OYDEIS NEMO

Θ Ουδεις MMX

1

TROCHĘ O NICH Czym są owi tajemniczy „panowie Ziemi”? To rozprątki zwane z grecka

bakteriami (greckie – βακτηριον – pałeczka). Najczęściej kojarzy się je z chorobami, ale czy to aby prawda? To tylko antropocentryczne spojrzenie na przyrodę. Widzi siebie jako prawdziwego władcę Ziemi, ale to one, małe istoty są prawdziwymi „władcami Ziemi”. Bez nich człowiek nie mógłby egzystować. Bez nich nie byłoby też nas. Eukarioty są właściwie chimerami. One żyją na nas, żyją w nas. Rodzimy się już z nimi, to one zasiedlają nasze ciało wewnątrz i na zewnątrz. To one rokładając pot udzielają nam specyficznego zapachu (Lactobacilus casei), zamieszkują ekstremalne środowiska zabójcze dla innych organizmów (okolice podwodnych wulkanów z siarkowodorem, odżywiają się wszelkimi substancjami zawierającymi węgiel. Do swego metabolizmu wykorzystują przeróżne reakcje chemiczne. Większość z nich to jednokomórkowe organizmy, tylko wyjątkowo kolonijne (sinice), lub z podziałem funkcji życiowych. Decydują o płci organizmów Wollbachia pipientis), a nawet o ewolucji. Ich działalności zawdzięczamy pokłady licznych minerałów (żelaza, siarki). Organizmy te eksperymentowały w przeróżnych kierunkach. Występuje w nich wprost niewyczerpana inwencja w procesach życiowych. Wśród nich występują autotrofy doskonałe – sinice – potrafią wiązać związki organiczne za pomocą energii słonecznej i wiązać azot atmosferyczny (czego nie potrafią eukariotyczne fotoautotrofy). Wykorzystują różne źródła węgla. Korzystają nieraz z substratów wielce toksycznych dla innych organizmów neutralizując je. Same walczą między sobą o przestrzeń życiową wytwarzając substancje wykorzystywane przez człowieka jako antybiotyki. Produkują witaminy. Są wśród nich również najwięksi truciciele (Closteridium botulinum) produkuje botulinę znaną jako jad kiełbasiany, jest to najbardziej toksyczna substancja wytwarzana przez organizmy – 1 g czystej substancji może uśmiercić około 25 tysięcy osób). Szkodzą również w inny sposób – jako patogeny. Niektóre bardzo trudno zwalczyć. Niektóre potrafią przetrwać skrajnie niekorzystne warunki produkując substancje spotykane jedynie w tej grupie. Stanowią również dla wielu zwierząt swoisty świat, bez którego nie mogłyby egzostować. Pomagają w trawieniu, lub wręcz umożliwiają wykorzystanie określonych źródeł pokarmu. To prawdziwi wynalazcy (pierwszy silnik elektryczny). Dzięki nim możemy wytwarzać substancje niedostępne w przyrodzie. Wykorzystywać w przenoszeniu genów. To na ogół małe organizmy niewidoczne gołym okiem, ale występuje wśród nich naprawdę olbrzym – Thiomargarita namibiensis – o średnicy komórki widocznej już bez przyrządów optycznych, 100 do 700 μm, czyli prawie milimetr, i masie do 1 mg.

2

BACTERIA Regnun: Eubacteria Phylum: Gemmatimonadetes Aquficae Thermatogae Thermodesulfobacteria Deinococci Chrysiogenetes Chloroflexi Nitrospirae Deferribacteres

Cyanobacteria Chlorobi

Proteobacteria Firmicutes Actinobacteria Planctomycetes Chlamydiae Spirochaetes Fibrobacteres Acidobacteria Bacteroidetes Fusobacteria Verrucomicrobia Dictyoglomi

Co widział Leeuwenhoek

3

ARCHAEOBACTERIA

Regnun: Archaeobacteria Phylum: Crenarchaeota Classis: Thermoprotei Ordo: Thermoproteales Desulfurococcales Sulfolobales Phylum: Euryarchaeota Classis: Metanobacteria Ordo: Methanobacteriales Classis: Methanococci Ordo: Methanococcales Methanomicrobiales Methanosarcinales Classis: Halobacteria Ordo: Halobacteriales Classis: Thermoplasmata Ordo: Thermoplasmatales Classis: Thermococci Ordo: Thermococcales Classis: Archaeoglobi Ordo: Arcaeoglobales Classis: Methanopyri Ordo: Methanopyrales Phylum: Nanoarchaeota Classis: Nanoarchaeota Ordo: Nanoarchaeotales

Porównanie budowy lipidów błonowych pra- i właściwych bakterii

4

Różne kolonie bakteryjne

Porównanie podziału różnych bakterii kulistych (koków)

Sposoby poruszania się bakterii

5

Kladogram bakterii właściwych

6

Ogólny schemat budowy komórki prokariotycznej

Różne bakterie chorotwórcze

7

Typy urzęsienia u bakterii

8

Budowa komórki bakteryjnej

9

Budowa bakterii Gram ujemnej Escherichia coli. Schematyczne przedstwienie budowy por

Budowa Escherichia coli Gram negatywnej bakterii oraz schematyczne przedstawienie budowy por

10

Fazy powstawania utworów pochodnych błony komórkowe z mezosomów

Podział komórki bakteryjnej

Cykl rozwojowy komórki bakteryjnej

11

Różne formy pałeczki siennej

Pałeczka sienna (Bacillus subtilis)

12

Bakterie nazębne a – Leptothrix buccalis a*- L. buccalis zabarwiony jodem b – Mokrococcus c – Spirochaeta dentium d – Spirillum sputigenum

13

ENDOSPORY Są to najbardziej odporne twory organiczne na wszelkie

ujemne czynniki środowiskowe. Dzięki nim bakterie występują praktycznie wszędzie, nawet na wysokości około 50 km nad Ziemią unoszone wstępującymi prądami powietrza. Podczas tworzenia spor powstaje kwas dipikolinowy (C5H3N(COOH)2), dzięki któremu twory te są tak odporne na ekstremalne warunki zewnętrzne.

Wytwarzanie endospor

14

Fazy sporulacji

15

Kiełkowanie endospor z egzosporium

Różne umiejscowienie endospor z rodzaju Bacillus – od lewej strony Centralnie – B. megaterium Terminalnie z wtrętem białkowym – B. thuringiensis Terminalnie z rozdęciem – B. macerans Centralnie z rozdęciem – B. polymyxa Terminalnie z rozdęciem kulistym – B. sphaericus Lateralnie z rozdęciem na jedną stronę – B. laterosporus

16

ŚCIANA KOMÓRKOWA

Prokarioty w swym dualiźmie (Archeobakteria i Eubakteria) wykazują zróżnicowanie w budowie ściany komórkowej. Prabakterie mają bardziej zróżnicowaną ścianę komórkową, eubakterie dzielimy na wyraźne dwie grupy – Gram dodatnie (G+) i Gram ujemne (G-). Podział ten związany jest budową ściany komórkowej, która barwi się lub nie błękitem metylenowym po raz pierwszy zastosowanym przez Grama.

Ściana komórkowa bakterii Gram dodatnich

17

BAKTERIE KOPALNE

Najstarsze pewne skamieniałości bezjądrowców znane są z regionu Isuana Grenlandii 3,8 Ga temu. Niepewne pochodzą z Australii (North Pol) i są starsze o 100 Ma. Są to kuliste lub pałeczkowate twory kilkumikrometrowej długości. Kształt komórki nie zmienił się od tamtych czasów.

Ściana komórkowa bakterii Gram ujemnych

Eobacterium isolatum z formacji Fig-Tree

18

Kuliste mikroskamieniołości z formacji Fig-Tree

Prekambryjskie skamieniałości bezjądrowców

19

CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ? WILLST DU MEHR WISSEN? ХОЧЕШ БОЛЬШЕ ЗНАТЬ? ΘΕΛΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΟ ΓΝΩΡΕ?

VOLES MAGIS SCIRE? Oydeis@wp.pl

Θ Ουδεις MMX