OSMANLI KÜLTÜR VE OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİMEDENİYETİ

A)-PADİŞAHLARIN BAŞA A)-PADİŞAHLARIN BAŞA GEÇMESİ(VERASET SİSTEMİ):GEÇMESİ(VERASET SİSTEMİ):

Osmanlı Devletinde kimin padişah olacağı Osmanlı Devletinde kimin padişah olacağı konusunda kesin bir kural yoktu. Osmanlı konusunda kesin bir kural yoktu. Osmanlı ailesinin bütünailesinin bütünerkekleri taht üzerinde hak sahibi idiler. Onun erkekleri taht üzerinde hak sahibi idiler. Onun için padişah ölünce oğullarının hangisinin tahtaiçin padişah ölünce oğullarının hangisinin tahtageçeceği konusunda devlet yönetimindeki etkili geçeceği konusunda devlet yönetimindeki etkili grupların(ümera,ulema vb.) tercihleri önemli rolgrupların(ümera,ulema vb.) tercihleri önemli roloynuyordu.Eski Türk Devlet geleneğinden oynuyordu.Eski Türk Devlet geleneğinden kaynaklanan bu sistem(Kut anlayışı)taht kaynaklanan bu sistem(Kut anlayışı)taht kavgalarına neden oluyordu.kavgalarına neden oluyordu.

Veraset Sistemindeki Değişmeler Veraset Sistemindeki Değişmeler

Fatih Sultan Mehmet bu sakıncayı ortadan Fatih Sultan Mehmet bu sakıncayı ortadan kaldırmak için tahta geçme yöntemini kaldırmak için tahta geçme yöntemini belirleyen birbelirleyen birkanunname düzenledi.kanunname düzenledi.Bu kanunla Fatih'in amacı:Bu kanunla Fatih'in amacı:1 -Taht kavgasına son vererek,ülkenin 1 -Taht kavgasına son vererek,ülkenin birlik ve bütünlüğünü sağlamak,birlik ve bütünlüğünü sağlamak,2- En GÜÇLÜ olanın padişah olmasını 2- En GÜÇLÜ olanın padişah olmasını sağlamaktı.sağlamaktı.

I.AHMET zamanında yapılan değişiklikle EN I.AHMET zamanında yapılan değişiklikle EN YAŞLI ve AKILLI olanın (EKBER VE ERŞED) YAŞLI ve AKILLI olanın (EKBER VE ERŞED) padişah olmasıpadişah olmasıesası benimsendi.esası benimsendi.AÇIKLAMA: Ekberiyet sistemi Şehzadeler AÇIKLAMA: Ekberiyet sistemi Şehzadeler arasındaki rekabet duygusunu ortadan arasındaki rekabet duygusunu ortadan kaldırması bakımındankaldırması bakımındanOLUMSUZ,taht kavgalarına son vermesi OLUMSUZ,taht kavgalarına son vermesi bakımından da OLUMLU sonuçlar doğurmuştur.bakımından da OLUMLU sonuçlar doğurmuştur.

B)-PADİŞAHLARIN YETİŞMESİ: B)-PADİŞAHLARIN YETİŞMESİ:

16. yüzyılın sonlarına kadar şehzadeler 14-15 16. yüzyılın sonlarına kadar şehzadeler 14-15 yaşlarına gelince, Anadoludaki sancaklarayaşlarına gelince, Anadoludaki sancaklaraSANCAKBEYİ olarak gönderilirlerdi. Burada bir SANCAKBEYİ olarak gönderilirlerdi. Burada bir LALA'nın yanında devlet yönetiminde tecrübeLALA'nın yanında devlet yönetiminde tecrübekazanmaları sağlanırdı.kazanmaları sağlanırdı.NOT: Lala'yı Büyük Selçuklular'daki NOT: Lala'yı Büyük Selçuklular'daki ATABEYLERE benzetebiliriz.ATABEYLERE benzetebiliriz.III. Mehmet'ten sonra şehzadelerin SANCAĞA III. Mehmet'ten sonra şehzadelerin SANCAĞA ÇIKMA usulü kaldırıldı. (Şehzadeler sarayda ÇIKMA usulü kaldırıldı. (Şehzadeler sarayda KAFESKAFESHAYATI yaşadılar.)HAYATI yaşadılar.)

C)-PADİŞAHLARIN ÜNVANLARI C)-PADİŞAHLARIN ÜNVANLARI

Osmanlı Devletinin kuruluş yıllarında başta bulunan Osmanlı Devletinin kuruluş yıllarında başta bulunan hükümdarlara BEY denilmiştir.Yinehükümdarlara BEY denilmiştir.Yinehırıstiyanlara karşı savaştıklarından GAZİ de denilmiştir.hırıstiyanlara karşı savaştıklarından GAZİ de denilmiştir.(Örneğin:Osman bey,Osman Gâzi,Orhan(Örneğin:Osman bey,Osman Gâzi,OrhanBey,Orhan Gâzi gibi..) Hükümdarların aldığı diğer Bey,Orhan Gâzi gibi..) Hükümdarların aldığı diğer başlıca ünvanlar; Han, Hakan, Hünkâr, Sultan vebaşlıca ünvanlar; Han, Hakan, Hünkâr, Sultan vegenellikle Padişah'dır.genellikle Padişah'dır.NOT: Yavuz Sultan Selimin 1517 Mısır seferi sonucu NOT: Yavuz Sultan Selimin 1517 Mısır seferi sonucu HALİFELİK Osmanlı padişahlarına geçmiştir.HALİFELİK Osmanlı padişahlarına geçmiştir.Böylelikle Osmanlı hükümdarları padişah olarak Devletin Böylelikle Osmanlı hükümdarları padişah olarak Devletin Başı, halife olarakta müslümanlarınBaşı, halife olarakta müslümanlarınbaşı olma özelliği taşımışlardır.başı olma özelliği taşımışlardır.

SARAYSARAYPadişahın hem özel hayatının geçtiği, hem de devletin Padişahın hem özel hayatının geçtiği, hem de devletin yönetildiği yerdi. Saray ENDERUN ve BİRUNyönetildiği yerdi. Saray ENDERUN ve BİRUNolmak üzere iki bölümden oluşuyordu.Bu iki bölüm olmak üzere iki bölümden oluşuyordu.Bu iki bölüm BAB'ÜS-SAADE(Orta kapı) denilen kapıyla birbirineBAB'ÜS-SAADE(Orta kapı) denilen kapıyla birbirinebağlanmıştı.bağlanmıştı.1)- ENDERUN :Padişahın özel hayatının geçtiği sarayın 1)- ENDERUN :Padişahın özel hayatının geçtiği sarayın iç bölümüdür. Burada padişahın hizmetineiç bölümüdür. Burada padişahın hizmetinebakan güvenilir kimselerin bulunduğu hizmet ve eğitim bakan güvenilir kimselerin bulunduğu hizmet ve eğitim odaları ve harem bulunuyordu.Enderundakiodaları ve harem bulunuyordu.Enderundakiodalar şunlardır:odalar şunlardır:

a)-HASODA:Padişahın günlük himetine a)-HASODA:Padişahın günlük himetine bakarlardı.bakarlardı.b)-HAZİNE ODASI:Padişahın özel b)-HAZİNE ODASI:Padişahın özel hazinesine bakarlardı.hazinesine bakarlardı.c)-KİLER ODASI:Yemek ve sofra c)-KİLER ODASI:Yemek ve sofra hizmetlerini yaparlardı.hizmetlerini yaparlardı.d)-SEFERLİ ODASI:Berber,terzi,müzisyen d)-SEFERLİ ODASI:Berber,terzi,müzisyen gibi görevliler bulunurdu.gibi görevliler bulunurdu.

Devşirme usulüyle toplanan oğlanlar, Acemi oğlanlar Devşirme usulüyle toplanan oğlanlar, Acemi oğlanlar ocağına götürülmeden önce, içlerindenocağına götürülmeden önce, içlerindenseçilenler Topkapı sarayına alınarak, sıkı bir disiplin seçilenler Topkapı sarayına alınarak, sıkı bir disiplin altında yetiştirilirlerdi. Bunlara dinialtında yetiştirilirlerdi. Bunlara dinibilgiler, Arapça, Farsça gibi dersler ve pratik el sanatları bilgiler, Arapça, Farsça gibi dersler ve pratik el sanatları öğretilirdi.Bunlara İÇOĞLANI denilirdi.öğretilirdi.Bunlara İÇOĞLANI denilirdi.Amaç saraya alınan bu içoğlanlarını gerçek bir dindar, Amaç saraya alınan bu içoğlanlarını gerçek bir dindar, devlet adamı, asker ve seçkin nitelikli birdevlet adamı, asker ve seçkin nitelikli birkişi olarak yetiştirmekti. Hasoda,kiler odası,hazine ya da kişi olarak yetiştirmekti. Hasoda,kiler odası,hazine ya da seferli odalarında hem hizmet ederler,seferli odalarında hem hizmet ederler,hemde eğitim ve öğretimlerini sürdürürlerdi. Daha sonra hemde eğitim ve öğretimlerini sürdürürlerdi. Daha sonra ÇIKMA denilen bir atama usulüyle Birun daÇIKMA denilen bir atama usulüyle Birun dagörevlendirilir,bu odaların başındaki ağalar da sancak görevlendirilir,bu odaların başındaki ağalar da sancak beyliği gibi önemli görevlere tayinbeyliği gibi önemli görevlere tayinedilirlerdi.edilirlerdi.

HAREM: Sarayda kadınların yaşadığı HAREM: Sarayda kadınların yaşadığı bölüme denirdi.Saraya alınan kızlar tıpkı iç bölüme denirdi.Saraya alınan kızlar tıpkı iç oğlanları gibi sıkıoğlanları gibi sıkıbir eğitim görürlerdi. Eğer padişah bir eğitim görürlerdi. Eğer padişah tarafından sarayda tutulmazlarsa Çıkma tarafından sarayda tutulmazlarsa Çıkma ile saray dışındaile saray dışındagörevlendirilen Kapıkullarıyla görevlendirilen Kapıkullarıyla evlendirilirlerdi.evlendirilirlerdi.

2)- BİRUN: Sarayın dış bölümüne denirdi. 2)- BİRUN: Sarayın dış bölümüne denirdi. Bîrûnda geniş bir yönetici kadro yer alırdı. Bîrûnda geniş bir yönetici kadro yer alırdı. BîrûndakiBîrûndakigörevliler ve teşkilatları şunlardı:görevliler ve teşkilatları şunlardı:a)-Yeniçerilera)-Yeniçerilerb)-Altı Bölük halkı (sipahiler,silahdar,sağ ve sol b)-Altı Bölük halkı (sipahiler,silahdar,sağ ve sol garipler,sağ ve sol ulûfeciler.)garipler,sağ ve sol ulûfeciler.)c)-Topçular ve Cebecilerc)-Topçular ve Cebecilerd)-Mehterlerd)-Mehterlere)-Müteferrikalar Enderundan çıkma içoğlanlar, e)-Müteferrikalar Enderundan çıkma içoğlanlar, beyzade çocukları,devlet ileri gelenlerininbeyzade çocukları,devlet ileri gelenlerininçocukları.)çocukları.)

NOT: Osmanlılar'da ilk saray Bursa da yapılmıştı. NOT: Osmanlılar'da ilk saray Bursa da yapılmıştı. Başkent Edirne olunca burada daha büyük bir sarayBaşkent Edirne olunca burada daha büyük bir sarayyapılmış,İstanbul'un fethiyle Fatih Beyazıt'taki mevcut yapılmış,İstanbul'un fethiyle Fatih Beyazıt'taki mevcut sarayda oturmuş, buranın yeterlisarayda oturmuş, buranın yeterligelmemesi üzerine aynı yerde başka bir saray gelmemesi üzerine aynı yerde başka bir saray yaptırılmıştı. Eski Saray denilen bu sarayın dayaptırılmıştı. Eski Saray denilen bu sarayın dayeterli olmaması üzerine Topkapı Sarayı(yeni saray) yeterli olmaması üzerine Topkapı Sarayı(yeni saray) yapılmıştır. Padişahlar 19. yüzyılayapılmıştır. Padişahlar 19. yüzyılakadar burada oturmuşlar, 19. yüzyılda Dolmabahçe, kadar burada oturmuşlar, 19. yüzyılda Dolmabahçe, Beylerbeyi, Çırağan ve Yıldız saraylarıBeylerbeyi, Çırağan ve Yıldız saraylarıyapılmıştır.yapılmıştır.

DİVAN-I HÜMAYUNDİVAN-I HÜMAYUN

Bugünkü Bakanlar Kurulu gibi çalışan Divan-ı Hümayun Bugünkü Bakanlar Kurulu gibi çalışan Divan-ı Hümayun önceleri DİVANHANE'de toplanırken, Kanuniönceleri DİVANHANE'de toplanırken, Kanunizamanında yapılan KUBBEALTI denilen yerde zamanında yapılan KUBBEALTI denilen yerde toplanmaya başlamıştır.toplanmaya başlamıştır.Divan teşkilatı ilk defa ORHAN BEY zamanında Divan teşkilatı ilk defa ORHAN BEY zamanında kurulmuştur. Fatih Sultan Mehmet padişahların divânkurulmuştur. Fatih Sultan Mehmet padişahların divântoplantılarına katılma geleneğine son vererek,toplantıları toplantılarına katılma geleneğine son vererek,toplantıları kafesli bir pencerenin arkasından takipkafesli bir pencerenin arkasından takipetmiştir.etmiştir.

VEZİR-İ AZAM(Sadrazam):Bugünkü başbakan VEZİR-İ AZAM(Sadrazam):Bugünkü başbakan durumunda olan veziri azam, padişahın vekili durumunda olan veziri azam, padişahın vekili olarak görevolarak görevyapar ve onun altın mührünü taşırdı. Divana yapar ve onun altın mührünü taşırdı. Divana başkanlık eder, padişah sefere katılmıyorsa başkanlık eder, padişah sefere katılmıyorsa ordununordununbaşına geçer,bu görevi sırasında SERDARI başına geçer,bu görevi sırasında SERDARI EKREM sıfatıyla padişahın bütün yetkilerini EKREM sıfatıyla padişahın bütün yetkilerini kullanırdı.kullanırdı.

KUBBE ALTI VEZİRLERİ: Bugünkü devlet bakanları durumunda olan kubbe KUBBE ALTI VEZİRLERİ: Bugünkü devlet bakanları durumunda olan kubbe altı vezirlerinin sayıları 5-7altı vezirlerinin sayıları 5-7arasındaydı.arasındaydı.2)- İLMİYE (Ehli Şer)2)- İLMİYE (Ehli Şer)Medreselerde iyi eğitim görmüş, devletin adalet,eğitim ve yargı görevlerini Medreselerde iyi eğitim görmüş, devletin adalet,eğitim ve yargı görevlerini üstlenen gruptu.Ulemaüstlenen gruptu.Ulemada denilen bu grubun üç önemli görevi vardı:da denilen bu grubun üç önemli görevi vardı:a)-Tedris Görevi:Eğitim-Öğretim görevidir.Bu görevi müderris,muâllim gibi a)-Tedris Görevi:Eğitim-Öğretim görevidir.Bu görevi müderris,muâllim gibi kişiler yürütürdü.kişiler yürütürdü.b)-Kaza Görevi:Yargı görevidir. Bu görev kadılar tarafından yürütülürdü. b)-Kaza Görevi:Yargı görevidir. Bu görev kadılar tarafından yürütülürdü. Kadılar İslam hukukunaKadılar İslam hukukunagöre davalara bakar ve karar verirlerdi.göre davalara bakar ve karar verirlerdi.c)-İfta Görevi: Fetva görevidir.Yapılanların şeriata uygun olup olmadığı c)-İfta Görevi: Fetva görevidir.Yapılanların şeriata uygun olup olmadığı konusunda fikir beyankonusunda fikir beyanetme görevidir.etme görevidir.Fetva verme yetkisine sahip olanlara MÜFTİ denilirdi. Müftilerin en üst Fetva verme yetkisine sahip olanlara MÜFTİ denilirdi. Müftilerin en üst rütbelisi Şeyhülislamrütbelisi Şeyhülislamve kazaskerlerdi.ve kazaskerlerdi.

ŞEYHÜLİSLAM: Divana katılan fakat oy kullanmayan ŞEYHÜLİSLAM: Divana katılan fakat oy kullanmayan şeyhüislamın protokoldeki sırası veziri azamlaşeyhüislamın protokoldeki sırası veziri azamlaaynıydı.Hem ilmi kişiliği, hem de fetva verme yetkisi aynıydı.Hem ilmi kişiliği, hem de fetva verme yetkisi dolayısıyla şeyhülislama büyük saygıdolayısıyla şeyhülislama büyük saygıgösterilirdi. Bayramlaşma sırasında padişah sadece gösterilirdi. Bayramlaşma sırasında padişah sadece şeyhülislamın karşısında ayağa kalkardı.şeyhülislamın karşısında ayağa kalkardı.Önemli devlet işleri hatta padişahların görevden alınması Önemli devlet işleri hatta padişahların görevden alınması için şeyhülislamın fetvasıiçin şeyhülislamın fetvasıgerekiyordu.Şeyhülislam idam cezasına çarptırılamaz, gerekiyordu.Şeyhülislam idam cezasına çarptırılamaz, tutuklanamaz ve hapsedilemezdi. 17. yüzyılatutuklanamaz ve hapsedilemezdi. 17. yüzyılakadar görevden alınması bile söz konusu değildi. kadar görevden alınması bile söz konusu değildi. Tanzimattan sonra şeyhülislamların yönetimdekiTanzimattan sonra şeyhülislamların yönetimdekiönemi azalmaya başladı.önemi azalmaya başladı.

KAZASKERLER (KADIASKERLER): Divanı KAZASKERLER (KADIASKERLER): Divanı Humayun üyesi olan kadıaskerler şer'i hükümler Humayun üyesi olan kadıaskerler şer'i hükümler veren en yüksekveren en yüksekgörevlilerdi. Fatihten itibaren Anadolu ve Rumeli görevlilerdi. Fatihten itibaren Anadolu ve Rumeli kadıaskerleri olmak üzere sayıları ikiyekadıaskerleri olmak üzere sayıları ikiyeçıkarıldı. Rumelideki kadılar Rumeli, çıkarıldı. Rumelideki kadılar Rumeli, Anadoludaki kadılar Anadolu kadıaskerine Anadoludaki kadılar Anadolu kadıaskerine bağlıydılar.bağlıydılar.

KADILAR: Başlıca görevleri şunlardı:KADILAR: Başlıca görevleri şunlardı:a)-Merkezden gelen emirleri halka iletmek, a)-Merkezden gelen emirleri halka iletmek, halkın şikayetlerini merkeze bildirmek.halkın şikayetlerini merkeze bildirmek.b)-Her türlü davaya(miras,ticaret,ceza) bakarak b)-Her türlü davaya(miras,ticaret,ceza) bakarak karar vermek.(Yargıçlık)karar vermek.(Yargıçlık)c)-Nikah sözleşmesi, şirket kurulması, Vakıf c)-Nikah sözleşmesi, şirket kurulması, Vakıf kurulması gibi sözleşmeleri yapardı.(Noterlik)kurulması gibi sözleşmeleri yapardı.(Noterlik)d)-Avarız denilen olağanüstü durumlardaki d)-Avarız denilen olağanüstü durumlardaki vergileri toplar, merkeze gönderirdi.vergileri toplar, merkeze gönderirdi.

PADİŞAH HOCALARI: Osmanlı şehzadelerine ulemadan PADİŞAH HOCALARI: Osmanlı şehzadelerine ulemadan bir kimse hoca olarak tayin edilirdi. Şehzadelerbir kimse hoca olarak tayin edilirdi. Şehzadelerhükümdar olduklarında onları PADİŞAH HOCASI olarak hükümdar olduklarında onları PADİŞAH HOCASI olarak tayin ederlerdi.tayin ederlerdi.SEYYİD VE ŞERİFLER: Hz.Peygamberin torunları SEYYİD VE ŞERİFLER: Hz.Peygamberin torunları Hz.Hasanın soyundan gelenlere Şerif, Hz. HüseyininHz.Hasanın soyundan gelenlere Şerif, Hz. Hüseyininsoyundan gelenlere ise Seyyid denirdi. Seyyid ve şerifler soyundan gelenlere ise Seyyid denirdi. Seyyid ve şerifler Osmanlı toplumunda büyük saygıOsmanlı toplumunda büyük saygıgörürlerdi. Devlet de bunların işleriyle meşgul olmak için görürlerdi. Devlet de bunların işleriyle meşgul olmak için NAKİB'ÜL EŞRAFLIK denilen birNAKİB'ÜL EŞRAFLIK denilen birkurum kurmuştu.kurum kurmuştu.

NİŞANCI(TEVKİİ=TUĞRAİ): Divandan çıkarılan belgelerin üstüne NİŞANCI(TEVKİİ=TUĞRAİ): Divandan çıkarılan belgelerin üstüne padişahın nişanpadişahın nişanolan TUĞRA 'yı çektiği için TUĞRACI'da denirdi. Nişancı kendisine olan TUĞRA 'yı çektiği için TUĞRACI'da denirdi. Nişancı kendisine bağlı REİSÜL KÜTTABbağlı REİSÜL KÜTTABbaşkanlığında çeşitli kalemler vasıtasıyla merkez bürokrasisinin her başkanlığında çeşitli kalemler vasıtasıyla merkez bürokrasisinin her türlü işlemlerini yapardı.türlü işlemlerini yapardı.Reisülküttab'a bağlı kalemler şunlardı:Reisülküttab'a bağlı kalemler şunlardı:a)-Beylikçi Kalemi b)-Tahvil Kalemi c)-Ruus Kalemi d)-Amedi Kalemia)-Beylikçi Kalemi b)-Tahvil Kalemi c)-Ruus Kalemi d)-Amedi KalemiNişancının görevleri: Nişancı tuğra çekmenin yanısıra yukarıdaki Nişancının görevleri: Nişancı tuğra çekmenin yanısıra yukarıdaki kalemler vasıtasıyla şukalemler vasıtasıyla şugörevleri yapardı:görevleri yapardı:A)- Divanda yapılan görüşmelerin kayıtlarını tutarak MÜHİMME A)- Divanda yapılan görüşmelerin kayıtlarını tutarak MÜHİMME DEFTERİNE(Divan Defteri)DEFTERİNE(Divan Defteri)kaydetmek.kaydetmek.B)- Ferman,berat gibi belgeleri hazırlamak.B)- Ferman,berat gibi belgeleri hazırlamak.C)- Sadrazam ve padişah arasındaki ve dış ülkelerle olan C)- Sadrazam ve padişah arasındaki ve dış ülkelerle olan yazışmaları hazırlamak.yazışmaları hazırlamak.D)- Tapu Tahrir Defterlerini tutmak.D)- Tapu Tahrir Defterlerini tutmak.

DEFTERDAR:DEFTERDAR:Osmanlı Devletinde bütün mali işlerden ve hazineden sorumlu en Osmanlı Devletinde bütün mali işlerden ve hazineden sorumlu en üst görevlilerdi. Osmanlılarda İçüst görevlilerdi. Osmanlılarda İçve Dış Hazine olmak üzere iki tür hazine vardı. İç hazinede ve Dış Hazine olmak üzere iki tür hazine vardı. İç hazinede padişahın özel serveti ve değerlipadişahın özel serveti ve değerlieşyaları saklanırdı. Dış hazine ise devletin maliye teşkilatını eşyaları saklanırdı. Dış hazine ise devletin maliye teşkilatını oluştururdu. İlk dönemdeoluştururdu. İlk dönemdedefterdar sayısı bir iken, sonraları mâli işlerin artmasından dolayı defterdar sayısı bir iken, sonraları mâli işlerin artmasından dolayı sayıları ikiyesayıları ikiyeyükselmiştir.Bunlar; Rumeli defterdarı ve Anadolu Defterdarı idi. yükselmiştir.Bunlar; Rumeli defterdarı ve Anadolu Defterdarı idi. Rumeli DefterdarıRumeli DefterdarıBaşdefterdar idi.Başdefterdar idi.Defterdara bağlı kalemler şunlardı:Defterdara bağlı kalemler şunlardı:a)-Ruznamçe kalemi b)-Maliye emirleri kalemi c)-Tarihçi kalemi d)-a)-Ruznamçe kalemi b)-Maliye emirleri kalemi c)-Tarihçi kalemi d)-Gelir ve gider kalemiGelir ve gider kalemiDefterdara bağlı üst düzey görevliler şunlardı:Defterdara bağlı üst düzey görevliler şunlardı:a)-Başbakı kulu b)-Veznedarbaşı c)-Sergi nazırı d)-Sergi halifesia)-Başbakı kulu b)-Veznedarbaşı c)-Sergi nazırı d)-Sergi halifesi

MERKEZ TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER:MERKEZ TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER:1)- 18. yüzyılda değişmeler:1)- 18. yüzyılda değişmeler:a)- Tahta Osmanlı ailesinin en yaşlı üyesinin geçmesi, zamanla a)- Tahta Osmanlı ailesinin en yaşlı üyesinin geçmesi, zamanla devlet işlerinin sadrazamlaradevlet işlerinin sadrazamlarabırakılması sonucun doğurmuştur. Sadrazamların güçlenmesi ile bırakılması sonucun doğurmuştur. Sadrazamların güçlenmesi ile Divan BAB-I ALİ'de(SadrazamDivan BAB-I ALİ'de(Sadrazamkapısı=Yüksek Kapı)toplanmaya başlamıştırkapısı=Yüksek Kapı)toplanmaya başlamıştırb)- 18. yüzyılda devletlerarası ilişkiler ön plana çıkınca diplomasi b)- 18. yüzyılda devletlerarası ilişkiler ön plana çıkınca diplomasi önem kazanmaya başlamış,önem kazanmaya başlamış,böylece kalemiye sınıfının özellikle de REİSÜL KÜTTAB'ın etkinliğ böylece kalemiye sınıfının özellikle de REİSÜL KÜTTAB'ın etkinliğ artmıştır. Reisülküttab dışartmıştır. Reisülküttab dışilişkileri düzenleyen bir nitelik kazanmıştır.ilişkileri düzenleyen bir nitelik kazanmıştır.2)- II.Mahmut Döneminde değişmeler:2)- II.Mahmut Döneminde değişmeler:

a)- 1826'dan itibaren BAB-I ALİ sadrazamın özel a)- 1826'dan itibaren BAB-I ALİ sadrazamın özel ikametgahı olmaktan çıkmış, devletin hükümetikametgahı olmaktan çıkmış, devletin hükümetbinası haline gelmiştir.binası haline gelmiştir.b)- II.Mahmut zamanında Divân Batı ülkelerinde olduğu b)- II.Mahmut zamanında Divân Batı ülkelerinde olduğu gibi yeniden düzenlenmiştir. Divân-ıgibi yeniden düzenlenmiştir. Divân-ıHümayûn yerine nezaretlerden (nazırlıklar=bakanlıklar) Hümayûn yerine nezaretlerden (nazırlıklar=bakanlıklar) oluşan yeni bir hükümet modelioluşan yeni bir hükümet modelioluşturulmuştur. Bu hükümet modeline Meclis-i Vükela, oluşturulmuştur. Bu hükümet modeline Meclis-i Vükela, Heyeti Vükela(bakanlar kurulu) veyaHeyeti Vükela(bakanlar kurulu) veyaMeclis-i Has denir. Böylelikle Sadrazamın yetkileri Meclis-i Has denir. Böylelikle Sadrazamın yetkileri nazırlar arasında dağıtılmıştır. Bunazırlar arasında dağıtılmıştır. Bunazırlıklar şunlardırnazırlıklar şunlardır

ESKİ YENİESKİ YENİDivan-ı Hümayun -----> Heyeti Vükela(bakanlar kuruluDivan-ı Hümayun -----> Heyeti Vükela(bakanlar kuruluSadrazam -----> Başvekil(Başbakan)Sadrazam -----> Başvekil(Başbakan)Sedaret Kethüdası -----> Dahiliye Nazırı(İçişleri)Sedaret Kethüdası -----> Dahiliye Nazırı(İçişleri)Reisülküttab -----> Hariciye Nazırı(Dışişleri)Reisülküttab -----> Hariciye Nazırı(Dışişleri)Defterdar -----> Maliye NazırıDefterdar -----> Maliye NazırıKazasker -----> Adalet Bakanlığı (Nezareti Deavi=Davalar bakanlığı)Kazasker -----> Adalet Bakanlığı (Nezareti Deavi=Davalar bakanlığı)Ayrıca Evkaf ve Ticaret Nazırlığı kuruldu.Ayrıca Evkaf ve Ticaret Nazırlığı kuruldu.

)- II.Mahmut zamanında yeni meclis ve komisyonlar kuruldu.Bunlar;)- II.Mahmut zamanında yeni meclis ve komisyonlar kuruldu.Bunlar;1-Dar-ı Şura-i Askeri (Askeri işleri düzenlemek)1-Dar-ı Şura-i Askeri (Askeri işleri düzenlemek)2-Dar-ı Şura-i Bab-ı Ali(İdari ve bürokratik işler2-Dar-ı Şura-i Bab-ı Ali(İdari ve bürokratik işler3-Meclis-i Vala-i Ahkam-ı Adliye(Adalet işleri)3-Meclis-i Vala-i Ahkam-ı Adliye(Adalet işleri)Bunların dışında II.Mahmut zamanında şu ıslahatlar gerçekleştirildi:Bunların dışında II.Mahmut zamanında şu ıslahatlar gerçekleştirildi:

a)-1826 da Yeniçeri ocağı kaldırıldı,Yerine Asakir-i Mansure-i a)-1826 da Yeniçeri ocağı kaldırıldı,Yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıyla yeni birMuhammediye adıyla yeni birordu kuruldu.ordu kuruldu.b)-Tımar ve zeamet kaldırıldı. Başta valiler olmak üzere devlet b)-Tımar ve zeamet kaldırıldı. Başta valiler olmak üzere devlet memurları maaşa bağlandı.memurları maaşa bağlandı.c)-Müsadere usulü kaldırıldı.(Görevden alınan yüksek dereceli c)-Müsadere usulü kaldırıldı.(Görevden alınan yüksek dereceli memurun malına devletinmemurun malına devletinelkoyma usulü)elkoyma usulü)d)-İlköğretim mecburi kılındı.d)-İlköğretim mecburi kılındı.e)-İlk resmi gazete ( TAKVİM-İ VEKAYİ) çıktı.e)-İlk resmi gazete ( TAKVİM-İ VEKAYİ) çıktı.f)-İlk defa nüfus sayımı yapıldı.f)-İlk defa nüfus sayımı yapıldı.g)-Kıyafet değişikliği yapıldı.(Memurlara fes,ceket,pantolon giyme g)-Kıyafet değişikliği yapıldı.(Memurlara fes,ceket,pantolon giyme zorunluluğu)zorunluluğu)h)- Harp okulu, Tıp okulu gibi okullar açıldı.h)- Harp okulu, Tıp okulu gibi okullar açıldı.ı)- Mahalle ve köylere MUHTARLIK teşkilatı kuruldu.ı)- Mahalle ve köylere MUHTARLIK teşkilatı kuruldu.3)-Tanzimat Döneminde Meydana Gelen Değişiklikler:3)-Tanzimat Döneminde Meydana Gelen Değişiklikler:3 Kasım 1839 da ilan edilen Tanzimat fermanıyla devlet teşkilatında 3 Kasım 1839 da ilan edilen Tanzimat fermanıyla devlet teşkilatında yeni düzenlemelereyeni düzenlemeleregidilmiştir. 1876'ya kadar süren dönemde yeni meclis ve gidilmiştir. 1876'ya kadar süren dönemde yeni meclis ve komisyonlar kurulmuştur.komisyonlar kurulmuştur.Bunlar Bunlar

; a)-Meclis-i Ali Tanzimat, b)-Şura-i Devlet c)-Divan-ı ; a)-Meclis-i Ali Tanzimat, b)-Şura-i Devlet c)-Divan-ı Ahkam-ı Adliye'dir.Ahkam-ı Adliye'dir.Ayrıca Tanzimat Döneminin bir başka yeniliği de Ayrıca Tanzimat Döneminin bir başka yeniliği de SERASKERLİK makamının kurulmasıydı. KaraSERASKERLİK makamının kurulmasıydı. Karakuvvetleri komutanlığı olan bu makam, Sadrazam ve kuvvetleri komutanlığı olan bu makam, Sadrazam ve şeyhülislama eşit tutuldu.şeyhülislama eşit tutuldu.4)-Meşrutiyet Döneminde Meydana Gelen Değişiklikler:4)-Meşrutiyet Döneminde Meydana Gelen Değişiklikler:1876'da Kanuni Esasi'nin ilan edilmesiyle Meşrûtiyet 1876'da Kanuni Esasi'nin ilan edilmesiyle Meşrûtiyet dönemi başlamıştır. Yapılan seçimlerle ikidönemi başlamıştır. Yapılan seçimlerle ikimeclis oluşturulmuştur:meclis oluşturulmuştur:a)- Meclisi Mebusan:Hırıstiyan,Yahudi ve müslüman a)- Meclisi Mebusan:Hırıstiyan,Yahudi ve müslüman halkın seçtiği milletvekillerinden oluşuyordu.halkın seçtiği milletvekillerinden oluşuyordu.b)- Ayan Meclisi: Padişah tarafından tayin edilen 26 b)- Ayan Meclisi: Padişah tarafından tayin edilen 26 kişiden oluşuyordu.kişiden oluşuyordu.

OSMANLI TAŞRA TEŞKİLATI OSMANLI TAŞRA TEŞKİLATI

TIMAR VE İLTİZAM SİSTEMİ: Osmanlı TIMAR VE İLTİZAM SİSTEMİ: Osmanlı Devletinde taşra teşkilatının(merkez dışı) Devletinde taşra teşkilatının(merkez dışı) temelini tımar (dirlik)temelini tımar (dirlik)sistemi oluşturuyordu.Devlet bazı bölgelerin sistemi oluşturuyordu.Devlet bazı bölgelerin vergi gelirlerini hizmet veya maaş karşılığı olarakvergi gelirlerini hizmet veya maaş karşılığı olarakaskerlere veya devlet görevlilerine ayırırdı. Bu askerlere veya devlet görevlilerine ayırırdı. Bu gelir kaynağına DİRLİK denilirdi. Dirlikler 3'egelir kaynağına DİRLİK denilirdi. Dirlikler 3'eayrılmıştı.ayrılmıştı.

1-TIMAR: Tımar sistemine göre savaşta sivrilmiş,tımar 1-TIMAR: Tımar sistemine göre savaşta sivrilmiş,tımar beyi olma özelliği kazanmış sipahilerebeyi olma özelliği kazanmış sipahilereverilen 3-20 bin akçe yıllık vergi geliri olan dirliklerdir.verilen 3-20 bin akçe yıllık vergi geliri olan dirliklerdir.2-ZEAMET: Savaşta üstün yetenek göstermiş olan tımar 2-ZEAMET: Savaşta üstün yetenek göstermiş olan tımar sahipleri ile devlet merkezindeki divânsahipleri ile devlet merkezindeki divânçavuşlarına, müteferrika ve kâtipler ile eyalet ve çavuşlarına, müteferrika ve kâtipler ile eyalet ve sancaklardaki ileri gelen devletsancaklardaki ileri gelen devletgörevlilerine verilen yıllık vergi geliri 20-100 bin akçe görevlilerine verilen yıllık vergi geliri 20-100 bin akçe arsındaki dirliklerdir.arsındaki dirliklerdir.3-HAS: Padişah ve ailesine, sadrazam, vezirler, 3-HAS: Padişah ve ailesine, sadrazam, vezirler, beylerbeyi ve sancak beylerine verilen geliri 100beylerbeyi ve sancak beylerine verilen geliri 100bin akçeden fazla dirliklerdir.bin akçeden fazla dirliklerdir.

AÇIKLAMA: Tımar sahipleri ilk 3 bin, zeamet sahipleri ise AÇIKLAMA: Tımar sahipleri ilk 3 bin, zeamet sahipleri ise ilk 20 bin akçesini kendi geçimleri içinilk 20 bin akçesini kendi geçimleri içinayırırlardı. Buna KILIÇ HAKKI denirdi. Tımar sahipleri ayırırlardı. Buna KILIÇ HAKKI denirdi. Tımar sahipleri geri kalan gelirin her 3 bin akçesi,geri kalan gelirin her 3 bin akçesi,zeamet ve has sahipleri ise her 5 bin akçesi için tam zeamet ve has sahipleri ise her 5 bin akçesi için tam teçhizatlı bir atlı asker yetiştirmekteçhizatlı bir atlı asker yetiştirmekve gerektiğinde bunlarla birlikte savaşa katılmak ve gerektiğinde bunlarla birlikte savaşa katılmak zorundaydı. Bu askere CEBELÜ denirdi.zorundaydı. Bu askere CEBELÜ denirdi.Dirlik sahipleri kendisine verilen toprakları köylüye 50-Dirlik sahipleri kendisine verilen toprakları köylüye 50-150 dönümlük topraklar halinde dağıtır.150 dönümlük topraklar halinde dağıtır.Ve hasat zamanında köylünün yetiştirdiği ürünün Ve hasat zamanında köylünün yetiştirdiği ürünün vergisini(öşür yada harac) alırlardı.vergisini(öşür yada harac) alırlardı.

Dirlik sisteminde toprağın;Dirlik sisteminde toprağın;1-Mülkiyeti DEVLETE,1-Mülkiyeti DEVLETE,2-Vergisi DİRLİK SAHİBİNE,2-Vergisi DİRLİK SAHİBİNE,3-Kullanım hakkı KÖYLÜYE aittir.3-Kullanım hakkı KÖYLÜYE aittir.TIMARLI SİPAHİ HANGİ DURUMLARDA TIMARLI SİPAHİ HANGİ DURUMLARDA TOPRAĞI KÖYLÜDEN GERİ ALABİLİRDİ ?TOPRAĞI KÖYLÜDEN GERİ ALABİLİRDİ ?1-Toprağı sebepsiz yere terk edenlerden,1-Toprağı sebepsiz yere terk edenlerden,2-Sebepsiz yere 3 yıl üst üste ekmeyenlerden,2-Sebepsiz yere 3 yıl üst üste ekmeyenlerden,3-Sebepsiz yere vergisini vermeyenlerden.3-Sebepsiz yere vergisini vermeyenlerden.

TIMARLI SİPAHİNİN KÖYLÜYE KARŞI GÖREVLERİ TIMARLI SİPAHİNİN KÖYLÜYE KARŞI GÖREVLERİ NELERDİR ?NELERDİR ?1)-Köylünün güvenliğini sağlamak,1)-Köylünün güvenliğini sağlamak,2)-Köylünün tohum,gübre vb. ihtiyaçlarını temin etmek,2)-Köylünün tohum,gübre vb. ihtiyaçlarını temin etmek,3)-Köylünün vergisini en kolay şekilde ödemesini 3)-Köylünün vergisini en kolay şekilde ödemesini sağlamaksağlamakDİRLİK (TIMAR) SİSTEMİNİN YARARLARI DİRLİK (TIMAR) SİSTEMİNİN YARARLARI NELERDİR ?NELERDİR ?1)- Devlet Merkezden toplanması son derece zor vergiler 1)- Devlet Merkezden toplanması son derece zor vergiler böylece toplamış oluyor,böylece toplamış oluyor,2)- Devlet bazı görevlilerine maaş vermekten kurtuluyor2)- Devlet bazı görevlilerine maaş vermekten kurtuluyor3)- Devlet asker yetiştirmekten kurtuluyor3)- Devlet asker yetiştirmekten kurtuluyor4)- Devlet toprakları boş kalmadığından üretim artıyor.4)- Devlet toprakları boş kalmadığından üretim artıyor.5)- Tımarlı sipahiler bulundukları yerlerde güvenliği 5)- Tımarlı sipahiler bulundukları yerlerde güvenliği sağlıyor.sağlıyor.

NOT: Tımar ve zeamet sistemi II.Mahmut NOT: Tımar ve zeamet sistemi II.Mahmut zamanında kaldırılarak başta valiler olmak zamanında kaldırılarak başta valiler olmak üzere devletüzere devletmemurları maaşa bağlandı.memurları maaşa bağlandı.

İLTİZAM SİSTEMİ: İltizâm devlete ait bir gelirin ihale İLTİZAM SİSTEMİ: İltizâm devlete ait bir gelirin ihale yoluyla şahıslara verilmesidir. 16. yüzyıldanyoluyla şahıslara verilmesidir. 16. yüzyıldansonra uygulamaya konulan bu sistemde devlete ait bir sonra uygulamaya konulan bu sistemde devlete ait bir gelir genellikle 3 yıllık bir süre için açıkgelir genellikle 3 yıllık bir süre için açıkartırmaya çıkarılır,en yüksek bedeli verene devredilirdi. artırmaya çıkarılır,en yüksek bedeli verene devredilirdi. Bu ihaleyi kazanan kişiye MÜLTEZİMBu ihaleyi kazanan kişiye MÜLTEZİMdenirdi.Mültezîmlere dirlik sahiplerine verilen haklar denirdi.Mültezîmlere dirlik sahiplerine verilen haklar tanınmıştı.tanınmıştı.NOT: Bu sistemin en önemli yararı devletin acil para NOT: Bu sistemin en önemli yararı devletin acil para ihtiyacını karşılamasıdır.ihtiyacını karşılamasıdır.

NOT: Zaman içinde tımar toprakların MUKATAA haline NOT: Zaman içinde tımar toprakların MUKATAA haline getirilip mültezime verilmesi yaygınlaşmışdır.getirilip mültezime verilmesi yaygınlaşmışdır.

TIMARLARIN MUKATAA HALİNE GETİRİLİP MÜLTEZİME TIMARLARIN MUKATAA HALİNE GETİRİLİP MÜLTEZİME VERİLMESİVERİLMESİ

NE GİBİ OLUMSUZ SONUÇLAR DOGURMUŞTUR ?NE GİBİ OLUMSUZ SONUÇLAR DOGURMUŞTUR ?

1)-Mültezîm baskısı altında kalan halkın vergisini ödeyememesine 1)-Mültezîm baskısı altında kalan halkın vergisini ödeyememesine ve toprağını terk etmesineve toprağını terk etmesine2)-İltizamların genellikle o bölgedeki zengin ve güçlü kişilere (AYAN) 2)-İltizamların genellikle o bölgedeki zengin ve güçlü kişilere (AYAN) verilmesiyle, taşradakiverilmesiyle, taşradakiayanlar güç kazanmaya başlamışlar ve devlete baş kaldırmışlardırayanlar güç kazanmaya başlamışlar ve devlete baş kaldırmışlardır3)-Tımar toprakların iltizama verilmesiyle, valiler eskiden tımarlı 3)-Tımar toprakların iltizama verilmesiyle, valiler eskiden tımarlı sipahiye yaptırdıklarısipahiye yaptırdıklarıgüvenlik ve askerlik hizmetini, SARICA SEKBAN denilen kapılarında güvenlik ve askerlik hizmetini, SARICA SEKBAN denilen kapılarında besledikleri askerlerebesledikleri askerlereyaptırmaya başladılar. Barış döneminde veya beylerinin tayini yaptırmaya başladılar. Barış döneminde veya beylerinin tayini çıktığında işşiz kalan ve LEVENTçıktığında işşiz kalan ve LEVENTadını alan bu insanlar eşkiyâlık yaparak karınlarını doyurmaya adını alan bu insanlar eşkiyâlık yaparak karınlarını doyurmaya başladılar.başladılar.NOT: İltizâm yöntemi Tanzimata(1839) kadar yürürlükte kalmış,bu NOT: İltizâm yöntemi Tanzimata(1839) kadar yürürlükte kalmış,bu tarihte kaldırılmıştır. Ancaktarihte kaldırılmıştır. Ancak1855'ten itibaren iltizâma yeniden dönülmüştür. 1855'ten itibaren iltizâma yeniden dönülmüştür.

İDARİ TEŞKİLATI:İDARİ TEŞKİLATI:

Osmanlı ülkesi idari bakımdan EYALETLERE, eyaletler Osmanlı ülkesi idari bakımdan EYALETLERE, eyaletler SANCAKLARA, Sancaklar KAZALARA, kazalar daSANCAKLARA, Sancaklar KAZALARA, kazalar daTIMARLI NAHİYELERİNE ayrılmıştı.TIMARLI NAHİYELERİNE ayrılmıştı.1)- EYALETLER (BEYLERBEYİLİK):1)- EYALETLER (BEYLERBEYİLİK):Eyaletlerin başında BEYLERBEYİ bulunuyordu. Eyalet Eyaletlerin başında BEYLERBEYİ bulunuyordu. Eyalet içinde beylerbeyinin bulunduğu sancak PAŞAiçinde beylerbeyinin bulunduğu sancak PAŞASANCAĞI adıyla anılırdı. Beylerbeyi Divan-ı Hümayûnun SANCAĞI adıyla anılırdı. Beylerbeyi Divan-ı Hümayûnun küçük bir kopyesi olan "Eyalet divanı"nınküçük bir kopyesi olan "Eyalet divanı"nınbaşıydı.başıydı.Eyalet Divanının üyeleri şunlardır:Eyalet Divanının üyeleri şunlardır:

1-Beylerbeyi: Eyaletin ve eyalet divanının başıydı. Hizmetinde 1-Beylerbeyi: Eyaletin ve eyalet divanının başıydı. Hizmetinde KAPU HALKI denilen çok sayıdaKAPU HALKI denilen çok sayıdagörevli ve asker bulunurdu. Beylerbeyi tayini çıktığında kapuhalkını görevli ve asker bulunurdu. Beylerbeyi tayini çıktığında kapuhalkını da beraberindeda beraberindegötürürdü.götürürdü.2-Beylerbeyi Kethüdası: Beylerbeyinin yardımcısıydı.2-Beylerbeyi Kethüdası: Beylerbeyinin yardımcısıydı.3-Eyalet Defterdarı: Eyaletin mâli işlerinden sorumluydu.3-Eyalet Defterdarı: Eyaletin mâli işlerinden sorumluydu.4-Eyalet Kadısı: Eyaletin yargı, belediye, noterlik vb. işlerinden 4-Eyalet Kadısı: Eyaletin yargı, belediye, noterlik vb. işlerinden sorumluydu.sorumluydu.5-Eyalet subaşısı: Bugünkü emniyet müdürü gibidir. Suçluların takibi 5-Eyalet subaşısı: Bugünkü emniyet müdürü gibidir. Suçluların takibi ve yakalanmasında,ve yakalanmasında,kadı tarafından verilen hükümlerin uygulanmasından ve merkezden kadı tarafından verilen hükümlerin uygulanmasından ve merkezden gelen emirleringelen emirlerinuygulanmasından sorumludur.uygulanmasından sorumludur.Osmanlı Devletinde eyaletler SALYANELİ ve SALYANESİZ olmak Osmanlı Devletinde eyaletler SALYANELİ ve SALYANESİZ olmak üzere ikiye ayrılıyordu.üzere ikiye ayrılıyordu.

Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Bu eyaletlerde tımar sistemi Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Bu eyaletlerde tımar sistemi uygulanma, vergiler yıllık olarakuygulanma, vergiler yıllık olaraktoplanırdı. Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, toplanırdı. Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneliCezayir, Trablus salyanelieyaletlerdendi.eyaletlerdendi.Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler: Tımar(dirlik) sisteminin Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler: Tımar(dirlik) sisteminin uygulandığı eyaletlerdir. Buuygulandığı eyaletlerdir. Bueyaletlerdeki topraklar has,zeamet ve tımar olarak eyaletlerdeki topraklar has,zeamet ve tımar olarak ayrılmıştır.Merkeze yakın eyaletlerdir.ayrılmıştır.Merkeze yakın eyaletlerdir.Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, TrablusşamErzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, Trablusşamsalyanesiz eyaletlerdendir.salyanesiz eyaletlerdendir.

2)-SANCAKLAR: Kazaların birleşmesiyle meydana 2)-SANCAKLAR: Kazaların birleşmesiyle meydana gelmişti. En üst dereceli yöneticisi SANCAKgelmişti. En üst dereceli yöneticisi SANCAKBEYİ'dir.Sancaklarda asayiş sûbaşı ve BEYİ'dir.Sancaklarda asayiş sûbaşı ve Yasakçılar(asesler), kalenin korunması da kaleYasakçılar(asesler), kalenin korunması da kaledizdarları tarafından yapılırdı.dizdarları tarafından yapılırdı.3)-KAZALAR: Hem adlî hem de idarî birimdir. Kazaların 3)-KAZALAR: Hem adlî hem de idarî birimdir. Kazaların başında yönetici olarak kadı bulunurdu.başında yönetici olarak kadı bulunurdu.İMTİYAZLI HÜKÜMETLER: Osmanlı devletinin İMTİYAZLI HÜKÜMETLER: Osmanlı devletinin hakimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği,hakimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği,Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri,Sakız Cumhuriyeti Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri,Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi. Bunlar iç işlerindeimtiyazlı yönetimlerdi. Bunlar iç işlerindeserbest olup, yöneticileri Osmanlı tarafından kendi serbest olup, yöneticileri Osmanlı tarafından kendi soyluları arasından atanırdı. Busoyluları arasından atanırdı. Buhükümetlerden Kırım Hanlığı ve Mekke Emirliği hükümetlerden Kırım Hanlığı ve Mekke Emirliği dışındakilerden yıllık belli bir vergi alınırdı.dışındakilerden yıllık belli bir vergi alınırdı.

TAŞRA TEŞKİLATINDAKİ DİĞER GÖREVLİLER:TAŞRA TEŞKİLATINDAKİ DİĞER GÖREVLİLER:Muhtesib: Çarşı ve pazar denetlemesi yapardı.Satılan Muhtesib: Çarşı ve pazar denetlemesi yapardı.Satılan mal ve fiatları kontrol ederlerdi.(zabıta)mal ve fiatları kontrol ederlerdi.(zabıta)Kapan Emirleri: Şehirlere gelen sebze-meyvenin Kapan Emirleri: Şehirlere gelen sebze-meyvenin toplandığı yerlere "kapan" denirdi. Kapan emiritoplandığı yerlere "kapan" denirdi. Kapan emiriburaya gelen malın vergilendirilmesini sağlardı.(Hal buraya gelen malın vergilendirilmesini sağlardı.(Hal müdürü)müdürü)

Beytülmal Emini:Herhangi bir yerleşim yerinde kamuya Beytülmal Emini:Herhangi bir yerleşim yerinde kamuya ait çıkarları korumakla görevliydi.ait çıkarları korumakla görevliydi.

Gümrük ve Bac Eminleri: Kasaba veşehirlerde sanat ve Gümrük ve Bac Eminleri: Kasaba veşehirlerde sanat ve ticaretle ilgili vergileri toplarlardı.ticaretle ilgili vergileri toplarlardı.

TAŞRA TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN TAŞRA TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER:DEĞİŞMELER:1864'te yayınlanan "vilayet nizamnamesi" ile ülke idarî 1864'te yayınlanan "vilayet nizamnamesi" ile ülke idarî bakımdan yeniden teşkilatlandırıldı.Bunabakımdan yeniden teşkilatlandırıldı.Bunagöre taşra yönetimi vilayet, liva(sancak), kaza ve köy göre taşra yönetimi vilayet, liva(sancak), kaza ve köy birimlerine ayrıldı. Livaların yönetimibirimlerine ayrıldı. Livaların yönetimiMUTASARRIF'lara verildi.MUTASARRIF'lara verildi.1871'de kaza ve köy arasına NAHİYELER eklendi, 1871'de kaza ve köy arasına NAHİYELER eklendi, bunların başına nahiye müdürleri seçimlebunların başına nahiye müdürleri seçimlegetiriliyordu.getiriliyordu.

MAHALLİ TEŞKİLAT:MAHALLİ TEŞKİLAT:Mahalle veya köy cemaatinin önde gelen kişisi İMAM'dır. Mahalle veya köy cemaatinin önde gelen kişisi İMAM'dır. İmam cemaatin isteğiyle belirlenir veİmam cemaatin isteğiyle belirlenir vekadı'nın onayıyla göreve başlardı.kadı'nın onayıyla göreve başlardı.Mahalle ve köy halkının ortaklaşa karşıladığı giderler Mahalle ve köy halkının ortaklaşa karşıladığı giderler şunlardır:şunlardır:1)- Cami,okul,çeşme gibi yapıların onarımı ve 1)- Cami,okul,çeşme gibi yapıların onarımı ve ihtiyaçlarının karşılanması,ihtiyaçlarının karşılanması,2)- İmam, müezzin, muallim gibi görevlilerin ücretlerinin 2)- İmam, müezzin, muallim gibi görevlilerin ücretlerinin ödenmesi,ödenmesi,3)- Divan-ı Hümayûn tarafından olağanüstü durumlarda 3)- Divan-ı Hümayûn tarafından olağanüstü durumlarda konulan AVARIZ adı verilen vergilerinkonulan AVARIZ adı verilen vergilerinortaklaşa ödenmesi.ortaklaşa ödenmesi.

1. Osmanlı toprak yönetiminde, geliri doğrudan doğruya hazineye 1. Osmanlı toprak yönetiminde, geliri doğrudan doğruya hazineye kalan araziye ne denirdi?kalan araziye ne denirdi?A) Vakıf arazi B) Yurtluk araziA) Vakıf arazi B) Yurtluk araziC) Ocaklık arazi D) Mukataa araziC) Ocaklık arazi D) Mukataa arazi(1986-FL)(1986-FL)2. Orhan Bey zamanında atlı askerlerden oluştu rulan düzenli 2. Orhan Bey zamanında atlı askerlerden oluştu rulan düzenli birliklere ne ad verilir?birliklere ne ad verilir?A) Humbaracı B) Tımarlı SipahiA) Humbaracı B) Tımarlı SipahiC) Cebeci D) MüsellemC) Cebeci D) Müsellem(1990-EML)(1990-EML)3. Osmanlılarda vergi gelirlerinin devlet memur larına ve askerlere 3. Osmanlılarda vergi gelirlerinin devlet memur larına ve askerlere hizmet karşılığı olarak ve rildiği toprak bölümü hangisidir?hizmet karşılığı olarak ve rildiği toprak bölümü hangisidir?A) Mukataa B) VakıfA) Mukataa B) VakıfC) Dirlik D) OcaklıkC) Dirlik D) Ocaklık(1992-FL)(1992-FL)

9. Osmanlı Devleti'nde fethedilen toprakları, ge lirlerine göre defterlere 9. Osmanlı Devleti'nde fethedilen toprakları, ge lirlerine göre defterlere kaydetme işini yürüten Divan üyesi hangisidir?kaydetme işini yürüten Divan üyesi hangisidir?A) Nişancı B) KazaskerA) Nişancı B) KazaskerC) Veziriazam D) DefterdarC) Veziriazam D) Defterdar(1999-DPY/7) (1999-DPY/7) 10. Osmanlı Devleti'nde divan üyelerine görev karşılığı verilen arazi bölümü 10. Osmanlı Devleti'nde divan üyelerine görev karşılığı verilen arazi bölümü aşağıdakilerden hangisidir?aşağıdakilerden hangisidir?A) Mukataa B) ZeametA) Mukataa B) ZeametC) Tımar D) HasC) Tımar D) Has(1999-ML)(1999-ML)12. 12. Osmanlı Devleti merkeziyetçi ve mutlak bir otorite ile yönetiliyordu.Osmanlı Devleti merkeziyetçi ve mutlak bir otorite ile yönetiliyordu.Padişahlarca yapılan uygulamalardan hangisi, bu duruma destek vermektedir?Padişahlarca yapılan uygulamalardan hangisi, bu duruma destek vermektedir?A) Adlarına para bastırmalarıA) Adlarına para bastırmalarıB) Emirlerinin kanun sayılmasıB) Emirlerinin kanun sayılmasıC) Ülkeyi başkentten yönetmesiC) Ülkeyi başkentten yönetmesiD) Divan-ı Hümayuna başkanlık etmeleriD) Divan-ı Hümayuna başkanlık etmeleri(1999-LGS)(1999-LGS)

.. Divan-ı Hümayun, Osmanlı merkez teşkilâtında idarenin temelini Divan-ı Hümayun, Osmanlı merkez teşkilâtında idarenin temelini oluştururdu.oluştururdu.Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Hümayun üye leri arasında Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Hümayun üye leri arasında yer yer almaz?almaz?A) Nişancı A) Nişancı B) DeftardarB) Deftardar C) Kazasker D) SubaşıC) Kazasker D) Subaşı.. - Padişah'ın mührünü taşır. - Padişah'ın mührünü taşır.- Bugünkü Başbakan konumundadır.- Bugünkü Başbakan konumundadır.- Padişahtan sonra en yetkili devlet adamıdır.- Padişahtan sonra en yetkili devlet adamıdır.Yukarıdaki bilgiler, aşağıdaki Divan üyelerin den hangisine Yukarıdaki bilgiler, aşağıdaki Divan üyelerin den hangisine aittir?aittir?A) Reis-ül Küttap B) Vezir-i Azam A) Reis-ül Küttap B) Vezir-i Azam C) Kazasker D) DefterdarC) Kazasker D) Defterdar

.. Devletin maliye işlerine bakar gelir ve giderleri tespit ederek Devletin maliye işlerine bakar gelir ve giderleri tespit ederek devlet bütçesini hazırlar.devlet bütçesini hazırlar.Yukarıda özellikleri verilen Divan üyesi aşağı dakilerden Yukarıda özellikleri verilen Divan üyesi aşağı dakilerden hangisidir?hangisidir?A) Defterdar B) KazaskerA) Defterdar B) KazaskerC) Nişancı D) Kaptan-ı DeryaC) Nişancı D) Kaptan-ı Derya.. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş ve Yükselme dönem lerinde büyük Osmanlı Devleti'nin Kuruluş ve Yükselme dönem lerinde büyük saraylar yapılmazken 19. yüzyılda yıldız, beylerbeyi gibi saraylar saraylar yapılmazken 19. yüzyılda yıldız, beylerbeyi gibi saraylar yapılmıştır.yapılmıştır.Bu durum ile ilgili aşağıdaki yargılardan han gisi doğrudur?Bu durum ile ilgili aşağıdaki yargılardan han gisi doğrudur?A) Saraylar Avrupa'dan etkilenilerek yapılmıştır.A) Saraylar Avrupa'dan etkilenilerek yapılmıştır.B) İlk dönemlerde devletin maddi durumu iyi de ğildir.B) İlk dönemlerde devletin maddi durumu iyi de ğildir.C) saraylar savaş tazminatları karşılığında yapıl mıştır.C) saraylar savaş tazminatları karşılığında yapıl mıştır.D) Osmanlı Devleti Avrupa'nın iç işlerine karış masını engellemek D) Osmanlı Devleti Avrupa'nın iç işlerine karış masını engellemek için saraylar yapmıştır.için saraylar yapmıştır.. Osmanlı Devleti'nde birinci derecede önemli devlet . Osmanlı Devleti'nde birinci derecede önemli devlet meselelerinin görüşülüp karara bağlan dığı kurula ne ad verilir?meselelerinin görüşülüp karara bağlan dığı kurula ne ad verilir?A) Divan-ı Hümayun B) Enderun C) Dirlik D) LoncaA) Divan-ı Hümayun B) Enderun C) Dirlik D) Lonca

.. Devletin yönetiminde padişahtan sonra en yetkili devlet adamı Devletin yönetiminde padişahtan sonra en yetkili devlet adamı Vezirazamdı. Kanuna göre padişah vekili sayılırdı. Büyük devlet Vezirazamdı. Kanuna göre padişah vekili sayılırdı. Büyük devlet memurlarını atama ve görevden alma işlerini yapardı. Padişah memurlarını atama ve görevden alma işlerini yapardı. Padişah sefere çık madığında orduya Vezir-i azam komuta ederdi. Fa tih sefere çık madığında orduya Vezir-i azam komuta ederdi. Fa tih Sultan Mehmet Devri'nden itibaren Vezir-i azam divan-ı Sultan Mehmet Devri'nden itibaren Vezir-i azam divan-ı Hümayun'na başkanlık etmeye başladı.Hümayun'na başkanlık etmeye başladı.Buna göre aşağıdakilerden hangisi Vezir-i azam için Buna göre aşağıdakilerden hangisi Vezir-i azam için söylenemez?söylenemez?A) Atama işlerinde padişahtan sonra en büyük makam veziriazamlık A) Atama işlerinde padişahtan sonra en büyük makam veziriazamlık makamıdır.makamıdır.B) Divanı Hümayun'a başkanlık yaparlardı.B) Divanı Hümayun'a başkanlık yaparlardı.C) Halifelik makamını veziriazamlar temsil eder lerdi.C) Halifelik makamını veziriazamlar temsil eder lerdi.D) Padişah olmayınca orduya komuta ederdi.D) Padişah olmayınca orduya komuta ederdi.