OSTALI HIDROTEHNIČKI OBJEKTI Opće karakteristike HTO: Koriste se za podizanje ili izvlačenje, spuštanje (predaju broda vodi), te transver manjih brodova na/sa horiz. građevnog mjesta. Imaju široku primjenu u brodogradnji, a posebno u remontu. Relativno su jeftini pri nabavi, uporabi i održavanju. Redovito poslužuju veći broj građevnih (remontnih) mjesta. Neki od njih su i mobilni pa se mogu dislocirati (plovni dok). Klasifikacija hidrotehničkih objekata po namjeni: - za podizanje (ili izvlačenje) radi popravka (plovni dokovi, vlake, jednorazinski slipovi) - za podizanje (izvlačenje) i transver brodova na/sa horizontalno građevno mjesto (uzdužni i poprečni višerazinski slipovi, plovni

dokovi, vertikalna dizala, duo-portalna kolica) - samo za predaju broda vodi (zakretni saonici, specijalni pontoni)

UZDUŽNE I POPREČNE VLAKE I SLIPOVI Vlake su najjednostavniji oblik hidro-tehničkog objekta. Koriste se za izvlačenje i porinjavanje manjih brodova pri njihovom popravku. Jednostavne su konstrukcije koju čine poprečni pragovi položeni na kosu površinu, te saonica na kojima se “ugnjezdi” izvlačeni brod. Izvlačenje se obavlja ručno pomoću kolotura i užeta omotanog oko “čekrka”, ili pomoću električnog vitla. Kod poprečne vlake, podloga se sastoji od većeg broja greda (saonika) položenih okomito na obalnu liniju i uzdužnu os broada.

Poprečna vlaka

Uzdužna vlaka 1-površina terena, 2-drveni podmetak, 3-saonik, 4-drvena obloga, 5-zasip(ispuna), 6.saonica, 7-uže s koloturama, 8-potezni uređaj (vitlo)

Slipovi. Prvi slipovi pojavili su se u 19 stoljeću, najprije samo za izvlačenje brodova na kolicima, a 30-tih godina prošlog stoljeća počeli su se koristiti prvi mehanizirani uzdužni i poprečni slipovi (kolica) za izvlačenje i porinuće brodova na/sa horizontalnog građevnog mjesta. Zajednička karakteristika vlaka i slipova je tehnološki odgovarajuće opremljena nagnuta (kosa) površina s nagibom po kojoj se na saonicama ili kolicima izvlači ili porinjava (predaje vodi) brod. Uzdužne vlake i slipove karakteriziraju dva tipa kolica: u vidu ravne platforme s kotačima ili kolica rešetkaste konstrukcije u vidu klina (tzv. kosnik-kolica). Nagib uzdužnog slipa s ravnim (plošnim) kolicima je 1:12 do 1:25, a s kosnik-kolicima 1:10 do 1:20. Poprečni slip je tehnološki povoljniji od uzdužnog, ima kraći podvodni dio (jeftiniji), ali zauzima mnogo veći dio obalne linije. Nagib poprečnih slipova se kreće od 1 : 4 do 1 : 10. Uzdužne vlake i slipovi za izvlačenje i spuštanje a-vlaka s plošnim kolicima, b-vlaka s dvoje podesivih kolica, c-slip s klinastim kolicima (kosnikom) i poprečnim transporterom za razvoz na građevnoj (remontnoj) površini, d-slip sa uzdužnim transporterom, e-vlaka(slip) s ovješenom platformom 1-prag, 2-plošna kolica, 3-vitlo, 4-klinasta kolica, 5-horizontalni ransporter, 6-tračnice nagiba, 7-staze građevnog (remontnog) mjesta, 8-staze transportera

Uzdužne vlake i slipovi za izvlačenje i spuštanje a-vlaka s plošnim kolicima, b-vlaka s dvoje podesivih kolica, c-slip sa klinastim kolicima (kosnikom) i poprečim transporterom za razvoz na građevnoj (remontnoj) površini, d-slip sa uzdužim transporterom, e-vlaka (slip) s ovješenom platformom 1-prag, 2-plošna kolica, 3-vitlo, 4-klinasta kolica, 5-horizontalni transporter, 6-tračnice nagiba, 7-staze građevnog (remontnog) mjesta, 8-staze transportera

Poprečni slipovi a-jednorazinski s plošnim kolicima, b-grebenasti s klinastim kolicima, c-dvorazinski sa transporterom 1-plošna kolica, 2-klinasta kolica (kosnik), 3-pomično uže vitla, 4-transportna kolica, 5-kosnik-kolica, 6-kolica za horizontalni transport, 7-transporter, 8-položaj kotača kosnik-kolica u tlocrtu

Kolica poprečnog slipa sa stazama na dvije razine a-kolica sa četiri kotača, b-kolica sa šest kotača

Poprečni grebenasti slip 1-navoz za izvlačenje i spuštanje, 2-staze kosog dijela navoza, 3-kosnik kolica, 4-potezni uređaj (vitlo), 5-staze horizontalnog dijela navoza, 6-staze za poprečni transport, 7-kolica građevnog (remontnog) mjesta

Načini dopreme broda na/sa građevno (remontno) mjesto I-staze kosog dijela navoza, 2-staze horizotalnog dijela navoza, 1-transportna kolica za izvlačenje/spuštanje, 2-kolica za transpor na građevno mjesto, 3-transpoter

VERTIKALNO DIZALO Namjena i karakteristike: - koristi se za dizanje i spuštanje brodova radi popravka i održavanja - predaje broda vodi sa horizontalnog građ. mjesta - zahtjeva male dimenzije površine za smještaj - mali troškovi pri izgradnji osnove - relativno visoka cijena nabave (opreme) - kapacitet i do 8000 t nosivosti - velika brzina dizanja i spuštanja - posluživanje većeg broja građevnih (ili remontnih) mjesta Klasifikacija v. dizala po mogućnosti transvera podizanog broda : - uzdužni (premještanje u pravcu uzdužne osi broda) - poprečni (bočno premještanje, na jedu ili obe strane) - kombinirani (uzdužno i poprečno) Osnovni elementi dizala: - platforma s tračnicama za kolica (može biti u jednom ili iz više djelova) - pogon: elektro-mehanički i hidro-mehanički elektro-mehanički – vitlo, čelična užad, rijeđe lanci hidro-mehanički – hidraulički cilindri, vratilo (letva, motka) - radi lakšeg dizanja koristi se ponton platforma (vlastiti uzgon) - postoje stacionarna i plovna (pokretna, radi dislokacije) dizala Elektro-mehaničko dizalo «sinhrolift» (USA): Platforma se podiže vitlima nosivosti 25 – 150 t, brzinom 0,5 - 1,5 m/min. Za dizala nosivosti 8000 t – potrebno je instalirati od 90 do 100 vitala sistem upravljanja je potpuno sinhroniziran i automatiziran s jednog mjesta premještanje brodova može biti poprečno i uzdužno obzirom na uzdužnu os platforme lifta

Shema uzdužnog vertikalnog dizala 1-transportna kolica, 2-podizna platforma, 3-stupovi vodilice, 4-staze transportnih kolica

Shema poprečnog vertikalnog dizala 1-transportna kolica, 2-podizna platforma, 3-stupovi vodilice, 4-staze transportnih kolica

Užetno vertikalno dizalo

a-Sinhrolift, b-s pontonskim kolicima 1-estakada, 2-transportna kolica, 3-vitla, 4-užad, 5-platforma

OPREMNA OBALA Hidrotehnički objekt namjenjen smještaju i privezu brodova radi opremanja i završnih radova nakon porinuća broda. Opseg ovih radova iznosi 10 - 30% od ukupnog opsega rada pri gradnji broda, a ovisi o globalnoj koncepciji brodograđevnog procesa. Općenito se nastoji da ova faza bude što kraća, odnosno da za ovu fazu ostane što manji opseg rada jer su uvjeti rada zbog skučenog prostora vrlo neprikladni. Za dopremu opreme do opremne obale koriste se želj. vagoni i druga transportna sredstva. U tu svrhu opremna obala je snabdjevena želj. kolosjekom koji redovito prolazi između dizaličnih staza te betonskim površinama za kretanje parternih sredstava transporta.

Slika opremni bazen; opremni gat; opremna obala

Opremni bazen

Okretna dizalica Dizalična staza

Opremna obala Okretna dizalica Dizalična staza

Dizalična staza Okretna dizalica

Opremni gat Željeznička pruga