osnovi tehnike

1

CRNA GORA

ZAVOD ZA KOLSTVO

Predmetni program

OSNOVI TEHNIKE V i VII razred osnovne kole

Podgorica, 2013.

Zavod za kolstvo OSNOVI TEHNIKE

2

Predmetni program OSNOVI TEHNIKE za V i VII razred osnovne kole Izdava: Zavod za kolstvo Urednik: Pavle Goranovi Lektura: dr Adnan irgi i Jelena uanj

Tehnika priprema:

Dizajn korica:

tampa: "

Tira:

Podgorica, 2013. Nacionalni savjet za obrazovanje je na 23. ednici odranoj 9. jula 2013. godine utvrdio je izmjene predmetnoga programa OSNOVI TEHNIKE za V i VII razred osnovne kole.


3

S A D R A J : 1.NAZIV PREDMETNOGA PROGRAMA: OSNOVI TEHNIKE ............................................................................................................................. 42.ODREENJE PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................................................... 43.OPTI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................................................ 54.SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................. 6V RAZRED ............................................................................................................................................................................................................... 6Tema: TEHNIKA I EKOLOGIJA ............................................................................................................................................................................... 6Tema: ENERGIJA .................................................................................................................................................................................................... 6Tema: OSNOVE TEHNIKOGA CRTANJA (9 asova) .......................................................................................................................................... 7Tema: OD IDEJE DO REALIZACIJE ....................................................................................................................................................................... 7Tema: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA .......................................................................................................................................... 8Tema: AGROTEHNIKA ............................................................................................................................................................................................ 8VII RAZRED ............................................................................................................................................................................................................. 9Tema: GRAEVINSKA TEHNIKA (10 asova) ....................................................................................................................................................... 9Tema: MJERENJE I KONTROLA .......................................................................................................................................................................... 11Tema: MAINSKA TEHNIKA ................................................................................................................................................................................. 11Tema: POGONSKE MAINE I TRANSPORTNI SISTEMI (5 asova) .................................................................................................................. 12Tema: ENERGETIKA ............................................................................................................................................................................................. 135.DIDAKTIKE PREPORUKE ............................................................................................................................................................................. 136.STANDARDI ZNANJA ....................................................................................................................................................................................... 187.NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJA.................................................................................................................................. 218.RESURSI ZA REALIZACIJU ............................................................................................................................................................................. 219.PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/NASTAVNICA I STRUNIH SARADNIKA/SARADNICA ....................................................... 23


4

1. NAZIV PREDMETNOGA PROGRAMA: OSNOVI TEHNIKE 2. ODREENJE PREDMETNOGA PROGRAMA Realizacijom malih projekata (modula) uenici/uenice otkrivaju i rjeavaju jednostavne tehnike i tehnoloke probleme, spoznaju primjenu prirodnih zakonitosti u praksi. Formiraju svijest o tome kako se primjenom tehnike i tehnologije mijenja svijet u kome ive. Uoavaju kako tehnika na okolinu utie pozitivno, a kako se ponekad naruava prirodni sklad; stiu interes za smanjenje tih tetnih uticaja na prirodno okruenje i razvijaju ekoloku svijest. Kroz razliite aktivnosti i oblike rada u okviru ovoga predmeta uenici/uenice razvijaju sopstvene sposobnosti, a stiu znanja, vjetine i navike koje im omoguavaju cjelovit razvitak linosti. Nastavni predmet Osnovi tehnike u petome i sedmome razredu razredu devetogodinje osnovne kole, izuava se s fondom od 1 as sedmino, odnosno 34 asova na nivou kolske godine. U sljedeim tabelama dat je orijentacioni broj asova po razredima, temama i oblicima nastave. Napomena: Meupredmetne oblasti/teme su obavezne u svim nastavnim predmetima i svi nastavnici su obavezni da ih ostvaruju. Meupredmetne oblasti/teme su sadraji koji omoguavaju da se u opteobrazovni kurikulum ukljue odreeni ciljevi i sadraji obrazovanja koji nijesu dio formalnih disciplina ili pojedinih predmeta, ili koji su po strukturi interdiciplinarni. Ovi sadraji doprinose integrativnom pristupu opteg obrazovanja i u veoj mjeri povezuju sadraje pojedinih predmeta.

V razred

VII razred

Orijentacioni broj asova Oblici nastave Ukupno (asova)

Tema

Orijentacioni broj asova Oblici nastave Ukupno (asova)

Teorijski Vjebe TEHNIKA I EKOLOGIJA 1 1 2 ENERGIJA 1 1 2 OSNOVE TEHNIKOGA CRTANJA 4 5 9 OD IDEJE DO REALIZACIJE 3 4 7 POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA 3 3 6 AGROTEHNIKA 1 1 2 SADRAJ KOJI PLANIRA KOLA 1 5 6 UKUPNO 14 20 34


5

Tema Teorijski Vjebe GRAEVINSKA TEHNIKA 4 6 10 MJERENJE I KONTROLA 1 1 2 MAINSKA TEHNIKA 3 4 7 POGONSKE MAINE I TRANSPORTNI SISTEMI 3 2 5 ENERGETIKA 2 2 4 SADRAJ KOJI PLANIRA KOLA 2 4 6 UKUPNO 14 20 34

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA U nastavi predmeta Osnovi tehnike uenik/uenica treba da:

razvije sposobnost otkrivanja novih rjeenja i afirmie sopstvenu kreativnost i originalnost razvije sposobnost praktinoga stvaranja, odnosno da realizuje sopstvene ideje prema sopstvenome planu rada razvija logiko miljenje razvije psihomotorne sposobnosti stie naviku za timski rad i razvije svijest o socijalnim vrijednostima i smisao za toleranciju i odgovornost razvije interes za zanimanja iz razliitih oblasti (konstruktor, dizajner) razvija ekoloku svijest i pozitivan odnos prema prirodi i interes za moderne tehnologije.


6

4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA

V RAZRED Tema: TEHNIKA I EKOLOGIJA (2 asa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna osnovne ekoloke pojmove i

principe - zna objasniti koja tehnika sredstva

i na koji nain ugroavaju ivotnu sredinu

- zna koja se tehnika sredstva primjenjuju za zatitu ivotne sredine.

Uenici/uenice: - sluaju izlaganje, biljee osnovne

pojmove - posmatraju i analiziraju slike i video-

zapise o najeim izvorima zagaivanja

- razgovaraju o znaaju i primjeni tehnikih sredstava u cilju ouvanja ivotne sredine, razgovaraju o znaaju reciklae i nainu odlaganja reciklanoga materijala.

Ekologija, zagaivai, zraenja (low radiation), radioaktivnost, smog, buka; zagaivai vazduha (efekat staklene bate, pojave kielih kia, unitavanje ozonskoga omotaa); zagaivai vode (otpadne vode, organske i neorganske materije, radioaktivne materije); zagaivai zemljita (hemijska sredstva, otpadne vode); reciklaa, filteri na fabrikim dimnjacima, kolektori za preiavanje vode

Priroda Ekologija

Tema: ENERGIJA (2 asa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da:

- umije da razlikuje izvore enegije u prirodi: obnovljivi, neobnovljivi i alternativni izvori energije

- zna naine iskoriavanja energije sunca, vode i vjetra.

Uenici/uenice: - sluaju i biljee osnovne pojmove - nabrajaju i razlikuju obnovljive i

neobnovljive izvore energije - navode primjere za transformaciju

energije - navode primjere iskoriavanja

energije sunca, vjetra i vode - objanjavaju prirodan tok kretanja

vode u prirodi.

Obnovljivi izvori, neobnovljivi izvori, alternativni izvori energije, transformacija energije, pretvarai energije.

Priroda


7

Tema: OSNOVE TEHNIKOGA CRTANJA (9 asova) Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije

Uenik/uenica treba da: - zna znaaj i primjenu tehnikih

crtea - prepoznaje vrste tehnikih crtea - poznaje i koristi pribor za tehniko

crtanje - prepoznaje veliine papira za

tehniko crtanje (format) - poznaje vrste i primjenu linija na

tehnikome crteu - zna nacrtati okvir i zaglavlje na

tehnikome crteu - prepoznaje pravila tehnikoga

pisma - zna da kotira proste geometrijske

figure - zna da primijeni razmjeru na

tehnikome crteu.

Uenici/uenice: - sluaju i biljee osnovne pojmove - definiu to je tehniki crte i

navode njegov znaaj - imenuju vrste tehnikih crtea i

opisuju njihovu namjenu - nabrajaju koji se pribor koristi za

crtanje i demonstriraju njegovu primjenu

- crtaju razliite vrste linija i opisuju njihovu primjenu

- crtaju okvir i zaglavlje i unose podatke u zaglavlje primjenjujui pravila tehnikoga pisma

- crtaju i kotiraju predmet u razliitim razmjerama (umanjenoj, uveanoj) i uporeuju nacrtane veliine.

Tehnika dokumentacija, tehniki crte, standardi; radioniki crte, sklopni crte, montani crte; tehnike olovke (B, HB, H), lenjiri, uglomjeri, rapidografi, abloni, table za crtanje (obine, kulman), savremena oprema (kompjuteri, aplikacije), formati, format A4, okvir, tehniko pismo (koso i uspravno); kotiranje, elementi kotiranja (kotna linija, kotne strelice, pomone kotne linije, kotni broj) razmjera (umanjena, uveana i prirodna).

Matematika Likovna kultura

Tema: OD IDEJE DO REALIZACIJE (7 asova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna to je algoritamska shema i to

sadri - zna algoritamskom shemom

prikazati postupke za realizaciju svoje ideje

- zna nacrtati skicu na osnovu sopstvene zamisli

Uenici/uenice: - sluaju i biljee osnovne pojmove - anliziraju algoritamsku emu,

objanjavaju algoritamske korake - crtaju algoritamsku emu po kojoj e

realizovati svoju ideju - crtaju radioniki crte na osnovu

skice

Algoritam, algoritamski koraci, ideja skica, radne operacije, model, maketa, tanost, funkcionalnost, estetsko oblikovanje.

Matematika Likovna kultura


8

- zna nacrtati radioniki crte na osnovu skice

- zna da planira radne operacije - zna da realizuje sopstvenu ideju - zna da procijeni tanost,

funkcionalnost i estetsku vrijednost uraenoga modela/ makete.

- itaju i primjenjuju redosljed izvoenja radnih operacija s algoritamske eme

- modeluju odabrani predmet upotrebom prostih alata

- provjeravaju tanost, funkcionalnost i estetsku vrijednost uraenoga predmeta.

Tema: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA (6 asova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - umije da identifikuje razliite vrste

prirodnih i vjetakih materijala - poznaje osobine materijala: fizike,

hemijske, mehanike, tehnoloke - zna bitne karakteristike materijala:

drvo, papir, koa, skaj, tekstil, plastika

- razumije vanost zatite na radu - zna da pravilno koristi pribor i alate - zna napraviti model/maketu od lako

obradivih materijala koristei se odgovarajuom tehnikom dokumentacijom

- umije da uoava i procjenjuje funkcionalnost i estetsku vrijednost uraenoga.

Uenici/uenice: - razvrstavaju i definiu razliite vrste

materijala na uzorcima (koa, skaj, plastine mase, lim, ica) i navode njihovu konkretnu primjenu

- ispituju osobine materijala jednostavnim priborom i alatom (papira, kartona, furnira, perploe, punoga drveta, panel ploe...) i biljee rezultate ogleda

- nabrajaju lina zatitna sredstva - izradom skice i algoritma planiraju

radne operacije, materijal i alat potreban za izradu nekoga predmeta (modela ili makete)

- prenose crte na materijal, oblikuju pojedine djelove, vre montau, vrednuju i izlau radove.

Prirodni materijali (drvo, vuna, svila, pamuk, koa); vjetaki materijali (plastika, guma, skaj); osobine materijala; tehniko drvo; maine (pilana, gater); papir, karton; poluproizvodi od drveta : furnir, perploa, lesonit, iverica, brodski pod, panel ploa, lamperija; pribor za mjerenje i obiljeavanje, privrivanje, alati za grubu, za zavrnu i povrinsku obradu; dizajn.

Priroda Matematika Likovna kultura

Tema: AGROTEHNIKA (2 asa)


9


- umije da razlikuje i klasifikuje poljoprivredne maine

- zna prednosti primjene tehnikih sredstava u poljoprivredi.

Uenici/uenice: - posmatraju slike i video-zapise,

prepoznaju i imenuju vrste poljoprivrednih maina, navode njihovu primjenu

- objanjavaju znaaj primjene tehnikih sredstava u poljoprivrednoj proizvodnji.

- Kroz projektni zadatak osmiljavaju jednu poljoprivrednu djelatnost uz odabir i objanjavanje izbora tehnikih sredstava

Agrotehnika, organizacija rada u poljoprivrednoj proizvodnji; poljoprivredne maine: traktor, prikljune maine; kombajn, motokultivator, transportni sistemi; tehnika sredstva u poljoprivredi.

Priroda

VII RAZRED

Tema: GRAEVINSKA TEHNIKA (10 asova)


- zna osnovne pojmove u graevini - zna razvoj graevinske tehnike

kroz istorijske epohe - umije da razlikuje objekte

visokogradnje, niskogradnje i hidrogradnje

- razumije neophodnost planske gradnje i njen uticaj na ivotnu sredinu.

Uenik/uenica treba da: - zna da ita graevinski tehniki

crte prepoznajui njegove specifinosti

Uenici/uenice: - rade prezentaciju o istorijskom

razvoju arhitekture, pronalaze na internetu najznaajnije objekte iz razliitih epoha, komentariu stilove gradnje

- tabelarno prikazuju i razvrstavaju objekte visokogradnje, niskogradnje i hidrogradnje

- definiu kroz razgovor pojmove: urbanizam i rurizam, na urbanistikome planu prepoznaju urbanistike elemente.

Uenici/uenice:

Arhitektura i graevinarstvo, visokogradnja i niskogradnja, hidrogradnja, putevi, tuneli, brane, obilaznice, petlje, divlja gradnja, graevinska dozvola, urbanizam, urbanistiki elementi (ulice, trgovi...), rurizam, zelenilo i slobodne povrine, komunalne osnove grada, zgrade, stambeni blokovi, stambena zona, industrijska zona, urbanistiki planovi; projekat, situacioni plan, idejni projekat, glavni projekat, maketa, izvoaki projekat,

Istorija Geografija Likovna kultura Muzika kultura Matematika


10

- umije da razlikuje crte preeka od drugih crtea

- zna da razlikuje ortogonalnu projekciju, aksonometriju i perspektivu

- umije da prikae objekat u ortogonalnoj projekciji i aksonometriji.

Uenik/uenica treba da: - zna osobine osnovnih

graevinskih materijala.

- analiziraju projektnu dokumetaciju, navode sastavne dokumente i osnovne podatke vezane za njih

- analiziraju tehniki crte preeka , itaju i na predvieno mjesto upisuju mjerne vrijednosti prikazanoga dijela objekta

- crtaju objekat u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Uenici/uenice: - rade prezentaciju o graevinskim

materijalima, navode osobine prirodnih i vjetakih materijala i njihovu primjenu u graevinarstvu.

preeci, ortogonalna i kosa projekcija, aksonometrija i perspektiva: prirodni i vjetaki materijali, konstruktivni graevinski materijali, vezivni, keramiki materijali i materijali za oblaganje i izolaciju; Tehnoloka svojstva graevinskoga materijala, savremeni materijali (razni betoni), eloksirani elementi, rigipsploe, PVC stolarija, laminat...

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije

Uenik/uenica treba da: zna da opie organizaciju gradilita

(objekti, maine, materijal) - umije da razlikuje i klasifikuje

graevinske maine - zna da navede instalacije u stanu - razumije standarde stanovanja - zna redosljed i vrste radova u

graevinarstvu - zna da napravi maketu nekoga

objekta na osnovu tehnikoga crtea ili po sopstvenoj ideji

- zna da procijeni funkcionalnost i estetsku vrijednost uraenoga (modela - makete).

Uenici/uenice: - analiziraju gradilite na ponuenoj

emi i upisuju izostavljene pojmove i (ili) nakon poete gradilitu opisuju vieno

- razvrstavaju graevinske maine po principu ponuenih odgovora (ili uz sliku postavljaju pripadajui redni broj)

- u projektnoj dokumentaciji pronalaze crtee kunih instalacija i kroz razgovor definiu vrste instalacija u stanu (kui)

- sastavljaju maketu, koristei mjere, analiziraju uraene makete.

Tehnike savremene gradnje, armiranobetonske konstrukcije, seizmologija, faze gradnje, organizacija gradilita, alati, graevinske maine, zatita na radu (HTZ mjere), instalacije u stanu, sanitarni vor, enterijer i eksterijer, kultura i etika stanovanja.


11

Tema: MJERENJE I KONTROLA (2 asa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna da mjeri duinu nonijusom i

mikrometrom - zna da mjeri masu preciznom vagom - razumije neophodnost mjerenja i

kontrole.

Uenici/uenice: - nabrajaju instrumente za mjerenje

duine i govore o njihovoj preciznosti - mjere duinu na razliitim uzorcima

koristei uobiajene i precizne instrumente (radei u parovima), uporeuju rezultate

- mjere masu, mjernim priborom (terazije) i, radei u parovima, uporeuju rezultate.

Mjerni instrumenti, pomino mjerilo, mikrometar, terazije i kontrola.

Matematika Fizika

Tema: MAINSKA TEHNIKA (7asova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna da opie dokumentaciju u

mainstvu - zna podjele tehnikih crtea: prema

namjeni, sadraju, nainu prikazivanja predmeta, nainu izrade

- zna pravila i vrste kotiranja (redno, paralelno i kombinovano)

- zna nacrtati neki jednostavniji predmet u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Uenik/uenica treba da:

- zna vrste i osobine osnovnih mainskih materijala

- zna klasifikovati postupke obrade.

Uenici/uenice: - analiziraju tehniku dokumentaciju u

mainstvu - imenuje vrste tehnikih crtea u

mainstvu i opisuje njihovu namjenu - kotiraju jednostavnije mainske

predmete (redno, paralelno i kombinovano),kotiraju cilindrine predmete

- crtaju predmet u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Uenici/uenice: - razvrstavaju, imenuju razliite vrste

mainskih materijala (aluminijum, elik, plastika, guma, abrazivni

Tehnika dokumentacija u mainstvu, mainski t. c. (detaljni i sklopni, idejni, patentni, montani, originalni, kopije); redno, paralelno i kombinovano kotiranje, kotiranje valjkastih tijela (oznaka ); ortogonalna projekcija, aksonometrijska projekcija (kosa, dimetrija, izometrija); mainski materijali, metali i nemetali, legure, pogonski materijali (goriva i maziva); obrada metala sa skidanjem strugotine,

Matematika Fizika Likovna kultura


12

materijali) i navode njihovu primjenu - U grupama osmiljavaju konkretan

primje na kojemu klasifikuju postupke obrade

- tabelarno prikazuju i razvrstavaju maine za obradu metala.

obrada metala bez skidanja strugotine, runa obrada, mainska obrada.

Uenik/uenica treba da: - zna osnovne informacije o mainskim

elementima - razumije vanost zatite na radu.

Uenici/uenice: - nabrajaju naine spajanja metala,

prepoznaju i imenuju elemente za prijenos snage i kretanja, pronalaze slike mainskih elemenata na internetu i diskutuju o njihovoj primjeni.

- Istrauju pravila zatite na razliitim radnim mjestima i predstavljaju ih

Mainski elementi za vezu, mainski elementi za prijenos snage i kretanja, HTZ mjere.

Tema: POGONSKE MAINE I TRANSPORTNI SISTEMI (5 asova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna osnovne pojmove, vrste i

primjenu pogonskih i radnih maina - zna osnovne karakteristike motora

SUS (OTO i Dizel motori) - zna osnovne karakteristike i primjenu

hidraulinih motora (turbine). Uenik/uenica treba da: - zna vrste i primjenu transportnih

sistema.

Uenici/uenice: - na osnovu uproene blok-eme i

modela (ili odgovarajuega softvera, kompjuterske simulacije) uoavaju princip rada etvorotaktnih (benzinskih i dizel) motora, slinosti i meusobne razlike, popunjavajui odreeni obrazac

- na konkretnim primjerima (samostalno ih pronalaze) analiziraju djelove i princip rada, navode i primjenu hidraulinih turbina.

Uenici/uenice:

Motor, pogonske maine, toplotni motori, hidraulini motori; prenosni mehanizam, radni dio (orue), mehanika energija, toplotna enerija, motori SUS, OTO, Dizel motori, (dvotaktni i etvorotaktni motori); cilindar, klip; radno kolo s lopaticama, Peltonova, Francisova i Kaplanova turbina; transportni sistemi (unutranji i spoljanji

Fizika


13

- rade odjeljenske prezentacije pronalazei razliite vrste transportnih maina, komentariu njihove karakteristike.

transport), dizalice, liftovi, transporteri...

Tema: ENERGETIKA (4 asa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi sadraj Korelacije Uenik/uenica treba da: - zna navesti oblike energije u prirodi - zna karakteristike nekih tipova

energije - zna objasniti transformaciju energije

na nekim primjerima - umije napraviti jednostavni model

pretvaraa energije - razumije znaaj energetskih rersursa

za ovjeanstvo - zna objasniti to znai racionalna

potronja energije i kako se moe vriti uteda energije.

Uenici/uenice: - definiu znaaj energije, nabrajaju

izvore energije, navode znaaj alternativnih izvora energije

- izrauju grupni rad na kojemu navode primjere ko sve sadri potencijalnu, kinetiku, hemijsku, toplotnu, svjetlosnu energijui govore o karakteristikama i znaaju tih oblika energije

- objanjavaju transformaciju energije na primjeru nekoga motora pronalazei adekvatne primjere, animacij

- u grupama modeluju jedan energijski pretvara, predstavljaju ga i obrazlau

- opisuju naine tednje toplotne energije u stambenim objektima, navode primjere kako racionalno troiti energiju.

Energija, (rad), izvori energije, oblici energije: mehanika energija (potencijalna i kinetika); transformacija energije, tednja energije.

Fizika

5. DIDAKTIKE PREPORUKE a) Opte didaktike preporuke


14

U programu, e god je mogue i realno izvodljivo, treba koristiti ICT kao sredstvo za istraivanje, kao sredstvo za predstavljanje sopstvenih ideja i nain za realizaciju planiranoga zadatka. Sadraje treba gotovo u cjelini realizovati kroz uenike projekte, od grafikoga predstavljanja zamisli, preko planiranja, izvravanja radnih operacija, do procjene i vrednovanja. Predvieni sadraji zahtijevaju raznovrstan metodiki pristup, odnosno primjenu postupaka:

- modularne nastave (uenici/uenice prolaze kroz nastavnu oblast realizacijom projekta po svome opredjeljenju; nastavnik/nastavnica organizuje njihov rad, dajui im potpunu slobodu iskazivanja kreativnosti, znanja i vjetina)

- individualizacije (uenik/uenica bira aktivnosti po sopstvenome planu) - diferencijacije (na osnovu linih sposobnosti i interesa uenika/uenica za odreene oblasti) - aktivne nastave (uenik/uenica je subjekat u svim fazama realizacije nastavnoga procesa) - algoritamske nastave (podrazumijeva sistem pravila i uputstava za obavljanje aktivnosti uenika/uenica i nastavnika/nastavnice pri

realizaciji praktinih vjebi). Pripremanje za realizaciju nastavnih sadraja predmeta Osnovi tehnike podrazumijeva precizno definisanje aktivnosti uenika/uenica i nastavnika/nastavnice prema realnim resursima za izvoenje nastave. U skladu s dinamikom razvoja tehnolokih procesa i izvjesnih tehnikih inovacija planirani nastavni sadraji ovoga predmeta bie podloni izmjenama i dopunama, tako da ovaj program ostavlja dosta slobode u njegovoj realizaciji svim uesnicima/uesnicama procesa. U okviru fonda asova predvieno je po 6 asova koje planira kola. Ovaj dio programa moe se realizovati kao cjelina ili periodino, izmeu pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadrajima tih tema. b) Didaktike preporuke po temama

V razred TEMA: TEHNIKA I EKOLOGIJA Nastavnik/nastavnica treba da:

- obezbijedi materijal iz ove oblasti na multimedijalnim diskovima, video-materijal, slajdove i slino - planira rad u grupama, s diferenciranim zadacima, da obezbijedi sredstva za prezentaciju rezultata - izvjetaja.

TEMA: ENERGIJA


15

Nastavnik/nastavnica treba da koristi video-zapise i fotografije karakteristinih primjera iskoriavanja energije sunca, vode i vjetra. Treba obezbijediti sredstva za izvoenje ogleda (model ili improvizuje neki energetski pretvara).

TEMA: OSNOVE TEHNIKOGA CRTANJA Nastavnik/nastavnica treba da:

- upozna uenike s osnovnim standardima tehnikoga crtanja, da demonstrira primjenu osnovnoga pribora za tehniko crtanje, da

demonstrira vrste tehnikih crtea, da demonstrira vrste formata, da demonstrira kotiranje nekih geometrijskih figura u razliitim

razmjerama. TEMA: OD IDEJE DO REALIZACIJE

Nastavniku/nastavnici se preporuuje da obezbijedi gotove tehnike crtee i gotove modele (makete) te da na osnovu njih ponudi uenicima/uenicama izbor projekta (uenici/uenice biraju neki od predloenih modela ili izrauju slian ili originalan model - maketu prema svojoj zamisli). Realizaciju ove i naredne teme planirati kroz ueniki projekat konkretnoga modela ili makete - objekta, ureaja, sistema, mehanizma. Obezbijediti karakteristine primjere tehnikih crtea s lako uoljivim bitnim karakteristikama. Nastavnik/nastavnica treba da planira ostvarivanje ciljeva tako da uenici/uenice jasno uoe bitne elemente procesa nastanka predmeta, a radne operacije prilagodi uzrastu i sposobnostima uenika/uenica. TEMA: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA

Potrebno je obezbijediti uzorke materijala: preraevine od drveta, koe, skaja, tekstila, plastinih masa i proizvode od tih materijala. Prilikom izrade tehnikoga crtea akcenat treba staviti na skiciranje, tako da su crtei pojednostavljeni i prilagoeni uzrasnim mogunostima uenika/uenica. Realizaciju pojedinih aktivnosti planirati tako da (e je to mogue i opravdano) nastavnici/nastavnice koriste informatiku tehnologiju (raunar i pomonu opremu, internet, namjenski softver). Nastavnik/nastavnica treba da odabere i pripremi materijal i alat prilagoen uzrastu uenika/uenica, to e omoguiti efikasnu realizaciju planiranih aktivnosti. Nastavniku/nastavnici se preporuuje da obezbijedi uzorke materijala: preraevine od drveta, koe, skaja, tekstila, plastinih masa i proizvode od tih materijala. TEMA: AGROTEHNIKA

Nastavnik/nastavnica treba da:

- pripremi gotove modele poljoprivrednih maina ili odgovarajui softver ili video-materijal


16

- organizuje poetu poljoprivrednome dobru ili nekoj slinoj poljoprivrednoj radnoj jedinici, u okviru ova tri asa ili u okviru asova za slobodni program kole.

SADRAJ KOJI PLANIRA KOLA

Ovaj dio programa moe se realizovati kao cjelina ili periodino, izmeu pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadrajima tih tema.

VII razred

TEMA: GRAEVINSKA TEHNIKA


- planira realizaciju ove teme kroz samostalan projekat uenika/uenica (pojedinca ili grupe), od ideje do izrade konanoga modela ili makete

- obezbijedi makete graevinskih objekata i (ili): enciklopedije, video-kasete, dijapozitive, CD s potrebnim sadrajem, pristup odgovarajuim internetskim adresama

- pripremi i organizuje realizaciju asa (u kompjuterskoj uionici, ako kola raspolae njome) kroz kviz (prepoznavanje najpoznatijih svjetskih graevina, svjetska uda staroga svijeta..., velikani arhitekture...; test treba da je tipa izbora tanoga od vie ponuenih

odgovora)

- obezbijedi kompletnu projektnu dokumentaciju (original ili kopiju) nekoga objekta i da umnoi (prema broju grupa) potrebne crtee iz dokumentacije neophodne za grupni rad

- pripremi odgovarajue internetske adrese (projektovanje, proizvodnja i prodaja graevinskog objekta) za samostalan rad uenika/uenica

- obezbijedi uzorke graevinskih materijala (zbirku) - pripremi i organizuje izvoenje laboratorijske vjebe u radionici ili kabinetu, ili u saradnji s tehnikim slubama kole organizuje rad u

kolskome dvoritu (rad u grupama), po unaprijed planiranoj dinamici ureenja kolskoga prostora (blagovremena nabavka potrebnoga


17

materijala i obezbjeenje alata) ili organizuje poetu manjem gradilitu ili odgovarajuoj firmi (fabrike betona, kamenolomi, pogoni za

separaciju ljunka, pijeska...) u okviru fonda od 6 asova koji su na raspolaganju koli.

TEMA: MJERENJE I KONTROLA


- obezbijedi uzorke za mjerenje, mjerne instrumente i pribor - planira rad u grupama s izvjetavanjem rezultata.

TEMA: MAINSKA TEHNIKA


- obezbijedi tehniku dokumentaciju za izradu konkretnoga mainskog dijela, jednostavne mainske djelove za crtanje u raznim projekcijama

- pripremi emu (tabla ili pano) s ispisanim sadrajima tehnike dokumentacije - obezbijedi tehnika sredstva za izradu dokumentacije ili kompjuter i odgovarajui softver - obezbijedi uzorke materijala ili slajdove ili odgovarajui softver i (ili) pristup internetu - obezbijedi dokumentaciju za izradu nekoga jednostavnog mainskog dijela ili predmeta upotrebne vrijednosti - pripremi radna mjesta za grupni i individualni rad, materijal, alat, pribor i maine, sredstva za zatitu pri radu - prema mogunostima organizuje periodine poete nekoj radionici ili zavodu, u okviru asova predvienih za temu ili u okviru 6 asova

slobodnoga programa kole.

TEMA: POGONSKE MAINE I TRANSPORTNI SISTEMI Nastavnik/nastavnica treba da:

- obezbijedi slajdove ili film ili odgovarajui softver, obezbijedi model(e) motora SUS


18

- pripremi uproen prikaz rada etvorotaktnih benzinskih i etvorotaktnih dizel motora, a takoe i ostalih pogonskih maina i transportnih sistema.

TEMA: ENERGETIKA Nastavnik/nastavnica treba da:

- planira realizaciju ove teme kroz samostalan projekat uenika/uenica (pojedinca ili grupe), od skice do gotovoga modela pretvaraa energije

- obezbijedi gotove modele energetskih pretvaraa ili odgovarajue internetske adrese, video-zapise, fotografije i drugi pogodan materijal o iskoriavanju energije

- planira realizaciju ciljeva tako da uenici/uenice jasno uoe najvanije faze procesa iskoriavanja i transformacije energije - obezbijedi sredstva za izvoenje ogleda.

SADRAJ KOJI PLANIRA KOLA

Ovaj dio programa moe se realizovati kao cjelina ili periodino, izmeu pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadrajima tih tema.

6. STANDARDI ZNANJA

V razred TEMA: TEHNIKA I EKOLOGIJA Uenik/uenica treba da:

- zna osnovne ekoloke pojmove i principe - zna da objasni koja tehnika sredstva i kako ugroavaju ivotnu sredinu - zna koja se tehnika sredstva i kako primjenjuju za zatitu ivotne sredine.

TEMA: ENERGIJA

Uenik/uenica treba da: - zna naine korienja energije sunca, vode i vjetra i da primjenjuje montani crte


19

- zna da objasni nain manifestovanja energije iz prirodnih izvora.

TEMA: OSNOVE TEHNIKOGA CRTANJA Uenik/uenica treba da:

- upozna standardne elemente tehnikog crtanaja: format, vrste linija, kotiranje, tehniko pismo, razmjera - razlikuje vrste tehnikih crtea - upozna pribor za tehniko crtanje i razvija vjetinu njegova korienja.

TEMA: OD IDEJE DO REALIZACIJE

Uenik/uenica treba da: - upozna put od ideje do realizacije - naui prikazati svoju ideju pomou skice i tehnikoga crtea - umije pravilno koristiti pribor za tehniko crtanje - zna da izradi plan rada (algoritam) za realizaciju sopstvenoga projekta (ideje) ili projekta predloenoga modela - umije da modeluje odabrani predmet od pogodnoga materijala upotrebom prostih alata - zna i primjenjuje mjere zatite na radu.

TEMA: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA

Uenik/uenica treba da: - razlikuje prirodne i vjetake materijale - zna bitne karakteristike materijala pogodnih za mehaniku obradu - razlikuje vrste drvenih preraevina - primjenjuje montani crte - zna da uradi plan radnih postupaka - umije pravilno da koristi pribor i alate - zna da primijeni mjere zatite pri radu.

TEMA: AGROTEHNIKA

Uenik/uenica treba da: - razlikuje i klasifikuje poljoprivredne maine - zna prednosti primjene tehnikih sredstava u poljoprivredi.

VII razred


20

TEMA: GRAEVINSKA TEHNIKA

Uenik/uenica treba da: - zna da nabroji objekte visokogradnje, niskogradnje i razlike izmeu njih - prepoznaje i razlikuje pojedine elemente projektne dokumentacije - zna da izradi skicu na osnovu sopstvene zamisli - zna da ita graevinski tehniki crte prepoznajui specifinosti graevinskoga tehnikog crtea - zna da izrauje graevinski tehniki crte (u razmjeri) - razlikuje ortogonalnu, kosu projekciju i perspektivu - primjenjuje poznavanje graevinskoga tehnikog crtea i projektovanja (prikazuju objekat ili njegov dio u ortogonalnoj projekciji) - razlikuje i klasifikuje graevinske materijale, definie njihovu primjenu - zna osobine osnovnih graevinskih materijala - razlikuje i klasifikuje graevinske maine - umije da koristi jednostavni alat i pribor - zna navesti instalacije u stanu - zna redosljed i vrste radova u graevinarstvu - zna osnovne pojmove iz ove oblasti.

TEMA: MJERENJE I KONTROLA Uenik/uenica treba da:

- zna koristiti neki precizni mjerni instrument (pomino mjerilo). TEMA: MAINSKA TEHNIKA

Uenik/uenica treba da: - razlikuje vrste crtea - zna prepoznati specifinosti na mainskome crteu - umije da izradi tehniki crte jednostavnoga mainskog dijela primjenjujui ortogonalnu i aksonometrijsku projekciju - zna da uradi sopstvenu projektnu dokumentaciju za izradu modela nekog ureaja ili sistema - zna vrste i osobine osnovnih mainskih materijala (metala i legura) - zna klasifikovati postupke obrade - zna da navede sredstva (alate i maine) za neke postupke obrade - zna osnovne informacije o mainskim elementima (podjelu i funkciju) - zna da procjenjuje vrijednost uraenoga modela


21

- zna mjere zatite na radu i primjenjuje ih. TEMA: POGONSKE MAINE I TRANSPORTNI SISTEMI

Uenik/uenica treba da: - zna vrste i primjenu pogonskih maina - zna osnovne karakteristike motora SUS - zna osnovne razlike izmeu benzinskih i dizel motora - zna vrste i primjenu transportnih sistema - zna osnovne pojmove iz ove oblasti.

TEMA: ENERGETIKA

Uenik/uenica treba da: - zna mjere tednje energije - zna da definie tipove energije - moe objasniti naine manifestovanja energije iz razliitih izvora - zna energetske resurse i razumije njihovu ulogu u razvoju zajednice i poveanju standarda ivljenja - poznaje alternativne izvore energije.

7. NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJA Specifinost ovoga predmeta ogleda se i u domenu ocjenjivanja i vrednovanja postignua uenika/uenica. Ovaj segment obrazovno-vaspitnoga rada treba odraditi u kontinuitetu, tako da uenici/uenice shvate da se vrednuje i ocjenjuje svaka aktivnost i uee u realizaciji programa. Brojanom ocjenom (od 1 do 5) treba vrednovati znanje usmeno i pismeno (test), kreativnost, originalnost rjeenja, radno-tehniku spretnost, uvaavajui interesovanja, zalaganja i individualne sposobnosti uenika/uenica. Specifinost ocjenjivanja postoji u okviru rada u grupi - vrednuje se rad i postignue na nivou grupe, uz dodatne individualne korekcije ako postoje opravdani razlozi, kao i u fazama donoenja odluke, planiranja, pronalaenja i klasifikovanja rjeenja.

Ocjenjivanje i vrednovanje se u najveem dijelu realizacije programa moe izvesti uz potpuno uee uenika/uenica: mogu vrednovati estetski izgled uraenoga predmeta modela, makete; mogu vrednovati funkcionalnost uraenoga predmeta modela, makete. 8. RESURSI ZA REALIZACIJU


22

a) Materijalno-tehniki uslovi za realizaciju Poto se realizacija nastavnih sadraja u oblasti tehnike dobrim dijelom oslanja na primjeni ICT, poeljno je da je kabinet za tehniku neposredno povezan s kompjuterskom uionicom. Druga pogodna varijanta bio bi kabinet podijeljen na prostor za kompjutere i radionicu s opremom. Oprema kabineta Kabinet potreban za izvoenje predmeta Osnovi tehnike treba da ima:

- kolsku tablu - projekciono platno ili zidni prostor za projektovanje - opremu za zatamnjivanje (roletne, zastori) - radne stolove za uenike/uenice i

nastavnika/nastavnicu - stolove s radnom povrinom otpornom na udare i s

dodacima za privrivanje - sto za stone makaze za lim - univerzalni sto za builicu i testeru - stolice s podeavanjem visine, rotirajuim editem - ormarii s ladicama (za runi alat) - ormari zidne police za odlaganje radova

- ormarie s ladicama za uenike/uenice (za prirunike, crtee, sveske...)

- neprekidno elektrino napajanje - prikljunice za elektrino napajanje sa zatitnim

poklopcima - fluorescentna rasvjeta - umivaonik s toplom i hladnom vodom - kante za otpatke - TV-prijemnik - video-rikorder - LCD projektor - grafoskop - kolica za uila.

Sredstva za nastavnika/nastavnicu i uenike/uenice: - konstruktorski kompleti - modeli i makete - zbirke uzoraka materijala - pribor za privrivanje - pribor za mjerenje i obiljeavanje - kompleti alata za obradu drveta - kompleti alata za obradu metala - alat za obradu plastinih materijala - stone makaze za lim - runa builica sa stalkom - elektrina testera (stona) - materijal za praktine radove (karton, furnir, lepenka, samoljepljive folije, perploa, tanki lim, letvice...) - pribor za bojenje i lakiranje


23

- ljepila, boje i lakovi - literatura (enciklopedije, prirunici).

Neki nastavni sadraji mogu se realizovati kroz poete radionici, gradilitu, proizvodnome pogonu ili nekome drugom tehnikom objektu.

b) Okvirni spisak literature i drugih izvora

Za uenike/uenice: - udbenik Osnovi tehnike za peti razred i Osnovi tehnike za sedmi razred devetogodinje osnovne kole (novi) - didaktiki softver - dodatna lliteratura (prirunici, internetski izvori). Za nastavnike/nastavnice: - udbenik Osnovi tehnike za peti razred i Osnovi tehnike za sedmi razred devetogodinje osnovne kole (novi), - didaktiki softver - dodatna lliteratura (prirunici, internetski izvori).

9. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/NASTAVNICA I STRUNIH SARADNIKA/SARADNICA Nastavu mogu izvoditi nastavnici/nastavnice (240 ECTS) koji/koje su zavrili/zavrile: - Prirodno-matematiki fakultet, specijalistiki studijski program na Odsjeku za fiziku - Elektrotehniki fakultet, specijalistiki studijski program - Mainski fakultet, specijalistiki studijski program - Filozofski fakultet, odsjek Osnovi tehnike i proizvodni rad - Filozofski fakultet, odsjek Osnovi tehnike i informatike - Filozofski fakultet, odsjek Tehniko obrazovanje - Pedagoki ili Tehniki fakultet, odsjek Informatika ili Tehniko obrazovanje i informatika - Pedagoka akademija ili Via pedagoka kola, grupa Tehniko

ili koji/koje su stekli/stekle zvanje: - profesor/profesorica fizike ili diplomirani fiziar/fiziarka koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz

oblasti informatike - diplomirani inenjer/inenjerka elektrotehnike koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz oblasti

informatike - diplomirani inenjer/inenjerka mainstva koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz oblasti

informatike.

osnovi tehnike

Documents