1september 2014

1996issue n°2

september 2014

Anno NO

.2

Het eerste Werelderfgoedvanaf 1996 in Noord-Holland

Reizen langsvier uitzonderlijke en universele plekken

Kunstfort Vijfhuizenveelzijdig en gastvrij

2september 2014

In de tweede helft van de achttiende eeuw werd het mode om kamers te bekleden met beschilderde

behangsels. Met hun idyllische voorstellingen konden zij een grachtenkamer veranderen in een

groene buitenplaats, zoals hier te zien is. De schildering wordt toegeschreven aan Jurriaan

Andriessen, en is gemaakt voor een huis in de Nieuwe Doelenstraat in Amsterdam in 1776.

Rijksmuseum Amsterdam

3september 2014

5

14182326

6109162025

Voorwoord

Reizen langs Werelderfgoed

Foto met verhalen

Stadsherstel

Gouden Bocht Recept

Colofon

Tijdlijn Werelderfgoed

Vuurtorens

Kunstfort bij Vijfhuizen

Activiteiten ladder

Column Joke Geldhof

Anno

Wij gaan verder...

arrivaTOUriNG.Nl

Foto’s: Stichting Werelderfgoed.nl, fotograaf Nanette de Jong

Ontdek plekken die uniek zijn in de wereld. in samenwerking met Stichting Werelderfgoed.nl hebben wij bijzondere tochten langs plekken die u écht gezien moet hebben. Wat dacht u van het prachtige bouw werk van Gerrit rietveld, het unieke eiland Schokland of Droogmakerij De Beemster? Klik hier voor meer informatie of om direct een dagtocht te boeken. Goede reis!

Ga mee op reis naar ons UNeScO Werelderfgoed

Rietveld Schröderhuis

Molencomplex Kinderdijk-Elshout

Schokland

Droogmakerij De Beemster

Amsterdamse Grachtengordel

Stelling Van Amsterdam

5september 2014

Ja, ik ben trots op ons Werelderfgoed! Vier van de tien Nederlandse Werelderfgoederen vind je in Noord-Holland. Ze liggen verspreid door de provincie en bij veel mensen ligt het werelderfgoed praktisch in de achtertuin.

Het werelderfgoed dat bij mij in de achtertuin ligt, is de grachtengordel. De grachten hebben Amsterdam beroemd gemaakt en de prachtige historische panden zijn een lust voor het oog. Achter de hoge gevels schuilen vaak bijzondere interieurs en de tuinen zijn een oase van rust in de drukke hoofdstad. Dat heb ik recent weer ervaren toen ik in de tuin van Museum Geelvinck Hinlopen onze speciale Werelderfgoedspeldjes heb mogen uitreiken.

Veel mensen weten niet dat de grachtengordel een prachtig startpunt is om andere Werelderfgoed-monumenten te bezoeken. De Beemster en de Stelling van Amsterdam zijn per fiets gemakkelijk te bereiken. Leuk is dat men in de zeventiende en achttiende eeuw ook vaak van Amsterdam naar de Beemster trok. Welgestelde Amsterdammers hadden daar hun buitenplaats.

Ik ben vaak in de Beemster geweest, ook tijdens de viering van 400 jaar Beemster. Wat mij vooral opviel is dat de bewoners enthousiast zijn over hun gebied, weten hoe waardevol de plek is waar zij wonen, en dat zij dat graag aan anderen laten zien. Kortom, de gedachte ‘Trots op mijn Werelderfgoed’ is in de Beemster goed voelbaar. Natuurlijk heeft Noord-Holland naast het Werelderfgoed meer om trots op te zijn: talloze mooie plekjes en bijzondere monumenten. Maar UNESCO Werelderfgoed is een categorie apart doordat ons erfgoed wereldwijd op de kaart wordt gezet.

Elvira Sweet

Gedeputeerde Cultuur, provincie Noord-Holland

Voorwoord

6september 2014

Tijdlijn werelderfgoed van Noord-Holland

1996 is een belangrijk

jaar voor het Werelderfgoed in Noord-Holland. Toen werd de Stelling van Amster-dam als eerste monument in de provincie door UNESCO op de Wereld- erfgoedlijst geplaatst. Hiernaast staan tien andere historische gebeurtenissen die hun stempel hebben gedrukt op het Noord- Hollandse Werelderfgoed.

Droogmalen Beemstermeer

Rede van Texel

Vrijzinnige Schrijfster

Felix Meritis1608 1650

17591667

1777

In 1608 begint een groep investeerders onder leiding van de Vlaams-Amsterdamse Dirck van Oss met de droogmaking van het Beemstermeer.

Lees meer

Lees meer

Lees meerLees meer

Lees meer

De Rede van Texel is rond 1650 de belangrijkste maritieme verzamelplaats in Nederland. Soms liggen er in dit deel van de Waddenzee honderden schepen tegelijk te wachten om uit te varen naar alle uithoeken van de wereld.

In 1759 trouwt Betje Wolff met een dominee uit Middenbeemster. Vanuit haar schrijfkamer op zolder van de pastorie bestookt zij de bekrompen Hollandse samenleving van die tijd met progressieve teksten.

“Gelukkig door verdiensten” is het motto van een vermogende groep Amsterdammers die een vooruitstrevend genootschap opricht en een prachtig gebouw aan de Keizersgracht laat bouwen.

Tijdlijn werelderfgoed van Noord-Holland

Hoog BezoekIn de winter van 1667 brengt Cosimo de Medici, zoon van de Groothertog van het machtige Toscane, een bezoek aan Amsterdam. Hij is onder de indruk van de schoonheid van de Amsterdamse grachtengordel.

7september 2014

Tijdlijn werelderfgoed van Noord-Holland

Gibraltar van het Noorden

Mobilisatie W.O. I

1811

1914

Lees meer

Keizer Napoleon heeft een visioen tijdens zijn bezoek aan Noord-Holland in 1811: Den Helder moet uitgroeien tot het ‘Gibraltar van het Noorden’.

Op 1 augustus 1914, kondigt de Nederlandse regering de mobilisatie af. In de Stellingforten in de Beemster worden een paar duizend man ingekwartierd. Dat gaat niet zonder slag of stoot.

Lees meer

Eerste fort Stelling van Amsterdam

1883

In 1883 begint de bouw van het Fort bij Abcoude, het ‘oerfort’ van de Stelling van Amsterdam.

Lees meer

Respect voor de natuur

2013

In honderd jaar wadvisserij is er veel veranderd. Een kleine groep vissers grijpt terug op een beproefd recept: kleinschalig en flexibel vissen, met respect voor de natuur.

Lees meer

Inundatie van de Beemster

1944

In maart 1944 inunderen de Duitsers een deel van de Beemster ter verdediging van een invasie van geallieerde parachutisten.

Lees meer

Landkaart van het Graafschap Holland uitgegeven door Petrus Schenk Jr. omstreeks 1725 Kaartencollectie Provinciale Atlas

Reizen door het Werelderfgoed

september 2014

9september 2014

Reizen door het Werelderfgoed

landschapsinrichting die zowel om haar praktisch nut als esthetiek werd geroemd. Veel rijke Amsterdammers zagen de Beemster als de ideale omgeving om er zomers in hun buitenhuizen te verpozen.

Dan nemen we een sprong verder in de tijd en reizen we naar de Stelling van Amsterdam; een verdedigingslinie van 135 kilometer die de hoofdstad moest beschermen tegen een vijandelijke inval. Deze linie ontstond tussen 1880 en 1920 en bevatte een serie van 42 forten en een groot aantal waterwerken. Hiermee kon het leger een ondoordringbare kring van half ondergelopen land rondom de hoofdstad opwerpen. Veel van de Stellingforten hebben na jaren leegstand en verval nieuwe functies gekregen. Een inspirerend voorbeeld van een herbestemming is het Kunstfort bij Vijfhuizen, onze derde tussenstop.

Na het bezoek aan dit militair vernuft reizen we terug naar een van de hoogtepunten van de Nederlandse historie: de Amsterdamse Gouden Eeuw. Rond 1600 groeide Amsterdam zo hard dat het haast uit haar voegen barstte. Vandaar dat het stadsbestuur werkte aan

Reizen door het Werelderfgoed Een uitzonderlijke prestatie van menselijke creativiteit: dat is één van de voor- waarden om tot een UNESCO Werelderfgoed te behoren. Noord Holland telt maar liefst vier van deze locaties. In dit nummer nemen wij je mee op een (tijd)reis langs deze vier bijzondere plekken.

We beginnen op de Noord-Hollandse wadden, een dynamisch landschap dat permanent onderhevig is aan verandering. Door de ondiepe zeegeulen, verraderlijke zandbanken en getijdenstromingen waren zeelieden beducht voor de Waddenzee. Op onze reis komen we langs de vuurtorens van Texel en Den Helder. Met hun licht helpen zij al eeuwen lang zeevaarders veilig te navigeren.

Zo beweeglijk als het wad, zo stil ligt Droogmakerij de Beemster. Dit waterig gebied werd in de 17e eeuw drooggelegd door rijke Amsterdamse kooplieden. De Beemster laat goed zien hoe de ondernemende koopman van een woest binnenmeer een vruchtbaar en ‘ideaal landschap’ maakte. De Beemster kreeg een geometrische

een uitbreidingsplan dat leidde tot de zo bekende Grachtengordel Amsterdam. De pracht en schoonheid van de grachtengordel wordt alom geprezen, maar een paar decennia terug was de historische binnenstad van Amsterdam behoorlijk verpauperd. Door het opknappen van al die vervallen monumenten kregen de grachten hun grandeur terug. In 2010 beloonde UNESCO dit herstelwerk door de grachtengordel de Werelderfgoedstatus - de ‘michelinster van het erfgoed’- toe te kennen.

10september 2014

Vuurtorens: Bakens van verhalen

HET EIERLANDSE GATDe zeegaten tussen de Waddeneilanden waren berucht. Alleen via deze verraderlijke zeegeulen konden schepen van de Zuiderzee naar de Noordzee varen. Het ‘Eierlandse Gat’ ten noorden van Texel was zo’n passage waar zeelieden beducht voor waren. Al eeuwenlang deed de kerktoren van Den Hoorn dienst als (licht)baken, maar dat bleek toch onvoldoende. Het Texelse lichtbaken kon de afstand tussen de vuurtorens van Den Helder en Vlieland niet overbruggen. Hierdoor ontstond er juist in het gevaarlijke zeegebied rondom Eierland een zwart gat.

In het Noord-Hollandse deel van de Waddenzee staan twee bijzondere vuurtorens. Een staat op het noordelijk puntje van het eiland Texel, de ander in Huisduinen bij Den Helder. Niet alleen voor zeevaarders, maar ook voor mensen op het vaste land hebben vuurtorens iets magisch. Hieronder alvast een voorproefje van de verhalenrijkdom waarmee vuurtorens vaak omgeven zijn.

DE EEN Z’N DOOD…De Texelse notaris en wethouder Johannes Kikkert pleitte al in de jaren 1840 voor een vuurtoren op het Eierland. Kikkert ondervond veel weerstand voor zijn plan. Dit had niet alleen te maken met de hoge kosten voor de bouw en instandhouding ervan, maar ook met de lobby van de strandjutters. Zij verdienden namelijk goed aan de scheepsladingen van vergane boten die aanspoelden op het strand. Een nieuwe vuurtoren zou hun broodwinning ernstig in gevaar brengen.

Vuurtorens: Bakens van verhalen

Vuurtoren van Texel VVV Texel/Gralke

11september 2014

Vuurtorens: Bakens van verhalen

van vuurtorenwachter. Neem alleen het uitzicht, hoe kan je daar niet bij wegdromen? “Dat uitzicht was natuurlijk heel mooi, maar het hoorde gewoon bij het werk”, vertelt Dreesens. “Van wegdromen en filosoferen had ik geen last. En vaak genoeg hadden we nauwelijks uitzicht. Bij harde wind en slecht weer sloeg regen, zout en zand op de ramen, en zag je niet zo veel”.

UITZICHT OM BIJ WEG TE DROMENOndanks de protesten van de jutters, ontstak notaris Kikkert in hoogst eigen persoon in 1864 het licht van zijn vuurtoren. Vuurtoren Eierland was tot 2003 overdag altijd bemand. De laatste vuurtorenwachter was Frans Dreesens. Van 1985 tot 2003 begon zijn werkdag met het beklimmen van de steile wenteltrappen naar het kantoor op de vijfde verdieping. Hoewel Frans Dreesens zijn werk als een normale baan beschouwde, blijft het voor een buitenstaander iets magisch houden: het beroep

AF EN TOE NOG NAAR BOVENTegenwoordig kan je de vuurtoren beklimmen en genieten van het prachtige uitzicht. De vuurtoren is sinds 1982 beschermd als rijksmonument. Onderweg naar boven kom je langs verschillende presentaties met informatie over de geschiedenis en werking van de vuurtoren. Zo nu en dan beklimt Frans Dreesens de toren, als er een nieuwe expositie is. Ver weg is de vuurtoren nooit, want de oud-vuurtorenwachter woont nog steeds in de oude dienstwoning. “Ik ben de enige van mijn oud collega’s die nog leeft. Voorlopig blijven we hier nog wonen, met uitzicht op de vuurtoren.”

Plakkaat op de vuurtorenFoto: Vuurtoren Texel

“Van weg-dromen en filosoferen had ik geen last”

12september 2014

Vuurtorens: Bakens van verhalen

Vuurtoren de Lange Jaap bij HuisduinenStichting Strandexploitatie Noordkop (SSN)

zijn genomen op of rondom de vuurtoren. Vanwege haarscheurtjes in de gietijzeren constructie is de vuurtoren helaas gesloten voor publiek.”

BANKJES OM TE PICKNICKEN“Met een aantal dorpsbewoners van Huisduinen hebben wij het initiatief genomen om rondom de vuurtoren een paar bankjes neer te zetten, vertelt Jan Roelofsen. “Het mooiste zou zijn als mensen de Lange Jaap kunnen beklimmen, zoals vroeger. Stapje voor stapje willen wij in goed overleg met de beheerder de vuurtoren toegankelijk proberen te maken voor het publiek.

DE LANGE JAAPDe hoogste nog actieve vuurtoren van Nederland staat in Huisduinen, bij Den Helder. Deze ‘Lange Jaap’ , een knalrode gietijzeren toren uit 1877, is de blikvanger van de omgeving. Tot 1998 konden Heldenaren na het beklimmen van de 284 traptreden genieten van een prachtig uitzicht over de wijde omgeving van de kop van Noord-Holland. Jan Roelofsen, bewoner en voormalig directeur van de Regio VVV Kop van Noord-Holland, woont vlakbij de vuurtoren. Vroeger had hij regelmatig de sleutel en nam hij vaak mensen mee naar boven. “Heel wat trouwfoto’s van stelletjes uit Den Helder

De geschiedenis van de vuurtoren van Texel kent ook een zwarte bladzijde.

Meer weten?

Een eerste stap in die richting is de plaatsing van de bankjes”. Vanaf deze zomer kunnen alle bewoners en bezoekers neerstrijken voor een picknick rondom het rode bouwwerk. Een ‘selfie’ met de Lange Jaap wordt dan standaard bij een bezoekje aan Den Helder.

13september 2014

Vuurtorens: Bakens van verhalen

Vuurtoreneiland bij DurgerdamKenneth Stamp / Hippolytushoef

Vind je Texel of Den Helder te ver? Onder de rook van Amsterdam ligt het

‘Vuurtoreneiland’. Dit is een negentiende-eeuwse kustbatterij in het IJmeer bij

Durgerdam. Oorspronkelijk verdedigde de batterij de haven van Amsterdam en was

het verboden terrein. Nu is het een heel bijzondere plek die in de aankomende jaren

zal worden opgeknapt. Het eiland zal dan voor het publiek worden opengesteld.

Lees hier het verhaal over het Vuurtoreneiland.

Een foto met verhalenDe landinrichting van de Beemster zat goed in elkaar. Door een geometrisch patroon van sloten en wegen aan te leggen deelden de landmeters de droogmakerij op in een raster van vierkanten en rechthoeken. Elk vierkant werd door rechte sloten in vier gelijke delen verdeeld. Daar binnenin werden kleine kavelsloten aangelegd. Hierdoor ontstonden langwerpige percelen, zo typisch voor de Beemster. Elke kavel lag zowel aan een weg als aan een sloot. Handig, zo konden boeren hun producten snel naar de hongerige stad vervoeren. Ook de schoonheid van het landschap speelde een belangrijke rol bij de inrichting.

De symmetrie van de Beemster vormde destijds het ideale decor voor de buitenplaatsen van rijke Amsterdamse kooplieden. Zij gebruikten de droogmakerij als hun zomers lusthof, om in de warme maanden te ontsnappen aan de stinkende stad. Een ritje over de kaarsrechte, met bomen beplante lanen, werd een geliefde tijdsbesteding.

Het geometrische landschap is nog steeds goed te beleven, bijvoorbeeld met de route Een Gouden Driehoek. Benieuwd naar de geschiedenis van vóór de Droogmaking? Fiets dan de Haring en Hennep route door het Land van Leeghwater.

15september 2014

Een foto met verhalen

De verkaveling van de Beemster uit de lucht gezienMieke Woestenburg

16september 2014

Kunstfort bij Vijfhuizen

PASSENDE HERBESTEMMINGDirecteur Holger Nickisch vierde onlangs zijn vijfjarige aanwezigheid op het fort. Holger bekent eerlijk in het begin de status van Werelderfgoed niet goed te doorgronden. “Ik dacht aan de Egyptische piramides en de Chinese muur, maar niet aan deze ‘bunker’ in de Haarlemmermeer. Maar het fort is onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een uniek voorbeeld van hoe goed Nederlanders in staat zijn om het water in hun voordeel te gebruiken. Voor mij is een behoedzame omgang met het gebouwde erfgoed

Sinds 2005 zetelt in het Fort bij Vijfhuizen een centrum voor actuele kunst. Bezoe-kers kunnen hier terecht voor wisselende tentoon-stellingen en een perma-nente ‘beeldentuin’. Het is niet alleen een plek om naar kunst te kijken. In de verschillende ateliers wordt ook kunst geproduceerd. Het Kunstfort biedt de bezoeker een mix van militair erfgoed en kunstbe-leving. Oneindig Noord- Holland laat de mensen aan het woord die elke dag bezig zijn om het publiek een veelzijdig bezoek te bieden.

en de militaire historie het uitgangspunt van ons werk. Kunst is een prachtig middel om op bepaalde zaken te reflecteren, zoals oorlog, de verschillen tussen mensen en hoe wij daar mee omgaan.

Dit klinkt misschien wat zweverig, maar ik vind het Kunstfort een zeer passende herbestemming van een oud fort. Een plek die gebouwd is vanuit het perspectief van oorlogsvoering, wordt omgetoverd tot een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Zij worden aangemoedigd om over elkaar na te denken.”

Performance van Claus Richter tijdens de tentoonstelling Dreams are my Reality (2010)Thomas Lenden

Kunstfort bij VijfhuizenVEELZIJDIG EN GASTVRIJ

17september 2014

Kunstfort bij Vijfhuizen

JONGENSDROOMGert-Jan Brok werkt er sinds 2007 als beheerder. “Lang geleden, rond mijn achttiende, was ik met een aantal vrienden en hun ouders een wandeling aan het maken. De vader van een van deze vrienden vertelde mij toen dat hij graag eens een fort zou willen restaureren waarop ik meteen zei dat ik dan de beheerder zou worden. Deze man, Jacques Ninaber, heeft in 2005 het Fort bij Vijfhuizen samen met een paar andere vrijwilligers gerestaureerd. De vorige beheerder, die vooral de bouwbegeleiding gedaan had, koos ervoor om niet zo lang na de restauratie andere dingen te gaan doen. Toen mij ter ore kwam dat hij zou weggaan heb ik mij direct gemeld bij Jacques Ninaber, met de vraag: weet je nog?

HELE DAG ER OP UITHolger vindt dat het fort veel te bieden heeft: “Bij mooi weer kan je hier de hele dag doorbrengen. Eerst een tentoonstelling bezoeken, dan de omgeving bekijken en daarna lekker bij het fort in het gras liggen. Ik hoor vaak dat mensen verbaasd zijn dat het hier zo mooi is. Mensen denken bij de Haarlemmermeer alleen aan Schiphol, maar niet aan kunst, erfgoed en natuur.” Voor lunch en lekkere appeltaart hoef je het terrein niet af. In het fortrestaurant van het echtpaar Radboud en Ubavka Bos hangt eveneens kunst aan de muur. Ubavka: “om de paar maanden heb ik een wisselende expositie. Gezamenlijk maken we van dit oude fort een veelzijdige en gastvrije plek.”

Kunstfort bij Vijfhuizen Foto: © Kunstfort

Nieuwsgierig?

In de activiteitenladder (pagina 20) vind je meer informatie over het activiteitenpro-gramma van het Kunstfort.

Hij wist het niet meer, maar ik kon toch komen solliciteren, en werk er nog steeds met plezier.”

18september 2014

Stadsherstel

StadsherstelSinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel 550 panden in en om Amster-dam gered. De organisatie heeft hiermee een belang- rijke bijdrage geleverd aan de wederopstanding van de historische binnenstad. Na de Tweede Wereldoorlog kende de stad veel vervallen plekken. Op de foto’s is goed te zien wat de impact van het werk van Stadsherstel is geweest op het straatbeeld in het hart van de hoofd-stad.

Het Blaeu Erf voorafgaand aan de restauratieStadsherstel Amsterdam

BLAEU ERF Deze panden aan de Nieuwezijds Voorburgwal en Sint Nicolaasstraat waren ooit in bezit van de beroemde drukkersfamilie Blaeu. Het blok was ernstig verpauperd in de jaren zeventig. In 1978 kocht Stadsherstel de panden en in 1985 was dit

Het Blaeu Erf na de restauratieStadsherstel Amsterdam

omvangrijke project gereed. Verschillende methoden werden toegepast, variërend van funderingsherstel, restauratie, volledige herbouw en nieuwbouw. Uiteindelijk heeft deze gemengde aanpak ertoe geleid dat een onooglijk stukje stad weer een pronkstuk is geworden.

19september 2014

Stadsherstel

AMSTELKERKDe restauratie van de Amstelkerk is een mooi voorbeeld van hoe Stadsherstel werkt aan restauratie en functiewijziging. Deze in 1670 door Daniel Stalpaert (1615-1676) gebouwde houten noodkerk is door Stadsherstel in 1986 voor 1 gulden gekocht met een restauratieverplichting. In de kerkzaal is op circa 1.80 meter boven de vloer een verdieping rondom de middenruimte aangebracht. Hier zijn de kantoren van Stadsherstel Amsterdam gehuisvest. In de kerkzaal vinden exposities, bijeenkomsten en concerten plaats.

De Amstelkerk voorafgaand (boven) en na de restauratie (beneden)

20september 2014

9 activiteiten rondom Werelderfgoed!

9 ACTIVITEITEN RONDOM WERELDERFGOED!

In september kun je in het Kunstfort terecht voor een veelzijdig programma. Rond het eerste weekend van die maand kun je op het buitenterrein en in de openlucht naar art-cinema films en Hollywood klassiekers kijken. In het tweede en derde weekend van september is het Kunstfort in de ban van de Ringbiënnale 2014. De Ringbiënnale van 2014 richt zich op verhalen uit Haarlemmermeer. Verhalen uit het verleden en uit het heden. Over de pioniers in de polder, over het steeds veranderende utilitaire landschap en de groeiende nieuwe economie. Kijk voor het programma op www.kunstfort.nl

Waddenwandelen is ruim 1200 kilometer wandelplezier aan weerszijde van het werelderfgoed de Waddenzee. Ontdek de oude cultuurlandschappen, de gevarieerde natuur en de rijke cultuurhistorie van kust en eilanden. Ervaar de rust, de ruimte en de schilderachtige luchten. Voel de wind door je haren, proef het zout op je lippen, hoor de zeemeeuwen krijsen en geniet van het uitzicht over het droogvallende Wad.

Het Grachtenhuis is dé entree tot de Amsterdamse grachten. Maak in zes kamers kennis met één van de beste stadsuitbreidingsprojecten ter wereld: de zeventiende-eeuwse grachtengordel van Amsterdam. Bezoek de multimediale, interactieve tentoonstelling en reis in 40 minuten door 400 jaar geschiedenis.

Het Werelderfgoed Podium in Amsterdam is dé startplek om kennis te maken met UNESCO Werelderfgoed in Nederland. Welke plekken zijn Werelderfgoed? Wat maakt ze uniek voor nu en later? Hoe komt een plek op de Werelderfgoedlijst? En welke voordelen en verplichtingen brengt dit met zich mee? Op deze en veel andere vragen geeft het Werelderfgoed Podium antwoord.

Het GrachtenhuisFoto: hetgrachtenhuis.nl

Foto VVV Texel

Buitenbios KunstfortFoto: kunstfort.nl

1 BUITENBIOS EN BIËNNALE 2 WADDEN

WANDELEN 3 ONTDEK HET GRACHTENHUIS

MUSEUM

4 WERELDERFGOED PODIUM “Welke plekken

zijn Wereld-erfgoed?Wat maakt ze uniek voor nu en later?”

21september 2014

9 activiteiten rondom Werelderfgoed!

Abraham Willet (1825-1888) en Louisa Willet-Holthuysen (1824-1895) waren de laatste bewoners van het monumentale pand aan de Herengracht waarin nu Museum Willet-Holthuysen is gevestigd. Zij behoorden tot de welgestelde Amsterdammers. Ervaar hoe het was te wonen in een deftig Amsterdams Grachtenhuis! Hoor alles over het uitgaansleven van het echtpaar. Bekijk de deftige balzaal, het monumentale trappenhuis en de rijke kunstverzameling van Abraham Willet.

De tentoonstelling ‘In Stelling Gebracht’ in Historisch Museum Haarlemmermeer gaat over het verdedigingswerk De Stelling van Amsterdam (UNESCO werelderfgoed) dat ook door Haarlemmermeer heen loopt en een belangrijk deel uitmaakt van het lokale landschap. De tentoonstelling is te zien tot januari 2015.

Texel, met al z’n verschillende landschappen, heeft geweldige mogelijkheden om naar buiten te gaan. De natuur op Texel is het hele jaar door een belevenis. Zeehonden kijken op de Waddenzee, vissen met een garnalennet, vogels bespieden met een verrekijker, met al je zintuigen op ontdekkingstocht in de Slufter, het wad onderzoeken en nog veel meer.

De Stellingmaand in september is al elf jaar hét evenement op de Stelling van Amsterdam. Door extra openstellingen en festiviteiten op een groot aantal forten biedt de Stellingmaand een prachtig programma met muziek, kunst, rondleidingen, wandelen, fietsen en varen. Veel activiteiten zijn vrij toegankelijk tijdens Open Monumentendag op 13 en 14 september. Stellingmaand is het uitgelezen moment om het UNESCO Werelderfgoed te ontdekken. Het programma en tips zijn te vinden op www.stellingmaand.nl.

De naam van museum Betje Wolff is ontleend aan de bekende 18de-eeuwse schrijfster Elizabeth Wolff. Het museum biedt een groot aantal stijlkamers uit verschillende periodes en brengt drie eeuwen wooncultuur van Beemster en omgeving tot leven. Verder kent het museum een in de achttiende-eeuwse stijl gerestaureerde pastorietuin.

EcomareBron: Flickr - Roely

Keuken Willet HolthuysenBron: Flickr - swjinx

StellingmaandBron: Flickr - Stelling van Amsterdam

5 ONTMOET DE WILLETS 6 IN STELLING

GEBRACHT 7 GA OP STAP MET ECOMARE

8 BEZOEK DE STELLINGMAAND

9 MUSEUM BETJE WOLFF

Ontdek unieke woonaccessoires, mooie boeken en dvd’s in de webshop van Oneindig Noord-Holland. Voor jezelf of als bijzonder cadeau. Shop nu!

23september 2014

Koken aan de Gouden Bocht

Koken aan de Gouden Bocht Aan het begin van de 18de eeuw vestigt de puissant rijke Johanna van Riebeeck zich aan de Gouden Bocht, samen met haar man Joan van Hoorn (Herengracht 450). Het stel komt net terug uit Batavia, waar Joan gouverneur-generaal was. Johanna, de kleindochter van Jan van Riebeeck, is geboren en getogen in de Oost en dat bepaalt ook haar smaak in de keuken. Op de lange overtocht via de Kaap vraagt ze in brieven aan haar moeder om sojasaus, Japanse ingemaakte vruchten en specerijen. Is zij degene geweest die de Amsterdamse dames aan het maken van atjar heeft gebracht? En de kipkerrieschotels? De sambal? De vogelnestjes? Wie zal het zeggen. In ieder geval zie je vanaf die tijd Oosterse recepten in de kookschriftjes van de grachtengordeldames opduiken.

RECEPT: KERRIESOEP OP ZIJN OOSTERS

Nodig: 1 liter zelf getrokken, ge-zeefde runderbouillon (van schenkel, 1 winterwortel, 2 stengels bleekselderij, een ui bestoken met 2 kruidna-gels, blaadje foelie), 1 flinke ui, 2 eetlepels zonnebloemolie, kalfsgehaktballetjes (zie onder), 1 eetlepel Madras kerrie-poeder, 4 eetlepels rijstbloem, zout, zwarte peper, cayennepeper, 3 ons gekookte rijst.

Voor de kalfsgehaktballetjes: 200 gram kalfsgehakt, kruim van ½ witte boterham zonder korst, 1 ei, peper, zout.

Meng de ingrediënten goed dooreen, laat het gehakt een uur rusten en draai er dan soepballetjes van. Bereiding: Hak de ui fijn en fruit de snippers in de olie goudbruin. Meng de rijstbloem en de kerriepoeder. Fruit het mengsel kort mee, roer goed. Blijf roeren en giet de bouillon er bij. Zorg dat de boel niet gaat klonteren. Kook de balletjes mee. Breng de soep op smaak met zout, zwarte peper en cayennepeper. Serveer de rijst er los bij.

Panorama van de Baygam (Ceylon) vanaf de Peperberg, met op de voorgrond een drietal VOC-dienaren, die uitkijken over de peperplantages, tweede helft achttiende eeuw. Rijksmuseum Amsterdam

Lizet Kruyff, culinaire geschiedenis en meer

Op één dag drie Werelderfgoedgebieden per fiets ontdekken? Dat kan! Haal de brochure op bij het Werelderfgoed Podium in Amsterdam of bekijk de route op Oneindig Noord-Holland.

25september 2014

Even weg uit de moderne tijd

Even weg uit de moderne tijdIn juli 2011 opende ik Pampus Xperience. Het eerste Nationaal Bezoekerscentrum van de Stelling van Amsterdam. To experience, ofwel beleven, dat is wat we die openingsdag deden, en dat is precies ook wat de bezoeker doet die op Forteiland Pampus neerstrijkt. De ene helft van het fort is omgetoverd tot een multimediaal spektakel. Door middel van allerlei prachtige visuele presentaties komen bezoekers alles te weten over de geschiedenis van dit Hollandse ‘Fort Boyard’. De andere helft van het forteiland is alleen gerestaureerd en laat de schoonheid van het bouwwerk in al zijn eenvoud zien. Je loopt door de gangen en kamers als het ware terug in de tijd. Al was het alleen maar doordat binnen de dikke muren van het fort je geen mobielbereik meer hebt, en je het - net als vroeger - moet hebben van de spreekbuis, morse en postduiven. Verder moet je erop berekend zijn

dat als het buiten 20 graden is, het binnen in het Fort heel wat frisser is. Maar daar staat heel veel tegenover. Alleen al de afgelegen plek, midden in het IJmeer, zorgt er voor dat je echt even helemaal kan ontsnappen aan de wereld buiten. Dat begint al zodra je de boot instapt in Muiden waarmee je naar de aanlegsteiger van Pampus wordt gevaren.

Ik ben erg blij met de aansprekende manier waarop Forteiland Pampus toegankelijk gemaakt is voor het publiek. Het is een

Ook voor kinderen valt er genoeg te beleven op Pampus Kenneth Stamp / Hippolytushoef

prachtig voorbeeld van hoe historische bouwwerken een tweede leven krijgen waarvan jong en oud samen kunnen genieten.

Ik zou zeggen: Beleef Pampus!

Joke GeldhofGedeputeerde van de Stelling van Amsterdam in de Provincie Noord- Holland

COLUMNJoke Geldhof

issue n°2

Colofon:ANNO 1996is een uitgave vanStichting OneindigNoord-Holland

Hoofdredacteur:Jephta Dullaart

Eindredactie:Wesley Connor

Redactie:Eva van DijkMaaike Hommes

Beeldpartners:Noord-Hollands ArchiefVVV TexelKunstfort bij VijfhuizenStadsherstel AmsterdamProvincie Noord-Holland

redactie@onh.nlwww.twitter.com/oneindig_NHwww.facebook.com/OneindigNH

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door: