251

OKOLIŠ, GLOBALNE PROMJENE I UTJECAJ

ČOVJEKA

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Interaktivni geosustav:klima – tektonika ploča – geodinamo

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Komponente Zemljinog klimatskog sustava

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

252

Aktivnost čovjeka može rezultirati u:

Morski led i pružanje

ledenjaka

Kopnena površina, vegetacijai ekosustav

Hidrološki ciklus

Oceansko kruženje,

morska razina i geokemija

Atmosferski sadržaj

i kruženje

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Morski led je važan

dio kriosfere

Led Arktičkog mora kreće se prema jugu kroz Beringov tjesnac, svibanj 2002.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Dolazeća solarna energija~ 342 W/m2

Geotermalna energija~ 0.06 W/m2

Toplina koja zrači iz unutrašnjosti Zemlje

mora poništiti (izjednačiti) solarni

utjecaj

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

253

Dolazeće i odlazeće zračenjeu Zemljinoj atmosferi

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Koji su plinovi staklenika?(isključena vodena para)

• ugljikov dioksid: 49%• metan: 18%• klorofuorougljik: 14%• dušikovi oksidi: 6%• ostali: 13%

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Odakle dolazi pridodani CO2?

• gorenjem fosilnih goriva: 75%• čišćenjem: 15%• iz industrije: 7%• gorenjem drveta: 3%

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

254

Usporedba globalnih temperatura s povećanom koncentracijom

CO2

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Globalne temperature ikoncentracija CO2 u zadnjim

tisućljećima

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Međutim... Kako određujemo temperaturu i sadržaj CO2 prije očitanja

s instrumenata?

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

255

Temperatura i koncentracija plinova staklenika se za vrijeme glacijacije smanjuju.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Temperatura i koncentracija plinova staklenika se za vrijeme deglacijacije povećavaju.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Klima je relativno topla i stabilna tijekom zadnjih 10.000 god. (holocen).

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

256

El Nino i La Nina

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

“La Nina” je karakterizirana hladnijim površinskim temperaturama i snažnijim istočnim vjetrovima na istočnom tropskom Pacifiku.

Kada sustav oscilira u “El Nino”, tople vode se premještaju istočno.

Za vrijeme normalnih godina, tople površinske vode u Tihom oceanu nalaze se istočno od Indonezije.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

JužnaAmerika

U vrijeme “normalnih godina”

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

257

JužnaAmerika

U vrijeme “El Nina”

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Proces transporta među komponentama

klimatskog sustava

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Ciklus kalcija(prikaz ulaska i izlaska iz oceana)

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

258

Ciklus ugljika(prikaz globalnog rezervoara i kretanja)

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

*Gt = gigatona

…proizvodeći

atmosfersko

povišenje

od ~ 3.3 Gt/god.

Utjecaj čovjeka na ciklus ugljikaRastu nove biljke i

izmjena zrak-more uklanja

~3.8 Gt/god...

Ljudska aktivnost oslobađa

~7.1 Gt* ugljika u atmosferu

svake godine.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Prije i nakon kisele kiše

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

259

Kiselost kiša u SAD: 1955.-1998.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Projekcija promjene koncentracije ozona sa i bez Montrealskog protokola

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

260

Projekcija promjene koncentracijeCO2 u tri moguća slučaja

nastavak korištenja fosilnog goriva

balansirano korištenje fosilnog i

nefosilnog goriva

ubrzani prelazak na čišće i

djelotvornije energetske

tehnologije

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Projekcija promjene u globalnojtemperaturi u tri moguća slučaja

nastavak korištenja fosilnog goriva

povećano korištenje nefosilnog goriva

ubrzani prelazak na čišće i

djelotvornije energetske

tehnologije

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Projekcija globalnogzatopljenja naznačuje smanjenje ledene kape na sjevernom polu: poremetit će ekosustav ali će vjerojatno poboljšati uvjete plovidbe.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

261

Potencijalni efekti promjene klime na različite sustave

Sustav Potencijalni efekti

Šume i kopnena vegetacija Migracija vegetacijeRedukcija broja stanovnikaIzmijenjen sastav ekosustava

Diverzitet vrsta Smanjenje diverzitetaMigracija vrstaNaseljavanje novih vrsta

Vlažna priobalja Inundacija priobaljaŠirenje vlažnog kopna

Vodeni ekosustavi Redukcija broja stanovnikaMigracija vrsta u nova staništaNaseljavanje novih vrsta

Priobalna bogatstva Povećan rizik od poplava

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

Sustav Potencijalni efekti

Potencijalni efekti promjene klime na različite sustave

Pitka voda Promjene u opskrbiPromjene u sušama i poplavamaPromjene u kakvoći vode i proizvodnji el. energije

Poljoprivreda Promjene u rezultatima proizvodnje i produktivnosti

Zdravlje čovjeka Učestalije infektivne bolestiNegativan utjecaj toplinskih udara i naglih zahlađenja

Energija

Prijevoz

Povećanje potražnje hlađenjaSmanjenje potražnje grijanjaPromjene u dostavi energije iz hidroelektrana

Češći prekidi zimskog prijevozaPovećani rizik od ljetnih kopnenih navigacijaRizici za obalne ceste

Promjene u rezultatima proizvodnje i produktivnosti

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________