Samorząd Samorząd terytorialny we terytorialny we

FrancjiFrancji

na podstawie Ustawy z dnia 2 marca 1982 o na podstawie Ustawy z dnia 2 marca 1982 o prawach i swobodach gmin, departamentów i prawach i swobodach gmin, departamentów i

regionówregionów

Organizacja polityczna Organizacja polityczna FrancjiFrancji

Organizacja ogólnaOrganizacja ogólnaFrancja jest Francja jest państwem unitarnympaństwem unitarnym, nie , nie

federalnym,federalnym,

posiadającym 4 poziomy jednostek terytorialnych:posiadającym 4 poziomy jednostek terytorialnych: Państwo;Państwo; 26 regionów, z tego 4 zamorskie; kierowanych 26 regionów, z tego 4 zamorskie; kierowanych

przez rady regionalne (fr. przez rady regionalne (fr. conseil régional conseil régional ). ). 96 departamentów we Francji metropolitarnej i 4 96 departamentów we Francji metropolitarnej i 4

zamorskie; posiadających rady (fr. zamorskie; posiadających rady (fr. conseil conseil général général ), ),

około 36.700 gmin, zarządzanych przez rady oraz około 36.700 gmin, zarządzanych przez rady oraz merów.merów.

Samorząd terytorialny Samorząd terytorialny we Francji we Francji

jest jest trójszczeblowytrójszczeblowy : :

- gminagmina- departamentdepartament- region.region.

GminaGminaW myśl prawa gmina jest : W myśl prawa gmina jest :

1) okręgiem lokalnej samorządności,1) okręgiem lokalnej samorządności,

2) okręgiem wyborczym, w którym społeczność 2) okręgiem wyborczym, w którym społeczność lokalna wybiera swych reprezentantów do rad lokalna wybiera swych reprezentantów do rad gmin,gmin,

3) jednostką podziału administracyjnego 3) jednostką podziału administracyjnego państwa,państwa,

4) okręgiem administracji państwa, realizującego 4) okręgiem administracji państwa, realizującego przez swych przedstawicieli część zadań w przez swych przedstawicieli część zadań w wymiarze lokalnym.wymiarze lokalnym.

Gminom we Francji rewolucja oraz Gminom we Francji rewolucja oraz

tradycja nadały następujące tradycja nadały następujące cechycechy : :

rozdrobnienie,rozdrobnienie, zróżnicowanie demograficzne,zróżnicowanie demograficzne, zróżnicowanie gospodarcze,zróżnicowanie gospodarcze, jednolity status prawny.jednolity status prawny.

Gminy Francuskie w porównaniu z innymi Gminy Francuskie w porównaniu z innymi krajamikrajami

europejskimi są bardzo liczne, a aż 80% gmin europejskimi są bardzo liczne, a aż 80% gmin ma poniżejma poniżej

1000 mieszkańców.1000 mieszkańców.

Struktura organów Struktura organów gminnych gminnych we Francjiwe Francjiwyborcy

rada gminy komisje

urzędnicy poboczni

urząd gminy

mer

wybiera

przewodniczywybiera

deleguje zadania

kierują

RADA GMINY RADA GMINY - organ stanowiący - organ stanowiący (uchwałodawczy)(uchwałodawczy)

Rada gminyRada gminy wybierana jest w wyborach wybierana jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich na powszechnych i bezpośrednich na 6 lat6 lat. Liczebność . Liczebność rady jest zależna od liczby mieszkańców danej gminy, rady jest zależna od liczby mieszkańców danej gminy, i wynosi:i wynosi:

- w gminach liczących do 100 mieszkańców wybiera się w gminach liczących do 100 mieszkańców wybiera się 9 radnych, 9 radnych,

- w gminach od 10000 do 40000 mieszkańców liczba w gminach od 10000 do 40000 mieszkańców liczba radnych wynosi od 33 do 43radnych wynosi od 33 do 43

- w gminach największych liczących ponad 300000 i w gminach największych liczących ponad 300000 i więcej mieszkańców liczba radnych wynosi 69 osóbwięcej mieszkańców liczba radnych wynosi 69 osób

- wyjątki dotyczą dużych miast - Lyon posiada 73 radnych, wyjątki dotyczą dużych miast - Lyon posiada 73 radnych, Marsylia - 101 radnych, natomiast Paryż, który jest Marsylia - 101 radnych, natomiast Paryż, który jest równocześnie miastem i departamentem posiada „Radę równocześnie miastem i departamentem posiada „Radę Paryża” w składzie 163 radnych.Paryża” w składzie 163 radnych.

Prawa wyborcze do rad gminPrawa wyborcze do rad gmin Bierne prawo wyborcze przysługuje osobom narodowości Bierne prawo wyborcze przysługuje osobom narodowości

francuskiej od lat 18, mającym czynne prawo wyborcze, francuskiej od lat 18, mającym czynne prawo wyborcze, związanym z gminą więzią prawną, którą może być związanym z gminą więzią prawną, którą może być zamieszkanie bądź też płacenie w gminie podatków. Stałe zamieszkanie bądź też płacenie w gminie podatków. Stałe zamieszkanie w gminie musi posiadać ¾ radnych.zamieszkanie w gminie musi posiadać ¾ radnych.

Prawo francuskie rozróżnia zakaz wybieralności i Prawo francuskie rozróżnia zakaz wybieralności i ograniczenie kumulowania mandatów. Zakaz wybieralności ograniczenie kumulowania mandatów. Zakaz wybieralności bezwzględny jest w każdej gminie i dotyczy on osób bezwzględny jest w każdej gminie i dotyczy on osób pozbawionych praw wyborczych, zaś zakaz względny pozbawionych praw wyborczych, zaś zakaz względny dotyczy niektórych osób z racji pełnionych funkcji, np. dotyczy niektórych osób z racji pełnionych funkcji, np. prefekci, sekretarze generalni, sędziowie sądów prefekci, sekretarze generalni, sędziowie sądów powszechnych – nie mogą oni kandydować na obszarze powszechnych – nie mogą oni kandydować na obszarze swojego działania.swojego działania.

Rady mają obowiązek ...Rady mają obowiązek ...

... odbywania sesji plenarnych co ... odbywania sesji plenarnych co najmniej raz wnajmniej raz w

kwartale. Między sesjami funkcjonują kwartale. Między sesjami funkcjonują komisje komisje

problemowe stałe i doraźneproblemowe stałe i doraźne

Kompetencje rady Kompetencje rady gminnejgminnej

Do rady gminnej należą wszystkie sprawy Do rady gminnej należą wszystkie sprawy mającemające

charakter lokalny z wyjątkiem spraw ustawowo charakter lokalny z wyjątkiem spraw ustawowo wyłączonych na rzecz administracji rządowej wyłączonych na rzecz administracji rządowej

lub lub wspólnot lokalnych wyższych szczebli wspólnot lokalnych wyższych szczebli (departamentów i regionów). (departamentów i regionów).

Generalnie rzecz biorąc do rad gmin należy: Generalnie rzecz biorąc do rad gmin należy: - organizacja gminnych służb publicznych,- organizacja gminnych służb publicznych,- zarządzanie własnością gminy,- zarządzanie własnością gminy,

c.d. c.d.

- reglamentacja zatrudnienia oraz - reglamentacja zatrudnienia oraz organizowanieorganizowanierynku pracy w gminie,rynku pracy w gminie,

- zapewnienie ładu i porządku - zapewnienie ładu i porządku publicznego,publicznego,

- zatwierdzanie budżetów rocznych,- zatwierdzanie budżetów rocznych,

- reprezentowanie gminy w zakładach - reprezentowanie gminy w zakładach publicznych działających na jej terenie,publicznych działających na jej terenie,

- utrzymywanie dróg gminnych.- utrzymywanie dróg gminnych.

MERMER- organ wykonawczy - organ wykonawczy

gminygminyMer jest wybierany przez radę spośród jej Mer jest wybierany przez radę spośród jej

członków,członków,którzy ukończyli 21 lat na pierwszym po wyborachktórzy ukończyli 21 lat na pierwszym po wyborachposiedzeniu. Kadencja mera wynosi 6 lat, tak jakposiedzeniu. Kadencja mera wynosi 6 lat, tak jakkadencja rady.kadencja rady.Kandydaturę na stanowisko mera wysuwa ugrupowanie, które wygrało wyboryKandydaturę na stanowisko mera wysuwa ugrupowanie, które wygrało wybory

samorządowe. Po dokonaniu wyboru mera nie ma możliwości odwołania go przedsamorządowe. Po dokonaniu wyboru mera nie ma możliwości odwołania go przed

upływem kadencji. Dopuszcza się zawieszenie lub odwołanie mera jedynie wupływem kadencji. Dopuszcza się zawieszenie lub odwołanie mera jedynie w

przypadku gdy popełni on poważny błąd przy realizacji swoich zadań i funkcjiprzypadku gdy popełni on poważny błąd przy realizacji swoich zadań i funkcji

C.d.C.d.

Atrybucje mera są następujące:Atrybucje mera są następujące:

- jest urzędnikiem państwa i z tego - jest urzędnikiem państwa i z tego tytułu podlega kontroli prefekta,tytułu podlega kontroli prefekta,

- jest urzędnikiem gminy, wyposażonym - jest urzędnikiem gminy, wyposażonym we własne kompetencje oraz we własne kompetencje oraz wykonującym uchwały rady gminy i z wykonującym uchwały rady gminy i z tego tytułu podlega kontroli z punktu tego tytułu podlega kontroli z punktu widzenia celowości i legalności oraz widzenia celowości i legalności oraz kontroli legalności sprawowanej przez kontroli legalności sprawowanej przez prefekta.prefekta.

Kompetencje mera można Kompetencje mera można podzielić na cztery grupy :podzielić na cztery grupy :

Przygotowywanie i wykonywanie uchwał rady Przygotowywanie i wykonywanie uchwał rady gminnej oraz przewodniczenie jej obradom,gminnej oraz przewodniczenie jej obradom,

wykonywanie określonych kompetencji rady na wykonywanie określonych kompetencji rady na podstawie udzielonej przez nią delegacji,podstawie udzielonej przez nią delegacji,

kompetencje własne, w tym m.in.kompetencje własne, w tym m.in.

- władztwo personalne, tj. zatrudnianie i kierowanie- władztwo personalne, tj. zatrudnianie i kierowanie

personelem administracyjnym,personelem administracyjnym,

- władztwo policyjne, polegające na zapewnieniu- władztwo policyjne, polegające na zapewnieniu

w gminie spokoju i bezpieczeństwa publicznego,w gminie spokoju i bezpieczeństwa publicznego,

wykonywanie funkcji zleconych z wykonywanie funkcji zleconych z zakresu administracji rządowej w zakresu administracji rządowej w charakterze przedstawiciela państwa:charakterze przedstawiciela państwa:

- sprawy stanu cywilnego,- sprawy stanu cywilnego,

- przeprowadzanie wyborów,- przeprowadzanie wyborów,

- legalizacja podpisów,- legalizacja podpisów,

- pobór do wojska,- pobór do wojska,

- prowadzenie urzędu śledczego, itp.- prowadzenie urzędu śledczego, itp.W ramach tej ostatniej funkcji mer podlega kontroli W ramach tej ostatniej funkcji mer podlega kontroli oraz związanyoraz związany

jest wytycznymi wydanymi przez prefektów.jest wytycznymi wydanymi przez prefektów.

We francuskim prawie samorządowym We francuskim prawie samorządowym nie występują w zasadzie elementy nie występują w zasadzie elementy demokracji bezpośredniej w postaci demokracji bezpośredniej w postaci

referendum czy zgromadzenia referendum czy zgromadzenia mieszkańców. Można jednak mieszkańców. Można jednak

zaobserwować rosnącą liczbę gmin, zaobserwować rosnącą liczbę gmin, które w swojej działalności które w swojej działalności

uwzględniają sondaże opinii uwzględniają sondaże opinii publicznej jako swego rodzaju postać publicznej jako swego rodzaju postać

bezpośredniego oddziaływania bezpośredniego oddziaływania obywateli na administrację.obywateli na administrację.

DEPARTAMENTDEPARTAMENT- drugi szczebel - drugi szczebel samorządowysamorządowy

Rada główna Rada główna (fr. (fr. conseil général conseil général ) - organ ) - organ uchwałodawczy - uchwałodawczy -

jest wybierana w wyborach bezpośrednich i powszechnych.jest wybierana w wyborach bezpośrednich i powszechnych.Na każdy okręg wypada jeden radny.Na każdy okręg wypada jeden radny.

Kadencja wynosi 6 lat. Jednakże po każdych 3 latachKadencja wynosi 6 lat. Jednakże po każdych 3 latachwybierana jest połowa składu rady.wybierana jest połowa składu rady.Rada wybiera ze swego grona na 3 lata przewodniczącego iRada wybiera ze swego grona na 3 lata przewodniczącego iod 4 do 10 zastępców, możliwe jest również wybieranieod 4 do 10 zastępców, możliwe jest również wybieraniedalszych członków. Przewodniczący przygotowuje projektydalszych członków. Przewodniczący przygotowuje projekty

uchwał rady oraz czuwa nad wykonaniem uchwał.uchwał rady oraz czuwa nad wykonaniem uchwał.

Zadania departamentówZadania departamentów

- budowa i utrzymanie dróg - budowa i utrzymanie dróg departamentowychdepartamentowych

oraz dużych dróg międzygminnych,oraz dużych dróg międzygminnych,- utrzymanie miejscowej kolei,- utrzymanie miejscowej kolei,- ochrona socjalna młodzieży oraz osób starych- ochrona socjalna młodzieży oraz osób starychorazoraz- budownictwo - plany przestrzenne,- budownictwo - plany przestrzenne,- gospodarka mieszkaniowa - mieszkania - gospodarka mieszkaniowa - mieszkania

socjalne,socjalne,doradztwo,doradztwo,

c.d.c.d.

- transport i komunikacja,- transport i komunikacja,

- szkolnictwo wyższe zawodowe oraz - szkolnictwo wyższe zawodowe oraz średnie,średnie,

- sprawy socjalne - pomoc socjalna, - sprawy socjalne - pomoc socjalna, pomocpomoc

młodzieży, niepełnosprawnym.młodzieży, niepełnosprawnym.

Organem administracji państwowej na Organem administracji państwowej na poziomiepoziomie

departamentu jest departamentu jest komisarz republikikomisarz republiki. .

Komisarz:Komisarz:- jest reprezentantem rządu, powoływanym - jest reprezentantem rządu, powoływanym

przezprzezPrezydenta,Prezydenta,- posiada on funkcje nadzorcze nad ST,- posiada on funkcje nadzorcze nad ST,- jest organem wykonującym zadania, które nie- jest organem wykonującym zadania, które niezostały przekazane samorządowi, zostały przekazane samorządowi, - ma prawo uczestniczyć w sesjach rady,- ma prawo uczestniczyć w sesjach rady,- przewodniczy ponad 50 komisjom doradczym- przewodniczy ponad 50 komisjom doradczym

REGIONREGIONRada regionuRada regionu - organ uchwałodawczy - - organ uchwałodawczy -

wybieranawybieranajest w wyborach powszechnych na 6 lat.jest w wyborach powszechnych na 6 lat.Na czele rady stoi przewodniczący wybranyNa czele rady stoi przewodniczący wybranyspośród radnych, który przygotowuje i spośród radnych, który przygotowuje i

wykonujewykonujeuchwały rady.uchwały rady.

Ponadto istnieją trzy komisje doradcze :Ponadto istnieją trzy komisje doradcze :a) do spraw gospodarczych i socjalnych,a) do spraw gospodarczych i socjalnych,b) do spraw kultury i wychowania,b) do spraw kultury i wychowania,c) pożyczkowa.c) pożyczkowa.

W podziale administracyjnym pomiędzy W podziale administracyjnym pomiędzy gminami i departamentami wyróżniamy gminami i departamentami wyróżniamy jeszcze:jeszcze:

342 arrondissement - jednostka niższą 342 arrondissement - jednostka niższą niżniż departament. Stolica departament. Stolica arrondissementu nazywanaarrondissementu nazywana jest podprefekturą. jest podprefekturą. Wyróżniamy: arrondissementy departamentowe i Wyróżniamy: arrondissementy departamentowe i miejskie ( np.miejskie ( np. Paryż jest podzielony na 20 arrondissementów. Paryż jest podzielony na 20 arrondissementów.

4 039 kantonów - stanowią one 4 039 kantonów - stanowią one jednostkę mniejszą od arrondissements i jednostkę mniejszą od arrondissements i departamentów. Same składają się z departamentów. Same składają się z kilku lub kilkunastu gmin lub ich części. kilku lub kilkunastu gmin lub ich części. Zostały one utworzone w 1790, czyli w Zostały one utworzone w 1790, czyli w tym samym okresie co departamenty.tym samym okresie co departamenty.Kanton francuski nie jest jednostką samorządową, ale Kanton francuski nie jest jednostką samorządową, ale stanowi on jedynie okręg wyborczy do rady generalnej stanowi on jedynie okręg wyborczy do rady generalnej departamentu. Wybory te noszą nazwę élections departamentu. Wybory te noszą nazwę élections cantonales.cantonales.

Ważnym elementem systemu Ważnym elementem systemu francuskiego jest francuskiego jest

dualizm administracyjnydualizm administracyjny. .

Obok wspólnot terytorialnych działają tu Obok wspólnot terytorialnych działają tu bowiem organy lokalne państwa. bowiem organy lokalne państwa.

W gminie przedstawicielem państwa jest W gminie przedstawicielem państwa jest mermer, w departamencie – , w departamencie – prefektprefekt, , którego powołuje Prezydent Republiki. którego powołuje Prezydent Republiki.

W Polsce taki „mieszany” system W Polsce taki „mieszany” system samorządowo - rządowy mamy na samorządowo - rządowy mamy na szczeblu województwa, z wojewodą i szczeblu województwa, z wojewodą i marszałkiem. marszałkiem.

Państwo ma wyłączność w Państwo ma wyłączność w zakresie:zakresie:

opracowania prawa w oparciu o opracowania prawa w oparciu o konstytucję;konstytucję;

ustalanie podatków;ustalanie podatków; organizacji bezpieczeństwa organizacji bezpieczeństwa

wewnętrznego i obrony narodowej;wewnętrznego i obrony narodowej; ustalania polityki dotyczącej zdrowia, ustalania polityki dotyczącej zdrowia,

prawa do pracy, ubezpieczeń prawa do pracy, ubezpieczeń społecznych...społecznych...

Zasady organizacji Zasady organizacji samorządu terytorialnegosamorządu terytorialnego

Autonomia polityczna, prawna i finansowa.Autonomia polityczna, prawna i finansowa. Rada wybierana w wyborach Rada wybierana w wyborach

powszechnych.powszechnych. Prezydent wybierany spośród członków Prezydent wybierany spośród członków

rady i wykonujący władzę wykonawczą. rady i wykonujący władzę wykonawczą. - Mer na poziomie komuny (gminy);Mer na poziomie komuny (gminy);- Prezydent Rady Generalnej dla Prezydent Rady Generalnej dla

departamentu;departamentu;- Prezydent Rady Regionalnej dla regionu;Prezydent Rady Regionalnej dla regionu;

Autonomia poszczególnych Autonomia poszczególnych jednostek samorządu jednostek samorządu

terytorialnego jest terytorialnego jest zagwarantowana prawniezagwarantowana prawnie

oznacza to, że żadna z nich nie ma oznacza to, że żadna z nich nie ma nadrzędności hierarchicznej nad inną i nie nadrzędności hierarchicznej nad inną i nie może zmieniać jej decyzji. Jest tak zarówno może zmieniać jej decyzji. Jest tak zarówno w przypadku regionu w stosunku do w przypadku regionu w stosunku do departamentów, jak i w przypadku departamentów, jak i w przypadku departamentów w stosunku do komuny. departamentów w stosunku do komuny. Również Państwo nie może zmienić decyzji Również Państwo nie może zmienić decyzji jednostki samorządu, jeżeli Prefekt uważa, jednostki samorządu, jeżeli Prefekt uważa, że decyzja jest bezprawna przekazuje swe że decyzja jest bezprawna przekazuje swe uwagi tej jednostce i jeśli ona nie zmieni uwagi tej jednostce i jeśli ona nie zmieni decyzji, Prefekt nie może stać się arbitrem.decyzji, Prefekt nie może stać się arbitrem.

Własny budżet jednostek Własny budżet jednostek samorządowychsamorządowych

głosowany corocznie przez radę i głosowany corocznie przez radę i składający się z dochodów własnych składający się z dochodów własnych (podatki lokalne) i w przypadku komun i (podatki lokalne) i w przypadku komun i ich grup z dotacji globalnych, co roku ich grup z dotacji globalnych, co roku przekazywanych przez Państwo. przekazywanych przez Państwo. Podstawowymi podatkami lokalnymi o Podstawowymi podatkami lokalnymi o charakterze powszechnym są: podatek od charakterze powszechnym są: podatek od terenów zabudowanych, podatek terenów zabudowanych, podatek mieszkaniowy i podatek zawodowy od mieszkaniowy i podatek zawodowy od działalności gospodarczej.działalności gospodarczej.