okul Öncesİ Çocuklarda beslenme
DESCRIPTION
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA BESLENME. ADANA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ DYT. SEHER TÜFEKÇİ. Çocukların beslenmesi anne karnında başlar. Annenin gebe kalmadan önceki ve gebelikteki beslenme durumu. Bebeğin sağlığı için büyük önem taşır. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA BESLENME
ADANA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜDYT. SEHER TÜFEKÇİ
Çocukların beslenmesi anne karnında başlar
Annenin gebe kalmadan önceki
ve gebelikteki beslenme durumu
Bebeğin sağlığı için büyük önem
taşır
Toplumların sağlıklı gelecekleri için temel, sağlıklı yetişmiş çocuklardır.
Okul öncesi dönem yaşamın en duyarlı dönemlerinden biridir.
Okul öncesi dönem 3-6 yaş arası çocukları kapsar
Bu dönem beslenme alışkanlıklarının
temelinin sağlamlaştırıldığı en önemli dönemdir.
Okul Öncesi Dönem Çocukların Genel Özellikleri ve Beslenme Davranışları İki-üç yaşları çocuğun disipline
Üç-dört yaşları eğitilmiş, uyumlu dönem
Dört-altı yaşları yaratacılık dönemi
Beslenme alışkanlıkları (anne-baba tutarlılığı / taklit )
edilmesi gereken dönem
Okul öncesi dönem çocuğu yemeğini yardımsız yiyebilir.
Çalışmalar,
Çocukların kendi başlarına yemek yiyememeleri
Beş yaşa kadar normalAltı yaştan sonra anormal
4 yaşında bıçak kullanabilirler6 yaşından sonra sert besinleri kesebilirler
7 yaşında yemekte yalnız bırakılabilirler
Annenin istekleri
Besin alımı
Anne
Çocuğun gereksinimleriEtrafın istekleri
Çocuğun istekleri
Çevre
Çocuk BESLENME
SAVAŞI
Bu dönemde,
İçinde bulunulan çevre
Alınan uyarılar
Çocuğun fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal yönden büyüme ve gelişiminde çok etkin rol oynar.
Bu dönemde büyüme ve gelişme hızlanmakta,
daha fazla enerjiye, yeni dokuların yapımı
için daha fazla proteine, vitaminlere ve
minerallere gereksinim olmaktadır.
"Yeterli ve Dengeli Beslenme"
Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
Araştırmalar, yetersiz ve dengesiz beslenmiş çocukların hem fiziksel hem de zihinsel yönden geri olduklarını ortaya koymuştur.
Büyüme
Vücudun ve organların ölçüm değerlerinin düzenli olarak artışıdır.
Anne karnında başlar adolesan dönemin sonuna kadar devam eder.
Büyüme
Çocukların boy ve ağırlıkları 3 ve 97 yüzdelik değerler arasında ise büyümeleri normal kabul edilir.
Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cm’dir.
Büyümenin değerlendirilmesi
Yaşa göre vücut ağırlığı Yaşa göre boy uzunluğu Boya göre vücut ağırlığı Beden kitle indeksi
BÜYÜME EĞRİLERİ(WHO 2006 – 2009)
WHO kriterlerine göre,
Persentil, <3 zayıf 3<-<15 zayıflık riski 15<-<85 normal 85<-<97 hafif şişman kilolu 97< şişmanlık
Oyun Çocuğunun Enerji ve Besin Öğeleri Gereksinmesi
Enerji Çocuklar devamlı bir
büyüme ve gelişme sürecindedirler.
Bazal metabolizma hızları yüksek ve fiziksel aktiviteleri fazladır.
Bu yaş grubu çocukların pek çoğunun günlük beslenmeleri düzensizdir.
Bu düzensizlik bir öğünde az besin alıp daha sonraki öğünde bunu kapatmak şeklindedir.
Bazen yetersiz beslenilen bir günü, fazla beslenilen diğer bir gün izler.
Bazı çocuklar oldukça iyi beslendiklerinde günde yalnızca 1-2 öğün yemek yerler.
Beslenme modellerindeki bu değişkenliğe karşın toplam enerji alımları, gereksinmeleri kadar olabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken şey çocuğun günlük gereksinmesinin karşılanması, ve düzenli ve dengeli beslenmesinin sağlanmasıdır.
Okul öncesi dönem çocuğu besin seçicidir…
Bu yaş grubu çocuklar besinleri karışık olarak tüketmekten hoşlanmazlar
‘‘Besini tanıyabilecekleri şekilde görmek isterler’’
Besinler elleri ile yiyebilecekleri şekilde olursa daha çok severler
Özenli pişirme şekli ve servisi!
VViittaammiinnlleerrepitel dokunun yapımında
görme işlevindebağışıklık sisteminde
kemik ve dişlerin yapımında
kanın pıhtılaşmasında
hücre zarının dayanıklılığıkas çalışmasıantioksidan etki
bağ dokusu yapımında kılcal damarların kuvvetli olmasında
enfeksiyonlardan - bakteri toksinlerinden korunma
karbonhidrat metabolizmasında
protein ve yağ metabolizmasında
metabolik işlemlerde
sinir sisteminde
Vitaminlerin yetersiz alınmaları vücutta çeşitli bozuklukların ve hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.
Her vitamin eksikliğinin ortaya koyduğu tablo farklıdır.
Yeterli ve dengeli bir diyetle beslenildiğinde vitaminlerin tümü sağlanmış olur.
Hava kirliliği Su kirliliği Stres Enfeksiyonlar
Vücut daha çok
C vitamini ve B grubu vitaminleri kullanır
EKEK
Yeterli ve Dengeli tüketim
Vitamin yetersizliği Aşırı vitamin alımı
Bu yaş çocuklar genellikle lahana, karnabalar, pırasa, kereviz gibi sebzeleri yemezler.
Keskin tatlar ve kokulara çok hassastırlar.
Çiğ yenebilen domates, havuç gibi sebzeleri pişmiş diğer sebze yemeklerinden daha çok tercih ederler.
Bu tür sebzeler ince kesilip verilirse daha kolay ve severek tüketirler.
HAYAT KAYNAĞI : SU
Küçük çocuklar susadıklarını kolay ifade edemediklerinden, özellikle sıcak ortamda ve ishal, kusma gibi durumlarda çocuğa su içirilmesi ihmal edilmemelidir.
Çocukların vücudunun su oranı yüksektir ( ~% 70 ).
Çocukların tüketmesi gereken besin grupları
1. Grup: et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagil gibi besinler.
2. Grup: süt, yoğurt, peynir gibi besinler. 3. Grup: Tahıllar 4. Grup: Sebze ve meyve 5. Grup: Şeker ve yağlar
Yağlı tohumlar: Ceviz,fındık, fıstık, badem.. Kuru meyveler
Günlük Besin Ögeleri GereksinimiKarşılayacak Besin Miktarları
BESİN GRUBU Besinler 3-6 yaş için ortalama g/gün
Süt grubu Süt yoğurtpeynir
600 (3 por.)30 (1 por.)
Et-kurubaklagil- yumurta grubu
Et kurubaklagil yumurta
120 (4 por.)60 (1 por.)50 (1 adet)
Sebze ve meyve grubu
Yeşil –sarıDiğer
100200
Ekmek ve tahıl grubu
EkmekEYG
100 (4 dilim)50 (1 por.)
Çocukluk Çağı Obezitesi
Obezite, (şişmanlık) vücutta aşırı yağ birikimidir.
Yaşam boyu süren kronik bir enerji metabolizması bozukluğudur.
Obezite Nasıl Oluşur? Normalde vücutta yağ dokusu arttığında,
beyin iştahı etkileyen mekanizmalarla besin alımını azaltır ve ısı oluşumunu arttırarak yağ dokusu miktarını normale getirmeye çalışır.
Obez çocuklarda leptin sinyalinde bir bozukluğa bağlı leptine karşı direnç gelişir.
Genetik nedenler (%30-50), Endüstrileşme ile birlikte çocuklarda
beslenme alışkanlıklarının değişmesi, Enerji harcamasının azalması çocuklarda
obezite görüleme sıklığını arttırmaktadır.
Obezite ve genetik etmenler üzerinde yapılan araştırmalarda,
her iki ebeveyn obez ise çocuğun obez
olma riski %80, yalnızca biri obez ise oran %50, ikisi de obez değilse oran %9 olarak
bulunmuştur.
Beslenme tarzı
Son 20-30 yıl içerisinde çocukların ve adölesanların beslenme tarzındaki değişiklikler ile günlük enerji alımları yaklaşık 200-300 kal artmıştır.
Fast food beslenme ile enerji alımının artmasının yanı sıra diyet komposizyonu değişmekte, sebze meyve tüketimi azalmakta, sütün yerini şekerli içecekler almaktadır.
Basit obezite (ekzojen obezite):
Obez çocukların büyük bir kısmında altta yatan bir problem yoktur,
Çoğunda semptom yoktur,
Az bir kısmına çabuk yorulma, nefes almada güçlük ve ekstremitede ağrı mevcut
Beslenme öykülerinde çok miktarda şeker şekerli besin, yağlı besin ve hazır besin tükettikleri görülür.
Basit obeziteli çocuklar ergenlik öncesi dönemde yaşıtlarına göre uzundurlar, ancak ergenliğin erken başlaması ve büyümenin sonlanması nedeni ile boyları ortalama düzey veya altı olabilir.
Çocuklarda oluşabilecek sorunlar ve komplikasyonlar
En belirgin özellikleri yorgunluk, nefes almada güçlük, hareket azlığı ve bacaklarda ağrı hissi
Büyümenin erken tamamlanması nedeniyle kemik yaşları yaşıtlarına göre ileri, düz tabanlık ve bacaklarda eğrilik, erken ergenlik belirtileri
İleriye dönük gastrointestinal sorunlar (safra kesesi taşları) uyku apnesi (uykuda soluk almanın
durması), sinir sistemi komplikasyonları, endokrin sistem bozuklukları, psikososyolojik sorunlar kanser riski
yağ hücrelerinde artış
İnsülin artması İnsülin direnci
KISIR DÖNGÜ
Obez çocuklar Tip II diyabet gelişimi açısından risk altındadır.
Tip 2 Diyabet 8 yaşına inmiştir. !!!
Çocukluk Çağı Şişmanlığın Tedavisi
Fiziksel aktivite Beslenme tedavisiDavranış tedavisi İlaç tedavisi Cerrahi tedavi
Çocukta olumlu ve kalıcı davranış değişikliklerinin oluşturulabilmesi ve başarılı bir tedavi için ailenin, akrabaların, arkadaş çevresinin, okul çocuğu ise öğretmenlerinin ve diğer sağlık personelinin işbirliği sağlanmalıdır.
Davranış tedavisinde ailenin beslenme alışkanlıkları önemli yer tutar.
Yakın çevredeki bireyler taklit edilir
Doğru davranış değişiklikleri + Destekleyici
psikoterapi
Hedef,
Çocuğa günlük enerji tüketimini ayarlayabilme,
İdeal beslenme modelini geliştirebilme yeteneğinin kazandırılması
Beslenme Tedavisi
Obez çocukların besin alımları genellikle: yemek seçici, yemek saatleri düzensiz,
aşırı besin tüketici ve atıştırıcı tip, ödül olarak şeker ve aşırı karbonhidratlı besin tüketen ve bol yağlı özellikle kızartmaya eğilimli, sebze-meyve tüketimi az, et tüketimi fazladır.
Beslenme davranışı önerileri
Her gün kahvaltı yapmalı Günlük sebze meyve tüketimini artırmalı Enerji yoğunluğu yüksek besinleri azaltmalı Aile ile birlikte tüketilen öğün sayısını
artırmalı Miktarları belirleme ve azaltmada sözleşme
yapmalı Yasaklardan kaçınmalı
Tedavi yaklaşımları
Obezite merkezlerinde Pediatris Diyetisyen Egzersiz uzmanı Davranış terapisti Her hafta ve 8-12 hafta süre ile
izlem
GENEL ÖNERİLER Çocuk yaşına göre olması gereken ağırlığa uygun
bir program içerisinde beslenmelidir.
Düşük enerjili diyetler uygulanmamalıdır.
Şeker ve yağ içeriği fazla olan besinler çocuk istediği için ya da ödül olsun diye verilmemelidir.
Öğün atlanmamalı, öğün sayısı (5-6) arttırılmalıdır. Her öğünde dört besin grubundan yiyecek bulunmasına dikkat edilmelidir.
Yeterli sebze ve meyve tüketimi ile günlük posa miktarının düzenlenmesi
Enerjisi yüksek içeceklerin tercih edilmemesi ancak sıvı tüketiminin arttırılması
Tabak gereğinden fazla doldurulmamalı, isterse bir daha verilmeli.
Ailece beslenme alışkanlıkları değiştirilmelidir.
Teşekkürler…