optički mediji za pohranu podataka dvd

(c) S.Šutalo i D.Grundler, 2004. 1

Optički medijiOptički medijiza pohranu podataka za pohranu podataka DVDDVD


DVDDVD

Uz optičke diskove Uz optičke diskove

skraćenog naziva CD skraćenog naziva CD

postoje ipostoje i digitalni digitalni

višenamjenski diskovivišenamjenski diskovi

poznati pod skraćenim poznati pod skraćenim

nazivom nazivom DVDDVD..


Digitalni višenamjenski diskDigitalni višenamjenski disk

Digitalni video disk, DVDDigitalni video disk, DVD (engl. (engl. digital video discdigital video disc) )

bio je prvotno zamišljen bio je prvotno zamišljen kao zamjena zakao zamjena za

magnetsku magnetsku VHS vrpcuVHS vrpcu..

Zbog višestruke upotrebljivosti Zbog višestruke upotrebljivosti nazivnaziv mu je mu je

promijenjen upromijenjen u digitalni višenamjenski disk digitalni višenamjenski disk

(engl. (engl. digital versatile disc, DVDdigital versatile disc, DVD). ).


Građa diskaGrađa diska

DVD je istih dimenza kao i CD disk,DVD je istih dimenza kao i CD disk, promjer mu promjer mu

je je 120 mm120 mm a debljina a debljina 1,2 mm1,2 mm..


KapacitetKapacitet

Glavna razlikaGlavna razlika DVD diskova u odnosu na CD DVD diskova u odnosu na CD

diskove je diskove je mnogo veći kapacitetmnogo veći kapacitet..

Ovisno o vrsti DVD diska Ovisno o vrsti DVD diska raspon kapaciteta se raspon kapaciteta se

kreće od 4,7 GB do 17 GBkreće od 4,7 GB do 17 GB. .


KapacitetKapacitet

Da bi se na disk istih dimenzija moglo smjestiti Da bi se na disk istih dimenzija moglo smjestiti

7-25 puta više podataka, pomoglo je nekoliko 7-25 puta više podataka, pomoglo je nekoliko

tehnoloških novina. To su:tehnoloških novina. To su:

smanjenje djelića površinesmanjenje djelića površine koji predstavlja bit koji predstavlja bit

podataka,podataka,

dvoslojni upisdvoslojni upis podataka, podataka,

spajanje dva diska spajanje dva diska u jednu cjelinuu jednu cjelinu..


Gustoća podatakaGustoća podataka

Da bi seDa bi se povećala gustoća podataka povećala gustoća podataka trebalo je trebalo je

osjetno osjetno smanjiti djelić površinesmanjiti djelić površine koji predstavlja koji predstavlja

bit podataka (zaravnjenje ili uzvišenje)bit podataka (zaravnjenje ili uzvišenje)..


Zapis podatakaZapis podataka

Svaka je od Svaka je od izbočina smanjena sa 0,83 na 0,4izbočina smanjena sa 0,83 na 0,4

µµm. Razmak između staza m. Razmak između staza sada iznosisada iznosi 0,74 0,74 µµm.m.



Da bi se mogao Da bi se mogao pročitati pročitati tako tako smanjen djelić smanjen djelić površinepovršine DVDa uz pomoć DVDa uz pomoć laserske zrake,laserske zrake, smanjena je njena valna duljinasmanjena je njena valna duljina..

((Laserska zraka DVDaLaserska zraka DVDa je valne duljine je valne duljine 635-650nm. 635-650nm. Može se Može se fokusirati na puno manju površinu fokusirati na puno manju površinu u odnosu u odnosu na CD lasersku zraku koja je valne duljine 780nm .)na CD lasersku zraku koja je valne duljine 780nm .)


Zapis podatakaZapis podataka

I kod DVD diskova je staza I kod DVD diskova je staza

po kojoj se po kojoj se upisuju podaci upisuju podaci

oblika spirale.oblika spirale.

DuljinaDuljina spiralne spiralne stazestaze DVD DVD

diskadiska kapaciteta kapaciteta 17 GB17 GB

iznosi iznosi 48 km48 km!!!!


JednosJednoslojnilojni disk disk

Podaci na DVD disku mogu biti upisaniPodaci na DVD disku mogu biti upisani kao kod CD kao kod CD

diska, diska, u jednome slojuu jednome sloju. .

Kod čitanja se laserska zraka fokusira na taj sloj.Kod čitanja se laserska zraka fokusira na taj sloj.


JednosJednoslojnilojni disk disk

PodaciPodaci se zapisuju se zapisuju u obliku izbočenja zaravnjenjau obliku izbočenja zaravnjenja na na

polikarbonatnom slojupolikarbonatnom sloju. . Na polikarbonatni sloj s podacima dolaziNa polikarbonatni sloj s podacima dolazi refleksivni sloj. refleksivni sloj.

podaci

refleksivni sloj


DvoslojniDvoslojni disk disk

Osim jednoslojnih postoje i Osim jednoslojnih postoje i dvoslojni DVD diskovi dvoslojni DVD diskovi

(kod njih(kod njih su su podaci snimljeni u dva sloja).podaci snimljeni u dva sloja).



Laserska zrakaLaserska zraka DVD pogonskog uređaja DVD pogonskog uređaja može može

se fokusirati na prvi ili na drugi slojse fokusirati na prvi ili na drugi sloj podatakapodataka i i

tako čitati podatke s prvog ili drugog sloja.tako čitati podatke s prvog ili drugog sloja.



Dvoslojnu pohranu podataka omogućava Dvoslojnu pohranu podataka omogućava specifična građa specifična građa

dvoslojnog DVD diska.dvoslojnog DVD diska.

PodaciPodaci se zapisuju se zapisuju u u

obliku izbočenja i obliku izbočenja i

zaravnjenjazaravnjenja na na

polikarbonatnom slojupolikarbonatnom sloju. .

polurefleksivni sloj

refleksivni sloj

podaci



Na temeljni polikarbonatni sloj s podacima dolazi Na temeljni polikarbonatni sloj s podacima dolazi

polurefleksivni sloj polurefleksivni sloj (poluproziran je, Au) (poluproziran je, Au) koji može koji može

propustiti propustiti lasersku zraku namijenjenu čitanju drugog lasersku zraku namijenjenu čitanju drugog

sloja. sloja.

Sljedeći sloj je Sljedeći sloj je drugi sloj s podacimadrugi sloj s podacima, a nakon njega , a nakon njega

dolazi dolazi refleksivni sloj refleksivni sloj (Al).(Al).


Dvoslojni diskDvoslojni disk

Dvoslojni diskDvoslojni disk ima ima kapacitet 8,5 GB. kapacitet 8,5 GB.

Kapacitet dvoslojnog diska Kapacitet dvoslojnog diska nije dvostruko većinije dvostruko veći

od jednoslojnog jer je zbog povećanja od jednoslojnog jer je zbog povećanja

pouzdanosti čitanja povećana dužina izbočenja pouzdanosti čitanja povećana dužina izbočenja

drugog sloja na drugog sloja na 0,44 0,44 m .m .


Debljina DVD diskaDebljina DVD diska

Da bi Da bi se se kod DVD diskova kod DVD diskova olakšalo fokusiranjeolakšalo fokusiranje

laserske zrakelaserske zrake na vrlo male djeliće površine i na vrlo male djeliće površine i

skratio put zrake, skratio put zrake, sloj polikarbonata je osjetno sloj polikarbonata je osjetno

stanjen.stanjen.

DebljinaDebljina mu je mu je svega 0,6 mmsvega 0,6 mm (polovina debljine (polovina debljine

CD diska).CD diska).


Debljina DVD diskaDebljina DVD diska

DebljinaDebljina diskova diskova od 0,6 mm je nepraktičnaod 0,6 mm je nepraktična za za

rukovanje, pa proizvođači rukovanje, pa proizvođači spajaju po dva takva spajaju po dva takva

diska zajedno. diska zajedno.

Dva diskaDva diska spojena zajednospojena zajedno rezultiraju DVD rezultiraju DVD

diskovima koji su diskovima koji su iste debljine kao i CD diskoviiste debljine kao i CD diskovi

(1,2 mm). (1,2 mm).

Spajanjem dva diska može se udvostručiti Spajanjem dva diska može se udvostručiti

kapacitetkapacitet..


Jednoslojni diskJednoslojni disk

Jednoslojni diskoviJednoslojni diskovi također moraju zadovoljiti također moraju zadovoljiti

debljinu od 1,2 mm. debljinu od 1,2 mm.

Kod njih se stoga Kod njih se stoga na disk na koji su pohranjeni na disk na koji su pohranjeni

podacipodaci dodaje dodaje još jedan disk koji nema još jedan disk koji nema

mogućnost pohrane podataka.mogućnost pohrane podataka.


Jednoslojni jednostrani diskJednoslojni jednostrani disk

Izvedba DVDa kod koje se naIzvedba DVDa kod koje se na disk na koji su disk na koji su

pohranjeni podacipohranjeni podaci u jednome sloju dodaje u jednome sloju dodaje još još

jedan diskjedan disk koji koji nema mogućnost pohrane nema mogućnost pohrane

podataka podataka naziva senaziva se jednoslojni jednostrani disk. jednoslojni jednostrani disk.

disk sa disk sa podacimapodacima

disk bez disk bez podatakapodataka


Jednoslojni jednostrani diskJednoslojni jednostrani disk

Jednoslojni jednostrani Jednoslojni jednostrani disk ima kapacitet disk ima kapacitet 4,7 GB4,7 GB..


Dvoslojni jednostrani diskDvoslojni jednostrani disk

Osim jednoslojnih jednostranih diskova moguća Osim jednoslojnih jednostranih diskova moguća je izvedba i je izvedba i dvoslojnih jednostranih diskovadvoslojnih jednostranih diskova (8,5 (8,5 GB).GB).

I kod njih se I kod njih se na disk na koji su pohranjeni podacina disk na koji su pohranjeni podaci dodaje dodaje još jedan disk koji nema mogućnost još jedan disk koji nema mogućnost pohrane podataka.pohrane podataka.


Jednoslojni i dvoslojniJednoslojni i dvoslojni jednostrani jednostrani diskdiskoviovi

sloj sloj podatakapodataka 1. sloj 1. sloj

podatakapodataka

2. sloj 2. sloj podatakapodataka


Jednoslojni dvostrani diskJednoslojni dvostrani disk

Moguća je izvedba Moguća je izvedba jednoslojnih dvostranih jednoslojnih dvostranih

diskovadiskova kapaciteta kapaciteta 9,4 GB (2 x 4,7 GB)9,4 GB (2 x 4,7 GB)..


Jednoslojni dvostrani diskJednoslojni dvostrani disk

Kod ove se izvedbe Kod ove se izvedbe spajaju dva diskaspajaju dva diska, , svaki svaki od od njih njih ima mogućnost pohrane podatakaima mogućnost pohrane podataka. .

Ovakav je Ovakav je disk simetričan po presjekudisk simetričan po presjeku..


Dvostrani dvoslojni disk Dvostrani dvoslojni disk

Izvedba diskaIzvedba diska najvećeg kapaciteta je dvostrani najvećeg kapaciteta je dvostrani

dvoslojni disk. dvoslojni disk.

Kapacitet Kapacitet tog diska jetog diska je 17 GB (2 x 8,5 GB) 17 GB (2 x 8,5 GB)..


Dvostrani dvoslojni diskDvostrani dvoslojni disk

Kod ove se izvedbe Kod ove se izvedbe spajaju dva diskaspajaju dva diska, , svaki svaki sasa mogućnošću dvoslojne pohrane podatakamogućnošću dvoslojne pohrane podataka. .


Kapaciteti DVD diskovaKapaciteti DVD diskova

oznaka diskaoznaka diska stranestrane slojevislojevi kapacitetkapacitet

DVD-5DVD-5 jednostranijednostrani jednoslojnijednoslojni 4,7 GB4,7 GB

DVD-9DVD-9 jednostranijednostrani dvoslojnidvoslojni 8,5 GB8,5 GB

DVD-10DVD-10 dvostranidvostrani jednoslojnijednoslojni 9,4 GB9,4 GB

DVD-18DVD-18 dvostranidvostrani dvoslojnidvoslojni 17 GB17 GB


Vrste DVD diskova po namjeniVrste DVD diskova po namjeni

Postoji Postoji više vrsta više vrsta

DVD diskova DVD diskova s s

obzirom na njihovu obzirom na njihovu

namjenunamjenu. To su. To su::

DVD-VideoDVD-Video

DVD-AudioDVD-Audio

DVD-ROMDVD-ROM

DVD-R, DVD+RDVD-R, DVD+R

DVD-RW, DVD+RWDVD-RW, DVD+RW

DVD-RAMDVD-RAM


DVD-VideoDVD-Video

DVD-VideoDVD-Video je optički je optički

disk disk namijenjen namijenjen

pohrani cjelovečernjeg pohrani cjelovečernjeg

filmafilma, isporučuje se s , isporučuje se s

upisanim podacima.upisanim podacima.


DVD-VideoDVD-Video

Na inačicu Na inačicu najmanjeg kapacitetanajmanjeg kapaciteta (4,7GB) stane (4,7GB) stane

film dužine 132 minutefilm dužine 132 minute..

Reprodukcija s takvog medija je bitno Reprodukcija s takvog medija je bitno

kvalitetnija u usporedbi sa reprodukcijom sa kvalitetnija u usporedbi sa reprodukcijom sa

VHS trake.VHS trake.


DVD-AudioDVD-Audio

DVD-DVD-AudioAudio je je

optički disk optički disk

namijenjen namijenjen

pohrani glazbe pohrani glazbe

visoke kakvoće visoke kakvoće

zvuka.zvuka.


DVD-AudioDVD-Audio

DVD-Audio disk DVD-Audio disk može pohraniti može pohraniti glazbu dvostruko veće kvaliteteglazbu dvostruko veće kvalitete i i sedam puta sedam puta većeg kapacitetavećeg kapaciteta u odnosu na CD disk. u odnosu na CD disk.

Disk se isporučuje s upisanim podacima koje Disk se isporučuje s upisanim podacima koje korisnik može samo reproducirati.korisnik može samo reproducirati.


DVD-ROMDVD-ROM

DVD-ROMDVD-ROM je optički disk je optički disk namijenjen računalnoj namijenjen računalnoj

uporabi.uporabi.

Disk se isporučuje s Disk se isporučuje s

upisanim podacima upisanim podacima

koje korisnik može koje korisnik može

samo reproducirati.samo reproducirati.


DVD-RDVD-R

DVD-RDVD-R (engl. (engl. digital digital

versatile disc versatile disc

recordablerecordable) je ) je optički optički

diskdisk na koji je na koji je moguće moguće

jednokratno upisivati jednokratno upisivati

podatke.podatke.


DVD-RDVD-R

Disk se Disk se isporučuje prazanisporučuje prazan..

Podaci se upisuju Podaci se upisuju pomoću pomoću

odgovarajućeg pogonskog odgovarajućeg pogonskog

uređajauređaja ( (DVD-R burnerDVD-R burner).).

Namijena mu je Namijena mu je zamijeniti zamijeniti

CD-R disk.CD-R disk.


DVD+RDVD+R

Osim DVD-R vrste diskova razlikuju se i Osim DVD-R vrste diskova razlikuju se i

DVD+RDVD+R diskovi. diskovi.

Svrha ovih diskova i njihov Svrha ovih diskova i njihov

format su jednaki, ali su format su jednaki, ali su

diskovi međusobno diskovi međusobno

nesukladni. nesukladni.


DVD-RWDVD-RW

DVD-RWDVD-RW (engl. (engl. digital digital

versatile disc rewritableversatile disc rewritable) )

je je optički diskoptički disk na koji je na koji je

moguće upisivati, brisati moguće upisivati, brisati

i ponovo upisivati i ponovo upisivati

podatke.podatke.


DVD-RWDVD-RW

Disk se Disk se isporučuje prazanisporučuje prazan..

Načelo radaNačelo rada ovog diska je ovog diska je

isto načelu rada CD-RW isto načelu rada CD-RW

diska.diska.

Namijena mu je Namijena mu je zamijeniti zamijeniti

CD-RW disk.CD-RW disk.


DVD+RWDVD+RW

Osim DVD-RW vrste Osim DVD-RW vrste diskova razlikuju se i diskova razlikuju se i DVD+RWDVD+RW diskovi. diskovi.

Svrha DVD-RW i Svrha DVD-RW i DVD+RW diskova i DVD+RW diskova i njihov format su njihov format su jednaki, jednaki, ali ali diskovi međusobno diskovi međusobno nisu sukladninisu sukladni..


DVD-RAMDVD-RAM

DVD-RAMDVD-RAM (engl. (engl.

digital versatile disc digital versatile disc

random access random access

memorymemory) je ) je optički optički

diskdisk na koji je na koji je

moguće upisivati, moguće upisivati,

brisati i ponovo brisati i ponovo

upisivati podatke.upisivati podatke.


DVD-RAMDVD-RAM

Načelo radaNačelo rada ovog ovog

diska rabi diska rabi kombinaciju kombinaciju

optičke i magnetske optičke i magnetske

tehnologije.tehnologije.

DVD-RAM DVD-RAM diskovi diskovi su su

zatvoreni u kućištazatvoreni u kućišta..


DVD-RAMDVD-RAM

Neka su kućišta napravljena Neka su kućišta napravljena tako da se diskovi tako da se diskovi

mogu umetati i vaditimogu umetati i vaditi iz kućišta, a druga su iz kućišta, a druga su

takva da su takva da su diskovi trajno pohranjenidiskovi trajno pohranjeni u njih. u njih.


DVD-RAMDVD-RAM

Veći nedostatakVeći nedostatak DVD-RAM pogonskog uređajaDVD-RAM pogonskog uređaja

je je nesukladnost nesukladnost s ostalim DVD pogonskim s ostalim DVD pogonskim

uređajima.uređajima.


vrste DVD diskovavrste DVD diskova kapacitet (u GB)kapacitet (u GB)

DVD-ROMDVD-ROM 4,7 8,5 9,4 174,7 8,5 9,4 17

DVD-VideoDVD-Video 4,7 8,5 9,4 174,7 8,5 9,4 17

DVD-RDVD-R 4,7 9,44,7 9,4

DVD+RDVD+R 4,74,7

DVD-RWDVD-RW 4,74,7

DVD+RWDVD+RW 4,7 9,44,7 9,4

DVD RAMDVD RAM 2,6 5,2 4,7 9,42,6 5,2 4,7 9,4


Brzina čitanja i pisanja podatakaBrzina čitanja i pisanja podataka

Brzina čitanja i pisanja na DVD diskBrzina čitanja i pisanja na DVD disk označava se označava se

na drugačiji načinna drugačiji način od od načina označavanja tih načina označavanja tih

brzina kod brzina kod CD diska.CD diska.

Brzina DVD diskaBrzina DVD diska od od 1.350 KBps1.350 KBps naziva se naziva se

jednostrukom (1X).jednostrukom (1X).

(Kod CD diskova je 1X=150 kBps, pa je 4X DVD pogonski (Kod CD diskova je 1X=150 kBps, pa je 4X DVD pogonski

uređaj približno jednake brzine kao 36X CD pogonski uređaj približno jednake brzine kao 36X CD pogonski

uređaj)uređaj)


DVD ROM čitačDVD ROM čitač

Podaci se sa DVD diska čitaju uz pomoć Podaci se sa DVD diska čitaju uz pomoć

odgovarajućeg odgovarajućeg DVD ROM pogonskog uređaja, DVD ROM pogonskog uređaja,

čitačačitača (engl. (engl. DVD ROM drive). DVD ROM drive).


DVD ROM čitačDVD ROM čitač

DVD ROM pogonski uređaj može čitati DVD ROM pogonski uređaj može čitati i sa i sa

DVD i sa CD diskova.DVD i sa CD diskova.

Brzina čitanjaBrzina čitanja se zapisuje, npr.: se zapisuje, npr.:

16X 48X16X 48X

gdje gdje 16X16X označava najveću moguću brzinu označava najveću moguću brzinu

čitanja čitanja sa DVD diskasa DVD diska , a , a 48X sa CD diska48X sa CD diska..


DVD-pisačDVD-pisač

Korisnik podatke na DVD diskove (one koji imaju Korisnik podatke na DVD diskove (one koji imaju

mogućnost upisa) upisuje mogućnost upisa) upisuje pomoću odgovarajućeg pomoću odgovarajućeg

DVD pogonskog uređaja, pisačaDVD pogonskog uređaja, pisača ( (DVD burnerDVD burner).).



DVD pisač, DVD pisač, ovisno o izvedbi, možeovisno o izvedbi, može zapisivati zapisivati

na razne vrste medija (DVDna razne vrste medija (DVD±±RW, DVDRW, DVD±±R, R,

CD-R, CD-RW).CD-R, CD-RW).

Naravno, također može i Naravno, također može i čitati sa svih čitati sa svih

prethodno navedenih medija.prethodno navedenih medija.



BrzineBrzine koje postiže DVD pisač koje postiže DVD pisač ovise o izvedbiovise o izvedbi, a , a

proizvođač podatke o brzinama prikazuje uz svaki proizvođač podatke o brzinama prikazuje uz svaki

model. model.

Podaci izdvojeni Podaci izdvojeni

za jednu izvedbu za jednu izvedbu

pisača su:pisača su:

pisanjepisanje

DVDDVD±±RR 16X16X 22.000 kBps22.000 kBps

DVDDVD--RWRW 6X6X 8.200 kBps8.200 kBps

DVDDVD++RWRW 8X8X 11.500 kBps11.500 kBps

CDCD--RR 48X48X 7.200 kBps7.200 kBps

CDCD--RWRW 24X24X 3.600 kBps3.600 kBps

čitanječitanjeDVDDVD 16X16X 22.000 kBps22.000 kBps

CDCD 48X48X 7.200 kBps7.200 kBps

optički mediji za pohranu podataka dvd

Documents