OtizminFarkındayızÇözümdeBir Aradayız

OTİZME-BÜLTENÖZEL SAYI

I

GenelMüdürlüğümüz, engellilerinayrımcılığauğramadan insanhaklarındanyararlanaraktoplumsalhayatıntümalanlarınakatılımıhedefiyleçalışmalaryapmaktadır.

Engelgruplarınınfarklılaşanihtiyaçlarınayönelikçalışmalarınyapılmasınınönemininfarkın-dayız.Bunedenle;otizmlibireylereyönelikolarakhazırlananilkEylemPlanınıyürürlüğekoyduk.

“OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanı(2016-2019)”Bakanlı-ğımızkoordinasyonundaveilgilikurumlarsorumluluğundayürütülmektedir.

BualandaüzerimizedüşengörevinönemininbilinciylesonyıllardabaştaBakanlığımızolmaküzere,EylemPlanınınyolgöstericiliğindeotizmlibireylerveailelerineyönelikerkentanılama,sağlıkhizmetlerineerişim,özeleğitim,toplumsalyaşamakatılım,bakım,ailebilgilendirmevefarkındalıkalanlarındadiğer ilgilikurumlarlabirlikteöncüçalışmalaryapmaktayızvebualandakiçalışmalarıkoordineetmekteyiz.

Otizmlibireyesahipailelerinkendilerinevakitayırabilmesiveaynızamandaotizmlibireyle-rinbağımsızyaşambecerisinedesteksağlamaküzeregündüzlühizmetmerkezleriniartırmaanlayı-şınıhayatageçirdik.

Otizmlibireylerveailelerininyaşamkaliteleriniartırmakvetoplumsalyaşamınheralanındayeralabilmelerinisağlamakiçinçalışmalarımızsürecektir.

ÖNSÖZ

Uzm. Dr. Orhan KOÇ

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü

II

İÇİNDEKİLEROtizmNedir?.......................................................................................................................................... 1BebeğinizdeOtizmSpektrumBozukluğuOlabilirmi?...................................................................... 2OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanı(2016/2019)........................................................................................................... 3OtizmEylemPlanıYapılmasınaNedenİhtiyaçDuyuldu?................................................................. 4OtizmEylemPlanıKapsamındaHangiÇalışmalarYapıldı?.............................................................. 5•BakanlığımızcaYapılanÇalışmalar................................................................................................... 5•SağlıkBakanlığıncaYapılanÇalışmalar............................................................................................ 6•MilliEğitimBakanlığıncaYapılanÇalışmalar................................................................................... 7•YüksekÖğretimKuruluBaşkanlığıncaYapılanÇalışmalar............................................................ 9OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanıİzlemeveDeğerlendirmeKuruluToplantısı................................................... 10BakanımızSayınZehraZümrütSELÇUK’unOtizmliMüzikDehasıBuğraÇANKIR’laGörüşmesi......................................................................... 12İstanbulOtizmGönüllüleriDerneğininGenelMüdürümüzUzm.Dr.OrhanKOÇ’uZiyareti........................................................................ 13“KritikOtizmMüdahaleHizmetMerkezi”KurulmasınaYönelikDeğerlendirmeToplantısı.................................................................................................................. 14EngelliBireylereYönelikGündüzlüBakımHizmetlerininYaygınlaştırılmasıÇalıştayı........................................................... 152NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünüveNisanAyıOtizmFarkındalıkEtkinlikleri....................................................................................... 16•EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürlüğüAfyonkarahisarProgramı.................................... 17•İlMüdürlüklerimizin2NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünüEtkinlikleri.................................. 19•İllerimizdekiEtkinliklerdenGörseller............................................................................................. 22•SağlıkBakanlığınınOtizmSpektrumBozukluğuNisanAyıFarkındalıkFaaliyetleri......................................................................................................47•MilliEğitimBakanlığınınOtizmSpektrumBozukluğuNisanAyıFarkındalıkFaaliyetleri......................................................................................................53

1

Otizmspektrumbozukluğu(OSB);dünyadaveTürkiye’deartanyaygınlıkoranlarıyladikkatçekenveher toplumdagörülenözelbirgruptur.Zihinselyetersizliktensonraçocuklardaensıkrastlanannöro-ge-lişimselyetersizliktir.Bunaekolarak;akademikveuygulamayadönükçalışmalarındiğerengelgruplarınagöredahageçtarihseldönemerastladığıbirgruptur.

Otizmspektrumbozukluğu;genelolarakbelirtileriyaşamınilkyıllarındaortayaçıkanveyaşamboyudevameden;etkileşimveiletişimalanındabelirgingecikme,sapmavekısıtlayıcıilgialanlarıilekendinigös-terenkarmaşıkgelişimselbirbozuklukolaraktanımlanır.

Otizmspektrumbozukluğu,dünyadauzunbirdönemzihinselengelve/veyaruhsal-duygusalbozuk-lukkategorisindedeğerlendirilmiş,2013’teAmerikaBirleşikDevletleri’ndegeliştirilenDSM5(DiagnosticandStatisticalManualofMentalDisorders(DSM–5)tanıkriterinegöreyaygıngelişimselbozukluklarçatısıaltındabirleştirilerektekbirotizmspektrumbozukluğutanısıkullanılmayabaşlanmıştır.

ABD’deotizmspektrumbozukluğugörülmesıklığıtanınıngeliştirildiğiilkdönemdeonbindebirikenABD “HastalıklarıKontrolEtmeveÖnlemeMerkezi”nin2012verilerinegöre88’de1olarakbelirlenmiştir.GünümüzdeiseOSB’ninher68çocuktanbirinietkilediği;erkekçocuklarındagörülmesıklığınınkızçocukla-rından4katdahafazlaolduğuancakgeneldekızçocuklarındadahaağırseyrettiğibelirtilmiştir.

Otizmin nedeni;kesinolarakbilinmemeklebirliktebiyolojik,genetikveçevreselfaktörlerinnedenolduğudüşünülmektedir.

OTİZM NEDİR?

2

BEBEĞİNİZDE OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLABİLİR Mİ?

Bebek;

•1-2aylıkkengözgözebakmıyorsa•Anneningüldürmesinetepkivermiyorsa•6aylıkkenannesiningösterdiğinebakmıyorsa•Ce-eoyununatepkisiyoksaveçevresindekiinsanlarailgigöstermiyorsa

otizmspektrumbozukluğuolabilir.

Bebek 12-24 aylıkken;

•12aylıkolmasınarağmen“baybay”yapmıyorsa•12aylıkolmasınarağmentekkelimedenoluşananlamlıifadelerkullanamıyorsa•24aylıkken2kelimelikcümlelerkuramıyorsa•Adısöylendiğindetepkivermiyorsa•Gözkontağıkurmaktagüçlükçekiyorsa•Donukbiryüzifadesivarsa•Kucaklanmayavedokunulmayakarşıisteksizse

otizmspektrumbozukluğuolabilir.

Otizmşüphesibulunuyorsazamankaybetmedengereklibilgiveyönlendirmeiçinailehekimine;ta-nılamaiçiniseçocukveergenpsikiyatristiolanbirhastaneyebaşvurunuz.

3

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERE YÖNELİK ULUSAL

EYLEM PLANI (2016/2019) “OtizmSpektrumBozukluğuUlusalEylemPlanı(2016-2019)”YüksekPlanlamaKurulu’nun13.4.2016tarihve2016/8sayılıkararıileonaylanmış,3Aralık2016tarihve29907sayılıResmiGazete’deyayımlanarakyürürlüğegirmiştir.

EylemPlanı3Aralık2016’da“DünyaEngellilerGünüEtkinliği”kapsamındadüzenlenentanıtımtoplan-tısıilekamuoyuilepaylaşılmıştır.EylemPlanı,engelgruplarınaveotizmlibireylereyönelikolarakhazırlananilkEylemPlanıolmaözelliğitaşımaktadır.

Planda6 öncelikli alan ve 26 tedbirbelirlenmiştir.Bualanlar:

1. FarkındalıkÇalışmalarıveKurumlarArasıİşbirliği 2. ErkenTanı,TedaviveMüdahaleZincirininKurulması 3. AilelereYönelikHizmetlerinGeliştirilmesi 4. EğitselDeğerlendirme,ÖzelEğitim,DestekEğitimveRehabilitasyonHizmetlerininGeliştirilmesi 5. İstihdamSüreçleriveÇalışmaHayatı 6. SosyalHizmet,SosyalYardımveToplumsalYaşamaKatılım

Bakanlığımız koordinasyonundayürütülenEylemPlanındaMilliEğitimBakanlığı,SağlıkBakanlığıveYükseköğretimKuruluBaşkanlığınınsorumluluğubulunmaktadır.EylemPlanına ilişkinBakanlığımızvediğersorumlukurumlarınçalışmalarınınizlemevedeğerlendirmesisürdürülmektedir.

OtizmlibireylereyönelikpolitikavehizmetüretenkurumvekuruluşlarınsorumluluğunuiçerençokpaydaşlıbiryapıyasahipolanEylemPlanındaçokboyutluvekapsamlıhedeflerbelirlenmiştir.

4

OTİZM EYLEM PLANINA NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?

Engellibireylerinhayatınheralanındayeralmalarınısağlamakveönlerindekiengelleriortadankal-dırmakiçin“haktemelli”hizmetanlayışıileaileveinsanodaklıbakışaçısınaözelbirönemverilmektedir.

Ülkemizde2002yılındanbuyanaengellibireylerinyaşamkalitesininartırılmasıvesorunlarınınçö-zümüneyönelikçalışmalarsürdürülmektedir.2005yılındaülkemizdeEngellilerHakkındaKanunçıkarılarak;sağlık,bakım,istihdam,eğitimgibialanlardaveengellihaklarıkonusundainsanhaklarıyaklaşımıbenimsen-miştir.AynıKanun2014yılındagüncellenmişvehaktemellibakışaçısıgenişletilmiştir.

Mevzuatımızdayapılanköklüdeğişiklikler,sosyaldesteklerve teşviklerleartanhizmetçeşitliliğininsonucuolarakengellilerinhayatınheralanınaetkinkatılımıkolaylaştırılmış;özeleğitim,istihdamvesosyalhayatakatılımalanlarındayeralanengellibireylerinsayısıartarakbakımvebakımdestekhizmetlerigelişti-rilmişveçeşitlendirilmiştir.Bununlabirliktebazıengelgruplarınayönelikolaraközelçalışmalarınyapılmasıgerekliliğiortayaçıkmıştır.

Dünyadakigelişmelerleeşzamanlıolarak2013yılındaülkemizdedeBakanlığımızöncülüğündeilgiliSTK’lar,kurumlarveüniversitelerinetkinkatılımıylaotizmlibireylereyönelikEylemPlanıTaslağıhazırlanmışvekamuoyuylapaylaşılmıştır.

İlgilitaraflarınkatılımveişbirliğiyleEylemPlanıTaslağınasonşekliverilerek3Aralık2016tarihinde“OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanı(2016/2019)”ResmiGazete’deyayım-lanarakyürürlüğegirmiştir.

EylemPlanı,Bakanlığımızınengelgruplarınaveözeldedeotizmkonusunaverdiğiönemveçabanınönemlisonucudur.EylemPlanı,çalışmalarınulusaldüzeyde,ilgilikurumvekuruluşlarınişbirliğiyleyapılma-sı,programvemodelönerilerininbütüncülolarakdeğerlendirilmesi,bualandakihizmetlerinetkin,verimli,kaliteli,erişilebilir,kapsamlıvesürdürülebilirolmasınısağlamayadönükolmasıaçısındanönemlidir.

5

EYLEM PLANI KAPSAMINDA HANGİ ÇALIŞMALAR YAPILDI? BakanlığımızveEylemPlanındansorumlukurumlarcaEylem Planı taslak döneminde ve Plan yü-rürlüğe girdikten sonraçoksayıdaçalışma/projevefaaliyetyapılmıştır.

BAKANLIĞIMIZCA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Bakım Hizmetleri ve Gündüzlü Merkezler:

•Yatılıbakımhizmetlerikapsamında495bakımmerkezinde25.773engellibireyebakımhizmeti,38ildetoplam48merkezdegündüzlübakımverehabilitasyonhizmetiverilmektedir.

•25-26Mart2019’da“GündüzlüBakımveRehabilitasyonHizmetlerininGeliştirilmesiveYaygınlaştırıl-masıÇalıştayı”yapılmıştır.

•Afyonkarahisar’daotizmlibireylereözelgündüzlübakımmerkeziaçılmışolupsadeceotizmlibirey-lereyönelikgündüzlübakımverehabilitasyonmerkezlerininyaygınlaştırılmasınaçalışılmaktadır.

•Gündüzlübakımverehabilitasyonmerkezlerimizdenhaftada16saatyararlananotizmlibireylerinyararlanmasüreleri40saateçıkarılmıştır.Gündüzlübakımhizmetlerindebelirlibirsaatteevlerindenalına-rakbelirlibir saatteailelerine teslimedilmeküzereservisdahil tümhizmetlerdevletçekarşılanmaktadır.Gündüzlübakımhizmetlerindeengellibireyinzihinselvekişiselgelişiminekatkısağlayacakprogramlaruy-gulanmaktadır. •“BakımEvlerindekiOtistikÇocuklarİçinRehabilitasyonModeliOluşturulması”Projesiileengelliba-kımalanındakipersonelimizehizmetiçieğitimlergerçekleştirilmiştir.

İl Müdürlüklerinde Yapılan Çalışmalar: •81ilimizdeilgilivaliyardımcısıbaşkanlığındaİlMüdürlüklerimizinkoordinasyonundaoildeEylemPlanınıntedbirlerininhayatageçirilmesindensorumlukurumlarınkatılımıyla“İlOtizmEylemPlanıİzlemeveDeğerlendirmeKomisyonları”oluşturulmuş,bukapsamdaillerdesiviltoplumkuruluşlarıvekamukurumlarıarasındaişbirliğigüçlendirilmiştir.

•İlMüdürlüklerimizveSosyalHizmetMerkezlerimizbünyesindekurulan“OtizmMasası”ndaaileleri-mizeihtiyaçduyduklarıkonulardadanışmanlıkvebilgilendirmehizmetiverilmektedir.

•325SosyalHizmetMerkezindemeslekelemanlarımızaracılığıylaevliliköncesidanışmanlıkveebe-veyneğitimiverilmeyebaşlanacaktır.

Farkındalık Çalışmaları: •Toplam12ilde4362kişiyeulaşarak“OtizmSpektrumBozukluğuFarkındalıkveBilgilendirmeSemi-nerleriProjesi”gerçekleştirilmiştir. •Heryıl2NisanveNisanayıboyuncakamuveradyospotlarıyayımlanmış,kampanyalardüzenlen-miş,çoksayıdafarkındalıketkinliğigerçekleştirilmiştir.

•BakanlığımızveKültürBakanlığıSinemaGenelMüdürlüğüişbirliğindeotizmtemalı“Farkındamısı-nız?KısaFilmYarışmasıProjesi”gerçekleştirilmiştir.

6

Yayınlar:

•Bakanlığımızcahazırlanan,basımı,dağıtımıyapılançoksayıdaotizmalanındakiyayınileilgilitümtaraflarveailelerinihtiyaçduyduğubilgilendirmeveeğitimmateryalieksiğigiderilmiştir.“OtizmSpektrumBozukluğuAlanyazınKitabı”,“AileBilgilendirmeRehberi”ile“OtizmSpektrumBozukluğuGösterenBireylerleEtkileşenBakımPersoneli,EğiticiveAilelerinEğitimProgramı”yayınlarınıhazırlayarakvebasımınıgerçekleş-tirerek81ildehedefkitleyedağıtımıyapılmıştır.

Raporlamada Yönetmelik Değişikliği:

•“ÇocuklarİçinÖzelGereksinimDeğerlendirmesiHakkındaYönetmelik”ve“ErişkinlerİçinEngellilikDeğerlendirmesiHakkındaYönetmelik”20.02.2019tarihlive30692sayılıResmiGazete’deyayımlanarakyü-rürlüğegirmiştir.Rapordabelirtilen“çokileridüzeydeözelgereksinim”,“belirginözelgereksinim”ve“özelkoşulgereksinimivar”koşulunusağlayanözelgereksinimesahipherçocukbakımhizmetindenyararlanmakiçinbaşvuruyapabilecektir.Bukapsamdaotizmlibireylerdeyeralmaktadır.Geçmişte%90veüzeriengel-lilikoranınasahipengellibireylerinyararlandığıÖTVistisnasıilearaçalımındanbuYönetmelikle“özelkoşulgereksinimivar”olarakbelirlenenotizmlibireylerdeyararlanabilecektir.

Korumalı İşyerleri:

•Gaziantep,Konya,ManisaveSakarya’dakurulanotizmlibireylerindeyararlandığı9adetkorumalıişyerindeengellibireylerimizistihdamakatılabilmektedir.Korumalıişyerlerindeistihdamedilenherengelliveherayiçinişverene2019yılıilkaltıaylıkdönemde720TLmalidesteksunulmaktadır.

SAĞLIK BAKANLIĞINCA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı:

•Sağlıkbilgisistemlerineverigönderimiyapansağlıkhizmetsunucularıüzerindenyapılansorgula-madaOtizmtanısıalanbireysayısıtoplam107.834(tekilkişibazlı)olarakbelirlenmiştir.

•Erkentanı,tedavivemüdahalezincirininkurulmasıamacıyla,HalkSağlığıGenelMüdürlüğütarafın-dan“OtizmSpektrumBozukluğuTaramaveTakipProgramı”oluşturulmuştur.ProgramkapsamındaİlSağlıkMüdürlükleribünyesinde,ruhsağlığıbirim/şubelerindebelirlipersonelvekamu/üniversitehastanelerindegörevalançocukveergenruhsağlığıuzmanlarıişbirliğindeekiplerkurulmuştur.

•Sözkonusuprogramda,RuhSağlığıDairesiBaşkanlığıncahazırlananeğitimmodeliçerçevesinde,çocukveergenruhsağlığıuzmanlarıtarafından,ailehekimiveailesağlığıelemanlarınayüzyüzeeğitimlerdüzenlenmekte,ailehekimleri tarafından taramalaryapılmakta, riskliolgularkoordinasyonekipleriaracı-lığıylaçocukveergenruhsağlığıuzmanınayönlendirilmektevetakipleriyapılmaktadır.Birincibasamaktatespitedilenriskliolgularınmuayenesiiçinhastanelerdebelirligünlerayrılmışolup,randevularınınalınmasıkoordinasyonekiplerincesağlanmaktavemümkünolanenkısasüredepoliklinikhizmetisunulmaktadır.

•2017-2018yıllarıarasındaçocukveergenruhsağlığıuzmanlarıtarafından,25.557ailehekimive18.859ailesağlığıelemanınaprogramkapsamındaeğitimverilmiştir.2018yılında,326.653kız338.963erkekolmaküzere667.323çocuk,ailehekimleritarafındanotizmyönündendeğerlendirilmiştir.15.087çocukilerideğerlendirmeiçinçocukveergenruhsağlığıuzmanınayönlendirilmiştir.Ayrıntılıdeğerlendirmeamacıylayönlendirilençocuklardanhastaneyebaşvuranlararasında805çocuktaotizm,998çocuktaisefarklıbirtanıdurumutespitedilip,erkentanıvetedavihizmetlerindenyararlanmasısağlanmıştır.

7

Sağlıklı Hayat Merkezlerinde Verilen Hizmetler:

•HalkSağlığıGenelMüdürlüğübünyesindekurulan“SağlıklıHayatMerkezleri”ndeçocukgelişimci,psikologvesosyalçalışmacılartarafındanpsikososyaldestekhizmetleriyürütülmektedir.Otizmtanısıalançocuklarveailelerinidekapsayanbuhizmetmodelininiçindedeğerlendirme,yönlendirme,psikoeğitim,sos-yalhizmetmüdahalesivegrupçalışmalarıyürütülmektedir.

Farkındalık Çalışmaları:

•2NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünümünasebetiyleNisanayıbaştaolmaküzeretümyılboyuncayurtgenelindeçeşitli farkındalık faaliyetleridüzenlenmektevesağlıkpersonelinin,çocukalanındaçalışandiğermeslek gruplarının ve anne-babaların farkındalık düzeylerinin arttırılmasına yönelik eğitimler yapıl-maktadır.DünyaSağlıkÖrgütü(WHO),ABİnsaniYardımveSivilKorumaGenelMüdürlüğü(ECHO)veSağ-lıkBakanlığıişbirliğinde,geçicikorumaaltındakibireylereyöneliksağlıkhizmetlerininsunulduğuGöçmenSağlığıMerkezlerindeçalışan sağlıkpersonelineotizm farkındalıkeğitimleri verilmeyedevametmektedir.Farkındalıkeğitimlerikapsamda2016yılındanbugüne74.103sağlıkpersoneliolmaküzeretoplam228.964kişiyeulaşılmıştır.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINCA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Farkındalık Çalışmaları:

•İlbazındaeğitiminniteliğininarttırılması,etkiniletişimvekoordinasyo-nunsağlanmasıamacıyla81 ildenözeleğitimverehberlikhizmetlerindenso-rumluilmüdüryardımcısı/şubemüdürüileşeflerinkatılımıile168kişilikçalıştaydüzenlenmiştir.

• Anadolu imamhatip liseleri ile imamhatip ortaokullarında öğrenimgörmekteolanöğrencilerinvelilerineyönelikseminerkonularıarasınaözelge-reksinimesahipbireyleriçinfarkındalıkkonusueklenmiştir.

Eğitsel Tanılama:

•Rehberlikvearaştırmamerkezlerindesunulaneğitseldeğerlen-dirme ve tanılama hizmetinin kalitesinin artırılması amacıyla bireylerineğitsel değerlendirme ve tanılamasında kullanılan formlar güncellenmiş;kazanımlarınvemateryallerinuygulamayönergelerihazırlanarakkılavuzkitaplaroluşturulmuştur.Ekim2018’deRAM’laradağıtımıyapılmıştır.

•Mayıs2018’debaşlayandestekeğitimprogramlarınıngüncellen-meçalışmasıdevametmektedir.

Aile Eğitimi:

•ÖzelEğitimeİhtiyacıOlanÇocuklarınAilelerineYönelikAileEğitimiKursProgramı(0-18YaşÇocuğuOlanAilelere)içineözelgereksinimliçocuğasahipailelereyönelikmodüllerhazırlanarakeklenmiştir.

Öğrenci Eğitimi:

•195özeleğitimokuluve7RehberlikveAraştırmaMerkeziaçılmıştır.

•“ÖzelEğitimSınıflarıileDestekEğitimOdalarınınFizikiKoşullarıveEğitimMateryallerininStandart-laştırılması”çalışmasıtamamlanmışolupyaygınlaştırılmasıçalışmalarıdevametmektedir.

8

•MeslekiveTeknikAnadoluLiseleribünyesindeotizmspektrumbozukluğuolanbireylereyönelikAnadoluMeslekProgramı(AMP)meslekalanlarındaözeleğitimsınıflarıoluşturulmaktadır.Taleplerdoğrul-tusundaAMPözeleğitimsınıflarınınaçılmasınadevamedilecektir.

•OtizmspektrumbozukluğuolanbireylereyönelikHalkEğitimMerkezleriaracılığıilesunulankursprogramlarından206kursprogramıilgilimevzuathükümlerinegöregözdengeçirilerekgüncellenmekteveonayahazırlanmaktadır.

•MEBileTÜBİTAKarasındayapılan“EğitimdeİşbirliğiProtokolü”projesikapsamındaerkençocuk-luk-okulöncesi,eğitimuygulamamerkezi ilkokul-ortaokulve lise (1,2,3.Kademe) kademelerineyönelikotizmspektrumbozukluğunasahipbireyleridekapsayacakakademikdersprogramlarıhazırlanmış,2018-2019eğitimöğretimyılındauygulamayakonmuştur.

•OtizmspektrumbozukluğuolanöğrencilerindedevamettiğiÖzelEğitimMeslekiEğitimMerkez-lerindeuygulanmaküzerehazırlanan20meslekalanınaaitmodülprogramları2018-2019eğitimöğretimyılındauygulamayakonmuştur.

•Orta-ağırzihinselyetersizliğiveotizmiolanbireylerehizmetsunanÖzelEğitimUygulamaMerkez-leriveİşUygulamaMerkezlerinedevamedenotizmlibireylerin,günlükyaşamvetoplumsaluyum,bağımsızyaşambecerileriniöğrenecekleriveöğrendikleriniuygulamafırsatısunulacakolanuygulamaevlerinigeliş-tirmevestandartlaştırmaçalışmasıyapılmıştır.Bukapsamda2017’de40,2018yılıiçerisinde45özeleğitimuygulamaevitamamlanmıştır.2019yılısüresincetümözeleğitimuygulamaveişuygulamamerkezlerine“UygulamaEvi”dersliğiyapılacak,varolanlariseyenilenecektir.Aynızamandasözkonusuokullardagörevyapanöğretmenlereotizmlibireylerebeceriöğretimindekullanabileceketkiliöğretimyöntemveteknikleriileilgiligereklibilgi,beceriveyeterlilikkazandırılmasınailişkineğitimlerverilecektir.

Öğretmen Eğitimi:

•RAM’lardagörevyapan250rehberlikveözeleğitimöğretmenineotizmspektrumbozukluğualanın-daeğitimverilmiştir.BueğitimekatılanöğretmenlercebulunduklarıillerdeotizmliçocuklarındevamettiğiözeleğitimsınıflarındagörevyapanücretlivekadroluöğretmenlerilesınıflarındaOSBkaynaştırmaeğitiminealınmışöğrencisibulunansınıfvebranşöğretmenlerineveRAM’lardagörevyapantümöğretmenlere81ildemahallihizmetiçieğitimfaaliyetlerikapsamındaeğitimlerverilmiştir.

•Özeleğitimhizmetlerinindahaetkiliveverimliyürütülmesiamacıylahizmetiçieğitimlerdüzenlen-miş,bukapsamda81ilden693formatöryetiştirilmiştir.

9

Mevzuat:

•Özeleğitimverehabilitasyonmerkezlerinde1/9/2018tarihindenitibarenbiyometrikkimlikdoğru-lamasistemiveyakameralıgörüntülemesisteminegeçilmiştir.ÖzeleğitimverehabilitasyonmerkezlerinedevamedenöğrencilerinvelilerineSMSbildirimiyapılmaktadır.

•Özeleğitimihtiyacıolanbireylerinkayıtvenakilkabulsüreçlerindevelitalebiesasalınmaktadır.

•Tümeğitimkademelerindekaynaştırmakapsamındaeğitimalanözeleğitimihtiyacıolanöğrencile-rinbaşarıdeğerlendirmesiBEPesasalınmasıyoluileyapılmaktadır.

•Merkezisistemsınavlarındaözeleğitim ihtiyacıolanöğrencilereyetersizlik türlerineuygunsınavtedbirhizmetlerisunulmaktadır.

•Ortaöğretimkurumlarınınkontenjanlarınagöreherbirşubedeikiöğrenciyigeçmeyecekşekilde(+2kontenjan)eğitimeerişimlerisağlanmaktadır.

•Beceri/yeteneksınavıylaöğrencialanokullarayerleştirileceköğrencilerilgiliokulmüdürlüklerinceoluşturulankomisyon tarafındankendiaralarındabeceri/yeteneksınavınaalınmaktavebaşarılıolanlarınkayıtlarıyapılmaktadır.

•RehberlikveAraştırmaMerkezleribünyesindehizmetverenözeleğitimdeğerlendirmekurulukara-rıdoğrultusundaözeleğitimeihtiyacıolanvekaynaştırmayoluylaeğitimalacaköğrencilerkomisyontarafın-dankendiaralarındabeceri/yeteneksınavınaalınmaktadır.

İzleme:

•E-İzlememodülüoluşturulmaçalışmalarıdevametmektedir.

YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞINCA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Özel Yetenek Sınavlarında Düzenlemeler:

•Çeşitlisanatvespordallarındayetenekliolanotizmlibireyleriçinsondereceönemliolanözelyete-neksınavlarınailişkinönemlidüzenlemeleryapılmıştır.Engellibireylerinkendiaralarındayapılacakayrıbiryeteneksınavsonucunagöredeğerlendirilmesinebaşlanmıştır.

• Sadece özel yetenek sınavı ile öğrenci alan programlar için geçerli olmak üzere, kontenjanın%10’ununengelliöğrencileriçinayrılmasısağlanmıştır.

Yükseköğrenim Programlarında Düzenlemeler:

•Otizmliçocuklarınerkençocuklukdönemieğitimcisiyetiştirilmesineyönelikönlisans,lisans,tezli/tezsizyükseklisansvedoktoraprogramlarıaçılmasınailişkinAnkara,AnadoluveNecmettinErbakanÜniver-siteleri ileçalışmabaşlatılmış;NecmettinErbakanÜniversitesiSağlıkBilimleriEnstitüsübünyesindeotizmspektrumbozukluğuyükseklisansprogramıaçılmıştır.

10

ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ UZM. DR. ORHAN KOÇ BAŞKANLIĞINDA “OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERE YÖNELİK ULUSAL EYLEM PLANI İZLEME VE DEĞERLENDİRME KURULU TOPLANTISI” ANKARA’DA YAPILDI “OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanı2016/2019”kapsamında,21Kasım2018’deAnkara75.YılHuzureviveYaşlıBakımMerkezi’nde,OtizmEylemPlanıİzlemeDeğerlendirmeKuruluToplantısı,ilgilikurumlarıngenelmüdürvebaşkanlarıilesiviltoplumkuruluşlarıtemsilcileriningenişkatılımlarıyla;EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüUzm.Dr.OrhanKOÇbaşkanlığındagerçekleştirildi.

ToplantıyaOtizmEylemPlanınınpaydaşkurumlarındanMilliEğitimBakanlığıÖzelEğitimveRehber-likHizmetleriGenelMüdürüAhmetEmreBİLGİLİ,SağlıkBakanlığıHalkSağlığıGenelMüdürlüğüRuhSağlığıDaireBaşkanıDr. EsraALATAŞ,YüksekÖğretimKuruluBaşkanlığı EğitimveÖğretimDaireBaşkanıSibelİRKEYkatıldı.

ToplantınınaçılışkonuşmasınıyapanEngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüUzm.Dr.OrhanKOÇ:“Tümengelgruplarındaolduğugibiotizmdedeenönemliaşamanınerkentanı”olduğunubelirterekOSB’liher çocuğunbirbirinden farklı özelliklere sahipolmasınedeniyleuygun tedavi yaklaşımının seçilmesindeerken tanınınöneminedeğindi.Otizmdeerken tanı veempatikduyarlılığın çokönemliolduğunubelirtti.“OtizmlibireylerinözbakımyeteneğinikazanmalarıiçinpaydaşkurumlarlamüşterekoluşturulanEylemPla-nı,etkinşekildevekoordinasyonlayürütülüyor”dedi.

Uzm.Dr.KOÇ,OSBolanbireylerinveailelerininsosyalgüvenliksosyalyardımvesosyalhizmetlerdenetkinbiçimdeyararlanmalarınıvetoplumsalyaşamakatılmalarınısağladık.OSBkonusundafarkındalıkdüze-yininartırılmasıileOSBolanbireylereyöneliksağlıkeğitimvedestekhizmetlerininsağlanmasıiçinkurumlararasıişbirliğinigüçlendirdik.OSBolanistihdamlarınınbireylerinsağlanmasıveçalışmahayatıileilgilidüzen-lemelerigerçekleştirdik.”dedi.KOÇ,“Engelsizgündüzlüyaşammerkezlerindeotizmleilgiliözelmerkezlerinaçılmasıvebunlarınyaygınlaştırılmasıbizimenönemliönceliklerimizdenbiri.Zatenortavadeliplanımızdasayısaldeğerlerledevadettiğimizamahenüzciddianlamdagerçekleştiremediğimizhizmet.Yakınzamaniçerisindegündüzlübakımmerkezlerimiziartıracağız.”dedi.

11

Otizmileilgiliihtisaslaşmışkurumsalbakımmerkezlerininsayısınıvekapasiteleriniartırmakiçinça-lıştıklarınıanlatanKOÇ,erkentanınınöneminedeğindi.BuanlamdagelişmelerkaydedildiğinianlatanKOÇ,EylemPlanının2019’datamamlanacağınıancakbunudevamettirmekistediklerinidilegetirdi.Ailelerinha-yatlarınıotizmliçocuklarınaadadığını,annelereyönelikerkenemeklilikhakkı tanındığınıvurgulayanKOÇ;otizmtanısıalançocuklarınkorumalıişyerlerindeistihdamınıönceleyenmevzuatınbulunduğunuhatırlattıvebununyaygınlaştırılmasınıhedeflediklerini,kendiişinikurabilecekdurumdakileredeİŞKUR’undesteğininolduğunuifadeetti.

OtizmEylemPlanıİzlemeveDeğerlendirmeKuruluToplantısı’ndasözalanMilliEğitimBakanlığıÖzelEğitimveRehberlikHizmetleriGenelMüdürüAhmetEmreBİLGİLİ:“Otizmdefarkındalığınsürekliliğininolma-sılazım.Erkenteşhis,erkenyönlendirmevekaynaştırmaeğitimlerininartmasıgerekiyor”dedi.

ToplantıdaSağlıkBakanlığıHalkSağlığıGenelMüdürlüğüRuhSağlığıDaireBaşkanıDr.EsraALATAŞ,OSB’libireyleresunulansağlıkhizmetlerinin,SağlıkBakanlığıtarafındanyürütüldüğünü,bukapsamdaen-gellibireyleresunulanhaklardanyararlanmakaçısındanengellisağlıkkuruluraporudüzenlendiğini,engellibireylereyönelikhaklarınkullanılmasındaburaporunresmibelgeniteliğitaşıdığınıbelirtti.

OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanıİzlemeveDeğerlendirmeKu-ruluToplantısı’nda,tespitedilensorunlarıngiderilmesineyönelikkararlarınacilenalınması,özetraporlarınilgilikurumlararasındapaylaşılmasınınöneminedeğinildi.Altgruplarınhızlıcaçalışarakfaaliyetraporlarınıtamamlaması,enkısazamandaİzlemeveDeğerlendirmeKuruluToplantısı’nınyenidenyapılmasıkararlaştı-rıldı.

12

BAKAN SELÇUK OTİZMLİ MÜZİK DEHASI BUĞRA ÇANKIR’LA ABD’DEKİ PİYANO YARIŞMASI ÖNCESİNDE GÖRÜŞTÜ Aile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanıSayınZehraZümrütSELÇUK,müzikdehasıotizmliBuğraÇANKIR’ıBakanlığımızdaağırladı.

BuğraÇANKIR’ın;2004’te literatürde “absolutepitch”;Türkçe’de “mutlakkulak”olarakadlandırılanvemilyondabirsıklıklarastlanılan,müzikdehalığıözelliğinesahipolduğukeşfedilmişti.Birmüzikaletiveyadoğalhertürlüsesi,kendifrekanslarındaişitereknotadilinedökebilmeyeteneğiolanbuözelliğiyle;2004’teCaliforniaÜniversitesi’ninhazırladığıabsolutepitchtestinibugünekadardünyagenelindegeçebilen664kişidenbirisioldu.

36puanüzerinden23.5puanınüzerimutlakkulakolarakkabuledilentesttenhempiyanoseslerin-den,hemdenatürelseslerden36üzerinden36tampuanalmasıyla,dünyanıneniyimüzikselkulaklarındanbirisinesahipolduğuanlaşılmıştı.2006ve2008yıllarındaCambridgeÜniversitesiOtizmAraştırmaMerkeziyararınadüzenlenenkonseredavetedilen12otizmlimüzisyendenenküçüğüolarakİngiltere’deWestRoadConcertHallveTheSavoyTheatre‘desahneyeçıktı.

BakanSELÇUK,“DünyaçapındabirdeğerimizinABD’depiyanoyarışmasındaülkemizitemsiledecekolmasındangururvekendisiyletanışmaktanmutlulukduydum.İnanıyorumkiBuğra;AfyonKocatepeÜni-versitesiDevletKonservatuarındayükseklisanseğitiminitamamlayarakbirilkidahabaşaracaktır”dedi.

13

İSTANBUL OTİZM GÖNÜLLÜLERİ DERNEĞİ,ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜDR. ORHAN KOÇ’U ZİYARET ETTİ İstanbulOtizmGönüllüleriDerneğiYönetimKuruluBaşkanıSedefERKENveYönetimKuruluÜyesiSevgiÇERÇİ,EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüSayınUzm.Dr.OrhanKOÇtarafındankabuledildi.

Görüşmede,Dernek çalışmaları ile ilgili bilgi verilerek “OtizmSpektrumBozukluğuOlanBireylereYönelikUlusalEylemPlanı2016/2019”kapsamındaotizmlibireylereyönelikbakımhizmetleri,ağırdüzeydeotizmlibireyleriçinkritikmüdahaleninönemivekritikmüdahaleyapılabilecekyenibirmekanizmanınoluş-turulabilmesineyönelikçalışmalarlailgilideğerlendirmeleryapıldı.

Ayrıca2Nisan2019DünyaOtizmFarkındalıkGünüetkinliklerikapsamındailgilisiviltoplumkuruluş-larınınBakanlığımızileişbirliğininöneminevurguyapılarakgörüşalışverişindebulunuldu.

14

“KRİTİK OTİZM MÜDAHALE HİZMET MERKEZİ” KURULMASI İÇİN ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAREKETE GEÇTİ

EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürlüğü’ndedüzenlenen“OtizmliBireylereYönelikKritikMüda-haleMerkezi”toplantısında;ağırotizmlibireylereyönelikakutdönemdemultidisiplinerbirekipanlayışıylamüdahaleyöntemlerininuygulandığı“kritikmüdahalemerkezi”olarakisimlendirilebilecekbiryapıyaihtiyaçbulunduğuvebununiçindeilgilikurumlarınkoordineliçalışmasıdeğerlendirildi.

EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüUzm.Dr.OrhanKOÇ;otizmlibireylereyönelikbakımhiz-metleri,ağırdüzeydeotizmlibireyleriçinkritikmüdahaleninönemivekritikmüdahaleyapılabilecekyenibirmekanizmanınoluşturulabilmesiaçısındanyapılabilecekçalışmalarkapsamında,OtizmEylemPlanıçerçe-vesindepilotuygulamaolmasıhedeflenen,ajitedurumdakiağırotizmlilerleilgilenecek,geçicisüreiletıbbimüdahaleninvebakımınınyapılacağı,akabindeaileleresunulacaksosyalhizmettedbirlerininbelirleneceği“KritikOtizmMüdahaleHizmetMerkezi”kurulmasınınöneminedeğindi.

Toplantıda“KritikOtizmMüdahaleHizmetMerkezi”kurulmasısürecindeMerkeze;başvurununnasılyapılacağı,sağlıkkuruluraporuveağırengelliolmadurumu,merkezekabulkriterleri,merkezlerdekimleringörevalacağı,hangihizmetlerinyürütüleceği,kurumlararasıkoordinasyonunnasılsağlanacağıgibihususlarelealındı.

ToplantıyaSağlıkBakanlığıKamuHastaneleriGenelMüdürlüğü/HalkSağlığıGenelMüdürlüğü/SağlıkHizmetleriGenelMüdürlüğü,MilliEğitimBakanlığıÖzelEğitimveRehberlikHizmetleriGenelMüdürlüğü,AnadoluÜniversitesiEngellilerAraştırmaEnstitüsü’ndenyetkililerilebualandafaaliyetgösterensiviltoplumkuruluşlarınıntemsilcilerikatıldı.

15

ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK GÜNDÜZLÜ BAKIM HİZMETLERİNİN YAYGINLAŞTIRILMASI ÇALIŞTAYI YAPILDI

EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürlüğütarafından25-26Mart2019tarihlerinde“EngelliBireylereYönelikGündüzlüBakımHizmetlerininYaygınlaştırılmasıÇalıştayı”düzenlendi.

EngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüUzm.Dr.OrhanKOÇbaşkanlığındatoplanançalıştayınilkgününde;engellibireylerinveailelerinindesteklenmesindebüyükönemesahipgündüzlübakımhizmetleri-ninyaygınlaştırılmasınayönelikmevcutgündüzlübakımmerkezlerimizinhizmetleri,gündüzlübakımhizmet-lerininkalitestandartlarınınbelirlenmesi,hizmetinyaygınlaştırılmasındailgilikurumvekuruluşlarlaişbirliğigibikonulartartışıldı.

Çalıştayınikincigünündeoluşturulançalışmagruplarıilegündüzlübakımmerkezlerininhizmetsu-numundakalitevestandartlarilemevzuatdüzenlemeleriveihtiyaçprogramınınbelirlenmesikonularıelealındı. ÇalıştayaAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığıbirimlerindenyetkililer,yatılıvegündüzlüengellibakımkuruluşlarındanuzmanlarileSağlıkBakanlığıHalkSağlığıGenelMüdürlüğü,MilliEğitimBakanlığıÖzelEğitimveRehberlikHizmetleriGenelMüdürlüğüileHayatBoyuÖğrenmeGenelMüdürlüğüveDünyaSağlıkÖrgütüTürkiyeOfisiyöneticilerikatkıvekatılımsağladı.

16

OtizminFarkındayızÇözümdeBir Aradayız

17

ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AFYONKARAHİSAR PROGRAMIAfyonkarahisar Engelsiz Yaşam Merkezi 7-18 Yaş Otizm Gündüzlü Bakım Birimi 3 Nisan 2019’da Hizmete Açıldı

AfyonkarahisarEngelsizYaşamMerkezi7-18YaşOtizmGündüzlüBakımBirimininaçılışprogramınaAfyonValisiMustafaTUTULMAZ,AfyonkarahisarBelediyeBaşkanıMehmetZEYBEK,AileÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığıEngelliveYaşlıHizmetleriGenelMüdürüUzm.Dr.OrhanKOÇ,GenelMüdürYardımcılarıFaikYILDIRIMveÖnalİNALTEKİNileAÇSHİlMüdürüZekaiİNAN,diğerkurumlarınilmüdürleri,engelliçocuk-larveailelerikatıldı.

ProgramdakonuşanGenelMüdürUzm.Dr.OrhanKOÇ,ülkemizdesonyıllardaivmekazananyeniengellilerpolitikasınınsonucuolarak,2002yılındanbuyanaBakanlığımızcaengellibireylerinyaşamkalitesi-ninartırılmasıvesorunlarınınçözümüneyönelikçalışmalarıkararlılıklasürdürdüklerinibelirtti.

Gerekmevzuatalanındagerekseuygulamadayapılanköklüdeğişikliklerle,engellilerinhayatınheralanınaetkinkatılımınıkolaylaştırmaküzere;özeleğitim,istihdam,sosyalyardım,sosyalhayatakatılım,ba-kımhizmetleriveailedestekhizmetleriningeliştirildiğiniveçeşitlendirildiğiniifadeedenUzm.Dr.KOÇ;en-gellibireylereyönelikhaktemellihizmetleringeliştirilmesiilebirliktebazıengelgruplarınayönelikolaraközelçalışmalarınyapılmasıgerekliliğininortayaçıktığınısöyledi.

18

Otizmlibireyesahipailelerinkendilerinevakitayırabilmesiveaynızamandaotizmlibireylerinbağım-sızyaşambecerisinedesteksağlamakiçinotizmlibireylerinyararlanacağıyenibirengelsizgündüzlüyaşammerkezininaçılışınınAfyon’dayapılıyorolmasınınönemliolduğunadeğinenKoç;bumerkezlerinbuyıliçeri-sinde30büyükşehireyaygınlaştırılmasınınplanlandığınısöyledi.

Uzm. Dr. Orhan KOÇ otizmli müzik dehası Buğra ÇANKIR’ın konserine katıldı

Uzm.Dr.OrhanKOÇveberaberindekiheyetinbir sonrakidurağı2NisanDünyaOtizmFarkında-lıkGünükapsamındadüzenlenenmüzikkonserioldu.27Kasım2018’deAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanıZehraZümrütSELÇUK’unBakanlıktakabulettiğiotizmlimüzikdehası,AfyonKocatepeÜniversitesiKonservatuvaröğrencisiBuğraÇANKIR’ınkonserinekatılımsağlandı.KonsersonrasındaGenelMüdürUzm.Dr.OrhanKOÇ,otizmlimüzikdehasıBuğraÇANKIR’abaşarılarındandolayıplaketverdi.

19

AİLE ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER İL MÜDÜRLÜKLERİNİN2 NİSAN DÜNYA OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ KAPSAMINDA

2019 YILI ETKİNLİKLERİ AileÇalışmaveSosyalHizmetlerİlMüdürlüğükoordinasyonunda“2NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünü”kapsamında81ildeçeşitliaçıkhavave/veyasalonetkinlikleridüzenlenmiştir.Buetkinlikleremilletve-killeri,valivevaliyardımcıları,belediyebaşkanları,ilmüdürleri,otizmlibireyesahipaileler,otizmlibireyler,ilmüdürlüğümüzçalışanlarıilediğersorumluveilgilikamukurumçalışanlarıkatılımsağlamıştır.

•Törenlermülkiamirlerin,kamukurumutemsilcilerinin,otizmveyaengellileralanındaçalışansiviltoplumkuruluşlarıtemsilcilerininkatılımıylaValiliklerdeHükümetKonağınaçelenkkoymatörenleriilebaşla-mıştır.

•FarkındalıkgününeözelBakanlığımıztarafındantasarımıgerçekleştirilen“2NisanDünyaOtizmFar-kındalıkGünü”,“OtizminFarkındayızÇözümdeBiraradayız”,“FarkEtKabulEtBizimleYürü”sloganlarınınyeraldığıgörselmateryaller(afişler,pankartlar)bilbordlara,kamubinalarına,trengarı,otobüsterminali,otobüsvetramvaylaraasılmış;Amerikanservisleriiseçeşitlirestaurant,lokantavekafeleredağıtılmıştır.

•KentmerkezlerindekidevekranlardaOSBileilgilihazırlanangörselleryayınlanmıştır.Konseralan-larında, AVM’lerde, led ekranlardaotizmkonulu kısa filmlere, sloganlara yer verilmiş ve video gösterileriyapılmıştır.

•81ilimizdekamubinalarıbaştaolmaküzeretarihibinalar(Valilik,ilmüdürlüklerimiz,sosyalhizmetmerkezleri,belediyehizmetbinaları,ilsağlıkmüdürlükleri,ilmillieğitimmüdürlükleriv.b.)maviışıklaaydın-latılmıştır.

•İllerimizdekamuvesiviltoplumkuruluşlarıişbirliğindehalkınkatılımıylaşehirmerkezlerindefarkın-dalıkyürüyüşleridüzenlenmiş,yürüyüşünardındanbasınaçıklamasıyapılmışvemavibalonlargökyüzünebırakılmıştır.

•İllerde,otizmSTK’larıve/veyakamukurumtemsilcileritarafındanvali,kaymakamvebelediyebaş-kanlarımakamlarındaziyaretedilmiştir.

• İlmüdürlüğündegörevlimeslekelemanlarımız tarafındandiğerkurumların ilmüdürlerimakam-larındaziyaretedilerekotizminsembolüolanmavikurdelahediyeedilmiş,gününönemihakkındabilgilerverilmiştir.

•İlMüdürlüğüpersonelimiztarafındankreşgündüzbakımevleriveokullarziyaretedilmiş;çocuklaraotizmkonusundabilgilerverilmiştir.

•Kentmeydanlarındaotizmstantlarıaçılmış,stantlardagörevlilertarafındanotizmkonusundabilgi-lerverilerekelbroşürleridağıtılmıştır.

•Otizmliçocuklarınveailelerininkatılımıylaillerdetarihivekültürelyerleregezidüzenlenmiştir.

•Otizmsloganlarınınyeraldığıgiydirilmişaçıkotobüslerleşehirturuyapılmıştır.

•YerelTVvebasında“2NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünü”veotizmkonusundahaberleryapılmış,radyoveTVprogramlarınailmüdürlüğüpersonelimizkonuşmacıolarakkatılımsağlamıştır.

20

•İlmüdürlüklerimizkoordinasyonundaotizmkonuluseminer,toplantı,panelvekonferanslardüzen-lenmiş;akademisyenlerveilmüdürlüğüpersonelimizkonuşmacıolarakgörevyapmıştır.

•İlmüdürlüğündegörevlimeslekelemanlarıncabazıokullar,kreşvegündüzbakımevleriziyaretedi-lerekotizmkonusundabilgilendirmeyapılmıştır.

•MülkiamirlerveSTK’lar,otizmliçocuklarlabirlikteağaçdikmeetkinliğinekatılmış,pikniklerdüzen-lenmiş,yüzboyamaetkinliğiyapılmıştır.

•Otizmliçocuklarınsergilediğimehtertakımı,halkoyunları,dans,tiyatrogösterileri,piyanovebağla-madinletisihalkaaçıkalanlardavekapalısalonorganizasyonuşeklindeyapılmış,genişkatılımsağlanmıştır.

•Otizmlibireylerveailelerinindavetedildiğietkinlikte“EskişehirPolifonikKorosu”tarafındankonserverilmiştir.

•Evdebakımdesteğialanotizmlibireyesahipailelerevlerindeziyaretedilerekailegörüşmeleriyapıl-mıştır.

•Otizmliçocuklarasahipailelerindeneyimleriveöykülerininpaylaşıldığıtoplantılaryapılmıştır.

•Otizmliçocuklarayöneliksportifetkinlikler(atbinme,bisikletsürme,masatenisioynama,futbol,basketbolv.b)düzenlenmiş,katılımsağlayançocuklaramadalyalardağıtılmıştır.

•İzmirliyerelsanatçılarınveİzmirNeneHatunEndüstriMeslekLisesiRitimGrubu’nunkatıldığıeğlen-ceprogramıdüzenlenmiştir.

•GönüllülerveKarabüklüüniversiteöğrencileri,otizmlibireylerleçeşitlietkinliklerdebirarayagelmişveparmakboyasıelbaskısıetkinliğiyapılmıştır.

•İllerdeetkinliğekatılanlarafarkındalıktemalıtişört,şapka,atkı,balonv.bdağıtılmış,otizmliçocukla-raoyuncakhediyeedilmiştir.

•AVMçocukoyunalanı,eğlencemerkezleriveaçıkhavaçocukparklarınaotizmliçocuklarıngötürü-lerekeğlenmelerisağlanmıştır.

•Otizmliçocuklarveailelerirestaurantlardagötürülerekyemekikramındabulunulmuştur.

•Çeşitlisportiffaaliyetlerdevemüsabakalardafarkındalıkpankartlarıaçılmasısağlanmıştır.

•Elsanatları,elişleriveresimsergileriaçılmıştır.

•Palyaçolu,müziklieğlencelerdüzenlenmiştir.

•MilliEğitimBakanlığıözeleğitimuygulamaokullarıtarafındanhalkaaçıkfarkındalıkgünüetkinlikleridüzenlenmiş;ilmüdürlüğümüzkatkıvekatılımsağlamıştır.

•Antalya’dadenizaltındadalgıçlartarafından,gökyüzündeiseparaşütleatlamayapılarakfarkındalıkpankartıaçılmıştır.

21

•Sivas’tayaşayanotizmliHasanBerkayÖZKARA’nın “BakışAçısı”konuluresimsergisiaçılışı,SivasValisiSalihAYHANveSivasmilletvekiliSemihaEKİNCİkatılımıylayapılmıştır.

•TrabzonsporFutbolKulübüileMehmetAliYılmazSporTesislerindeotizmliçocuklarınbirarayagel-diği“BugünSadeceMaviyiz”etkinliğidüzenlenmiş,antrenörÜnalKARAMAN’açiçekverilmiştir.

•Yalova“SendeGeleceğeBirFidanDik”sloganıylahuzurevindeyaşayanyaşlılarımızlaotizmliçocuk-larınbirlikteağaçdikimigerçekleştirilmiştir.

• Konya ilinde faaliyet gösteren ve otizmli bireylere gündüzlü hizmet veren SOBE Vakfı (SelçukluOtizmliBireylerEğitimvakfı)ziyaretedilmiştir.

•Otizmleilgilidilekdefterioluşturulmuş,etkinliğekatılanlardefteretemennileriniyazmıştır.

•İllerimizdebulunanbinalarvekamukurumlarıNisanayıboyuncamaviışıkileaydınlatılmayadevametmiştir.

22

İLLERDENGÖRÜNTÜLER

23

ADANA

Açık otobüsle şehir turu farkındalık etkinliği yapıldı

ADIYAMAN

İl protokolü otizm için yürüdü

AFYONKARAHİSAR

Genel Müdürümüz Sn. Uzm. Dr. Orhan KOÇ, otizmli bireylere yönelik Afyonkarahisar gündüzlü bakım merkezimizin açılışını yaptı

24

Genel Müdürümüz Sn. Uzm. Dr. Orhan KOÇ, kon-ser sonrası otizmli piyanist Buğra ÇANKIR’a plaket

verdi

Afyonkarahisar’dafarkındalık yürüyüşü yapıldı

AĞRI

Farkındalık yürüyüşü etkinliği yapıldı

Otizm gönüllüleri el verdi

25

ANKARA

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıklandırıldı

Otizme dikkat çekmek için spor müsabakaları yapıldı

Saray Engelsiz Yaşam Bakım ve RehabilitasyonMerkezinde 2 Nisan farkındalık etkinlikleri yapıldı

Otizmli çocukların ve ailelerinin katılımıyla eski TBMM binası, müze gezisi gerçekleştirildi

26

ANTALYA

Bisiklet turu ve mavi balon etkinlikleri ile farkındalık sağlandı

Dalgıçlar tarafından deniz altında pankart açılarak paraşütle atlama etkinliği yapıldı

27

Mavi balonlar umut için gökyüzüne bırakıldı

ARDAHAN

Farkındalık yürüyüşü yapıldı

ARTVİN

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıkla aydınlatıldı

AYDIN

Mavi balonlar gökyüzüne bırakıldı

28

BALIKESİR

İl protokolü otizm için yürüdü Şenlik düzenlendi

BATMAN

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıkla aydınlatıldı Batman otizm için yürüdü

Gökyüzüne mavi balonlar bırakıldı Eller maviye boyandı

29

BİLECİK

BİNGÖL

Otizm bilgilendirme toplantısı yapıldı

Çapakçur Köprüsü mavi ışıkla aydınlatıldı İl protokolü otizm için yürüdü

BİTLİS

İl protokolü otizm yürüyüşünde

BOLU

Valilik binası mavi ışıklandırıldı İl protokolü ve Bolu halkı otizm için yürüdüve gökyüzüne mavi balonlar bırakıldı

30

BURSA

İl Müdürlüğü binamız maviye büründü İl protokolü otizm için yürüdü

ÇANAKKALE

Truva Atı maviye büründü Çanakkale Kaleleri mavi ışıkla aydınlatıldı

ÇANKIRI

Çankırı Müzesi maviye büründü Çankırı halkı otizm farkındalığı için yürüdü

31

ÇORUM

Çorum halkı otizme dikkat çekti

Valilik Binası ve Saat Kulesi mavi ışıklandırıldı

Otizm farkındalığı adına sergi ve etkinlikler tertip edildi

32

DENİZLİ

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıklandırıldı

Farkındalık yürüyüşü ve halkoyunları gösterilerinin ardındanDenizli protokolü çocuklarla birlikte ağaç dikme etkinliğine katıldı

33

DİYARBAKIR

Otizmli çocuklar ve aileleri Sn. Vali Hasan Basri GÜZELOĞLU’nu makamında ziyaret etti

İl Müdürlüğü binamızda mavi ışıklandırma yapıldı AVM’lerde bilgilendirme stantları kuruldu

Ulusal ve yerel basında bilgilendirme yayınları yapıldı

34

EDİRNE

Üç Şerefeli Cami mavi ışıklandırıldı

İl protokolünün katılımıyla yürüyüş ve el sanatları etkinlikleri yapıldı

35

ERZİNCAN

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıklandırıldı

İl protokolünün katılımıyla yürüyüş yapıldı, mavi balonlar gökyüzüne bırakıldı

36

ESKİŞEHİR

İlde farkındalık yürüyüşü yapıldı veİl Müdürlüğümüzde bilgilendirme standı açıldı

Eskişehir polifonik korosu konseri ileotizme dikkat çekildi

GİRESUN

Radyoda bilgilendirme yayınları yapıldı İl protokolünün katılımıyla çocuklara yönelikeğlence etkinlikleri yapıldı

GÜMÜŞHANE

Cumhuriyet Caddesi mavi ışıkla aydınlatıldı Otizmli bireye sahip aileler, otizme dikkat çekti

37

IĞDIR

İl Müdürlüğümüzce farkındalık yürüyüşü etkinlikleri yapıldı

ISPARTA

Keçiborlu Kaymakamlığı mavi renge büründü Şarkikaraagaç Sosyal Hizmet Merkezi ASDEPpersoneli kamu kurumlarına otizmi tanıtarak

okullarda otizm farkındalık etkinlikleri gerçekleştirdi

İZMİR

Ayşe Sevinç Solmaz Engelli Bakım ve Rehabilitasyon Merkezinde kalan engelli çocuklarımız

Bornova Çocuk Destek Merkezini ziyaret ederekağaç dikme etkinliği gerçekleştirdi

Konak Meydanı’nda farkındalık yürüyüşü yapıldı

38

KARABÜK

Hasan Doğan Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu öğrencileri ile Mehmet Mescier İş Uygulama Okulu

öğrencilerinin katılımıylakarma resim sergisi açılışı yapıldı

Karabük Üniversitesi kampüsündefarkındalık yürüyüşü gerçekleştirildi

KASTAMONU

İl protokolü öncülüğünde STK ve halkın katılımıyla farkındalık yürüyüşü yapıldı

KIRKLARELİ

Kırklareli Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi mavi ışıklandırıldı

Dingillioğlu Parkı’ndan Festival alanına kadaryürüyüş yapılarak festival alanında stantlar kuruldu

39

KOCAELİ

“Mavi Giy Kocaeli” sloganıyla Protokolün ve Büyükşehir Belediyesi bando takımının katılımıylakent meydanında farkındalık yürüyüşü yapıldı

KONYA

İl merkezinde protokolün katılımıyla farkındalık yürüyüşü ve mavi balon etkinliği yapıldı

40

KÜTAHYA

İlin simgesi “Vazo” ve Laleli Cami mavi ışıklandırıldı

Sn. Vali Ömer TORAMAN ve diğer il protokolünün katılımıylafarkındalık yürüyüşü yapılarak el boyama etkinliği gerçekleştirildi

MANİSA KAHRAMANMARAŞ

Farkındalık sergisi düzenlenerek el ürünleri sergilendi 12 Şubat İlçesinde bulunan üstgeçitmavi ışıkla aydınlatıldı

41

NEVŞEHİR

Farkındalık yürüyüşü yapıldı Valilik binası mavi ışıklandırıldı

ORDU

Kent meydanında ve Fatsa İlçesinde farkındalık yürüyüşü yapıldı

OSMANİYE

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıklandırıldı İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve İl Müdürlüğümüziş birliğinde özel eğitim uygulama okulunda

program düzenlendi

42

İl Müdürlüğü binamız maviye büründü

RİZE

İl Müdürlüğümüz yöneticileri, personeli ve ilkokul öğrencileri ile mavi balon etkinliği düzenlendi

SAKARYA

Mavi ışıklandırma yapıldı Farkındalık yürüyüşü yapılarak mavi balonlar gökyüzüne bırakıldı

SAMSUN

İl Müdürlüğü binamız maviye büründü İl Protokolü öncülüğündefarkındalık yürüyüşü gerçekleştirildi

43

SİVAS

İl Müdürlüğü binamız mavi ışıklandırıldı

İl Müdürlüğümüz ve İl Milli Eğitim Müdürlü-ğü iş birliğinde özel eğitim uygulamaokulunda tiyatro gösterisi düzenlendi

Sn. Vali Salih AYHAN ve Sivas Milletvekili Se-miha EKİNCİ’nin katılımıyla Sivas’ta yaşayan

otizmli Hasan Berkay ÖZKARA’nın “Bakış Açısı” konulu resim sergisi”nin açılışı yapıldı.

TEKİRDAĞ

Spor müsabakaları ile farkındalık sağlandı

44

TRABZON

Varlıbaş AVM ve Köşk Huzurevi mavi ışıklandırıldı

Trabzonspor Futbol Kulübü ile Mehmet Ali Yılmaz Spor Tesislerindeotizmli çocukların biraraya geldiği “Bugün Sadece Maviyiz” etkinliği düzenlendi

Kamu kurumları temsilcileri, STK’lar ve halkın katılımıyla farkındalık yürüyüşü düzenlendi

45

UŞAK

Sn. Vali Funda KOCABIYIK, İl Müdürlükleri yöneticileri ve çocuklar eşliğinde gökyüzüne

mavi balonlar bırakıldı. “Otizme mavi ışık yak” temalı stant ziyaret edildi

Sn. Vali Funda KOCABIYIK, İl Müdürlükleri yöneticileri ve Uşak Üniversitesi’nin destekleri ile Vala Gedik Özel Eğitim Meslek Okulu’nda

düzenlenen program kapsamında dans göste-risi, koro dinletisi ve sergi ziyareti yapıldı

YALOVA

İl Müdürlüğü binamız maviye büründü

Kurum müdürlülerinin katılımıyla Cumhuriyet Meydanında farkındalık yürüyüşü yapıldı,gökyüzüne mavi balonlar bırakıldı

46

ZONGULDAK

Farkındalık yürüyüşü gerçekleştirildi

Zonguldak Karaelmas Stadyumunda oynanan Kömürspor-Sivas Belediyespor müsabakasında futbolcular otizmli bireylerle birlikte otizm farkındalık pankartı ile sahaya çıktı

Otizmli bireyler ve aileleri Sn. ValiErdoğan BEKTAŞ’ı makamında ziyaret etti

Devrek Engelsiz Yaşam Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Müdürlüğü ev sahipliğindeDevrek Kaymakamı V. Serkan KEÇELİ’nin

katılımıyla otizmli bireyler ve aileleriyle fidan dikme etkinliği yapıldı

47

SAĞLIK BAKANLIĞININ OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUTÜRKİYE GENELİ NİSAN AYI FARKINDALIK FAALİYETLERİ

2Nisan,BirleşmişMilletler tarafındanotizmkonusunda farkındalıkyaratmakveotizm ile ilgili so-runlaraçözümbulmakamacıyla“DünyaOtizmFarkındalıkGünü”olarakilanedilmiştir.2Nisan’dabaşlayan“OtizmFarkındalıkAyı”çerçevesindedünyadaotizmleilgiliaraştırmalarınteşvikedilmesi,bukonudakifarkın-dalığınartırılmasıileerkenteşhisvetedavininyaygınlaştırılmasıhedeflenmiştir.

2NisanDünyaOtizmFarkındalıkGünümünasebetiyleyurtgenelindeSağlıkBakanlığıtaşrateşkilatı-nınherbirkademesinde,buyıldaNisanayıboyuncaotizminfarkındalığınıartırmayayönelikçeşitlietkinlik-lergerçekleştirilmiştir.

Hastanelerde,üniversitekampüslerinde,şehirmerkezlerininuğraknoktalarındabilgilendirmestant-ları,diğerkamukurumvekuruşlarınişbirliğiilegenişkatılımlıyürüyüşler,sergiler,konserler,okul/aileziya-retleri,radyo/tvaracılığıylakamuoyunubilgilendirmeyeyönelikprogramlar,kamuspotlarıgibiçeşitlifarkın-dalıkfaaliyetlerininyanısırasağlıkpersonelinin,öğretmenlerinveanne-babalarınfarkındalıkdüzeylerininarttırılmasınayönelikeğitimleryapılmıştır.

Rize İlSağlıkMüdürlüğüHalkSağlığıHizmetleriBaşkanlığınabağlıRuhSağlığıBirimikoordinasyo-nuncaÇaykurRizespor-Beşiktaş futbol takımları arasındaoynanan futbolmüsabakasınaotizmli çocuklareşliğindetoplumbilinciniarttırıcı‘’OtizmiErkenTanı,FarkEt;EğitimveSevgiyleDestekol”yazılıpankartlarileçıktılar.

48

49

Amasya İl Sağlık Müdürlüğü Farkındalık Yürüyüşü

Bayburt İl Sağlık Müdürlüğü Otizm bilgilendirme standı

Amasya Valiliği önderliğinde kamu kurumlarının iş birliği ile gerçekleştirilen farkındalık etkinliği Lokman Hekim İşitme Engelliler Okulu

50

Bayburt İl Sağlık Müdürlüğüİl Müdürü ve personeli ile aile ziyaretleri

Bayburt Devlet Hastanesi Çocuk Hastalıkları Polikliniğine başvuran ve servislerde yatarak teda-vi alan çocukların ailelerine yönelik bilgilendirme

Bolu İl Sağlık Müdürlüğü 1. Ailelere Yönelik Otizm Farkındalık Semineri

2. Sağlık Personeline Yönelik Otizm Farkındalık Eğitimi

51

Karaman İl Sağlık MüdürlüğüOkul ziyaretlerinde çocuklarla yapılan etkinlikler

Karaman İl Sağlık MüdürlüğüSağlık personelimiz tarafından halka yönelik bilgilendirme

Karaman İl Sağlık MüdürlüğüAçık ve kapalı oyun alanlarında çocuklar ve aileleriyle etkinlikler

52

Uşak İl Sağlık Müdürlüğü1- Farkındalık Yürüyüşü

2- İl Sağlık Müdürü tarafından aile ziyareti

Düzce İl Sağlık MüdürlüğüSağlık personelimiz tarafından liseli öğrencilere yönelik Otizm farkındalık semineri

53

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞININ OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU NİSAN AYI FARKINDALIK FAALİYETLERİ

2019NisanOtizmFarkındalıkAyıkapsamında81ildeaşağıdakifaaliyetlergerçekleştirilmiştir. •Otizmiolanbireylerinaileleriilebirliktetümailelereyönelikseminerlerdüzenlenmiştir.

•Sınıfındaotizmiolanöğrencileribulunansınıf/şubeöğretmenlerineyönelikziyaretvebilgilendirmetoplantılarıyapılmıştır.

•Okulundaotizmiolanöğrencileribulunanokulyöneticileri,yapılançalışmalar,yasalhaklar,eğitimfırsatlarıvekapsayıcıeğitimkonusundabilgilendirilmiştir.

•Diğerkurumvekuruluşlarınişbirliğinde2NisanOtizmDünyaFarkındalıkGünüçeşitlietkinliklerlekutlanmıştır.

•Bilgilendiriciafişvebroşürlerhazırlanmıştır.

•Farkındalıkkapsamındaokullarımızcaayraçvb.hediyelerdağıtılmıştır.

w w w . a i l e v e c a l i s m a . g o v . t r