november 2013

maandblad, verschijnt niet in januari en in augustus - jaargang 46 nr. 9

9

okra.beAfgiftekantoor Aarschot - Erkenningsnummer P106333 Tijdschriften - Toelating gesloten verpakking - Antwerpen X - BC 1145

222627

magazine

Win een

verblijf in Side,

Turkije

blz. 35

Kies je testamentWinnaars haikuwedstrijd zijn bekendMet de kleinkinderen naar de naailes

Jo Hanssens:

‘Laat je steeds opnieuw beroeren’ blz. 12

“Terug makkelijk de trap op en af. Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Dat kan! Een traplift van Thyssen Krupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven en beneden. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude.

0800 94 365Bel gratis

www.tk-traplift.be

Comfortabel, veilig en gebruiksvriendelijk!

Dankzij de unieke ASL-draaitechnologie zet de lift zich gedurende de hele rit automatisch in de meest optimale positie.

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket en een offerte op maat!

0613-0254_Adv Okra Magazine_0107_NL.indd 1 7/06/13 14:08§

De lucht kleurt rood, oranje, geel. De avondzon doet de bomen gloeien tegen de zwartblauwe lucht. ’s Morgens geeft de opkomende zon de wolken een gouden rand. Dagen na elkaar raak ik niet uitgekeken op de herfst-lucht. Het doet me wegdromen.

Dromen van vakantie. Dromen van een eiland in de Middellandse Zee met een strand, een blauwe lucht en dito zee. Dromen van strandstoelen, para-sols en cocktails. Dromen van pootje baden, drijven op een luchtmatras, springen tegen de golven in.

Aan de andere kant dromen ze ook van een eiland in de Middellandse Zee. Een eiland als poort tot een plaats waar je je mening mag zeggen, waar je naar school kan, waar je een toekomst voor je kinderen kan opbouwen, waar je gerust kan zijn dat ze je ’s nachts niet zonder reden uit je bed lichten.

Het beloofde land. Een droom die voor honderden eindigde in de baai van Italië. Een eiland met een idyllisch strand; aangespoelde lijken liggen kris-kras verspreid. Uitgespuwd door de zee. Een dag later, een loods vol-gestouwd met doodskisten. De beelden laten me al dagen niet los. Telkens hoor ik mezelf weer discussiëren met de leraar Nederlands uit de middel-bare school. ‘De dood van je kanariepietje grijpt je veel meer aan dan duizenden doden elders want zij zijn slechts een statistiek.’ Ik wist dat hij gelijk had maar ik wou me er niet bij neerleggen. En dat wil ik nog steeds niet. Want in die kisten ligt wel iemands dochter, iemands zoon, misschien iemands moeder, iemands vader. Iemands broer, iemands zus. Iemand die gemist wordt.

Hoeveel pijn het doet om iemand te missen, hoef ik je niet te zeggen. Pijn voelt voor de ene anders dan voor de andere. En hoe de ene er mee omgaat is niet noodzakelijk hetzelfde als hoe een ander het doet. Maar de pijn blijft. Het gemis gaat niet voorbij. Aan deze of de andere kant van de zee.

Europa sluit de ogen voor de wanhoop van velen. De eilandbewoners kun-nen ze niet sluiten en doen het barmhartige werk voor heel Europa. In november herdenken christenen hun doden. Hun heiligen en hun zielen. Deze keer zal ik aan extra zielen en heiligen denken: de zielen wiens droom hen fataal werd en de ‘heiligen’ die ongevraagd mensen in nood opvangen.

Katrien Vandeveegaete

Het beloofde land

‘De dood van je kanariepietje grijpt je veel

meer aan dan duizenden doden

elders want zij zijn slechts een

statistiek.’

“Terug makkelijk de trap op en af. Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Dat kan! Een traplift van Thyssen Krupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven en beneden. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude.

0800 94 365Bel gratis

www.tk-traplift.be

Comfortabel, veilig en gebruiksvriendelijk!

Dankzij de unieke ASL-draaitechnologie zet de lift zich gedurende de hele rit automatisch in de meest optimale positie.

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket en een offerte op maat!

0613-0254_Adv Okra Magazine_0107_NL.indd 1 7/06/13 14:08§

okramagazine november 2013

OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, leden-voordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, chris.vanriet@okra.be.

inhoud6 OKRA-ZINGEVING Ik ga sterven, jij gaat sterven

10 STANDPUNT Gemeenten moeten leeftijds-

vriendelijk zijn

12 OVER WAT TELT 'Word niet onverschillig'

16 BOEKEN Een debutant 18 GROEN Een tuin om te gedenken

20 MENU Gevogelte in de pot

22 INFO Kies je testament

24 DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS

Sport en politiek

26 OKRA EN TAAL De mooiste haiku’s over duurzaamheid

27 MET DE KLEINKINDEREN Naar de naailes

30 UIT In de voetsporen van Paulus

33 UITJES

34 KRUISWOORDRAADSEL

36 OKRA-LIDKAART = GELD WAARD!

38 EEN GREEP UIT HET REGIONALE AANBOD

27

5

okra

mag

azin

e m

aart

2011

18

30

18 Een tuin om te gedenken Tuinen bewaren herinneringen. Sommige tuinen zijn

zelfs bewust ingericht om herinneringen levendig te

houden. De tuin van Sofie bijvoorbeeld. En de tuin van

Anita. Haar echtgenoot maakt Anita’s droomtuin waar.

Na haar overlijden, stelt hij de bijzondere tuin open

voor het publiek.

24 Sport en politiekEr gaan stemmen op die pleiten voor een boycot van de

Olympische winterspelen in Rusland. Homo’s worden er

immers nu ook in de wetgeving geviseerd. Maar heeft

zo’n boycot effect? Kan sport wel neutraal zijn? Liesbet

Walckiers onderzocht het.

30 In de voetsporen van PaulusDe Turkse Rivièra biedt alles wat een mens verlangt:

zon, zee, lekker eten en altijd lachende mensen. Ideaal

voor wie tijdens de winter nood heeft aan warmte. Maar

je blijft maar beter niet de hele tijd in je strandstoel

zitten, er valt immers heel wat te ontdekken.

okra.beJe kan OKRA-magazine ook lezen via

Blijf vooral niet de hele dag in het zwembad dobberen.

Vanuit Side kan je boeiende uitstapjes plannen.

6

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

OKRA-ZINGEVING

“Ik ben een zinzoeker. Een denker. En ik schrijf graag. Toen ik voor De Standaard schreef, was er de her-opleving van de zoekende mens. Mij gaat het er niet om of God bestaat of niet. Of wat er in de Bijbel staat waar is of niet. Ik stel me de vraag: waar gaat het om in het leven? Ik kom uit een warm,

geëngageerd nest maar in die tijd haakten veel mensen af. De Kerk, het zingevingssysteem van toen, sprak niet meer aan. Mensen keer-den het geloof de rug toe en dach-ten: ik ga gewoon werken voor mijn geld en in het weekend ontspan ik. Maar de afhakers waren niet geluk-kig. De zinvragen bleven.”

De vragen niet vergeten“Je kan de vragen niet voorbij gaan. Ook niet de vraag: wat als ik sterf? Mijn vader is tien jaar ziek geweest. Hij is twee jaar geleden gestorven, een half jaar voor zijn 80ste verjaardag. Hoewel ik altijd goed kon praten met mijn ouders, werd dat tegen mijn vaders overlij-den plots moeilijk. Dat was vreemd. ‘Ik ga sterven’, ‘jij gaat sterven’: we konden het niet uitspreken. Zelfs al ben je al vaak met de dood bezig geweest, als het je persoon-lijk treft, lijkt alles zo moeilijk bespreekbaar. Mijn moeder en vader hadden een sterke band. Mensen die elkaar doodgraag zien, willen elkaar sparen. Dat zorgende tot op het laatste was mooi maar ook moeilijk.” “Mijn vader heeft echt de palliatie-ve sfeer nodig gehad om los te laten. Hij was in de tien jaar dat hij ziek was meer ingetogen gewor-den. Maar toen hij op de palliatieve eenheid toekwam, sprak hij weer. Hij had voor iedereen een woord en zorgde dat we verder konden. Het was emotioneel maar intens. En daarna was hij een andere mens.”

Een spuitje“Toen ik een tijd nadien als journa-list op die palliatieve afdeling mee-leefde, heb ik nog vele mensen die moeilijke weg van loslaten zien gaan. Voor wie het lijden niet meer draaglijk is, kan een oplossing gevonden worden. Je kan dan kie-zen: palliatieve sedatie of euthana-sie. Bij palliatieve sedatie wordt de patiënt in een diepe slaap gebracht en krijgt het lichaam de tijd om te sterven. Bij euthanasie gaat het snel. In de film zie je een spuitje, de stervende legt zijn hoofd neer en het is gedaan. Misschien is dat voor sommige nabestaanden min-der moeilijk? Bij palliatieve sedatie kan het sterven lang duren. Je ziet

Twee maanden nadat haar vader stierf op een palliatieve een-heid, ging Gretel Van den Broek er opnieuw naartoe en schreef het boek Een bed voor de dood. “Ik vind dat mensen aan het leven verplicht zijn om over de dood na te denken”, zegt ze.

Ik ga sterven, jij gaat sterven

7

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

de dood langzaam in het lichaam binnensluipen, blauwe nagels, die reutel. Voor sommigen is net dat lange proces zwaar om mee te maken.” “Ik weet niet of ik het ooit zal kun-nen maar als ik ondraaglijk zal moeten lijden wil ik mezelf voor ogen houden wat het meest men-selijk is voor wie aan mijn bed zal zitten en dan een keuze maken. Kort en krachtig of langzaam maar niet zo mooi om te zien. Voor wie beslist om het einde niet meer in

het volle besef mee te maken, komt het laatste contact met gelief-den net voor een inspuiting, of dat nu palliatieve sedatie is of euthana-sie. Praten is er nadien niet meer bij. Eigenlijk is het vooral de draag-kracht van de naasten die dan wordt aangesproken.”

Een beetje warmte“Voor wie sterft, is de grootste behoefte een beetje warmte. Die vind je in de huiselijke sfeer van de palliatieve eenheid. Mensen denken dat je naar palliatieve zorgen gaat om te sterven maar je gaat er om die laatste levensfase kwalitatief door te komen. Ik ontmoette er een man wiens zwaar gemoed in één keer van zijn schouders viel. Hij vond dat een mirakel.”“Op de eenheid bood ik de mensen een tas koffie of een zakdoek aan. Kleine dingen die van grote waarde zijn. Ik was er als een vrijwilliger die een stoel bijschuift en mensen hun hand vastneemt. Men liet me makkelijk toe. ‘Laat die schrijfster maar komen’, zei men, ‘ik heb veel te vertellen.’ Ze namen me in ver-trouwen, waren dankbaar. Mijn boek was voor hen een cadeau aan hun kinderen en kleinkinderen.”“Ik heb veel mensen ontmoet, veel mooie momenten meegemaakt maar ook enkele moeilijke. Niet bij

iedereen komt het mooiste naar boven in die laatste dagen. Wat ik van het personeel en de vrijwilli-gers heb geleerd, is dat je zelfs dan nooit mag oordelen.”

Duw de dood niet weg“Wanneer sterven? Het is en blijft een moeilijke vraag. Ik zag een moeder die haar kinderen moest achterlaten. Zij kon haar leven niet inkorten. Je ziet je ouders lijden. Wat is het ergste: verdriet om hun dood of hen zien lijden? In de docu-

mentaire End Credits van Marc Cosijns is er een man die dement wordt en niet tot het einde toe wil

aftakelen. Hij bespreekt vooraf met zijn arts dat hij dan euthanasie wil. Als de man een tijd later aangeeft dat zijn leven geen leven meer is en de arts hem aan zijn vraag her-innert, reageert hij geschokt. Wat doe je dan? Terugvallen op wat die man heeft gezegd toen hij nog hel-der was of ingaan op wat zich op dat moment afspeelt? Dat is moei-lijk”. “We leven gewoon te lang. Wat voor een ego heeft een mens, dat het zo lang mogelijk moet duren?

Je kan iemand die dement is een knuffel geven, een waardevol rus-tig ontspannend gevoel maar een minuut later zijn de wanhoop, het verdriet en de paniek terug.”“Men zegt soms: zoals je leeft, zo sterf je. Er zijn veel mensen die de dood van zich afduwen. Als ik een tip mag geven: leg een schriftje aan. Maak een levensboek. Duw de dood niet weg. Vroeger stonden de kinderen altijd rond het sterfbed van hun grootouders. Dus waarom nu niet?”

De Nest“Ik geloof niet in het leven na de dood. Maar ik geloof wel dat mijn vader verder leeft. Ik zie hem nog dagelijks lopen. En hij blijft na mijn dood in de herinnering van mijn twee jonge kinderen. Ik hoop dat ik ooit zo bij iemand verder leef. Mijn vader heeft zich enorm geënga-geerd. Hij heette Nest. Ik heb na zijn dood ontdekt dat hij echt een nest was voor velen. ‘Ik heb de Nest gekend, dat was een goed mens’, zei men. Dat zijn zachtaar-digheid zo ver gereikt heeft, vind ik fantastisch.”

Tekst Dominique CoopmanFoto François De Heel

Als de dood je persoonlijk treft, lijkt alles zo moeilijk bespreekbaar.

In het kader van het OKRA-project ‘Zorg voor waardig ouder worden, tot het einde toe’ brengt OKRA-magazine een reeks bijdragen over dit thema. Na Manu Keirse en Jan De Cock komt dit keer Gretel Van den Broek aan bod. Standpunten kunnen verschillen maar elke geïnterview-de is bewogen door de zorg voor een waardig levenseinde. Binnenkort plant OKRA twee folders rond zorg en zingeving bij het levenseinde. Die zullen ruim verspreid worden. Daarin wil OKRA haar visie duiden. Ook daarvan vind je binnenkort een echo in OKRA-magazine.

Gretel Van den Broek, Een bed voor de dood, Van Halewyck, Leuven, 2012, 208 blz. 16 euro.

Maak kans op een gratis exemplaar. Zie blz. 35.

Tickets via www.boekjeticket.be € 10 voor 1 dag; € 15 voor de 2 dagen

Telefonisch 0902 69 666 op werkdagen tussen 14 en 17 uur

www.surplusdays.be

VISITOOSTENDEwww.visitoostende.be

De Melando’s aperitiefconcert zaterdag 23 en zondag 24 november

Luc Caals

zaterdag 23 novemberSurplus belevingsloungeworkshopsdansenoptredenslezingen: beleggen, successierechten…info stands

… alles voor de rijpere levensgenieter!

Genieten

Informeren

Beleven

Ontspanning & amusement

casino Kursaal Oostende

za. 23 & zo. 24november 2013telkens van 10 tot 18 uur

Nicole & Hugo “meter en peter”zondag 24 november

V.U

. P

ub

li-P

roje

cts

Caro

line O

sty

n, W

este

ind

estr

aat

24, 9990 M

ald

eg

em

affiche_A2_13.indd 1 9/09/13 11:19

-25%korting voor

OKRA-leden

Boek je ticket met kortingscode:

SURPLUSOK

Of vul de bon in en stuur deze in een voldoende gefrankeerde envelop naar:De Wijnbeurs, Esperantolaan 4 bus 6, 3001 Leuven

Condities: zie www.wijnbeurs.be/okraBetaling per overschrijving na ontvangst factuur en levering wijn

Vier het La Pauline Feest mee!

Ga naar www.wijnbeurs.be/okra ofBel 070 233794 en bestel

(ma t/m vrij 8.30 – 17.00u)

“La Pauline, al 25 jaar ons visitekaartje.”Paul Van Boxstael, Directeur van de Wijnbeurs in België

Naam: VoornaamStraat: Nr.

Postcode: Gemeente:Telefoon: Geboortedatum:

JA, ik maak graag kennis met La Pauline en bestel La Pauline Feestpakket(ten) à € 39,95 per pakket

Nu voor slechts 39,95 per pakketGRATIS levering aan huis!

Vier het feest mee en ontvang het La Pauline Feestpakket t.w.v. € 132,94

Dit aanbod geldt tot 30 november 2013

Ons vakmanschap drink je met verstand

U krijgt:• 5 flessen heerlijke rode 2012 La Pauline ‘Les Collines’ • Eén fles bruisende 2012 La Pauline Prosecco• GRATIS een Jaar lidmaatschap t.w.v. € 14• GRATIS Luxury Wellness Voucher t.w.v. € 75*• GRATIS levering aan huis* Met de Luxury Wellness Voucher kun je een 2e persoon gratis meenemen naar 1 van de 32 aangesloten wellnessresorts en salons in België en Nederland.

Van

€ 132,94

NU voor slechts

€ 39,95

E-mail:

La Pauline is de trots van de Wijnbeurs. En al sinds vele jaren de meest aan huis geleverde wijn van België. Dit jaar

bestaat La Pauline 25 jaar! Reden om te feesten. Daarom is er speciaal voor u een unieke

lezersaanbieding samengesteld, waarmee u zéér voordelig met La Pauline kennis kunt maken.

Mét een paar feestelijke cadeaus!

La Pauline is ontstaan als ‘Uw Grand Cru voor elke dag’. Gemaakt van

dezelfde druivensoorten en bereid op dezelfde wijze als de Grands Crus in

Bordeaux. La Pauline is iets bijzonders in uw glas voor een betaalbare prijs.

Maak nu kennis met deze volromig zachte wijn uit de Pays d‘Oc en ontdek waarom La Pauline al zo

vele jaren de meest geliefde rode wijn is.

Advertentie La Pauline Feest BE - OKRA.pdf 1 27-9-2013 12:15:39

Tickets via www.boekjeticket.be € 10 voor 1 dag; € 15 voor de 2 dagen

Telefonisch 0902 69 666 op werkdagen tussen 14 en 17 uur

www.surplusdays.be

VISITOOSTENDEwww.visitoostende.be

De Melando’s aperitiefconcert zaterdag 23 en zondag 24 november

Luc Caals

zaterdag 23 novemberSurplus belevingsloungeworkshopsdansenoptredenslezingen: beleggen, successierechten…info stands

… alles voor de rijpere levensgenieter!

Genieten

Informeren

Beleven

Ontspanning & amusement

casino Kursaal Oostende

za. 23 & zo. 24november 2013telkens van 10 tot 18 uur

Nicole & Hugo “meter en peter”zondag 24 november

V.U

. P

ub

li-P

roje

cts

Caro

line O

sty

n, W

este

ind

estr

aat

24, 9990 M

ald

eg

em

affiche_A2_13.indd 1 9/09/13 11:19

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

10

Gemeenten moeten leeftijdsvriendelijk zijnVan 18 tot 24 november 2013 vindt de Ouderenweek plaats. Dat is een initiatief van de Vlaamse Ouderen Raad (Vlora). Doel is om het publiek duidelijk te maken dat ouderen de kennis en ervaring in huis hebben om mee te bouwen aan een leefbare maatschappij.

STANDPUNT

Met de Ouderenweek 2013 start een campagne waarbij ouderen-verenigingen zullen werken aan leeftijdsvriendelijke gemeenten. Daarvoor zullen ze samenwerken met bijvoorbeeld de gemeentelijke ouderenadviesraden. De slogan maakt het opzet duidelijk: ‘Leeftijdsvriendelijke gemeenten: een hefboom voor actief ouder worden’. Voor OKRA is dit geen nieuw verhaal. Naar aanleiding van de voorbije gemeenteraadsverkie-zingen maakten honderden OKRA-

trefpunten werk van Zilverboeken, gemeentelijke ouderenbeleids-plannen en tussengasrapporten. De inhoud ervan berustte op bevragingen bij veel ouderen. De resultaten daarvan werden ver-taald in vragen en voorstellen voor de beleidsverantwoordelijken. Nagaan of de beloftes die de poli-tici maakten ook nagekomen wer-den, komt neer op het streven naar een gemeente waar het voor de ouderen goed is om leven.

Een duidelijke meningStraks wordt OKRA uitgenodigd om mee te stappen in dit project van de Ouderenweek. Met haar ervaring, kennis en inzet kan OKRA een meerwaarde bieden. OKRA heeft een duidelijke mening over de componenten die bepalen of een stad of gemeente leeftijds-

vriendelijk is. Het gaat over beschikbaar, bereikbaar en betaal-baar openbaar vervoer, over gezonde, veilige en milieuvriende-lijke woonomgevingen met vol-doende openbaar groen, over toe-gankelijke en bereikbare openbare gebouwen en dienstverlening, over voldoende betaalbare en aangepaste woningen voor oude-ren, over leeftijdsvriendelijke woon- en zorgvoorzieningen, over een aanbod van toegankelijke en kwalitatieve zorg op maat, over

maatregelen om de deelname aan culturele activi-teiten te bevor-deren, over initi-atieven om de

negatieve beeldvorming over ouderen om te buigen. En ten slotte gaat het ook over deelname van ouderen aan de maatschappij en de politiek.

Ouderen in de politiekOver dit laatste is het laatste woord nog niet gevallen. Vreemd dat steeds meer mensen de mond vol hebben over participatie en gelijke rechten maar dat tezelf-dertijd een derde van de bevol-king nauwelijks aan zijn trekken komt in de voorbereiding van het beleid. Is het nog te begrijpen dat elke gemeente vrij kan beslissen of er een ouderenadviesraad is en als er een is ze zelf kan bepalen wat zijn opdracht is. OKRA bezorg-de jaren geleden aan alle gemeen-ten modelstatuten voor een gemeentelijke seniorenraad. Dat

is men blijkbaar vergeten. Goed dat we straks in het kader van de actie van VLORA deze draad terug zullen opnemen. Is het begrijpe-lijk dat ouderen nauwelijks een politiek mandaat kunnen opne-men? Voor jongeren, vrouwen en allochtonen is deze discussie voorbij. Maar ouderen moeten er nog voor vechten.

Een ander pijnlijk punt blijft de discussie in sommige gemeenten of ouderenverenigingen - waar dan vaak OKRA mee bedoeld wordt - deel kunnen uitmaken van de cultuurraad. En of OKRA-SPORT deel kan uitmaken van de gemeen-telijke sportraad. In beide geval-len is er geen discussie mogelijk want de Vlaamse overheid erken-de OKRA hiertoe officieel. Moet OKRA gestraft worden omdat zij zowel op het ouderenbeleid, het sociaal-cultureel werk en de sport haar stempel drukt door haar uit-gebreid aanbod en vooral de res-pons er op? Er is nog veel werk aan de winkel.

Jan Vandecasteele Algemeen secretaris

Ouderen kunnen nauwelijks wegen op het beleid.

© Jürgen Doom

11

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

11

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

Ol Fosse d’Outh 1 - 6660 Houffalize - T 061/28 88 01 - www.olfossedouth.com

Beleef de echte Ardennen

Vayamundo is het nieuwe platform met interessante aanbiedingen van reizen in binnen- en buitenland, daguit-stappen, evenementen en koopvoordelen.

Bezoek ons op

www.vayamundo.be

Happy Holiday Special Inbegrepen

• 4 dagen/3 nachten • 3 x ontbijt • 3 x avondmaal in zelfbediening • Dranken inbegrepen tijdens de maaltijd • Speciaal Fossie kinderbuffet • Familiaal animatieprogramma • Begeleide natuurwandelingen met verschillende

thema’s, met of zonder ezels • Onbeperkte toegang tot het waterparadijs Aqual’O en

het fi tnesscentrum (badmuts verplicht) • Onbeperkte toegang tot het Fossiebos • Speciaal programma op 31/10 • De hele dag Halloweenactiviteiten met om 14 uur de • Musical Circusshow van Arthuro Cardini gevolgd door

het optreden van De enige echte Kabouter Plop*!

Prijs

Volwassene: 199 €

Kind (4-12 jaar) 59,50 €

Geen single supplement voor alleenstaande ouders

Aanbod geldig van 29 oktober tot 1 november 2013 volgens beschikbaarheid* inkom 15 € - inbegrepen in arrangement Happy Holiday Special

Kerstspecial Midweek van 2 tot 6 december 2013Een gezellige wintermidweek met begeleid bezoek aan 2 mooie kerstmarkten

Inbegrepen • 5 dagen/ 4 nachten • Welkomstdrink op maandag avond • 4 x Ontbijt • 2 x Lunch op donderdag en vrijdag • 4 x avondmaal in zelfbediening • Dinsdag 3/12 :daguitstap naar de Kerstmarkt in Trier *

lunch niet inbegrepen • Woensdag 4/12 daguitstap naar het kerstdorp in Luik *

lunch niet inbegrepen • Donderdag 5/12 bezoek aan de Chocolaterie Cyril (met

eigen vervoer – inkom 5 € niet inbegrepen) • Donderdagavond optreden van “Bandit” • Onbeperkte toegang tot het waterparadijs Aqua l’O en

het fi tnesscenter (badmuts verplicht)

Prijs

Volwassene: 285 €

Kind (4-12 jaar) 90 €

Kind 0-3 jaar gratis

Geen single supplement voor maximum 25 personen * Transport organisé en collaboration avec les voyages Léonard Lic. A1188

Aanbod geldig van 2 tot 6 december 2013 volgens beschikbaarheid

Vayamundo_OFD_2arran_AD_A4_OKRA.indd 1 7/10/13 10:02

12

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

OVER WAT TELT

Jo Hanssens: “Ik heb dankbare en goede herinneringen aan mijn kindertijd. Ik groeide op in Gullegem, net na de Tweede Wereldoorlog. We waren met acht kinderen thuis, vier jongens en vier meisjes. Samen aan tafel was dat een hele bende. Ik herinner me nog hoe we zongen tijdens de afwas. Heel plezierig. Ieder kreeg de kans om zijn weg te zoeken en te gaan. We kregen ruimte, er was discipline maar geen dwang.

Vader en moeder waren gelovig en sociaal geëngageerd. Vader was een vlasnijveraar. Ik ging

soms mee naar de velden. De oogst kon lukken of mislukken, daar had je zelf weinig vat op. Het weer is zo bepalend. Zo leerde ik dat je als mens enorm je best kan doen maar dat wat je doet toch kan mislukken. Dat was een kost-bare les voor later. Er zijn zoveel dingen die je niet in de hand hebt.

De situatie thuis was niet altijd makkelijk. Aan het begin van de oorlog waren mijn ouders gevlucht. Toen was mijn moeder zwanger van mij. In die periode werd haar vader omvergereden door een Duitse legerwagen. Mijn

ouders zijn zelfs niet naar zijn begrafenis kunnen gaan. Ook de zus van mijn vader kwam om tij-dens een bombardement, samen met haar drie jonge kinderen. Die drama’s waren onbewust aanwe-zig in mijn jeugd.

Mijn ouders leefden sober. Het huis was afgewerkt maar de muren bleven jaren wit, zonder papier of kleurtje. We vonden dat normaal. Ze wilden niet meer uit-geven dan mogelijk was en zo leerden ze ons om zorgzaam om te gaan met dingen en mensen. Moeder en vader vonden het heel belangrijk dat hun kinderen kon-den studeren. Als het financieel op een bepaald moment moeilijk ging, leenden ze geld bij de Bond voor grote en jonge gezinnen. Zo

Twee rode draden doorweven zijn leven: zijn geloof in een barm-hartige en liefdevolle Christus en zijn inzet voor de maatschappij. Als voorzitter van Pax Christi zet Jo Hanssens zich al jarenlang in voor een geweldloze en solidaire wereld.

‘Word niet onverschillig’

13

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

konden we allemaal een diploma halen.”

Verlangen naar Christus“Ik heb heel veel van thuis mee-gekregen. Dienstbaar zijn bijvoor-beeld. Je leeft niet voor jezelf maar je leeft samen. Je mag jezelf ontplooien maar niet op jezelf terugplooien. Je moet aandacht hebben voor de ander en zorg-zaam zijn. We leerden respectvol leven, ook in de taal. Kwetsend spreken, kon niet. Onze ouders toonden ons ook hoe we authen-tiek konden geloven. Jezus was zeer aanwezig.

Al snel leefde het verlangen om me in te zetten voor Christus. Na mijn collegetijd koos ik voor een priesteropleiding. Ik trok naar Leuven en verdiepte me eerst twee jaar in algemene wijsbe-geerte. Dat was boeiend. De oplei-ding gaf mij de kans om na te denken over het leven. Daarna volgde de theologieopleiding met

de kritische Bijbelstudie. Mijn stu-dies vielen aan het begin van het tweede Vaticaans Concilie, ik beleefde die ontwikkeling heel intens. We discussieerden daar heel veel over, het waren boeien-de tijden.”

Buigend riet“Tijdens mijn studies werd ik ern-stig ziek. Meer dan een half jaar bleef ik thuis. De specialist wist niet goed wat er aan de hand was waardoor de ziekte zich verder ontwikkelde. Daarna zei hij: je zal er de rest van je leven last van hebben. Hij kreeg gelijk. Ook toen ik genezen was en terug in het seminarie kwam, was ik nog zwak. Heel langzaam kwam ik weer op krachten. Ik besefte dat mijn ziekte ernstig was geweest.

Sindsdien zie ik mezelf als riet dat diep kan buigen als het slecht gaat maar zich daarna weer recht. Aan dat beeld denk ik nog vaak als het nu moeilijker gaat. Je moet leren omgaan met wat minder goed gaat, met ziekte en met tegensla-gen. Je mag er niet om treuren maar je moet proberen om er het beste van te maken.”

Noord en Zuid“Op 29 juni 1966 werd ik in Brugge tot priester gewijd. Daarna kreeg ik de kans om nog verder te stude-ren. Het waren woelige jaren, zeker in Leuven. Ik had een groot engagement in de universitaire parochie. In die periode kreeg ik een bredere kijk op de wereld. Vooral de ongelijkheid tussen Noord en Zuid was een thema waarmee ik heel erg bezig was. Mensen werden verdrukt. Enerzijds had je het communisme, ander-zijds het neoliberalisme waarin wij ons bevonden. Maar een groot deel van de wereld zat daartussen

geprangd. Die proble-matiek liet mij niet los. Daarom werkte ik mee aan ‘operatie restitutie’. We pro-beerden de rechtvaar-

digheid te bevorderen, vooral in het Zuiden. We pleitten ervoor om de schuldenlast van het Zuiden kwijt te schelden. Terwijl ik bezig was met dit onderwerp, botste ik steeds vaker op het thema van geweldloosheid. Dat ging een grote plaats innemen in mijn leven maar dat was een lang proces.”

Evangelie concreet maken“Na mijn studies werd ik parochie-priester in Vichte. Ik had na mijn studies de wens uitgedrukt om in het pastorale werk ingeschakeld te worden. In het leven van men-sen delen, vind ik heel kostbaar. Het was ongelooflijk hoeveel ver-trouwen mensen je geven, hoe snel je als vertrouwenspersoon gezien wordt, ook al ben je een jonge priester. Op zondag, tijdens

de eucharistie, legde ik veel nadruk op de relatie met God en een rechtvaardige wereld. Je moet altijd bereid zijn te delen. We vormden een hele sociale paro-chie.Parochiebijeenkomsten waren ook altijd open vergaderingen. Daarin gingen we steeds in dialoog over het evangelie. Hoe kunnen we dat concreet maken?”

Ploegscharen“In mijn vrije tijd bleef ik bezig met andere thema’s. In die perio-de moest de regering beslissen over de aankoop van gevechts-vliegtuigen. Het choqueerde me dat daar zo veel aandacht en geld naartoe ging terwijl de wereld-voedselproblematiek helemaal onderbelicht werd. Daarom onder-namen we een hongeractie waar-bij we opriepen om de gevechts-vliegtuigen om te smeden tot ploegscharen. Etienne de Jonghe van Pax Christi merkte die actie op en belde me. Hij vroeg me om me te engageren voor Pax Christi. Samen trokken we naar de bis-schop. Dat was in 1976. Ik kreeg de toelating om voor Pax Christi te gaan werken, eerst halftijds daar-na voltijds. Daar was ruimte voor in de Kerk van toen.”

De waardigheid van elke mens“Ik voelde al snel dat Pax Christi de beweging was waarnaar ik al jaren op zoek was. Mijn geloof, mijn inspiratie en mijn inzet in de samenleving kwamen daarin samen. Ik mocht er mee mijn schouders onder zetten, me er helemaal in uitleven. Met grote gedrevenheid en veel mogelijkhe-den probeerde ik mee een bewe-ging uit te bouwen die eigentijds was en die gelovig geïnspireerd was. Christen zijn in de wereld van vandaag, naar buiten gericht, daar ging het om en dat is zo gebleven.

Je moet leren omgaan met wat minder goed gaat, met ziekte en met tegenslagen.

→

14

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

Hoe zou ik Pax Christi omschrij-ven? Als een beweging van men-sen die samen op weg zijn en met duizend kleine stappen opkomen voor de rechten en waardigheid van elke mens. Met een open hou-ding proberen we het onrecht onder ogen te zien en daarin op

een geweldloze manier verande-ring te brengen. Daarin worden we gedragen vanuit evangelische en christelijke inspiratie. Om ons doel te bereiken, doen we aan studie zodat we inzicht in de wereld ver-werven, organiseren we vorming over geweldloos omgaan met con-flicten en doen we aan politiek lobbywerk. We willen wegen op het beleid en politici en burgers sensibiliseren.”

Blijf gechoqueerd“Intussen ben ik sinds 1 januari 2005 voorzitter van Pax Christi. Deze job geeft me veel voldoening omdat ik weet dat ik mag bijdra-gen aan een proces dat mensen rechtop laat staan. Door dit werk komt er een positieve ingesteld-

heid, minder focus op haat en wraak. Doel is om op een andere manier met geweld om te gaan. Hoe ver dat reikt, weet je niet. Maar

misschien is dat niet zo belangrijk. Ik voel mij immers gedragen door een God van barmhartigheid en liefde. Ik blijf verwonderd over het leven. En daarin heeft God een bijzondere plaats. Jezus gaat ons voor op de weg van geweldloos-heid. Hij is een voortdurende aan-wezigheid die me dankbaar stemt en me in staat stelt om met tegen-slagen om te gaan. Uiteraard doen berichten over aanslagen in Irak,

Syrië of Pakistan of over geweld in Congo me verdriet. Maar dat ik me omgeven weet door een groot ver-trouwen, helpt. Je moet je blijven laten beroeren, je mag niet onver-schillig worden. Maar je mag er niet aan ten onder gaan. De media schenkt veel aandacht aan het negatieve, omdat het niet gewoon is en de mens tot iets anders geroepen is. Laat ons maar gecho-queerd blijven en laat ons maar het goede blijven zien.”

Strijd en aanbidding“Ik heb nog heel wat dromen. Ik leef nog, dus ik mag hopen om nog te kunnen bijdragen aan de samen-leving, aan Pax Christi en aan de Kerk die zich wil vernieuwen. Ik droom ervan dat mensen van elkaar mogen houden op een res-pectvolle manier, dat ze zich niet het centrum van de wereld weten. Ik hoop ook dat Jezus, de persoon die zo veel betekent voor mij, ook door anderen ontdekt wordt als bron van leven en inspiratie.

Toen ik ziek was, trok ik naar de Alpen om er te herstellen. We pas-seerden in Taizé. Een zin daar trof me en heb ik altijd onthouden. ‘Strijd en aanbidding putten uit dezelfde bron, Jezus Christus die liefde is.’ Met strijd wordt uiteraard de geweldloze strijd bedoeld, de inzet. Dit citaat toont voor mij aan dat er een dualiteit is in het leven, het leven is niet vlak. Soms heel diep - de bron, soms heel breed - de strijd. Daardoor komt er span-kracht in het leven, een vruchtba-re spanning.

Eind november ben ik voorzitter af. Na drie termijnen van drie jaar als voorzitter van Pax Christi is het goed geweest. Ik zal een beetje afstand nemen maar ik zal me ook als vrijwilliger blijven inzetten. De geweldloze strijd zal ik niet losla-ten.”

Tekst Nele JoostensFoto’s François De Heel

Ik leef nog, dus ik mag hopen om nog te kunnen bijdragen aan de samenleving.

“Ik hoorde het wel, maar ik verstónd het gewoon niet!”

publi-reportage

Hilde: “Het is natuurlijk fantastisch als je zo veel tijd hebt om de dingen te doen die je wil doen. Maar toch liep ik al even rond met een probleem waar ik mij voor schaamde: Mijn gehoor werd steeds slechter. Eerst had ik het zelf niet echt in de gaten. Wel was ik voortdurend vermoeid aan het eind van de dag, omdat ik mij enorm moest concentreren om niets te missen. Ik dacht echter dat dit bij mijn leeftijd hoorde en legde dus niet direct de link naar mijn gehoor. Ik redde me wel en gaf een algemeen antwoord als ik de vraag had gemist of vroeg of ze het nog eens wilden herhalen.

Op een gegeven moment kreeg mijn fa-milie door dat er iets niet in orde was. De televisie moest namelijk steeds iets luider en ik miste de telefoon en deurbel steeds vaker. Zelf had ik daar niet zo veel last van. Maar op den duur ging ik ook liever niet meer naar de bridge-namiddagen toe. Ik hoorde wel gelach en gepraat, maar ik verstónd het gewoon niet. Daardoor voelde ik mij buitengesloten. Het drong stilaan tot me door dat het niet alleen mijn probleem was. Ook mijn man, kinderen

Hilde Ruyloft staat midden in het leven. Samen met haar man heeft ze 2 dochters en 3 kleinkinderen: 2 meisjes en 1 jongen. Nu haar man met pensioen is, genieten ze samen van hun vrije tijd. Ze hebben een grote tuin waar ze veel in werken. Ook   etsen ze graag, spreken ze vaak af met vrienden van de bridgeclub en brengen ze zo veel mogelijk tijd door met hun familie. Toch stond iets haar in de weg om écht te genieten van het leven.

Een hoortest, gratis en eenvoudig:Gratis Hoortest + Geschenk:AudioNova Winterpack* *Bestaande uit: Denksport puzzelboek, handwarmer en shopping tas. Geldig tot 31 december 2013 of zolang de voorraad strekt.

■ De audioloog stelt u een aantal vragen■ U krijgt een hoofdtelefoon op■ U hoort tonen, luid en zacht■ U geeft een teken wanneer u een toon hoort■ Na 15 minuten kent u het resultaat en krijgt u

persoonlijk en vrijblijvend advies

Aarzel niet en maak een afspraak via: 0800 133 40 of www.audionova.be/gratishoortest

en vrienden hadden er last van en het had meer impact op mijn leven dan ik zelf wilde toegeven. Ik voelde me niet meer goed in mijn vel.

Mijn gehoorverlies bracht me dus in een lastig parket, maar de échte door-slag om stappen te zetten, kwam pas toen mijn man en ik een stuk gingen � etsen en we ingehaald werden door een scooter. Ik had hem helemaal niet horen aankomen, schrok en viel bijna van mijn � ets. Toen was voor mijn man de maat vol en heeft hij me overtuigd (of zeg maar ‘gedwongen’) om een hoortest te doen.

We zijn samen naar een AudioNova Hoorcentrum gegaan. Ik had gelezen dat zo’n test daar helemaal gratis en vrijblijvend was. Dat vond ik wel een prettige gedachte. De test zelf verliep erg snel en gemakkelijk. Het verdict was zoals we gevreesd hadden…“matig slechthorend”. Ondanks het feit dat ik het diep vanbinnen al wist, kwam het toch hard aan. Het heeft dan ook nog een tijd geduurd voor ik er mentaal klaar voor was om een hooroplossing uit te proberen. Maar nu ik dit wel heb

gedaan, voel ik me veel beter. Ik merk weer van alles op, mijn vermoeidheid is verdwenen, ik ga gezellig naar de bridgeclub en zit weer gerust op mijn � ets. Ik had veel eerder de stap moe-ten zetten.”

Herkent u zich in het verhaal van Hilde? Of kent u iemand die mogelijk gehoorverlies zou kunnen hebben? Durf ook de stap te zetten. Praat er samen over, met AudioNova. U kan bij AudioNova altijd terecht voor al uw vragen over het gehoor en een gratis en vrijblijvende hoortest.

De deskundige audiologen van AudioNova helpen u graag verder en geven u een persoonlijk en vrijblijvend advies.

Gratis Hoortest

*Bestaande uit: Denksport puzzelboek, handwarmer en shopping tas. Aarzel niet en maak een afspraak via:

Speciaal voor OKRA-magazine lezers

GEHOOR

Maak gewoon een afspraak via 0800 133 40 of via www.audionova.be/gratishoortest Vergeet echter niet om te pro� teren van het aanbod speciaal voor OKRA magazine-lezers en neem onder-staande coupon mee!

AUD50089 Publireportage Okra 210x297.indd 1 03-10-13 15:02

16

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

BOEKEN

WoestenKris Van Steenberge (1963) maakt zijn intrede in de literatuur met een plattelandsroman. Hij situeert zijn verhaal in Woesten, een West-Vlaams dorpje in de Westhoek. Plattelandsromans vormen een vergeten genre. Van Steenberge brengt het opnieuw tot leven. Hij schrijft een tikkeltje ouderwets maar in een moderne taal. Het verhaal boeit. Woesten gaat over een doktersgezin in het gelijkna-mige dorpje en speelt zich af tus-sen het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Op de achtergrond speelt de aanloop naar de Grote Oorlog van 1914 tot 1918. Van Steenberge schetst het levensverhaal van de smidsdoch-ter Elisabeth Mazereel, haar man Guillaume Duponselle en hun tweelingzonen, de engelachtige Valentijn en zijn verminkte mon-sterbroer die Nameloos als doop-naam krijgt. Het verhaal barst van de tragische gebeurtenissen. De voortdurende wisseling van per-spectief geeft telkens een andere

kijk op de personages en gebeur-tenissen. Met zijn roman wil Van Steenberge duidelijk een bood-schap meegeven: oordeel niet te snel over mensen.Al gaat de auteur wat te bombas-tisch en te sentimenteel te werk, toch wil je echt weten wat er gebeurd is. Een veelbelovend debuut. Als Van Steenbergen er in de toekomst in slaagt alles wat minder barok te laten klinken, heeft de Vlaamse letterkunde er een talent bij.

Verloren Adel. De laatste dagen van de Russische aristocratieEen non-fictieboek voor wie inte-resse heeft in de Russische geschiedenis. De gruwelijke moor-den op de Romanovs zijn bekend. Douglas Smith beschrijft echter veel meer. Hij behandelt de echte verliezers van de revolutie: de adel en de aristocratie. Natuurlijk valt over deze groep heel wat negatiefs te zeggen: hun buitenis-sige rijkdom, hun grootgrond-

bezit, de wijze waarop ze hun personeel behandelden en hun hypocriete levenswijze.De auteur poneert voorzichtig de stelling dat het lot van de adel na de communistische revolutie niet helemaal in verhouding was tot wat ze had aangericht. Zelfs zij die zich aanpasten aan de nieuwe tij-den, werden meedogenloos ver-volgd omwille van hun sociale afkomst. Hele families werden uit-gemoord of in kampen onder gebracht, terwijl de ‘gelukkigen’ naar het buitenland vluchtten. Het nieuwe Rusland liep leeg. De intel-ligentia, de militaire en politieke kaste verdwenen. Ook het cultu-rele erfgoed ging verloren.Met twee belangrijke families als leidraad, schetst de auteur de ondergang van de Russische aris-tocratie tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw. Het is een goed gedocumenteerd boek dat je een andere kijk geeft op latere poli-tieke ontwikkelingen. Laat je niet afschrikken, dit non-fictie-werk leest als fictie.

En uit de bergen kwam de echoEindelijk, een nieuwe boek van de bestsellerauteur Khaled Hosseini. Wie kent De Vliegeraar en Duizend

Een debutantHet is altijd een tikkeltje spannend om een debuutroman ter hand te nemen. Auteurs leggen er hun persoonlijkheid in. Soms is dat te veel van het goede, soms maakt dat het boek net heel sterk. Woesten van Kris Van Steenberge is een Vlaams debuut dat de moeite waard is om te lezen.

© C

harm

ian R

eadin

g

© A

ngela

Elli

s

Douglas Smith. Khaled Hosseini.Kris Van Steenberge.

schitterende zonnen niet? Nu ver-schijnt een derde werk van deze auteur met Afghaanse roots. In zijn bekende stijl brengt Hosseini je terug naar het Afghanistan van de jaren 1950. Hij trekt het ver-haal door tot 2010.De driejarige Pari en haar tienja-rige broer zijn onbezorgd en onaf-scheidelijk. Hun geluk is echter van korte duur want haar ouders verkopen Pari aan een rijk kinder-loos echtpaar in Kabul. Deze gebeurtenis brengt een reeks voorvallen op gang die zich afspe-len in Parijs, San Francisco en het Griekse eiland Tinos.In een periode van meer dan vijf-tig jaar en in heel diverse landen, speelt de auteur voortdurend met zijn personages maar ook met de tijd. Daardoor is het niet meteen duidelijk waar hij naartoe wil. Alles valt echter precies op zijn pootjes. Het lijkt mij niet het

beste boek van de auteur maar het blijft meer dan de moeite waard. Zijn trouwe lezer zal de auteur zeker niet teleurstellen.

Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne

Heirweg 123 | B-8520 Kuurneinfo@comfortlift.be | www.comfortlift.be

SERVICE

24u/24u - 7d/7d

Trapliften

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEKBel gratis : 0800 20 950

www.comfortlift.be

Wijverhogenuwcomfort !

Huisliften Plateauliften

Voort

aan h

eten w

ij

Comfortlift

01 adv_okra190x128.indd 1 6/05/13 13:39

Kris Van Steenberge, Woesten, Vrijdag, Antwerpen, Podium Amsterdam, 2013, 380 blz., 19,95 euro.

Douglas Smith, Verloren adel, De laatste dagen van de Russische aristocratie,Balans, Amsterdam, 2012, 560 blz., 24,95 euro.

Khaled Hosseini, En uit de bergen kwam de echo, De Bezige Bij, Amsterdam 2013, 413 blz., 24,90 euro.

18

GROEN

Tuinen bewaren herinneringen. Wanneer die fraaie pioen bloeit die je lang geleden van een goede vriendin hebt gekregen, denk je vaak onwillekeurig aan haar terug. Of de toverhazelaar die je vader jaren geleden plantte. Elke keer dat de felgele bloemen de winter trotseren, is hij dicht bij je.

Een tuin om te gedenken

Een oudere buurman wil dat zijn as onder de immense kersenboom als zaad wordt uitgestrooid. Wat je daarmee oogst, kan je omschrijven als herinneringen die levend blijven. En als de ochtendnevels de blaadjes van de boom vochtig maken, voe-den ze bij de nabestaanden onge-twijfeld een zachte weemoed.

De tuin van SofieSommige tuinen zijn bewust als herdenkingstuin ingericht. Een goed voorbeeld is de tuin van Sofie. Sofie was zeventien toen een plotse en ongeneeslijke ziekte haar velde. Haar wens was dat haar ouders de tuin zouden inrichten als een her-denkingstuin. Veel was daar niet voor nodig: een beeldje van een meisje lezend in een studieboek en onder een klimplant een tuinfau-teuil. Jarenlang kwamen haar vrien-den en vriendinnen op die stoel even mijmeren en een postuum praatje slagen met Sofie. Het was ook voor haar ouders, broers en zussen een troost.

De tuin van AnitaEen mooi verhaal is dat van Leo. Zijn echtgenote Anita overleed in sep-tember 2012 na een slepende ziek-te. Jarenlang had ze aan haar tuin gecomponeerd. Leo was tweede tuinman. Hij volgde nauwgezet de instructies van zijn vrouw. De tuin was prachtig dat jaar. De rozen bloeiden als nooit te voren. De vis-sen in de fraaie, natuurlijk aandoen-de vijver vol waterlelies, trokken hele dagen baantjes en de borders en klimplanten waren van een hoog niveau. Anita had haar tuin altijd al ok

ram

agaz

ine

nove

mbe

r 201

3

www.museummayervandenbergh.be03 338 81 88

M U S E U MM U S E U M

Sarah Westphal Allure Craquelure30 november 2013 – 21 april 2014

Historische collectie hedendaags uitgelicht

MVDB_Advertentie-OKRA_210Wx99Hmm.indd 1 07-10-13 17:06

willen openstellen voor wie hem wilde zien. Maar de ziekte haalde langzamerhand alle energie uit haar lichaam, voor ze haar plan kon uit-voeren. Toen de tuin enkele weken voor haar dood op zijn mooist was, formuleerde ze een wens: “Leo, wil je de tuin blijven onderhouden en hem openstellen?” Leo knikte. Hij wist dat ze alle planten had aange-stipt op een plan dat ze zelf had ontworpen. In een lijvig boek schreef ze de onderhoudstips en aandachts-punten op. Dat plan en het logboek zouden zijn leidraad worden.

Wandelen in haar droomLeo was net met brugpensioen en hoewel hij geen echte tuinfanaat was, nam hij uit eerbied voor zijn overleden vrouw de uitdaging aan. Zes weken voor haar overlijden had hij het laatste terras afgewerkt, want handig is Leo wel.Leo slijt nu vele uren in zijn tuin: “Hij geeft me oneindig veel troost”, zegt hij. “Ik wandel elke dag in haar wereld, in haar droom.” Anita had het hem voorgehouden. “Leo”, sprak ze, “je zal er later veel plezier aan beleven.” “En ze had gelijk”, getuigt Leo. “Elke plant, elk hoekje is een levende herinnering. Ik ont-dek hoe bekwaam ze was in het bedenken van combinaties. Ik zie nu vaak de schoonheid die me vroe-ger ontging. Nu merk ik dat beide

Elke plant, elkhoekje is een levende herinnering.

borders langs het pad elkaars spie-gelbeeld zijn. Ze had er ook vaak over nagedacht en met een potlood en een gom het ontwerp ervan defi-nitief gemaakt. Ik pluk elke dag bloemen uit de tuin en breng ze naar het kerkhof. Ik weet niet of er een hemel bestaat maar als ik de blauwe lucht met witte wolken gespiegeld in de vijver zie, weet ik dat haar hemel er moet uitzien als haar tuin. De vorige lente en zomer hebben tal van vrienden de tuin bezocht. Zij vinden hier nu een stukje van Anita terug. Volgend jaar wil ik de tuin openstellen en komt hij in de catalogus Open Tuinen van de Landelijke Gilden.”

Er zijn tal van manieren om verlies te verwerken. En iedereen moet zelf weten hoe hij zin geeft aan het leven en aan verdriet. Er is geen pasklare remedie. Maar de tuin van Anita en het verhaal van Leo zijn ontroerend.

Tekst en foto’s Ivo Pauwels

InfoIn de catalogus Open Tuinen 2014 van de Landelijke Gilden kan je de gegevens en open dagen van de tuin van Leo vinden onder de titel tuin De Schutter-De Nil in Wijnegem.

20

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

mENU

Flapjes met peerVoor vier: 4 vierkantjes bladerdeeg (van 12 cm op 12 cm) ■ 4 peren ■ 1 koffielepel citroensap ■ 1 vanillestokje ■ 1 eetlepel boter ■ 1 eetlepel rietsuiker ■ 1 eetlepel kristal-suiker ■ 4 eetlepels chocoladeschilfers ■ 1 ei.

Schil de peren, snijd in stukjes en besprenkel met citroensap. Snijd het vanillestokje overlangs door. Smelt wat boter in een pan en voeg de peren, de riet-suiker en de vanillestokjes toe. Laat 5 min. stoven en laat daarna afkoelen.Klop het ei los. Bestrijk de randen van de plakjes bla-derdeeg met ei en schep in het midden de brokjes peer erop. Bestrooi met chocoladeschilfers. Vouw de plakjes bladerdeeg dicht en druk de randen goed aan.Laat 10 min. rusten in de koelkast. Bestrijk de flapjes met het losgeklopte ei en bestrooi met suiker. Verwarm de oven op 200°C. Bak de flapjes 20 min. tot ze mooi bruin zijn.

De herfst vraagt om soepen, stoofpotjes en niet te vergeten, wild. En wat te denken van een heerlijk dessertje met peer? Hier vind je inspiratie voor gure herfstdagen.

Gerookte eendenborst met appelenVoor vier: 4 appelen ■ 100 gr gerookte eendenborst in sneetjes ■ boter ■ peper.

Was de appelen en verwijder het klokhuis, snijd de appelen in plakjes en de eendenborst in reepjes. Schik in kleine stoofpotjes een laagje appel, een laagje eendenborst en opnieuw een laagje appel. Herhaal volgens wens maar eindig met een laagje appel. Werk af met een klontje boter bovenop en enkele draaien van de pepermolen. Verwarm de oven op 200°C. Zet het stoofpotje 15 min. in de oven. Dien op met stokbrood.

Fazant met rode portoVoor vier: 1 fazant van ongeveer 800 gr ■ 500 gr cham-pignons ■ 1 ui ■ 1 glas porto ■ bakboter ■ kruiden ■ 1 eet-lepel gesnipperde bieslook ■ light room.

Snijd de fazant in stukken. Laat de bakboter heet worden en bruin de stukken fazant. Pel de ui en snijd in ringen. Haal de fazant uit de braadpan en stoof de ui.Voeg de stukken fazant bij de ui en overgiet met de porto. Kruid bij. Laat de fazant garen op een zacht vuurtje. Voeg indien nodig wat vocht toe. Reinig de champignons en snijd in plakjes. Fruit de champignons in bakboter. Voeg de champignons bij de fazant en laat samen nog even garen. Haal de stukken vlees uit de pan en voeg de room bij de champignons. Kruid eventueel bij. Bind de saus. Dien op met aardappelkroketten of gebakken aardappelen.

weekendmenu

Gevogelte in de pot

21

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

weekmenu

Wintersoep met gerookt spekVoor vier: 2 à 3 rapen ■ 1 prei ■ 2 wortelen ■ ¼ knolselder ■ 1 ui ■ groentebouillonblokje ■ 4 sneden gerookt spek.

Reinig alle groenten en snijd in stukken (niet te fijn). Pel de ui en snijd in ringen.Breng de groentebouillon aan de kook, voeg de groenten toe en kook ze gaar. Breng op smaak. Schep de soep in vier kommen en leg in elke kom een snede gerookt spek. Dien op met boerenbrood.

Waterzooi van kip en konijnVoor vier: ½ kip in stukken ■ ½ konijn in stukken ■ 2 stengels prei ■ 4 wortelen ■ 2 uien ■ 2 stengels selder ■ kippenbouillonblokje ■ light room ■ 1 eetlepel gehakte peterselie.

Reinig alle groenten en snijd in grove stukken. Breng de kippenbouillon aan de kook en voeg de stukken vlees en de groenten toe. Laat 30 min. sudderen tot alles gaar is. Breng op smaak. Voeg wat room toe. Schep een stuk kip en een stuk konijn in een bord en overgiet met de bouillon en de groenten. Dien op met stokbrood.

Tekst Blanche VanbelleFoto’s Emy Elleboog

TELEVISIEGEZIENOP

C

A

B

OKRA_105x297_DP05BE-NL.indd 2 30/09/13 16:45

22

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

INFO

De inhoud van een testament is aan bepaalde vereisten en beper-kingen onderworpen. Zo blijft een deel van de nalatenschap automa-tisch voorbehouden voor de echt-genoot wanneer die nog in leven is. Ook kinderen of afstammelin-gen en als die er niet zijn de ouders, krijgen zeker een deel van de koek. Wanneer je wilsbepalin-gen dat voorbehouden gedeelte overschrijden, kan het testament niet volledig gelden. Ook als er voorwaarden zijn die in strijd zijn met de openbare orde en goede zeden worden ze als niet-geschre-ven beschouwd. Dat kan bijvoor-beeld als je als voorwaarde stelt niet te huwen of het nagelaten

goed aan iemand anders over te dragen.

Drie soorten legatenHet ‘legaat’ is de bepaling in een testament waarbij je een bepaald goed of een bepaalde som geld aan iemand nalaat. Daarvoor bestaan drie mogelijkheden. De eerste is het algemeen legaat. Daarbij geef je de volledige nala-tenschap aan een of meerdere personen. Ten tweede heb je het legaat onder algemene titel. Hierbij vermaak je slechts een deel (de helft, een derde) van de nalatenschap. Je kan tot slot ook kiezen voor een bijzonder legaat. Je laat enkel een bepaald goed of

bedrag na, bijvoorbeeld boeken, meubelen of muntstukken. Bekwaamheid van de erflater Op het ogenblik dat je het testa-ment opstelt, moet je bekwaam zijn. Je moet dus beschikken over al je verstandelijke vermogens en handelen uit vrije wil. Het is ver-boden dat verschillende personen samen één testament maken. Een tekst met verschillende handteke-ningen eronder, bijvoorbeeld echt-genoten of samenwonende ver-wanten, is nietig.

Het eigenhandig testamentMet het eigenhandig testament geef je je laatste wil te kennen. Dit document kan je zelf opstellen. Dit soort testament moet je volledig met de hand schrijven. Typen kan niet. Je moet het document date-ren en ondertekenen. Bij het

Kies je testamentWanneer je zonder testament overlijdt, bepaalt de wet aan wie je erfenis toekomt. Wil je echter zelf regelen wat er na je overlijden met je nalatenschap gebeurt, kies je voor een testament. Er zijn echter verschillende mogelijkheden. Welk testament jij het best kiest, hangt af van jouw situatie.

23

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

schrijven van een eigenhandig testament hoeven er geen getui-gen op te treden. Het grootste voordeel is waar-schijnlijk dat enkel de persoon die het testament opstelt, ervan op de hoogte is. Achteraf kan je het dus zonder problemen vernietigen en vervangen door een nieuw tes-tament. Of je kan relatief makke-lijk wijzigingen of toevoegingen aanbrengen. Hier zijn uiteraard geen kosten aan verbonden. Je doet er echter goed aan om ook te overleggen met een advocaat of notaris als je een eigenhandig tes-tament opstelt. Natuurlijk bestaat het gevaar dat een eigenhandig testament verloren gaat. Zo kan iemand die er zich door benadeeld acht, het vernietigen.

Internationaal In een internationaal testament verklaar en erken je dat dit jouw testament is en dat je de inhoud ervan kent. In het bijzijn van twee getuigen maakt de notaris een verklaring van ontvangst op. De erflater of zelfs iemand anders mag het geschrift typen of met de hand schrijven. De benaming internationaal testament slaat onder meer op de taal waarin het werd opgemaakt. Die speelt namelijk geen enkele rol. Een internationaal testament kan je dus overwegen wanneer de erfge-namen of de goederen in het bui-tenland zijn. NotarieelEen notarieel testament krijgt ook wel eens de naam openbaar testa-ment. De erflater dicteert het aan een notaris, in het bijzijn van een

tweede notaris of van twee getui-gen. Maar de notaris schrijft dus het testament. Zowel de erflater als de twee getuigen en de notaris moeten het ondertekenen. Alle notariële testamenten worden ingeschreven in het Centraal Register voor Testamenten. Dat garandeert dat het testament steeds uitwerking zal krijgen. Het notarieel testament biedt ongetwijfeld de meeste waarbor-gen van de drie. De notaris oor-deelt of je op het ogenblik van het opstellen van het testament over al je geestelijke vermogens beschikt en of je niet handelt onder dwang. Hierdoor zal het testament minder snel betwist worden. Daarnaast bekijkt de notaris of de inhoud van het testa-ment wel klopt zodat al je wensen juridisch correct geformuleerd zijn en kunnen worden uitgevoerd. Bovendien bestaat er geen gevaar voor verlies. Tot slot kunnen de handtekening en het geschrift niet betwist worden. Een testament herroepenHet kan gebeuren dat je door

omstandigheden je testament wenst te veranderen. Zolang je niet overleden bent, kan je het testament steeds herroepen en bepaalde beschikkingen toevoe-gen of zelfs een volledig nieuw testament opstellen. Dit doe je het best na overleg opdat de her-roeping van je testamant geen aanleiding zou kunnen geven tot een betwisting ervan.

Kostprijs Als de notaris het testament opmaakt volgens de aanduidingen van de cliënt kost dat in de mees-te gevallen tussen de 200 en de 400 euro, de inschrijving in het register inbegrepen. Veel hangt natuurlijk af of het testament veel bepalingen bevat of complex is. Vraag bij de notaris vooraf een indicatie van de kostprijs die hij verwacht.

Tekst Niek De Meester

Meer info op www.notaris.be of contacteer jouw notaris.

Het duolegaatAls je iets wil nalaten en de begunstigde moet daarvoor hoge suc-cessierechten betalen, dan is het duolegaat een wettelijke manier om de successierechten voor je erfgenamen te beperken. Regel je je erfenis op deze manier, dan laat je een deel van je kapitaal na aan een goed doel en een ander deel aan een erfgenaam naar keuze. Het goede doel zal alle successierechten betalen zodat het gedeelte voor de erfgenamen vrij is van deze belasting. Deze regeling is vooral voordelig voor erfgenamen die geen familie-band hebben met de erflater. In je testament kan je ook OKRA opnemen als goede doel.

24

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS

Homo’s hebben het in Rusland nooit onder de markt gehad. Maar de jongste tijd krijgen ze het toch bijzonder hard te verduren. Zo is er onlangs een nieuwe wet uitge-vaardigd die bepaalt dat voortaan “elke vorm van propaganda voor niet-traditionele seksuele relaties verboden is”. Lees dus: ‘informa-tie over homoseksualiteit’. Waarop prompt een polemiek ontstond over de vraag of die wet ook zal gelden voor de atleten en de toe-schouwers die volgend jaar aan-wezig zullen zijn op de Olympische winterspelen. Kort voordien had de Doema, het Russische parlement, al een wet goedgekeurd die verbiedt dat bui-tenlandse homokoppels Russische kinderen adopteren. Door die ach-tereenvolgende anti-homo maat-regelen slaagde Poetin erin de

talrijke conservatieven van zijn land achter zich te scharen. Maar hij lokte ook luid protest uit bij de mensenrechtenorganisaties zowat overal ter wereld. En Russische homo’s die durven betogen wor-den steeds hardhandiger aange-pakt.

Pijnlijke verhoudingDe reactie bleef niet uit. Her en der wordt er gesuggereerd dat de internationale gemeenschap de Olympische Spelen uit protest maar best kan boycotten. Sport en politiek. Het is altijd al een pijnlijke verhouding geweest. Maar wat sportbonzen - vooral binnen de Olympische beweging - ook mogen beweren, ze zijn onlos-makelijk verbonden. Op het idylli-sche beeld van het Olympische ideaal, als bindmiddel tussen de

Sport en politiekMogen we nu geen Russische wodka meer drinken? Of moeten we de komende Olympische winterspelen in Sotsji boycotten? En zo ja, welk resultaat mogen we daarvan ver-wachten?

volkeren, zitten sinds jaar en dag heel wat krassen. Sport is oorlog en is onder meer vaak een uitlaat-klep geweest voor fanatiek natio-nalisme. Het is ook een handig propagandamiddel voor regimes die hun imago willen oppoetsen. En de enorme toename van de media-aandacht bij zulke mega-evenementen, die de minste zucht in real time overbrengt naar mil-joenen kijkers, werkt het feno-meen nog meer in de hand.

Niet nieuwNieuw is dat niet. Hét historische voorbeeld bij uitstek kennen we allemaal uit de geschiedenisboe-ken. 1936, de Olympische Spelen in Berlijn. Adolf Hitler ziet ze als het uitstalraam bij uitstek van zijn regime. Voor het nageslacht ver-eeuwigd in de overigens esthe-

25

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

tisch meesterlijke documentaire van Leni Riefenstahl. Wanneer dan de zwarte Amerikaan Jesse Owens vier gouden medailles wint, is dat een flinke streep door de rekening van Hitler. Hij weigert Owens de hand te schudden. De media-aandacht is anderzijds een unieke kans voor atleten die de aandacht willen vestigen op een vorm van onderdrukking waar hun gemeenschap onder lijdt. Het bekendste voorbeeld is dat van de twee zwarte Amerikaanse atleten die in Mexico in 1968 op het podi-um de gebalde vuist heffen tijdens het volkslied van de Verenigde Staten. Het bestuur strafte hun ‘black power’-gebaar af. Ze zijn uit het Olympisch dorp gezet. In de aanloop naar diezelfde Mexicaanse spelen is gebleken

hoe ook inwoners van het organi-serende land met zulke manifesta-ties de aandacht kunnen vestigen op hun eisen. In 1968 barstte een studentenrevolte los vlak voor de opening. De regering sloeg onge-meen hardhandig toe. Het werd een bloedbad met naar schatting honderden doden. Hopelijk gaat het niet dezelfde weg op in Brazilië, waar miljoenen mensen de afgelopen maanden de

straat zijn opgegaan om de armoede en de ongelijkheid aan te klagen. Opmerkelijk is in dit geval dat de betogers hun aanval rich-ten op de Olympische Spelen en het wereldkampioenschap voetbal zelf, die in de komende jaren moe-ten plaatsvinden. De nochtans voetbalgekke Brazilianen nemen het niet dat er zoveel geld gaat naar die megaprojecten.

BoycotEr is veel geredetwist over de vraag of het zin heeft zulke wereldwijde sportevenementen te boycotten. Of het iets uithaalt, met andere woorden. Of de orga-niserende landen bereid zijn toe-gevingen te doen uit vrees dat het dure feest een flop wordt. Uiteraard is dat niet echt meet-

baar. Maar wat wel onomstotelijk vast staat, is dat politieke leiders die manifesta-ties zien als een middel om hun land toeris-tisch op de kaart te zetten, om een politie-ke of economische machtspositie uit te bouwen of om de aan-

dacht af te leiden van internatio-nale kritiek op hun beleid, bijvoor-beeld inzake mensenrechten. Een boycot betekent voor hen gezichts-verlies. Geslaagde spelen zijn wel-gekomen propaganda.

PropagandaEen mooi voorbeeld was het wereldkampioenschap voetbal in Argentinië, in 1978. Dat was op het hoogtepunt van de militaire

dictatuur. Handenvol geld had het gekost om de hele infrastructuur klaar te stomen. Terwijl alle ogen van de sportminnende wereld gericht waren op een bal en twee-entwintig spelers, werd er in kel-ders vlakbij gefolterd. Persmensen en supporters merkten daar tij-dens de hele duur van het WK niets van, vakkundig afgeschermd als ze werden van het echte Argentinië, de gruwelijke realiteit die na al die jaren beetje bij beet-je aan het licht komt. Voor de militairen was het een perfect geslaagde operatie. Het beeld dat de meeste buitenlandse media te zien kregen, was dat van een spannend feest, in een normaal en rustig land.

Onlosmakelijk verbondenHet jaar daarop lieten de westerse landen de Olympische Spelen in Moskou links liggen. Vier jaar later bleven de communistische landen weg uit Los Angeles. Dat had dan weer alles te maken met de gebruikelijke wederzijdse spelden-prikken die bij de Koude Oorlog hoorden. Terug naar het uitgangspunt. Zullen we wedden dat de homobe-weging zich niet onbetuigd zal laten tijdens de komende winter-spelen? Vraag is hoe het Internationaal Olympisch Comité daarmee zal omgaan. Het mag nog duizendmaal herhalen dat sport en politiek gescheiden moe-ten blijven. In de praktijk zijn ze niet uit elkaar los te wrikken.

Tekst Liesbet Walckiers

Een boycot van een grote sportmanifestatie betekent gezichtsverlies voor de leiders. Geslaagde spelen zijn welgekomen propaganda.

26

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

OKRA EN TAAL

De eerste prijs, een reischeque ter waarde van 400 euro van Omnia Travel (geldig voor alle bestemmingen van OKRA-REIZEN) gaat naar Jean Wattenberge uit Lokeren voor deze haiku:

tweedehandskledingnu zorgzaam opgevouwenstof tot nadenken

Freddy Van Stappen uit Sint-Niklaas ontvangt de tweede prijs, een reischeque van 100 euro van Thomas Cook, voor deze haiku:

zoevende wiekenzacht geboren stroom uit windeen mooi windekind

Ook deze haiku’s werden bekroond. De auteurs ervan ontvangen een boek.

groene energiegeeft een gele warme gloed doet de aarde goed

Emilia Verbruggen uit Leest

autootje wordt fietsvliegtuigreis wordt treinuitstap kleine voetafdruk

Emilia Verbruggen uit Leest

jeansbroek versleten?tijd voor een tweede leven: maak pennenzakken!

Emilia Verbruggen uit Leest

een felle plensbui,zo gretig opgevangen door mijn regenton!

Christiane Trioen uit Koolkerke

kleinkind met omastappen langs gracht vol blikken mensen vuil oma!

Germaine Debaveye uit Wevelgem

dag kip dag kalkoenmorgen, eend en parelhoen een ei in het nest

Francine Vanbosterhaut uit Ronse

je eigen moestuinvitaminen biotoopgezond en goedkoop

Firmin Van Hoye uit Lochristi

donkere wolkenvullen met hemelwatermijn regentonnen

Jef Van Valckenborgh uit Wondelgem

Dat de haikuwedstrijd een succes was, leidt geen twijfel. De redactie werd overstelpt met inzendingen. Spijtig genoeg voldeden vele inzendingen niet aan het wedstrijdreglement zoals dat verscheen in OKRA-magazine van juli-augustus 2013. De ingezonden haiku’s moesten immers duurzaamheid als voor-naamste onderwerp hebben.

De mooiste haiku over duurzaamheidDeze zomer kropen bijna duizend lezers van OKRA-magazine in hun pen en stuurden hun mooiste haiku’s op. Een deskundige jury pikte er de tien beste uit.

De jury beoordeelde de inzendingen en koos er de tien mooiste haiku’s uit. Auteur Paul Claes, OKRA-voorzitter Mieke Peeters, redacteur Chris Van Riet en Piet Hendrickx, Hilde Masui en Herman De Leeuw, alledrie leden van de redactieraad van OKRA-magazine, bogen zich over de haiku’s.

Winnaars

27

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

mET DE KLEINKINDEREN

moeten vier naaimachines worden geïnstalleerd en dat zijn geen stik-machientjes uit de speelgoedkof-fer. “Kinderen kunnen echt wel met een gewone naaimachine overweg”, zegt Inez. “Als je hen goed uitlegt waar ze hun vingers moeten plaatsen en hen op de traagste stand laat stikken, kan er weinig fout gaan.” Ze schikt alle naaibenodigdheden netjes op de tafel. Voor de jongste meisjes heeft ze een voetenbankje mee-

Inez Thys uit Schoten die de naai-workshops voor kinderen organi-seert, komt niet aanzetten met naald en draad. Als ze bij de fami-lie aankomt, is er meteen werk aan de winkel voor opa Paul. Er

gebracht. “Hun benen zijn soms nog te kort om bij de voetpedaal te kunnen”, lacht ze.

Stofjes kiezen“Als kinderen een hele namiddag naarstig werken, moeten ze nadien ook iets in handen heb-ben”, zegt Inez, terwijl ze op de tafel een stapel stofjes uitspreidt. Daaruit mogen de meisjes elk twee lappen kiezen die straks een hippe draagtas moeten worden. Sophie is er niet gerust in: “gaan wij die zèlf maken?” Oma lacht: “natuurlijk, met de hulp van Inez gaat dat zeker lukken.” Inez legt eerst de basisprincipes van een naaimachine uit en toont duidelijk hoe ze die met het hendeltje en de voetpedaal eenvoudig kunnen bedienen. Met de draad inrijgen

Naar de naailes

Een knoop aannaaien, een zoompje in een jurk leggen? Op school leren kinderen dat niet meer. Oma Greta vond het dus wijs om haar kleindochters Charlotte (8) en Sophie (7) dan maar zelf de beginselen van het naaien bij te brengen. Ze bestelde Naaiatelier Inniminnie voor een workshop bij de kinderen thuis. Voor de gelegenheid waren ook de vriendinnetjes Myrthe en Nina uitgenodigd.

Wat doét naaien eigenlijk? Ik zie met de stof niets gebeuren.

→

28

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

helpt ze een handje want dat is nog iets te ingewikkeld voor kin-derverstand. En als hij mis zit, werkt de naaimachine gewoon niet. Nu kan iedereen aan de slag met het proeflapje. “Recht stikken hé”, roept opa nog als hij ziet hoe Nina de stof onder de naaivoet laat vooruitschieten. Myrthe bekijkt haar proeflap en schudt het hoofd: “maar wat doét naaien eigenlijk? Ik zie met de stof niets gebeuren.” Inez weet wat haar te doen staat: meteen met het echte werk beginnen en twee lappen tegen elkaar stikken.

Van stof tot draagtasDaar waar de eerste stiksels nog wat aarzelend kwamen, gaan de stofjes nu resoluut onder de naai-voet. “Toverij”, zegt Charlotte als ze ziet hoe de lappen nu een zak worden waar je echt iets in kan stoppen. “Niet helemaal dicht stik-ken!” Oma snelt naar Sophie die in al haar ijver de zak bijna rond stikt. Iedereen werkt vlijtig door en de aanblik van de woonkamer wordt een beetje onwezenlijk. Vier hoofdjes ernstig gebogen, stofjes die onder de vingers doorglijden en weer keren, het ratelen van de machines… “Het lijkt wel een sweatshop in China”, lacht opa maar als hij de boze blik van oma ziet, herstelt hij zich vlug. “Gelukkig mogen onze kinderen dit nog voor hun plezier doen.”

Het resultaatInez heeft nog een laatste goo-cheltruc achter de hand. De twee aparte zakken moeten nu in elkaar worden gezet, zodat de dessinstof buitenkant en de effen stof een voering wordt. Ook dat lukt en even later kunnen de vier meisjes trots hun draagtas showen voor de fotograaf. Onder elkaar bedis-selen ze al waarvoor ze hem straks op school gaan gebruiken. “Een turnzak”, roept Sophie, “al mijn schriften kunnen erin”, glundert Charlotte. Ook de twee vriendin-netjes zijn in hun nopjes. “Ik ga vragen of Inez op mijn verjaar-dagsfeestje mag komen”, mijmert

29

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

Senior Homes bvba | Vinktstraat 1 - 9800 Deinze | 09 336 37 95 | www.seniorhomes.be | info@seniorhomes.be

U zoekt een stabiele investering met zeker huurrendement en geen verhuurzorgen?

U wenst uw eigen toekomst veilig te stellen?

Project Keizerhof te Oudenaarde

Investeer dan NU in assistentieflats, de vernieuwde serviceflat met zorgzekerheid!

Eigen verhuur en beheer Innovatief oproepsysteem Luxueuze afwerking naar keuze Aankoop in volle eigendom!

Aarzel dus niet langer, verzilver de vergrijzing!

25%verkocht!

al

Residentie Leiedam te Deinze Fase II bijna uitverkocht!

Al 20% verhuurd: Opening najaar 2013

salonbouw- & immobisBezoek ons op

Stand 5127&

Ontdek onze exclusieve actie!

Bezoek onze residentie op 20 oktober op de Nieuwbouwzondag!

Nina. “Dan hebben we allemaal zo’n mooie zelfgemaakte draag-tas. Onze juf op school zal nogal opkijken.”

Tekst Suzanne AntonisFoto’s Thomas Legrève

Info Naaiatelier Inniminnie uit Schoten organiseert work-shops voor kinderen vanaf zeven jaar, maximum twaalf deelnemers per groep. Prijs: 110 euro voor zes perso-nen, per extra kind: 15 euro. Info op www.inniminnie.be of 0484 32 83 60 (na 18.00 uur).

30

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

UIT

De stad Side ligt op een schierei-land zeventig kilometer ten oosten van Antalya. In het noorden scheidt het Taurusgebergte de kust van het binnenland. ’s Zomers zijn de ber-gen vaak gehuld in een mistige waas omwille van de vochtige lucht.

Maar tijdens de winter steken de besneeuwde toppen fel af tegen de donkerblauwe hemel. Side is omge-ven door sinaasappelboomgaarden, katoenplantages en sesamzaadvel-den. Side betekent granaatappel en daar word je voortdurend aan her-innerd. Overal krijg je de kans het bitterzoete sap te proeven dat de venter voor je ogen uitperst, al of niet gemengd met sinaasappelsap. Dorstlessend en verfrissend! In het stadje zijn de opgravingen nog volop aan de gang. Niettemin is een bezoek aan het openlucht-museum nu al een must. Je betreedt de site door de Byzantijnse poort. In het Romeinse amfitheater kon-den ooit vijftienduizend mensen zitten. Het theater werd niet tegen een helling gebouwd maar op een unieke locatie in een open ruimte.

Boven heb je een prachtig uitzicht op de stad, de zee en de bergen. Vanaf de stadspoort liep een zuilen-galerij naar de vroegere haven. Enkele zuilen van de tempel van Athena en Apollo staan nog over-eind. Bij zonsondergang is dit een schitterend gezicht. In het museum kan je het resultaat van de opgra-vingen bekijken. De nauwe winkel-straatjes met authentieke houten huizen leiden naar de haven. Antieke brokstukken liggen hier als het ware op het strand uitgestrooid alsof ze pas gisteren van hun voet-stuk braken. In geen enkele bad-plaats kruipt de oudheid zo onder je huid. Laat je echter niet verleiden stenen mee te smokkelen in je valies want dat kan je in de luchtha-ven duur te staan komen!

Sfeer snuiven De hotels zijn hier van hoog niveau. In de keurig onderhouden, lommer-rijke tuinen bloeien onder de palm-bomen lantana, bougainvillea en

In de voetsporen van Paulus

Driehonderd dagen zon per jaar. Opstaan onder een staalblauwe hemel in een sprookjesachtige omgeving. Een schitterende natuur en altijd lachende mensen om je heen. Je zou voor minder naar de Turkse Rivièra trekken.

Het theater van Side ligt op een unieke locatie.

De tempel van Apollo en Athena in Side.

31

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

verbena tot diep in oktober bijzon-der weelderig. De privéstranden worden van de tuinen gescheiden door de promenade, zo veel meer dan een wandelpad. Het laat de badgasten toe op een aangename en veilige manier langs de baai te kuieren en vanuit het hotel naar de

oude stad te flaneren. “Het geheim van de luxueuze hotels? Ze worden om de vijf jaar gerenoveerd en ogen daarom erg modern”, ver-trouwt gids Yashar ons toe. Ze beschikken over de laatste nieuwe snufjes, zijn prachtig gemeubileerd en bieden een maximum aan com-fort. Een doorsnee hotel stelt zo’n vierhonderd personen te werk. Dat personeel woont in Manavgat, een stadje ten oosten van Side. In 1972 telde deze stad tweeduizend inwo-ners. Vandaag wonen hier honderd-

duizend Turken, allemaal tewerkge-steld in de hotels. Maandag moet je op de kleurrijke markt in Manavgat zijn. Je kan hier uren ronddolen tus-sen de fruit- en groentekramen, noten en exotische lekkernijen proeven en honderden kruiden opsnuiven. “De marktkramers spre-

ken uiteraard geen Nederlands maar begrijpen wel een aan-tal sleutelwoorden”, merkt Yashar nog op. De overdekte markt telt vierduizend kra-men verdeeld over dertig straten. Afdingen is de bood-

schap en betalen kan in euro’s.

Een duik in de canyonYashar: “Turkije heeft een kustlijn van 8 330 kilometer. Dat is driemaal de afstand Brussel-Antalya. Slechts tien procent daarvan is momenteel geëxploiteerd voor het toerisme. Na Alanya stopt het toerisme. Van Alanya tot Syrië groeien over een afstand van 1 100 kilometer bana-nen-, avocado-, ananas- en kiwi-plantages. Maar de hotelinplantin-gen gaan steeds verder door.”Blijf vooral niet de hele dag in het zwembad dobberen. Vanuit Side kan je boeiende uitstapjes plannen. Wij volgden vanuit Manavgat de gelijk-namige rivier tot aan de watervallen van Manavgat. Slechts drie meter hoog maar wat een idyllische plek! Het neerstortende water kleurt afwisselend azuurblauw en sma-ragdgroen in het zonlicht. We rijden verder de bergen in naar het stuw-meer van Oymapinar. Het landschap onderweg is adembenemend. Plots staan we oog in oog met een Romeinse aquaduct dat van Sedinc naar Side loopt. Het is dertig kilo-

meter lang en op sommige plaatsen vijfentwintig meter hoog. Een foto-stop waard. Een toevallige geiten-boer kruist ons pad en wil wat graag met zijn kudde op de foto. Ons eind-doel, de Oymapinar Dam heeft maar liefst een hoogte van 185 meter. Boven op de dam word je beloond met een verrukkelijk uitzicht op het stuwmeer. Van op het meer kan je de Green Canyon invaren. Green verwijst hier naar de kleur van het water. De canyon is zeven kilometer lang en alleen met de boot bereik-baar. De tocht duurt ongeveer twee en een half uur. Durvers kunnen even een duik nemen in het koude maar zuivere bronwater.

Geslaagd uitjeNaast haar overweldigende natuur bezit deze streek ook oudheidkun-dige sites die de moeite zijn. Enkele kilometers ten noorden van Antalya ligt het theater van Aspendos, in de oudheid een belangrijke stad. Omwille van haar ligging op een rots even buiten de kust, bleef de stad buiten het bereik van plunde-raars en zeerovers, destijds een echte plaag. Dit amfitheater behoort tot de best bewaard gebleven Romeinse theaters. Ze onderschei-den zich van de Griekse theaters door de gevel achter het toneel. Deze wand ontneemt de toeschou-wer het zicht op de omgeving en creëert zo een gesloten binnen-plaats. In de open Griekse theaters heb je zicht op de omringende natuur. Ze passen zich aan hun omgeving aan omwille van de sei-zoenen. Het theater van Aspendos werd gebouwd tijdens de tweede eeuw onder keizer Marcus Aurelius. De aanblik bij het binnentreden is een openbaring. De toneelgevel en het toneel zelf waren destijds over-dekt met een houten dak. Het publiek werd tegen de zon beschermd door middel van enorme tentzeilen. De toneelwand is ver-rassend goed bewaard en doet den-ken aan een renaissancegevel. Hier een opvoering bijwonen, was vast onvergetelijk.

Antieke brokstukken liggen hier als het ware op het strand uitgestrooid.

Op de markt van Manavgat kan je exotisch fruit en lekkers proeven.

Via het stuwmeer vaar je de Green Canyon in.

→

VERANDER uw bad in een douche

in 1 DAG> behoud van bestaande leidingen en betegeling> zonder stof> 10 jaar garantie

> douche op maat > mogelijkheid tot plaatsing stoeltje > antislip

T. 03 773 26 80 (gratis offerteaanvraag)Showroom toegankelijk op afspraak Vésalelaan 9, 1300 Waverwww.berghwater.be - info@berghwater.be

Een frisse wind door je badkamer

BinB_NL_stans_114x88mm.indd 1 22/07/11 15:25

Paulus was hierNaast Side was Perge een van de belangrijkste steden in de regio Pamphylië. De oude Pamphyliërs vonden deze regio ideaal voor de verspreiding van hun cul-tuur. Je betreedt de antieke stad via de Romeinse poort. Vooral de hoofdstraat, beplant met zuilen, is indrukwekkend. Het terrein waar de ruïnes van deze oude stad zich bevinden, is immens. Voor je de eigen-lijke stadsresten aantreft, zie je aan de linkerkant het antieke theater en het stadion. Het theater, dat de vorm heeft van een halve cirkel, bood vroeger aan circa tienduizend toeschouwers plaats. Perge werd gesticht door de Hittieten en nadien veroverden ach-tereenvolgens Alexander de Grote en de Romeinen de stad. Perge kende een spectaculaire bloei onder de Romeinen met de inplanting van heel wat bouwwerken maar daar kwam een einde aan tijdens de Byzantijnse periode. De apostel Paulus vond de stad nog belang-rijk genoeg om er te prediken. Het is onbekend waar-om de bloei van de stad na de komst van het christen-dom afnam. Een aardbeving verwoestte Perge tot Turkse archeologen haar ontdekten. Ze bleef duizen-den jaren onder de aarde bedolven. Daardoor bleef ze zo goed bewaard en kunnen we vandaag de thermen, badhuizen en winkeltjes met een beetje verbeelding opnieuw tot leven wekken.

Tekst en foto’s Chris Van Riet

InfoOKRA organiseert in samenwerking met Jetair een all in overwinteringsvakantie in het vijfsterrenhotel Barut Arum in Side.Periodes: 29 januari tot 2 maart 2014, 1 februari tot 5 maart 2014 en 9 tot 21 maart 2014

Inschrijven: OKRA-REIZEN, 02 246 39 44 of lucie.vanhemelrijk@okra.be. Lic A7305Meer info in de winterbrochure OKRA-REIZEN 2013-2014 of op www.okra.be.www.jetair.be.

OKRA-Algemeen

winter 2013-2014

De hoteltuinen zijn een lust voor het oog.

Maak kans op een gratis verblijf van zeven dagen.Kijk blz. 35.

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

UITJES

Sarah Westphal. Allure Craquelure

In deze tentoonstelling tracht de Duitse kunstenares Sarah Westphal de erfenis van col-lectioneur Fritz Mayer van den Bergh leven in te blazen. Ze doet dit met zeven secure interventies in de kamers van het museum. Het is de eerste keer dat er in het Museum Mayer van den Bergh dit soort hedendaagse kunst te zien zal zijn. Sarah Westphal neemt haar intrek in het museum. Als huisvrouw bezet ze letterlijk het museum en verschijnt in de kamers als subtiele aanwezigheid: ze ruimt op, maakt schoon, verschuift meubels, kijkt in kasten, kisten en schuiven, bladert door fotoboeken, leest in balboekjes, doorzoekt archieven en zolder en vervangt gloeilampen om de bezoekers met een brandende lan-taarn op te wachten. Met ‘allure’ verwijst de kunstenares naar de uitstraling die het huis en museum hebben. ‘Craquelure’ verwijst dan weer naar de scheurtjes in de verf van de schilderijen. De craquelure brengt naar boven wat eronder zit: weg vernis, weg verf, weg verguldsel. Laag na laag treedt de geschiedenis te voorschijn.

InfoVan 30 november 2013 tot 21 april 2014 in het Museum Meyer van den Bergh, Lange Gasthuisstraat 19, 2000 Antwerpen, 03 338 81 88, www.museummayervandenbergh.be. Van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 17.00 uur.Tickets: 8 euro – 6 euro – 1 euro.Bereikbaarheid: De halte Meir van de premetro ligt op 350 meter van het museum. Wandel de Huivettersstraat in, ga na de bocht naar links en je komt in de Lange Gasthuisstraat.

Henry van de Velde. Passie – functie – schoonheid.

Van de Velde (1863-1957) werd opgeleid als kunstschilder maar ontwikkelde zich tot architect, interieurarchitect, designer, pedagoog en kunstadviseur. Hij liet een indruk-wekkend oeuvre na en bouwde een internationale carrière uit met tal van realisaties in België, Duitsland, Nederland en Frankrijk. Bekende gebouwen zijn onder meer de villa Bloemenwerf in Ukkel, verschillende art-nouveauwoningen in Weimar, het Kröller-Müller Museum in Otterlo en de modernistische Boekentoren van de universiteit van Gent. Hij stond aan de wieg van de kunstschool waaruit het Bauhaus zou ontstaan en richtte in Brussel de kunstschool Ter Kameren op. Met zijn meubels, zilverwerk, porselein, juwe-len, boekbanden en andere creaties wist hij als geen ander praktisch nut en elegante stevigheid met elkaar te combineren. Hij verwierf er internationale faam mee. Schilderijen, meubilair, zilverwerk, juwelen, ceramiek, boekbanden en architectuuront-werpen getuigen van de uitzonderlijke veelzijdigheid van de kunstenaar.

InfoTot 12 januari 2014 in het Jubelparkmuseum, Jubelpark, Brussel, 02 741 72 11, www.kmkg-mrah.be. Van dinsdag tot vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Zaterdag, zon- en feestdagen van 10.00 tot 17.00 uur. Gesloten op 1 januari.Tickets: 10 euro – 7 euro – 4 euro.Bereikbaarheid: per trein: De stations Merode en Schuman liggen op wandelafstand van het museum. Vanuit het station Brussel Centraal is er een metroverbinding naar het Jubelparkmuseum. (halte Merode)

Taste of Three Bloemen klinken, klanken smullen, zo verwoorden Stef Adriaenssen, Kris Bresseleers en Dirk Proost hun evenement Taste of three. Het is immers geen tentoonstelling of opvoering. Het is een gastronomisch, floraal en muzikaal avontuur. In Arboretum Kalmthout zal ook een plantaardige installatie te zien zijn. Deze prikkeling kadert in volle herfst wanneer de natuur net al zijn vruchten heeft gegeven en zich opmaakt voor de barre winter. Bloemen en planten, omarmd door klanken en aroma’s van de lekkerste wildsausen, gidsen je naar een land van warmte. Een cocon waar je de koude trotseert en je jezelf voorbereidt op de volgende lente.

InfoVan 13 tot 18 november 2013 in het Keienhof, Putsesteenweg 133 te Kalmthout, 0494 07 55 45. Van 10.00 tot 19.00 uur.Tickets: 12 euro aan de kassa; 10 euro in voorverkoop.Met je Taste of Three ticket kan je het Arboretum bezoeken tegen een uitzonderlijke prijs van 3 euro. De culinaire tour kost 25 euro.Parkings: Strijboshof, Marktplein, Station Kalmthout, Arboretum Kalmthout, De Vroente, Keienhof, Station Heide. Er is gratis busvervoer vanaf de parkings.

© Sarah Westphal

Op vertoon van je OKRA-lidkaart geniet je 2 euro korting.B

Henry van de Velde in zijn atelier in de Groothertogelijke Saksische School voor Kunstambachten in Weimar, 1908 Foto Louis Held, Weimar© Fonds Henry van de Velde, ENSAV – La Cambre, Brussel

Maak kans op een gratis duoticket. Kijk blz. 36!

Maak kans op een gratis duoticket. Kijk blz. 36!

B

B

33

KRUISWOORDRAADSEL

SUDOKU

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21

22 23 24 25 26 27

28 29 30 31 32 33 34

35 36 37 38 39 40 41

42 43 44 45 46 47 48 49 50

51 52 53 54

55 56 57 58 59

60 61 62 63

HORIZONTAAL

1 alleen maar 6 eigen brievenbus in een postkantoor 11 nieuw (in samenst.) 12 Europe-aan 13 Amerikaanse gouden munt 15 knaagdier 16 ontzaglijk 18 huisdier 19 over 20 elek-trisch geladen deeltje 21 een en ander 22 rivier in Frankrijk 24 insect 26 bouwland 28 uiting van beleefdheid 31 televisiestation 33 deelteken 35 krachtige uitademing 36 voegwoord 38 voorzetsel 39 heilig voorwerp van de indianen 42 tendens 46 grootvader 48 eivormig 51 voorzetsel 52 oppervlakte 53 jong schaap 54 open strook in een bos 55 keukenhulpmid-del 57 biersoort 58 maalinrichting 60 kunstproduct 61 jaartelling 62 dreumes 63 Afrikaans land.VERTICAAL

1 nederig verzoek 2 nauwe doorgang 3 gevangenenkamer 4 boerderij 5 stijf van ledema-ten 6 stoer 7 okerachtige aardverf 8 voorzetsel 9 drasland 10 Bijbelse plaats 14 lokspijs 17 ankerplaats 23 lengtemaat 25 monding van een rivier 27 voertuig 29 of iets dergelijks 30 te gelegener tijd 31 met betrekking tot (afk.) 32 ton 33 toestel (afk.) 34 takje 36 in functie zijnd 37 in werking 40 onder gebruikelijk voorbehoud 41 mengsel 43 vertragingstoestel 44 bijwoord 45 behoefte aan drinken 46 halfedelsteen 47 waakzaam 48 plaats in Overijssel 49 gebergte in Afrika 50 vlaktemaat 56 Europese Tolunie 59 vreemde munt.

Kruiswoord

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

S L E C H T S P O S T B U SM N E O T O I E R AE A G L E R A T E N O R MK A T V I A I O N E E AI S E R E M U G A K K E RN O I A IG R O E T M T V T R E M A

I G E B L A A S NZ O D A T T O T T O T E MI A O G ET R E N D O P A O V A A LT E R O P P L A M T R AE M M E R A L E M O L E NN E T S A R E R A GD R E U T E L T U N E S I E

9

HORIZONTAAL1 alleen maar 6 eigen brievenbus in een postkantoor 11 nieuw (in samenst.) 12 Europeaan 13 Amerikaanse gouden munt 15 knaagdier 16 ontzaglijk 18 huisdier 19 over 20 elektrisch geladen deel-tje 21 een en ander 22 rivier in Frankrijk 24 insect 26 bouwland 28 uiting van beleefdheid 31 televisie-station 33 deelteken 35 krachtige uitademing 36 voegwoord 38 voor-zetsel 39 heilig voorwerp van de indianen 42 tendens 46 grootvader 48 eivormig 51 voorzetsel 52 oppervlakte 53 jong schaap 54 open strook in een bos 55 keuken-hulpmiddel 57 biersoort 58 maalin-richting 60 kunstproduct 61 jaar-telling 62 dreumes 63 Afrikaans land.

VERTICAAL1 nederig verzoek 2 nauwe door-gang 3 gevangenenkamer 4 boer-derij 5 stijf van ledematen 6 stoer 7 okerachtige aardverf 8 voorzetsel 9 drasland 10 Bijbelse plaats 14 lok-spijs 17 ankerplaats 23 lengtemaat 25 monding van een rivier 27 voer-tuig 29 of iets dergelijks 30 te gele-gener tijd 31 met betrekking tot (afk.) 32 ton 33 toestel (afk.) 34 takje 36 in functie zijnd 37 in wer-king 40 onder gebruikelijk voorbe-houd 41 mengsel 43 vertragings-toestel 44 bijwoord 45 behoefte aan drinken 46 halfedelsteen 47 waakzaam 48 plaats in Overijssel 49 gebergte in Afrika 50 vlakte-maat 56 Europese Tolunie 59 vreemde munt.

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord november 2013, PB 40, 1031 Brussel, voor 30 november 2013. De winnaars verschijnen in het januarinummer 2014. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven). Winnaars september 2013 zie hiernaast.

Naam:

Straat: Nr.:

Postnr.: Woonplaats:

Tel.: E-mail:

OKRA-lidnummer of trefpuntnummer:

Schiftingsvraag: Wat betekent de naam van de stad Side?

Vergeet niet een postzegel van 0,77 euro toe te voegen!

1 2 3 74 85 6

Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer voorkomen in alle kolom-men, in alle rijen en in elk van de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes.

9 6 8 3

1 6 4

4 8

5 8 6 1

9 3 7

5

5 1 6

1 9 3 5

2 8

SudokuVul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van

3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

296 145 873581 736 492734 982 561345 829 617169 357 248872 461 359923 574 186418 693 725657 218 934

Oplossing kruiswoordraadsel november 2013

34

1

2

6

8

3

5

7

4

35

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

35

okra

mag

azin

e ok

tobe

r 201

3

35

KRUISWOORDRAADSEL

Speel en win een van deze prijzenprijzen36 Maak kans op een van onderstaande prijzen en stuur je oplossing van het kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine.

SPEEL EN WIN■ Naar wie ging de overnachting in B&B Appelkers te Heusden-Zolder?Gabriël Lemahieu uit Elverdinge.

■ Bij wie ligt Nacht in Parijs klaar om te lezen?Griet Thys uit Waarschoot, Roger Cloet uit Ingooigem, Urbain Weyens uit Nieuwerkerken, J. Van Ommeslaeghe uit Beveren-Leie, Simonne Vandekerckhove uit Gullegem.

■ Wie kreeg Niets weerstaat de nacht in de bus?Charles Cuppens uit Beverlo, Norma Schelstraete uit Lovendegem, Gilbert Deruwe uit Zedelgem, Jozef Cambré uit Sint-Niklaas, Louis Roeyers uit Boechout.

■ Naar wie ging Het Marco-effect?Georgette Devry uit Lennik, Piet Dhaenens uit De Pinte, Sean Evens uit Meeuwen-Gruitrode, Jean-Marc Magherman uit Zottegem, Hilda Jacobs uit Zichem.

■ Wie kan naar Countryside?Godelieve Monbailliu uit Zelzate, Lucienne Bidee uit Kapellen, François Rens uit Wilrijk, Marcelo uit Hoboken, Louis Vandamme uit Diegem, Helena Driessens uit Eeklo, Francis De Sobri uit Antwerpen, Nicole Torfs uit Antwerpen, Noël Croonen-Mallet uit Hasselt, Rita Cosijns

36 winnaars

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13

14 15 16 17 18

19 20 21 22

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

33 34 35 36 37 38

39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

59 60 61 62

63 64

65 66 67

HORIZONTAAL

1 adellijk 5 reeds binnen korte tijd 8 kenteken 12 geaardheid 13 treuzelaar 14 ritmische be-weging 15 dopheide 18 lekkernij 19 jaartelling 20 kwajongen 22 loofboom 23 hoofd van een moskee 24 sprakeloos 26 hemelbrood 28 Europeaan 30 livreiknecht 33 sneeuwhut 35 alleenzang 36 orgaan 37 plaats in Portugal 38 tegen 39 Europese voetbalbond 41 bin-nenste van beenderen 43 getakte hoorns 45 rangeerlocomotief 47 wijnsoort 49 vlak 51 één der Verenigde Staten 53 zo spoedig mogelijk (afk.) 55 enkelvoudige stof 57 spoedig 59 plaats in Engeland 61 sierplant 62 verbond 63 Frans schilder 64 bewerkende redacteur 65 regel 66 vervaardiger 67 gewicht.VERTICAAL

1 slot 2 vervolgens 3 vulkaan op Sicilië 4 slag in een touw 5 strijdperk 6 glazen plaat 7 ta-bel, overzicht 8 miljoen (afk.) 9 soort struisvogel 10 regeringsstelsel 11 barst 16 Europese hoofdstad 17 bezetting van een film 20 nauw 21 balspel 23 tussenkomst 25 tropische ziek-te 26 onbepaald telwoord 27 modern 29 sierdek op een bed 31 rivier in Afrika 32 eiland in de Middellandse Zee 34 familielid 35 rekenopgave 40 rij 42 peulvrucht 44 vogel 45 voetpad 46 plaats in Oekraïne 48 vaktaal 50 opschudding 52 smaad 53 nulpunt 54 spraakorgaan 56 kreupel 57 evenzo 58 inborst 60 Bijbelse figuur 62 deel van de mond.

Kruiswoord

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

E D E L A L R A S M E R KN A T U U R U T A L M E RD A N S E R I C A N O G AE R A S N O T A A P E I KN I M A M S T O M M

M A N N A E S T L A K E IE I G L O P S O L O BN I E R P O R T O A N T II U E F A E M E R G ZG E W E I S I K R I O J AK P L A T I O W A A

Z S M E L E M E N T D R AE T O N A G A V E L I G AR E N O I R N E D I T O RO R D E M A K E R P O N D

7

1 4 8 7 5

6 9 1 4

5 8 2 9

9 7 1 5

3 2

7 1 9

3 2

4 8 6

SudokuVul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van

3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

295 341 867134 876 925867 295 143582 769 431973 124 658641 538 279718 652 394456 913 782329 487 516

Oplossing kruiswoordraadselseptember 2013.

Oplossing sudokuoktober 2013.

uit Zottegem, Marcel Simkens uit Hasselt-Kermt, Annie Dessel uit Destelbergen, Rita Goossens uit Itegem, Luc Coussee uit Bavikhove, Ginette Rossel uit Beernem, Suzanne Haeck uit Deinze, Adrienne Corijn uit Deinze, Jan Cortebeeck uit Breendonk, Gerard Van Reybrouck uit Torhout, Freddy De Gruyter uit Varsenare.

Oplossing kruiswoord september: moeras.Antwoord op de extra vraag: de oude benaming voor een vijver waarin vis gekweekt wordt.

Winnaars kruiswoord september 2013.Deze maand telden we 1 600 deelnemers.

Dertig boekenVijf exemplaren van Woesten van Kris Van Steenberge (waarde 19,95 euro).Vijf exemplaren van Verloren adel van Douglas Smith (waarde 24,95 euro).Vijf exemplaren van En uit de bergen kwam de echo van Khaled Hosseini (waarde 24,90 euro).Vijf exemplaren van In de marge. Belgische documentaire fotografie (waarde 29,99 euro).Vijf exemplaren van De onvoltooide van Patrick De Spiegelaere (waarde 39,95 euro).Vijf exemplaren van Een bed voor de dood van Gretel Van den Broek (waarde 16 euro).

Vijf exemplaren van de Huis-houdagenda 2014 (waarde 15 euro).Met de Huishoudagenda is het bijhouden van je uitgaven en inkomsten kinderspel. Niet gewonnen? Bestellen kan ook via www.huishoudagenda.eu (een voor 15 euro, twee voor 24 euro).

okra

mag

azin

e se

ptem

ber 2

013

Een verblijf van zeven dagen all in voor twee personen op basis van een dubbelkamer in hotel Barut Arum in Side, Turkije (waarde 700 euro).

InfoDe winnaar kan kiezen:■ hij vertrekt mee met de OKRA-groepsreis op 9 maart 2014 en keert

na een week terug. Hij betaalt enkel de vluchten;■ ofwel vertrekt hij mee met de groep op 9 maart 2014, blijft in het

hotel samen met de groep tot 21 maart, en betaalt vijf nachten en de vluchten voor een verblijf van twaalf nachten (en krijgt dus een korting van zeven nachten).

Het vijfsterrenhotel Barut Arum staat voor klasse, overheerlijke gerechten en een service van de bovenste plank. Het is ideaal gelegen aan een mooi privéstrand en vlakbij het centrum van Side. Het hotel heeft een Europees publiek.

Tickets via www.boekjeticket.be € 10 voor 1 dag; € 15 voor de 2 dagen

Telefonisch 0902 69 666 op werkdagen tussen 14 en 17 uur

www.surplusdays.be

VISITOOSTENDEwww.visitoostende.be

De Melando’s aperitiefconcert zaterdag 23 en zondag 24 november

Luc Caals

zaterdag 23 novemberSurplus belevingsloungeworkshopsdansenoptredenslezingen: beleggen, successierechten…info stands

… alles voor de rijpere levensgenieter!

Genieten

Informeren

Beleven

Ontspanning & amusement

casino Kursaal Oostende

za. 23 & zo. 24november 2013telkens van 10 tot 18 uur

Nicole & Hugo “meter en peter”zondag 24 november

V.U

. P

ub

li-P

roje

cts

Caro

lin

e O

sty

n,

We

ste

ind

estr

aat

24

, 9

99

0 M

ald

eg

em

affiche_A2_13.indd 1 9/09/13 11:19

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

© F

onds

Hen

ry v

an d

e Ve

lde,

EN

SAV

– La

Cam

bre,

Bru

ssel

OKRA-LIDKAART = GELD WAARD

WIN GRATIS DUOTICKET Uitjes gelezen blz. 33? De passie ont-dekken in het werk van Henry van de Velde? Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 20 euro).Stuur deze bon vóór 30 november 2013 naar OKRA-magazine, Henry van de Velde, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Henry van de Velde.

WIN GRATIS DUOTICKET Zin om op 23 of 24 november 2013 naar de Surplusdays in Oostende te gaan? Maak kans op een van de vijftien gratis duotickets (waarde 20 euro). Stuur deze bon vóór 15 november 2013 naar OKRA-magazine, Surplusdays, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Surplusdays.

WIN GRATIS DUOTICKET Uitjes gelezen blz. 33? De Allure Craquelure van Sarah Westphal van naderbij bekijken? Maak kans op een van de dertien duotickets voor het Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen (waarde 16 euro). Stuur deze bon vóór 30 november 2013 naar OKRA-magazine, Mayer van den Bergh, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Mayer van den Bergh.

Info zie blz. 33.

Info zie blz. 8.

Info zie blz. 33.

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

www.thuiszorgwinkel.be

De adressen van de Thuiszorgwinkels vind je op onze website of via 02 246 49 49.

KOM ONS BEZOEKEN OP DE ZENITHBEURS. • Op de CM-valbus leer je risico’s van het vallen

herkennen en hoe je die met kleine ingrepen kunt vermijden.

• Kom een gratis testritje maken met een elektrische fi ets.

• Er is gelegenheid om een gratis hoortest te laten afnemen bij onze Aurilis-audiologen.

• Elke bezoeker krijgt op onze stand een kleine attentie.

ALLEEN HET COMFORT VALT OP!Een nieuwe look, een nieuwe naam, maar vooral een vernieuwd gamma topproducten.

iD biedt een uitgebreid assortiment producten aan voor alle types van urineverlies. Onze producten staan garant voor comfort en discretie.

Vraag advies in je Thuiszorgwinkel.Voor een leven vol zelfvertrouwen.

Vraag een gratis staalin uw Thuiszorgwinkel

11 Okra Zenith.indd 1 8/10/2013 12:01:58

OKRA-LIDKAART = GELD WAARD

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzwPB 40, 1031 Brussel02 246 44 37, fax 02 246 44 42,www.okra.be, magazine@okra.be

RedactieNele Joostens, Chris Van Riet, Katrien Vandeveegaete

RedactieraadHerman De Leeuw, Niek De Meester, Nic Fruru, Piet Hendrickx, Jos Lacroix, Hilde Masui, Dirk Van Beveren, Jan Vandecasteele, Hugo Verhenne

Verantw. uitgeverJan Vandecasteele, Vier Uitersten 19, 8200 Brugge

VormgevingGevaert graphics nv

Coverbeeld François De Heel

DrukCorelio Printing, Erpe-Mere

ReclameregiePublicartoSylvain Van Der Guchtlaan 24,9300 Aalst053 82 60 80fax 053 82 60 90com@publicarto.be

Oplage: 165 541 exemplaren

Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereprodu-ceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.

OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Het decembernummer verschijnt uiterlijk op 27 november 2013.

colofon

OKRA-regio’sAntwerpen Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen, 03 220 12 80, fax 03 220 17 68 antwerpen@okra.be•www.okra.be/antwerpen

Brugge Oude Burg 23, 8000 Brugge, 050 44 03 81, fax 050 44 03 90 brugge@okra.be•www.okra.be/brugge

Brussel Bergensesteenweg 436, 1070 Brussel, 02 555 08 30, fax 02 555 08 39 brussel@okra.be•www.okra.be/brussel

Ieper Sint-Jacobsstraat 24, 8900 Ieper, 056 26 63 40, fax 056 26 63 06 ieper@okra.be•www.okra.be/ieper

Kempen Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 33 50, fax 014 40 33 52 kempen@okra.be•www.okra.be/kempen

Kortrijk Wijngaardstraat 48C, 8500 Kortrijk, 056 26 63 53, fax 056 26 63 10 kortrijk@okra.be•www.okra.be/kortrijk

OKRA-Limburg vzw Koningin Astridlaan 33, 3500 Hasselt, 011 26 59 30, fax 011 22 59 50 limburg@okra.be•www.okra.be/limburg

Mechelen Antwerpsesteenweg 259, 2800 Mechelen, 015 40 57 45 mechelen@okra.be•www.okra.be/mechelen

Midden-Vlaanderen www.okra.be/middenvlaanderen Martelaarslaan 17, 9000 Gent, 092693215•092693216,middenvlaanderen@okra.be ■ Aalst Hopmarkt 10, 9300 Aalst, 053 76 16 53, fax 053 76 15 16, aalst@okra.be ■Eeklo Garenstraat 46, 9900 Eeklo, 09 376 13 40, fax 09 376 12 99, eeklo@okra.be ■Gent Martelaarslaan 17, 9000 Gent, 09 269 32 15, gent@okra.be ■Oudenaarde Sint-Jozefsplein 7, 9700 Oudenaarde, 055 33 47 33, fax 055 33 47 94, oudenaarde@okra.be

Oost-Brabant Platte Lostraat 541, 3010 Leuven, 016 35 96 94, fax 016 35 95 55 oostbrabant@okra.be•www.okra.be/oostbrabant

Oostende Ieperstraat 12, 8400 Oostende, 059 55 26 90, fax 059 55 26 12 oostende@okra.be•www.okra.be/oostende

Roeselare Beversesteenweg 35, 8800 Roeselare, 051 26 53 07, fax 051 22 59 80 roeselare@okra.be•www.okra.be/roeselare

Tielt Oude Stationsstraat 12, 8700 Tielt, 051 42 38 08, fax 051 40 89 79 tielt@okra.be•www.okra.be/tielt

Waas en Dender ■Dendermonde Bogaerdstraat 33, 9200 Dendermonde, 052 25 97 90, fax 052 22 97 75, dendermonde@okra.be ■ Land van Waas de Castrodreef 1, 9100 Sint-Niklaas, 03 760 38 66, fax 03 766 38 17 waasland@okra.be•www.okra.be/waasendender

Algemeen secretariaat | www.okra.be | secretariaat@okra.bewww.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41OKRA-ZORGRECHT | Postbus 40 | 1031 Brussel | zorgrecht@okra.be | 02 246 57 72 (van 8 tot 12 en van 13 tot 16 uur, vrijdag van 8 tot 12 uur) | www.okrazorgrecht.be. Ook op Facebook.

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Chris Van Riet, Postbus 40, 1031 Brussel of chris.vanriet@okra.be.

Provincie Antwerpen

■Provinciale reisbeurs20 november 2013 van 10.00 tot 17.00 uur Evenementenhal De Populier, Populierenhoeve 22, 2240 Zandhoven

Antwerpen

■De Sunshine boys, door o.a. Carry Goossens, Dirk Lavrysen14 & 15 november 2013 om 14.30 uur zaal Elckerlyc, Frankrijklei 85-87 te Antwerpen

■Christen zijn en autonomie door Mgr. Bonny5 december 2013 van 14.00 tot 16.00 uur Nationalestraat 111 te Antwerpen

Brugge

■Regionaal bowlingtornooi18 november 2013 om 14.00 uurKoning Albert I-laan 114, Blankenberge

■Regionale wandeling3 december 2013 om 14.00 uurSint-Elooistraat 21, Zedelgem

■Valt België nog bijeen te houden door Rik Van Cauwelaert9 december 2013Hof van Watervliet, Oude Burg 19, Brugge

Kempen

■Uitwaaidag voor wie met zingeving bezig is in de trefpunten met Jean-Paul Vermassen10 december 2013 van 9.30 tot 15.30 uurAbdij van Tongerlo. Voor 1 december inschrijven bij het regiosecretariaat OKRA-Kempen

■Kwaliteit van zorg en kwaliteitszorg in het WZC door Mathieu Martens. Voor allen die met zorg bezig zijn in het woonzorgcentrum. 12 december 2013 van 13.30 uur tot 16.30 uurMollenhof, Lichtaartseweg 1, Poederlee. Voor 1 december inschrijven bij het regiosecretariaat OKRA-Kempen

Kortrijk

■Sterwandeling in de Mira-streek 26 november 2013 om 13.30 uurCC Spikkerelle, Scheldelaan 6, Avelgem

■Lezing Referentiebudgetten door prof. Bérénice Storms27 november 2013 om 14.00 uurConcerstudio, Conservatoriumplein 1, Kortrijk

■Verhalen en liederen uit den Grooten Oorlog door Wim Chielens10 december 2013 om 14.30 uurEilandstraat 6, Harelbeke

Limburg

■Het menselijk brein, hersenen onder de loep, door professor Geert Spincemaille25 november 2013 om 14.00 uurZaal Berenhof, Berenhofstraat 12, Veldwezelt

■Operettegala Licht-klasiek is troef9 december 2013 om 14.00 uurCC Hasselt, Kunstlaan 5

■Vakantiebeurs14 december 2013 om 10.00 uurLimburghal, Jaarbeurslan, Genk

Mechelen

■Overleven op Antartica door Jesko KaczynskiJesko hielp mee als mecanicien aan de Prinses Elisabeth Basis op Antartica21 november 2013 om 14.00 uur Parochiecentrum H. Hart, Eeuwfeestlaan 60-62, Lier

■Wandelcriterium: twee groepswandelingen van 5 km5 december 2013 van 12.30 tot 14.30 uurCC de Kollebloem, Kloosterhof, Puurs

■Kerstmis op een notenbalkEen woordprogramma met kerstvertellingen en poëzie met muzikale omlijsting10 december 2013 om 14.00 uur CC Mechelen, Minderbroedersgang 5, Mechelen

Midden-Vlaanderen

■Sterven en dood in Vlaanderen door prof. B. Broeckaert. Met ontroerende beelden van topfotografen18 november 2013 om 14.30 uurCC De Abdij, Abdijstraat 10, Geraardsbergen

■Europa is geen buitenland. Over de relatie tussen het federale België en Europa door prof. P. Bursens18 november 2013 om 14.30 uurZaal Telex, Kerkhofwegel, Kruishoutem

■In elke rivier schijnt een maan over China als fascinerend en complex land door journaliste Veerle De Vos19 november 2013 om 14.30 uurCC de Werf, Molenstraat 51, Aalst

■Later begint vandaag door Manu Keirse: welke zijn de mogelijkheden op vlak van palliatieve zorg en euthanasie? 26 november 2013 om 14.30 uur Molenstraat 26, Eeklo

■Begeleide wandeling van 15 km. in de Vlaamse Ardennen9 december 2013 om 10.00 uurKerkplein Huise

■Christelijk geloof onder andere(n) met Paulus als gids door R. Bieringer9 december om 14.30 uurCM, Sint-Jozefsplein 7, Oudenaarde

Een greep uit het regionale aanbod

38

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

39

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

okra

mag

azin

e no

vem

ber 2

013

GEDAAN MET RUG-EN NEKPIJNDe FRAMASTYL is dé oplossing.

Dankzij onze VLIEGENDE SHOWROOMtest u het zelf nu uit !

Wij komen vrijblijvend bij u thuis ofop het werk voor een demonstratie.

Niets te verliezen dus:GRATIS DEMONSTRATIE

GRATIS LEVERING

DE FRAMASTYL BIEDT U:een optimale bloedsomloop en een totale ontspanning.

Voor demonstratie aan huis of info.Naam en adres:

BO

N

J & A Mallekotstraat 45 - 2500 Lieroldfred@telenet.be

Tel. 03 480 98 01 - fax 03 488 13 77 - open van 10u tot 17u30

■Computeratelier: zelf wenskaarten maken op je computer9 december om 14.00 uurSint-Salvatorstraat 28, Gent

■Santa Claus is back in town. Norbert De Taeye zingt aan de piano en geeft duiding bij deze authentieke Amerikaanse kerstmuziek10 december 2013 om 14.00 uurPrinsenzaal, Prinsenhof 39A te Gent

■Transitie naar een rechtvaardige duurzaamheid door prof. Peter Tom Jones.12 december 2013 om 14.30 uurDe Schakel, Musselystraat 26, Zottegem

■Verlichte kerstwandeling van 7 km met sneukel-stops en pannenkoeken20 december 2013 om 17.30 uurOostwinkel, Jozef Van Oost, 09 378 12 58, inschrijven verplicht

Oost-Brabant

■Franz Liszt, een levensverhaal geïllustreerd met zijn muziek26 november 2013 om 14.00 uurFeestzaal, Platte-Lostraat 541, Kessel-Lo

■Wandeling: keuze uit een wandeling van 4,5 km of 10 km5 december om 14.00 uurSporthal Ter Linde, Tiensesteenweg 169 A, Glabbeek

Oostende

■ Info over huren en verhuren: rechten en plichten9 december 2013 om 14.00 uurMarktplein 16, Nieuwpoort

Roeselare

■Herfstwandelen. Slotwandeling met achteraf oliebollen18 november 2013 tussen 13.30 en 14.30 uurZaal Lichtenhove, Torhoutstraat 42, Lichtervelde

■Instuif lijndans-disco Sector Roeselare 21 november 2013 om 14 uurZaal Ter Beke, Gitsestraat, RoeselareSector Izegem 22 november 2013 om 14 uur. Zaal De Gilde, Kruisstraat, 8700 Izegem

■Nooit meer terug naar Tipperary, zeven verhalen uit WO I met muzikale begeleiding door Wim Chielens3 december om 14.15 uur PC Den Hazelt, Pastoor Slossestraat 1, Rumbeke

Waas en Dender

■Het Christendom aan de Nijl. De Kopten van Egypte15 november 2013 om 14.30 uurBogaerdstraat 33, Dendermonde

■De aarde: waarom beeft zij ook hier?18 november 2013 om 14.30 uurStationsstraat 29, Temse

■Hoogdagen van het Franse chanson19 november 2013 om 14.30 uurSint-Jansplein 2, Sint-Niklaas

■1914, dagen van hoop22 november 2013 om 14.00 uurPoststraat, Lokeren

■Spion voor het Kremlin22 november 2013 om 14.30 uurMarkt, Wetteren

■Gezond ouder worden29 november 2013 om 14.00 uurGravenplein 2, Beveren

Voor een aktieve en mobiele toekomst !

Sterke

botten behouden...

Nieuwe formule

De gemakkelijkste weg:VISTA-Cal D DE ONMISBARE CALCIUM + VITAMINE DIN 1 SLIK-tablet / dag. Vanaf de menopauze is een voldoende toevoer aan calcium en vitamine D onmisbaar om sterke botten te behouden en ook om het risico op vallen te beperken. 1 slik-tablet VISTA-Cal D bevat nu 500 mg calcium en 800 ie vitamine D, de modernste, doeltreffende en veilige combinatie, in lijn met de recentste wetenschappelijke gegevens.

geen smaak geen bereiding gemakkelijk mee te nemen

60 tabletten = 12,90€ Vraag CNK 3042-074 aan uw apotheker

Calcium +

800ie Vit.D3

1 SLIk-tablet/dag

Voor een aktieve en mobiele toekomst !

Sterke

botten behouden...

Nieuwe formule

De gemakkelijkste weg:VISTA-Cal D DE ONMISBARE CALCIUM + VITAMINE DIN 1 SLIK-tablet / dag. Vanaf de menopauze is een voldoende toevoer aan calcium en vitamine D onmisbaar om sterke botten te behouden en ook om het risico op vallen te beperken. 1 slik-tablet VISTA-Cal D bevat nu 500 mg calcium en 800 ie vitamine D, de modernste, doeltreffende en veilige combinatie, in lijn met de recentste wetenschappelijke gegevens.

geen smaak geen bereiding gemakkelijk mee te nemen

60 tabletten = 12,90€ Vraag CNK 3042-074 aan uw apotheker

Calcium +

800ie Vit.D3

1 SLIk-tablet/dag