oumenm ak tibebe w la - lee health · tete, prepare yon gwo vè dlo konsa ou ka satisfè swaf ou...

OUMENM AKTIBEBE W LA:

YON GID RESOUSPOU NOUVO PARAN YO

3

OUMENM AK TIBEBE W LA:YON GID RESOUS POU NOUVO PARAN YO

BYENVENINan Lee Health, nou konprann ni manman yo ni tibebe yo bezwen swen ak atansyon ki ekstra espesyal. Depatman Obstetrik ak Pedyatri nou yo gen anpil talan pou fè egzakteman sa.

Sa se yon moman ki enpòtan anpil nan lavi w, kidonk nou respekte sa. Depi sou premye jou gwosès ou a jiskaske w pare pou pote tibebe w la —oswa tibebe w yo— lakay ou, ekip nou an ki gen anpil eksperyans pral asire ou resevwa meyè swen ki posib.

Obstetrisyen nou yo, fanmsaj nou yo, pedyat nou yo, enfimyè pratisyen pedyatri nou yo, enfimyè nou yo, konseye laktasyon nou yo ak teknisyen nou yo pral asire ou konfòtab epi ou byen enfòme pandan tout etap gwosès ou a, tranche ak akouchman w lan, ansanm ak tout swen ou resevwa aprè sa.

Gwosès se yon evènman tout fanmi an enplike ladan l. Avèk apwòch swen nou ki santre sou fanmi an, oumenm ak fanmi w ka kòmanse pran swen tibebe w la toutsuit avèk konsèy ekip nou an ki kalifye ap ba w.

Tanpri pa ezite poze nou nenpòt kesyon! Se plezi nou pou nou asire nou ou konnen ki sa k pral fèt epi poukisa sa nesesè pou sante ak byennèt ni oumenm ni tibebe w la.

Tanpri sèvi ak gid resous sa a nan semèn ak mwa k ap vini yo aprè tibebe w la fin fèt.

Byenveni lakay ou - Fason pou pran swen tèt ou ak tibebe w la

4

KONTNINesans tibebe w la Your baby’s birth

Jwaye jou akouchman! ...................................................................................................................................................6Happy birthing day!

Premye èdtan an - Lè annò a .......................................................................................................................................6The first hour - Golden hour

Kontak po-a-po .................................................................................................................................................................6Skin-to-skin contact

Pwochen èdtan aprè akouchman anThe next few hours

Kontinye kontak po-a-po ...............................................................................................................................................7Continue skin-to-skin contact

Alètman - Byen kòmanse ..............................................................................................................................................7Breastfeeding - strong beginnings

Pa prese benyen! ............................................................................................................................................................. 11No rush to bathe!

Soulajman pou doulè ..................................................................................................................................................... 11Pain relief

Doulè aprè akouchman ................................................................................................................................................. 11After-birth pains

Anvan w al lakay ou- Pran swen tèt ouBefore you go home - Taking care of yourself

Bezwen ijyèn jeneral ou ............................................................................................................................................... 12Your general hygiene needs

Pran swen pati prive w (Perine) ................................................................................................................................ 12Taking care of your bottom (perineum)

Ou gen pwoblèm pou fè pipi? ................................................................................................................................... 12Trouble urinating?

Pran swen tete w ak pwent tete w........................................................................................................................... 12Caring for your breasts and nipples

Repo .................................................................................................................................................................................... 12Rest

Kèk egzèsis ou ka kòmanse fè jou akouchman an ............................................................................................ 13Exercises you may start the day of delivery

Anvan w al lakay ou- Pran swen tibebe w laBefore you go home - Taking care of your baby

Itilizasyon yon sison ....................................................................................................................................................... 13Use of a pacifier

Wòl papa/patnè a ........................................................................................................................................................... 13The father’s/partner’s role

Tès depistaj ....................................................................................................................................................................... 13Screening tests

Chèz machin pou tibebe/vwayaje avèk tibebe w la an sekirite ................................................................... 15Car seats/Traveling safely with your baby

Pozisyone tibebe w la pou l dòmi – “Dòmi an sekirite” ................................................................................... 15Positioning your baby for sleep – “Safe to sleep”

Matyè fekal ........................................................................................................................................................................ 16Bowel movements

Chanje kouchèt ................................................................................................................................................................ 16Diaper changes

Swen kòd lonbrik ............................................................................................................................................................ 16Cord care

Swen pou sikonsizyon pandan premye 24 èdtan yo ........................................................................................ 17Circumcision care during the first 24 hours

Fason pou benyen tibebe w la .................................................................................................................................. 18How to bathe your baby

5

Alètman - Yon fondasyon ki djanm ......................................................................................................................... 19Breastfeeding - A strong foundation

Masaj pou tibebe a . ...................................................................................................................................................... 22Baby massage

Aktivite anvan egzeyat ................................................................................................................................................ 22Activities before discharge

Byenveni lakay ou - Fason pou pran swen tèt ou ak tibebe w laWelcome home - Caring for yourself and your baby

Soulajman pou doulè ................................................................................................................................................... 22Pain relief

Medikaman ....................................................................................................................................................................... 22Medications

Pran swen pati prive w (Perine) ............................................................................................................................... 23Taking care of your bottom (perineum)

Sekresyon vajinal ou/sèyman (Lochi) .................................................................................................................... 23Your vaginal discharge/bleeding (lochia)

Règ ou (Peryòd ou) ...................................................................................................................................................... 23Menstruation (your period)

Emowoyid ......................................................................................................................................................................... 23Hemorrhoids

Konstipasyon ................................................................................................................................................................... 23Constipation

Manje byen… Fè chwa ki bon pou sante w .......................................................................................................... 24Good eating… Making healthy choices

Fè ekilib ant egzèsis, repo ak lòt aktivite ............................................................................................................. 24Balancing exercise, rest and other activities

Ajisteman postpartum (Aprè akouchman).......................................................................................................... 24Postpartum (after delivery) adjustments

Rekòmanse entimite seksyèl ..................................................................................................................................... 26Resuming sexual intimacy

Tabak .................................................................................................................................................................................. 26Tobacco

Alètman- Kontinye! ........................................................................................................................................................27Breastfeeding- Keep going!

Pozisyone tibebe w la pou l dòmi – “Dòmi an sekirite” .................................................................................. 32Positioning your baby for sleep – “Safe to sleep”

Ki sa pou fè lè tibebe w la ap kriye - Pinga w janm souke yon tibebe! Jamè! ....................................... 32What to do when your baby cries - Never shake a baby! Ever!

Chèz machin pou tibebe/Vwayaje avèk tibebe w la an sekirite ................................................................. 32Car seats/Traveling safely with your baby

Sekirite nan kay la ......................................................................................................................................................... 32Home safety

Reyanimasyon kadyopilmonè (CPR) pou tibebe ak timoun ......................................................................... 33Infant & child CPR

Masaj pou tibebe a ........................................................................................................................................................ 33Baby massage

Lè w ap pran tanperati tibebe w la nan zesèl li (anba zesèl li) ................................................................... 34Taking your baby’s temperature in the axilla (armpit)

Pran swen ti pijon tibebe w la .................................................................................................................................. 34Caring for your baby’s penis

Lè pou rele founisè swen medikal ou a. ................................................................................................................ 34When to call your health care provider

Lè pou rele founisè swen medikal tibebe w la ................................................................................................... 35When to call your baby’s health care provider

Resous ..................................................................................................................................................... 36Resources

Lis verifikasyon pou sekirite nan kay la ..............................................................................................40Home safety checklist

6

NESANS TIBEBE W LAJwaye jou akouchman! Sa w bezwen konnen pandan sejou w isit la

Asire w tout moun ki pral kenbe oswa manyen tibebe w la lave men yo dabò avèk savon ak dlo.

Nou rekòmande pou tout moun ki malad oswa ki te malad resamman PA vizite w. Pou nou ka pwoteje tibebe w la kont maladi ki trapan, nou rekòmande pou pa kite ankenn timoun, eksepte frè oswa sè tibe-be w la, vin vizite w pandan w isit la.

Nou fè tout sa n kapab pou n ka akomode vizitè w yo; sepandan kèk restriksyon ka aplikab daprè kondi-syon medikal ou ak inite akomodasyon w lan.

Nou vize pou n ba w meyè swen matènite, ki baze sou prèv, ki santre sou fanmi avèk aksan sou lyen ki fòme ant manman ak tibebe l la ansanm ak pratik pou bay tibebe a manje san danje.

Nou fè anpil efò pou n mentni dis etap pou bay tete avèk siksè (Ten Steps to Successful Breastfeeding) jan inisyativ UNICEF/World Health Organization Baby Friendly Hospital la te andose sa.

Nou rekonèt alètman kòm metòd prefere pou bay tibebe manje paske lèt tete a genyen benefis tout lavi ni pou manman an ni pou tibebe a.

Nou sipòte pratik pou bay tibebe manje an sekirite ni pou manman ki paka bay tete ni pou manman ki chwazi pou pa bay tete.

Nou ankouraje yon anviwonnman kote gen kominikasyon ant oumenm ak ekip swen medikal la kòm yon apwòch pou swen akouchman ak postpartum (aprè akouchman) kontinye evolye avèk pratik ki baze sou prèv.

Premye èdtan an - Lè annò a

Nou rele premye èdtan aprè akouchman an lè annò a paske se yon moman ajisteman ki kritik pou ou-menm ak tibebe w la.

Imedyatman aprè l fin fèt, tibebe w la bezwen tan pou l ajiste l ak nouvo anviwonnman li ansanm ak tout bagay ki tounèf ki antoure l. Tibebe yo konn bay kèk siyal lè yo bezwen yon repo oswa yo gen twòp strès.

Siyal sa yo se fason tibebe w la kominike avèk ou, epi siy strès yo ka gen ladan yo kote timounn nan ap plede etènye, baye, li gen wòkèt oswa l ap fè mouvman brisk (gade tout lis konplè siyal strès yo ki nan paj 7 la). Nou fòtman rekòmande pou limite tout vizitè pandan moman sa a.

Yo dwe kite moman sa a kote manman an ak tibebe a kreye yon lyen ant yomenm anvan yo benyen, peze ak mezire longè tibebe a.

Kontak po-a-po

Lè w kenbe tibebe w la ki toutouni sou lestomak ou ki toutouni sa rele kontak po-a-po. Si tibebe w la estab lè l fin fèt, ekip swen medikal la pral imedyatman (nan yon espas 5 minit) mete tibebe w la dirèk-teman sou lestomak ou pou ka kòmanse kontak po-a-po, si w chwazi fè sa. Nou pral ba w sipò pou ken-be tibebe w la an kontak po-a-po avèk ou pandan lè annò a pou pèmèt tibebe w la manje pou premye fwa, oswa pandan pi lontan, pou rezon ki pral site la yo:

•Edeetablialètmanepiakourajepwodiksyonlèt

•Ankourajelyenakentimiteantoumenmaktibebewla

•Edetibebewlaestabilizepibonèepirivenanyontanperatikò,ritmkadyak,tansyonakglisemikinòmal

•Diminyekantitetantibebewlakriye

•Diminyekantitedoulètibebewlasanti

•Edewestabilizewpivitaprèakouchmanan

7

PWOCHEN ÈDTAN YO APRÈ AKOUCHMAN ANKontinye kontak po-a-po

Kontinye kenbe tibebe w la nan kontak po-a-po souvan pandan premye èdtan ak jou lavi li. Mete sèlman yon kouchèt sou tibebe w la. Mete tibebe w la sou lestomak ou ki toutouni. Ansuit voye yon dra sou li epi amize nou!

Yonfwa ou fin byen etabli alètman an, ankouraje patnè w la pou l kenbe tibebe w la nan kontak po-a-po pou l ka kreye lyen espesyal sa a avèk tout fanmi an.

Ou paka gate tibebe w la si w kenbe l souvan.

Lè w pa kenbe tibebe w la nan kontak po-a-po, vlope l nan 1-2 dra.

Kontak po-a-po ede w pou pa twò eksite tibebe w la. Enfòmasyon ki anba a se kèk siyal ki endike reyaksyon tibebe w la si l twò eksite oswa li twò strese:

Konpòtman adaptasyon (pozitif)

Respirasyon nòmal epi li gen koulè woz

Mouvman dous olye de mouvman brisk

L ap mete men l nan bouch li

L ap souse dwèt li

Li fè yon “O” avèk bouch li

Li rete kalm

Li pliye bra/janm li yo ansanm pou yo sanble ak fòm yon balon

Li kenbe de men l ansanm youn nan lòt

L ap souri epi l ap gade nan figi moun k ap pran swen l lan

Pye l yo touche youn lòt

Siyal strès (negatif)

Respirasyon rapid

Koulè l chanje

L ap trangle

Li paka kenbe bouch li fèmen

L ap baye

Konpòtman ajite oswa panike

L ap detire dwèt li yo (dwèt li ekate/vibre/tranble)

Bra l ak janm li yo rèd yo sanble y ap tresayi

Li vire figi l epi l ap fè grimas

L ap touse, l ap etènye, l ap soupire

Alètman – Byen kòmanse

Pou kòmanse

Obsève tibebe w la pou kèk endis oswa siyal ki fè konnen li pare pou l manje (gade foto ki nan pwochen paj la). Kriye se yon siy ki parèt byen ta ki montre tibebe a grangou.

Premye lèt ou a, oswa kolostwòm, espesyalman bon pou tibebe w la.

Pwodiksyon òmòn pandan w ap bay tete souvan konn lakoz manman yo swaf. Lè w ap pare pou bay tete, prepare yon gwo vè dlo konsa ou ka satisfè swaf ou pandan w ap bay tibebe w la tete.

Rilaks, pran yon gwo souf, epi respire dousman.

Bay tete w yon ti masaj dousman ka ede pou lèt ou koule.

Asire w ni oumenm ni tibebe w la nan yon pozisyon ki konfòtab (gade foto ki nan paj 9 la.)

8

Endis ki montre li bezwen manje

Nou te itilize enfòmasyon sa a avèk pèmisyon nan men Women’s and Newborn Services, Royal Brisbane and Women’s Hospital, Jiyè 2013.

1. ENDIS BONÈ: “Mwen grangou”

Li ajite L ap ouvri bouch li L ap vire tèt li, l ap chèche

L ap detire Mouvman yo ap ogmante L ap mete men l nan bouch li

L ap kriye L ap fè mouvman ajite Koulè l vin tounen wouj

2. ENDIS MWAYEN: “Mwen grangou toutbon”

3. ENDIS ANRETA: “Kalme m, ansuit ban m manje”

KALME YON TIBEBE K AP KRIYE ANVAN W BA L MANJE

Karese l, kontak po-a-po sou lestomak ou, pale avèk li, pase

men sou li

SIVEYE ENDIS BONÈ KI MON-TRE LI BEZWEN MANJE

9

Fason pou pozisyone l

Mete tibebe w la nan yon pozisyon defason pou pa mete twòp presyon sou tete a avèk men/dwèt ou paske sa ka anpeche lèt la koule.

Si tete w lou anpil, ba l sipò lè w mete men w oswa dwèt ou anba tete w, lwen areyòl la (pati ki nwa ozanviwon pwent tete a) oswa woule yon ti sèvyèt epi mete l anba tete w.

Fason pou konnen si tebebe w la pran tete a byen

Tibebe a sipoze genyen pwent tete a ak yon pati nan areyòl la pati ki nwa ozanviwon pwent tete a) nan bouch li. Pinga w kite tibebe a pran pwent tete a sèlman.

Lè tibebe a ap tete, ou ta dwe santi l ap rale nan pwent tete w. Si pwent tete w yo sansib, ou ka santi w malalèz okòmansman, men aprè kèk minit ou ta dwe santi w miyò. Si w pa santi w miyò, retire tibebe a nan tete w, lè w foure dwèt ou pou fè l sispann souse, epi fè l repran tete a.

Konbyen fwa pou bay tete

Bay tibebe w la tete lè l grangou. Pandan tibebe a nan kontak po-a-po, ou ta dwe bay tibebe w la tete 8 fwa oswa plis nan chak peryòd 24 èdtan, ikonpri lannuit.

Siveye kèk endis ki montre li grangou- gade foto ki nan paj 8 la. Lè tibebe a kriye se yon siy byen ta ki montre li grangou. Eseye kalme epi soulaje tibebe w la anvan w ba l manje.

Pinga w limite konbyen fwa ak kantite tan (longè) ou bay tibebe w la manje.

Lè w bay tibebe a manje detanzantan sa asire li manje yon kantite fwa ki adekwa epi sa ede etabli bon jan woutin lajounen/lannuit.

Eseye ba l toule de tete yo chak fwa ou ba l tete, men pa enkyete w si tibebe w la pa vle kontinye manje aprè l fin pran yon tete sèlman.

Chanje tete ou te kòmanse a.

Pozisyon lè w aP bay tete

Sipò trans-vèsal

Sipò bèso

Kouche sou kote

Alonje sou kote defason envèse

KèK lòt Pozisyon lè w aP bay tete

Pozisyon ostralyèn

Alonje sou do

Foutbòl

Alonje sou kote

10

Lepli souvan tibebe a souse tete a, se plis lèt w ap pwodui, kidonk lè w ba l tete souvan sa ede ogmante pwovizyon lèt ou.

Kèk siy ki montre tibebe w la fin manje ka enkli: tete a glise sot nan bouch li, li pap souse aktivman oswa dòmi pran l.

Tan bibebe a pran pou l manje pral varye anpil. Kite tibebe a etabli vitès li. Li pa nesesè pou siveye òlòj la.

Ou ka pa santi w gen ankenn lèt nan tete w pou tibebe a manje nan premye jou yo.

Ou gen lèt! Niitrisyon konsantre tibebe w la resevwa nan tete a pandan premye jou aprè l fin fèt yo se kolostwòm, oswa “premye lèt” oswa “lò an likid.” Li epè epi li gen koulè jòn. Byenke li pa anpil, yon gout jiska yon ti kiyè, li enpòtan akoz benefis li gen pou konbat enfeksyon, li se yon laksatif, prevansyon mala-di ak devlopman sèvo a.

Tibebe ki anvi dòmi - Tibebe ki ajite

Gen kèk tibebe ki anvi dòmi pandan premye èdtan oswa jou aprè yo fin fèt. Tibebe yo bezwen tan pou yo kreye lyen avèk ou epi yo ka pa tèlman enterese nan manje. Pinga w dekouraje. Kenbe tibebe w la an kontak po-a-po. Yonfwa li pran tete a, fè ti masaj sou tete a pou ankouraje lèt la koule epi sa ka pèmèt tibebe w la enterese nan manje.

Gen kèk tibebe ki ajite pandan premye èdtan oswa jou aprè yo fin fèt oswa yo pral vle manje souvan. Kapab genyen lè kote w santi tibebe w la manje san pran souf. Sa nòmal. Tibebe w la ka tete pandan yon ti tan, li fè yon kanpe, li ajite, li pran tete a ankò, li fè yon kanpe, li ajite epi l kontinye fè menm bagay la pandan plizyè èdtan. Konplemante avèk lòt lèt pa nesesè amwenske genyen yon rezon medikal pou sa epi lè sa a yo ka montre w ki jan pou ekstrè lèt la avèk men w (gade paj 21). Senpleman kite tibebe a tete.

Fè tibebe w la k ap pran tete rann gaz

Eseye fè tibebe w la rann gaz aprè l fini nan premye tete a, epi ankò lè l fin manje. Si tibebe a poko rann gaz aprè apeprè yon minit, pwobableman li pa bezwen rann gaz. Si tibebe a dòmi pandan l nan dezyèm tete a, ou pa bezwen reveye l pou l rann gaz.

Ti konsèy pou bay tete avèk siksè

Kenbe tibebe w la nan kontak po-a-po jiskaske tibebe w la fin pran tete pou premye fwa.

Limite entèripsyon.

Anvan w byen kòmanse alètman, pa kite lòt moun kenbe tibebe w la.

Kenbe tibebe w la nan chanm lopital ou a tout tan (rooming-in).

Planifye pou moman kalm kote w pa resevwa vizitè pandan sejou w lopital la.

Fè kontak po-a-po kote w pa kouvri men l ak tèt li.

Evite lòt kalite manje amwenske founisè swen w lan rekòmande sa.

Evite tetin atifisyèl.

Evite sison jiskaske ou fin byen etabli alètman (gade paj 13 pou plis enfòmasyon).

11

Pa prese benyen!

Tibebe w la ta dwe stab pandan plizyè èdtan anvan w ba l premye beny li. Pale avèk enfimyè w la sou ki lè li apwopriye pou tibebe w la benyen pou premye fwa san pwoblèm. Lè w benyen yon tibebe twò vit sa ka lakoz strès ki pa nesesè, sa ka bese tanperati kò li epi sa ka bese nivo sik ki nan san li. Nou ank-ouraje oumenm ak fanmi w pou ede benyen l oswa ou ka ret tann jiskaske w rive lakay ou pou benyen tibebe a pou premye fwa.

Soulajman pou doulè

Li komen pou gen malèz leje jiska modere aprè yon akouchman nòmal oswa yon sezaryèn. Li enpòtan pou gen soulajman pou doulè ki adekwa konsa ou ka fè mouvman epi bay tibebe w la manje yon fason ki konfòtab. Mezi konfò yo disponib epi nou ka montre oumenm ak fanmi w fason pou itilize yo, tankou:

•Aplikasyonglas/chalè

•Awomaterapiakluilesansyèl

•Pozisyonnman

•Terapiavèkmizik

•Masaj

•Rilaksasyon,imajriakegzèsisrespirasyon

•Meditasyon/lapriyè

•Benynanbasen,douchepi/oswabenysouchèz(lèfounisèwlaapwouvesa).

•Medikamanlèsanesesèepilèfounisèwlapreskriw.Pingawsèviakpwoduiaspirin;yokafèwsenyen plis.

Doulè aprè akouchman

Doulè aprè akouchman ka dire youn oswa de semèn epi ou ka jwenn soulajman pou yo lè w pran me-dikaman pou doulè epi lè w itilize yon konprès cho.

Kranp oswa kontraksyon leje se bagay ki komen aprè w fin akouche. Se fason sa a iteris (matris) la re-tounen nan gwosè nòmal li.

Doulè aprè akouchman ka ogmante si w te deja fè lòt akouchman.

Kranp lan ka pi fò pandan w ap bay tete akoz relachman òmòn yo ki koze kontraksyon.

12

ANVAN W AL LAKAY OU - PRANSWEN TÈT OUBezwen ijyèn jeneral ou

Lè w pran yon douch chak jou sa ede w geri.

Si w te fè yon sezaryèn oswa ligati twonp (“mare tib yo”), lave men w anvan epi aprè w fin touche ensi-zyon w lan pou nenpòt rezon. Lave ensizyon w lan avèk savon likid ak dlo chak jou. Seche l byen.

Nou fòtman rekòmande, pandan w lopital la, pou se oumenm sèlman ki pou itilize twalèt ki nan chanm ou an. Mande vizitè yo pou yo itilize twalèt pou piblik la.

Pran swen pati prive w (Perine)

Aparans sekresyon vajinal la pral chanje pandan jou ak semèn aprè akouchman an. Pandan kèk premye jou aprè akouchman an, ou pral wè sekresyon koulè wouj vif ki gen ti kayo ladan l menm jan ak lè w gen règ ou kote san an koule defason modere a koule defason fò.

Lave men w anvan epi aprè w fin chanje kotèks ou.

Itilize yon boutèy (“flakon pou jikle”) ki gen dlo tyèd pou rense kò w pandan epi imedyatman aprè w fin pipi ak lè w fin poupou. Tape tou dousman pou seche kò w epi itilize yon kotèks ki pwòp chak fwa.

Toujou siye sot devan al dèyè aprè w fin pipi ak aprè w fin poupou.

Ou ka sèvi ak kotèks ak vaporizatè ki gen medikaman ladan yo si founisè swen medikal ou a preskri w sa.

Ou gen difikilte pou fè pipi?

Ouvri wobinèt la nan lavabo a pandan w chita sou twalèt la.

Vide dlo tyèd sou pati prive w.

Fè pipi pandan w ap pran yon douch tyèd.

Pran swen tete w ak pwent tete w

Aprè chak fwa w fin bay tibebe a tete, ekstrè yon tikras lèt tete ak men w, pase l sou areyòl la (pati ki nwa ozanviwon pwent tete a) epi kite l seche sou li. Kite pwent tete w dekouvri pou lè pase sou li lepli souvan sa posib.

Evite itilize savon, alkòl oswa krèm sou tete w oswa sou pwent tete w. Se sèlman dlo ou bezwen itilize lè w ap pran douch oswa w ap benyen chak jou.

Repo

Ou fèk fin akouche, kidonk kò w bezwen repo epi li bezwen geri. Ou ta dwe planifye pou moman tranki-lite lè tibebe w la ap dòmi epi limite vizitè w yo.

13

Kèk egzèsis ou ka kòmanse fè jou akouchman an

Egzèsis planche pèlvyen (Kegel)

Pozisyo Kouche sou do w, koube jenou w, pye w plat atè a, bra w bò kote w. Enspire.

Egzèsis Resere misk ou itilize lè w ap fè pipi. Ou ka asire w ap fè sa kòrèkteman si w ka ralanti oswa sispann pipi yon fwa ou kòmanse fè egèsis la.

Rezon Sa ranfòse misk yo ki sipòte matris la epi li retire presyon sou kouti yo lè w chita. Misk ki fò yo anpeche fuit pipi lè w ap touse oswa lè w ap ri.

Konbyen fwa Resere misk yo epi konte jiska kat, ansuit rilaks. Refè sa kat fwa, de fwa pa jou, fè sa gradyèlman jiskaske w rive fè sa 50 fwa pa jou.

Pandan konbyen tan Kontinye fè egzèsis sa a pandan tout lavi w. Ou ka fè egzèsis sa a nan nenpòt pozisyon, menm lè w kanpe oswa ou chita.

Baskil basen

Pozisyon Kouche sou do w, jenou w yo koube, pye w plat atè a, bra w bò kote w. Enspire.

Egzèsis Resere misk dèyè w yo epi rale vant ou rantre konsa do w ap kwense sou kabann lan (pinga w kenbe souf ou), konte jiska sis, epi rilaks.

Rezon Sa ranfòse misk vant ou yo.

Konbyen fwa Senk a 10 fwa pa jou.

ANVAN W AL LAKAY OU- PRAN SWEN TIBEBE W LAItilizasyon yon sison

Yo pa rekòmande pou itilize yon sison pazavan alètman fin byen etabli. The American Academy of Pediatrics rekòmande “li miyò pou pa itilize sison pandan w ap eseye kòmanse bay tete epi itilize l aprè alètman fin byen etabli, nòmalman apeprè 3 a 4 semèn aprè li fin fèt.” Dwèt ou oswa men tibebe w la se bon ranplasman pou sison an. Lè tibebe a ap rale yon sison, tankou yon tetin atifisyèl, sa diferan de lè l ap rale vrè tete a epi sa ka entèfere avèk etabli ou vle etabli alètman an ak yon bon apwovizyonnman lèt ou.

Wòl papa a / patnè a

Pèmèt patnè w la gen yon patisipasyon aktif lè w kite l pran swen epi karese tibebe a. Ankouraje patnè w la pou l ansanm avèk ou, epi pale konsènan tibebe a pandan w ap bay tibebe a tete. Mande patnè w pou l chanje, benyen, pote tibebe a, mache avèk li epi karese l. Papa/patnè yo dwe konnen enpòtans sa genyen lè w bay tete epi ki bagay ou fè pou rive bay tibebe a tete. Fè yo li tiliv sa a ansanm ak lòt re-sous nan zafè alètman. Sipò ak ankourajman yo se bagay ki enpòtan pou reyisi bay tibebe w la tete avèk siksè.

Tès depistaj

Pedyat ou a pral rekòmande tès depistaj pou tibebe w la pou plizyè kalite kondisyon pandan kèk pre-mye jou oswa semèn aprè tibebe w la fèt. Tès ki pi komen yo konn fè se tès depistaj pou lajonnis, ipo-glisemi (nivo sik nan san ki ba), pèt odisyon, analiz san pou tibebe ki fèk fèt (teste san tibebe w la pou detekte diferan maladi ak pwoblèm), ansanm ak maladi kadyak konjenital ki grav.

14

Tès depistaj pou lajonnis

Lajonnis (ann anglè JON-diss) se lè po a ak blan je a vin gen yon koulè jòn, epi se yon nivo biliwoubin ki wo nan san an ki koze sa. Yo rele sa tou ipèbiliwoubinemi (ann anglè hi-per-bil-e-roo-bi-NEE-me-uh).

Se dekonpozisyon nòmal globil wouj tibebe w la ki lakoz lajonnis, men fwa a paka retire biliwoubin nan rapidman ase.

Lajonnis souvan konn rive nan premye semèn lavi tibebe a.

Anpil fwa li disparèt poukont li, men gen kèk tibebe ki ka bezwen tretman.

Kèk tibebe gen plis chans pou yo fè lajonnis:

•Tibebekifètprematire

•Tibebekigenmètrisinantètyooswasoukòyopandanakouchmanan

•Tibebekigensanyokidiferanaksanmanmanyo

•Tibebekigenpwoblèmnanfwayooswalòtpwoblèmmedikal

•Tibebekiparesevwaaselikid

•Tibebekapprantete

Yo ka fè tès epi itilize detektè sou po a pou tyeke ki valè biliwoubin ki nan san tibebe w la.

Tretman yo ka gen ladan l:

•Balpiplismanje

•Fototerapi(yonsòtdelimyè)

•Sikondisyonangravanpil,yokakonsidereyontransfizyonsan

Tès pou maladi kadyak konjenital ki grav

Maladi kadyak konjenital grav (ann anglè CCHD) se yon anomali konjenital ki afekte estrikti oswa debi sangen ki pase nan kè a. Tibebe ki genyen CCHD gen plis risk pou yo mouri oswa pou yo envalid si yo pa detekte sa toutsuit aprè yo fin fèt. CCHD souvan nesesite operasyon oswa lòt tretman nan pre-mye ane lavi yo.

Yo ta dwe fè tès pou tibebe w la pou yon CCHD anvan l kite lopital la lè yo itilize yon teknoloji ki rele enpilsyon oksimetri (ann anglè ox-eh-mah-tree).

Enpilsyon oksimetri ka ede detekte si tibebe w la genyen yon CCHD anvan yo kòmanse devlope kèk siy maladi a.

Enpilsyon oksimetri se yon tès ki senp ki pa bay doulè ki mezire nivo oksijèn nan san tibebe w la.

Nivo oksijèn ki ba ka endike yon CCHD oswa lòt pwoblèm medikal epi pedyat ou a pral mande pou fè lòt tès, tankou yon ekokadyogram (sonogram kè a).

Enpilsyon oksimetri a fèt lè yo mete yon detektè oksimèt sou men tibebe w la epi aprè sa sou pye tibe-be w la kote yo itilize yon ti bandaj. Yo ka jwenn nivo oksijèn nan nan sèlman kèk segonn. Si tibebe w la ap kriye, oswa li san pozisyon, tès la ka pran pi lontan pou l fèt kidonk meyè moman pou fè tès la se lè tibebe w la trankil, li poze epi li cho. Yo fè enpilsyon oksimetri a nòmalman aprè tibebe a gen 24 èdtan depi l fèt.

Enpilsyon oksimetri a pa detekte tout tibebe ki genyen yon CCHD. Li toujou posib pou tibebe w la ge-nyen yon CCHD oswa lòt pwoblèm kè grav. Se poutèt sa, li enpòtan pou pedyat ou a fè egzamen regilye pou tibebe w la.

Pou plis enfòmasyon konsènan tès depistaj pou CCHD, vizite sitwèb Sant pou Kontwòl ak Prevansyon Maladi (Centers for Disease Control and Prevention) nan http://www.cdc.gov/ncbddd/newbornscreen-ing/index.html

15

Tès depistaj pou pèt odisyon

Yo ofri tout tibebe ki fèk fèt opòtinite pou yo fè yon tès depistaj pou odisyon anvan yo kite lopital la. Se Pediatrix Newborn Hearing Screening Program ki ofri sèvis enpòtan sa a. Chak ane, yo dyagnostike apeprè youn jiska twa tibebe sou chak 1000 avèk pèt odisyon. Tibebe yo paka di nou si yo ka tande ou non kidonk san yon tès depistaj pou odisyon, yo ka pa remake si tibebe a pa tande. Etid yo te montre tibebe yo dyagnostike avèk pèt odisyon epi ki resevwa tret-man anvan yo gen 6 mwa gen plis siksè nan aprann pale pase timoun ki gen pèt odisyon yo te detekte pita.

Chèz machin/vwayaje an sekirite avèk tibebe w la

Aksidan machin se koz No. 1 lanmò pou timoun ki evitab. Lalwa Florid egzije pou tout timoun ki gen mwens pase 6 an dwe nan yon chèz machin gouvènman federal la apwouve lè l ap vwayaje nan yon machin.

Se chofè yo ki responsab pou boukle tibebe yo ak timoun yo nan chèz machin yo.

Asire w ou suiv enstriksyon presi fabrikan an sou fason pou enstale chèz machin pou tibebe w la epi itilize yon chèz machin ki apwopriye pou gwosè ak wotè tibebe w la.

Rekòmandasyon pou meyè pratik: ou pa dwe janm itilize chèz machin dezyèm men epi ou pa te dwe janm itilize pwodui okazyon (tankou kousen chèz machin, kouvèti pou senti sekirite a, jwèt pou pandye sou chèz machin nan, lòt kouvèti pou chèz machin nan eksetera).

Ou ta dwe mete tout atik yo nan konpatiman machin nan, nan kòf dèyè machin nan ak pòch ki nan machin nan. Tout atik ki pa atache ka vin tounen pwojektil epi yo ka blese moun ki nan machin nan si w fè yon aksi-dan oswa si w kanpe sibitman.

Pou plis enfòmasyon, ale nan www.nhtsa.dot.gov, oswa www.ghsa.org/html/stateinfo/laws/childsafety_laws.html

Ou ta dwe genyen chèz machin pou tibebe a enstale nan machin ou anvan w mennen tibebe w la lakay ou.

Gen randevou ki disponib pou yon teknisyen ki sètifye nan chèz machin pou enstale/enspekte chèz machin ou an. Pou mete yon randevou, rele 239-343-5224 (Fort Myers) oswa 239-343-5803 (Cape Coral).

Pou jwenn lòt teknisyen ki sètifye nan zafè sekirite chèz machin pou timoun ale nan cert.safekids.org

Pozisyone tibebe w la pou l dòmi – “Dòmi an sekirite” (otrefwa yo te konn rele l “Dòmi sou do”)

Pozisyon ki plis an sekirite pou mete tibebe w la dòmi se sou do l, pa sou vant li. Tibebe ki kouche sou do yo genyen meyè pwoteksyon kont sendwòm lanmò sibit tibebe (sudden infant death syndrome - SIDS).

Dòmi sou do pa ogmante risk pou l trangle.

Toujou mete tibebe w la sou do l pou l dòmi, lè l ap fè kabicha oswa nan nuit.

Nou rekòmande pou oumenm ak tibebe w la pataje chanm nan, men PA nan menm kabann! Sa vle di ou-menm ak lòt manm fanmi an pa dwe dòmi nan menm kabann ak tibebe w la.

Pinga w janm mete tibebe w la sou sifas ki mou, tankou yon kanape oswa yon sofa, sou zòrye, sou douyèt (comforter) oswa edredon (quilt). Pinga w mete tibebe w la dòmi sou kabann dlo oswa sou matla ki mou ki ka pèmèt tèt tibebe a plonje andan l.

Retire nounous, zòrye ak ekstra dra nan bèso a. Tibebe a dwe dòmi nan yon zòn ki pa gen danje, tankou kòd ak fil elektrik.

Ou ta dwe itilize sèlman matla ak fouwo ki fèt pou matla a konsa pa gen ankenn espas vid ki egziste ant matla a ak bò kabann nan.

16

Evite sichofman.

Lè w itilize echap pou pote tibebe, asire w tèt tibebe kanpe dwat epi figi l pa kole sou twal la epi li vizib, epi nen l ak bouch li pa kole sou kò adilt la oswa sou echap la.

Li enpòtan pou TOUT moun k ap pran swen tibebe a aprann konsènan SIDS epi fason pou mete tibebe yo dòmi an sekirite, se pa sèlman paran yo ki pou konn sa. Granparan yo, matant, tonton, bebisitè, moun k ap pran swen timoun, ak nenpòt lòt moun ki ta ka pran swen tibebe dwe chèche aprann konsènan pratik pou tibebe a dòmi an sekirite.

Pedyat yo rekòmande pou mete tibebe w la sou vant li pandan yon ti moman pandan timoun nan reveye epi ou la ap siveye l pou ogmante kapasite tibebe a pou l vire epi pou amelyore kontwòl tèt li ak kou li. Tyeke avèk pedyat ou a pou konn ki kantite tan tibebe w la te dwe rete sou vant li.

Matyè fekal

Aparans ak regilarite matyè fekal varye selon sa tibebe w la manje ak nati endividyèl li. Okòmansman, poupou tibebe w la pwès epi li gen koulè nwa-vèt, epi li chanje an mawon-vèt epi aprè sa jòn-mawon. Tibebe ki pran tete ka poupou chak fwa li fin manje, men li ta dwe fè poupou omwen de fwa pa jou aprè lèt ou vini nèt, ki se anviwon de a senk jou aprè w fin akouche. Aprè sa poupou a mou epi li jòn, epi li sanble li gen ti grenn ladan l. Ou ta dwe rapòte bay founisè swen medikal tibebe w la si w remake poup-ou ki di anpil oswa ki dlo anpil.

Chanje kouchèt

Chanje kouchèt yo souvan pou anpeche eritèm nan fès li.

Netwaye dèyè tibebe a avèk savon pou tibebe ak dlo oswa avèk lenjèt pou tibebe ki pa gen alkòl ladan l.

Pou tibebe fi, toujou netwaye sot devan al dèyè.

Li nòmal pou tibebe fi yo genyen kèk sekresyon vajinal.

Sonje pou lave men w aprè chak fwa ou fin chanje kouchèt tibebe a.

Swen kòd lonbrik

Pliye pwent kouchèt la defason pou l pa chita sou pwent kòd lonbrik tibebe a.

Kite lè pase sou kòd lonbrik la pou l ka seche. Pinga w kouvri l avèk anyen.

Kòd lonbrik la pral tonbe nan 10 a 14 jou.

Si souch kòd la vin sal avèk pipi oswa poupou, netwaye souch la avèk dlo epi seche l byen seche.

Ou ka benyen tibebe a nan yon kivèt anvan souch lonbrik la tonbe. Lè w benyen tibebe a nan kivèt sa pa retade gerizon kòd la ni nonpli sa pa ogmante to enfeksyon.

17

Swen pou sikonsizyon pandan premye 24 èdtan yo

Si w pa t sikonsi tibebe w la, senpleman lave ti pijon an avèk savon ak dlo lè w ap benyen l. Ou pa bezw-en fè ankenn lòt bagay aprè sa. Pinga w eseye rale prepis la pa dèyè. Prepis la pap pare pou rale l pa dèyè pazavan tigason w lan gen 3 zan oswa plis.

Sikonsizyon ki kouvri ak twal gaz

Lave men w anvan epi aprè w fin chanje kouchèt pou ka redui risk pou enfeksyon.

Tèt ti pijon an pral wouj epi li pral gen yon pati ki anfle pa anba ki sanble ak yon donòt.

Yon kayo sangen ka vizib pa anba ti pijon an nan tèt la. Pinga w eseye retire l.

Yon sekresyon ki likid ki gen koulè woz pou rive sou jòn ki kouvri tèt ti pijon an se yon bagay ki nòmal. Pinga w retire l.

Mete bon jan vazlin sou twal gaz la chak fwa w chanje kouchèt li pou anpeche l kole ak kouchèt la. Nou konseye pou tibebe w la gen pwòp bokal vazlin li.

Evite touche sifas twal gaz la ki pral rantre an kontak avèk ti pijon an.

Chanje kouchèt yo souvan pou anpeche twal gaz la seche.

Si twal gaz la tonbe, mete vazlin nan dirèkteman sou tèt ti pijon an.

Si, aprè 24 èdtan, twal gaz la kole sou ti pijon an, tranpe l nan dlo tyèd anvan w retire l.

Rele enfimyè a (oswa pedyat tibebe w la aprè l fin egzeyate) si:

Ti pijon an ap senyen san wouj vif. Antretan, mete presyon dirèk sou ti pijon an avèk twal gaz esteril.

Genyen nenpòt siy enfeksyon tankou pi, movèzodè oswa ti pijon an vin pi wouj epi/oswa li toujou anfle.

Si tibebe w la pa mouye kouchèt li nan peryòd 24 èdtan aprè sikonsizyon an.

Sikonsizyon avèk yon dispozitif Plasti-bell

Lave men w anvan epi aprè w fin chanje kouchèt li pou redui risk enfeksyon.

Pa gen ankenn pansman oswa tretman espesyal ki nesesè.

Ou ka benyen epi mete kouchèt sou tibebe w la nòmalman.

Yon pati ki fonse ozanviwon bag plastik la nòmal epi li pral disparèt lè bag la tonbe.

Bag plastik ki mare nan ti pijon an pral tonbe ant 5 a 8 jou aprè pwosedi a.

Rele enfimyè a (oswa pedyat tibebe w la aprè l fin egzeyate) si:

Ou remake ti pijon an pi anfle oswa li anfle yon fason ki pa nòmal.

Bag plastik la te glise oswa pozisyon l chanje.

Genyen nenpòt siy enfeksyon tankou pi, movèzodè oswa ti pijon an vin pi wouj epi/oswa li toujou anfle.

Si tibebe w la pa mouye kouchèt li nan peryòd 24 èdtan aprè sikonsizyon an.

18

Fason pou benyen tibebe w la

Tibebe w la sipoze estab pandan plizyè èdtan anvan w ba l premye beny li. Lè w benyen yon tibebe im-edyatman aprè l fin fèt, sa ka lakoz strès ki pa nesesè, sa ka bese tanperati kò li epi sa ka bese nivo sik ki nan san l. Diskite avèk enfimyè w la ki lè li apwopriye pou tibebe w la pran premye beny li. Nou ankoura-je oumenm ak fanmi w pou ret tann jiskaske w rive lakay ou pou bay tibebe w la premye beny li.

Ou ka bay tibebe a beny avèk eponj oswa nan basen. Nou pa rekòmande pou itilize poud pou tibebe. Tibebe a ka respire poud la, sa ki ka lakoz pwoblèm respirasyon. Itilizasyon poud pou tibebe ka asosye tou avèk yon ogmantasyon nan kansè.

Nou rekòmande kontak po-a-po anvan epi aprè ou fin benyen pou ka mentni tanperati kò tibebe w la.

Beny ak eponj

Mete tibebe w la kouche sou yon sèvyèt ki dous oswa nan yon ti basen ki kouvri ak eponj.

Itilize dlo ki tyèd, pa cho (li pa dwe depase 100-104 °)— fè dlo a koule sou ponyèt ou pou tyeke tanperati l.

Netwaye toutotou chak je avèk boul koton separe ou tranpe nan dlo tyèd. Siye sot nan kwen pa anndan je a pou rive nan kwen ki pa deyò je a. Sèvi ak yon diferan boul koton pou chak pati ou netwaye.

Sipòte tèt, bra ak janm tibebe a pandan w ap itilize yon ti sèvyèt tyèd ak yon ti kras savon pou tibebe. Lave epi rense pati jenital la sot devan al dèyè. Avèk yon ti sèvyèt ki pwòp, rense kò tibebe w la jiskaske tout kim yo soti, epi ou ka refè etap sa a si w twouve sa nesesè. Netwaye souch kòd lonbrik la avèk yon boul koton ki tranpe nan dlo pwòp oswa dlo savon ki leje. Kenbe souch kòd lonbrik la sèch.

Netwaye tèt tibebe w la avèk yon ti kal chanpou pou tibebe. Rense avèk sèvyèt la epi itilize l pou retire chanpou a.

Lè tibebe w la pwòp, seche l byen seche, men pa fwote l twò fò. Aprè sa vlope tibebe a sot nan tèt li pou rive nan pye l nan yon sèvyèt ki sèk, preferableman ki gen yon kapichon.

Beny nan basen

Ranpli yon basen pou tibebe oswa yon lavabo avèk kèk pous dlo ki tyèd, pa cho (li pa dwe depase 100-104 °) — fè dlo a koule sou ponyèt ou pou tyeke tanperati l. Avèk yon bra w k ap sipòte do oswa kou ak tèt tibebe a, glise tibebe w la nan basen an. Nou pa rekòmande beny nan basen pou tigason ki sikonsi toutotan ensizyon an pa geri.

Sipòte tibebe a avèk yon men pandan w ap lave tibebe a avèk lòt men an. Lave tibebe a dousman avèk yon ti savon pou tibebe ou mete nan yon ti sèvyèt. Rense l ak yon ti tas ki plen dlo.

Rense avèk ti tas ki plen dlo. Netwaye po tèt tibebe a avèk yon ti sèvyèt ki mouye ki gen yon ti kras chanpou pou tibebe ladan l. Rense ti sèvyèt la epi itilize l pou retire chanpou a sou tèt li. Tibebe a ka poko pare pou l kite w vide dlo sou tèt li.

Avèk anpil prekosyon leve tibebe a sot nan basen an epi mete l kouche sou yon sèvyèt. Pliye sèvyèt la sou pye tibebe a, sou mitan kò l, epi tape sou sèvyèt la pou seche l pandan w ap fè sa.

19

Alètman- Yon fondasyon ki djanm

Kontinye bay tibebe w la tete souvan ak nenpòt lè tibebe w la bay kèk siyal ki montre li grangou (gade paj 8).

Plis ti konsèy pou bay tete avèk siksè

Bay tibebe w la manje nenpòt lè li bay kèk siyal ki montre li grangou (nan moman ki apwopriye).

Vize pou 8 repa oswa plis nan yon peryòd 24 èdtan.

Kenbe tibebe w la nan chanm lopital ou a tout tan (rooming-in).

Planifye pou moman kalm kote w pa resevwa vizitè pandan sejou w lopital la.

Kontinye fè kontak po-a-po kote w pa kouvri men l ak tèt li.

Evite lòt kalite manje.

Evite tetin atifisyèl, ikonpri sison.

Alètman dwe yon bagay ki konfòtab, li pa dwe fè w mal.

Fason pou konnen si tibebe w la ap resevwa ase lèt pandan w toujou lopital la

Pandan premye semèn lavi a, li nòmal pou tibebe w la pèdi yon ti pwa. Yonfwa kolostwòm ou an kòmanse fè tranzisyon pou l vin tounen lèt (apeprè 2 a 5 jou aprè akouchman an), ou ta dwe wè yon ogmantasyon nan kantite kouchèt mouye ak kouchèt sal tibebe w la.

Si tibebe w la tete omwen 8 fwa oswa plis nan yon peryòd 24 èdtan, li vijilan, je l byen klere epi jeneral-man li kontan aprè l fin manje epi li evidan l ap apanouyi, gen anpil chans li pran ase lèt tete.

Pou plis enfòmasyon konsènan fason pou konnen si tibebe w la ap resevwa ase lèt aprè w fin egzeyate, gade paj 27.

Gwosè vant tibebe w la

Jou 1-2 Gwosè yon seriz 5-7 mL

Jou 3-4 Gwosè yon nwa .75-1 oz.

Jou 5-7 Gwosè yon abriko 1.5-2 oz.

2-3 semèn Gwosè yon ze 1.5-2.5 oz.

Gen kèk tibebe ki ajite pandan kèk premye jou yo oswa yo pral vle tete trè souvan. Kapab genyen lè ou santi tibebe w la tete san pran souf. Sa nòmal. Tibebe w la ka tete pandan yon ti tan, li fè yon kanpe, li ajite, li pran tete a ankò, li fè yon kanpe, li ajite epi l kontinye fè menm bagay la pandan plizyè èdtan. Konplemante avèk lòt lèt pa nesesè amwenske genyen yon rezon medikal pou sa epi lè sa a yo ka mon-tre w ki jan pou ekstrè lèt la avèk men w (gade paj 21). Senpleman kite tibebe a tete.

Si w ta gen nenpòt kesyon oswa enkyetid konsènan alètman, mande enfimyè w la, pedyat oswa konseye laktasyon w lan.

20

Dezyèm nuit tibebe w la (Repwodui avèk pèmisyon – nan fen kopi a)

Ou siviv premye 2 èdtan w yo kòm yon nouvo manman. Petèt ou gen lòt timoun, men ou se yon nouvo manman ankò....epi kounye a se dezyèm nuit tibebe w la.

Toudenkou, tibebe w la dekouvri li nan matris ou ankò ki te cho epi konfòtab – byenke l te yon ti jan kwense – kote l te pase dènye 8½ oswa 9 mwa yo – epi bagay yo EFREYAN deyò a! Li pa tande batman kè w ki familye pou li, atè plasennta a k ap fè swouch swouch, son poumon w ki apezan oswa gagouyman entesten w ki rekonfòtan. Olye de sa, li nan yon bèso, anmayote nan yon kouchèt, yon mayo, yon chapo ak yon dra. Tout kalite moun ap manyen l, epi li poko fin abitye avèk nouvo bri, limyè, son ak odè yo. Li te dekouvri yon bagay, vwa li....epi w remake chak fwa ou retire l nan tete a kote dòmi te pran l ladan l, epi w mete l nan bèso a – li pwoteste, byen fò!

Anfèt, chak fwa ou mete l nan tete a li pran l pou yon ti moman epi aprè sa dòmi pran l. Pandan w retire l nan tete a pou mete l nan bèso a ankò – li pete kriye ankò....epi li kòmanse ap fouye, l ap chèche l. Sa kontinye – sanble pou plizyè èdtan. Gen anpil manman ki kwè se paske lèt yo poko “desann”, epi tibebe a ap mouri grangou. Sepandan, se pa sa, men se tibebe a ki sibitman reyalize kote ki pi konfòtab pou l ye se nan tete a. Se kote ki pi pwòch ak “lakay” li pou l ye. Li sanble se yon bagay ki prèske inivèsèl pami tibebe yo – konseye laktasyon toupatou nan lemonn te remake menm bagay la.

Kidonk, ki sa w dwe fè? Lè dòmi pran l nan tete a aprè l fin byen manje, fè l sispann souse lè w rale tete a dousman sot nan bouch li. Pinga w deplase l eksepte pou mete tèt li yon fason ki pi konfòtab sou tete w. Pinga w eseye fè l rann gaz – senpleman kite l sou ou jiskaske gwo dòmi pran l kote si w deplase l sa pap deranje l. Tibebe yo fè yon dòmi lejè (REM) dabò, epi aprè sa yo fè rantre sòti nan REM epi yo dòmi pi pwofon apeprè chak ½ èdtan konsa. Si l kòmanse ap chèche tankou li vle retounen nan tete a, pa gen pwoblèm nan sa...se fason pa l pou l santi l kon-fòtab. Pandan somèy pwofon an, respirasyon tibebe byen kalm epi li regilye, epi pa gen ankenn mouvman anba po je l.

Yon lòt ti konsèy enpòtan ki itil....men l se te meyè zanmi l nan matris la...li te ka souse pous li oswa dwèt li nenpòt lè epi sa pa t deranje l ditou ni sa pa t enkonfòtab pou li. Epi toudenkou yon moun retire yo epi yo mete gan nan men l! Li pa gen ankenn mwayen pou l soulaje tèt li avèk gan sa yo li gen nan men l lan. Tibebe yo bezwen touche – santi – e menm lè l touche tete w sa pral ogmante nivo oksitosin ou yo epi sa pral estimile pwovizyon lèt ou! Kidonk, retire gan yo epi lache dra a konsa li ka jwenn men l. Li ka grate kò l, men sa pral geri rapidman – aprè tou, li te gen zong lè l te nan vant ou, epi pa t gen pèsòn ki te met gan nan men l!

Anpasan – sa ka rive detanzantan nan kay la tou, patikilyèman si w te chanje anviwonnman l tankou lè w al kay doktè, lè w al legliz, nan sant dacha oswa kay granparan yo! Pa kite sa de-stabilize w – pafwa tibebe yo senpleman bezwen karès nan tete a, paske pou tibebe a, tete a se “lakay li.”

© 2009/Lactation Education Consultants Ou ka kopye l epi distribye l jan w vle. Ou paka vann li.

21

Enfòmasyon pou fanmi k ap bay tete

Ekstrè alamenWoutin pou ekstrè lèt alamen

1. Mete chalè, fè masaj epi pase men sou tete a

2. Pozisyone dwèt ou yo pa dèyè areyòl la

3. Peze pa dèyè nan direksyon pwatrin ou

4. Konprese dwèt ou yo ansanm pou ek-strè lèt la

5. Rilaks epi refè menm bagay la epi ken-be ritm lan

6. Ekstrè lèt pandan 5 a 7 minit

7. Deplase dwèt yo nan yon diferan pozisyon

8. Fè masaj epi pase men sou tete a

9. Peze pa dèyè nan direksyon pwatrin ou

10. Konprese dwèt ou yo ansanm pou ekstrè lèt la


12. Fè masaj epi pase men sou tete a

13. Deplase dwèt yo nan yon diferan pozisyon


15. Pou konplete sik la sa pran 20-30 minit

Gade videyo sa a pandan w ap ekstrè lèt la avèk men w pou ka wè teknik la ann aksyon!http://newborns.stanford.edu/Breastfeeding/HandExpression.html

Ekstrè lèt alamen se yon teknik ki pratik nenpòt lè w bezwen vide lèt nan tete w epi ou pa an-sanm avèk tibebe w la oswa tibebe w la tanporèman paka pran tete.

Nan premye jou aprè akouchman an ekstrè lèt alamen ka pi efikas pou retire kolostwòm nan olye pou sèvi ak yon ponp pou tire lèt. Si tibebe w la bezwen yon sipleman nan premye jou yo, itilize men w pou ekstrè lèt li bezwen an!

Se Lactation Education Resources ki ofri w enfòmasyon sa a. Ou ka kopye l epi distribye l jan w vle. Tanpri sonje enfòmasyon sa a fèt sèlman pou edikasyon jeneral ak pou enfòmasyon sèlman. Se pa yon ranplasan pou konsèy medikal pwofesyonèl. Toujou chèche konsèy doktè w si w gen nenpòt kesyon konsènan kondisyon medikal ou oswa kondisyon medikal tibebe w la. Pinga w janm meprize konsèy medikal pwofesyonèl oswa pran tan pou chèche jwenn konsèy sa a akoz yon bagay ou te jwenn nan enfòmasyon sa a.

22

Masaj pou tibebe a

Touche, karese ak fè masaj pou tibebe w la gen anpil benefis pou ou, pou patnè w ak pou tibebe w la. Pou plis enfòmasyon sou masaj pou tibebe, ale nan paj 33.

Kèk aktivite anvan egzeyat

Aprè akouchman an, enfimyè w la pral fè w konnen ki lè ak ki dat w ap egzeyate. Tanpri fè aranjman pou transpò epi pou gen yon chèz machin pou tibebe anvan jou egzeyat la.

Notis nesans lan

Li enpòtan pou nouvo paran yo konnen National Center for Missing and Exploited Children rekòmande pou pa mete anons nesans tibebe w la nan jounal. Sepandan, si paran yo vle fè sa, yo ka fè pibliye anons nesans tibebe yo a nan jounal.

Foto tibebe a

Foto founisè 365 nou an disponib pou achte. Sèvis foto a disponib apati 9 a.m. jiska apeprè 1 p.m., sèt jou pa semèn. Lè yo fini an ka varye toudepan de kantite tibebe ki fèt. Ou dwe pran foto yo anvan jou egzeyat ou a. Tanpri mande nenpòt manm pèsonèl si w gen nenpòt kesyon konsènan fason pou pwograme sesyon foto pou tibebe w la.

BYENVENI LAKAY OU- FASON POU PRAN SWEN TÈT OU AK TIBEBE W LASoulajman pou doulè

Li komen pou gen malèz leje rive nan modere aprè yon akouchman nòmal oswa yon sezaryèn. Li en-pòtan pou gen soulajman pou doulè ki adekwa konsa ou ka fè mouvman epi bay tibebe w la manje yon fason ki konfòtab.

•Aplikasyonglas/chalè

•Awomaterapiakluilesansyèl

•Pozisyonnman

•Terapiavèkmizik

•Masaj

•Rilaksasyon,imajriakegzèsisrespirasyon

•Meditasyon/lapriyè

•Benynanbasen,douchepi/oswabenysouchèz(lèfounisèwlaapwouvesa)

•Medikamanlèsanesesèepilèfounisèwlapreskriw.Pingawsèviakpwoduiaspirin,yokafèwsenyen plis.

Medikaman

Pifò medikaman pase nan lèt tete a nan yon sèten degre, men pifò ladan yo pa gen danje lè w ap bay tete. Asire w founisè swen medikal ou a konnen w ap bay tibebe w la tete si l ap preskri w nenpòt me-dikaman. Si w gen kesyon oswa enkyetid konsènan alètman, kontakte konseye laktasyon w lan: Health-Park Medical Center 239-343-5186 oswa Cape Coral Hospital 239-424-2246 oswa biwo lokal WIC la - Konte Lee 239-332-9615, konte Collier 239-252-5316 oswa konte Hendry/Glades 863-674-4078.

23

Pran swen pati prive w (Perine)

Netwaye pati prive w (perine) depi w wè sekresyon vajinal/sèyman (lochi) kontinye. Kontinye itilize boutèy peri (“flakon pou jikle a”) avèk dlo tyèd pou rense kò w pandan epi toutsuit aprè w fin pipi ak lè w fin poupou. Tape tou dousman pou seche kò w epi itilize yon kotèks ki pwòp chak fwa.

Si w gen kouti pou repare yon dechiri epizyotomi, li pap nesesè pou retire yo – y ap fonn poukont yo.

Pou ankouraje gerizon epi prevni enfeksyon ak twoma:

Pinga w itilize tanpon oswa douch pazavan randevou suivi ou genyen avèk founisè swen medikal ou a.

Pinga w fè sèks (anyen nan vajen an) pazavan randevou suivi ou genyen avèk founisè swen medikal ou a.

Sekresyon vajinal ou/sèyman (Lochi)

Aparans sekresyon vajinal la pral chanje pandan jou ak semèn aprè akouchman an.Tipikman ou pral wè chanjman sa yo, men modèl pa w la ka diferan:

1-3 jou aprè akouchman an Sekresyon koulè wouj vif ki gen ti kayo ladan l menm jan ak lè w gen règ ou kote san an koule defason modere a koule defason fò.

3-7 jou aprè akouchman an Sekresyon koulè woz a mawon, san an koule mwen fò.

1-6 semèn aprè akouchman Koulè woz, jòn pou rive sou blan, demwenzanmwen sekresyon/sèyman.

Note: Lè w senyen plis se souvan yon siy ki montre ou bezwen repoze.

Règ ou (Peryòd ou)

Lè pou règ ou retounen ka varye. Premye fwa ou retounen gen règ ou li ka vini ak gwo kayo. Sa ka pran kèk mwa pou re-etabli sik nòmal ou. Anpil fi pa gen règ yo toutpandan y ap bay tibebe a tete sèlman. Sonje, posiblite pou vin tonbe ansent ankò egziste a nenpòt moman aprè w fin akouche.

Emowoyid - Si w genyen malèz akoz emowoyid:

•Pranyonbenysouchèz.

•AplikeyonmedikamanlokaltankouTucksoswakrèmCorticaine,janfounisèwlabawenstriksyonpousa.

•Evitepouredianpilpandanwappoupou.

•Bwè6-8vèdlopajouepiogmantekonsomasyonfibalimantèw.

Konstipasyon - Si w vin konstipe:

•Bwè6-8vèdlochakjou.

•Ogmantefibalimantèw.

•Oukasèviakyonlaksatiflejesisatavinnesesè.

•Machesouvan.

•Bwèjiprinlèwsantiwbezwensa.

24

Manje byen… Fè chwa ki bon pou sante w

•Manjeyonvaryetemanjekibonpousantew.

•Evitealkòlaknikotin.Limitekonsomasyonkafeyin.

•Pandanwapbaytete,ougenyenbezwennitritifsiplemantè.Pingawfèrejimpandanwapbaytete.

•Bwèanpillikid,tankoudlo,jiaktekipagenkafeyin.

•Oukajwennkalsyòmoubezwenanlèwkonsomelèt,yogout,legimvèt,fwomajakvitamin.

Fè ekilib ant egzèsis, repo ak lòt aktivite

Ou ta dwe repoze souvan pandan premye semèn yo aprè w fin akouche. Fè yon kabicha lè tibebe w la ap fè yon kabicha. Mande, epi aksepte èd nan men fanmi ak zanmi.

Ou ta dwe fè egzèsis selon rekòmandasyon founisè swen medikal ou a.

Pinga w leve anyen ki pi lou pase tibebe w la pandan premye kat a sis semèn aprè akouchman an.

Tyeke avèk founisè swen medikal ou a si w dwe monte eskalye, kondui yon machin oswa fè lòt aktivite.

Tyeke avèk founisè swen medikal ou a van w chita nan jakouzi.

Yo rekòmande plizyè kalite egzèsis pou tout fi aprè yo fin akouche epi ou ka kòmanse fè yo toutsuit aprè akouchman an, tankou egzèsis Kegel ak baskil basen (gade paj 13 la pou plis enfòmasyon).

Ajisteman Postpartum (Aprè akouchman an)

Aprè yon tibebe fin fèt, yon manman ka genyen yon varyete santiman, tankou eksitasyon, lajwa, soula-jman, anksyete, fristrasyon epi yo ka santi bagay yo twòp pou li.

Pran swen yon tibebe se pa yon travay ki fasil, kèlkanswa valè preparasyon ou te fè pou sa oswa kèl-keswa anvi w te anvi wè tibebe w la fèt. Premye ane sa a ka gen ladan l “wo” ak “ba.” Tan, pasyans ak sipò fanmi ak zanmi se bagay ki itil anpil pandan peryòd ajisteman sa a. Si w genyen difikilte pou ajiste w emosyonèlman aprè w fin akouche, pataje enkyetid ou yo avèk founisè swen medikal ou a lepli vit sa posib.

Pafwa, menm avèk èd ak sipò, gen kèk fi ki ka santi yo pèplèks epi enkyè pou tèt yo. Emosyon ki bay plis konfizyon yo klase nan twa kategori:

Blues (Eta depresif)

Yon santiman dekourajman se yon reyaksyon ki komen anpil epi souvan li parèt sou twazyèm oswa katri-yèm jou aprè akouchman an. Sentòm yo ka gen ladan yo: kriye san rezon, enpasyans, iritabilite, ajitasyon ak anksyete. Sentòm sa yo pa dire lontan epi souvan yo konn disparèt poukont yo.

Depresyon Postpartum (aprè akouchman)

Sa ka rive kèk jou aprè akouchman an oswa li ka parèt gradyèlman, pafwa jiska ennan aprè akouch-man an. Sentòm yo ka leje oswa yo ka grav. Ou ka gen bon jou ak move jou. Santiman sa yo ka fè w ap mande tèt ou si se “foli ki pran w.”

25

Ou ka santi youn oswa plizyè nan bagay ki pral site la yo:

•Mankapeti

•Toutbagaysanbleseyonefòpoufè

•Depresyon

•Fatigeanpil,oupadòmi

•Oupakontan

•Ousantiwpoukontou

•Mankenterènantibebea

•Oupapranplezinanlavia

•Oupèpoupafètètouoswatibebewlamal

•Ousantiwdezespere

Sikoz Postpartum (aprè akouchman)

Reyaksyon sa a se li ki pi grav men ki pa rive souvan. Souvan li konn parèt nan yon espas de semèn aprè akouchman w lan.

Sentòm yo egzajere anpil epi yo grav epi yo ka gen ladan yo:

•Manksomèy

•Alisinasyon

•Ajitasyonaksantimanoswakonpòtmankibiza

Sikoz postpartum se yon kadijans ki grav epi sa nesesite swen medikal imedyat.

Yo pa konnen sa ki lakoz eta depresif aprè akouchman, depresyon ak sikoz. Li enpòtan pou reyalize sentòm sa yo se pa yon siy feblès oswa enkonpetans. Gen tretman efikas ki disponib.

Tretman yo varye, toudepan de tip ak gravite sentòm yo. Tout sentòm yo ka trete avèk sipò epi èd pwofesyonèl ki kalifye.

26

Resous

Gwoup sipò pou Depresyon aprè akouchman (Depression After Delivery - DAD) se yon òganizasyon nasyonal, a bi non likratif. Ou ka kontakte (DAD) pou mande yon pakè pou nouvo manman lè w rele nan 800-944-4773.

Ou ka kontakte Postpartum Support International lè w rele 800-944-4773 oswa www. postpartum.net.

Asiste yon gwoup sipò lokal ki gratis:

Fort Myers Perinatal Support Group: Gwoup la ofri yon kote ki an sekirite pou fi yo ka konekte ak lòt fi. Rele 551-BLUE MOM oswa [email protected]

Gwoup sipò perinatal Cape Coral “Strong Mommas” : Rele 239-224-0622.

Salus Care ofri sèvis sante mantal lokal nan sèt diferan lokal nan sidwès Florid. Rele 239-275-3222 nan Fort Myers; 239-772-1211 nan Cape Coral.

SWF L Counseling ofri konsèy pwofesyonèl ak klas ki fokis sou fason pou elve timoun, twoub imè, depresyon aprè akouchman, relasyon ak ajisteman nan fanmi an. Rele 517-398-3230 oswa http://www.shannonwiseley.com/services.html

Rekòmanse entimite seksyèl

Nou rekòmande pou pa gen rapò seksyèl pazavan obstetrisyen w oswa fanmsaj ou a fin egzamine pou wè ki jan w ap geri lè w al nan premye randevou aprè akouchman w lan. Si w gen relasyon seksyèl anva w geri sa ka lakoz blesi epi/oswa enfeksyon.

Ou pa dwe gen rapò seksyèl pazavan sekresyon vajinal ou a sispann epi kote yo koud ou a fin geri.

Si w gen rapò seksyèl anvan randevou w genyen avèk founisè swen medikal ou a, asire w ou itilize mous kontraseptif, krèm oswa sipozitwa ak kapòt.

Ou ka itilize jèl librifikasyon si sa nesesè.

Si w ta senyen pandan w ap fè sèks oswa aprè w fin fè sèks, sa vle di ou bezwen plis tan pou geri. Pinga w fè sèks pandan kèk jou.

Ou ka tonbe ansent pandan w ap bay tibebe w la tete.

Tabak

Ou pa dwe ekspoze tibebe w la nan lafimen tabak lòt moun ak rezidi ak kanserijèn ki rete sou fimè a. Ekspozisyon tabak te asosye avèk ogmantasyon risk pou Sendwòm Lanmò Sibit Tibebe (Sudden In-fant Death Syndrome, SIDS), enfeksyon zòrèy, pwoblèm poumon,/opresyon, pwoblèm dòmi, kari dantè, twoub aprantisaj ak maladi kadyak.

Si w fimen, SISPANN. Klas pou sispann fimen ki site la yo disponib pou ede w. Rele pou orè klas yo:

•QuitYourWay:877-819-2357

•TobaccoFreeFlorida:877-U-CAN-NOWoswa877-822-6669

•LeeMemorialHospitalAuriculotherapy:1-800-926-6766oswa239-337-4332

•AmericanLungAssociation:239-908-2680

27

Alètman- Kontinye!

Pandan konbyen tan pou bay tete

Selon American Academy of Pediatrics, se sèl lèt tete a tibebe w la bezwen pandan premye 6 mwa lavi li, epi kontinye bay tete amezi w ap entwodui manje solid, epi kontinye bay tete pandan 1 an oswa plis si oumenm ak tibebe w la vle.

Pandan premye 6 mwa nan lavi l, tibebe w la pa bezwen ekstra dlo, anfèt “ekstra dlo” ka danjre. PINGA w bay tibebe w la dlo amwenske founisè swen medikal tibebe w la ba w enstriksyon espesifik pou sa. Pale avèk founisè swen tibebe w la sou ki lè pou kòmanse entwodui lòt likid ak lòt kalite manje.

Tan tibebe a pran pou l manje pral varye anpil. Kite tibebe a etabli vitès li. Li pa nesesè pou siveye òlòj la. Gradyèlman tibebe a pral ralanti avèk pòz li pral fè ki dire lontan, epi finalman l ap lage tete a.

Si w bezwen retire tibebe a nan tete a, foure yon dwèt ou ant tete a ak kwen bouch tibebe a. Fè l sis-pann souse lè w mete dwèt ou ant pati siperyè ak pati enferyè jansiv la, ansuit retire tibebe a nan tete a. Evite rale tibebe a nan pwent tete a san w pa fè l sispann souse dabò.

Ki jan pou m fè konnen si tibebe m nan jwenn ase lèt?

Si tibebe w la tete omwen 8 fwa oswa plis nan yon peryòd 24 èdtan, li vijilan, je l byen klere epi jeneral-man li kontan aprè l fin manje epi li evidan l ap apanouyi, gen anpil chans li pran ase lèt tete. Pwa tibebe w la pran ak kouchèt mouye ak kouchèt sal ka itil pou detèmine si tibebe w la ap manje ase (Gade tablo ki anba a).

Aprè premye pèt pwa li nan premye semèn nan, ki se yon bagay ki nòmal, li ta sipoze pran pwa, byenke se pa nesesèman nan menm ritm chak semèn. Tibebe w la ta sipoze rejwenn pwa li te genyen lè l te fèt la nan apeprè 2 semèn aprè l fin fèt epi pou l pran apeprè 4-7 ons chak semèn. Sèvi ak tablo ki nan paj 29 la pou suiv pwogrè tibebe w la.

Avize pedyat ou a si w remake tibebe w la pèdi plis pase 10 pousan nan pwa li te genyen lè l te fèk fèt la.

Règ jeneral pou premye semèn tibebe w la*

Jou 1 = 1 kouchèt mouye + 1 oswa plis poupou (koulè goudwon nwa)

Jou 2 = 2 kouchèt mouye + 2 oswa plis poupou (koulè mawon/goudwon nwa)

Jou 3 = 3 kouchèt mouye + 3 oswa plis poupou (tire sou vèt)

Jou 4 = 4 kouchèt mouye + 3 oswa plis poupou (tire sou vèt jòn a jòn)

Jou 5 = 5 kouchèt mouye + 3 oswa plis poupou (jòn ak ti grenn ladan l)

Jou 6 = 6 kouchèt mouye + 3 oswa plis poupou (jòn ak ti grenn ladan l)

*Sa a se yon gid jeneral. Chak tibebe diferan. Tanpri pale avèk pedyat tibebe w la si modèl tibebe w la diferan.

6 a 8 kouchèt mouye epi 2 a 12 poupou chak 24 èdtan se nòmal aprè tibebe a gen 1 semèn.

28

Pwovizyon lèt ou

Ou ka pa santi w gen ankenn lèt nan tete w pou tibebe a manje nan premye jou yo.

Ou gen lèt! Nitrisyon konsantre tibebe w la resevwa nan tete a pandan premye jou aprè l fin fèt yo se kolostwòm, oswa “premye lèt” oswa “lò an likid.” Li epè epi li gen koulè jòn. Byenke li pa anpil, yon gout jiska yon ti kiyè, li enpòtan akoz benefis li gen pou konbat enfeksyon, li se yon laksatif, prevansyon mala-di ak devlopman sèvo a.

Se bezwen tibebe a ki detèmine pwovizyon lèt la. Plis tibebe w la manje pa-a-po, se plis lèt w ap pwodui.

Kèk siy ki endike alètman an ap mache byen:

•Yontibebekivijilan,jelbyenklerekigrangoupoulmanjeepikisatisfèlèlfinmanje.

•Tibebewlamanje8fwaoswaplischak24èdtan.

•Tibebewlafèpoupoukoulèjòn3fwachak24èdtansou4èmjoulifètepilimouye4kouchèt oswa plis.

•Oukatandetibebewlakapprangòjeepikapvalemanjea.

•Yonfwatibebewlaprantetea,pwenttetewpafèwmallètibebeasousel.

•Tibebewlaapresevwalèttetesèlman.

Tyeke avèk pedyat ou a oswa konseye laktasyon an si:

•Tibebeafèmwenspase4poupouchak24èdtansou4èmjoulifèt.

•Tibebeatoujouapfèpoupoukoulègoudwonnwasou4èmjoulifèt.

•Tibebeapateteomwen8fwananyonperyòd24èdtan.

•Pwenttetewfèwmalpandantouttantibebeaapmanje,menmaprètibebeafinprantetea.

•Oupakatandetibebewlakapprangòjeoswakapvale,oswatibebewlapasanblelisatisfè aprè l fin tete.

•Siwgenyennenpòtenkyetidnanzafèbaytete.

29

Dat ak lè tibebe a te fèt: ____________________________________________________________

Pwa tibebe a lè l te fèt:_______________________________________________________________

Pwa tibebe a lè l te egzeyate: _________________________________________________________

10% pèt pwa ta va: ___________(Sèvi ak tablo ki anba a pou detèmine sa)

Pwa tibebe a nan premye vizit li kay doktè: ______________________________________________

Pwa tibebe a nan dezyèm vizit kay doktè: _______________________________________________

Fason pou detèmine 10% pèt pwa

4 lb 8 oz (2.04 kg) 4 lb 1 oz (1.84 kg) 7 lb 10 oz (3.46 kg) 6 lb 14 oz (3.11 kg)





5 lb 2 oz (2.32 kg 4 lb 10 oz (2.09 kg) 8 lb 4 oz (3.74 kg) 7 lb 7 oz (3.37 kg)



















7 lb 8 oz (3.40 kg) 6 lb 12 oz (3.06 kg)

30

Alètman nan nuitAlètman nan nuit enpòtan pou mentni pwovizyon lèt ou epi pou evite pou tete w fè w mal, pou l vin plen nan maten. Lè w kenbe bèso tibebe w la toupre w sa pral minimize kantite tan ou pase san w pa dòmi. Tibebe w la bezwen pwòp kabann li pou l dòmi. Yo rekòmande pou pa dòmi avèk tibebe w la nan kabann ou.

Kwasans sibitOu ka wè gen kèk jou tibebe w la vle tete plis pase nòmal oswa li vle manje “yon fason ki gwoupe.” Sa se yon bagay ki nòmal epi rezon ki pi komen ki fè yo konn fè sa se paske tibebe w la ap sibi yon kwasans sibit. Jeneralman sa pral dire yon jou jiskaske pwovizyon lèt ou a ogmante. Li pa nesesè pou bay lòt manje pandan yon kwasans sibit.

Lèt k ap kouleLèt k ap koule sot nan tete w ka yon nuizans, men souvan sa konn disparèt aprè premye semèn yo. Gen kèk manman ki koule anpil epi gen lòt ki pa koule ditou. Lèt k ap koule rive pi fasil lè tete w yo vin twò plen, epi se yon siyal ki montre li lè pou bay tibebe w la tete. Ti kousen ou mete pa anndan soutyen w ka absòbe lèt la epi ou ta dwe chanje l souvan. Si lèt kòmanse koule sot nan tete, ti presyon ou fè sou pwent tete w souvan konn fè l sispann koule. Pliye bra w devan lestomak ou epi peze sou li.

Wòl papa/patnè aPèmèt patnè w la gen yon patisipasyon aktif lè w kite l pran swen epi karese tibebe a.

Ankouraje patnè w la pou l ansanm avèk ou, epi pale konsènan tibebe a pandan w ap bay tibebe a tete. Mande patnè w pou l chanje, benyen, pote tibebe a, mache avèk li epi karese l. Papa/patnè yo dwe konnen enpòtans sa genyen lè w bay tete epi ki bagay ou fè pou rive bay tibebe a tete. Fè yo li tiliv sa a ansanm ak lòt resous nan zafè alètman. Sipò ak ankourajman yo se bagay ki enpòtan pou reyisi bay tibebe w la tete avèk siksè.

Estoke lèt tete aLi nòmal pou lèt ki ponpe varye nan koulè, konsistans ak odè toudepan de rejim alimantè w. Lèt ki es-toke separe an kouch. Krèm nan pral monte pa anlè. Dousman remye bibwon lèt ou fin chofe a pou ka melanje kouch yo. Pinga w souke bibwon lèt la.

Suiv “Règ 4” la kòm yon gid sou konbyen tan pou estoke lèt tete ou te estoke:Tanperati nan pyès la = 4 èdtanRefrijeratè = 4 jouPou plis enfòmasyon, gade tablo ki anba a.

Direktiv pou estoke lèt tete pou tibebe ki fèt ansante*Tanperati nan

pyès la (60-85° F)

Pi fre avèk 3 pakè konjele

(59o F)

Refrijeratè (32-40o F)

Konjelatè kon-vansyonèl (0o F)

Sijelatè (-4o F)

Lèt ou fèk tire nan tete w

4 èdtan miyò (6-8 èdtan nan kondi-

syon ki pwòp anpil)

24 èdtan 4 jou miyò (5-8 jou nan kondisyon ki pwòp anpil)

6 mwa miyò (12 mwa akseptab)

1 an

Lèt tete ki de-jele(ki te konjele opreyalab)

Pinga w estoke

Pinga w estoke 24 èdtan Pinga w janm rekonjele lèt ki

fin dejele

Pinga w janm rekonjele lèt ki

fin dejele

*Sa a se senpleman yon gid ki sot nan American Academy of Breastfeeding Medicine. Lèt tete se yon bagay ki presye anpil kidonk pinga w voye l jete san w pa pale avèk yon konseye laktasyon sou sa.

31

Ou ka kontinye ajoute ti kantite lèt tete ki rafredi nan menm resipyan ki nan frijidè a pandan jounen an. Pinga w ajoute lèt ki cho nan lèt ki deja frèt.

Estoke lèt ou nan resipyan an glas oswa an plastik, oswa nan sachè pou estoke lèt ki fèt espesyalman pou lèt tete.

Mete ti sachè ki pi piti anndan yon sachè pou estoke manje ki pi gwo pou evite pou l pa pete pa aksidan.

Konjele lèt nan pòsyon ki ant 2 a 5 ons. Kantite ki pi piti yo pral dejele pi rapidman. Ou pral gaspiye mwens lèt nan fason sa a epi ou pral evite bay tibebe a twòp lèt pase sa l bezwen. Likid yo ogmante an volim lè yo konjele. Asire w ou gen ekstra espas pa anlè resipyan an konsa bibwon an oswa sachè a pap pete.

Fèmen resipyan yo byen fèmen. Ekri dat la sou yon moso tep sou sachè a oswa sou bibwon an. Itilize lèt ki pi ansyen an dabò.

Si w pa konte itilize lèt la nan yon espas detwa jou, konjele l toutsuit nan pati ki pi frèt nan frizè w la. Pinga w mete bibwon an oswa sachè a apiye kont mi frizè a.

Dekonjelasyon

Dejele lèt la nan frijidè a, oswa kenbe bibwon an anba dlo tyèd pou l ka dejele rapidman. Epitou ou kapab mete resipyan an ki fèmen nan yon bòl dlo tyèd pou ka fè l vin gen tanperati kò w.

Lèt ki dejele pa gen ankenn danje pou l rete nan frijidè a pandan 24 èdtan. Pinga w remete l nan frizè a.

PREKOSYON: Pinga w janm mete lèt tete nan fou a mikwo-ond (microwave). Lè w mete lèt la nan micro-wave, sa ka lakoz bouch tibebe a boule akoz pwen cho ki vin devlope nan lèt la pandan l nan microwave la. Lè w mete lèt la nan microwave tou sa ka chanje konpozisyon lèt tete a. Microwave detwi konpozan ki vivan nan lèt la.

Sipò pou alètmanGenyen anpil resous nan kominote nou an pou ba w sipò. Gade paj 36-38 pou yon lis konplè resous yo ak gwoup sipò ak klib pou alètman. Nou ankouraje w pou kontakte yon konseye laktasyon si w gen nenpòt kesyon oswa enkyetid (HealthPark Medical Center 239-343-5186 oswa Cape Coral Hospital 239- 424-2246 oswa biwo lokal WIC - Konte Lee 239-332-9615, konte Collier se 239-252- 5316 oswa konte Hendry/Glades 863-674-4078).

Klib alètman nan Lee Health enkli:

Cape Coral Hospital lè lendi a 10 a.m. - Family Birth Place, sal datant nan 2èm etaj la Lè vandredi a 2 p.m. (Espayòl) - Family Birth Place, sal datant nan 2èm etaj la Pou plis enfòmasyon rele 239-424-2246.

Gulf Coast Medical Center lè madi a 10 a.m. - Women’s Care Birthday Suites, nan premye etaj la nan rantre a Pou plis enfòmasyon rele 239-343-0744

HealthPark Medical Center lè mèkredi a 10 a.m. – lokal yo varye- rele biwo a (239-343-5186) oswa vini nan biwo Edikasyon ak laktasyon fanmi an ki nan 4èm etaj la, Sal 450

Lè w ap retounen travayOu ka kontinye bay tibebe w la tete si w retounen travay.

Li itil pou kolekte epi estoke yon kantite lèt tete anvan w kite tibebe w la pou lapremyè fwa. Konsa tibebe w la pral gen yon kantite lèt ki adekwa pou l manje pandan w nan travay la. Ou ka itilize yon ponp pou tete oswa ekstrè lèt la avèk men w. Pou ogmante pwovizyon lèt tete w, ou ka fè nenpòt nan bagay ki pral site la yo:

Si tibebe w la pran yon sèl tete lè l ap manje, eseye ponpe oswa ekstrè lèt nan lòt tete a avèk men w.

Eseye ponpe aprè premye fwa li fin pran tete nan maten. Pwovizyon lèt ou jeneralman piplis nan maten.

32

Eseye ponpe anpil yon fwa pa jou. Ponpe pandan 10 minit, pran yon poz pandan 10 minit, epi fè menm bagay la pandan inèdtan.

Pou plis enfòmasyon lè w ap retounen travay – kellymom.com oswa kontakte konseye laktasyon w lan (HealthPark Medical Center 239- 343-5186 oswa Cape Coral Hospital 239- 424-2246 oswa biwo lokal WIC - Konte Lee 239-332-9615, konte Collier se 239-252- 5316 oswa konte Hendry/Glades 863-674-4078).

Pozisyone tibebe w la pou l dòmi – “Dòmi an sekirite” (otrefwa yo te konn rele l “Dòmi sou do”)

Pozisyon ki plis an sekirite pou mete tibebe w la dòmi se sou do l, pa sou vant li. Tibebe ki kouche sou do yo genyen meyè pwoteksyon kont sendwòm lanmò sibit tibebe (sudden infant death syndrome - SIDS). Pou plis enfòmasyon sou sijè enpòtan sa a, gade paj 15.

Ki sa pou fè lè tibebe w la ap kriye - Pinga w janm souke yon tibebe! Jamè!

Lè tibebe w la kriye se youn nan fason ki pi enpòtan li kominike avèk ou. Tout tibebe kriye souvan. Amezi oumenm ak tibebe w la aprann konnen youn lòt, ou pral kòmanse rekonèt diferan kri tibebe w la epi ki sa yo vle di. Tyeke pou kèk rezon posib ki fè tibebe a ap kriye ak mezi rekonfò yo sijere a epi sonje – Pinga janm souke… Pran yon repo!

Lè yo souke yon tibebe oswa yon timoun, sèvo yo rebondi kont kràn yo. Sa ka lakoz mètrisi, enfla-masyon, presyon ak sèyman nan sèvo a. Sa ka fasilman lakoz lezyon serebral ki pèmanan oswa menm lanmò.

Sa ki site anba a se kèk rezon ki ka lakoz tibebe w la ap kriye:

Kouchèt ki sal - Netwaye tibebe w la epi chanje kouchèt li.

Grangou - Bay tibebe w la manje.

Li santi l poukont li – Pran tibebe w la epi karese l.

Li pantan oswa li pè – Kalme l oswa ba l asirans lè w kenbe l, ou pale avèk li oswa ou chante pou tibe-be w la.

Twòp estimilasyon akoz twòp aktivite oswa bri – Vlope tibebe w la nan yon dra epi mete l nan bèso a. Redui limyè ak bri nan chanm nan.

Li annuiye – Eseye amize tibebe w la lè w jwe jwèt oswa pou pale avèk li, ou chante pou li oswa ou mache avèk tibebe w la.

Li fatige – Dodine, vlope oswa senpleman kenbe tibebe w la ka ede l vin rilaks epi dòmi pran l. Kèk tibebe genyen yon “peryòd degoutan” ki rive yo regilyèman chak jou. Eseye fè yon ti mache avèk tibebe a oswa fè yon ti pwomnad nan machin avèk li. Itilize yon balanswa pou tibebe. Limen aspiratè a oswa machin alave a, ki fè yon bri ki konn kalme kèk tibebe dèfwa.

Li pa santi l alèz – Yo pa rekòmande pou kite tibebe w la kriye nètale pandan yon peryòd tan pwolon-je. Si tibebe w la kontinye kriye epi ou pa wè pou ki rezon l ap plede kriye, rele founisè swen medikal tibebe w la. Ou pap gate tibebe w la si w kenbe l twò souvan.

Kolik – Gen kèk tibebe ki kriye plis pase lòt. Si tibebe w la kriye fò pandan yon bon bout tan, souvan lèswa oswa nan menm lè a chak jou, li ka gen kolik. Yo pa konnen ki sa ki lakoz kolik. Si w ba l ti manje souvan, ou fè l rann gaz plis, si w mache avèk li oswa ou dodine l, sa ka ede l. Pa gen ankenn medika-man ki montre li ka ede pwoblèm sa a. Kolik konn disparèt souvan lè tibebe a gen apeprè 3 mwa.

Si anyen pa mache, epi ou santi w strese oswa ou santi w anvi pèdi kontwòl, mete tibebe w la tou dous-man nan bèso l, fèmen pòt la epi pran yon ti repo. Rele yon zanmi oswa yon fanmi pou ede w.

Blesi akoz tibebe yo souke ka rive nan sèlman 5 segonn.

33

Chèz machin/vwayaje an sekirite avèk tibebe w la

Aksidan machin se kòz No. 1 lanmò pou timoun ki evitab. Pou plis enfòmasyon konsènan sijè enpòtan sa a, gade paj 15.

Sekirite nan kay la

Ede kenbe timoun ou yo an sekirite lè w konplete lis verifikasyon pou sekirite nan kay la ki nan paj 40.

Reyanimasyon kadyopilmonè (CPR) pou tibebe ak timoun

Oumenm ak moun k ap pran swen tibebe a ta dwe vin familye avèk teknik reyanimasyon kadyopilmonè (Cardiopulmonary Resuscitation, CPR) lè w pran yon klas CPR ki apwouve. Pou plis enfòmasyon ale nan sitwèb: Lee Health (LeeHealth.org/birthed) oswa American Heart Association (www.heart.org) oswa American Red Cross (www.redcross.org). CPR sove lavi!

Masaj pou tibebe a

Masaj pou tibebe ki fèk fèt se yon bèl fason pou oumenm ak patnè w la kòmanse kreye lyen avèk tibebe w la. Lis ki site la a genyen anpil nan benefis sa yo, men se pa tout:

Benefis pou tibebe a

Lyen yo vin ogmante

Plis santiman sekirite

Kapasite pou adapte/kalme ki amelyore

Modèl somèy ki amelyore

Kapasite aprantisaj ak

devlopman langaj ki amelyore

Nouri epi ramoli po a

Amelyorasyon devlopman ak fonksyon sistèm tibebe a ki konpoze epi kontwole kò a, tank-ou sistèm miskilè, sistèm nève, sistèm dijestif, eksetera.

Li ka bay soulajman pou: doulè kwasans, tansyon miskilè, malèz dantisyon, eksè rim/konjesyon, gaz, kolik, konstipasyon, kranp abdominal, ipèsansiblite ak ipèaktivite.

Nou rekòmande klas masaj pou tibebe epi klas sa yo disponib nan pifò zòn yo. Genyen klas ki pratik ki bay enstriksyon ak demonstrasyon sou diferan masaj pou tibebe, ikonpri kèk ti mouvman ki espesifik pou dantisyon, grip, konjesyon sinis, kolik ak konstipasyon. Si pa gen yon klas ki disponib nan zòn ou an, genyen sit sou entènèt ak piblikasyon ki enprime ki disponib.

Pou asistans pou jwenn klas ak enstriktè ki disponib, ou ka kontakte International Association of Infant Massage/Infant Massage USA nan www.infantmassageusa.org.

Benefis pou paran yo

Plis konsyans ak konpreyansyon endividyalite tibe-be w la

Diminisyon nan òmòn strès

Ogmantasyon nan òmòn anti-strès

Plis rilaksasyon

Amelyorasyon somèy

Atachman ki pi solid

Ofri yon woutin tan kalite avèk tibebe a

Diminisyon depresyon aprè akouchman (pou man-man an)

Ogmantasyon laktasyon (pou manman an)

34

Lè w ap pran tanperati tibebe w la nan zèsèl li (anba zèsèl li)

Itilize yon tèmomèt dijital.

Asire w anba zèsèl la sèch epi tibebe w la pa gen rad ant bra l ak lestomak li.

Mete pwent tèmomèt la byen wo anba zèsèl la.

Kenbe bra tibebe a toupre kò l. Lè tèmomèt la bipe, retire l epi li tanperati a. Rele founisè swen medikal tibebe w la si tanperati l pi wo pase 100˚ F degre (oswa mwens pase 97˚ F degre).

Pran swen ti pijon tibebe w la

Si w pa t sikonsi tibebe w la, senpleman lave ti pijon an avèk savon ak dlo lè w ap benyen l. Ou pa bezw-en fè ankenn lòt bagay aprè sa. Pinga w eseye rale prepis la pa dèyè. Prepis la pap pare pou rale l pa dèyè pazavan tigason w lan gen 3 zan oswa plis. Pou jwenn enfòmasyon sou fason pou pran swen sikon-sizyon an nan premye 24 èdtan yo, gade paj 17.

Sikonsizyon ki kouvri ak twal gaz

Lave men w anvan epi aprè w fin chanje kouchèt pou ka redui risk pou enfeksyon.

Yon kwout blan oswa yon jan jòn ka fòme sou tèt ti pijon an. Se fason nòmal pou l geri. Pinga w eseye retire l.

Mete bon jan vazlin sou twal gaz la chak fwa w chanje kouchèt li jiskaske l geri nan 7-10 jou konsa. Ou ka itilize Bacitracin oswa pomad A&D si pedyat ou a te preskri w sa.

Rele pedyat ou a si w remake nenpòt siy enfeksyon tankou pi, movèzodè, oswa li vin pi wouj epi/oswa li vin pi anfle.

Sikonsizyon avèk yon dispozitif Plasti-bell

Lave men w anvan epi aprè w fin chanje kouchèt li pou redui risk enfeksyon.

Pa gen ankenn pansman oswa tretman espesyal ki nesesè.

Ou ka benyen epi mete kouchèt sou tibebe w la nòmalman.

Bag plastik ki mare nan ti pijon an pral tonbe ant 5 a 8 jou aprè pwosedi a.

Rele pedyat ou a si bag plastik la pa tonbe sou 8 jou.

Lè pou rele founisè swen medikal ou a

Eklanmsi si yon pwoblèm nan gwosès ki gen rapò ak tansyon ki wo. Sa ka rive sanzatann nan kèk fi pan-dan yo ansent epi jiska sis semèn aprè akouchman an. Fi ki fè eklanmsi gen plis risk pou fè stwok, kriz, domaj nan ògàn yo epi menm lanmò. MEN KÈK SIY OU TA DWE RAPÒTE IMEDYATMAN BAY FOUNISÈ SWEN W LAN:

•Nouvomaltètoswamaltètkivinpigrav

•Nouvochanjmannanvizyontankouvizyontwouboswatachdevanzyewoswachanjmansayovinpigrav

•Figiwoswavantousoudènmanvinanfleoswajanmouakpyewbyenanfleepioupajwennsoula-jman menm aprè w fin repoze oswa ou leve pye w anlè

35

•Kantitepipipoujounenanredui(espesyalmansiwpafèpipipandanplizyèèdtanoswasèlmanyounou de fwa pa jou)

•Nouvodoulènanvantoswadoulènanvantkivinpigrav

•Nouvosentòmkèplenakvomismanoswasentòmyovinpigrav

•Ousanti,“genyonbagaykipanòmal”

Ou ta dwe rele founisè w la si w genyen nenpòt nan bagay ki pral site la yo:

•Frisongravoswalafyèvkipiwopase100.0˚

•Oupipisouvanepi/oswapipiabrilew

•Ousenyenanpil,lifòoswalipwolonje

•Endispozisyon

•Tetewanfle,yowoujoswayosansib

•Oupakafèpoupou

•Iterin/abdomènousansibanpil

•Sezaryèn:Relesiwremakekoteyotekoupewlawouj,livinpisansib,lifèwmalanpiloswapiapsotiladan l

Lè pou rele founisè swen medikal tibebe w la

•Lafyèvkipiwopase100˚(oswamwenspase97˚)lèwprantanperatitibebeaanbazèsèlli

•Siwremakezyel,kòdlonbriklioswasikonsizyonanwouj,lifèpi,lianfleoswalibaymovèzodè

•Chanjmannankonpòtmannòmaltibebewla

•Lapkriyenètalepouankennrezonkiaparan

•Lipaaktifjanlkonnyenòmalman

•Lirefizemanjepandanplispasederepa

•Lapvomiavèkfòs

•Ligendyare

•Limouyemwenspasesiskouchètnanyonperyòd24èdtanaprètibebewlagen1semèndepilfèt

•Koulèpoavinpijòn-Gadeseksyon“Lajonnisnantibebe”nanpaj14

•Siwsanti“genyonbagaykipanòmal”

•Nenpòtenkyetidavèkalètman

•Siwgennenpòtkesyonoswaenkyetid

36

RESOUSAsosyasyon ak sitwèbAsosyasyon/Sijè sou sit la PikAcademy of Breastfeeding Medicine Alètman(http://www.bfmed.org/)

American Academy of Pediatrics Sante tibebe ak timoun (www.aap.org, www.healthychildren.org) American College of Nurse-Midwives Enfòmasyon jeneral sou gwosès(http://www.midwife.org)

American Heart Association Klas CPR ak premye swen(www.heart.org)

American Red Cross Klas CPR ak premye swen(www.redcross.org)

Association of Desizyon sou kontraseptif Reproductive Health Professionals (www.arhp.org)

Baby Friendly Hospital USA Inisyativ UNICEF/World Health Organization(http://www.babyfriendlyusa.org/) Baby Friendly Hospital ak Dis etap pou bay tete avèk siksè

Black Mothers’ Breastfeeding Sipò alètman pou fi nwa Association (BMBFA) (http://blackmothersbreastfeeding.org/)

Breastfeeding USA Southwest Florida Chapter Alètman; jwenn sipò lokal(https://breastfeedingusa.org/) ([email protected])

Bridging the Gap Foundation Enfòmasyon sou plizyè metòd kontraseptif (www.managingcontraception.com)

Childbirth Connection Enfòmasyon jeneral sou gwosès (http://www.childbirthconnection.org)

Center for Disease Control Tès depistaj pou tibebe ki fèk fèt and Prevention, Infant Screenings (http://www.cdc.gov/ncbddd/ newbornscreening/ index.html)

Florida Health/WIC Enfòmasyon sou alètman ann anglè, espayòl (http://www.floridahealth.gov/programs-and- ak kreyòl services/wic/breastfeeding/index.html)

Global Health Media Videyo sou alètman (http://globalhealthmedia.org/videos/breastfeeding/)

Governors Highway Safety Association Sekirite pou chèz machin pou tibebe (www.ghsa.org/html/stateinfo/laws/ ak lwa sou sekirite childsafety_laws.html)

Healthy Start Program – Healthy Florida Sante tibebe, timoun ak adolesan- alètman,(http://www.floridahealth.gov/programs-and- ak nesans, Children’s Medical Services, services/childrens-health/) Start, Florida Kids care, ak lòt bagay ankò!

Hispanic Health Council Alètman, sante jeneral ak byennèt sosyal pou(http://www.hispanichealth.com/hhc/) kominote latino yo ak lòt kominote ki divès yo

37

Asosyasyon/Sijè sou sit la PikIBCLC Registry Pou jwenn yon konseye laktasyon (http://iblce.org/resources/iblce-registry/) ki akredite (ekspè nan alètman) International Association of Masaj pou tibebe Infant Massage/Infant Massage USA (www.infantmassageusa.org)

Kellymom Parenting Breastfeeding Alètman ak fason pou elve timoun (http://kellymom.com/)

Lactation Education Resources Enfòmasyon konsènan alètman (http://www.lactationtraining.com/)

LaLeche League International Alètman (www.lalecheleague.org)

LaLeche League USA Alètman (http://www.lllusa.org/)

March of Dimes Enfòmasyon jeneral sou gwosès ak sou fason pou elve (http://www.marchofdimes.org/) timoun

National Association of Pediatric Immunizations Vaksen ka evite: maladi ak sekirite nan zafè vaksen(www.immunize.org) National Child Passenger Certification Pou jwenn yon teknisyen ki sètifye nan chèz(http://cert.safekids.org/) machin pou tibebe (“enstalatè chèz machin”)

National Highway Traffic Safety Administration Sekirite nan zafè chèz machin pou tibebe (www.nhtsa.dot.gov)

Mocha Manual-Motherhood in Color Gwosès, alètman ak fason pou fi nwa elve timoun(http://mochamanual.com/)

Mothers’ Milk Bank of Florida Don lèt tete(http://www.milkbankofflorida.org/mothers/)

Office of Women’s Health, Department of Sante fi - tete, kansè, alètman, fòm fizik,Health & Human Services nitrisyon, menopoz, sante mantal, (http://www.womenshealth.gov/) gwosès ak vyolans kont fi.

PostPartum Depression, Postpartum Postpartum depressionSupport International (http://www.postpartum.net)

Preeclampsia Foundation Eklanmsi ak twoub ipètansyon nan gwosès(http://www.preeclampsia.org/)

Postpartum Support International Depresyon aprè akouchman(www.postpartum.net)

Reaching Our Sisters Everywhere (ROSE) Sipò alètman pou fi nwa(http://www.breastfeedingrose.org/)

Stanford Medicine- Newborn Nursery Enfòmasyon ak videyo sou alètman(http://med.stanford.edu/newborns/professional- education/breastfeeding.html)

SWFL Counseling, LLC Konsèy ak sèvis sante mantal(http://www.shannonwiseley.com/)

38

Resous siplemantè pou alètman

Lactation Office at Cape Coral Hospital ............................................................................................... 239- 424-2246

Lactation Office at HealthPark Medical Center....................................................................................239- 343-5186

National Breastfeeding Helpline ............................................................................................................. 800-994-9662

Breastfeeding Support:

Lee Health ..................................................................................................................................................... 239-343-5186

LaLeche League ...........................................................................................................................................239-471-6899

WIC Office - Konte Lee ............................................................................................................................. 239-332-9615

WIC Office- Konte Hendry/Glades ......................................................................................................863-674-4078

WIC Office - Konte Collier ...................................................................................................................... 239-252-5316

Resous siplemantè nan kominote a

Child Advocacy ...................................................................................................................................................239-343-6199

Florida Women, Infants & Children (WIC) ........................................................................................... 239-344-2000

Healthy Start .................................................................................................................................................... 239-425-6920

Lee Health - Home Health .............................................................................................................................239-225-7700

Lee Physician Group Physician Referral ...................................................................................................... 239-481-4111

Perinatal Support Group (Fort Myers) ................................................................................................. .551-BLUE-MOM

Postpartum Support International ............................................................................................................800-944-4773

Salas Care - Mental Health Services, Fort Myers ............................................................................ 239-275-3222

Salas Care - Mental Health Services, Cape Coral ..................................................................................... 239-772-1211

“Strong Mammas” Perinatal Support Group (Cape Coral) ...............................................................239-224-0622

SWLF Counseling .............................................................................................................................................. 517-398-3230

Resous pou asistans pou abi/kriz

Abuse Hot-Line ..................................................................................................................................................800-962-2873

ACT Abuse Agency .......................................................................................................................................... 239-939-3112

Children’s Home Society ................................................................................................................................239-334-0222

Domestic Violence Unit (Vyolans familyal)............................................................................................ 239-533-2884

Liy kriz twomatis akoz kadejak (Rape Trauma Crisis Line ACT/Phoenix) .................................... 239-939-3112

Liy asistans pou kriz pèsonèl (Personal Crisis Service HotLine) .................................................... 239-275-4242

Metòd kontraseptif / planing familyal Lee County Health Department ..................................... 239-332-9501

oswa klinik ....................................................................................................................................................... 239-334-9555

Planned Parenthood ..................................................................................................................................... 239-481-9999

Sèvis ak sipò finansye

American Red Cross (asistans pou katastwòf) ..................................................................................... 239-278-3401

Department of Children and Families .......................................................................................................239-332-2822

39

Sèvis Imen Konte Lee ak Sèvis Veteran ................................................................................................. 239-533-7930

Liy asistans pou Medicaid ............................................................................................................................ 239-338-2620

Administrasyon Sekirite Sosyal .................................................................................................................... 800-772-1213

Liy asistans United Way ........................................................................................................................................................211

Sèvis legal

Florida Rural Legal Services ....................................................................................................................... 239-334-4554

Legal Aid Society .............................................................................................................................................. 239-334-6118

Transpò

Lee Tran ................................................................................................................................................................239-275-8726

Medicaid Transportation Vendor based on HMO provider:

CMS (Logisticare) ......................................................................................................................................... 866-250-7455

Healthy Kids (United Healthcare Community Plan) .........................................................................888-216-0015

Medicaid (MTM, Inc.) ................................................................................................................................... 844-239-5974

Molina (Logisticare) .................................................................................................................................... 866-528-0454

Prestige (TMS) .................................................................................................................................................855-381-3778

Staywell (MTM, Inc.) .................................................................................................................................... 866-591-4066

Sunshine (Logisticare)................................................................................................................................877-659-8420

Lòt sèvis

Ak nesans .............................................................................................................................................................239-332-9572

Adopsyon Eta Florid – Nan Florid ........................................................................................................... 800-962-3678

Adopsyon Eta Florid – Lòt eta ................................................................................................................... 904-353-0679

Fort Myers Housing Authority ....................................................................................................................239-344-3220

Lee County Housing Authority .................................................................................................................. 239-997-6688

Pwogram Shots For Tots

Bonjan vaksinasyon se yon bagay ki enpòtan anpil pou pwoteje pitit ou a kont yon pakèt maladi. Depat-man Lasante nan konte Lee a ofri vaksinasyon gratis pou tibebe ak timoun depi lè yo fèk fèt pou rive jiska 18 an. Ou pa bezwen mete randevou.

Central Fort MyersLee County Health Department (239) 332-95013920 Michigan AvenueLendi a jedi, 8 a.m.– 2:30 p.m., Vandredi, 1– 2:30 p.m.

Remèsiman

Lee Health ta renmen remèsye lopital sa yo ki te pataje kèk enfòmasyon pou edikasyon pasyan ansanm avèk nou:

Baptist Memorial Hospital for WomenEmosyon aprè akouchman: Ajisteman aprè akouchman

Sharp Mary Birch Hospital for WomenNouvo kòmansman: Yon gid resous pou nouvo paran yo

40

TWALÈT

Sekirite nan zafè dlo

❏ Bay jèn timoun yo tout atansyon w lè yo nan dlo oswa ozanviwon dlo.

❏ Tyeke tanperati dlo a avèk ponyèt ou anvan w benyen tibebe w la. Sekirite nan zafè medikaman

❏ Kenbe tout medikaman ak vitamin kote timoun yo paka rive pran oswa wè, menm medika-man ou pran chak jou.

❏ Ekri enstriksyon ki klè pou tout lòt moun k ap pran swen timoun yo sou ki medikaman pou bay timoun yo, ki lè ak ki valè pou ba yo.

CHANM AKOUCHE

Sekirite nan zafè dòmi

❏ Asire w tibebe yo dòmi sou do yo epi nan pwòp bèso pa yo. Pataje yon chanm se yon pi bon opsyon olye pou mete tibebe w la dòmi nan menm kabann avèk ou.

❏ Chwazi yon matla ki fèm ak yon fouwo pou matla bèso pou tibebe w la. Pa mete jwèt oswa dra ak akseswa ki mou nan bèso a.

ESKALYE + FENÈT

Evite chit

❏ Itilize baryè sekirite ki apwouve pa anlè ak pa anba eskalye, epi atache yo nan mi an, si sa posib.

❏ Enstale gad nan fenèt yo kòmsadwa pou evite yo tonbe nan fenèt yo.

Lis verifikasyon sou sekirite nan kay la

Kenbe timoun yo an sekirite, chanm pa chanm

41

KIZIN

Sekirite nan zafè dife ak monoksid kabòn

❏ Asire w genyen yon alam ensandi ki fonksyone ak yon alam pou monoksid kabòn nan chak etaj lakay ou. Teste batri yo chak mwa.

❏ Kreye epi pratike yon plan pou chape ansanm ak fanmi w ankake gen dife. Se pou konnen 2 fason pou soti nan chak chanm ankake ta gen yon dife.

Evite boule

❏ Kuit sou fwaye ki pa dèyè yo sou fou a epi kenbe manch chodyè yo pa dèyè. Pa mete manje ak likid ki cho nan pwent kontwa ak tab yo.

❏ Pinga w kenbe yon timoun pandan w ap kuit manje sou fou a. Li miyò pou mete pitit ou a nan yon chèz ki wo kote w ka toujou siveye yo.

Prevansyon pwazon

❏ Estoke pwodui pou netwayaj ak pwodui chimik nan resipyan orijinal yo kote timoun yo paka rive pran oswa wè.

❏ Sere nimewo gratis pou èd nan ka anpwazonnman ankake ta gen yon kadijans: 1-800-222-1222.

SALON

Evite pou televizyon ak mèb yo pa kapote

❏ Enstale televizyon plat yo nan mi an epi mete televizyon ki gen stil bwat yo sou yon mèb ki ba epi ki stab.

❏ Itilize sipò, ranfò oswa kouwa pou mi pou sekirize founiti ki pa stab oswa ki lou.

Sekirite nan zafè jwèt

❏ Lè w ap chwazi yon jwèt, li enstriksyon yo ak etikèt avètisman yo. Asire w jwèt la apwopriye pou laj ak devlopman pitit ou a.

❏ Anrejistre pou rapèl pwodui yo nan http://www.safekids.org/product-recalls.

Evite sifokasyon ak etrangleman

❏ Kenbe objè ki piti kote timoun yo paka rive pran oswa wè. Chèche epi retire tout ti objè ki nan nivo je pitit ou a.

❏ Kenbe kòd ak fil kote pitit ou a paka rive pran, ikonpri kòd ki tache nan volè ki nan fenèt yo.

6500.01Cr 2-17

POUKONT YO

Sou DO yo Nan yon BÈSO

Safe Sleep Campaign se yon patenaryaFlorida Department of Children and Families

Florida Department of HealthHealthy Mothers Healthy Babies Coalition of Broward

Ft. Lauderdale Fire-RescueManatee County Sheriff’s Office

Tibebe yo dòmi an plis sekirite

MyFLFamilies.com/SafeSleep

oumenm ak tibebe w la - lee health · tete, prepare yon gwo vè dlo konsa ou ka satisfè swaf ou...

Documents