ornek sorular

U.Ü.M.M.F Makine Müh. Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Yaz Okulu Yıl içi Sınavı

16.07.2007

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru1. Cıvatalara ön gerilme kuvvetinin verilme sebepleri nelerdir? Şekil çizerek açıklayınız.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 2.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 3.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 4.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 5.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Süre: 75 dakika, sorular eşit ağırlıktadır. Prof. Dr. Emin Güllü

St60 malzemesinden şekildeki gibi tornalama

yolu ile imal edilmiş olan milin B noktası

55000 Nmm’lik değişken eğilme momenti ile

aynı anda 25 N/mm2 lik sabit burulma

gerilmesine maruz kalmaktadır. Emniyet

katsayısının 1,5 olabilmesi için bu makine

elemanının bu noktasındaki çapının kontrolünü

yapınız. kç=1,65 olarak veriliyor, diğer faktörleri

kendiniz seçiniz.

St42 malzemesinden, genişlikleri 60 ve 45 mm ve

kalınlıkları da 25 ve 12 mm olan iki parça şekilde

gösterildiği gibi kaynak yolu ile birleştirilmiştir.

İşletmede 50 Nm’lik değişken bir eğilme momenti

ile zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın, emniyet

katsayısının 3 olabilmesi için kaynak dikiş kalınlığı ne

olmalıdır? ky=0,85; kb=0.90 ve kkç=2,5 alınabilir.

Kaynak uçları temiz olarak elde edilememiştir.

Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının

bağlantısını gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde

ve tornalama yöntemi ile imal edilmiş cıvatanın

kullanıldığı bu bağlantıda hava basıncı 0…4 N/mm2

ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre: Montaj

esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin

45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını

kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy

40 mm olarak alınacaktır. Parça rijitliği 700000

N/mm dir.

Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile

bağlanmak istenmektedir. Nakledilen güç 3 kW

devir ise dakikada 2500 ise, kamanın boyu ne

kadar olmalıdır? Daha zayıf olan kasnak

malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 2 olarak

istenmektedir. Milin dönmesi düzgündür.

U.Ü.M.M.F Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Final Sınavı

B G R U B U

12.01.2005

Soru 1.

Soru 2.

Soru 3.

Soru 4.

St60 malzemesinden şekildeki gibi tornalama

yolu ile imal edilmiş olan milin B noktası

55000 Nmm’lik değişken eğilme momenti ile

aynı anda 25 N/mm2 lik sabit burulma

gerilmesine maruz kalmaktadır. Emniyet

katsayısının 1,5 olabilmesi için bu makine

elemanının C noktasındaki çapının kontrolünü

yapınız. kç=1,65 olarak veriliyor diğer faktörleri

seçiniz.

St42 malzemesinden, genişliği 45 mm olan iki parça

Şekilde gösterildiği gibi kaynak yolu ile

birleştirilmiştir. İşletmede 0-50 Nm luk bir titreşimli

değişken bir eğilme momenti ile zorlanan ikinci sınıf

bu kaynağın, emniyet katsayısının 3 olabilmesi için

kaynak dikiş kalınlığını hesaplayınız. ky=0,85; kb=0.90

ve kkç=2,5 alınabilir. Kaynak uçları temiz olarak

elde edilememiştir.

Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının

bağlantısını gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde

ve tornalama yöntemi ile imal edilmiş cıvatanın

kullanıldığı bu bağlantıda hava basıncı 4 N/mm2

ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre: Montaj

esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin

45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını

kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy

40 mm olarak alınacaktır. Parça rijitliği 700000

N/mm dir.

Şekildeki mil/dişli çark sıkı geçme bağlantısındaki

geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4

μm, göbeğin 6 μm dir. Ayrıca KG+KM=2.10-5

mm2/N, sürtünme katsayısı 0,1 dir. Bu bilgilere

göre; maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla

iletilebilecek olan momenti hesaplayınız.


B G R U B U

12.01.2005

Soru 5.

Şekildeki gibi yataklanmış düz dişli çark 1000

dev/dakika ile dönerken, C noktasından mile

3250 N luk radyal bir kuvvet tatbik ettiğine

göre, 50 mm çapındaki A yatağında dinamik

yük sayısı 5000 N olan sabit bilyalı yatak

kullanılırsa, bu yatağın ömrü saat olarak ne

olur? B yatağı kaymalı yatak olarak tasarlanmış

olsa burada yağ filmi oluşur mu? Kontrol

ediniz. b/d=1,5 ve yağ viskozitesi 50.10-3 Pas,

yatak boşluğu s=0,041. yatak mil toplam

pürüzlük miktarı 11μm dir.

Soru 6.


bağlanmak istenmektedir. Moment etki ettiği zaman

kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise

kamanın boyu ne kadar olmalıdır. Daha zayıf olan

kasnak malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 1,5

olarak verilmektedir

Soru 7.

Verilen yay sisteminde 15 mm lik bir çökme elde etmek

için helisel yayın ucuna uygulanması gereken kuvveti

bulunuz. Helisel yayda depolanan enerji kaç Joule dür?

Süre 80 dakika ve soruların değerleri eşittir.

Prof. Dr. Emin Güllü


B G R U B U

…………………………………………………………………………………… 12.01.2005

Soru 1.

Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının bağlantısını gösteriyor.

M12’lik 6 adet 6.8 kalitesinde ve tornalama yöntemi ile imal

edilmiş cıvatanın kullanıldığı bu bağlantıda, hava basıncı 4

N/mm2 ve silindir çapı 250 mm dir. Montaj esnasında cıvataya

verilecek ön gerilme kuvvetinin 45000 N olması istendiğine göre

cıvataların çapını ve sızdırmazlık şartının sağlanıp sağlanmadığını

kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy 40 mm olarak

alınacaktır. Parça rijitliği 7.105 N/mm dir.?

Soru 2.

Bir kasnak 50 mm çapındaki mile şekildeki gibi

bağlanmak istenmektedir. Mil kasnağa 300 W lık

bir gücü sabit 1750 devir/dakika ile nakletmekte ise

kamanın boyu ne kadar olmalıdır? Mil ve kamaya

nazaran zayıf olan göbeğin malzemesi St34 tür.

Malzemesi St50 olan milin çapı sadece burulma

açısından yeterli midir? Emniyet katsayısı 1,5 olarak

istenmektedir.

Soru 3.

Şekildeki

Soru 4. gibi yataklanmış düz dişli çark 1000 dev/dakika ile

dönerken, C noktasından mile 3000 N luk radyal bir kuvvet tatbik

ettiğine göre, 50 mm çapındaki A yatağında dinamik yük sayısı

5000 N olan sabit bilyalı yatak kullanılırsa, bu yatağın ömrü saat

olarak ne olur? B yatağı kaymalı yatak olarak tasarlanmış olsa,

yatakta yağ filmi oluşur mu ? b/d=1,5

yağ viskozitesi 30.10-3 Pas, yatak boşluğu 0,04 mm ve

yatak ile milin toplam pürüzlülük miktarı11 μm dur.

Soru 5.

Vidalı kriko ödevi ile ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplayınız:

a) Kriko kaç elemandan meydana gelmektedir? Elemanların malzemeleri neler olabilir?

b) Krikodaki hangi elemanlara hangi kontrol hesapları nasıl yapılır?

c) Krikonun çalışma emniyeti ve çalışma gereği olarak, ne gibi tedbirler alınır? …………………………………………………………………………………………………...

Süre: 80 dakika , soruların değeri eşittir.

Prof Dr. Emin GÜLLÜ


geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4 μm,

göbeğin ise 6 μm dir. bağlantıda KG+KM=2.10-5 mm2/N,

sürtünme katsayısı 0,15 dir. Bu bilgilere göre;

maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla iletilebilecek

olan momenti hesaplayınız. )( MG KKpd , dS

)(2,1 tGtM RRd , 2

2

ld

Mp b


B G R U B U

12.01.2005

Soru 1.

Soru 2.


bağlanmak istenmektedir. Moment etki ettiği zaman

kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise

kamanın boyu ne kadar olmalıdır. Daha zayıf olan

kasnak malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 1,5

olarak verilmektedir.

Soru 3.

Soru 4.

Şekildeki gibi yataklanmış düz dişli çark 1000

dev/dakika ile dönerken, C noktasından mile 3250 N

luk radyal bir kuvvet tatbik ettiğine göre, 50 mm

çapındaki A yatağında dinamik yük sayısı 5000 N

olan sabit bilyalı yatak kullanılırsa, bu yatağın ömrü

saat olarak ne olur? B yatağı kaymalı yatak olarak

tasarlanmış olsa burada yağ filmi oluşur mu? Kontrol

ediniz. b/d=1,5 ve yağ viskozitesi 50.10-3 Pas, yatak

boşluğu s=0,041. yatak mil toplam pürüzlük miktarı

11μm dir.

Soru 5

Vidali kriko ödevi ile ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplayınız:

a) Kriko kaç elemandan meydana gelmektedir?

b) Krikodaki hangi elemanlara hangi kontrol hesapları yaptınız?

c) Krikonun çalışma emniyeti ve çalışma gereği ne gibi tedbirler aldınız?

Süre 80 dakika ve soruların değerleri eşittir. Prof. Dr. Emin Güllü


geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4

μm, göbeğin 6 μm dir. Ayrıca KG+KM=2.10-5 mm2/N,

sürtünme katsayısı 0,1 dir. Bu bilgilere göre;

maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla

iletilebilecek olan momenti hesaplayınız.

Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının bağlantısını

gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde ve tornalama yöntemi

ile imal edilmiş cıvatanın kullanıldığı bu bağlantıda hava

basıncı 4 N/mm2 ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre:

Montaj esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin

45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını kontrol

ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy 40 mm olarak

alınacaktır. Parça rijitliği 700000 N/mm dir.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

U. Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Böl. Makine Elemanları Dersi

Final Sınav Soruları

28.02.2002 -------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Şekilde verildiği gibi kaynağı yapılan 8 [mm] kalınlığa sahip parçaların, bu konumunda ve

daha sonra da bu konumuna göre 900 döndürülerek kullanılma durumunda; gerilme yönünden

daha iyi olduğunu gösteriniz.

2. 2500 [W] güç ileten 30 [mm] çaplı bir mil dakikada 1500 devir ile dönmektedir. Bu mil

göbeğe bir uygu kaması ile monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil St33 ve kama 6.8

dir. Kama kesiti b.h.=10.8 [mm2] ve kama uzunluğu l=40 [mm] dir. St 33 için akma gerilmesi

180 [N/mm2] dir. İstenenler:

a) Bu kama bağlantısının şekline çizerek, ezilme kontrolünü momentten meydana gelen

teğetsel kuvveti kullanarak bulunuz.

b) Ezilmenin emniyetle olabileceği en büyük durumundaki kama boyunu hesaplayınız.

3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil

300 [dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar

arasındaki farkın 0,069 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?

cos

1max2 , cos1min2

4. Mil çapı 19,97 [mm], yatak çapı 20,016 [mm] olan bir hidrodinamik kaymalı yatakta radyal

tepki kuvveti 210 [N] ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 [Pas] dir. b/d oranı 0,75.

Rtm=3 [ m], Rty=4 [ m] olarak verildiğine göre Sommerfeld sayısını hesaplayıp yağ filmi

kalınlığının yeterli olup-olmadığı nı kontrol ediniz.

2

m

o

pS , )1(

2

10 sh

5. 10 [kW] gücündeki bir motordan tahrik alan düz dişli kutusu 900 [dev/dak] ile

dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,98 ve modülleri 3 [mm] olduğuna göre;

a) z1=20 [diş] e sahip olan döndüren dişlide meydana gelen diş kuvvetini bulunuz.

b) ikinci dişli 40 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma momentini

hesaplayınız.

c) eksenler arası mesafe ne kadardır?

d0=mz, Mb2=Mb1 12i

Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır.

Başarılar.

U.Ü.M.M. F. Makine Mühendisliği bölümü

MAK 3003 Makine Elemanları 1 Dersi Yıl içi Sınavı

16. 11. 2006

S O R U L A R

1.

Yüzeyi ince torna edilerek şekillendirilmiş olan St 60 çeliğinden bir mil bağlantısında;

750 Nm’ lik bir burulma momenti etki etmektedir. Bu durumda bağlantının

emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz

2.

Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= -1000 N

...+4000 N luk bir kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne

kadar olmalıdır? Parçaların kalınlığı 10mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St37 dir.

Mukavemet sınırı için faktörler: ky=0,75 ve kç=2 dir.

3.

İki parça montajda 12000 N luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve

bu esnada parçalarda 0,2 mm lik bir kısalma, cıvatalarda ise 0,4 mm lik bir uzama

meydana gelmiştir. Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinden 5000 N u cıvatalara

kalanı da parçalara etki etmektedir. Bu durumda a) Parçalarda kalan ön gerilme

kuvvetini, b) Cıvata bağlantısının işletme halindeki kontrolünü yapınız.

4.

a. Teknikte emniyeti gerektiren sebeplerden olan “Dış kuvvet ve momentler tam

olarak belirli değildir…” ifadesini izah ediniz.

d. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; zaman tasarrufunun nedenini yazınız.

b. Cıvatalara neden ön gerilme verilmektedir? İzah ediniz.

c. Hareket vidalarında kare veya trapez vidanın kullanılış sebebini yazınız.

ç. Cıvatalarda kilitlenmenin ve sızdırmazlık şartının pratik olarak anlamı nedir?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Süre 75 dakika, sorular eşit değerdedir Prof. Dr. Emin Güllü

U.Ü.M.M. F. Makine Mühendisliği bölümü

MAK 3003 Makine Elemanları 1 Dersi Yıl içi Sınavı

16. 11. 2006

A GRUBU

Soru1.

Yüzeyi ince torna edilerek şekillendirilmiş olan St 60 çeliğinden bir mil bağlantısında;

-100….+750 Nm’ lik bir burulma momenti etki etmektedir. Bu durumda bağlantının

emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz

Soru 2.

Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= 1000 N luk

bir kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne kadar

olmalıdır? Parçaların kalınlığı 10mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St37 dir.

Mukavemet sınırı için faktörler: ky=0,75 ve kç=2 dir.

Soru 3.

Rijitliği 80000 N/mm olan cıvata ile iki parça sıkılmıştır. Bu esnada cıvata 0,050 mm

uzamış, parçalar ise 0,045 mm kısalmıştır. Parçada kalan ön gerilme kuvvetini sıfır

yapan işletme kuvvetini ve cıvata üzerine etkiyen en büyük kuvveti bulunuz. Bu

durumu ön gerilme üçgeni üzerinde gösteriniz.

Soru 4.

a. Döner bir aks üzerinde sabit bir yükün bulunması halinde tam değişken gerilme

meydana gelmesinin sebebini izah ediniz.

b. Çentik etkisi ne demektir? Bu etkiyi neden dikkate almalıyız?

c. Teknikte emniyeti gerektiren sebeplerden biri olan “ Matematik model tam olarak

kurulamamaktadır…” ifadesini izah ediniz.

ç. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; malzeme tasarrufunun nedenini yazınız.

d. Cıvatalarda ve açıları nasıl bulunur? Sürtünme katsayısı =012 olan M12

vidası için gösteriniz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Süre 75 dakika, sorular eşit değerdedir Prof. Dr. Emin Güllü

Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü

TT515 Makine Elemanları Dersi Arasınavı Soruları

10.11.2003

Soru1.

Soru 2.

Soru3.

S0ru 4.

U.Ü.Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Bölümü

Şekilde gösterilen St42 malzemesinden mamul

mil üzerinde 7500 N değerinde bir yük taşımakta

ve 1350 dev/dak ile dönüp, 1,5 kW lık bir güç

nakletmektedir. Mil tornalama işlemi ile imal

edilmiştir. kç = 1,49 iken B kesiti için

mukavemet kontrolü yapınız.

Matematik model tam eksiksiz olarak kurulamamaktadır. Makine

elemanları şekil bakımından çubuktan çok defa farklı

olduğundan, mukavemet kanunları uygulamak için belirli bir

matematik modelinin kurulması gerekir. Şekilde kurulan

matematik modeli anlatınız. Şekildeki mil, üzerinde bir dişli çark

taşımakta (dişli çark mile kama ile bağlanmıştır) ve gövdeye

yataklanması rulmanlar ile yapılmıştır.

Me=±3500 Nm lik bir momente maruz kalan köşe

kaynak bağlantısının kaynak dikişinin uzunluğu

istenmektedir. Kaynak edilen parçaların malzemesi

St50, s1=15 mm, s2=10 mm, kaynak 2. kalite ve uçlar

temiz olarak elde edilememiştir.

a) Kesinlikle tespit edilebilen kuvvetler ile

gerilmelere maruz ve kontrol edilebilen şartlar

altında çalışan olağanüstü güvenilir malzemeler

için emniyet katsayısı kaçtır?

b) Uçaklarda ve asansörlerde emniyet katsayısı

kaç olabilir?

c) Üçüncü kalite kaynağın ikinci ve birinci kalite

kaynaktan ne farkı vardır?

d) Alaşımlı ve yüksek karbonlu çelikler nasıl

kaynak edilebilir?

e) Değişken zorlanmalarda en tehlikeli zorlanma

şekli (tam, titreşimli, genel) ile gerilme (çekme,

burulma, kayma) şekli hangisidir? Notlardan şekil

numarası ile belirtiniz.

Süre:1saat,soruların

değerleri eşittir.

BAŞARILAR E.G.

Makine Elemanları Dersi Ara Sınav Soruları

------------------------------------------------------------------------------------------

30.11.2001

1. İşletme yükü Fiş, elastiklik modülü Ec, kesiti Ac, ve uzunluğu lc olan bir cıvatanın dinamik

yüklere karşı ömrünü artırmak için neler yapılabilir? l

EAk , iş

pc

c

işez Fkk

kFkF

2. Rijitliği 100 [N/mm] olan bir milde dengesizliğe sebep olan 10 [kg] kütlesinde bir kasnak

vardır. Bu milin kritik devir sayısını bulunuz.. Yine bu milin emniyetle çalışabileceği kritik

altı ve kritik üstü devirleri bulunuz. m

k0

3. Uygu kaması ile konik geçmenin el ile teknik resimlerini çizerek, moment iletimi

bakımından dayandıkları temel fiziki farkı yazınız.

4. M12 için h=1,75 [mm], d2=10,863 [mm] ve imal edildiği malzemenin sürtünme

katsayısı 16,0 ise bu metrik vida kilitlenme şartını sağlarmı?, gösteriniz.

5. 6.8 kalitesinde M12 bir cıvataya 20000 [N] luk bir ön gerilme verilmiştir. İşletme anında

cıvata-parça sistemine Fiş= -10000 +15000 [N] luk değişken bir kuvvet etkimektedir. Bu

şartlardaki cıvatanın işletme esnasındaki emniyet katsayını hesaplayınız. (kykb/kç)=0,75,

ke=0,5. M12 cıvatanın diş dibi çapı d1=9,853 [mm] dir. S

Ak

g

D

Ak

)(0

6. Şekli verilen yay sisteminde kuvvetin tatbik edildiği tablada 10 [mm] lik bir çökme elde

etmek için F123 kuvveti ne olmalıdır? Bu esnada yaylar ayrı ayrı ne kadar çöker bulunuz.

k1=k2=k3=175 [N/mm].

Fk

Süre: 75 dakika Doç Dr. Emin Güllü


TT515 Makine Elemanları Dersi Ara Sınavı

21.11.2002

S O R U L A R

1. Döner bir aks üzerinde sabit bir yük (kuvvet) bulunması halinde, elemanın kesitinde

meydana gelen gerilmelerin değişimini şekiller çizerek izah ediniz. Bu hal için kontrol

denklemini çıkartınız.

2. Sabit ve değişken gerilmeler için mukavemet sınırları nelerdir? Bunlar nasıl belirlenir?

Değişken haldeki mukavemet sınırlarına etki eden faktörler nelerdir? Bunlar hesaplarda nasıl

dikkate alınır?

3. Teknikte emniyeti gerektiren sebepler nelerdir? Açıklayınız. Tam değişken eğilme

gerilmesi ile sabit burulma gerilmesinin birlikte etkimesi durumunda emniyet katsayısı

ifadesini yazınız.

4. Bağlama elemanlarını bağın oluşumuna göre sınıflara ayırarak, kaynak bağının yerini tespit

ediniz. Kaynaktaki önemli problemler nelerdir? Bunlar nasıl çözülebilir?

5. Cıvatalarda toplam sıkma momentinin bileşenleri nelerdir? Her ikisinin meydana geldiği

yerleri belirleyiniz. Cıvatanın burulma hesabı hangi momente göre yapılır? Neden?

6. Cıvatalara ön gerilme verilme sebepleri neler olabilir? Şekiller çizerek açıklayınız.

7. 100 mm boyunda, St50 den mamul bir aksın tam ortasında sabit 1000 N luk bir yük vardır.

Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından iki emniyet ile taşınabilir mi? Kontrol

ediniz.Yüzey faktörü: 0,8 ; boyut faktörü: 0,9 ve çentik faktörü: 1,5 olarak belirlenmiştir.

8. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya, pozitif ve sabit bir işletme kuvveti etkidikten sonra

0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile birlikte cıvatadaki uzama 0,5

mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna

göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne kadardır?

Süre: 1 saattir.

Doç. Dr. Emin Güllü


TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı

17.01.2003

S O R U L A R

1. St50 den ( 290Ak N/mm2) imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en

küçük 100 N/mm2’lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme

değerlerine göre gerilme değişiminin şeklini çiziniz. Bu makine elemanının emniyet

katsayısını hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak

bulunmuştur.

2. Sabit ve değişken gerilmeler için mukavemet sınırları nelerdir? Bunlar nasıl belirlenir?

Değişken haldeki mukavemet sınırlarına etki eden faktörler nelerdir? Bunlar hesaplarda nasıl

dikkate alınır?

3. Teknikte emniyeti gerektiren sebepler nelerdir? Açıklayınız. Tam değişken eğilme

gerilmesi ile sabit burulma gerilmesinin birlikte etkimesi durumunda emniyet katsayısı

ifadesini yazınız.

4. Bağlama elemanlarını bağın oluşumuna göre sınıflara ayırarak, kaynak bağının yerini tespit

ediniz. Kaynaktaki önemli problemler nelerdir? Bunlar nasıl çözülebilir?

5. Cıvatalarda toplam sıkma momentinin bileşenleri nelerdir? Her ikisinin meydana geldiği

yerleri belirleyiniz. Cıvatanın burulma hesabı hangi momente göre yapılır? Neden?

6. Cıvatalara ön gerilme verilme sebepleri neler olabilir? Şekiller çizerek açıklayınız.


Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından iki emniyet ile taşınabilir mi? Kontrol

ediniz.Yüzey faktörü: 0,8 ; boyut faktörü: 0,9 ve çentik faktörü: 1,5 olarak belirlenmiştir.

8. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya, pozitif ve sabit bir işletme kuvveti etkidikten sonra

0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile birlikte cıvatadaki uzama 0,5

mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna

göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne kadardır?

Süre: 1 saattir.



TT515 Makine Elemanları Dersi “Tek Ders” Sınavı Soruları

04.10.2002

1. 40 [mm] genişliğinde 5 [mm] kalınlığında iki parça yan yana getirilerek alın kaynağı ile

birleştirilecektir. Kaynak ikinci kalite, kaynak malzemesinin akma gerilmesi 45 [N/mm2] dir.

Kaynak dikişe dik 1000 [N] luk bir kuvvetle zorlanmakta olduğuna göre dikişin emniyet

kontrolünü yapınız. Kaynakta uçlar temiz olarak elde edilmiştir.

2. İki parça montajda 12000 [N] luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve bu

esnada parçalarda 0,2 [mm]’lik kısalma, cıvatalarda ise 0,4 [mm]’ lik bir uzama meydana

gelmiştir. Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinin 6000 [N]’ u cıvatalara kalanı da

parçalara etki etmektedir. Bu durumda;

a) Parçalarda kalan ön gerilme kuvvetini,

b) İşletme kuvveti etkisiyle sistemde meydana gelen uzamayı,

c) İşletme kuvveti genliğinin, cıvatalarda etkili olan genliğe oranını bulunuz.

3. Uygu kaması yardımıyla bağlanmış mil göbek sisteminde 1000 [Nm]’ lik bir moment

iletilecektir. Uygu kamasının ezeceği göbek malzemesi GG20 (Dökme demir) ve ezmeye

zorladığı alan 150 [mm2] dir. Göbeğin ezilme kontrolünü yapınız. Mil çapı 100 [mm]dir.

4. Diskli kaplin 2.5 [kW] lık bir gücü dakikada 2500 devir ile iletmektedir. Diskleri 7 [adet]

boşluklu monte edilmiş olan cıvatalar sıkmakta ve 180 [mm]’ lik bir daire üzerinde

bulunmaktadırlar. Kaplin yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı 0,2 olduğuna göre:

a) Cıvatalara verilmesi gerekli olan ön gerilme kuvvetini bulunuz.

b) b) 4.8 kalitesinde M12 lik (d1=10 [mm]) olan bu cıvatalara montaj esnasında 185

[Nmm]’ lik bir sıkma momenti etkidiğine göre cıvataların çap kontrolünü yapınız.

5. İki ucundaki kaymalı yataklarla yataklanmış olan 300 mm uzunluğundaki aks tam

ortasındaki 1000 N luk bir yükü dakikada 2000 devir ile dönerek taşımaktadır. Yatak çapı

20,018 [mm] ve mil çapı 19,988 [mm] dir. Yatak boy/çap oranı 1,5 ve milin akma gerilmesi

190 [N/mm2] dir.

a) Bu yatakların Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın

viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir.

b) b) Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak

kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur?

c) Aksın çapı yeterlimidir? Kontrol ediniz.

Not: Her soru için şekil çizilecek ilgili büyüklükler üzerinde gösterilecektir.

.

Süre: 75 dakika dır.


U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Dersi

Kredili Ön Lisans ve Lisans Yönetmeliğinin 36. Maddesi Gereği Ek Sınavı

19.02.2003

Sorular

1. Akma gerilmesi 290 N/mm2 olan bir makine elemanı 155 N/mm2 değerinde tam

değişken eğilme gerilmesi ile 55 N/mm2 lik sabit burulma gerilmesine zorlanmaktadır.

Gerilme değişimlerinin şekillerini çizerek 2 emniyet katsayısı için bu makine elemanının

gerilme kontrolünü yapınız..

200D N/mm2 , 6,0ç

by

k

kk

2. Kesiti 5 45 mm2 olan iki parça köşe kaynağı ile 50 mm lik bindirme yapılarak alt ve üst

kenarlarından birleştirilmiştir. İşletmede sabit 5000 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan

ikinci sınıf bu kaynağın şeklini çizerek, emniyet katsayısının 2 olması için kaynak dikişinin

kontrolünü yapınız. Parçaların akma gerilmesi 290 N/mm2 dir.

3. Montajda bir cıvataya 2753 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm

uzamış, parçalar ise 0,01 mm kısalmıştır. Parçalarda 555 N luk ön gerilme kuvveti kalması

istendiğine göre:

a) Ön gerilme üçgenini çizerek sisteme etkimekte olan işletme kuvvetini

b) Bu durumdaki cıvata ile parçaların şekil değişimlerini bulunuz.

4. Çapı 55 mm, boyu 555 mm olan ve ağırlığı ihmal edilen bir mile tam ortasında bulunan 55

kg lık bir kasnak tarafından 155 N luk bir merkezkaç kuvveti tatbik edilmekte ve bunun etkisi

ile mil δ kadar çökmektedir. Şekil çizerek, işletme devri 1555 dev/dak için milin rezonans

kontrolünü yapınız. 00 )3,12,1()8,07,0( .

E=2,1.105 N/mm2 , 64

4dI

,

EI

Fl

48

3

, m

k0

5. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 35 N/mm olan helisel yayı paralel monte

ederek, sisteme 755 N luk bir kuvvet etki ettiğinde:

a) Yay karakteristiğini çizerek, toplam çökmeyi bulunuz.

b) Bu esnada yaprak yayda ve helisel yayda biriken enerjiyi bulunuz.

Süre 60 dakika’ dır. Doç.Dr. Emin Güllü.

U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Final Sınav Soruları

17.01.2003

1. St50 den ( 290Ak N/mm2) imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en

küçük 100 N/mm2'lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme değerlerine

göre elemanın gerilme-zaman değişimini çiziniz ve bu makine elemanının emniyet katsayısını

hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak bulunmuştur.

2. Kalınlığı 5 mm ve genişliği 30 mm malzemesi St50 olan iki parça alın kaynağı ile

birleştirilmiş ve kaynak işleminde uçlar temiz olarak elde edilememiştir. Sabit 8500 N luk bir

kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın şeklini (boyutları ve kuvveti değerleriyle

birlikte) çizerek, emniyet katsayısının 2,5 olması için kaynak dikişinin kontrolünü yapınız.

3. Silindirik bir basınçlı kap’a ait kapak çevresinde bulunan 4 adet cıvata ile tutturulmuştur.

Montajda her bir cıvataya 1750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm

uzamış, parçalarda 0,01 mm kısalmıştır. Silindire basınç tatbik edildiğinde kapağa gelen

toplam sabit kuvvet 4000 N olarak hesaplanmıştır. Bu durumda cıvata ve parçaların uzama ve

kısalmaları ne olmuştur?

4. Bir mile üzerinde bulunan 10 kg kütleli kasmak tarafından 150 N luk bir kuvvet tatbik

etmekte ve bunun etkisiyle mil 0,3 mm çökmektedir. Milin rezonans açısından daha uygun

olan bölgede çalışması için hangi devirde çalıştırılması gerekir?

m

k0 , pratikte emniyetle çalışılabilecek bölgeler: 00 )3,12,1()8,07,0(

5. Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile bağlanmak istenmektedir. Moment etki

ettiği zaman kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise kamanın boyu ne kadar

olmalıdır. Daha zayıf olan kasnak malzemesi GG20, kama yüksekliği 5 mm ve emniyet

katsayısı 1,5 olarak verilmektedir. em

dp

hld

Mp

4

6. Üzerinde helisel dişli taşıyan ve dakikada 999 devirle dönen bir mil A ve B uçlarından

rulmanlı yatak ile yataklanmıştır. A yatağı hareketli B yatağı ise sabit olarak monte edilmiştir.

Helisel dişliden oluşan eksenel kuvvet 560 N ve yine helisel dişliden oluşan radyal kuvvetten

her bir yatağa tepki olarak 500 N luk radyal yük düşmektedir. Bu durumda A yatağının ömrü

kaç saattir. Yataklarda kullanılacak bilyalı rulmanların dinamik yük sayısı 5000 N, katsayılar

ise x=0,56 ve y=1,9 dur.

610

60)( h

eş

nL

F

CL

7. Döndüren mildeki 30 Nm’lik döndürme momentini iletecek olan rijit kaplinde 6 adet

cıvatanın oluşturduğu toplam sürtünme momenti 800 Nmm olduğuna göre cıvataların dizili

olduğu çapın boyutunu hesaplayınız. Zd

FM c

öns2

8. 357 N radyal yük alan radyal kaymalı yataktaki mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16

mm dir. Yatak genişliği /çap oranının 1 olması halinde Sommerfeld sayısının uygun olup

olmadığını kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi

40.10-3 Pas’ tır.

bd

Fp r

m , d

dD ,

2

m

o

pS

Süre 1 saattir....................Doç.Dr. Emin Güllü.

U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Ek Sınavı

21.06.2004

S o r u l a r

1. St50 den imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en küçük 100

N/mm2'lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme değerlerine göre

elemanın gerilme-zaman değişimini çiziniz ve bu makine elemanının emniyet katsayısını

hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak bulunmuştur.

2. Kalınlığı 5 mm ve genişliği 30 mm malzemesi St70 olan iki parça alın kaynağı ile

birleştirilmiştir. Sabit 8500 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın

şeklini çizerek, emniyet katsayısının 2,5 olması için kaynak dikişinin kontrolünü yapınız.

3. Silindirik bir basınçlı kap’a ait kapak çevresinde bulunan 4 adet cıvata ile sıkılmıştır.

Montajda her bir cıvataya 1750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm

uzamış, parçalarda 0,01 mm kısalmıştır. Silindire basınç tatbik edildiğinde kapağa gelen

toplam sabit kuvvet 4000 N ise, cıvata ve parçaların toplam şekil değişimini bulunuz.

4. Bir mile üzerinde bulunan 10 kg kütleli kasmak tarafından 150 N luk bir kuvvet tatbik

etmekte ve bunun etkisiyle mil 0,3 mm çökmektedir. Milin rezonans açısından daha uygun

olan bölgede çalışması için hangi devirde çalıştırılması gerekir?

5. Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile bağlanmak istenmektedir. Moment etki

ettiği zaman kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise kamanın boyu ne kadar

olmalıdır. Mil ve kamadan daha zayıf olan kasnak malzemesi GG20, emniyet katsayısı 1,5

olarak verilmektedir.

6. Üzerinde helisel dişli taşıyan ve dakikada 999 devirle dönen bir mil A ve B uçlarından

rulmanlı yatak ile yataklanmıştır. A yatağı hareketli B yatağı ise sabit olarak monte edilmiştir.

Helisel dişliden oluşan eksenel kuvvet 560 N ve yine helisel dişliden oluşan radyal kuvvetten

her bir yatağa tepki olarak 500 N luk radyal yük düşmektedir. Bu durumda A yatağının ömrü

kaç saattir. Yataklarda kullanılacak bilyalı rulmanların dinamik yük sayısı 5000 N, katsayılar

ise x=0,56 ve y=1,9 dur.

7. Döndüren mildeki 30 Nm’lik döndürme momentini iletecek olan rijit kaplinde 6 adet

cıvatanın oluşturduğu toplam sürtünme momenti 800 Nmm olduğuna göre cıvataların dizili

olduğu çapın boyutunu hesaplayınız.

8. 357 N radyal yük alan radyal kaymalı yataktaki mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16

mm dir. Yatak genişliği /çap oranının 1 olması halinde Sommerfeld sayısının uygun olup

olmadığını kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi

40.10-3 Pas’ tır.

Süre: 1 saat 15 dakikadır.

Doç.Dr. Emin Güllü.

………………………………………………

U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü

TEK 3003 Makine Elemanları Dersi

Yaz Okulu Ara Sınav Soruları

………………………………………………

20.07.2004

…………………………………………………………………………………………………...

1. St50 den mamul bir mil 0-250 N/mm2 arasında değişen eğilme gerilmesi ile 50 N/mm2 lik

sabit burulma gerilmesiyle zorlanmaktadır. Bu makine elemanının 30 mm lik mil çapının 25

mm ye düştüğü yerde çap kontrolü yapılacaktır. Mil tornalama ile imal edilmiş ve emniyet

katsayısı 2 olarak istenmektedir.

…………………………………………………………………………………………………...

2. Kalınlığı 5 mm olan iki parça, köşe kaynağı ile bindirme yapılarak, alt ve üst kenarlarından

birleştirilmiştir. İşletmede ±5000 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu

kaynağın parça genişliğini bulunuz. Kaynak edilebilir bir malzemeyi kendiniz seçiniz.

Kaynak uçları temiz ve emniyet katsayısı 3 tür.

…………………………………………………………………………………………………...

3. Montajda M20 lik her bir cıvataya 2750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada

cıvatalar 0,2 mm uzamış, parçalar ise 0,1 mm kısalmıştır. Titreşimli işletme kuvveti etkidiği

halde dahi parçalarda 500 N luk bir ön gerilme kuvveti kalması istendiğine göre: ön gerilme

üçgenini çizerek, 6.8 kalitesindeki haddeleme usulü ile imal edilmiş olan bu cıvatanın işletme

durumundaki çap kontrolünü yapınız.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Süre: 50 dakika ve .sorular eşit değerlidir. Yazılar okunaklı, işlemler takip edilebilir

olmalıdır. Aksi takdirde sorumluluk öğrenciye aittir.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Dr. Emin Güllü

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Bütünleme Sınav Soruları

08.02.2002 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Şekil 1’ deki gibi alın kaynağı yapılan 8 [mm] kalınlığa sahip parçaların, bu konumunda

mı, yoksa bu konumuna göre 900 döndürülerek kullanılma durumunda mı, bileşik gerilme

yönünden daha iyidir hesaplayarak gösteriniz?

Şekil 1. Kaynak probleminin değerleri Şekil 2. Kaymalı yatak problemi için boyutlar.

2. 2,5 [kW] güç ileten 35 [mm] çaplı bir mil, dakikada 1750 devir ile dönmektedir. Bu mil

göbeğe bir uygu kaması ile monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil malzemesi St33 ve

kama malzemesi de 4.6 dır. Kama kesiti b.h.=10.8 [mm2] ve kama uzunluğu l=40 [mm] dir. St

33 malzemesi için akma gerilmesi 180 [N/mm2] olduğuna göre; bu kama bağlantısının şekline

çizerek, göbeğin ezilme ve kamanın da kesilme kontrolünü (momentten meydana gelen

teğetsel kuvveti kullanarak) yapınız. Ezilmeye ve kesilmeye karşı emniyet katsayısı S=2 dir.

3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 900

[dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar arasındaki

oranın 1,1 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?

cos

1max2 , cos1min2

4. Şekil 2 de verilen hidrodinamik B kaymalı yatağının mil çapı 19,97 [mm], yatak çapı

20,016 [mm] ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 [Pas] dir. Yatak genişlik çap

oranı b/d=1, Rtm=3 [ m], Rty=4 [ m] olarak verildiğine göre; Sommerfeld sayısını

hesaplayıp yağ filmi kalınlığının yeterli olup olmadığını kontrol ediniz. Mil dakikada 2225

devir ile dönmekte ve o anda sahip olduğu izafi eksantriklik 0,67 dir. Yatak malzemesinin

ezilme emniyeti pem=1[N/mm2] dir.

2

m

o

pS , )1(

2

10 sh

5. 15 [kW] gücündeki bir motordan tahrik alan tek kademeli düz dişli kutusunun giriş mili

dakikada 900 devir ile dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,975 ve modülleri 3 [mm]

olduğuna göre;

a) z1=21 [diş]’ e sahip olan döndüren dişlide meydana gelen (ve kavrama doğrultusunda

etkiyen) Fn diş kuvvetini bulunuz.

b) İkinci dişli 63 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma

momentini ve eksenler arası mesafeyi hesaplayınız.

d0=mz, Mb2= 12i Mb1

Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır................................................................Başarılar.


7. Yıl Sonu Tek Ders ve Kredili Sistem Ek Sınav Soruları

17.09.2003


Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından taşınabilir mi? Kontrol ediniz.Yüzey

faktörü: 0,85 ; boyut faktörü: 0,95 ve çentik faktörü: 1,25 olarak belirlenmiştir. Emniyet

katsayısı ise 2 dir. Aks dakikada 987 devir ile dönmektedir.

2. 2,5 kW güç ileten bir mil, dakikada 1500 devir ile dönmektedir. Bu mil göbeğe bir kama ile

monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil malzemesi St37 ve kama malzemesi de 4.6

dır. Kama kesiti çap 35 mm için bxh.=10x8 mm2 ve kama uzunluğu l=40 mm dir. Kamanın

eğimi 3o, kama ile göbek malzemeleri arasındaki çakma esnasında meydana gelen sürtünme

kuvveti 150 N ve sürtünme katsayısı ise 0,15 tir.

a) Kamanın ezilme kontrolünü yapınız

b) Kamayı çakma kuvvetini bulunuz.

c) Kilitlenme şartını kontrol ediniz.

3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 300

devir/dakika sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar

arasındaki farkın 30 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?

4. Şekilde verilen A kaymalı yatağının mil çapı 19,97 mm, yatak çapı 20,016 mm ve

kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 Pas dir. Yatak genişlik çap oranı b/d =1,5 ve

Rtm=3 m, Rty=4 m olarak verildiğine göre Sommerfeld sayısını hesaplayıp yağ filmi

kalınlığının yeterli olup olmadığını kontrol ediniz. Mil dakikada 1875 devir ile dönmekte ve o

anda sahip olduğu izafi eksantriklik 0,7 dir. F= 10000 N, a=175 be b=875 mm dir.

5. 10 kW gücündeki bir motordan tahrik alan tek kademeli düz dişli kutusu 900 dev/dak ile

dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,98 ve modülleri 3 mm olduğuna göre;

a) z1=20 dişe sahip olan döndüren dişlide meydana gelen diş kuvvetini hesaplayıp, 8 mm çaplı

bu milde sebep olduğu sehimin emniyet kontrolünü yapınız.

b) İkinci dişli 40 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma

momentini hesaplayınız.

c) Eksenler arası mesafe ne kadardır?

Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır. Doç. Dr. Emin Güllü


TEK3003 Makine Elemanları Dersi Af sınavı Soruları

16.06.2006

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru1.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 2.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru3.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

S0ru 4.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Süre bir saat, soruların değeri eşittir.

Prof. Dr. Emin Güllü

Şekilde gösterilen St42 malzemeden mamul mil

üzerinde 7500 N değerinde bir yük taşımakta ve 2000

dev/dak ile dönüp, 15 kW lık bir güç nakletmektedir.

Mil tornalama işlemi ile imal edilmiştir. kç = 1,49 ve

S=1,75 iken en tehlikeli kesit için mukavemet kontrolü

yapınız.

Emniyet katsayısı gereklerinden bir tanesi de “Matematik model tam

eksiksiz olarak kurulamamaktadır. Makine elemanları şekil

bakımından çubuktan çok defa farklı olduğundan, mukavemet

kanunlarını uygulamak için belirli bir matematik modelinin kurulması

gerekir” şeklindedir. Bununla ilgili olarak şekilde kurulan matematik

modeli anlatınız. Şekildeki mil, üzerinde bir dişli çark taşımakta (dişli

çark mile kama ile bağlanmıştır) ve mil gövdeye rulmanlar ile

yataklanmıştır.

Me = ± 3500 Nm lik bir momente maruz kalan köşe kaynak

bağlantısının kaynak dikişinin uzunluğu istenmektedir. Kaynak

edilen parçaların malzemesi St50, s1=15 mm, s2=10 mm,

kaynak 2. kalite ve uçlar temiz olarak elde edilememiştir.

ky=1.0, kç=2.0, kb=1.0 ve S=2,5 olarak verilmektedir.

Verilen yay sisteminde 15 mm lik bir çökme elde etmek için helisel

yayın ucuna uygulanması gereken çekme kuvveti ne olmalıdır?

a) Yaprak yayda depolanan enerji kaç Joule dür? Yay

malzemesinin kayma modülü 8,3.104 N/mm2, yay iç çapı 27 mm,

yay tel çapı 3 mm ve etkili sargı sayısı 10 dur.

b) Teorik olarak helisel yayın gerilme kontrolünü yapınız.

U.Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Bölümü

Makine Elemanları Dersi Yaz Okulu Final Sınavı Soruları

24.08.2001

Soru1. 180 [Nm] lik momenti iletebilecek şekilde boyutlandırılmış ve konikliği 1/10 olan bir

konik geçmede, konik mil ile göbek arasındaki sürtünme katsayısının hangi değerinde göbek

kendiliğinden çözülür? Bağlantıyı çözülmeye karşı emniyete alacak civatanın çapını

hesaplayınız. Ortalama çap d0=30 [mm], civataya öngerilme verilirken gereken esas sıkma

momenti 15 [Nm] olarak ölçülmüştür.

Soru2. Rijitliği 80000 [N/mm] olan cıvata ile iki parça sıkılmıştır. Bu esnada cıvata 0,050

[mm] uzamış, parçalar ise 0,045 [mm] kısalmıştır. Parçada kalan öngerilme kuvvetini sıfır

yapan işletme kuvvetini ve cıvata üzerine etkiyen enbüyük kuvveti bulunuz. Bu durumu

öngerilme üçgeni üzerinde gösteriniz. İşletme kuvveti sonrası rijitlikleri tekrar hesaplayıp,

sonucu yorumlayınız.

Soru3. Düşey düzlemde iki mil kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 1000

[dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndüren milde en büyük ve en küçük hızlar arasındaki

oranın en fazla 1,071 olabilmesi için miller arasındaki açı ne kadar olabilir? Bu hızları ve

oranlarını bulunuz.

Soru4. 4000 [dev/dak] ile dönen bir mil bir ucundan sabit bilyalı rulmanla yataklanmıştır. Bu

şekilde ömrü 4000 [saat] tir. Mil devri 6000 [dev/dak] ya ve yatağa gelen kuvvet de iki katına

çıkarsa bu yatağın ömrü kaç saat olur? Yataktaki radyal yük 1453 [N] ve kullanılan rulman

radyal yükün ençok %10 u kadar eksenel yük taşıyabilmekte ise yatağın dinamik yük sayısı

ne olmalıdır? x=0.6 ve y=1,2

Soru5. Yarıçapları arasındaki oranı ri/rd=0,5 olacak ve Ms=100 [Nm]’lik moment

nakledebilecek şekilde tasarlanan basit sürtünmeli kavramanın yüzeyleri arasındaki ortalama

basınçın 0,5 [N/mm2] olması için boyutları (Di, Dd, d) ve basıncı oluşturan eksenel kuvvet

nekadar olmalıdır? Kavramanın kaymaya karşı emniyeti k0=1,2 ve malzemeleri arası

sürtünme katsayısı =0,15 dir. Kavramayı taşıyan milin akma gerilmesi 145 [N/mm2] ve

emniyet katsayısı S=2 dir

Soruların puvanları eşit ve süre 75 dakikadır. Başarılar.



TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı soruları

29.Ocak.2004

…………………………………………………………………………………………………...

1.

…………………………………………………………………………………………………...

2. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya montaj sonrası, pozitif (ve sabit) bir işletme

kuvveti etkidikten sonra 0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile

birlikte cıvatadaki uzama 0,5 mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve

cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne

kadardır?

…………………………………………………………………………………………………

3. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 100 N/mm olan helisel yay, seri

monte edilmiştir. Şekli çizerek, sisteme 750 N luk bir kuvvet etki ettiğinde, helisel

yayda biriken enerjiyi joule cinsinden bulunuz.

……………………………………………………………………………………………….......

4. Birinci sorudaki A yatağı için: Yatak çapı 30,018 [mm] ve mil çapı 29,988 [mm] dir.

Yatak boy/çap oranı 1,5 tur.

a. Bu yatağın Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın


b. Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak

kullanılırsa, A yatağının ömrü kaç [milyon devir] olurdu?

…………………………………………………………………………………………………...

Süre: 70 dakika ve soruların değerleri eşittir. Başarılar.


Not: Birimleri unutmayınız. Yazılar okunaklı ve işlemler takip edilebilir olmalıdır. (Çok

küçük ve silik yazmayınız). Aksi taktirde sorumluluk öğrenciye aittir.

Malzemesi 34CrNiMo6 olan şekildeki aks

tornalama işlemi ile imal edilmiş ve dakikada

2753 dev/dak ile dönmektedir. Çentik faktörü B

noktası için 1,45 ; E için 2,5 ve C için ise 1,55

dir. Yüzey ve boyut faktörlerini kendiniz

seçerek, en tehlikeli kesiti belirleyiniz. Emniyet

katsayısı 1 alınacaktır.


TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı

29.Ocak.2004

SORULAR

…………………………………………………………….

1.

…………………………………………………………………………………………………...

2. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya montaj sonrası, pozitif ve sabit bir işletme

kuvveti etkidikten sonra 0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile

birlikte cıvatadaki uzama 0,5 mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve

cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne

kadardır?

…………………………………………………………………………………………………

3. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 35 N/mm olan helisel yay paralel

monte edilerek, sisteme 750 N luk bir kuvvet etki ettiğinde, yaprak ve helisel yayda

biriken enerjiyi bulunuz

………………………………………………………………………………………………...

4. Birinci sorudaki A yatağı için: Yatak çapı 30,018 [mm] ve mil çapı 29,988 [mm] dir.

Yatak boy/çap oranı 1,5 tur.

a. Bu yatağın Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın


b. Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak

kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur?

…………………………………………………………………………………………………...

Süre: 75 dakika ve soruların değerleri eşittir. Başarılar.


Malzemesi St42 olan şekildeki aks tornalama

işlemi ile imal edilmiş ve dakikada 2753 dev/dak

ile dönmektedir. Çentik faktörü B noktası için

1,49 ; E için 2,5 ve C için ise 1,48 dir. Yüzey ve

boyut faktörlerini kendiniz belirleyerek, en

tehlikeli kesite göre çap kontrolü yapınız.

Emniyet katsayısı 1,5 alınacaktır.


TT515 Makine Elemanları Dersi Yaz Okulu Final Sınavı Soruları

04.09.2002

1. 40 [mm] genişliğinde 5 [mm] kalınlığında iki parça yan yana getirilerek alın kaynağı ile

birleştirilecektir. Kaynak üçüncü kalite, kaynak malzemesinin akma gerilmesi 80 [N/mm2]

dir. Kaynak dikişe dik 100 [N] luk bir kuvvetle zorlanmakta olduğuna göre dikişin emniyet

kontrolünü yapınız. Kaynakta uçlar temiz olarak elde edilememiştir.

2. İki parça montajda 24000 [N] luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve bu

esnada parçalarda 0,2 [mm], cıvatalarda ise 0,4 [mm] lik bir uzama meydana gelmiştir.

Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinden 6000 [N] u cıvatalara kalanı da parçalara etki

etmektedir. Bu durumda a) Parçalarda kalan ön gerilme kuvvetini, b) İşletme kuvveti etkisiyle

sistemde meydana gelen uzamayı, c) İşletme kuvveti genliğinin, cıvatalarda etkili olan genliğe

oranını bulunuz.

3. Uygu kaması yardımıyla bağlanmış mil göbek sisteminde 100 [Nm] lik bir moment

iletilecektir. Uygu kamasının ezeceği göbek malzemesi GG20 (Dökme demir) ve ezmeye

zorladığı alan 150 [mm2] dir. Göbeğin ezilme kontrolünü yapınız. Mil çapı 100 [mm]dir.

4. Diskli kaplin 3 [kW] lık bir gücü dakikada 3000 devir ile iletmektedir. Diskleri 5 [adet]

boşluklu monte edilmiş olan cıvata sıkmakta ve 180 [mm] lik bir daire üzerinde

bulunmaktadırlar. Kaplin yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı 0,20 olduğuna göre: a)

Cıvatalara verilmesi gerekli ön gerilme kuvvetini bulunuz. b) 8.8 kalitesinde M12 lik (d1=10

[mm])olan bu cıvatalara montaj esnasında 185 [Nmm] lik bir sıkma momenti etkidiğine göre

cıvataların çap kontrolünü yapınız.

5. İki ucundaki kaymalı yataklarla yataklanmış olan 300 mm uzunluğundaki aks tam

ortasındaki 2000 N luk bir yükü dakikada 2000 devir ile dönerek taşımaktadır. Yatak çapı

20,018 [mm] ve mil çapı 19,988 [mm] dir. Yatak boy/çap oranı 1,5 ve milin akma gerilmesi

190 [N/mm2] dir. a) Bu yatakların Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz.

Yağın viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir. b) Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 800 [N]

olan bilyalı rulmanlı yatak kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur? c) Aksın çapı

yeterlimidir? Kontrol ediniz.

Not: 1) Her soru için şekil çizilecek ilgili büyüklükler üzerinde gösterilecektir.

2) Yazılar okunaklı olacak ve cevaplar birbirini takip edecektir.

3), Kağıt tamamen dolmadan yeni kağıt istenmeyecektir.

Süre: 75 dakika dır.


ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2003-2004 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

YAZ OKULU MAK3004 MAKİNE ELEMANLARI II DERSİ FİNAL SINAVI

11.08.2004

SORULAR

1) Diş çapı 1210 mm, iç çapı 810 mm olarak imal edilmiş olan diskli rijit kaplinde

dakikada 1179 devirde 5 kW lık güç, ön gerilme verilmiş 5 cıvata yardımıyla yüzeyler

arasında sürtünme oluşturularak iletilmektedir. μ=0,14 dür. Kaplinin Md=Ms olacak

şekilde boyutlandırılması istenirse, yüzeyler arasında sürtünme kuvveti oluşturan

cıvataları sadece ön gerilme kuvvetine göre boyutlandırınız.

2) Kayış kasnak mekanizmasında küçük kasnağın çapı 90 mm dir. Mekanizmada 4 adet

1600 mm uzunluğunda SPZ kayış kullanılmaktadır. Kayış kasnak mekanizması tahrik

grubu A olan günde 12 saat çalışan yük asansöründe kullanılmaktadır. Mekanizmanın

giriş devir sayısı 1450 dev/dak ve çevrim oranı 3±0,2 dir.

a) Mekanizmada eksenler arası mesafeyi hesaplayınız.

b) Mekanizmanın, kayış sarım açısını ve eğilme frekansını bulunuz.

c) Mekanizmanın naklettiği güç kaç Watt’ dır.

3) Pinyon diş sayısı z1=22 diş, çark ise z2=91 diş ve modülü m=3,5 mm olan düz dişli

çark mekanizması, yapı gereği 185 mm’lik eksenler arasına yerleştirilmek

istenmektedir. Giriş devir sayısı 1453 dev/dak olan ve 700 W lık bir güç ileten bu

mekanizmanın

a) Profil kaydırma işlemini yaparak, profil kaydırma sonucu sıfır dişliye göre dişli

kuvvetlerindeki değişimi hesaplayınız.

b) Dişli mekanizması 450 mm lik yataklar arası mesafesinin tam ortasında olduğuna

göre büyük dişlinin 35 mm’lik mil çapının yeterliliğini kontrol ediniz

……………………………………………………………………………………...

Not: Birimleri unutmayınız. Yazılar okunaklı ve işlemler takip edilebilir olmalıdır.

Süre: 75 dakikadır. Başarılar.

………………………………………………………………………………………

Dr. Erol Solmaz -Dr. Emin Güllü

U.Ü. M. M. F. Makine Müh. Böl. Makine Elemanları1 Dersi Yaz Okulu Final Sınav Soruları

08.08.2005

Soru 1. --------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 2. --------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ön gerilmeli bir cıvata bağlantısında parça rijitliği cıvata rijitliğinin iki katıdır. Sızdırmazlığın kaybolmasına yol

açan işletme kuvvetini, ön gerilme kuvveti cinsinden bulunuz.

Soru 3. --------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 6. --------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 4. -------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 5. -------------------------------------------------------------------------------------------------------

Soru 7---------------------------------------------------------------------------------------------------------

357 N radyal yük alan radyal kaymalı yatağın mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16 mm dir. Yatağın genişliği

ile çapının eşit olması halinde:

a) Yağ filminin teşekkül edip etmediğini kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik

viskozitesi 40.10-3 Pas’ tır.

b) Aynı yatakta rulmanlı yatak kullanılmak istenirse, 350 saatlik yatak ömrü için dinamik yük sayısı ne

olmalıdır?

Şekildeki bir yaprak ve iki helisel yaydan meydana

gelen sistemin A noktasının sehimini bulunuz

Şekildeki mil sisteminin eğilme için kritik açısal hızını hesaplayınız.

Mil ağırlığı hesaba katılacak ve disk ile mil tek bir kütle şeklinde,

milin ortasından tesir ediyormuş gibi düşünülecektir. Mil ve disk

malzemeleri çeliktir. Özgül ağırlık 78 N/dm3, yer çekim ivmesi 9,81

m/s2 alınacaktır.

Şekilde mile kaynakla bağlanmış bir

pinyon dişlisi gösterilmiştir. Bağlantının

357 dev/dak da iletebileceği maksimum

gücü bulunuz. Verilenler: Kaynak birinci

kalite, istenen emniyet 3, mil çapı 60 mm

ve kaynak kalınlığı 4 mm dir.

Şekilde bir dişli mekanizmasına ait küçük dişli

çarkın (pinyon) mile uygu kaması (feder) ile

bağlantısı gösterilmiştir. Bağlantının gerilme

kontrolünü yapınız. konstrüksiyonla ilgili

büyüklükler: Mil çapı 50 mm, mil malzemesi St50,

Mb = 2000 Nmm, dişli çark malzemesi St70, Uygu

kaması malzemesi ise St50 dir.

Şekildeki sıkı geçme bağlantısında geçme toleransları H7/s6;

milin yüzey pürüzü 4 m, göbeğin 6 m, yardımcı faktörler

toplamı KG+KM=2.10-5 mm2/N ve sürtünme katsayısı 0,1

olduğuna göre:

a) Maksimum yüzey basıncını,

b) Bu basınçla iletilebilecek momenti hesaplayınız.

Soruların değeri eşit, süre 75 dakikadır. Prof. Dr. Emin Güllü

U.Ü.M.M.F. Tekstil Mühendisliği Bölümü TEK 3003 Makine Elemanları Yıl İçi Sınavı

SORULAR 02.12.2005

Şekil 1.

Şekil 2.

Şekil 3.

Şekil 4.

Soru 2. Bir mile kaynakla bağlanmış bir zincir dişlisi

Şekil 2 de gösterilmiştir. Zincir dişlisine döndürme

momentinden dolayı etkiyen teğetsel kuvvet Fu, milde

ilave eğilme gerilmeleri meydana getirmektedir. Köşe

kaynağının kalınlığı a=5 mm dir. Konstrüksiyona ait

büyüklükler: Mil çapı d=40 mm, dişli çark göbek

genişliği b=65 mm, yataklar arası mesafe l=120 mm,

güç N=20 kW, devir sayısı n= 275 dev/dak, çevre

kuvveti Fu= 4000 N, mil ve dişli çark malzemesi St 50,

kaynak kalitesi 2 dir. Kaynağın emniyet katsayısı

kaçtır?

Soru 3. Şekil 3 de gösterilen cıvataya Fiş = 0…5000 N luk

titreşimli bir yük etki etmektedir. Boyutlar şekilde verilmiştir.

Cıvata 2000 N luk bir ön gerilme kuvveti ile sıkılmıştır. Buna

göre: a) Cıvatanın şaft kısmına etkiyen maksimum gerilme,

bunun akma sınırına oranı, minimum gerilme ve gerilme

genliğinin büyüklüğü ne kadardır? b) Gerekli ön gerilmeyi

verebilmek için somuna tatbiki gereken moment kadardır?

Konstrüksiyona ait değerler: Cıvata M8, kalitesi 10.9 ve

Eçelik=2,1.105 N/mm2 dir. Sıkılan parçalar GG25 ve

Ed.demir=0,85.105 N/mm2 dir. d0=12 mm, µ=0,1 ve D0=18 mm.

Soru 4. Şekil 4 deki kasnak göbeği 40 mm çapındaki mile,

konik geçme ile tespit edilmiştir. Bağlantının n = 750 d/d da

N=5 kW lık bir güç iletmesi gerekmektedir. Momentin

emniyetli bir şekilde iletebilmesi için k0’ın değerinin 1,5

olması gerekmektedir. Buna göre: a) Yüzeyde oluşan

basıncı bulunuz. b) Mil ile gövde arasındaki basıncı

meydana getirmek için gereken sıkma kuvveti ne kadardır?

c) Bağlantıyı çözmek için gereken kuvvet ne kadardır?

Konstrüksiyonla ilgili değerler: Mil: St50; Koniklik=1/10,

Göbek:GG20, ve sürtünme katsayısı µ=0,15 ve milin konik

kısmının uzunluğu l=50 mm dir.

Soru 1. Şekil 1 de üzerine rulmanlı yatak takılacak faturalı bir

mil gösterilmiştir. St50 den yapılmış olan mil, üzerine takılı

kayış-kasnak mekanizması nedeniyle tam değişken eğilme

zorlanmasına maruzdur. İnce torna edilmiş milin emniyet

katsayısının 2 olabilmesi için müsaade edilebilecek maksimum

eğilme gerilmesi ne kadar olabilir? Çentik faktörünün değeri 2

alınabilir.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sorular eşit değerde, süre 75 dakikadır. Prof. Dr. E.Güllü

U.Ü.M.M. F. Tekstil Mühendisliği Bölümü

TEK3003 Makine Elemanları Dersi

Final Sınavı

15. 01. 2007

S O R U L A R

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. Küçük çapı 30 mm, büyük çapı 35 mm, koni açısı 2˚ olan bir konik geçmede:

a) Konik geçmenin uzunluğunu,

b) Sürtünme katsayısının minimum değerini,

c) Yüzey emniyet basıncı 75 N/mm2 olması halinde, temas yüzeyindeki maksimum normal

kuvveti bulunuz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. Şekildeki mil üzerinden yataklara radyal 1250 N

eksenel de 500 N kuvvet gelmektedir. A-B mesafesi

900 mm ve kuvvet ile A yatağı arası 300 mm dir.

Boyutları aynı olan A ve B rulmanlı yataklarının saat

cinsinden ömür hesabını yapınız. Mil dakikada 1250

devir ile dönmektedir. Dinamik yük sayısı 25000 N,

X=0,56 ve Y=1,6 alınacaktır

2. Verilen yay sisteminde toplam 15 mm lik

sehim için gerekli kuvveti bularak, yay

karakteristiğini ölçekli olarak çiziniz.

1. Ön gerilmeli cıvatalarla bağlanmış kapak konstrüksiyonun

da ön gerilme üçgeni şekildeki gibidir. Her bir aralık için

kuvvetler 100 N, uzunluklar 10-2 mm dir. İşletme kuvveti 150

N dur.

a) İş kuvvetinden dolayı cıvataya gelen ek kuvveti (İşletme

kuvveti değişmemek kaydıyla) yarıya indirmek için ne

yaparsınız? Cıvatanın rijitliğindeki değişimi hesaplayınız.

b) Yaptığınız değişiklikten dolayı cıvatalara etkiyen en büyük

kuvvetteki değişimi bulunuz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Süre: 1 saattir. Prof. Dr. Emin Güllü

U.Ü.M.M. F. Tekstil Mühendisliği Bölümü TEK3003 Makine Elemanları Dersi Yıl içi Sınavı

17. 11. 2006

Soru 1.

St50 den tornalama yoluyla imal edilmiş 40 mm çapında düz bir mil maksimum 150 N/mm2

ile minimum -50 N/mm2'lik genel değişken eğilme gerilmesi ile 30 N/mm2 lik tam değişken

burulma gerilmesine maruz kalmaktadır. S=2 emniyet katsayısı için bu makine elemanının

gerilme kontrolünü yapınız

Soru 2.

Dinamik zorlanmaya maruz ön gerilmeli bir aks bağlantısında; eksenel yönde etkiyen kuvvet;

Fön= 38000 N luk ön gerilme kuvveti ile işletme kuvveti etkidiği zaman Fmax = 46000 N

arasında değişmektedir. Aks St 60 çeliğinden yapılmış olup yüzeyi ince torna edilmiştir. En

ince yerde çubuk 25 mm, faturalardaki geçiş yarıçapları nedeniyle çentik faktörü kç = 1,7 dir.

Bu durumda bağlantının emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz.

Soru 3.

Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= 10000 N luk bir

kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne kadar olmalıdır? s=10

mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St 37. Mukavemet sınırı faktörleri: ky=0,75 ve kç=2 ve S=2

dir.

Soru 4.

a. Döner bir aks üzerinde sabit bir yükün bulunmasında tam değişken gerilme

meydana gelmesinin sebebini izah ediniz.

b. Değişken gerilmelerde(genel, tam, titreşimli) en tehlikeli değişme şekli hangisidir?

c. Kaynak işleminde kalite ayırımı (1.kalite, 2.kalite, 3.kalite) nasıl yapılmaktadır?

ç. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; malzeme ve hazırlık tasarrufunun (ekonomiklik)

nedenini yazınız

d. Çentik etkisi ne demektir? Bu etkiyi neden dikkate almalıyız?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Süre: 1 saattir. Prof. Dr. Emin Güllü

U. Ü. M. M. F Tekstil Müh. Bölümü Makine Elemanları 17.01.2003 Final Sınavı

CEVAP ANAHTARI

C1. Verilenler: 150max N/mm2, 100min N/mm2, 290Ak N/mm2, 95

D N/mm2.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

C2. Verilenler: s=8 mm, l=30 mm, Fç=8500 N, S=2,5.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

C3.

2/85)5.230.(5

8500mmN

A

F

k

ç

2/8,925,2

290.8,0 mmN

Sk Ak

kç

85<92,8 olduğu için emniyetlidir.

33,5833303,0

1750

c

ön

c

Fk

N/mm

17500001,0

1750

c

ön

p

Fk

N/mm

24,017500033,58333

33,58333

pc

c

ekk

kk

2404

4000.24,0 işez FkF N

00428,033,233333

1000

33,58333

240'

pc

iş

c

z

kk

F

k

F mm

07428,000428,003,0 cctop mm

0572,000428,001,0 pptop mm

1252

100150

2

minmax

o N/mm2

252

100150

2

minmax

g N/mm2

S

Ak

g

D

Ak

o

* denkleminden

S

29025

95

290125

S 1,44 olarak bulunur.

4. 5003,0

150

Fk N/mm

5000010.10

50030

m

k 223,6 1/s

Düzgün çalışma için 0)3,12,1( olmalıdır.

O halde 5,2796,223.25,125,1 0 1/s olmalıdır.

Ya da 26695,279.30.30

n dev/dak.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. 162502

50.650

2 dt M

dF Nmm

33,1335,1

200

50..5

16250.44

Sp

lhld

Mp k

em

d N/mm2

875,4100.33,133

65000l mm

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.

610

60)( h

eş

nL

F

CL

Buradan 11874999.60

10.)

560

5000(

.60

10.)(

63

6

nF

CL

eş

h

saat

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.

300002

.2

c

stop

c

öns

dFZ

dFM olur. Buradan

800

30000.2cd 75 mm

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.

8925,020.20

357

bd

Fp r

m N/mm2

00156,086,19

86,1989,19

d

dD

36,0

150.10

10.40

)00156,0.(8925,0

6

3

22

mo

pS

U. Ü. M. M. F Tekstil Müh. Bölümü Makine Elemanları 17.01.2003 Final Sınavı

CEVAP ANAHTARI

C1. Verilenler: 150max N/mm2, 100min N/mm2, 290Ak N/mm2, 95

D N/mm2.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

C2. Verilenler: s=8 mm, l=30 mm, Fç=8500 N, S=2,5.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

C3.

2/85)5.230.(5

8500mmN

A

F

k

ç

2/8,925,2

290.8,0 mmN

Sk Ak

kç

85<92,8 olduğu için emniyetlidir.

33,5833303,0

1750

c

ön

c

Fk

N/mm

17500001,0

1750

c

ön

p

Fk

N/mm

24,017500033,58333

33,58333

pc

c

ekk

kk

2404

4000.24,0 işez FkF N

00428,033,233333

1000

33,58333

240'

pc

iş

c

z

kk

F

k

F mm

07428,000428,003,0 cctop mm

0572,000428,001,0 pptop mm

1252

100150

2

minmax

o N/mm2

252

100150

2

minmax

g N/mm2

S

Ak

g

D

Ak

o

* denkleminden

S

29025

95

290125

S 1,44 olarak bulunur.

4. 5003,0

150

Fk N/mm

5000010.10

50030

m

k 223,6 1/s

Düzgün çalışma için 0)3,12,1( olmalıdır.

O halde 5,2796,223.25,125,1 0 1/s olmalıdır.

Ya da 26695,279.30.30

n dev/dak.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. 162502

50.650

2 dt M

dF Nmm

33,1335,1

200

50..5

16250.44

Sp

lhld

Mp k

em

d N/mm2

875,4100.33,133

65000l mm

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.

610

60)( h

eş

nL

F

CL

Buradan 11874999.60

10.)

560

5000(

.60

10.)(

63

6

nF

CL

eş

h

saat

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.

300002

.2

c

stop

c

öns

dFZ

dFM olur. Buradan

800

30000.2cd 75 mm

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.

8925,020.20

357

bd

Fp r

m N/mm2

00156,086,19

86,1989,19

d

dD

36,0

150.10

10.40

)00156,0.(8925,0

6

3

22

mo

pS

ornek sorular

Documents