opleiding duurzaam gebouw - leefmilieu brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames,...

59
Leefmilieu Brussel Opleiding Duurzaam Gebouw : Akoestik : ontwerp en realisatie Nagalm en geluidabsorptie Debby WUYTS Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Technologische dienstverlening duurzaam bouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gesubsidieerd door Innoviris

Upload: others

Post on 09-Nov-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Leefmilieu Brussel

Opleiding Duurzaam Gebouw

Akoestik ontwerp en realisatie

Nagalm en geluidabsorptie

Debby WUYTS

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Technologische dienstverlening duurzaam bouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

gesubsidieerd door Innoviris

Nagalm en geluidabsorptie 2

Doelstellingen van de presentatie

Inzicht in de begrippen laquo geluidisolatie raquo

laquo geluidabsorptie raquo en laquo nagalmtijd raquo en hun

onderlinge relatie

Bewustwording van het belang van de

aanwezigheid van absorptie in de ruimte

Kennis van de NBN comforteisen in woon- en

schoolgebouwen

Begrip van de productkarterisering en

eacuteeacutengetalsaanduidingen

Elementaire ontwerpberekeningen van de

nagalmtijd en absorptie in een ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 3

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Akoestische correctie

Absorptie-oppervlakte

Nominale nagalmtijd

Wet van Sabine

Ruimte-akoestische comforteisen

NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)

NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)

Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)

Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden

Typische waarden voor courante materialen

Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden

Algemeen schema van de presentatie

Nagalm en geluidabsorptie 4

OUT

IN

1

3

IN 2

ISOLATIE tussen 2 ruimten

ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte

Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten

Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten

1 IN OUT

2 IN IN

3 IN

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLE

Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip

geluidisolatie = 5 dB

geluidabsorptie = 07

Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip

geluidisolatie = 29 dB

geluidabsorptie = 02

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

5

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 2: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 2

Doelstellingen van de presentatie

Inzicht in de begrippen laquo geluidisolatie raquo

laquo geluidabsorptie raquo en laquo nagalmtijd raquo en hun

onderlinge relatie

Bewustwording van het belang van de

aanwezigheid van absorptie in de ruimte

Kennis van de NBN comforteisen in woon- en

schoolgebouwen

Begrip van de productkarterisering en

eacuteeacutengetalsaanduidingen

Elementaire ontwerpberekeningen van de

nagalmtijd en absorptie in een ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 3

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Akoestische correctie

Absorptie-oppervlakte

Nominale nagalmtijd

Wet van Sabine

Ruimte-akoestische comforteisen

NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)

NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)

Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)

Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden

Typische waarden voor courante materialen

Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden

Algemeen schema van de presentatie

Nagalm en geluidabsorptie 4

OUT

IN

1

3

IN 2

ISOLATIE tussen 2 ruimten

ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte

Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten

Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten

1 IN OUT

2 IN IN

3 IN

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLE

Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip

geluidisolatie = 5 dB

geluidabsorptie = 07

Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip

geluidisolatie = 29 dB

geluidabsorptie = 02

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

5

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 3: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 3

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Akoestische correctie

Absorptie-oppervlakte

Nominale nagalmtijd

Wet van Sabine

Ruimte-akoestische comforteisen

NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)

NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)

Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)

Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden

Typische waarden voor courante materialen

Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden

Algemeen schema van de presentatie

Nagalm en geluidabsorptie 4

OUT

IN

1

3

IN 2

ISOLATIE tussen 2 ruimten

ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte

Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten

Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten

1 IN OUT

2 IN IN

3 IN

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLE

Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip

geluidisolatie = 5 dB

geluidabsorptie = 07

Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip

geluidisolatie = 29 dB

geluidabsorptie = 02

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

5

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 4: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 4

OUT

IN

1

3

IN 2

ISOLATIE tussen 2 ruimten

ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte

Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten

Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten

1 IN OUT

2 IN IN

3 IN

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLE

Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip

geluidisolatie = 5 dB

geluidabsorptie = 07

Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip

geluidisolatie = 29 dB

geluidabsorptie = 02

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

5

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 5: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLE

Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip

geluidisolatie = 5 dB

geluidabsorptie = 07

Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip

geluidisolatie = 29 dB

geluidabsorptie = 02

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

5

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 6: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

ISOLATIE ABSORPTIE

EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip

Geluidabsorptie versus geluidisolatie

6

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 7: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

A = S (ai Si) = S Ai

ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo

Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam

= Sopen raam

Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]

aopen raam = 1 (maximale absorptie)

Absorptie in de ruimte [msup2]

Absorptie van het oppervlak i [msup2]

Akoestische correctie

7

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 8: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 8

Tijd

Geluiddrukniveau Lp

Lp

Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door

- Afstand r [m] tot de geluidbron

- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Bron AAN opbouw van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 9: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 9

Ar

QLL

wp

4

sup24log10

Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie

X 2

- 3 dB

Invloed van de geluidabsorptie A

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 10: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 10

Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie

Geluiddrukniveau

Lp

Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron

60 dB

Tijd

T

Minder absorptie

Langere T60

Bron UIT uitdoven van het geluidveld

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 11: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 11

Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium

Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip

- Relatief weinig absorptie

- Kubusvormige ruimten

- Voldoende grote volumes

Veelal slechts een benaderingsformule hellip

Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo

Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2

T 552 V(c A) [s]

Wet van Sabine (algemeen)

Akoestische correctie

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 12: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)

ldquoNagalmtijd Trdquo

- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]

- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]

Veel absorptie

Kleine ruimte

Weinig absorptie

Grote ruimte

Korte

nagalm

Lange

nagalm

Wet van Sabine (vereenvoudigd)

Akoestische correctie

12

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 13: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Hoge geluidniveaus

Lange nagalmtijd

ldquo LAWAAI rdquo

Absorptie toevoegen

Grote volumes

Harde reflecterende oppervlakken

Lawaaierige ruimten

Akoestische correctie

13

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 14: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen

14

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 15: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 15

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

gangen traphallen inkomhallen

Aw ge 03 x SH

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 16: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 16

Tnom lt 15 s

Tnom lt log(V50)

Toegangsruimten onder de vorm van een atrium

Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz

Maximale nagalmtijd-eis

1600 msup3

Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo

AB

SO

RP

TIE

LA

WA

AIE

RIG

HE

ID

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 17: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Uitgangspunten

- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid

- Vermijden van overdreven nagalm

- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door

berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN

EN ISO 354)

- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd

Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)

toleacuterance 10

- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen

vervallen

- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie

voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten

goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra

geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of

aangepaste bemeubeling)

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

17

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 18: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Ontwerpeisen

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

18

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 19: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

19

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 20: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten

Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd

NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo

Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes

opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames

polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Specifieke akoestische studie noodzakelijk

20

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 21: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen

Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip

Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz

in functie van het volume

21

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 22: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

α = Wabs + Wdoor

Winv

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

Productkarakterisering

22

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 23: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Winv

Wrefl

Wabs

Wtrans

Wrefl

Winv

α = 1

α = 0 Winv = Wrefl

α = 1 Winv = Wabs + Wdoor

(Wrefl = 0 )

VOLLEDIGE REFLECTIE

GEEN REFLECTIE

Productkarakterisering

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie

Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd

23

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 24: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid

frequentieafhankelijk

functie van de invalshoek

gemeten in laboratorium

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)

ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken

Productkarakterisering

24

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 25: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 25

ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 26: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 26

ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo

Gelu

idabso

rptiee-n

dex a

Scherende inval

Invalshoek tov de normaal

Parallelle inval

0deg 90deg

1

Invloed van de invalshoek

Hogere absorptiewaarden

voor diffuus invallend geluid

(nagalmkamer)

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 27: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 27

Kleine proefmonsters

Reproduceerbare resultaten

Directe schaal voor absorptie

Allerlei pratische toepassingen

Voor diffuus invallend geluid

Productkarakterisering

ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 28: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Nagalmkamer

Groot volume (150 - 200 msup3)

Harde oppervlakken

Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)

Proefmonster minimum 10 msup2

Lange nagalmtijden

Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 29: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 29

Proefmonster

Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)

Praktijkgetrouwe montage

Minimum 10 msup2

LengteBreedte = 07 agrave 1

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 30: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 30

Gedetailleerde formule

(Sabine)

2 1

2 2 1 1

5 5 3 1 1 4

S

V Vm m

S c T c T S

Nagalmtijdmetingen

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 31: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

0

2

4

6

8

10

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f[Hz]

T [

s]

Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)

T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster

T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster

A1 [msup2]

A2 [msup2]

A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]

Oppervlakte S van het monster [msup2]

Productkarakteristiek αs [-]

ZONDER sample (Tnom = 7 s)

MET sample

(Tnom = 25 s)

Productkarakterisering

ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

31

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 32: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo

αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)

(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)

32

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

αw = 080

αs

[100 Hz ndash 5000 Hz]

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 33: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 33

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

100

125

160

200

250

315

400

500

630

800

1000

1250

1600

2000

2500

3150

4000

5000

f [Hz]

so

un

d a

bso

rpti

on

in

dex

S f [Hz] S

50

63

80

100 013

125 023

160 047

200 062

250 084

315 097

400 096

500 093

630 097

800 096

1000 092

1250 085

1600 077

2000 068

2500 066

3150 067

4000 071

5000 076

Hoge frequenties

Midden frequenties

Lage frequenties

Eengetalswaarde

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 34: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 34

f [Hz] p

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080

315

400

500 095

630

800

1000 090

1250

1600

2000 070

2500

3150

4000 070

500000

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 35: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 35

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

005

010

030

020

0

Som van ongunstige afwijkingen 010

f [Hz] p ref

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 080

315

400

500 095 100

630

800

1000 090 100

1250

1600

2000 070 100

2500

3150

4000 070 090

5000

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Afwijking van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 36: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 36

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

0

0

010

0

f [Hz] p refshift

50

63

80

100

125 025

160

200

250 080 060

315

400

500 095 080

630

800

1000 090 080

1250

1600

2000 070 080

2500

3150

4000 070 070

5000

0

Verschuiving van de referentiecurve per 005

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Verschuiving van de referentiecurve

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 37: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 37

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654

Steeds geheel veelvoud van 005

aw = 080

Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 38: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 38

00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

10

0

12

5

16

0

20

0

25

0

31

5

40

0

50

0

63

0

80

0

10

00

12

50

16

00

20

00

25

00

31

50

40

00

50

00

f [Hz]

Pra

cti

ca

l s

ou

nd

ab

so

rpti

on

in

de

x

p

Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654

Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden

ldquoLrdquo bij 250 Hz

ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz

ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz

vb aw = 040 (MH)

Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]

Bijkomende spectrale informatie

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 39: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1

A B C D E Klasse

Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)

39

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 40: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen

40

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 41: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 41

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw

Ramen 003 003 003 002 002 002 005

Niet-geverfd

gietbeton

001 001 002 002 002 003 000

Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005

Gelakt hout

(bijv deur)

005 004 003 003 003 003 005

Minerale wol

100kgmsup3

027 062 088 093 081 076 085

Marmer 001 001 001 001 001 001 000

Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010

Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005

Linoleum 004 006 008 012 004 004 010

Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025

Een aantal typische waarden hellip

Gemeenschappelijke

circulatieruimten meestal bekleed

met weinig absorberende

materialen (α lt 010)

Spectraal hellip Snelle vergelijking

α1000 Hz = 003

α1000Hz = 001

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 42: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 42

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 43: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]

Productkarakterisering

Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =

002 = slechts 20 absorptiehellip

43 A [msup2] per stoel

Een aantal typische waarden hellip

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 44: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

SAww

nnwwwwwSSSSA

332211

wand beglazing vloer hellip

Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S

Berekening op basis van de eengetalswaarde αw

Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

44

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Dimensioneringsprincipes

Eengetalswaarden

vb wand

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 45: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2841332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

45

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren

zijn beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 46: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw

Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068

Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146

Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038

sup2512332211

mSSSAwwww

Dimensioneringsprincipes

(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)

46

Toepassingsvoorbeeld 01

Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog

De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn

beglaasd

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 47: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes

47

Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van

oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen

Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd

wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte

aanwezig zijn

Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk

bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond

Berekening van de absorptieoppervlakte Aw

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 48: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 600 msup2 015 90 msup2

doek 0 msup2 080 0 msup2

90 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 16 s

48

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 49: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Toepassingsvoorbeeld 02

Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz

Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T

V = 900 msup3 500 Hz A500

hout 564 msup2 015 85 msup2

doek 36 msup2 080 28 msup2

113 msup2 Hz

Hz

A

VT

500

500

160T500 = 13 s

Relatief beperkte invloed hellip

Opdrijven van msup2 absorberende doek

49

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 50: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Tnom = frac12(T500 + T1000)

Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw

50

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 51: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

nnHzHzHzHzHzSSSSA

10003310002210001110001000

Dimensioneringsberekening

Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)

paroi vitrages sol hellip

nnHzHzHzHzHzSSSSA

500335002250011500500

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle

aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

51

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 52: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsberekening

Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

Hz

Hz

A

VT

500

500

160

Hz

Hz

A

VT

1000

1000

160

2

1000500 HZHz

nom

TTT

52

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 53: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

sTT

T

sA

VTmA

sA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

372

76160

sup224

8160

sup220

1000500

1000

10001000

500

500500

Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is niet gerespecteerd 53

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 54: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

sTT

T

mA

VTmA

mA

VTmA

HzHz

nom

Hz

HzHz

Hz

HzHz

3402

sup2310160

sup2122

sup2370160

sup2117

1000500

1000

10001000

500

500500

Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m

Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd

Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies

Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)

De NBN-eis is gerespecteerd 54

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03

NBN S 01-400-12008 (atria)

125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000

Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10

Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12

Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 55: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie

Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)

NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen

In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn

dan de grootste van beide waarden

Tnom lt 15 (s)

Tnom lt log(V50) (s)

55

Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een

vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal

In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende

Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral

rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds

(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 56: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 56

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren

httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-

verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179

NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008

NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012

NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation

room NBN 2003

NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound

absorption NBN 1997

NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building

from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN

2004

Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003

Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003

Noise and vibration control LL Beranek 1988

httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules

databankenhellip)

Referenties amp extra informatie

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 57: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 57

Technologische

adviesverlening in het

Brussels Hoofdstedelijke

Gewest

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 58: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 58

Om te onthouden van de presentatie

Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote

kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende

geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een

voldoende grote oppervlakte

De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de

formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten

van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken

van de ruimte

Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is

noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een

bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale

nagalmtijd)

De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd

worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte

onbemeubelde ruimte

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe

Page 59: Opleiding Duurzaam Gebouw - Leefmilieu Brussel · opnamestudio’s, controlekamers voor opnames, polyvalente zalen en landschapsleslokalen

Nagalm en geluidabsorptie 59

Contact

Debby WUYTS ir arch

Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB

Cooumlrdinaten

+32 2 655 77 11

E-mail debbywuytsbbribe