organi̇k tarım

60
ORGANİK TARIM 1.Yıl 2. Yıl 3. Yıl KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Fen İşleri Dairesi Başkanlığı Köye Hizmet Şube Müdürlüğü Tarım ve Hayvancılığı Geliştirme Şefliği

Upload: tarimsal-gelisim

Post on 18-Jun-2015

4.706 views

Category:

Documents


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIM

1.Yıl 2. Yıl 3. Yıl

KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİFen İşleri Dairesi Başkanlığı

Köye Hizmet Şube MüdürlüğüTarım ve Hayvancılığı Geliştirme Şefliği

Page 2: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIM• Organik Tarım, kimyasal girdilerin kullanılmadığı,

üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Organik Tarımın amacı; toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır.

• Organik Tarım: doğanın hatalı uygulamalar ( gübreleme, ilaçlama, sulama ) sonucu kaybolan dengesini yeniden korumaya yönelik bir üretim modelidir.

Page 3: Organi̇k Tarım

Neden Organik Tarım?

• Toprak erozyonunu önlemek,• Su kalitesini korumak,• Enerji tasarrufu yapmak,• Kimyasalların insanlar üzerindeki olumsuz

etkilerinden korumak,• Çiftçilerin ve tarımsal işletmelerde çalışan insanların

sağlığını korumak,• Daha nitelikli ürün elde etmek,• Gelecek nesilleri korumak.

Page 4: Organi̇k Tarım

• Organik Tarımda elde edilen mahsul mutlaka sertifikalandırılmalıdır.

• Organik tarımda kimyasal gübre ve ilaçlara yer yoktur…!!

Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yetkilendirilmiş ORSER (TR-OT-011) tarafından 25841 sayılı

Organik Tarım Yönetmeliği uyarınca sertifikalandırılmıştır.

Statüsü:Organik veya Geçiş Süreci

Sert. No: MSR -031

Page 5: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIMIN AVANTAJLARI• Organik tarım yönteminde sentetik, kimyasal girdiler kullanılmaz.

Ürünlerin gıda kalitesi daha yüksektir • Organik tarım, ürünü ve çevreyi kirletmeyen, çevreye ve insana

dost, sürdürülebilir bir tarım şeklidir.• Tarladan pakete kadar denetlenen ve sertifikalandırılan bir üretim

şeklidir.• Son paketlenmiş üründen üreticiye kadar izlenebilirliği olan bir

sistemdir.• Geçiş dönemi önemlidir, bu süre tek yıllık bitkilerde 2, çok yıllık

bitkilerde 3 yıldır. • Avrupa Birliği, FAO ( Gıda ve Tarım Örgütü ) ve Ülkemizde yasa ve

yönetmeliklerle tanımlanmış, desteklenen bir üretim şeklidir.

Page 6: Organi̇k Tarım

EKOLOJİK ÜRÜNLERİN SAĞLIK AÇISINDAN AVANTAJLARI NELERDİR?

• Sertifikalı ekolojik bitkisel ve hayvansal ürünler sentetik ilaç, gübre, antibiyotik, hormon ve genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar (GDO) kullanılmadan üretilmiştir.

• Her türlü kimyasal kalıntı düzeyi “0” ya da çok düşüktür.• Üretim zinciri boyunca izlenebilirlik sağlanmaktadır.• Çevre kirliliği engellenmektedir.• Mineral, antioksidant maddeler gibi bazı içerik

maddelerce zengindir.

Page 7: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIMDAKİ BAZI OLUMSUZ DURUMLAR

• Ekolojik tarım sisteminde yetiştirilen ürünlerin pazarlanması

özellikle iç piyasa için yeni ve belirsiz bir konu. • Konunun yeni olması nedeniyle yeterli tarımsal yayım

çalışmaları ve eleman bulunmaması. • Hızla artan sanayileşme yüzünden hava kirliliğinin artması ve

bu durumundan tarımsal üretimin ( organik tarım ) etkilenmesi.

• Organik mücadele ürünlerinin piyasada bulunmaması ve bu ürünlerin pahalı olması

• Sertifikasyon bedellerinin pahalı olması

Page 8: Organi̇k Tarım

TEMİZ BİR DOĞA SAĞLIKLI BİR YAŞAM VE GÜVENLİ GIDA İÇİN ORGANİK TARIM

Page 9: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIM;

• Tohumdan toprağa, girdiden işlemeye kadar belirli kuralları olan ve sertifikalandırılan bir üretim biçimidir. Kontrol ve sertifikalandırma işlemi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından ilgili mevzuatlar çerçevesinde çalışma yetkisi verilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tarafından yapılmaktadır.

• Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu, başvuruda bulunan müteşebbisin organik tarım metoduyla üretim yapıp yapmayacağına karar verir. Uygun bulunan müteşebbis, başvurduğu Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu ile sözleşme yapar.

Page 10: Organi̇k Tarım

KONTROL VE SERTİFİKASYON KURULUŞLARI

Page 11: Organi̇k Tarım

Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşları üreticiden şu bilgileri ister:

• Üreticinin adı, adresi ve kimlik bilgileri ile ilgili belgeler• Tarımsal üretimin yapılacağı işletmenin yeri ve konumu,

işletme varlığı, hukuki ve mali yapısına ait tüm detaylı bilgiler,

• Organik tarım kayıt tutma esasına dayanan bir üretim sistemidir. Kontrol ve Sertifikasyon firmasının üreticiden istediği en önemli taleplerden birisi işletme kayıt defterinin varlığı, yoksa !!! TUTULMAYA BAŞLAMASI,

• Üreticinin varsa ziraat odası, herhangi bir üretici birliği ya da sivil toplum örgütüne üyelik bilgileri

Page 12: Organi̇k Tarım

• Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu, üreticiye ait yukarıdaki bilgileri değerlendirerek bu işletmenin organik tarım yapmaya uygun olup olmadığına karar verir. Sonuç olumlu ise; kontrol ve sertifikasyon kuruluşu üretici ile sözleşme yaparak geçiş sürecini başlatır.

Page 13: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIMDA GEÇİŞ SÜRECİ

• Geçiş süreci tek yıllık ( sebzeler, yem bitkileri ), çok yıllık bitkiler ( meyveler ) ise 3 yıldır. Tek yıllıklarda ekim tarihi, çok yıllıklarda ise hasat tarihi göze alınır. Geçiş ürünü “ Organik Tarım Geçiş Ürünüdür “ etiketiyle pazarlanabilir, organik olarak pazarlanamaz. Kontrol ve/veya Sertifikasyon Kuruluşu, geçiş sürecini uzatabilir veya kısaltabilir. Ancak kısaltma veya uzatma gerekli sürenin yarısından fazla olamaz.

Page 14: Organi̇k Tarım

Organik ürünleri satın alırken ve tüketirken aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmeli:

• Üzerinde ürünün adı ve organik ürün olduğu açıkça belirtilmelidir.

• Ürünün yılı, kime ait olduğu ve Yönetmelik ve eklerine uygun olarak üretilmiş ve satın alınmış olduğu belirtilmelidir.

• Organik ürün logosu bulunmalıdır.• Kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun adı, logosu ve sertifika

numarası bulunmalıdır.• Kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun komite tarafından verilmiş

kod numarası bulunmalıdır.• Organik ürünün Türk Malı olduğu belirtilmelidir.• Organik ürünün üretim yeri, üretim tarihi ve son kullanma tarihi

belirtilmelidir.

Page 15: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIMSAL ÇOĞALTIM

MATERYALLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Page 16: Organi̇k Tarım

• TOHUM: Genetik olarak yapısı değiştirilmemiş, radyasyon veya mikrodalga ile muamele görmemiş biyolojik özellikte ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak üretilmiş olmalıdır. Yöreye adaptasyon sağlamış yerli çeşitler kullanılmalıdır.

Page 17: Organi̇k Tarım

• FİDE: Organik tohum veya ana bitkiden elde edilmiş, yönetmelik hükümlerine uygun olarak üretimi ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun olmalıdır.

Page 18: Organi̇k Tarım

• FİDAN VE ANAÇ: Organik materyallerden elde edilmiş, büyütme maddeleri ile hormonlar kullanılmamış, toprak ve iklim koşullarına uygun olmalıdır.

Page 19: Organi̇k Tarım

• BİTKİ KORUMA: • Hastalık, zararlı ve yabancı otların mücadelesinde

aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır. • Hastalık ve zararlılara dayanıklı tür ve çeşit seçimi

yapılmalıdır.• Uygun ekim nöbeti yapılmalıdır.• Uygun toprak işleme yöntemleri uygulanmalıdır.• Kültürel, biyolojik ve biyoteknik mücadele metotları

uygulanmalıdır.

Page 20: Organi̇k Tarım

• KÜLTÜREL ÖNLEMLER • Dayanıklı Çeşit: Aynı tür içerisinde bazı çeşitler bazı böcek

türlerine tolerans olabilmektedir. Yaprakları tüylü çeşitler emici böceklere daha toleranslıdır. Sık salkımlı üzüm çeşitleri salkım güvesine daha hassastır. Tanen içeren tahıllar sap kurtlarına daha toleranslıdır. Yer Seçimi: Sıra dışı alanlarda üretim yapmaya çalışılmamalıdır. Toprak ve iklim özellikline en uygun bitki tür ve çeşidi seçilmelidir. Zayıf bitkiler zararlı tahribatından daha fazla zarar görmektedirler. Süne, Beyaz sinek, Nematodlar belli alanlara yoğunlaşmıştır. Toprak İşleme: Derin sürüm çoğu zaman önerilmektedir.

- Ekin güvesi için hasattan sonra toprağı karıştırma,- Nematodlar için yaz nadasında iki defa sürüm,- Bozkurtlar için sonbahar derin sürümü,- Meyve bahçelerinde sonbahar ve ilkbahar toprak işlemeleri,- Zeytin sineği için kış döneminde toprak işlemeleri yararlı olmaktadır.

Page 21: Organi̇k Tarım

• Elle Toplama: Pek çok böceğin erginleri büyük olduğu için elle toplanabilir. Meyvelerde sabah erken saatlerde ağaçların altına çarşaf veya branda serilerek silkelenir ve dökülen larvalar toplanarak imha edilebilir. Kurt zararı nedeniyle yere dökülen meyveler toplanarak uzaklaştırılır.Kültürel önlemler birbirine entegre edildiği takdirde, zararlıların ekonomik zarar eşiğinin altında kalması mümkündür. Aksi takdirde organik kimyasal mücadeleyle desteklenmesi gerekir.

Page 22: Organi̇k Tarım

• Tuzak Bitki: Böceklerin daha fazla tercih ettiği bitkiler tarla ve bahçe kenarlarına dikilebilir. Mısır kenarlarına şeker sorgum, lahanagillerin etrafına kolza ve hardal türleri,Uzaklaştırıcı Bitki: Bazı sap ve yaprak kurtlarının ergin kelebekleri kekik ve nane kokusuna gelmemektedir.

Page 23: Organi̇k Tarım

• Bitki Artıkları: Genellikle temizlenmeli veya parçalanıp kompost yapıldıktan sonra tarlaya verilmelidir. Yakma işleminden uzak durulmalıdır. Kompost yapma imkanı yoksa derin sürümle toprağa karıştırılmalıdır.

Page 24: Organi̇k Tarım

• Meyvelerde Gençleştirme: Gençleştirme amaçlı budamalarda kesilen dal ve diğer bitki kısımlarının uzaklaştırılması yararlı olmaktadır. Ayrıca budamadan sonra hızlı gelişen sürgünler zararlılardan daha az etkilenmektedir.

• Bitki sıklığı: Ekim ve dikim sıklıkları yaprak zararlılarını hızla çoğalmasını sağlamaktadır. Çapa bitkilerinin seyrek ekilmesi afit ve thrips gelişimini zayıflatmaktadır.

Page 25: Organi̇k Tarım

BİYOTEKNİK YÖNTEMLER • Tuzaklar: Böceklerin hareket halindeki

erginlerini çekmeyi ve toplamayı amaçlayan bu yöntemde feromon, ışık ve besin tuzakları kullanılmaktadır. Feromon Tuzakları: Karşı cinsi çekmeye yönelik olarak hazırlanır. Çiftleşme döneminde böceklerin salgıladığı salgılardan yararlanılır. Görsel Tuzaklar: Meyve sinekleri, galeri sinekleri için elverişlidir. Sarı renklileri en etkilisidir. Levhalara böcek öldürücü ilaçlar da sürülerek etkinliği artırılabilir. Zeytin sineğine karşı yaygın olarak kullanılmaktadır.

Besin Tuzakları: Böceklerin tercih ettiği koku ve besin fermenteleri arazinin değişik yerlerine kaplar içinde konarak böceklerin toplanması ve imhasına yönelik hazırlanır. Şarap, sirke, şeker ve su en fazla kullanılan materyallerdir.

Page 26: Organi̇k Tarım

BUDAMA :• Domateste budama, yaprak diplerinden çıkan

ve koltuk adı verilen sürgünlerin bitkiden koparılmasıdır. Örtü altında yetiştirilen hıyar çeşitlerinde de budama, tepe alma ve sürgün koparılması şeklinde uygulanır.

Page 27: Organi̇k Tarım

SARIMSAK:• Sarımsağın böcekler için etkili bir uzaklaştırıcı

olduğu uzun yıllardır bilinmektedir. Fakat kokusu, sarımsağın tarımsal alanlarda yaygın olarak kullanılmasını her zaman kısıtlayan faktör olarak öne çıkmıştır. Her hangi bir bitkisel yağ ile imalatçının önerilerine göre seyreltilerek bitkiye yoğun miktarda uygulanması etkiyi istenen seviyeye getirmektedir.

Page 28: Organi̇k Tarım

YAĞLAR:• Bitkisel yağlar genellikle depolanmış ürün

zararlılarına karşı kullanılmaktadır. Depolanmış üründe zarar yapan bazı zararlılara karşı öldürücü etki yaptığı bulunmaktadır.

• Bunun yanı sıra nane, çam, kimyon, anason, sarımsak, susam, keten, pamuk, haşhaş ve zeytinden elde edilen bitkisel yağlar su ve Arap sabunu ile karıştırılıp çıplak vücutlu böceklere karşı kullanılmaktadır.

Page 29: Organi̇k Tarım

MİNERAL VE HAYVANSAL YAĞLAR:• Mineral Yağlar: Petrolden elde edilen sentetik

yağlardır. Belirli koşullar altında kullanımlarına izin verilmemiştir. ( meyve ağaçları, zeytin ve asma için )

• Hayvansal ( Balık ) Yağları: Bitkisel yağlara benzer özellik gösterir.

Page 30: Organi̇k Tarım

MİNERAL MADDELER:

• Kanolin: Fiziksel engel, uzaklaştırıcı, rahatsız edici ve renk olarak etkili olur. Çeşitli meyve ve sebze zararlılarına karşı etkilidir. Aynı zamanda bazı bitki hastalıklarına karşı da etkilidir. Faydalı böceklere olumsuz etki gösterebilir.

• Amonyum Karbonat: Sadece böcek tuzaklarında çekici olarak kullanılabilir.

• Kuartz Tuzu: Böcekleri uzaklaştırıcı etkisi vardır.

Page 31: Organi̇k Tarım

ORGANİK TARIMDA KULLANILAN DİĞER MADDELER

• İnsektisit etkili sabunlar: Potasyum ve amonyum tuzlarından elde edilen sabunlar meyve ağaçları ve sebzelerdeki yumuşak vücutlu böceklere, özellikle yaprak bitlerine karşı kullanılır. Etki süresi çok kısadır. Başarılı olabilmesi için böceğin teması gerekir.

Page 32: Organi̇k Tarım

• Jelatin: İnsektisit olarak kullanımı mümkündür. Fakat ne şekilde kullanılabileceği hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

• Parafin Yağları: Organik tarımda insektisit ve akarisit olarak zararlıların kış yumurtalarına karşı kullanılmaktadır.

Page 33: Organi̇k Tarım

• Kireç – Kükürt Bulamacı: İnsektisit, akarisit ve fungusit etkisi bulunmaktadır. Meyve ağaçlarında kabuklu bitleri baskı altına aldığı saptanmıştır.

• Kükürt: Toz veya sprey olarak kullanılabilir. Kırmızı örümceklerin kontrolünde kullanılabilir. 19.9 °C üzerindeki sıcaklıklarda uygulamalar bitki yapraklarına zarar verebilir. Yağ uygulaması yapıldıysa uygulamanın üstünden 4 hafta geçmeden kükürt uygulaması yapılmamalıdır.

• Demir ortofosfat: Yumuşakçalar için kullanılmaktadır.• Hidrolize protein, diamonyum fosfat: Cezbedici olarak

kullanılmaktadır.

Page 34: Organi̇k Tarım

EV YAPIMI BAZI DOĞAL İLAÇLAR

• ALKOL SPREYİ• SARIMSAK YAĞ SPREYİ• OTLARLA HAZIRLANAN SPREYLER• KIRMIZI TOZLAR• DOMATES YAPRAĞI• TUZ SPREYİ• KADİFE ÇİÇEĞİNDEN HAZIRLANAN SPREY• ISIRGAN SUYU• İNSEKTİSİT ETKİLİ SABUN SPREYİ• BİTKİSEL YAĞ

Page 35: Organi̇k Tarım

• ÖNEMLİ UYARI: !!!!!!!!! • Bu karışımlar toprak analizi

yapılarak ve danışman tavsiyesinde ve kontrollü olarak kullanılmaktadır.

Page 36: Organi̇k Tarım

• SARIMSAK YAĞI: Zararlılar üzerinde repellent etki yapar. Mineral yağ veya saf sabunla karıştırıldığında etkili bir insektisit meydana gelir. Sarımsak yağ spreyinin aynı zamanda fungisit etkisi gözlenmiştir. Afitlerde,beyaz sineklerde etkilidir.

Spreyin hazırlanmasında 3 tane 28 gr'lık çok ince doğranmış sarımsak dişinin 2 çay kaşığı mineral yağ içerisinde en az 24 saat bekletmek gerekir.Yavaşça içerisine 1/2litre su ilave edilir. Karışımı sağladıktan sonra süzülerek kavanoz içerisine bekletilmek üzere aktarılır.

Karışımdan 1-2 çorba kaşığı alınarak yarım litre su ile karıştırılır. Bu oran etkili olursa daha fazla su ilave edilerek uygulama yapılabilir.Uygulama tüm bitki yüzeyi ıslanacak şekilde yapılmalıdır. Yağa duyarlı olabilecek süs bitkilerinde uygulama kontrollü yapılmalıdır.

Page 37: Organi̇k Tarım

SABUN, SARIMSAK TOZU VE KIRMIZI BİBER:

• 2 çay kaşığı sıvı sabun yaklaşık 1lt' lik kavanoza konulur. Kavanozun ağzına ince bir tül gerilerek kırmızı biber ve sarımsak tozunun her biri ilave edilir. Su konularak ilave edilen kısmın kavanoza akması sağlanır.

• Bu ilacın pıhtılaşmasını önler. Tül kavanozun ağzından alınarak karıştırılır. Sabun, emici böcekleri, sarımsak, kırmızı biber karışımı çiğneyici tipteki böcekleri uzaklaştırır. Bu karışımın dezavantajı yağmurla birlikte yıkanması ve yeniden uygulamaya ihtiyaç duyulmasıdır.

Page 38: Organi̇k Tarım

SULAMA:

• Sanayi ve şehir atık suları ile drenaj sisteminden elde edilen drenaj suları organik tarımda kullanılmaz, gerekli hallerde suyun uygunluğuna yetkilendirilmiş kuruluş tarafından yapılacak kontrollerde karar verilir.

• Sulama suyu çevre kirliliğine yol açmamalıdır.• Sulama, toprak yapısına bozulmaya ve erozyona yol

açmamalıdır.• Sulama suyunun kalitesi önemlidir.• Sulamada kullanılan yöntem hastalık ve zararlıları kontrol

altında tutacak yöntem olmalıdır. ( Damla Sulama )

Page 39: Organi̇k Tarım

• TOPRAK İŞLEME• Toprak yapısını bozmayacak şekilde uygun

zamanda (kuru veya yaş iken değil tavında), uygun alet ve ekipmanlarla gerektiğinde yapılmalı.

• Tamamen temiz toprak işleme yerine yabancı ot yönetimi ilke edinilmelidir.

• Toprağın genelde örtülü olmasına çalışılmalıdır. (Örtü bitkilerinin erozyon kontrolu, su kaybını azaltma, faydalı böceklere konukçuluk vb. işlevleri de vardır). Gerektiğinde malçlama uygulanabilir.

Page 40: Organi̇k Tarım

ORGANİK GÜBRELER:

• Toprak verimliliğinin doğal yollardan sağlanması ve sürdürülebilirliği organik tarımın temel öncelikleri arasında yer almaktadır. Organik tarımda, bitkilerin ihtiyaç duydukları besin elementleri doğal kaynaklardan temin edilmektedir.

• AZOT: Azotlu gübreler organik sistemde genellikle kullanılmaz, balık unu ve

bitki ekstrakları bazı bahçe bitkilerinde küçük miktarlarda kullanılmaktadır.• FOSFOR: Toprak fosforunun ana kaynağı topraktaki kayaç ve minarellerdir.

Topraktaki fosforun yaklaşık yarısı organik, diğer yarısı inorganik formda bulunur. Organik fosfor hayvan gübreleri ver yeşil gübrelerle sağlanabilir, ancak topraktan ürünle kaldırılan fosforu karşılamak çoğunlukla yeterli olmamaktadır. Organik tarım kuralları inorganik fosforlu gübrenin kullanımını sınırlı olarak izin verir.

Page 41: Organi̇k Tarım

• POTASYUM: Organik tarımda rutin olarak yararlanılabilir potasyum için kabul edilen bir mineral kaynağı yoktur. Müsaade edilen kaynaklar düşük eriyebilirliği ve düşük klor içeriğine sahip olan potasyumlu kayaçlar ( lagbenit, kaya potasyumu gibi ), odun külüdür. Ahır gübresinin kompost yapımı esnasında veya organik atıkların sıvı ekstraklarla muamelesinde kaya tozunun ilavesiyle kaya tozlarında potasyumun yararlanabilirliği artmaktadır.

• KALSİYUM: Organik standartlar öğütülmüş kireç taşı, tebeşir ve su hayvanlarının kabukları, yumurta kabuğu ve kemik unu gibi kireçleme materyallerinin kullanımına izin verir. Kalsiyum sülfat ( jips = alçı taşı ). Şeker üretiminden elde edilen endüstriyel kireç ( şeker pancarı üretiminden kalan yan ürün )

Page 42: Organi̇k Tarım

• KÜKÜRT: % 15 kükürt içeren jips kullanımı kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun denetiminde kullanılabilmektedir. Organik tarım yapılan topraklarda elementel toz kükürt toprak tavında iken saçılıp toprağa karıştırmak suretiyle kullanılmaktadır.

Page 43: Organi̇k Tarım

• AHIR GÜBRESİ: Ahır gübresi, bir yandan toprağın yapısını olumlu yönde etkilerken, diğer yandan bitkiler için gerekli besin elementlerini sağlayarak ürün miktarı üzerine olumlu etki yapar. Bu etkileri şu şekilde sıralayabiliriz.

• Toprağın su tutma kapasitesini arttırır.• Suyun toprak yüzeyinde bağımsızca akmasına, buharlaşmasına ve tarıma

elverişli toprakların taşınıp götürülmesine engel olur.• Toprağın kolay tava gelmesini sağlar.• Toprak ısısını bitki gelişimi için uygun hale getirir.• Toprakların Ph’sı üzerinde etkili olmaktadır.• Ahır gübresi, organik yapısı nedeniyle toprak havalanmasına olumlu etki yapar.

Öte yandan ahır gübresinin toprakta parçalanması sonucu oluşan karbondioksit ve organik asitler, bitki besin elementlerini bitkiler için yarayışlı şekle sokar.

• Ahır gübresiyle toprağa fazla miktarda mikroorganizma verilir. Böylece toprakta biyolojik değişimlerin hızı artar.

Page 44: Organi̇k Tarım

• HUMİT ASİTLER

• Fiziksel yararları:• Toprağın yapısını iyileştirirler• Toprağın gevşekliğini arttırarak havalanmasını ve işlenebilirliğini

arttırırlar.• Küçük toprak parçalarını bitleştirerek toprağın çatlamasını, suyun

yüzeyden akıp gitmesini engeller • Kimyasal Yararları:• Toprak ph’sını düzenler• Besinlerin ve suyun kökten alınmasını teşvik ederler.• Topraktaki azotun bitkiler tarafından alınabilmesini en yüksek

düzeye çıkarır

Page 45: Organi̇k Tarım

ÖNERİLER

• Toprak verimliliği açısından organik tarım kurallarının amacı toprağı iyileştirici bitkisel ve hayvansal kökenli materyallerin ağır metaller, patojen organizmalar ve kullanımı yasaklanmış maddelerce bulaşık olmamasıdır. Bazı önemli toprak iyileştirici ve toprakta organik maddenin korunmasına yönelik pratik uygulamalar;

• • Özellikle eğimli arazilerde erozyon koruyucu önlemler mutlak surette

alınmalı ve toprağın verimli üst tabakasını korumak için yüzey akışlarını en aza indirecek tedbirler yerine getirmelidir.

• Toprak işleme havalanmayı artıracağı için organik maddenin ayrışmasını hızlandırır. O nedenle gereksiz toprak işleme yapılmamalıdır. Toprağı fazla parçalamayacak ve derinden kazmayacak işleme aletleri kullanılmalıdır

Page 46: Organi̇k Tarım

• Hayvansal gübreler içerdikleri azot miktarı yönetmelikteki sınırı ( yılda her bir ürün için 170kg/ha ) geçmeyecek şekilde uygulanmalıdır. Uygulanacak miktar ürün ihtiyacına göre, toprak nemi, iklimsel koşullar vs. faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Azot için yönetmelikte bildirilen değer pek çok ürünün ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmadığında verim düşüklüğü olması kaçınılmazdır.

• Toprağa azot kazandıracak baklagil bitkileri ile mutlak surette yeşil gübreleme yapılmalıdır.

• Organik tarım yapılan arazi ( düz arazide ) yoldan 1 km uzakta olmalıdır. Arazi yoldan yukarı olduğu zaman bu mesafe azalmaktadır ve 500 metreye düşmektedir. Arazi yoldan aşağıda ise bu mesafe uzar ve 1500 metreye çıkar.

Page 47: Organi̇k Tarım

• Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik araç ve gereçlerin ekolojik tahribat ve kirlilik oluşturmaması gerekir.

• Elle toplama materyalleri ürünün organikliğini bozmayacak yapıda olmalıdır. Toplama materyalleri hijyenik olmalıdır.

• Toplama alanında anız yakılmamalıdır.

Page 48: Organi̇k Tarım

Ekim Nöbeti (Rotasyon-Münavebe)

1.Yıl 2. Yıl 3. Yıl

KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİFen İşleri Dairesi Başkanlığı

Köye Hizmet Şube MüdürlüğüTarım ve Hayvancılığı Geliştirme Şefliği

Page 49: Organi̇k Tarım

Sebze ürün ekim nöbeti uygulaması, ticari sebze üretimi ve ev bahçesi üretimlerinde uzun süreli başarı elde edilebilmesi için gereklidir.

Tarımsal işletmelerde ekim nöbeti uygulanması, organik tarımın ana prensiplerinden birisidir.

Doğru ürün seçerek ekim nöbeti uygulayan bilinçli üreticiler, arazilerin verimliliğinin uzun yıllar devam etmesini sağlarken, toprak yapısının korunmasını da sağlar.

Ekim nöbeti; rotasyon ve münavebe kelimeleri ile eş anlamlı olup, tarımsal faaliyet gösterilen bölgenin iklim ve toprak özellikleri dikkate alınarak, yüksek verimli ve kaliteli üretim yapmak amacıyla farklı kültür bitkilerinin birbirini, karşılıklı olarak destekleyebilecek ve tamamlayabilecek şekilde ard arda yetiştirilmesine denir.

Page 50: Organi̇k Tarım

Sebze yetiştiriciliğinde ekim nöbeti; toprak sağlığını arttırmak, verimli ve kaliteli ürün elde etmek amacıyla arka arkaya yetiştirilecek sebze türlerinin bir plan ve program dahilinde seçilmesidir.

Bir üretim alanında ekim nöbeti izlenmediğinde, toprak verimliliğini olumsuz yönde etkileyen faktörler şunlardır:

-Toprak kökenli hastalık etmenlerinin etkenliğinin artmasına,

-Topraktaki organik madde miktarının sürekli olarak azalmasına,

-Kullanılan kimyasal bitki besin maddesi ve zirai mücadele ilaçlarının toksik( zararlı ) etki yapan kalıntılarının artmasına,

- Toprakta bulunan temel mineral elementlerin dengesinin bozulmasına sebep olur.

Page 51: Organi̇k Tarım

Ürün ekim nöbetinde ana prensip; aynı familyaya ait olan sebze türlerinin arka arkaya üretilmemesidir. Bunun ana nedeni; bu türler topraktan aynı besin maddelerini alarak beslenirler ve toprak verimliliğinin azalmasına neden olurlar.

Page 52: Organi̇k Tarım

ÖRNEK: Lahana kök çürüklük etmeni bir fungus olup, etkinliği; aynı üretim alanında 4-5 yıl lahanagillerden bir tür üretilmeyerek ortadan kaldırılabilmektedir. Birinci yıl beyaz baş lahana üretilmiş ve hastalık bu üretim periyodunda etkili olarak önemli ölçüde ürün zararına neden olmuş ise; ikinci yıl aynı üretim alanında brokkoli, kırmızı baş lahana, brüksel lahanası ya da karnabahar üretimi yapıldığında zararın etkisi katlanarak artmaktadır.

Page 53: Organi̇k Tarım

Verticillium solgunluk etmeni bir fungus olup, domateste önemli ölçüde zarar yapan toprak kökenli bir hastalık etmenidir. Domates tarımından sonra, topraktaki etkinliği uzun yıllar kalabilmektedir. Bu nedenle hastalığın etkili olduğu üretim alanlarında domatesin arkasından tekrar domates ya da biber, patlıcan ve patates üretimi yapılmamalıdır.

Page 54: Organi̇k Tarım

Domates, havuç ve patates, kök ur nematodlarına karşı çok duyarlı olan sebzelerdir. Tatlı mısır ve diğer tahıl grubu sebzeler ise, bu zararlı etmenini baskı altına alabilen bitki gruplarıdır. Kök ur nematodları, genellikle sebze grubu bitkilerden soğan ve karpuzda zararlanma yapmaz.

Page 55: Organi̇k Tarım

Ekim nöbetinde bitki seçimi yaparken, üretilen ön bitkinin toprakta ne kadar organik madde bırakacağı da önemlidir.

Örneğin; lahana 50-80, karnabahar 30-60, ıspanak 30-40, havuç 50-90, kırmızı pancar 60-70, maydanoz 10-20, kereviz 100-130, pırasa 50-100, soğan 90-100, bodur fasulye 50-70, bezelye 20-50, hıyar 20-80, domates 20-80 ve salatalar ise 10-30 kg/ da organik madde bırakmaktadır.

Tahıllardan olup sebze olarak üretilen tatlı mısırın da toprağa bıraktığı organik madde miktarı çok fazladır. Ancak, tatlı mısırın toprakta bırakmış olduğu organik madde kısa sürede parçalanmaz.

Page 56: Organi̇k Tarım

Ekim nöbeti uygulamalarına yeşil gübreleme amaçlı bitkiler de alınmalıdır. Bu amaçla seçilen bitkilerin baklagil olmasının havanın serbest azotunun toprağa bağlanmasını sağlamasının dışında başka faydaları da vardır.

Baklagil bitkileri; gölgeleme etkileri ve gevşek kök sistemleri nedeniyle, toprağın organik maddesini ve strüktürünü arttırır, toprağın fazla kurumasını önleyerek, toprak yapısının korunmasını sağlar.

Toprakta K, Ca ve Mg gibi katyonların yıkanarak uzaklaşmasını önler, erezyonun kontrol altına alınmasına yardımcı olur ve toprak yapısının iyileşmesine katkıda bulunur, yabancıot, hastalık ve zararlılar ile mücadelede faydalıdır (Ceylan, 1994).

Page 57: Organi̇k Tarım

Bitkilerin derin ya da yüzlek köklü olma özellikleri de önemlidir

Örneğin; salata grubu sebzeler (marul, kıvırcık, baş salata), yüzlek köklü sebzelerdir. Toprağın ilk 20-30 cm derinliğindeki besin maddelerinden yararlanabilirler.

Diğer taraftan; domates, biber, yazlık kabaklar ve kavun derin köklü sebzelerdir ve 60 cm toprak derinliğine kadar olan bitki besin maddelerinden yararlanabilme özelliğine sahiptirler. Bu nedenle; yüzlek köklü sebzelerden sonra derin köklü sebzelerin ekim nöbeti programlarına konulmasında fayda vardır.

Page 58: Organi̇k Tarım

İkinci Yıl

Dördüncü YılÜçüncü Yıl

Birinci Yıl

BAKLAGİLBezelyeFasulye

LAHANAGİL

Lahana

Brokkoli

BAKLAGİLBezelyeFasulye

BAKLAGİLBezelyeFasulye

BAKLAGİLBezelyeFasulye

LAHANAGİL

Lahana

Brokkoli

LAHANAGİL

Lahana

Brokkoli

LAHANAGİL

Lahana

Brokkoli

BUĞDAYGİL

Tatlı Mısır

BUĞDAYGİL

Tatlı Mısır

BUĞDAYGİL

Tatlı Mısır

BUĞDAYGİL

Tatlı Mısır

PATLICANGİL

Domates

Biber

PATLICANGİL

Domates

Biber

PATLICANGİL

Domates

Biber

PATLICANGİL

Domates

Biber

E

K

İ

M

N

Ö

B

E

T

İ

Ö

R

N

E

Ğ

İ

Page 59: Organi̇k Tarım

25 Aralık 2001

Çizelge 1. Sebze Tarımında 5 Yıllık Bir Ekim Nöbeti Örneği (Algan,1999)

ÖZELLİKLER 1.YIL 2.YIL 3.YIL 4.YIL 5.YIL

Havuç Soğan Silaj Bitkisi Pırasa Lahana

SEBZE (yulaf+fiğ)

TÜRLERİ Soğan Patates Havuç Lahana Baklagil

K. Pancar Marul Ayçiçeği Hıyar Ispanak

Page 60: Organi̇k Tarım

Sebzelerde ön ve art bitkiTür Ön Bitki Art Bitki

Ispanak Patates, Bezelye, Fasulye, Havuç, K.bahar, Lahana ve Salatalar

Bezelye, Fasulye, Hıyar, Domates, Patates, Lahana ve Soğan

Lahana Lahanalar dışındaki tüm sebze türleri Domates, Fasulye, Salata, Hıyar, Turp, Pırasa, Bezelye

Fasulye Patates, Domates, Kırmızı pancar, Maydanoz, Havuç, Ispanak, Lahana, Soğan

Bütün sebze türleriEn şanslı grup lahanagiller

Hıyar, Kavun, Karpuz

Domates, Patates, Lahana, Şalgam, Soğan, Ispanak, Turp, Salatalar

Salatalar, Ispanak, Lahana, Soğan

Domates, Patlıcan

Hıyar, Lahana, Kereviz, Şalgam, Baklagiller

Ispanak, Havuç, Bezelye, Fasulye, Bakla, Kereviz

Biber Kabakgiller, Baklagiller, Salatalar, Ispanak, Turp

Ispanak, Havuç, Bezelye, Fasulye, Bakla, Kereviz