Ч.Лодойдамба

Сэдэв: Шаргачин

өгүүллэг 1954 он.

Зорилго: Сурагчдад зохиолыг танин мэдүүлэхийн зэрэгцээ зохиолд задлал хийн, зохиолын талаар санал бодлоо илэрхийлэх чадвар эзэмшүүлэх.

Зорилт:К1 – Уншсан зохиолын агуулгыг судална.К2 – Зохиолын сэдэв, утга санааг

тайлбарлана.К3 – Зохиолд өгүүлэгдэхүүний бүтцээр нь

задлан шинжлэл хийнэ.К4 – Зохиолоос төрсөн сэтгэгдлээ

бусадтай хуваалцана.

Анчид юуны учир зээрийг агнадаг вэ?

Хаврын улиралд амьтдыг агнахыг хориглодог. Учрыг тайлбарлана уу?

Эхлэл Хаврын хурц нар нэлээд

мандаад ойр орчмыг хөхөмдөг манан бүрхэн өргөн талд байгаа юмс зэрэглэн жирвэлзэж байлаа. Цайдам хөндийн зүүн зах нь хэсэг дэрсрүү эхээс гараад хэдхэн хоносон цайвар цагаан янзага дагуулсан шаргачин ирэв.

Зангилаа Нөгөө шаргачин цовхрон харайлан дэгдэж үнэр нь хамар уруу цоргисон соёолж байгаа нялх тааныг амтархан идэв. Гэтэл шаргачны хажуугаар гарсан замаар жолоочоос гадна гурван зугаалагч суусан машин тоос манаруулан давхиж ирлээ.

Өрнөл Уул талд янзага нь унтаж байгаа тул

ирж байгаа аюулыг холдуулан зайлуулах гэж шаргачин өргөн тал уруу дэгдэн үсэрч, гоо чихээ босгон солбиж цойлон давхив. Цонхоор буунууд шоролзон гарсан машин , зээрийн хойноос байдаг хурдаар давхин ирэв. Хурдан хөлдөө гүн итгэсэн шаргачин дүүлж дөрвөн хөл газар хүрч байгаа эсэх нь үл мэдэгдэм хурдлав.

Туйл Буу зогсолтгүй шахам нижигнэж,

машины дохио чимээ үргэлжлэн дуугарч, шаргачин үсрэн цойлох нь ховордон цэлмэг нүд нь бүлтэгнэн манантаж босоо чих нь алгуураар хойш бууж байлаа. Хичнээн километр хөөснийг хэн ч хэмжсэнгүй. Хэд дахин буудсаныг хэн ч тоолсонгүй. Бууны сум цайран эхэлж байгаа бөгсийг нь сийчин оноод ухаан ягаан цус хонгыг нь дагаж урсан эхлэв.

Төгсгөл

Шаргачин шургачин сөгдөн хэвтэв. Машин түүний дээгүүр өнгөрөхдөө өрөөсөн дугуйгаараа дайрлаа. Анчид буун ирлээ. Тэрийн хэвтсэн бөгөөд бүх бие нь үхлийн өмнөх чичрэлтээр догдлон байгаа шаргачин эцсийн хүчээ дайчлан янзагаа нуусан зүг үрүү амьдралын оч орхин хаяж байгаа нүдээр харлаа. Шаргачин дахин өндийж, янзага нь амгалан сайхан унтаж байгаа зүг үрүү дахин харах гэтэл, хүнд төмөр манивал толгой уруу нь тас хийтэл бууж эцсийн амьсгал тасрав. Хөөгчид за, явъя туранхай хөхүүл шаргачнаар юу хийхэв таргансан бол өөх үмхээд явахсан гээд орхиод явав.

Дасгал ажил № 1

Шаргачингийн зугтаж буй хэсгийг хөөгчидтэй харьцуулан дүгнэлт хийнэ үү?  

Дасгал № 2

Шаргачин юуны учир уул уруу бус тал уруу зугтаасан бэ?

Дасгал №3

Зохиолч энэхүү өгүүллэгээрээ юуг харуулахыг зорьсон бэ?

Үнэлгээ : Зохиолыг унших чадвараар үнэлэх. Зохиолыг сонсох чадвараар үнэлэх. Зохиолын холбоцыг танисан эсэх. Уран зохиолын онолын мэдлэгээр үнэлэх. Уран яриагаар үнэлэх. Зохион бичлэгээр үнэлэх. Уран санааг гаргасан эсэх. Өнөөгийн цаг үеийн байдалд нийцүүлэн зохиож,

бичиж, сэтгэж чадаж байгаа эсэх.