ORTA ASYA TÜRK KÜLTÜR

VE

MEDENİYETİ

Türklerin Kullandığı Alfabeler

- Göktürk Alfabesi

- Uygur Alfabesi

- Arap Alfabesi

- Latin Alfabesi

Göktürk Alfabesi38 harflidir. Dördü sesli, diğerleri sessizdir. Sağdan 38 harflidir. Dördü sesli, diğerleri sessizdir. Sağdan

sola yazılır. sola yazılır.

(Kutluk Devleti kullandı.)(Kutluk Devleti kullandı.)

Göktürk Alfabesi ile yazılmış TÜRK adı

Göktürk Alfabesi

Uygur Alfabesi

18 harflidir.18 harflidir. Üçü sesli, on beşi Üçü sesli, on beşi sessizdir.Türklerin ikinci milli sessizdir.Türklerin ikinci milli alfabeleridir. Sağdan sola yazılır. alfabeleridir. Sağdan sola yazılır. Harfler cümlenin başında, Harfler cümlenin başında, ortasında ve sonunda değişik ortasında ve sonunda değişik yazılır. yazılır.

Uygur Alfabesi

Arap Alfabesi

29 harftir. 3 sesli 27 sessizdir. Sağdan sola yazılır.

İslamiyetten sonra Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılar kullandılar.

Latin Alfabesi

29 harftir. 8 sesli 21 sessizdir. Soldan sağa yazılır.

1928'de Atatürk'ün yaptığı harf inkılâbıyla kullanılan en son alfabe

Latin alfabesidir.

ORHUN KİTABELERİORHUN KİTABELERİ( Göktürk Yazıtları )( Göktürk Yazıtları )

Tarihte Türk adının geçtiği ilk Türkçe kitabedir.

Orhun KitabeleriOrhun Kitabeleri

• Bilge Kağan,Bilge Kağan,

• Kültegin,Kültegin,

• TonyukukTonyukuk

devlet adamları adına dikilmiştir.devlet adamları adına dikilmiştir.

ORHUN KİTABELERİ

KİTABELER

Kitabelerin yazarı=YOLLUĞ TİGİN

Kitabeleri Bulan=STRAHLENBERG

Kitabeleri Okuyan (çözen)=WİLHELM THOMSEN

İlk Okunan Kelime=TENGRİ ve TÜRK BUDUN

Bilge Kağan KitabesiBilge Kağan Kitabesi

• Kül Tigin Abidesinin 1 km uzağındadır. Çince kitabenin altından Türkçe kitabe devam etmektedir. Ancak Çince kitabe tamamen silinmiştir. Bilge Kağan'ın ölümünden 1 yıl sonra oğlu tarafından yaptırılmıştır. Kitabede Bilge Kağan ve yeğeni Yollug Tigin'in sözleri yer almaktadır. Bilge Kağan Kitabesi hem devrilmiş, hem de parçalanmıştır. O yüzden tahribat ve silinti Bilge Kağan Kitabesinde çok fazladır. Bu abidenin etrafında yine türbe enkazı, heykeller ve balballar bulunmaktadır.

Bilge Kağan YazıtındanBilge Kağan Yazıtından

"Bilge Kağan'ın hazinesi" adı

verilen, 4.000 parça altın ve gümüş eşya, II. Göktürk hükümdarı Bilge Kağan'a ait olan, 1890'dan bu yana Moğolistan'da yapılan kazı ile aranan hazineyi Türk arkeologlar buldu. ABD'den Japonya'ya Rusya'dan Kanada'ya hatta Danimarka'ya kadar pek çok arkeolog 110 yıldır bu hazinenin peşindeydi.

MOĞOLİSTAN'DA BİLGE KAĞAN'IN HAZİNESİ BULUNDU!

Tonyukuk KitabesiTonyukuk Kitabesi Diğer iki abidenin biraz daha

doğusunda bulunmaktadır. Devrilmemiş dört cepheli iki taş halindedir. Bu abideyi, büyük devlet adamı Tonyukuk, yaşlılık döneminde bizzat diktirmiştir. Yazılı metin Tonyukuk tarafından hazırlanmıştır.

Kültegin KitabesiKültegin Kitabesi Bilge Kağan

tarafından kardeşi Kül Tigin adına yaptırılmıştır. Kağan olmasında önemli rol oynayan Kül Tigin'e duyduğu minnet duygularının ifadesi olarak, Bilge Kağan tarafından yaptırılan Kül Tigin Abidesi, Orhun Kitabeleri arasından en dikkat çekici olanıdır.

Kültegin KitabesiKültegin Kitabesi• Güney Yüz Batı Yüzü

Kültegin KitabesiKültegin Kitabesi

Göktürk Yazıtlarının Türk tarihindeki ÖnemiGöktürk Yazıtlarının Türk tarihindeki Önemi

• Türk yazısının en eski örnekleridir.

• Türk adının geçtiği ilk Türkçe kitabedir.

• Türk tarihinin ilk eserleridir.

• Türk hitabet sanatının ilk örnekleridir.

Orhun Nehri Şelalesi

SONUÇ

•   Tarihte bilinen ilk Türk devleti Hunlardır.•   Türk adı ile kurulan ilk Türk devleti Göktürklerdir.•   Türk toplulukları içinde ilk yerleşik hayata geçen Uygurlardır.•   Türk toplulukları içinde Müslümanlığı ilk benimseyen Karluklardır.•   Türk toplulukları içinde Museviliği ilk benimseyen Hazarlardır.•   Türk tarihinde ilk devlet ve ordu örgütünü kuran Mete Han’dır.•   Türklere ait bilinen ilk destan İskitlere (Sakalar) aittir.•   Anadolu'ya ilk gelen Türk kavimi Hunlardır.•   İstanbul’u kuşatan ilk Türk topluluğu Avlarlardır.•   Türklerde ilk matbaa Uygurlarda görülür.•   Türk toplulukları içinde en aktif ve belirleyici boy, Oğuz boyudur.•   Türk tarihinin en önemli yazılı kaynakları Orhun Yazıtları 'dır.•   Çin'e karşı ayaklanarak bağımsızlıklarını yeniden kazanan topluluk

Göktürklerdir. 

MEVLÜT KIRCALI