okuma yazma ÖĞrenerek İlkokula baŞlayan … · öncesi alanlarında okuma yazmaya hazırlık...

275

ÖzOkulöncesi dönemden okuma yazma öğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlayan öğren-

cilerin ilkokuma yazmayla başlayan öğrenme öğretme sürecinde karşılaştıkları sorunları belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araş-tırmanın çalışma grubunda okulöncesi dönemden okuma öğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlamış 64 öğrenci ve bu öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıflarda görevli 37 sınıf öğretmeni yer almaktadır. Okulöncesi dönemden okuma yazma öğrenerek birinci sınıfa başlamış öğrenciler en çok ekran ve bilgisayar klavyesinden transfer yaparak okuma öğrenmektedirler. Anasınıfında çizgi çalışmaları, harf öğretimi ve isim-soy isim yazma etkinlikleri öğrencilerin okumasını etkileyen çalışmalardır. Bu öğrencilerin okuma bece-rileri ile yazma becerileri aynı oranda gelişmemiştir. Elde edilen verilere göre okulöncesi dönemden erken okuma öğrenerek birinci sınıfa başlayan öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecinde motivasyon düşüklüğü ve yazı sorunu yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Okulöncesi dönem, İlk okuma ve yazma, erken okuma

Evaluating the Problems Encountered by the Students with Emergent LiteracyAbstract

In this study, which uses the qualitative research method, the aim was to determine the problems faced by first grade students who learnt to read and write at kindergarten during the learning and teaching process, beginning with emergent literacy.The study group of the research was composed of 64 students who entered the first grade having learnt to read and write at kindergarten and 37 classroom teachers who taught these students. Students who started first grade after learning to read and write at kindergarden mostly learned to read by transferring informationfrom monitor and computer keyboard. In kindergarten, students’ reading abilities were affected by line practices, alphabet instruction and first and last name writing practices. Students’ reading and writing skills did not develop at the same rate. Based on the data obtained, it was concluded that students who started first grade after learning to read and write at kindergarten were poorly motivated during the learning and teaching process and experienced difficulties with writing.

Keywords: Preschool period, emergent literacy, pre-reading

OKUMA YAZMA ÖĞRENEREK İLKOKULA BAŞLAYAN ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARIN

DEĞERLENDİRİLMESİ

*) Yrd.Doç.Dr.,UşakÜniversitesiEğitimFakültesi (e-posta:[email protected])

Murat BAŞAR (*)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 17 Sayı: 56 (Yaz 2013)

276 / Yrd. Doç. Dr. Murat BAŞAR EKEV AKADEMİ DERGİSİ

1. GirişGünümüzdebilgisayarınbirçokeviçintemelihtiyaçlarkategorisinegirdiğisöylene-

bilir.Hattabirçokevdebilgisayar,çocuklarınoyuncaklarıgibikullanılmayabaşlanmış-tır.Çocuklarbilinençocukoyunlarınıoynamakyerinebilgisayaroyunlarınıoynamayayönelmiştir.Değişik nedenlerle sokağa,mahalleye, oyun alanına yeterince çıkamayançocuklarveaileleriiçinbilgisayaridealbiroyunaracıhalinedönüşmektedir.Doğalola-rakbilgisayaryaşantısındaönemlibirparçahalinedönüşençocukgörselolarakekranokumaya,klavyedekiharfleritanımayabaşlamaktadır.Klavyedekiharfleriöğrenençocuktransfer yaparakokumaöğrenebilmektedir.Bu transferle öğrenci ilkokul birinci sınıfaokumaöğrenmişolarakbaşlamaktadır.Öğrencilerinbilgisayardantransferyaparakoku-mayazmaöğrenmeplanlıbiröğrenmeöğretmedeğildir.Öğrencilerinilgivetaklityoluy-lagerçekleştirdikleriöğrenmelerdir.Araştırmacıtarafındanyapılangözlemlerdeokumabecerisiningelişirkenyazmabecerisiningelişmediği,öğrencininyazmadazorlandığıgö-rülmüştür.Bay(2009)’ınaraştırmasıgözlemidesteklemektedir.Bay,bilgisayarkullananvekullanmayan ilkokulbirinci sınıf öğrencilerini karşılaştırmıştır.Bilgisayarkullananilkokulbirincisınıföğrencilerininkullanmayanöğrencileregöreyazmabecerisindedahabaşarısızolduğunusaptamıştır.

Eğitimöğretimfaaliyetlerininenönemliöğesiilkokumayazmaöğretimidir.İlkoku-ma ve yazma süreci başarılı bir şekilde gerçekleştirilemezse ilerleyen dönemlerde desorunolarakdevamedecektir.Akademikbaşarısızlığınyanındaduygusalsıkıntılarıdaberaberindegetirecektir.Bilgisayarınilkokumaveyazmayaetkisiyleilgilibirçokaraştır-mayapılmıştır(MitchellveFox2001;ReitsmaveWesselling1998;VanDaalveReistma2000;Orhan2007).Buaraştırmalardabilgisayaryazılımlıilkokumayazmanınöğrencibaşarısınakatkısıortayakonmuştur.Buçalışmalarabenzer,anasınıfıylailgiliçalışmalardayeterincebulunmaktadır.

Erkenokumayazmaöğrenilenyerlerdenbirisideanasınıflarıdır.MEB(2012)ana-sınıfıprogramınınamaçlarındanbirisideilkokulahazırlamakolarakbelirtilmiştir.Okulöncesialanlarındaokumayazmayahazırlıkalanıdabulunmaktadır.Güven(2012)çalış-masındaokumayazmayahazırlıkçalışmalarınınilkokulahazırlıkçalışmalarıiçerisindeilkokula geçişi kolaylaştırmak, hazırbulunuşluk düzeylerini artırmak amacıyla yapılanetkinliklerolduğunubelirtmiştir.SulzbyveTeale(1991)çalışmalarındaanasınıflarındaokumayazmayahazırlıkçalışmalarınıerkenokuryazarlık(emergentliteracy)olarakad-landırmışlardır.Çelenk(2003)çalışmasındakulakçadönemiolarakadlandırmıştır.Çelenk(2008)çalışmasındaanasınıfıdönemininduyuşsalhazırbulunuşlukveokumayazmayahazırbulunuşlukolduğusonucunaulaşmıştır.Budönemkesinlikleokumayadayazmaöğretmekamacınıtaşımamaktadır.Programdaokumayazmaöğretimiyoktur.Harfbilgisikapsamındaharfleri göstermekveharfleri yazdırmakyoktur.Programdaharf öğretimiilkokumayazmaçalışmalarıolmamasına rağmenbazıanasınıfıöğretmenlerininçevre-ninbeklentilerinecevapverebilme,çevreyekendinikabulettirebilmekaygısıylaokumayazmaçalışmalarıyaptıklarıgözlemlenmiştir.Bazıanasınıfıöğretmenlerinindeçizgiça-

277OKUMA YAZMA ÖĞRENEREK İLKOKULA BAŞLAYAN ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

lışmalarındaharflerinyazılışını veokunuşunuöğretmekteolduğugörülmüştür. Halenbirinci sınıftaöğrenmeöğretmefaaliyetiniyürütensınıföğretmenleridegözlemidoğ-rulamışlardır.Anasınıfıöğretmenlerigelişimsürecinigözardıederekböyleçalışmalarayönelmektedir.Hazırlama,hazırbulunuşlukdüzeyiniarttırmakyerineetkinliğinkendisiniyapmaktadırlar.Okumaöğrenmişolarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrenci,arkadaş-larınagöreileridegözükmektedir.Okumayazmaöğrenmişolarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenci içinhazırlanmışbirprogramyoktur.Sınıföğretmenlerinindeokumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenciiçinbirplanveprogramlarınınolmadığıdagörülmektedir.Yapılangözlemvegörüşmelerdeöğretmenlergörevyaptığıilkokulbirincisınıftaokumayazmaöğrenerekbaşlayanbiröğrenciilekarşılaştığındaneyapacağınıbilememektedir.Bununsonucundailkokumaveyazmasürecindeöğrencileriyalnızlaştırma,serbestetkinlikleryaptırmakgibibirtakımyanlışlaryapılmaktadır.

Yapılantaramalardaanasınıfındanokumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaş-lamışöğrencilerinkarşılaştıklarısorunlarayönelikçalışmalararastlanılmamıştır.Anası-nıfındanokumaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerinilkokumayazmasürecindekarşılaştıklarısorunlarıortayakoymakamacıylaalanaözgünkatkısağlayacağıdüşünülenbiraraştırmayagerekduyulmuştur.

1.1. Amaç Buçalışmada,okumayıveyazmayıöğrenmişolarakilkokulabaşlayanöğrencilerin

ilk okumave yazma sürecine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.Bu amaçtan yolaçıkılarakaşağıdakialtproblemlerecevaparanmıştır.

1. Okulöncesidönemdeokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrenciokulöncesidönemdeokumayınasılöğrenmiştir?

2. Okulöncesidönemdeokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilereyöneliköğretmenalgılarınasıldır?

3. Okulöncesidönemdeokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilerinöğren-meöğretmesürecineilişkinalgılarınasıldır?

2. YöntemBuaraştırmada,durumçalışmasınitelaraştırmayöntemiolarakbenimsenmiştir.Üze-

rindeçalışılmasıhedeflenensürecindoğasıgereğikendiliğindenoluştuğundavearaştır-macılar“Neden?”ve“Nasıl?”sorularınaodaklanarak“Hedeflenendurumu”derinleme-sineveayrıntılıolarakirdelemekistediğinde,durumçalışmalarınayönelmektedir(MilesveHuberman,1994).Durumçalışmalarınıngüncel bir olgununkendiyaşamçerçeve-sindeçalışılmasıvebirdenfazlakanıtveyaverikaynağınınmevcutolduğudurumlardakullanılabilmesigibiözelliklerinedeniylebuaraştırmanındoğasınauygundüşmektedir.

Araştırmadesenleriincelendiğinde,buçalışmanınamacınıgerçekleştirebileceğidü-şünülenenuygundesenin“içiçegeçmiştekdurum”deseniolduğugörülmüştür.İçiçegeçmiştekdurumdeseninde,tekbirdurumiçindeçoğukezbirdenfazlaalttabakaveya


durumolabilmektedir(YıldırımveŞimşek,2011).Yapılanbuaraştırmada,öğrenme-öğ-retmesüreciaçısındanelealınantekdurumilkokumaveyazmasürecidir.Araştırmadabudurumiçindeyeralanaltanalizbirimlerini“Öğrenme-öğretme”,“okuma”,“yazma”faa-liyetlerioluşturmaktadır.Belirlenenaltanalizbirimlerininiçiçegeçmişyapısının,derin-lemesineincelenmesininaraştırmadurumunuayrıntılıolarakaçıklayacağıdüşünülmek-tedir.Bubağlamdaaltanalizbirimlerindenayrıayrıeldeedilenverilerdenyolaçıkılarakaraştırmadurumununbütününeilişkinsonuçlarüretilmeyeçalışılmıştır.

2.1. Çalışma grubuBuçalışmada,çalışmagrubuamaçlıtipikdurumörneklemiolarakalınmıştır.Amaçlı

örneklemesorunlarındetaylarınıortayakoymakamacıylaoluşturulmaktadır.Buanlam-da,amaçlıörneklemeyöntemleripekçokdurumda,olguveolaylarınkeşfedilmesindeveaçıklanmasındayararlıolur(YıldırımveŞimşek,2011).Amaçlıörneklem64öğrencive47öğretmendenoluşmaktadır.Amaçlıörneklemedeki27erkek25kız52öğrenci2012-2013öğretimyılındaokumayazmaöğrenmişolarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğ-rencilerdir.Amaçlıörneklemdeyeralan8’ikız4’üerkek12öğrenciilkokulbirincisınıfaokumayazmaöğrenmişolarakbaşlamış,halendahaüstkademelerde(ortaokul,lise,üni-versite)öğrenimgörenöğrencilerdir.Halendahaüstkademedeöğrenimgören12öğ-rencininçalışmagrubundayeralmasındaokulöncesidönemdeokumayazmaöğrenerekilkokulabaşlamışöğrencileringörüşlerinindealınmasıhedeflenmiştir.Sürecideğerlen-direbilecekdüzeyeulaşmışöğrencilerledegörüşmeyapılması amaçlanmıştır.Çalışmagrubundayeralanöğretmenlerin22’si2012-2013öğretimyılındaokulöncesidönemdenokumaveyazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamış52öğrencininöğrenimgördü-ğüsınıflardagörevlisınıföğretmenleridir.Çalışmagrubundayeralan15öğretmenhalenüstsınıflardagörevliancakdahaöncekiyıllardailkokulbirincisınıftagörevyapmışvegörevliolduğusınıftaokumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencile-rinbulunduğusınıflardagörevlisınıföğretmenleriamaçlıörneklemdeyeralmıştır.Çalış-magrubundayeralan15sınıföğretmenininamaçlıörneklemealınmasındadahaöncekiyıllarile2012-2013öğretimyılındaerkenokumayıetkileyenfaktörlerinkarşılaştırılmasıhedeflenmiştir.Çalışmagrubundayeralan10öğretmeningörevyaptığısınıflardadagöz-lemyapılmıştır.

2.2. Verilerin toplanması2.2.1. Veri toplama araçlarıBuaraştırmakapsamındaöncelikle,okulöncesidönemdenokuyarak ilkokulbirinci

sınıfabaşladığıtespitedilen12öğrencininsınıföğretmenleriyle“okulöncesidönemdenokumayazmaöğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlayanöğrencilerinöğrenme-öğretmesürecineetkilerinelerolabilir?”sorusuüzerindenöngörüşmeyapılmıştır.Görüşmeso-nundaaşağıdakisorularınsorulmasınakararverilmiştir.

1- Okul öncesi dönemdenokumayazmaöğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlamışöğrencinizokumayazmayınasılöğrenmiştir?


2- Okul öncesi dönemdenokumayazmaöğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlamışöğrencinizinokumayazmaöğrenmişolmasınınilkokumaveyazmasürecinenasılbirolumlukatkısıolmaktadır,örneklendirirmisiniz?

3- Okul öncesi dönemdenokumayazmaöğrenerek ilkokul birinci sınıfa başlamışöğrencinizinokumayazmaöğrenmişolmasınınilkokumaveyazmasürecinenasılbirolumsuzkatkısıolmaktadır,örneklendirirmisiniz?

Halen üst sınıflarda ve farklı statüdeki okullarda öğrenim görmekte olan anasınıfıdönemindenokumayazmaöğrenerekilkokulabaşlamışöğrencileredeyönelikgörüşmeformununbirincibölümündeöğrencilerinkişiselbilgileriyeralmıştır.Görüşmeformu-nunikincibölümündeanasınıfıdönemindenokumayazmaöğrenerekilkokulbaşlamaylailgiliöğrencialgılarınıbelirlemeyeyöneliküçsoruyayerverilmiştir.Busorular şöyleoluşturulmuştur:

1- Okumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşladığınızdaokumayazmayına-sılöğrendiniz?

2- Okumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşladığınızdaokumayazmayıöğ-renmişolmanızınsizenasılbirolumlukatkısıolmuştur,örneklendirirmisiniz?

3- Okumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşladığınızdaokumayazmayıöğ-renmişolmanızınsizenasılbirolumsuzetkisiolmuştur,örneklendirirmisiniz?

Okulöncesidönemdenokumayazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlayanöğren-cilerinbulunduğutespitedilen,öğretmenlerinçalışmayakatılmayagönüllüolduğuonsı-nıftayapılandırılmışgözlemyapılmıştır.Okulöncesidönemdenokumayazmaöğrenmişolarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilerinçoğunluğubusınıflardabulunmaktadır.Öğretmenlersüreçhakkındabilgilendirilmiştir.

2.3. Verilerin çözümlenmesiAraştırmadanitelverilerinanaliziiçinkullanılantekniklerdenbiriolaniçerikanalizi

tekniğikullanılmıştır.İçerikanalizindetemeldeyapılanişlem,birbirinebenzeyenverileribelirlikavramlarvetemalarçerçevesindebirarayagetirmekvebunlarıokuyucularınan-layacağıbirbiçimdedüzenleyerekyorumlamaktır(YıldırımveŞimşek,2011).

Çalışmada,okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencile-rinbulunduğusınıflardayapılandırılmışgözlemleryapılmıştır.Gözlemsonuçlarıuzman-larlabirliktedeğerlendirilmiştir.ÖğretmenlerleveöğrencilerlegörüşmesonucundaeldeedilenverilerinanalizisürecindetemalarınvekodlarınvebukodlarısomutlaştıranörnekaçıklamalarınbelirlenmesindensonraherbiraçıklamavegerekçeleriiçinaraştırmacınındışındaTürkçeöğretimive ilkokumaveyazmaöğretimindeüçkişi tarafındananalizedilmiştir.Budavranışlarüzerindenaraştırmacınınyapmışolduğukodlama ileTürkçeöğretimialanındauzmanakademisyenler tarafındanyapılankodlamaarasındauyuşumgüvenirliği hesaplanmıştır. Uzmanların görüşlerinin uyuştuğu bulgular araştırma kap-samındayorumlanmıştır.Öğretmengörüşlerikod,altkod,örneklervegörülmesıklığı


olarak tablolaştırılarakyorumlanmıştır.Yineöğrenci algıları tema,kod, altkod,örnekaçıklamaveyaaçıklamalarveifadeetmesıklığı(frekans)olaraktablolaştırılmıştır.

3. BulgularAraştırmakapsamında,çalışmagrubunaveUşakilgenelineyönelikistatistikîbilgiler

verilmiştir.Dahasonraöğretmenlerleyapılangörüşmelerdeneldeedilenbulgulararaştır-masorularınagöresırasıylabulgulardayeralmıştır.

ÇalışmakapsamındaUşakilmerkezindebulunanbütünilkokullartaranmıştır.Taramasonucundaokulöncesidönemdenokumaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışelliikiöğrenciyeulaşıldı.Anasınıfıdönemindenokumaöğrenerek ilkokulabaşlamışöğrenci-lerintamamı72-84aylıköğrencilerinbulunduğusınıflardaöğrenimgörmektedir.60-71aylıköğrencilerinbulunduğusınıflardaokulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenciyerastlanılmamıştır.Okulöncesidönemdenokumaöğrenerekil-kokulabaşlamış52öğrenciden36’sı üst sosyo-ekonomikdüzeydeüçokuldaöğrenimgörmektedir.Okumayazmaöğrenerekilkokulabaşlamışöğrencilerin16’sıortasosyo-ekonomikdüzeydeyeralan8ilkokulda,2öğrencidedüşüksosyo-ekonomikdüzeydekiilkokuldaöğrenimgörmektedir.Okulöncesi dönemdenokumayazmaöğrenmişolarakilkokulbirincisınıfabaşlayan52öğrencidenbeşöğrenciokumanınyanındayazma be-cerisinedesahiptir.Ancakyazmabecerisinesahipbuöğrencilerintamamıresim3’tedegörüldüğügibidikvebüyükharflerleyazıyorlardı.

Öğrencilerinöğretmenlerineveailelerineöğrencilerinokumayıneredenöğrendikle-risorulduğunda;okulöncesidönemdenokumaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamış52öğrencinin32’si“bilgisayardan”diyeifadeetmişlerdir.Bilgisayardaoyunoynarkenklavyeyikullanmaktadırlar.Klavyedekiharflerintamamıdikvebüyükolduğuiçinço-cukburadangördüğügibiyazarkendiktemelharflerleyazmaktadır.Öğrencilerinçoğuçevresininimkânlarıiyiilkokuldanolduğuiçinevlerindebilgisayarbulunmaktadır.Yineokulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamış52öğrencidenüçöğrencitelevizyondan öğrendiğini belirtmiştir. Bulguya göre ekran okumanın bir öğrenme bi-çimiolarakgeliştiğisöylenebilir.Araştırmanınçalışmagrubundabulunan,okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamış52öğrencinin12’siokumayazmayıanasınıfı öğretmenlerinin çizgi çalışmalarında öğrettiklerinibelirtmişlerdir.Okulöncesidönemprogramındaçizgiçalışmasıbulunmaktadır.Araştırmanınçalışmagrubundabulu-nan,okulöncesidönemdenokuyarakgelen5öğrenciokumayazmayıanne-babalarının öğrettiğinibelirtmişlerdir.

Araştırmanınçalışmagrubundabulunanvehâlendahaüstkademelerde(lise,üniver-site)öğrenimgörenöğrencilerokumayı,anne-babadan, büyük kardeşten ve anasınıfında öğrendiklerinibelirtmişlerdir.Odönemlerdebilgisayarveklavyeyeterinceolmadığıiçinöğrencilerinburadanokumayıöğrenmelerimümkündeğildir.

Okulöncesidönemdenokuma-yazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfagelenöğrenci-lerinbulunduğu10sınıftagözlemyapılmıştır.Yapılandırılmışgözlemlerdearaştırmacıtarafındanşunlartespitedilmiştir:


1- OkumayaYönelikSorunlar: a-HeceleyerekOkuma:Öğrenciler, klavyeden ve anasınıfında çizgi çalışmala-

rındanöğrendikleri için sesveheceyedikkatederekokumayaçalışmaktadırlar.Öğrencilercümleyibütüngörmemesorunuyaşamaktadır.

2- YazmayaYönelikSorunlar: a-DikveBüyükHarflerleYazma:Öğrenciler,klavyeveçizgiağırlıklıokumayaz-

maöğrenmektedir.Klavyedeharflerbüyükvediktemelharflerdenoluşmaktadır.Anasınıflarındakiçizgiçalışmasıdiktemelharflereyöneliktir.Öğrencileryazıla-rındadiktemelharflerikullanmaktadır.

b-Yazmadaİsteksizlik:Klavyeileyazmabasitolduğuiçinöğrencilerkalemtuta-rakyazmadaisteksizdavranmakta,kalemtutmadayetersizkalmakta,kalemiyan-lıştutmaktadır.

Tablo3.1’desınıfınaokulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencisibulunansınıföğretmenleriningörüşleriyeralmaktadır.Sınıföğretmenlerihalenbirincisınıftagörevyapmaktadır.Sınıföğretmenlerininalgılarınagöreokulöncesidönemdenilkokulbirincisınıfaokuyarakbaşlamanınsürece etki temasınıoluşturmuştur.Temayabağlıolarakge-liştirmevegerilemekodlarıoluşturulmuştur.

Geliştirmekodunabağlıolarakhızveöğretmenin etkisikoduoluşmuştur.Araştırma-nınçalışmagrubundakisadeceikiöğretmenokulöncesidönemdenilkokulbirincisınıfaokuyarakbaşlayanöğrencilerinokumabildikleriiçinöğrenmehızınınarttığınıbelirtmiş-lerdir.Görüşübelirtenöğretmenlerinsınıfmevcutlarınınyarısınınokulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilerolduğutespitedildi.Öğretmeninetkisialtkodunabağlıolarakyapılanaçıklamalardasınıföğretmenleri,süreçteöğrencilerinyönlendirilmelerihalindeolumlukatkıolduğunubelirtmişlerdir.Eğeröğretmensüreciyönlendiremezseolumsuz-luklaryaşandığınıvurgulamışlardır.Dahaöncekidönemlerdeokulöncesidönemdenoku-yarakbirincisınıfabaşlamışöğrenciokutanöğretmenlerbuvurguyuyapmışlardır.

Gerilemekodunabağlıolarak,motivasyon, okuma, yazma, arkadaşlarının öğrenme hakkını engelleme ve el becerilerialtkoduoluşmuştur.

Motivasyonaltkoduylailgiliolaraksınıföğretmenlerininaçıklamalarında;öğrencile-rinokulöncesidönemdenokumayazmaöğrenerekgelmesi,öğrencinin“benbiliyorum”düşüncesiyle motivasyonunu kaybettiği yönündedir. Okuma yazma öğrenerek ilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilernormalsüreçiçindebildiğikonular tekrarlandığı içinsıkıldıkları belirtilmiştir. İlk başlarda arkadaşlarından önde olan bu öğrencilerin süreçiçindemotivasyonlarınıkaybetmelerinedeniylevasatdurumadüştüklerivurgulanmıştır.BubulguyuBurnsve arkadaşları (1992),Smith (1994),Durkin (1996), çalışmalarıyladesteklemektedir.Buçalışmalaragöreanasınıfıdönemindekiöğrenmelerplansızprog-ramsız,taklityoluylayapılanöğrenmelerdir.Plansızöğrenmelergeliştirilemediğizamanöğrencilerdesönmeyenedenolabilir.Okuma-yazmabiliyorumdüşüncesiyleevdeaile-ye,okuldaöğretmeneproblemçıkardıkları,istenilenetkinlikleriyapmakistemediklerini

282 / Yrd. Doç. Dr. Murat BAŞAR EKEV AKADEMİ DERGİSİTe

ma

Kod Alt Kodlar Kodla ilgili Örnek Açıklama(lar) f

Süre

ce E

tki Ö

ğren

me

Öğr

etm

eG

elişt

irm

e

Hız Çocuklarokuyarakgeldikleriiçinonlarlaalıştırmadöneminidahaçabukgeçiyoruz,testçözüyoruz. 2

ÖğretmenEtkisi

Öğretmenokulöncesindenokuyarakbirincisınıfagelenöğrencileriiyiyönlendirebilirse,onlarıyardımcıolarakkullanırsaöğrencilerinokuyarakgelmesifaydalıoluyor.Bendahaöncedeokuyarakgelenöğrenciokuttum,yönlendirebilirsenfaydalıoluyor,aksitakdirdegeritepiyor.

3

Ger

ilem

e

ÖzgüveninYüksek Olması

İlkgeldiğizaman“Benbiliyorum”havasındavearkadaşlarındanöndeydi.Ancakşimdiboşverdiğiiçinarkadaşlarıonugeçti.İlkzamanlarmotivasyonuiyiydi.Ancakşimdigerigitmebaşladı.İlkbaşlardabuöğrencilerilerideoluyorlar,diğerçocuklarsüreçiçindeonuyakalıyorlar.DiğerailelerkendiçocuklarınabuçocuğuhedefgösteriyorlarOkumayazmabiliyorumdiyerekokuldaveevdeproblemçıkarıyor.Anasınıfıhavasındageçsinistiyor,dersekendiniveremiyor.Kesinlikleavantajyok,biliyorumhavasındaolduklarıiçinarkadangelençocuklarileridedahaiyioluyor.Sıradaoturmasıkıntısıyaşıyorlar,sürekliöğretmeninyanınageliyorlar

17

Arkadaşlarının ÖğrenmeHakkını Engelleme

OkumabildikleriiçindiğerarkadaşlarınasorulansorularacevapvererekarkadaşlarınınöğrenmevekeşfetmehaklarınıengelliyorlarBiliyorumhavasıylaarkadaşlarınıküçümsüyorlar

12

Yazı

Bilgisayarklavyesindenöğrendikleriiçinparmakkaslarıgelişmiyor.Yazıyazmaktanhoşlanmıyorlar.Yazıyazarkenelleriyukarıdatutuyorlar,kalemtutmadasorunyaşıyorlar.Önceliklebuçocuklaradüzyazıöğretiliyor.Kalemtutuşbiçimlerindesorunyaşanıyor.Anasınıfındaboyamayaparkendirsekyukarıdaboyamayaptıklarıiçinkalemideaynıtutuyorlar.Yazmadasorunyaşanıyor.Düzyazıileöğrendiğiiçinyazmadasorunyaşıyorlar.Kalemtutuşubilehatalıdüzeltemiyor

18

Okuma

Harflerinadıöğretildiğiaçıkheceöğretilmediğiiçinheceleyerekokuyor,okumahızındayavaşlamaoluyor.SesleryanlışöğretildiğiiçinokumahızıilerlemiyorAnasınıfındaharfverilmiş,harfharfokumayaçalışıyor.

14

Tablo3.1.Okul Öncesi Dönemden Okuma-Yazma Öğrenerek Birinci Sınıfa Başlamaya Yönelik Halen Birinci Sınıf Okutan Öğretmen Algıları


dilegetirmeleribaşkabirolumsuzlukolarakgörülmektedir.Okulöncesidönemdeoyunağırlıklı,yereoturmaşeklindeetkinlikleryapılmaktadır.İlkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilerinsıradaoturmadıkları,sürekliöğretmeninyanınagelmekistedikleribelirtil-miştir.Sıradaoturamadıklarıiçinmotivasyonlarınınazaldığıvurgulanmıştır.

Arkadaşlarının öğrenme hakkını engelleme alt koduna bağlı olarak yapılan örnekaçıklamalarda,okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfagelenöğrencilerin,arkadaşlarınınöğrenmevedüşünmehaklarınıengelledikleribelirtilmiştir.Sınıföğretme-niilkokumaveyazmaçalışmalarıyaparken,okumabilenöğrencilerdiğerarkadaşlarınasorulansorularasözalmadancevapvermektedir.Doğalolarakarkadaşlarınındüşünerek,doğruyubularaköğrenmeleriniengellemektedir.Ayrıcabuöğrencilerin“benbiliyorum”düşüncesiyle arkadaşlarını küçümsemeleri sorunun bir başka yönünü oluşturmaktadır.Sınıflardayapılangözlemlerdedeokumabilenöğrencilerindiğerarkadaşlarınasorulansorularacevapverdikleri,sıradaoturmadasıkıntıyaşadıklarıgörülmüştür.Aşıcı(2006)çalışmasındabubulguyudesteklemiştir.Aşıcı,okuyarakbirincisınıfagelenöğrencilerinsınıfınbirliğiniveberberliğinibozduğunubelirtmiştir.

Yazıaltkodunayöneliköğretmenalgılarıklavyedenöğrenmeyebağlısorunlar,ka-lemtutuşabağlı,anasınıfınabağlısorunlarüzerindeyoğunlaşmaktadır.Bilgisayar,ekranveklavyegünümüzyaşantısınınvazgeçilmezlerindenbirisiolduğuyadsınamazbirger-çektir.Çalışmagrubundayeralan,anasınıfıdönemindenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilerinyarıdanfazlasıekrandanveklavyedenöğrenmişlerdir.Sınıföğret-menleri, klavyeden ve ekrandan transfer yoluyla okuma öğrenen öğrencilerin yazaraköğrenmedikleriiçinparmakkaslarınıngelişmediğini,yazıyazmaktanhoşlanmadıklarınıbelirtmişlerdir.Kasları gelişmeyen öğrencilerin yazı yazmada zorlandıklarını vurgula-mışlardır.Bay(2009)çalışmasındailkokulbirincisınıföğrencilerininbilgisayarkullanıpkullanmamasını yazma becerisine etkisi açısından karşılaştırmıştır. Bay, çalışmasındabilgisayarkullananöğrencilerin,bilgisayarkullanmayanöğrencileregöre;söyleneniyaz-ma,metindenyazmaveanladığınıyazmahızlarınındahayavaşolduğunu,sestenyazmabecerisinde bilgisayar kullananlarda daha öndeoldukları, oturmabiçimindebilgisayarkullanmayanöğrencilerindahadoğruoturduklarınısaptamıştır.

Sınıföğretmenlerininanasınıfıdönemindenokuma-yazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencileriçinbelirttiğisorunlardabirisidekalemtutmasorunudur.

Resim1veResim2’degörüldüğügibiöğrencilerellerivedirseğiyukarıkaldırarakyazmayaçalışıyorlar.Öğrenciler,elvedirsekyerineoturmadığıiçinyazıyazmadazor-landıklarınıveçabukyorulduklarınıvurgulamıştır.Sınıföğretmenleribusorununana-sınıfıdönemindenkaynaklandığınıbelirtmişlerdir.Anasınıfındaboyamaçalışmalarındaailelerveöğretmenkollarınkirlenmemesiniistemektedir.Öğrencikolvedirseğininkir-lenmemesiiçinkolunuyukarıkaldırarakboyamayapmaktadır.Boyayıtutuşbiçiminika-lemtutmabiçiminetransferederekolumsuzlukpekişmişolmaktadır.Sınıföğretmenlerikalemtutuşhatalarınıdüzeltmedeçokuzunzamanuğraşverdiklerinibelirtmişlerdir.ButespitYangın(2006)’ınçalışmasıncadadesteklenmektedir.Yangınokulöncesidönemde


gerçekleşenkalemtutma,harflerinyazımyönününyanlışöğrenilmesininilkokumayaz-ma sürecini olumsuz etkilediğini belirtmiştir. Senemoğlu’nun da belirttiği gibi (2004)anasınıfındaharföğretimindekivekalemtutmadakihatalarileriyeketvurmaörneğiola-rakgösterilebilir.Sınıföğretmenleriçocuklarınklavyedekiharflerindikvebüyükolma-sı,anasınıfındaçizgiçalışmalarınınveöğrencilerininisimlerinindikvetemelharflerleyazılması,ailelerindikyazıöğretmesinedeniyleresim3’tegörüldüğügibiöğrencilerindikyazıyazdıklarınıbelirtmişlerdir.Dikyazıileöğrenenöğrencilerinbitişikeğikyazıyazmadazorlandıklarınıvurgulamışlardır.

Resim3.DikTemelHarflerleYazmaÖrneği

Sınıföğretmenleriokumaaltkodunabağlıolarak;öğretimhatası,okumahızınayöne-liksorunlarıbelirtmişlerdir.Sınıföğretmenleri,okulöncesidönemdenilkokulbirincisını-faokumaveyazmaöğrenmişolarakbaşlamışöğrencilerinsesleriharfharföğrendiğiiçinokurkenyineaynışekildeharfharfveyaheceheceokumayaçalıştığınıvurgulamışlardır.

Resim1-2.YazarkenEliDirseğiKaldırma-YazarkenDirseğiKaldırma


Buşekildeokumayazmaöğrenmişyediöğrenciyeokumaçalışmasıyaptırıldı.Öğrenci-lerinokurkenharfeveyasesedikkatederekokuduklarıvesadeceharfedikkatleriniyo-ğunlaştırdıklarıtespitedildi.Araştırmacıtarafındanbuöğrencilerinokumadüzeyindekigelişimleriniincelemekamacıylabirerayzamanaralığındaöğrencilersınıflarındaziyaretedildi. Sınıf öğretmenleriyle birlikte yapılan değerlendirmede, öğrencilerin okuma hı-zındagelişmeolmadığıgörüldü.Dönembaşındakisesliokumahızıileokuduklarıtespitedildi.Sestemellicümleyöntemininesasımetneulaşmavebütünügörmedir.Sesveyaharfleröğrenciyibütünegötürenaraçlardır.Öğrencilerinokumayaparkencümleyibütüngörmekyerinesesleredikkatederekokuması,okumahızınıyavaşlatmaktadır(Başar,Öz-kan,Yavuz2012;Yangın2006).Sınıföğretmenlerianasınıfındadaçizgiçalışmasıkap-samındaharföğretildiğinibelirtmişlerdir.Harföğretimininokumahızınıolumsuzetkile-diğivurgulamışlardır.Tuğlukvearkadaşları(2008)araştırmasındaokulöncesidönemdeöğretmenlerin harf öğrettikleri sonucuna ulaşmışlardır.Ülkü’nün (2007) çalışmasında,ilköğretimbirincisınıföğretmenlerininanasınıfındaharföğretimininolumsuzsonuçdo-ğuracağınıkesinbirdillebelirtmişlerdir.Anasınıfındaharföğretimini;anasınıfıöğret-menlerinin%50’siolumlubulmuşlardır.Velilerin%72’si,sınıföğretmenlerinin%74’ünegöre harf öğretiminin okul olgunluğunda etkili olmadığını sonucuna ulaşmıştır. Bay(2008)araştırmasındaokulöncesiöğretmenlerindenözelliklekıdemifazlaöğretmenlerinokumayazmayahazırlıkçalışmasıyaptığısonucunaulaşmıştır.YıldızbaşveParlakyıldız(2004)çalışmalarındaokulöncesidönemdeyapılanokumayazmaçalışmasınınyetersizkaldığıvesüreciolumsuzetkilediğisonucunaulaşmışlardır.


Tablo3.2. Okul Öncesi Dönemden Okuma-Yazma Öğrenmiş Olarak İlkokul Birinci Sınıfa Başlamış Öğrencileri Daha Önceki Yıllarda Okutmuş Öğretmenlerin Algıları

Tema Kod Alt Kodlar Kodla ilgili Örnek Açıklama(lar) f

Süre

ci D

eğer

lend

irm

e Tutu

mla

ra Y

önel

ik

Motivasyon Düşüklüğü

Öğrencilerokulöncesidönemdenbirincisınıfaokuyarakgeldikleriiçin“benbiliyorum”düşüncesiylemotivasyonlarıdüştü.Öğrencininmotivasyonuokadardüştükiancaküçüncüsınıfınikinciyarısındanitibarentoparlamayabaşladı.

13

Yönlendirme Buöğrencilerdensınıfiçindeyararlandım.Onlarıyardımcıgibikullandım,arkadaşlarınayardımettirdim. 2

Devre dışı bırakma

Okulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencisınıfçalışmalarındaarkadaşlarınasorulanlarıhemencevaplıyordu.Arkadaşlarınınöğrenmevedüşünmehakkınıengellediğiiçinbendeonudevredışıbırakıyordum.Resimyap,istediğiniyapdiyordum.

12

BeklentiAilebizimçocuğumuzçokzeki,sınıftaayrıcalıklıolmalıgibibiryanılgıyadüştüler.Bendenözelilgiistediler.Aileçocuklabenimaramagirdi.

8

EtkilemeDiğerarkadaşları,obiliyor,bennedenbilemiyorumdiyeonularekabetediyorlardı.Ailelerbuçocuklakendiçocuklarınıkarşılaştırarakrekabetsürecinibaşlatmaktadır.

9

Bece

rile

re Y

önel

ik

YazıBiliyorumdiyeyazıyaönemvermedi.Yazıyazmabecerisinigeliştiremedi,nekadaruğraştıysamdüzeltemedim.Anasınıfındangelenöğrencilerdedirseklerinikaldırarakyazıyorlardı.

13

El becerileri Yazıyazmakistemedikleriiçinelbecerisigerektirenişlerdedeisteksizlikoluyordu. 13

Okuma

İlkbaşlardaarkadaşlarındanöndeydi.Ancaksüreçiçindearkadaşlarıokumadüzeyleriniilerlettiler.Birçoğuondandahaiyiokudular.Okulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilersesağırlıklıolaraköğrendikleriiçinilerikidönemlerdeokumahızıistenilenseviyeyeulaşamıyor.

12

Tablo3.2’de,dahaöncekiyıllardaokulöncesidönemdenokuyarakbirincisınıfabaş-lamışöğrenciokutmuşöğretmenlerinalgılarıyeralmaktadır.Süreci değerlendirmetema-sınabağlıolaraktutumlarayönelik algıvebecerilere yönelik algıkodlarıoluşmuştur.

Tutumlara yönelik algı koduna bağlı olarak,motivasyon düşüklüğü, yönlendirme, devre dışı bırakma, beklenti ve etkileme altkodlarıoluşmuştur.Motivasyon düşüklüğü alt koduna yönelik sınıf öğretmenlerinin algıları açıklamaları, biliyorumhavasına gir-


me,başarıyıdüşürmeolarakbelirtilmiştir.Bulgu,araştırmanınkendi içinde tutarlılığı-nıgöstermektedir.Halenbirinci sınıftagörevli sınıföğretmenlerideöğrencilerin“benbiliyorum”düşüncesiyleöğrencilerinmotivasyonunudüşürdüğünübelirtmişlerdir.Dahaöncekidönemdeokulöncesindenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencisiolansınıföğretmenlerisürecidahauzunsüreiçindedeğerlendirmiştir.Buöğrencilerinüçüncüsınıftanitibarenkendilerinitoparlayabildiklerinibelirtmişlerdir.

Yönlendirme altkodunabağlıolaraksınıföğretmenleriokulöncesidönemdenokuya-rakilkokulabaşlayanöğrencilerdensınıfiçindeyararlandıklarınıbelirtmişlerdir.Sınıföğ-retmenlerinin,okuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerikendilerineyardımcıolarakdeğerlendirilmelerinin,hemoöğrenciyehemdediğeröğrenciyefaydalıolduğunuvurgulamışlardır.

Devre dışı bırakmaaltkodunabağlıolaraksınıföğretmenleri,okulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilerin,arkadaşlarınasorulansorularacevapverereksınıfınöğren-mehakkınıengellediklerinibelirtmişlerdir.“Resimyap,istediğini,yap,dışarıçıkabilir-sin,oynayabilirsin”gibitutumlarlasınıfınöğrenmevedüşünmehakkınıengellememesiiçinokulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencileridevredışıbırakmaktadır.

Beklentialtkodunabağlıolaraksınıföğretmenleri,okulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilerinailelerinin“çocuğumuzçokzeki,bizimçocuğumuzlaözelilgilenilme-li”gibibeklentileregirdiklerinivurgulamışlardır.Öğretmenler,ailebeklentileriyleöğret-menlerintutumlarınınuyuşmadığınıaçıklamışlardır.

Etkilemealtkodunabağlıolaraksınıföğretmenleri,okulöncesidönemdenokuyarakilkokul birinci sınıfa gelen öğrencilerin, sınıftaki diğer arkadaşları tarafından rekabetoluşturduğunu belirtmişlerdir. Sınıftaki diğer öğrencilerin okulöncesi dönemden oku-yarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenciylerekabetbaşlattıklarınıvurgulamışlardır.Rekabetokulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenciyihedefalma,zararvermedavranışınakadarulaşabilmektedir.Bazendeailelerokulöncesidö-nemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrenciylekendiçocuğunumukayeseederekolumsuzrekabetiteşviketmektedir.

Beceri kodunabağlıolarak;yazı, el becerileri ve okumaaltkodlarıoluşmuştur.Yazı altkodunabağlıaçıklamalarındasınıföğretmenleri,biliyorumdüşüncesiyleyazıyaönemvermeme,yazımvekalem tutmahatalarındanbahsetmişlerdir.Resim1ve resim2’degörüldüğügibiözellikleanasınıfındangelenöğrencilerinellerinivedirseklerinikaldır-maktadır.Resim4veresim5’tekigibiöğrencilerinkalemitutuşbiçimlerinindahaön-cekidönemdenkaynaklananhatalarolduğunuvurgulamışlardır.BulguyuYangın(2007)araştırmasındadesteklemektedir.Yangın,anasınıfıeğitimialmışöğrencilerin%14,1’ininkalemiyanlıştuttuğusonucunaulaşmıştır.Araştırmacıtarafındanyapılangözlemlerdedeöğrencilerinyazarkenel,kol,dirsekkaldırmasorunuyaşadıklarıgözlemlemiştir.Sınıföğretmenlerinin algılarıyla araştırmacı tarafından yapılan gözlemler uyuşmaktadır. Buuyuşmaaraştırmanınkendiiçindetutarlılığınıgöstermektedir.İleriketvurmanınyaşan-dığıbudurumlardahatanındüzeltilmesiuzunzamanalmaktadır.


Resim4-5.HatalıKalemTutuşÖrneği

Resim4veResim5’teöğrencilerinhatalıkalemtutuşörneklerigörülmektedir.El be-cerilerialtkodunda,sınıföğretmenleri,öğrencilerinyazıyazmakistememelerindendola-yıelbecerisigerektirendiğerçalışmalarıdayapmakistemediklerinidilegetirmişlerdir.

Okuma becerisialtkodunabağlıolaraksınıföğretmenleri,öğrencilerinokumahızıbakımındanilkbaşlardadiğeröğrencilerdenönlerdeolduğunu,ilerikidönemlerdeken-disiniaynıorandageliştiremediğini,okumahızınınistenilenseviyeyeulaşamadığınıvur-gulamışlardır.Öğrencilerinsesağırlıklıöğrenmelerindendolayıokumahızındaistenilengelişmeninolmadığınıvurgulamışlardır.


Tablo3.3.Okulöncesi Dönemden Okuma Yazma Öğrenerek Birinci Sınıfa Başlamış Öğrenci Algıları

Tema Kod Alt Kodlar Kodla ilgili Örnek Açıklama(lar) f

Süre

ci D

eğer

lend

irm

e

Tutu

mla

ra Y

önel

ik

Motivasyon Düşürme

Öğretmenimbeniokumabiliyordiyebirkenaraattı.Benkendibaşımaresimyapıyor,bazendışarıyaçıkarakgeziyordum.Okadarçoksıkılıyordumkikeşkeokumabilmedengelseydimdediğimgünlerçokoldu.

11

Yönlendirme

Öğretmenimbenikendisineyardımcıyaptı,benkendimyazıyordum,arkadaşlarımınyazılarınıdakontrolediyordum.Öğretmenimbeniçokiyiyönlendirdiğiiçinokuluvedersleriçoksevdim.Şuandadaençokistediğimbölümdeokuyorum.

1

Arkadaşlık İlişkileri

Arkadaşlarımbenimlerekabetettikleriiçinbenikendilerinerakipgörüyorlardı.BirçokoyunlardanveetkinliklerdenbenidışlıyorlardıÖğretmeniministeğiyleonlarayardımettiğimiçinarkadaşlarımbeniliderolarakgördüler,bendeonlarahepyardımettimonlarahâlâliderlikyapabiliyorum.Buöğretmenimindengeyiiyikurmasısayesindegerçekleşti.Benionlarahedefgöstermedi.

12

Bece

rile

re Y

önel

ik

Okuma

Okuyarakgeldiğimiçinilkbaşlardaiyiydim.Ancakzamaniçindeokumahızımıçokfazlaartıramadım.Okumaktansıkılmayabaşladım.Hâlâokumaylaarampekdeiyisayılmaz.İlkokulabaşlamadanokumakçokhoşumagitmişti.Anneminbabamındesteğiyleokumaöğrenmiştim.Ancakzamaniçindekendimiçokfazlageliştiremedim.Şimdikendikendimesoruyorum,benniyeokuyarakbirincisınıfageldimki?Bendeherkesleberaberöğrenseydim.Okurkençoksıkılıyorum.Öğretmenimbeniyeterincedestekledi.Okumayısevdirdi.Beniherzamanaktifkıldı.Onateşekkürediyorum

12

Yazma

İlkokulbirincisınıfageldiğimdeokuyordum,ancakyazamıyordum.Okumabildiğimiçinyazmabanabayakizorgelmişti.Okuyarakgelmiştimamayazamıyordum,öğretmenimyazısürecimiiyitakipetti,sıkılmamıönledi.Bütünharfleribüyükyazıyordum.Yazmabecerimokumabecerimkadargelişmedi.YazmaktançokokumayıtercihediyorumKalemtutmadasıkıntıyaşamıştım,anasınıfındaboyamayaparkendirseğimizikaldırtıyorlardı,bunedenledirseğimikaldırarakyazıyordum.

12

Tablo3.3’teokulöncesidönemdenokuyarakbirincisınıfagelmişvehalenortaokul,lise,üniversitekademesindeöğrenimgörenöğrencilerinokulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirinci sınıfabaşlamave süreç içindeyaşadıkları sorunlar ile ilgili algılarıyer


almaktadır.Süreci değerlendirme temasınabağlıolarak tutumlara ve becerilere yönelik kodlarıoluşmuştur.

Tutumlara yönelikkodabağlıolarakdamotivasyonu düşürme, yönlendirme ve arka-daşlık ilişkileri altkoduoluşmuştur.Motivasyonu düşürmealtkodunabağlıaçıklamalar-daöğrenciler,öğretmenlerinkendileriniokumabiliyordiyekendisiyleilgilenmediğini,çoksıkıldığınıbelirtmişlerdir.Öğrenciler“Keşkeokumadangelseydim”diyedüşüncele-rininolduğunuvurgulamışlardır.Bulguaraştırmanınkendiiçindetutarlığınıgöstermek-tedir.Halenbirincisınıftagörevlisınıföğretmenleri,geçmişdönemlerdeokulöncesindenilkokulbirincisınıfaokuyarakgelenöğrenciokutmuşsınıföğretmenleriveokulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfagelmişöğrencilerdemotivasyondüşüklüğünevurguyapmışlardır.Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğ-rencilerinenönemlisorunlarındanbirisimotivasyondüşüklüğüdür.

Yönlendirme alt kodundaöğrenciler, sınıf öğretmenlerininkendilerini çok iyi yön-lendirdiğinibelirtmişlerdir.İyiyönlendirmeninöğrencilerdeolumlututumlargeliştirdiğivurgulanmıştır.

Arkadaşlık ilişkilerikodunabağlıolaraköğrencilerikietkidenbahsetmişlerdir.Reka-betveyardımlaşma.Rekabet,arkadaşlıkilişkileriniolumsuzetkilerkenyardımlaşmabir-likteliksağlamaktadır.Arkadaşlıkilişkilerininolumluveyaolumsuzgelişmesiöğretmenebağlıbirsüreçtir.Öğretmen,okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfagelenöğrenciyle diğer öğrenciler arasında rekabet oluşturursa arkadaşlık ilişkileri olumsuzetkilenmektedir.Öğretmen,okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfagelenöğrencilerlediğeröğrencilerarasındadiyalogoluşturabilirseolumluarkadaşlıkilişkilerigelişmektedir.

Becerilere yönelik süreç değerlendirmekodunabağlıolarakokuma ve yazmaaltkod-ları oluşmuştur.Okuma alt kodundaöğrenciler, okumahızını arttıramama,okumaktansıkılma,sorunlarınıbelirtmişlerdir.Okumabiliyorumdüşüncesiyleokumailgisidüşüklü-ğü,okumaktanzevkalamamasorununuortayaçıkarmıştır.Öğrencilerokuyarakgeldik-leriiçinpişmanlıklarınıdilegetirmişlerdir.Anasınıfıdönemindenokuyarakbirincisınıfabaşlamışöğrencilerdenbirisiöğretmenininkendisiniyeterincedesteklediğinibelirtmiştir.Öğrenciler, öğretmenindenaldığıdesteklekendisiniveokuma seviyesinigeliştirdiğinivurgulamışlardır.

Yazmaaltkodunabağlıolaraköğrenciler,yazmaktansıkılma,büyükharflerleyazma,kalemtutma,yazarkendirseğikaldırmasorunlarındanbahsetmişlerdir.Bulguaraştırma-nın tutarlığına katkı sağlamaktadır.Halen ilkokul birinci sınıfı okutan öğretmenler deyazarkendirseğikaldırarakyazmasorunundanbahsetmişlerdir.Anasınıfındaboyamaça-lışmasıyaparkenelbisesininkirlenmemesiiçindirseğinkaldırılmasınınyazmabecerisiniolumsuzetkilediğinivurgulamışlardır.Yineöğretmeninöğrencilerinsorunlarınıtakibininolumsuzluğunpekişmesiniengellediğivurgulanmıştır.


4. Tartışma, Sonuç ve ÖnerilerBubölümdearaştırmadaeldeedilenbulgulardoğrultusundaulaşılan sonuçlarayer

verilmiştir.Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrenciler,ençokek-

randan,yanibilgisayarklavyesindenokumaöğrenmektedir.Anasınıfındaçizgiçalışma-larıesnasındaharföğretimideokulöncesidönemdenokuyarakveyazarakilkokulbirincisınıfabaşlamayıetkileyenönemlifaktörlerdenbirisidir.Türkiye’debilgisayarkullanımı-nınyaygınlaşmasınabağlıolarakokulöncesidönemdeokumaveyazmaöğrenmedeyenibirfaktörünbilgisayarekranıveklavyesiolduğusonucunaulaşılmıştır.

Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerinbüyükbirçoğunluğumotivasyondüşüklüğüyaşamaktadır.Öğretmenlerinanasınıfıdönemindenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerinokulöncesidönemdekiilgiveis-teklerinigeliştirememesininmotivasyondüşüklüğünenedenolduğusonucunaulaşılmış-tır.BusonucuBurnsvearkadaşları(1992),Smith(1994),Durkin(1996),çalışmalarıyladesteklemektedir.Buçalışmalaragöreanasınıfıdönemindekiöğrenmelerplansızprog-ramsız,taklityoluylayapılanöğrenmelerdir.Plansızöğrenmelergeliştirilemediğizamanöğrencilerdesönmeyenedenolabilir.

Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerokumahızı-nayöneliksorunlaryaşamaktadır.Öğrencilerokumayazmayıharfveyasesağırlıklıola-raköğrendiğiiçinokurkensesleredikkatederekokumalarınınokumahızınınyavaşlama-sınanedenolduğugörülmektedir.Öğretmenlerininbuöğrencileriyönlendirememesininokumahızınıetkileyenetkenlerdenolduğusonucunaulaşılmaktadır.Sonucudestekleyençalışmalarbulunmaktadır(Başar,Özkan,Yavuz2012;Yangın2006).Sınıföğretmenlerianasınıfındadaçizgiçalışmasıkapsamındaharföğretildiğinibelirtmişlerdir.Harföğre-timininokumahızınıolumsuzetkilediğivurgulamışlardır.Tuğlukvearkadaşları(2008)araştırmasındaokulöncesidönemdeöğretmenlerinharföğrettiklerisonucunaulaşmışlar-dır.Ülkü’nün(2007)çalışmasında,ilköğretimbirincisınıföğretmenlerininanasınıfındaharföğretimininolumsuzsonuçdoğuracağınıkesinbirdillebelirtmişlerdir.Anasınıfındaharföğretimini;anasınıfıöğretmenlerinin%50’siolumlubulmuşlardır.Velilerin%72’si,sınıföğretmenlerinin%74’ünegöreharföğretimininokulolgunluğundaetkiliolmadığınısonucunaulaşmıştır.Bay (2008) araştırmasındaokulöncesiöğretmenlerindenözelliklekıdemifazlaöğretmenlerinokumayazmayahazırlıkçalışmasıyaptığısonucunaulaşmış-tır.YıldızbaşveParlakyıldız(2004)çalışmalarındaokulöncesidönemdeyapılanokumayazmaçalışmasınınyetersizkaldığıvesüreciolumsuzetkilediğisonucunaulaşmışlardır.Araştırmalarsestemellicümleyöntemindenfarklıolarakalfabeyöntemindeolduğugibiharföğretimininokumahızınıolumsuzetkilediğisonucundabirleşmektedir.

Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfabaşlayanöğrencilerinyazmasorunuyaşadıklarıbelirlenmiştir.Öğretmenler,bilgisayarklavyesindenöğrenenöğrenci-lerinparmakkaslarınıngelişmediğinivurgulamışlardır.Yapılangözlemdevegörüşme-lerdebilgisayarklavyesindenokuma-yazmaöğrenenöğrencilerinyazmavekalemtutma


sorunuyaşadığıgörülmüştür.SonuçBay’ın(2009)çalışmasındadesteklenmektedir.Bay(2009)çalışmasındailkokulbirincisınıföğrencilerininbilgisayarkullanıpkullanmama-sınıyazmabecerisineetkisiaçısındankarşılaştırmıştır.Çalışmadabilgisayarkullananöğ-rencilerin,bilgisayarkullanmayanöğrencileregöre;söyleneniyazma,metindenyazmaveanladığınıyazmahızlarınındahayavaşolduğunu,sestenyazmabecerisindebilgisayarkullananlardadahaöndeoldukları,oturmabiçimindebilgisayarkullanmayanöğrencile-rindahadoğruoturduklarınısaptamıştır.

Okulöncesidönemdeanasınıflarındaboyamaçalışmasıyapılmaktadır.Yapılangöz-lemlerde ve öğretmen algılarında öğrencilerin elbiselerinin kirlenmemesi için dirseğikaldırarakboyamayaptıklarıbelirlenmiştir.Boyamaçalışmalarındaboyayıtutmabiçimikalemtutmabiçiminietkilemektedir.Bunagöreanasınıfıçalışmalarınınilkokumayaz-masürecinietkilediği tespitedilmiştir.SonucuYangın(2007)araştırmasındadestekle-mektedir.Yangın,anasınıfıeğitimialmışöğrencilerin%14,1’ininkalemiyanlıştuttuğusonucunaulaşmıştır.

Okulöncesi dönemden okuyarak ilkokul birinci sınıfa başlayan öğrencilerinyaşadığı sorunlardanbirisidearkadaşlık ilişkileridir.Okulöncesidönemdenokuyarakilkokulbirincisınıfagelenöğrenciler,diğerarkadaşlarınasorulansorularacevapvererekarkadaşlarınınöğrenmevedüşünmehakkınıengellemektedir.Diğeröğrencilerinbuöğ-rencilerlerekabetoluşturmasıarkadaşlıkilişkileriniolumsuzetkilemektedir.Okulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilerhedefhalinegelmektedir.Senemoğlu(2004)çalış-masındabudurumugölgelemeolarakbelirtmiştir.Okumabilenöğrencilerarkadaşlarınıgölgelemektedir.

Okulöncesidönemdenokuma-yazmaöğrenerekilkokulbirincisınıfagelenöğrencile-rinmotivasyondüşüklüğü,okumahızını,yazmabecerisi,arkadaşlıkvesınıfyönetimineyöneliksorunlaryaşadıklarısonucunaulaşılmıştır.

Araştırmanınsonuçlarınayöneliköneriler:1- Bilgisayaryaşamımızınönemlibirparçasıhâlinegelmiştir.Çalışmagrubundayer

alan,anasınıfındanokumaöğrenerekilkokulbirincisınıfabaşlamışöğrencilerinyarısıokumayıbilgisayarklavyesindenöğrenmiştir.MilliEğitimBakanlığıekranokuryazarlığınayönelikprogramhazırlayabilir.

2- Sınıföğretmenlerininbüyükçoğunluğununokulöncesidönemdenokuyarakgelenöğrencilereyönelikbirplanıveprogramıbulunmamaktadır.Sınıföğretmenleribukonudabilgilendirilmelidir.

3- Okulöncesidönemdeyerdeoturmaveoyunaalışanöğrencilerilkokulbirincisını-fabaşladıklarındasınıfdüzeninealışmaktasorunyaşamaktadır.Anasınıfınınsonbiryadaikiayındasırayaoturmaçalışmasıveyailkokulbirincisınıfınınilkbirayındaöğrencilerleyerdemindereoturarakeğitimyapılmalıdır.

4- Okulöncesidönemdengelenhatalıkalemtutmaçalışmalarıdikkatedilmediğindeyazmabecerine yönelik etkili sıkıntılara yol açmaktadır.Okul öncesi dönemde


boyamaçalışmalarındadirsekkaldırmayaveboyayıtutmabiçiminedikkatedil-melidir.

5- Okulöncesidönemdebazenbilerekbazendebilmedenokumayazmaçalışmalarıyapılmaktadır.İleğitimdenetmenleri,denetimlerindeokulöncesindeokuma-yaz-maçalışmalarayönelikuyarılardabulunmalıdır.

Araştırmacılarayönelikönerile:1- Buaraştırmafarklıillerdedeyapılaraksonuçlarıkarşılaştırılabilir.2- Araştırmanınokulöncesidönemiayrıcabiraraştırmakonusuolarakçalışılabilir.

KaynakçaAşıcı,M.(2006).İlkokumayayazmayahazırlıklailgiliöğretmengörüşlerininincelen-

mesi,I.Uluslararasıokulöncesieğitimkongresi,bildirikitabıciltII,İstanbul:Ya-Pa

Başar,M.,Özkan,H.,Yavuz,B.(Mayıs,2012).Sestemellicümleöğretimiileilkokumayazmaöğretimininsınıföğretmenleriningörüşlerinegöredeğerlendirilmesi.XI. Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çayeli-RİZE

Bay,N.D.(2008).Ana sınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına iliş-kin yeterlik algılarının belirlenmesi.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü

Bay,Y. (Mayıs, 2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin bilgisayar kullanımınınyazmabecerisineetkisi.Education Research Association, Ministry of National Education, Çanakkale Onsekiz Mart University “The First International Con-gress of Educational Research.Çanakkale.

Burns,P.C,Roe,B,Ross,E.(1992).Teaching reading.HoughtonMifflinCompany.Çelenk,S.(2008).İlköğretimokullarıbirincisınıföğrencilerininilkokumayazmaöğre-

timinehazırlıkdüzeyleri.Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Der-gisi, 8(1),83-90.

Çelenk,S. (2003). İlkokuma-yazmaöğretimindedönemi.Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2),75-80

Durkin,D.(1996).Children who ready early.NewYorkTeachersCollegePressGüven,G.(2012).Okulöncesieğitimprogramı.Okul öncesi eğitime giriş,(Ed:Gülden

UyanıkBalat).Ankara:PegemMEB(2012).Anasınıfıöğretimprogramı,www.temelegitim.gov.tr(22.12.2012)Mitchell,M.J.,Fox,B.J(2001).Theeffectsofcomputersoftwarefordevelopingpho-

nologicalawarenessinlowprogressreaders.Reading Research and Instruction, 40(4),315-332.


Miles,M.B,Huberman,A.M. (1994).Qualitative data analysis, (2ndEd.).NewburyPark,CA:Sage.

Orhan,H.G. (2007).Bilgisayar destekli öğretimin ilkokuma yazma başarısına etkisi. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,İstanbul:MarmaraÜniversitesiEğitimBi-limleriEnstitüsü.

Pehlivan,D.(2006).Okul öncesi eğitimi alan ve almayan öğrencilerin ilkokuma yazmaya geçiş sürecinin, öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Adana:ÇukurovaÜniversitesiSosyalBilim-lerEnstitüsü.

ReitsmaP.,Wesselling,R.(1998).Effectsofcomputerassistedtrainingofblendingskillsinkindergartnerswww.questia.com(02.01.2013)

Senemoğlu,N.(2004).Gelişim ve öğrenme. Ankara:Gazi.Smith,B.(1994).Through writing to reading. LondonandNewYorkRoutledge.Sulzby, E., Teale,W. H. (1991). “Emergent literacy: New perspectives” in emergent

literacy: Yang children to read and write.InternationalReadingAssociation.Temur,T.,Aksoy,C.C.,Tabak,H.(2012).İlköğretimbirincisınıföğrencilerininkalem

tutmabiçimlerivekavrama-sıkıştırmakuvvetleriniyazmahızıvehatalarınaet-kisi.Eğitim ve Bilim, 37(165).

Tuğluk, İ.H.,Kök,M.,Koçyiğit,S.,Kaya,H. İ,,Gençdoğan,B. (2008).Okulöncesiöğretmenlerininokuma-yazmaetkinlikleriniuygulamayailişkingörüşlerinde-ğerlendirilmesi.Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17.

Ülkü,Ü.B. (2007).Anasınıfı ve ilköğretim I. sınıfa devam eden çocukların velileri ve öğretmenlerinin çocuk olgunluğu hakkındaki görüşlerinin incelenmesi.Yayım-lanmamışyükseklisantezi,Adana:ÇukurovaÜniversitesi,SosyalBilimlerEns-titüsü.

VanDaal,V.H.P,Reistma,P.(2000).Computer-assistedlearningtoreadandspell:Resultfromtwopilotstudies.Journal of Research in Reading , 23,181-183.

Yangın,B. (2006).Yöneticilerinveöğretmenlerinaltı yaşgrubundakiöğrencilerin ilkokuma-yazmayahazırlanmalarınayönelikbilgilerivegörüşleri.Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi,11.

Yangın,B.(2007).Okulöncesieğitimkurumlarındaçocuklarınyazmayıöğrenmeyeha-zırbulunuşlukdüzeyleri.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32

Yıldırım,A.,Şimşek,H.(2011).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.Ankara:Seçkin.

Yıldızbaş,F.,Parlakyıldız,B.(Temmuz,2004).Okulöncesieğitimdeöğretmenlerinoku-mayazmahazırlıkçalışmalarınayönelikuygulamalarındeğerlendirilmesi.XIII. Eğitim Bilimleri Kurultayı,Malatya.

okuma yazma ÖĞrenerek İlkokula baŞlayan … · öncesi alanlarında okuma yazmaya hazırlık...

Documents