opleiding duurzaam gebouw : passief en (zeer) lage energie - van … · 2015-11-13 · opleiding...

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW:

PASSIEF EN (ZEER)

LAGE ENERGIE

HERFST 2015

Dag 7.1

Van theorie tot praktijk

Charline LANGEROCK

Cenergie cvba

Op basis van de presentatie van Ecorce bvba [email protected]

OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" - BIM - herfst 2015

DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE

● Kunnen jongleren met de belangrijke cijferwaarden betreffende de

energieprestaties van gebouwen om:

N in de schetsontwerpfase reeds de juiste keuzes te maken zonder

daarom een studie uit te voeren

N de invloedsparameters te identificeren

● Afstand nemen van een theoretische benadering

N Welke verbanden kunnen er worden gelegd tussen de

energieprestaties, het werkelijke verbruik en de milieu-impact?

N Hoe zien de zaken eruit in de werkelijkheid? Rol van de

bewoners/gebruikers.

N Voor welke strategie opteren en waarom?

2


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE

THEORETISCHE BEHOEFTEN EN MILIEU-IMPACT

THEORETISCH COMFORT EN WERKELIJK GEDRAG

STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST

3


ORDE VAN GROOTTE

Tabel ‘orde van grootte’

4

Bron : écorce


ORDE VAN GROOTTE

Tabel ‘orde van grootte’ g

5


ORDE VAN GROOTTE


6


ORDE VAN GROOTTE


7


ORDE VAN GROOTTE


8


ORDE VAN GROOTTE


9


ORDE VAN GROOTTE


10


ORDE VAN GROOTTE


11


ORDE VAN GROOTTE


12


ORDE VAN GROOTTE

PHPP berekening: Ontwerp/Dimensionering/Certificatie: veilige

berekening vs reglementaire berekening

Tableau des ordres de grandeur Orde van grootte invoerparameters voor woningen

13

Bron : Passiefhuis Platform

Standaardwaarde Vademecum Standaardwaarde Vademecum


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE


Milieu-impact

Verschil tussen theoretisch en werkelijk verbruik

Toetsing van de theorie aan de terreinresultaten



14


BEHOEFTEN & MILIEU-IMPACT – MILIEU-IMPACT 15

● Geval A: prestigieuze woning

N 300 m²

N Passief (15 kWh/m²jaar)

N Elektrische verwarming

● Geval B: standaardwoning

N 160 m²

N Zeer lage energie (30 kWh/m²jaar)

N Verwarmingsketel op hout

● Geval C: sociale woning

N 90 m²

N Lage energie (60 kWh/m²jaar)

N Verwarmingsketel op aardgas

Welk geval heeft de kleinste milieu-impact?

Jaarlijks primaire-energieverbruik voor de verwarming in drie

gevallen:


Berekeningshypotheses

N Zelfde aantal bewoners voor de verschillende gevallen

N Alleen verwarmingsbehoefte (zonder rekening te houden met

SWW)

N Globaal rendement van de installatie

N Omzettingsfactoren voor de omzetting in primaire energie en

voor de CO2-emissie

N Opgelet! Op 1/1/2016 veranderdt de omzettingsfactor PE voor biomassa

van 0,32 naar 1


Brandstof CO2-emissie

[kg/kWh EindE]

Omzetting van de

brandstof

kWhPrimE/kWhEindE

Aardgas 0,217 1

Biomassa 0 0,32

Elektriciteit 0,395 2,5

Brandstof Rendement Aardgas 0,85

Hout 0,68

Elektriciteit ~1

Bron: Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering. BELGISCH STAATSBLAD, 05/09/2008, 46298


● Geval C: Sociale woning

N 90 m²

N 60 kWh/m²jaar



● Geval A: Prestigieuze woning

N 300 m²

N 15 kWh/m²jaar


● Geval B: Standaardwoning

N 160 m²

N 30 kWh/m²jaar


Geval Oppervlakte

[m²]

Type

verwarming

Verwarmings

behoefte

[kWh/m²jaar]

Verwarmings

behoefte

[kWh/jaar]

Eindenergie

[kWh/jaar]

Primaire

energie

[kWh/jaar]

CO2-

emissie

[kg/jaar]

Geval A 300 Elektriciteit 15 4500 4500 11250 1778 ? : 1

(rendement elek.) X 2,5

(omzettingsfactor PE)

X 0,395 (CO2 emissie elek.)



N 90 m²

N 60 kWh/m²jaar




N 300 m²

N 15 kWh/m²jaar



N 160 m²

N 30 kWh/m²jaar


Geval Oppervlakte

[m²]

Type

verwarming

Verwarmings

behoefte

[kWh/m²jaar]

Verwarmings

behoefte

[kWh/jaar]

Eindenergie

[kWh/jaar]

Primaire

energie

[kWh/jaar]

CO2-

emissie

[kg/jaar]

Geval A 300 Elektriciteit 15 4500 4500 11250 1778

Geval B 160 Hout 30 4800 7059 2259 0 ? : 0,68

(rendement hout) X 0,32


X 0 (CO2 emissie hout)



N 90 m²

N 60 kWh/m²jaar




N 300 m²

N 15 kWh/m²jaar



N 160 m²

N 30 kWh/m²jaar


Geval Oppervlakte

[m²]

Type

verwarming

Verwarmings

behoefte

[kWh/m²jaar]

Verwarmings

behoefte

[kWh/jaar]

Eindenergie

[kWh/jaar]

Primaire

energie

[kWh/jaar]

CO2-

emissie

[kg/jaar]

Geval A 300 Elektriciteit 15 4500 4500 11250 1778

Geval B 160 Hout 30 4800 7059 2259 0

Geval C 90 Aardgas 60 5400 6353 6353 1378 ? : 0,85

(rendement gas) X 1


X 0,217 (CO2 emissie gas)


0 2000 4000 6000 8000 10000 12000

Geval C

Geval B

Geval A

Minimum CO2 emissies

(verwarming)

Minimum primaire energieverbruik

(verwarming)

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000

Geval C

Geval B

Geval A

GEVAL C


Minimum eind-energieverbruik

(verwarming)

Voor 1/1/2016

Na 1/1/2016

GEVAL A

GEVAL B

Minimum eind-energieverbruik

(verwarming)

Minimum CO2 emissies

(verwarming)

GEVAL A

GEVAL B

GEVAL C Minimum primaire energieverbruik

(verwarming)

0 5000 10000 15000

Geval C

Geval B

Geval A

EE-verbruik voorverwarming [kWh/jaar]

PE-verbruik voorverwarming [kWh/jaar]

CO2 emissies voorverwarming [kg/jaar]



Geval Oppervlakte

[m²]

Verwarmings-

behoefte

[kWh/m²jaar]

Eindenergie

[kWh/jaar]

Primaire

energie

[kWh/jaar]

CO2-

emissie

[kg/jaar]

Prestigieuze

passiefwoning,

elektrische verwarming

300 15 4500 11250 1688

Standaardwoning type

ZLE,

verwarming met hout

160 30 7059 7059 0

Sociale woning type LE,

verwarming met aardgas 90 60 6353 6353 1283

Niet-geïsoleerde studio

(K150), gemene muur,

verwarming met aardgas

40 130 6500 6500 1411

De milieu-impact van de niet-geïsoleerde studio is van dezelfde orde van grootte

als die van het LE-gebouw. Rekening houdend met het aantal bewoners is de

energie-impact van de sociale woning (4 personen) tweemaal kleiner dan die van

de studio (2 personen).


● Het jaarlijkse primaire-energieverbruik van een huishouden is

eveneens in belangrijke mate afhankelijk van het brandstofverbruik

verbonden aan het transport (keuze van een zuinig voertuig,

afstand tussen woon- en werkplek, enz.)


● Het jaarlijkse primaire-energieverbruik voor de verwarming van

een huishouden is sterk afhankelijk van:

N de voor de verwarming van de woning gebruikte energievector

N de grootte van de woning

Het zou zeer makkelijk zijn de studio te isoleren om aan de

passiefnorm te voldoen!

Voertuigemissie

gCO2/km

Jaarlijks km-equivalent

van 1.500 kg CO2

100 15000

120 12500

150 10000

200 7500


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE


Milieu-impact





23


BEHOEFTEN & MILIEU-IMPACT – TH. EN WERKELIJK VERBRUIK 24

● Verschil tussen theoretisch en werkelijk verbruik

N Verbruik = theoretische behoefte /rendement van de installatie

N Rendement = ηprod * ηdist * ηemis * ηreg

N Belang van:

• de systeemkeuze en van de kwaliteit van de uitvoering

• de regelsystemen om het thermische comfort te verzekeren op de

juiste plaats en het juiste moment Niet gelijktijdig warmte en

koude voor hetzelfde lokaal voorzien

• het onderhoud van de systemen (oververbruik wegens vervuiling)

• de inwerkingstelling en van de opvolging van de installatie

Het voordeel verbonden aan de passiefbouwschil niet verliezen!


BEHOEFTEN & MILIEU-IMPACT – TH. EN WERKELIJK VERBRUIK 25

● Verschil tussen theoretisch en werkelijk verbruik: toepassing op het

voorbeeldgebouwproject Aeropolis

N Kantoren, oppervlakte = 7.388 m²

N Jaarlijkse verwarmingsbehoefte = 8,9 kWh/m²jaar

N Buitenmuren: 22,5 cm isolatie λ = 0,021 W/mK

N Bij 20 % oververbruik voortvloeiend uit het slechte beheer van

het verwarmingssysteem

Totale warmteproductie van 10,7 kWh/m²jaar

Dit komt overeen met de vermindering van de isolatiedikte

met 6 cm

Belang van een goed beheer van de systemen!

040


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE


Milieu-impact





26


BEHOEFTEN & MILIEU-IMPACT – THEORIE EN TERREIN 27

Bron : Feist et al., CEPHEUS Final technical report, 2001

In het kader van het

onderzoeksproject CEPHEUS

(http://www.cepheus.de/)

werden 221 passiefwoningen

verspreid over 5 Europese landen

onderzocht.

● Verschil tussen theoretisch en werkelijk verbruik

Toetsing van de theoretische resultaten aan de terreinresultaten

http://www.cepheus.de/









● Meting van de n50-waarden voor de 14 projecten (gemiddelde per

project voor de ‘as built’-gebouwen)

N 8 projecten met n50 ≤ 0,6h-1 en 1 project met n50 = 0,61h-1

N 2 projecten met n50 ≈ 1

N 3 projecten met hoge n50-waarden (buiten de studie)





Waarom?

NEV-berekening PHPP - Vaste interne warmtewinsten: 78/Asre

+ 2,1 W/m²

- Theoretisch climaat: Brussels IWEC

- Binnentemperatuur: 19 of 20°C

- etc.

● Het jaarlijkse verbruik voor de verwarming ligt net iets hoger dan de in

het PHPP berekende waarde.

(De weergegeven waarden zijn gemiddelde waarden per project voor het verbruik van de verschillende woningen die

samen het project vormen).




Voor 09-Kuchl en 11-

Horn ligt het werkelijke

verbruik aanzienlijk

hoger.

● Het jaarlijkse verbruik voor de SWW-productie stemt globaal

genomen overeen met de referentiewaarde (25 l/pers. per dag bij

een SWW-temperatuur van 60 °C).



● Het jaarlijkse huishoudelijke elektriciteitsverbruik wordt vergeleken met

een regionale statische referentiewaarde (waarde zonder verwarming

of SWW).

Er was een programma voor de

verlaging van het

elektriciteitsverbruik voorzien:

N Goed presterende toestellen

N Informeren en bewustmaken van

de bewoners

N Financiële aanmoediging

(premie indien verbruik < 18

kWh/m²jaar)



INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE




32



● Stadscentrum van Verviers

● Kantoren met een oppervlakte van 106 m²

● Nieuwbouw, HSB

33

Bron : FHW, architectes


THEORETISCH COMFORT EN WERKELIJK GEDRAG 34




● Compactheid 2.3

● Wanden

36


Daken:

40 cm cellulose

Gevels:

35 cm cellulose

Vensters:

passiefraamwerk

+ drievoudige

beglazing

Vloer:

40 cm cellulose



● Tot een minimum beperken van de thermische bruggen

● n50 : 0,57 vol/h

● GMV

37




● Verwarmingssysteem: elektrische batterij

38


Vermogen: 2 kW



● Middelen om oververhitting te elimineren: de bypass

39


BU

ITEN

BIN

NEN



● Middelen om oververhitting te elimineren: de Canadese put

40




● Middelen om oververhitting te elimineren: natuurlijke ventilatie

41





● Middelen om oververhitting te elimineren: zonweringen




Buitenomgeving:

Temperatuur

Relatieve vochtigheid

Benedenverdieping:

Temperatuur


3e niveau:

Temperatuur


5e niveau:

Temperatuur


● Monitoring: uitvoeren van metingen




Buitentemperatuur Mei

Temperatuur 3e niveau

Temperatuur 5e niveau

Temperatuur benedenverdieping

● Monitoring: temperatuurresultaten



● Monitoring: waarnemingen

N 1e vaststelling: verschillende resultaten voor de verschillende

verdiepingen

N Mogelijke oorzaken?

• BENEDENVERDIEPING:

∙ Geringe interne warmtetoevoer (vergaderruimte)

∙ Geringe warmtetoevoer door zoninstraling en hogere verliezen

(lokaal met veel glas op het noorden)

• VERDIEPINGEN:

∙ Stratificatie: warme lucht stijgt

∙ (geen afscheidingen)

∙ Hogere warmtetoevoer door zoninstraling

(openingen op het noorden en het zuiden)

∙ Hogere interne warmtetoevoer (kantoren)

N Mogelijke verbeteringen?

∙ Plaats van de servers

∙ Afscheiding van benedenverdieping

∙ Recyclage van ventilatielucht

45

Winter:

Zomer:

Benedenverdieping

Benedenverdieping

Kelder

Kelder





N 2e vaststelling: dagelijkse sequenties

• Van 8 tot 17 uur: temperatuur

• Van 17 tot 8 uur: temperatuur


• Geen interne warmtetoevoer of

warmtetoevoer door zoninstraling ‘s nachts

N 3e vaststelling: temperatuurdemping

• De minimum- en maximumtemperaturen

variëren weinig

• Minder uitgesproken binnen dan buiten

• Uitgesprokener op 5e niveau


• Meer verliesoppervlakken

46





N 4e vaststelling: sequentie weekend/week

• Winter: geleidelijke temperatuurdaling

• Zomer: dagelijkse sequentie minder uitgesproken tijdens het weekend


• Warmtetoevoer door zoninstraling gehandhaafd ‘s zomers

47

Winter Zomer





N 5e vaststelling: oververhitting

48

Buitenomgeving:

2,15 % van de tijd

boven 25 °C

Benedenverdieping:

0,95 % van de tijd

boven 25 °C

3e niveau:

19,51 % van de tijd

boven 25 °C

5e niveau:

17,40 % van de tijd

boven 25 °C

Aangeraden grens:

5 % van de tijd

boven 25 °C





N 5e vaststelling: oververhitting

N Mogelijke verbeteringen:

• Interne warmtetoevoer verminderen (aantal gebruikers – draagbare

computers)

• Nachtelijke koeling optimaliseren (automatisering)

• Zonweringen voor glaspartijen

49



Mei RV buiten

RV benedenverdieping RV 3e niveau

RV 5e niveau

● Monitoring: RV-resultaten




● Monitoring: gemiddelde relatieve vochtigheid

N 1e vaststelling: verschillende resultaten voor de verschillende

verdiepingen

N Mogelijke oorzaak?

• Lagere temperatuur op de benedenverdieping

51

BV

Overloop 5

Overloop 3



INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE




Energie

Gebruiker

Financiële benadering

52


STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST – ENERGIE

● De behoeftes aan energie tot een maximum beperken

N Nieuwbouw: Passiefbouw bevoordelen

N Renovatie: streven naar LE of ZLE

N Wat met passiefrenovatie?

● Globale aanpak van de energiebehoeften

N warmte

N koude

N elektriciteit

53

De beste energie is de energie die niet verbruikt wordt



● Vooruitlopen op de evolutie

54

Vandaag reeds bouwen volgens de eisen van morgen



● Voorbeeld van een gevelrenovatie

● Voorbeeld van de vervanging van raamwerk

55

Het energiepotentieel bij renovatie niet verknoeien


● Voorbeeld van een gevelrenovatie: beraping

De maatregel is noodzakelijk (beschadigd schilderwerk, met

scheurvorming, enz.)

N Eenvoudige renovatie zonder isolatie (beraping – schilderwerk)

N Beraping op isolatie λ = 0,032W/m²K , gekleurd in de massa:

10, 20 of 40 cm dik?

STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST – ENERGIE 56

Welke dikte?

Bron : http://www.passiv.de/downloads/05_wirtschaftlichkeit_wdmgb2005.pdf



● Voorbeeld van een gevelrenovatie: becijferde toepassing op het

voorbeeldgebouwproject LOOSSENS

N Duplex nr. 2 (105 m² vloeroppervlakte)

N 123 m² geveloppervlakte voor duplex nr. 2

N Verwarming op aardgas (energiekosten 7,6 €/kWh bron: renouvelle nr. 34, mei 2011)

N Udak = 0,2 W/m²K

N n50 = 0,6 vol.h-1

57

016


STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST – ENERGIE 58

016 ● Voorbeeld van een gevelrenovatie: becijferde toepassing op het

voorbeeldgebouwproject LOOSSENS

N Een dikkere isolatie is amper duurder

N Een aanzienlijk deel van de investeringskosten bestaat uit vaste kosten

verbonden aan elementen zoals steigers (10 €/m²), een nieuwe

bepleistering, de aanpassing van details, eventueel schilderwerk, enz.

N Als de isolatie ‘later’ moet worden verbeterd, moeten de vaste kosten

nogmaals worden betaald. Vandaar dat dit haast nooit rendabel is.

Er mag niet worden bespaard op de isolatiedikte!

U wand

Verwarm.-

behoefte

Jaarl.

verwarm.-

behoefte

Verwarm.-

kosten

Besparing

Kosten

maatregel

(met

steiger)

Kosten

maatregel

Eenv.

terugver-

dientijd

Geval W/(m²K) kWh/m²jaar kWh/jaar €/jaar €/jaar € /m² (excl.

BTW) € (incl. BTW) jaar

Beraping alleen 2,93 286 30 030 2685 0 40 6995

10 cm 0,29 25 2626 235 2450 120 18927 7,7

20 cm 0,16 15 1575 141 2544 135 21164 8,3

40 cm 0,08 5 527 47 2638 165 25639 9,7



● Voorbeeld van de vervanging van raamwerk: becijferde toepassing

op het voorbeeldgebouwproject RSM

N Appartement nr. 2 (72,5 m²).

N We bekijken hier alleen de renovatie van de vensters (houten

raamwerk + beglazing) Het huis is nog niet geïsoleerd.

N De oppervlakte van de vensters bedraagt 24 m².

N De luchtverversing bedraagt 3 vol/h.

N Het appartement wordt verwarmd d.m.v. een verwarmingsketel op

aardgas (aardgasprijs 7,6 €/kWh bron: renouvelle nr. 34, mei 2011).

59

099



● Voorbeeld van de vervanging van raamwerk: becijferde toepassing op het

voorbeeldgebouwproject RSM

N De eenvoudige terugverdientijd (verhouding van de kosten van de

installatie tot de besparing over een periode van 1 jaar dankzij de

genomen maatregel) wordt berekend voor verschillende gevallen:

• Vervanging van raamwerk ‘enkele beglazing’ door ‘dubbele’: EBDuB

• Vervanging van raamwerk ‘enkele beglazing’ door ‘drievoudige’: EBDrB

• Vervanging van raamwerk ‘dubbele beglazing’ door ‘drievoudige’: DBDrB

60

099

Kosten

maatregel

Jaarl.

verwarm.-

behoefte

Jaarl.

verwarm.-

kosten

Kosten

maatregel

Eenv.

terugver-

dientijd

EB

DuB of DrB

Eenv.

terugver-

dientijd

DuB DrB

€/m² kWh/m²jaar € € jaar jaar

Enkelvoudige

beglazing

Enkelvoudige

beglazing 286 1886

Performante

dubbele

beglazing

Performante

dubbele

beglazing

450 211 1368 10 684 22

Drievoudige

beglazing

Drievoudige

beglazing 700 201 1303 16 620 30 256



● Voorbeeld van de vervanging van raamwerk: becijferde toepassing

op het voorbeeldgebouwproject RSM

N De terugverdientijd voor de vervanging van enkele door dubbele

beglazing bedraagt ongeveer 20 jaar

N Op basis van de berekening van de terugverdientijd wordt de

eerste optie gekozen

N De vervanging van raamwerk ‘dubbele beglazing’ door

‘drievoudige beglazing’ is economisch gezien niet rendabel (zelfs

niet over een periode van 20 jaar)

Waarom niet vooruitlopen en meteen drievoudige beglazing installeren?

61

099

22 30

256

0

50

100

150

200

250

300 Terugverdien-tijd [jaar]

SV-->DV

SV-->TV

DV-->TV

EB → DuB

EB → DrB

DuB → DrB

Bron : écorce


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE




Energie

Gebruiker


62


STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST – GEBRUIKER

● Meer belang hechten aan de intelligentie van de gebruiker dan

aan automatisering

● Voorrang geven aan het comfort en de gebruiker

● KISS – Keep It Simple and Stupid

● Voorrang geven aan LOW TECH

De gebruiker definieert duidelijk zijn behoeften op het vlak van

werkingstijden en comfort zonder uitzonderlijke situaties te

veralgemenen.

De technische exploitant garandeert de toepassing van de

instelwaarden van de gebruiker en zorgt voor een correcte werking

van de installatie om met een correct verbruik aan de behoeften te

voldoen.

63

De gebruiker als spil van het ontwerp


INHOUDSOPGAVE

ORDE VAN GROOTTE




Energie

Gebruiker


64


STRATEGIEËN VOOR DE TOEKOMST – FINANCIËLE BENADERING

● Evolutie van de energieprijs

65

Bron: Federaal Planbureau – Plan.be – Economische vooruitzichten 2011 – 2016 – Mei 2011

FIGUUR 2 - Prijs van ruwe olie vat Brentolie - in nominale termen

FIGUUR 3 - Prijs van ruwe olie

vat Brentolie - in reële termen1

1. Norminale prijzen gedefleerd met behulp van de consumptieprijsindex van de VS of van de eurozone (index 2000=100).

In us dollars In us dollars In us dollars In euros In euros



● Evolutie van de elektriciteitsprijs in het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest

66

Typeverbruiker overeenstemmend met een gemiddeld huishouden

(3.500 kWh/jaar – 1.600 kWh volle uren + 1.900 kWh daluren)

Bron : BRUGEL – Observatorium van de gas- en elektriciteitsprijzen – Brussels Hoofdstedelijk Gewest – 3e kwartaal 2011

0,207 €/kWh

0,174 €/kWh



● Evolutie van de aardgasprijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

67

Mediaanverbruiker (12.728 kWh/jaar)

0,082 €/kWh

0,063 €/kWh

Bron : BRUGEL – Observatorium van de gas- en elektriciteitsprijzen – Brussels Hoofdstedelijk Gewest – 3e kwartaal 2011



● Evolutie van de stookolieprijs in België

68

Evolutie van de prijs ‘all-in’ van stookolie (2.175 l/jaar) en van gas (23.260

kWh/jaar)

0,804 €/l

0,069 €/kWh

Bron: CREG – Evolutie van de aardgasprijzen op de residentiële markt, oktober 2011



● Evaluatie van de rendabiliteit van een project

N Vergelijking van de toegezegde extra investeringen om de

passiefnorm te halen met de besparingen die deze investeringen

in de toekomst mogelijk maken

• Thermische isolatie, vermindering van de thermische bruggen

• Hermeticiteit van het raamwerk en performantere beglazing

• Warmteterugwinningsysteem

• Blowerdoortest en specifieke studies

N Evaluatie van de rendabiliteit van een investering:

• Terugverdientijd

• Actualisatiemethode: Indien de gerealiseerde besparingen groter

zijn dan de toegezegde bouwmeerkost, wordt de investering als

rendabel beschouwd. Maar:

∙ gebruiksduur?

∙ actualisatiepercentage geldend voor de investering?

69



● Evaluatie van de rendabiliteit van een project

N Terugverdientijd

TVT = terugverdientijd (jaar)

= investering / energiebesparing

Houdt geen rekening met de stijging van de energieprijs

TVT stijgende energieprijs (jaar)

= investering / energiebesparing

Houdt rekening met de stijging van de energieprijs

70



● Actualisatiemethode

Berekening van de geactualiseerde nettowaarde (GNW): dit is het

verschil tussen de uitgaven en de opbrengsten,

𝐺𝑁𝑊 = −𝐶0 + 𝐶𝑖(1 + 𝑟)𝑖

𝑁

𝑖=1

waarin: • C0 de initiële investering is (liquiditeitsuitgave op datum 0)

• N de economische duur van de investering is (hier 30 jaar)

• Ci de liquiditeitsstromen voor de komende N periodes zijn

• r het actualisatiepercentage is, in functie van:

∙ Inflatie

∙ Norminale percentage (rentevoet van de lening of financiële rendement van

een belegging (bvb. spaarrentevoet))

• het werkelijke percentage r is (1+r)=(1+rn)/(1+p) (p is het

inflatiepercentage en r0 is het nominale percentage)

• Indexatie van de energieprijzen:

∙ 3 tot 6 % voor fossiele brandstoffen,

∙ 5 tot 10 % voor biomassa,

∙ 1 tot 3 % voor elektriciteit

71



● Voorbeeld: becijferde toepassing op het voorbeeldgebouwproject

GREENIMMO

Beschouwde gevallen:

N Bouw van 16 collectieve woningen – totale oppervlakte 1.726

m²

N Evaluatie van de rendabiliteit in 2 gevallen:

• Basisgeval: standaard (EPB) – jaarlijkse verwarmingsbehoefte = 80

kWh/m²jaar

• Passief – jaarlijkse verwarmingsbehoefte = 14 kWh/m²jaar

72

031




GREENIMMO

Financiële hypotheses:

N Evaluatie van de totale kosten buiten de systemen

N Er wordt geen rekening gehouden met premies en

belastingverminderingen

N Er wordt aangenomen dat de bouwheer de volledige investering

over een periode van 20 jaar leent tegen een rentevoet van 5 %

N Inflatie = 2 %

N De energieprijs wordt geïndexeerd met 3,5 % per jaar

N De meerinvestering wordt gezien als het verschil tussen de

bouwkosten van het standaardgeval en de bouwkosten van het

passiefgeval.

73




GREENIMMO

N Vergelijking van de bouwkosten

74

Standaard Passief Verschillen

€ € Standaard Passief

Ruwbouw 568.389 622.559 Dakisolatie 10 cm Resol

Geen Blowerdoortest

Dakisolatie 30 tot 48 cm Resol

Blowerdoortest

Timmerwerk 114.593 121.490 Isolatie achter vezelcement 5

cm

Isolatie achter vezelcement 15

cm

Buitenschrijnwerk 182.727 221.379 Raamwerk 400 € excl. BTW/m²

en geen passiefdeur Raamwerk 550 € excl. BTW/m²

Binnenschrijnwerk 236.086 236.086

Ijzer- en smeedwerk 98.393 98.393

Beraping en cementering 112.482 137.501 Isolatie van 8 cm voor gevel en

van 5 cm voor plafond

Isolatie van 33 cm voor gevel en

van 15 cm voor plafond

Dakbedekking 42.921 42.921

Pleisterwerk 75.749 75.749

Dekvloeren en betegeling 136.805 138.843 Vloerisolatie 10 cm Vloerisolatie 25 cm

Subtotaal excl. BTW 1.568.144 1.694.921

Totaal incl. BTW (21 %) 1.897.454 2.050.855 +8,08 %




GREENIMMO

N Resultaten

75

Financiële indicatoren Passief

Terugverdientijd (dynamisch) 25

GNW 20 jaar -44348,5345

GNW 25 jaar -4008,36347

TVT (25 jaar) 3,12 %




GREENIMMO

N Resultaten

76

-200.000 €

-150.000 €

-100.000 €

-50.000 €

0 €

50.000 €

100.000 €

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Geact

ualise

erd

e n

ettow

aard

e [€

]

Duur [jaren]

Geactualiseerde netto-investeringswaarde

Bron : écorce




RSM

Beschouwde gevallen:

N Renovatie van 3 appartementen – totale oppervlakte van 378 m²

N Verwarmingsbehoefte (zonder renovatie) = 700 kWh/m²jaar

N Evaluatie van de rendabiliteit in 2 gevallen:

• Standaard (EPB) – jaarlijkse verwarmingsbehoefte = 40 kWh/m²jaar

• Lage energie – jaarlijkse verwarmingsbehoefte = 26 kWh/m²jaar

77

099




RSM

Financiële hypotheses:

N Evaluatie van de totale kosten van de renovatie buiten diverse

kosten (kosten architect, stabiliteit, veiligheidscoördinatie)

N Er wordt geen rekening gehouden met premies en

belastingverminderingen

N Er wordt aangenomen dat de bouwheer de volledige investering

in beide gevallen over een periode van 20 jaar leent tegen een

rentevoet van 5 %

N Inflatie = 2 %

N De energieprijs wordt geïndexeerd met 3,5 % per jaar

78




RSM

N Vergelijking van de investeringskosten

79

Standaard Lage energie

€ €

Bouwplaatsinrichting /demontage 16.000 16.000

Ruwbouw 16.000 16.000

Dak 10.000 12.000

Buitenschrijnwerk 20.000 30.000

Afbouw 45.000 69.000

Binnenschrijnwerk 80.000 80.000

Sanitair 40 000 40.000

Elektriciteit 35.000 35.000

Verwarming 50.000 60.000

Subtotaal excl. BTW 312.000 358.000

Totaal incl. BTW (6 %) 330. 720 379.480




RSM

N Resultaten

80

Financiële indicatoren Standaard Lage energie

Terugverdientijd (dynamisch) 19 31

GNW 20 jaar 20892 -169215

GNW 25 jaar 139013 -96398

TVT (25 jaar) 5,87 % 1,36 %




RSM

N Resultaten

81

-500.000 €

-400.000 €

-300.000 €

-200.000 €

-100.000 €

0 €

100.000 €

200.000 €

300.000 €

400.000 €

500.000 €

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Geact

ualise

erd

e n

ettow

aard

e [€

]

Durée [ans]

Geactualiseerde netto-investeringswaarde

Standard

Basse énergie

Duur [jaren]

Standaard

Lage energie

Bron : écorce



● Niet-rendabele investering maar toch economisch interessant

N Inzake de investeringskost

N Inzake de energiefacturen

N Inzake de restwaarde van het gebouw

N Voorbeeld:

82

De terugverdientijd is niet het enige keuzecriterium

Bron: Kosten-batenanalyse Brussels Eurofins, Cenergie



● Niet-rendabele investering maar toch economisch interessant

N Inzake de investeringskost

N Inzake de energiefacturen

N Inzake de restwaarde van het gebouw

● De keuze mag niet alleen op het financiële aspect gebaseerd zijn!

N Niet-becijferbaar voordeel: het nagestreefde comfort voor de

gebruiker

• Aangename temperatuur het hele jaar door

• Gezonde lucht, geen tocht

• Geen condensatie

● Plezier, voldoening, trots de niet-hernieuwbare energiebronnen van

de planeet rationeel te gebruiken => Een daad van burgerzin die

bijdraagt tot een duurzame ontwikkeling

83

De terugverdientijd is niet het enige keuzecriterium


OM TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE

● Een strenge energienorm naleven is geen doel op zich. Een

genormaliseerde prestatieberekening alleen volstaat niet: het

gebouw moet correct worden geregeld en geoptimaliseerd om aan

de programma-, gebruiks- en comfortbehoeften van de bewoners

te voldoen en daarbij ook nog de milieu-impact ervan te beperken.

● Er bestaat geen ‘alleenzaligmakende’ methode om een performant

gebouw te creëren. Volgens de motivaties van uw gesprekspartners

kan de nadruk op een of ander welbepaald aspect of op

verscheidene aspecten worden gelegd …

● De energiekwestie moet in haar geheel worden aangepakt,

rekening houdend met alle ermee samenhangende aspecten.

84


CONTACT 85

Charline LANGEROCK

Adviseur duurzaam bouwen

: 02/513.96.13

: [email protected]


86

?


87

DANK U VOOR UW AANDACHT

opleiding duurzaam gebouw : passief en (zeer) lage energie - van … · 2015-11-13 · opleiding...

Documents