MSGSÜ Felsefe Bölümü

30 Nisan 2013

Cemsinan Deliduman

sabit ayna

yarı geçirgen

perde

sabitayna

lazer

ayna

1. durum 2. durum

lazer

lazer

ayna

ayna

ayna

ayna girişim

girişim yarı geçirgen ayna

yarı geçirgen ayna

eterrüzgarı

eterrüzgarı

Deney düzeneği döndürüldükten sonra dahi halkalar hareket etmeden aynı desende kalırlar. Bunun anlamı eter rüzgarının olmadığıdır.

Dolayısıyla eter yoktur denilebilir. Bu sonuç özel görelilik kuramının gelişmesine yol açmıştır.

Neden girişim deseni deneyin yönü değiştirildiği halde değişmiyor?

Eter rüzgarının basıncı dolayısıyla dünyanın dönüş yönünde olan kısmın uzunluğu kısalıyor olabilir.

Lorentz-FitzGerald uzunluk kısalması: Cismin hareket edilen yöndeki boyutu hızına bağlı olarak kısalır.

Poincaré (1899):

Poincaré (1904): Eylemsiz gözlemcilerin bireysel mutlak hızları değil, sadece aralarındaki göreli hızlar belirlenebilir. Bunun sonucu olarak:

1)Fizik yasaları bütün eylemsiz gözlemciler için aynı olmalı.

2)Hiçbir hız ışık hızını aşamamalı.

Zeki’nin bakış açısına göre

Jale’nin bakış açısına göre

Zeki

Zeki

Jale

Jale

durağan

durağan

Zeki’nin bakış açısına göre

Jale’nin bakış açısına göre

Zeki

Zeki

Jale

Jale

durağan

durağan

Zeki’nin bakış açısına göre

Jale’nin bakış açısına göre

Zeki

Zeki

Jale

Jale

durağan

durağan

çarpışmanoktası

gözlemci

Zeki’nin bakış açısına göre

Jale’nin bakış açısına göre

Zeki

Zeki

Jale

JaleKemal

Kemal

durağan

duran

Zeki

Zeki

Jale

Jale

Konum ve hız göreli kavramlardır. Zaman ve ivme ise mutlaktırlar.

Mekanik yasaları bütün eylemsiz gözlemciler için aynıdır. (Eylemsiz gözlemci: Sabit hızla hareket eden gözlemci.)

A gözlemcisiningördüğü yol

B gözlemcisiningördüğü yol

Aristo: Konum mutlaktır: Her cisim doğası gereği bir

yerdedir. Zaman mutlaktır: Zaman sürekli hareketin

numaralandırılmasıdır.Galilei:

Konum görelidir. Zaman mutlaktır.

Einstein: Konum görelidir. Zaman görelidir.

Uzayda sadece biz olsaydık hızımızı ölçebilir miydik?

Yapıcı Kuramlar (gazların kinetik kuramı gibi):Başlangıç noktası olarak aldıkları görece daha basit bir

biçimsel taslağın malzemelerinden daha karmaşık olguların bir resmini yapmaya çalışırlar (sentetik yöntem). Bütünlüklü, uyarlanabilir ve açıktırlar.

İlke Kuramları (termodinamik veya özel görelilik gibi):Bunlar sentetik değil analitik yöntemi kullanır. Bir kez

temel ilkeler kabul edildikten sonra bunlardan çıkarılan sonuçların mantıksal kusursuzluğu, epistemik güvenliği ve uygulanabilirlikteki genelliği gözlenir.

Gözlemci’nin bakış açısına göre

Pilot’un bakış açısına göre

Pilot

Pilot

Zeki Jale

durağan

Tren: DurağanGözlemci: Durağan

Gözlemcinin bakış açısına göre hareketli tren.

Hareketli trenden bakış açısınagöre istasyon

Zeki

Zeki

Jale

Jale

Jale’nin ikiz kardeşi

Jale’nin ikiz kardeşi

durağan

durağan

ittikten sonra

itmeden önce

Dünya

Dünya Vega

Vega

Dünya’nın referans çerçevesi

Sizin referans çerçeveniz(Dünye ve Vega gidiş-dönüş

hareketi yapıyorlar.)

durağan

gidiş-geliş süresi = 50 yıl

gidiş-geliş süresi : 2 yılkısalmış uzunluk = 1 ışık yılı

siz

siz

siz

25 ışık yılı

Lorentz-FitzGerald uzunluk kısalması

Poincare’nin görelilik ilkeleri

Özel Görelilik kuramının aksiyomları

Işık hızının sabitliğiYüksek hızların

toplanması

EşzamanlılıkYapımcı kuramlarİlke kuramlarıZaman uzamasıUzunluk kısalmasıKütle artmasıKütle-Enerji ilişkisiİkizler paradoksu