ดาวนโหลด pdf ไดท http://www.aerzteblatt.de/pdf/

DI/104/51/a3545e.pdf

เรองAFifthMechanismofLightningInjuryเขยนโดยMaryAnnCooper,MDดาวนโหลดpdfไดทhttp://www.

uic.edu/labs/lightninginjury/FifthMech.pdf

เรองMeasurementoflightning-inducedcurrentsinanexperimentalcoaxialburiedcableโดยE.Petrache

และคณะดาวนโหลดpdfไดทhttp://www.lightning.ece.ufl.edu/PDF/01267179.pdf

เรองTheElectricShockQuestions:EffectsandSymptomsโดยEvanMayerhoff,HighVoltageConnection,

Inc.ทhttp://www.highvoltageconnection.com/articles/ElectricShockQuestions.htm

เหตใดตนจงไมเปนอะไรมาก?

ตารางตอไปนแสดงผลกระทบของปรมาณไฟฟากระแสตรง(หนวยคอมลลแอมป)ตอรางกายมนษย

จากขอมลทมอยทำใหสรปไดเบองตนวา

ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลผานมอคณตนเกนกวา

9 มลลแอมป แตไมนาจะเกน 76 มลลแอมป

โดยประมาณ นอกจากนกระแสดงกลาวยงเกดใน

ชวงสนๆในระดบไมเกนไมกรอยไมโครวนาท

ทมา : ขอมลบางสวนจาก The Electric Shock Questions: Effects and Symptoms โดย EvanMayerhoff, High

VoltageConnection,Inc.ทhttp://www.highvoltageconnection.com/articles/ElectricShockQuestions.htm

สรป

จากขอมลท ไดรบทงหมดและทฤษฎทาง

วชาการ ทำใหสรปไดวา กรณคณตนนาจะเกดจาก

กระแสสตรมเมอรซงเปนอเลกตรอนทเคลอนทจาก

กานรมไปยงมอของคณตนนนเองโดยปรมาณกระแส

ยงไมมากและชวงเวลานานพอทจะทำอนตรายแตก

ทำใหรสกไดอยางชดเจน

ผลกระทบ ผชาย ผหญง

มอรสกเลกนอย 1 0.6

คาขดจำกดความรสก(คามธยฐาน) 5.2 3.5

รสกถกไฟดด(shock)แตไมเจบปวดและไมสญเสยการควบคมกลามเนอ 9 6

รสกเจบปวดสญเสยการควบคมกลามเนอราว0.5% 62 41

รสกเจบปวดคาขดจำกดในการปลอยมอ(คามธยฐาน) 76 51

รสกเจบปวดอยางรนแรงหายใจลำบากสญเสยการควบคมกลามเนอราว99.5% 90 60

อาจเกดภาวะหวใจหองลางเตนแผวระรว/ 500 509

การหดตวของกลามเนอหวใจหองลางไมสมพนธกน(Ventricularfibrillation) (3วนาท) (3วนาท)

page 76_13-21.indd 21 1/20/15 2:20:09 PM