i

EBU it nir∑K exnútAŸ

éyíìwå´lAÌwé K∑rin

q´wq itå´L

J.F. Qdúnjq

q´wq itå´l núkifå`` úl∑`P

nutq`då´pQŸ íjnúT

���

Ìt´qkå `åkóónú Ojú Ìwé

1. Ìl`u, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å (Åp´å kìn-ín-ní) 1

2. Ìl`u, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å (Åp´å kejì) 4

3. ŸAr`of`q: Ìw`å `åfqw´qf`å 7

4. ŸAr`of`q: Gbé j´∑´∑ kí o níyì 10

5. ŸAr`of`q: P`åt`åkì `∑k´q fún qmqdé 12

6. ŸAr`of`q: Kí ni n ó fol`e xe? 13

7. Ò`nk`å: `qk`ånlélógójì dé qg´qtå (41–60) 15

8. Oríkì Oríl`∑: År``∑s`å, À´ågberí `åti Oníkòyí 17

9. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å kìn-ín-ní) 19

10. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å kejì) 22

11. Oríkì `åwqn ìlú (Åp´å k∑tå) 25

12. Ìw`å qmqlú`åbí: Ìy´å ql´qy`åy`å 27

13. Ìw`å qmqlú`åbí: L´åyí `åti L´∑y∑ 30

14. Ìw`å qmqlú`åbí: À´ånú lérè 33

15. Àpèkq 35

16. Åxq wíw`q ní il`∑ Yorùb´å 36

17. Kíkå ìt`ån `år`osq kéék`e`eké: ŸAl`ådé `åti ŸQr´∑ r`∑ 39

18. Kíkå ìt`ån `ar`osq kéék`e`eké:

Bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑ 42

19. Kíkå ìt`ån `år`osq kéék`e`eké:

Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å kìn-ín-ní) 45

20. Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å kejì) 48

21. Åwòr`åw`q kò kån tìx´∑ (Åp´å k∑tå) 51

22. ŸAr`osq: Oúnj∑ tí mo f´∑r`ån j`ulq 55

23. Kíkq Àròkq — Ìlú mi 57

24. Ìt`ån akqni l´qk`unrin: Bålógun Ìbíkúnlé 58

25. Ìt`ån akqni lóbìnrin: Mqrèmi 61

26. Àk`ånlò èdè 63

27. Òwe 66

Alaw�ye 4 pre.�ndd 3 1/8/10 1:14:05 PM

�v

28. Ìjír`or``o `åti `åríy`ånjiy`ån:

Åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq 68

29. ŸAl´q onít`ån tí k`o ní orin:

Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑ 71

30. Àwqn èèw``q tó j∑m´q `åìs`ån 74

31. Qj´q `qs`∑ òyìnbó 77

32. ŸAk`åyé: ŸAjqk´∑ xe b∑b∑ 80

33. Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån 83

34. Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq 85

35. Wúr`å´ql´å `åti Owólåbí 88

Alaw�ye 4 pre.�ndd 4 1/8/10 1:14:05 PM

v

28. Ìjír`or``o `åti `åríy`ånjiy`ån:

Åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq 68

29. ŸAl´q onít`ån tí k`o ní orin:

Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑ 71

30. Àwqn èèw``q tó j∑m´q `åìs`ån 74

31. Qj´q `qs`∑ òyìnbó 77

32. ŸAk`åyé: ŸAjqk´∑ xe b∑b∑ 80

33. Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån 83

34. Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq 85

35. Wúr`å´ql´å `åti Owólåbí 88

ŸQr`q Ìxíw´åjú

Èyí j´∑ `åtúnxe k∑rin ÌWÉ K„RIN ÅLÁWÌÍYÉ ní èdè Yorùb´å. Ohun m´∑tå p`åt`åkì ni å

f´∑ kí `åwqn olùk´q `åti òbí xe `åkíyèsí nípå ìwé n´å`å. Èkínní ni pé å kq `qk`q`qkån `åwqn

`∑k´q inú ìwé n´å`å ní `qn`å tí yóó gb`å yé `åwqn qmq ilé-`∑k´q yékéyéké l´åìsí ìyqnu t`åbí

w`åh´ål`å r´år´å. ŸQn`å tí å gb`å xe èyí ni pé `åwqn `qr`q Yorùb´å tí ó mq níw`qn qgb´qn-orí

`åwqn qmqdé tí å xe `åwqn `∑k´q n´å`å fún ni å lò, å sì kq w´qn ní `qn`å ti yóó gb`å rqrùn

l´åti k`å g´∑g´∑ bí ìl`ån`å tí `åwqn Ìgbìm`q tí Ìjqbå y`ån l´åti xe `åtúnxe `qn`å kíkq Yorùb´å

síl`∑ ti fi lél`∑, `åti ìm`qr`ån tí `åwqn ∑gb´∑ olùk´q èdè Yorùb´å ní `åwqn ilé `∑k´q gígå il`∑

k´å`å´år``q-∑-ò-jíire tún fi síw´åjú ìjqbå l´∑yìn `åx`årò tiwqn.

Èkejì: ŸQk`q`qkån `åwqn `∑k´q inú ìwé n´å`å kò gùn tó ti `åtij´q m´q, kí `å`åyè lè w`å fún

`åwqn ìbéèrè tí `åwqn olùk´q yóò m´åå bi `åwqn åk´∑k`q´q l`åti m`q bí `∑k´q tí w´qn k`å n´å`å

yé wqn t`åbí kò yé wqn; `åti p`∑lúp`∑lú, ix´∑ tí wqn yóó xe nínú `∑k´q k`q`qkån l´åti j´∑ kí

òye bí å ti ´n kq èdè Yorùb´å yånjú lè yé wqn yékéyéké. Nítorí ìdí èyí, oríxi `åfikún

m´∑rin ni ó w`å fún `∑k´q k`q`qkån: (i) `ål`åyé `åwqn `qr`q tí ó b´å lè rú åk´∑k`q´q lójú; (ii)

`åwqn ìbéèrè tí `åwqn qmqdé níl´åti d´åhùn ní ∑nu l´åti fi h`ån pé òye ohun tí w´qn

k`å yé wqn; (iii) `åwqn ìbéèrè `åti `ål`åyé nípå `åwqn òfin `åkqt´q èdè Yorùb´å kíkq-síl`∑

nínú ìwé ìk`qwé wqn l´qn`å tí `åwqn olùk´q `åti åk´∑k`q´q yóó gb`å gb´ådùn `åkqt´q n´å`å; (iv)

`ål`åyé `åwqn òwe Yorùb´å tí ó b´å òye `åti qgb´qn `åwqn åk´∑k`q´q mu.

Ÿ„k∑tå: Å fi `å`åyè síl`∑ fún `åwqn ‘ewì’ oníyebíye tí ó w`å nínú `åwqn `∑k´q inú

ìwé n´å`å. ŸAwqn yìí kún fún qgb´qn `åti ``∑k´q fún `åwqn qmqdé, w´qn sì rqrùn k´q fún

ìd´åråy´å.

Alaw�ye 4 pre.�ndd 5 1/8/10 1:14:05 PM

v�

ŸAkíyèsí fún `åwqn Olùk´q

ŸQn`å tí å fi ´n kq `ed`e Yor`ub´å yånjú ní`ode-`oní ni å fi kq `åwqn `∑k´q inú ìwé yìí.‘F´åw`∑lì’ méjì kì í dúró fún oh`un `qr`qkånxoxo ní `ed`e Yor`ub´å. Nítorí n´å`å, bí‘f´åw`∑lì’ méjì b´å dúró gbe årå wqn nín´u`qr`q kån n´å`å, `qt`q`qt`q ni å níl´åti pe`qk`q`qkån wqn, báyìí:i) ‘ŸEd`e `åìyé årå wqn ni ó d´å ìj`å síl`∑ l´å`årin `åwqn qmq n´å`å.’ii) ‘K`o sí `ed`e `åìyéd`e r´år´å l´å`årin `åwqn år´å ìlú Ayédé.’ Nítorí n´å`å, `åxìkq ni låti kq åiye, åiyå,∑iy∑ bí ∑ni pé åì t`abí ∑i dúró fún oh`unk`q`qkån. Bí å ti níláti kq wqn nìyí: åyé,`åy`å, ∑y∑. B´åkån n´å`å, ‘k´q´nsón´å`ntì méjì kì ídúró p`q fún oh`un `qr`q kånxoxo’. Nítorín´å`å, bí å ti níláti kq `åwqn `qr`q w`qnyínìyí: wqn díp`o nwqn, `∑yin díp`o `∑nyinati yin díp`o nyin. Ìdí mìír`ån ni pé bi ‘n’ b´å w`å níw´åjú `egé`qr`q Yor`ub´å kån, `qt`q ni å níl´åtì pe nn´å`å, b´åyìí:i) Obìnrin n´å`å ´n lq åxq.ii) ŸAj`ayí ´n gé igi.iii) ŸAwqn obìnrin n´å`å ´n wqn `ågb`ådo `åti er`eé.iv) ŸAwqn qmqk`unrin n´å`å ´n yín `ågb`ådo sínú åp`∑r`∑ ´nl´å kån.v) Qj`å obìnrin n´å`å x`∑ ´n w´qn púp`q j`u.vi) ŸAwqn ol`uk´q ´n yin `åwqn qmq n´å`å

Alaw�ye 4 pre.�ndd 6 1/8/10 1:14:05 PM

�

Ÿ„k´q 1

Ìlù, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å

(Åp´å kìn-ín-ní)

Nínú `åwqn `∑y`å tó f´∑r`ån åf´∑ ni ìrån

Yorùb´å w`å. Xùgb´qn w´qn m´åå ´n gb´åf´∑

n´å`å l´∑yìn ix´∑ ni. Èyí ló j´∑ kí w´qn m´åå sq

pé ìsinmi dùn l´∑yìn ix´∑.

Bí ó til`∑ j´∑ pé oríxiríxi ìlù ni w´qn ní,

gbogbo r`∑ k´q ló w`å fún gbogbo ènìy`ån.

B´∑`∑ sì ni kì í xe pé gbogbo `åwqn ìlù n´å`å

ni å lè lù ní gbogbo ìgb`å. Àwqn kån w`å

fún qbå `åti ìjòyè ìlú. Àwqn kån sì w`å fún

`åwqn òrìx`å ní p`åtó.

Xùgb´qn l´årå `åwqn tó w`å fún gbogbo

ènìy`ån ni dùndún. Kò sí ibi åy∑y∑ tí å

kò ti lè lu dùndún. Àkójqp`q `åwqn ìlù

ni dùndún j´∑. Å rí ìy´å-ìlù níb`∑. B´∑``∑ sì

ni å ní omele åkq `åti omele åbo. Å ní

gúdúgúdú. Å sì ní k∑rík∑rì `åti g´ångån.

Å m´åå ´n på x`∑k`∑r`∑ p`q m´q dùndún

nígb`å mìír`ån. Oríxiríxi åy∑y∑ ni `å ´n lo ìlù

dùndún fún. À ´n lo dùndún níbi ìsìnkú.

À ´n lò ó níbi ìgbéy`åwó. A sì ´n lò ó níbi

qdún ìbíl`∑.

Irú åy∑y∑ tí å b´å ´n lò ó fún ni yóó sq

irú orin tí wqn yóó kq `åti irú ìlù tí wqn yóó

lù. Irú ìlù tí w´qn b´å sì lù ni yóó sq irú ijó tí

wqn yóò jó. Bí ó b´å xe ibi ìwúyè ni, orin

òwe kì í w´qn. Ohun tí o sì m´åå ´n få èyí

ni pé `åwqn tó m´åå ´n du oyè m´åå ´n p`q.

„ni tí oyè b´å w´å j´åm´q l´qw´q kò ní í xål´åìfi

ìdùnnú h`ån. Èyí ló få kí oníy`å´å-ìlù m´åå fi

ìlù d´årin, kí `åwqn èrò l´∑yìn olóyè sì m´åå

gbè é. L´årå irú orin b´∑`∑ ni:

„ni méjì ni ó joyè.

„ni méjì ni ó joyè.

B´∑nìkån b´å joyè t´ån

„nìkån å jonígbèsè

„ni méjì ni ó joyè.

Bí ó b´å sì xe ibi åy∑y∑ òkú ni, onílù lè

m´åå d´å orin tí `åwqn qmqlóòkú yóò m´åå

gbè, pé:

Ìy´å `åwå lq,

Ó r`qrun ìd`∑rå.

Ìy´å `åwå lq,

Ó r`qrun ìd`∑rå.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM

�

Kò kúkúu m´qtò.

Qw´q qmq ló kú sí.

Ìy´å `åwå lq,

Ó r`qrun ìd`∑rå.

Y`åt`q sí orin díd´å b´åyìí, oríxiríxi ijó ló w`å

tí wqn le lu ìlù dùndún fún. ŸQkån l´årå

wqn ni å m`q sí ‘Mo x´å k´∑k´∑’. Ijó åbåråp´å

ní í xe. Àjól`å´ågùn sì ni. Bí `åwqn onílù

yòókù b´å ti ´n lù kíkånkíkån ni oníy`å´å-ìlù

yóò m´åå fi ìlù sq `åwqn gbólóhùn w`qnyí tí

`åwqn olùwòrån yóó sì m´åå wí t`∑lé e:

Mo x´å k´∑k´∑,

Mo mú regbó If´å.

Kugú, kugú, gbå[ndikån.

Mo b`åb`åj`å,

Mo mú rèdí `qp∑.

Kugú, kugú, gbå[ndikån.

ŸQp∑ mì tìtì, mo xe bójò ó r`q ni.

Òjò pågi l´åp´åkån d´åp´åkån sí.

Kugú, kugú, gbå[ndikån.

Àl`åyé `qr`q

Åf´∑: f`å´åjì

Gúdúdúdú: oríxi ìlù kékeré tí ó ní ojú kån

xoxo tí å fi ìdå r´∑ ní `å`årin. Å

m´åå ´n gbé e k´qrùn ni. Qs´ån

ìlù méjì t´∑´∑r´∑ ni å m´åå ´n fi lù

ú.

X´å k´∑k´∑: Bu il`å k´∑k´∑. K´∑k´∑ j´∑ oríxi il`å

t´∑´∑r´∑ t´∑´∑r´∑ kån tí m´åå ´n gbå

gbogbo `∑r`∑k´∑ ∑ni tó b´å kq ´q.

Gbå[ndikån: Èyí ´n fi oríxi ìdúró kån h`ån.

Ìdúró l´åìb`∑rù t`åbí l´åìbìkít`å

fún ohunkóhun.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 ____ ni `åwqn Yorùb´å m´åå ´n gbåf´∑.

å) À´år`q kùtù

b) L´∑yìn ix´∑

d) Ìgb`åkúùgb`å

2 Ìlù tó wúlò fún gbogbo åy∑y∑ `åwqn

Yorùb´å ni _______

å) b`åt´å.

b) dùndún.

d) gúdúgúdú.

3 Ní `åsìkò _______ ni å s´åb`å m´åå ´n

kqrin òwe.

å) ìgbéy`åwó

b) ìsìnkú

d) ìwúyè

4 D´årúkq oríxi ìlù méjì ní åb´∑ ìlù

dùndún.

5 Irú onílù wo ló le d´årin nínú `åwqn tí

b´å ´n lu dùndún.

6 Irú ìlù wo ni w´qn m´åå ´n på x`∑k`∑r`∑ p`q

m´q lù?

Ix´∑ xíxe

1 Ròyìn ibi åy∑y∑ kån tí o lq tí onílù

ìbíl`∑ w´å lù níb`∑, fún gbogbo kíl´å`åsì.

2 Y`åt`q sí ti inú `∑k´q yìí, w´å orin méjì tí

`åwqn onídùndún p`∑lú x`∑k`∑r`∑ m´åå ´n

kq.

3 Xe `åpèjúwe ìy´å-ìlù dùndún fún gbog-

bo kíl´å`åsì.

4 Àwqn `qr`q tí `å ´n lò m´q `qr`q-ìxe l´åti fi

ohun tí yóó x`∑ ní qj´q iw´åjú, t`åbí tí kò

til`∑ ní í x`∑ r´år´å kò ní lq, ‘yóó ti, yóó

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM

�

lq’, ‘yóò’, ‘kò ní í tí ì lq’. Fi `qr`q tí ó ´n fi

`åkókò tí ´n b`q t`åbí tí yóò ti kqj´å ní qj´q

iw´åjú h`ån sí `å`åyè wqn ní ìs`ål`∑ yìí. Kq

´q sínú ìwé r∑.

1 Àt`ånd´å ____ sí ibi ix´∑ kí n tó dé

Èkó ní `å´år`q `qlå.

2 Xùgb´qn R`∑mí ______, nítorí pé

ix´∑ `qs´ån ni ó ´n xe.

3 Qmq tí _______ b´å j´∑ Àx`åmú,

kékeré ní ______ m´åå ´n j∑nu

x´åmúx´åmú.

4 Mo bèèrè bí Ql´åolú ___ b´å lq sí

`qd`q `ånå r`∑ ní `qtunlå;

5 Xùgb´qn ó ní òun ______;

6 Nítorí pé òun _____ b´å `qr´∑ òun

kån lq Ìb`åd`ån l´åti `qs´ån `qlå.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�0 PM

�

ŸŸ„k´q 2

Ìlù, orin `åti ijó ìbíl`∑ Yorùb´å

(Åp´å kejì)

Y`åt``q sí ìlù dùndún, oríxiríxi ìlù ló tún w`å.

Ìlù b`åt´å ni å m´åå ´n lò níbi qdún X`ångó

`åti qdún Egúngún. Gbqqrq ni ó rí. Ojú

méjì ló sì ní. Orí r`∑ tóbi. Ìdí r`∑ kéré. Å

m´åå ´n l∑ ìdå m´q ojú tó tóbi. Qw´q méjì ni

å m´åå ´n fi ´n lu ìy´å-ìlù b`åt´å. Qw´q l´ås`ån

ni å fi ´n lu ojú r`∑ tí kò f`∑ púp`q. ŸQr`q tí ìlù

b`åt´å m´åå ´n sq j´åde kì í j´å gåårå bíi ti ìlù

dùndún. Bí `åwqn oníx`ångó b´å ti ´n jó o ni

wqn yóó sì m´åå kqrin. ŸQkån l´årå irú orin

b´∑`∑ ni:

X`ångó ql´qmq –

Ni X`ångó Ìx`ql´å

Ké`ndèré

X`ångó ql´qmq –

Ni X`ångó Ìx`ql´å

Ké`ndèré.

Å m´åå ´n lu ìlù ìgbìn fún òrìx`å

Qb`åt´ål´å, òrìx`å Ògìy´ån, `åti `åwqn òrìx`å

mìír`ån. ŸQkån l´årå `åwqn orin tí w´qn m´åå

´n kq bí wqn b´å ´n jó sí ìlù yìí níbi qdún

Ògìy´ån ni:

Ire, ire, ire l‰Ejìgbò

Ire, ire, ire l‰Ejìgbò

Gbå[ngbå lÒgìy´ån j∑xu I‰Ejìgbò.

Ìlù ìgbìn yìí tóbi, ó sì gå tó goro-

dóòmù xùgb´qn ó f`∑ ju gorodóòmù lq.

Òun n´å`å tún ní `åwqn ìlù tó pqw´q lé e.

Nítorí pé ìlù yìí tóbi púp`q, wqn kì í gbé e

kúrò lójú kån.

Å m´åå ´n d´å gb`∑du fún qbå. Ìlù yìí n´å`å

jq ìgbìn dí`∑ xùgb´qn òun kò gå, ó k`ån f`∑

ni. Ó rí gbqqrq bí qk`q ojú omi. Ilé qbå

nìkån ni å ti k´qk´q m´åå ´n rí gb`∑du. Àm´q

x´å, å tún m´åå ´n rí i ní ilédì `åwqn Ògbóni.

ŸQkån l´årå orin tí w´qn m´åå ´n kq bí w´qn

b´å ´n d´å gb`∑du qbå ni:

Ÿ„rù qbå ni mo b`å

Qbå tó!

Ÿ„rù qbå ni mo b`å

Qbå tó!

Ìlù b`∑`nb´∑ ni å m´åå ´n lù fún òrìx`å

Ìgunnu. Ojú méjì ni ìlù yìí ní. Ó d`åbí ìlù

b´å`ndì `åwqn qmq ilé-`∑k´q, xùgb´qn kò tó o.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�

Igi tí å d´å ihò sí ni å fi åwq bò lójú fún ìl`ù

b´å`ndì. L´årå `åwqn orin tí wqn ´n jó sí níbi

ìl`u Ìgunnu ni:

Ìgunnu gbé ireè mi kò mí.

Qj´q ´n lq.

Ìd´åkó gbé ire mi kò mí.

Qj´q ´n lq.

Ìlù s´åk´år`å kò w`å fún òrìx`å kånkån.

Ó k`ån w`å fún f`å´åjì. Åm`q t´∑´∑r´∑ kìrìbìtì

tí å mq, tí ó d`åbí qrùn kete ni å m´åå ´n

fi åwq bò lójú. Å m´åå ´n gbé e lé itån bí

å b´å f´∑ lù ú ni, orí ìjókòó ni å sì ti ´n lù ú

ní `qp`q ìgb`å. Xùgb´qn å tún m´åå ´n gbé e

l´qw´q lù, p`å´åp`å´å nígb`å tí onílù b´å w`å ní

òòró. ŸQkån l´årå `åwqn orin tí gbåjúm`q

onís´åk´år`å kån (tí ó ti di olóògbé b´åyìí

– Yusuff Ql´åtúnjí) kq ni:

Àx´å ´n b´∑y∑lé xeré

„y∑lé ´n y`q

„y∑lé ´n fikú xiré

Olúwå ló ´n b´åhun n´åwó

Ÿ„yin èwe ìwòyí

„ fqk`ån bål`∑.

Àl`åyé `qr`q

Òrìx`å Ògìy´ån – Òrìx`å yìí j´∑ òrìx`å tí ó

gbåjúm`q ní ìlú ŸEjìgbò ní

Ìpínl`∑ ŸQxun. Òrìx`å gbogbo

ìlú ní í xe.

Ìgunnu – Èyí ni egúngún `åwqn T´åp`å.

Ó m´åå ´n gå púp`q. Ó m´åå ´n

rí bqrqgidi w´å síl`∑. W´qn tún

´n pe Ìgunnu ní Èsò nígb`å

mìír`ån.

Ilédì `åwqn Ògbóni – Ilé-ìp`ådé `åwqn

∑l´∑gb´∑ ìmùl`∑ kån tí å m`q sí

Ògbóni.

Qrùn kete – Kete ni ìkòkò ∑l´∑nu róbótó

kån tí w´qn fi m´åå ´n pqn omi

ní åyé `åtij´q. „nu r`∑ róbótó

yìí ni å k`å sí qrùn tí ó ní.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 ____ ni òrìx`å tí ó f´∑r`ån ìlù b`åt´å jùlq.

å) Ògún

b) X`ångó

d) Yemqjå

2 Ìlù b`åt´å m´åå ´n ní ojú _______

å) méjì.

b) m´∑tå.

d) kån.

3 ŸQkån nínú `åwqn òrìx`å tí å m´åå ´n lu

ìlù ìgbìn fún ni _______

å) X`ångó.

b) Yemqjå.

d) Qb`åt´ål´å.

4 Orúkq ìlù tí `å ´n lù fún Ìgunnu ni ___

å) b`åt´å.

b) b`∑`nb´∑.

d) dùndún.

5 Ìlù wo ni å m´åå ´n fi qw´q méjéèjì lù?

6 D´årúkq ibi méjì tí å ti m´åå ´n d´å

gb`∑du ní il`∑ Yorùb´å.

Ix´∑ xíxe

1 Xe `åpèjúwe ìlù s´åk´år`å fún gbogbo

kíl´å`åsì.

2 Kq orin kån tí o ti gb´q níbi ìlù ìbíl`∑

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�

kån fún gbogbo kíl´å`åsì.

3 Fi `qr`q tí ó y∑ dí `åwqn `ål`åfo tó w`å

nínú `åwqn gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí.

å) Qdúnql´å ´n jó ____ dùndún (ìlù,

ìlu, ìlú).

b) Qmq olórí ____ ti s´å kúrò ní ilé-

ìwé (b`∑`nb`∑, b∑nb∑, b`∑`nb´∑).

d) Ìlù ____ ni å m´åå ´n lù fún òrìx`å

Qb`åt´ål´å (ìgbìn, ìgbín, ìgbin).

e) ŸQkån l´årå `åwqn ìlù dùndún ni `å ´n

pè ní ______ (gùdùgúdú, gú-

dugùdu, gúdúgúdú).

4 Kì í xe gbogbo ìlù il`∑ Yorùb´å ni å

d´årúkq nínú `∑k´q yìí. W´å orúkq oríxi

ìlù méjì tí kò sí nínú `∑k´q yìí w´å, kí o

sì sq ibi tí å ti ´n lu `qk`q`qkån.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�

ŸŸŸ„k´q 3

ŸAr`of`q: Ìw`å `åfqw´qf`å

Ÿ„d´å tí yóò b´å få ìj`ångb`qn,

Bí o d´å å l´∑kun xé kò níí gb´q.

Ohun tó ´n f´∑ xe ní í k´å å l´årå.

À`åyè gb`∑kùlù `qd`ån,

Ó ´n f´∑ nípqn l´åy`å bí ìr´å.

Olówó j∑un yó t´ån, ó ´n w´å ikú kiri;

Ìr`∑ yó t´ån, ó b´∑ årå r`∑ níkùn;

Åyå yó t´ån, ó ´n xe k´q´ndú-k´q´ndú s´qkq.

À`åyé gbå ìw`qf`å t´ån,

Ó ´n pe olówó r`∑ ní w`erè;

Qmq yó t´ån, ó ´n pe båbå l´∑rånko.

ŸQy`å yó t´ån, ó ´n wo qd∑ xùn-ùn l´åkìt`ån;

Ó ní kí åj´å qd∑ ó m´åå k´ålq!

ŸQr`ån kò dun gb`qr`q;

Bí o f´∑ ∑ ní `å´år`q å sì rú l´ål´∑.

„xin yó t´ån, ó ´n tå olóore ní tete.

Àfòpin´å sun årå r`∑ jó r`∑ùr`∑ù;

Qmq in´å ní í wq in´å lq fúnrå-wqn.

T`åbí ∑ kò m`q pé ìx´∑ kì í w´å ènìy`ån,

„ni tó ´n lq w´å ìx´∑ ló ´n f´∑ ìyqnu.

Òxì ´n tå åj´å, ó ´n po årå r`∑ m´q eérú;

Òxì ´n tå `∑wù `ål`å, ó ´n b´å epo wq ìy´å ìj`å;

Òxì ´n tå ∑l´∑d`∑, ó fårå xèkúrú dél`∑ jìgbìnnì,

Olúwå kó s´q ni l´qw´q orí inú ∑ni.

Àfqw´qf`å ní í fòxì t`∑d´å;

Ikú tó ´n på olúk´ålukú l´åyé

‰N b∑ l´qrùn årå wqn.

Àl`åyé `qr`q

Få ìj`ångb`qn: W´å w`åh´ål`å fún årå r`∑.

À`åyè gbå `∑kùlù `qd`ån: Ÿ„kùl`u d`å bí

`ågùnt`ån; kì í sånrå g´∑g´∑ bí

∑rånko tí `å ´n pè ní ìr´å, `åfi bí `å`åyè

b´å gb`å ´å púp`q.

Olówó j∑un yó t´ån: Bí ènìy`ån b´å ní owó

púp`q, ó le rå ohun tí yóó xe ikú

på ´å.

Ìr`∑ yó t´ån, ó b´∑ årå r`∑ níkùn: Kòkòrò tí

ó d`åbí exú ni ìr`∑. Bí ó b´å j∑un

yó t´ån, ó m´åå ´n tå årå r`∑ ní tete,

ikùn r`∑ å sì b´∑.

Ìw`qf`å: „ni tí ó ´n xix´∑ sin ∑ni tí ó y´å å

lówó.

ŸQy`å yó t´ån ó ´´n wo qd∑ sùn-ùn l´åkìt`ån:

„rån tí ó ´n gbé inú p´åp´å ni `qy`å;

xùgb´qn bí `å`åyè b´å gb`å ´å, ó m´åå

´n w´å sí ìtòsí åbúlé, qw´q qd∑ å sì

tètè t`∑ ´∑.

ŸQr`ån kò dun gb`qr`q: Oríxi `∑f´q kån ni

gb`qr`q. Ó m´åå ´n y´årå rúwé púp`q.

Bí å j´å ewé r`∑ ní òw´úr`q, òmír`ån

yóó tún ti yq ní ål´∑.

Àfòpin´å sun årå r`∑ jó r`∑ùr`∑ù: Oríxi

låbål´åb´å kån ni `åfòpin´å. Ó m´åå ´n

r`å b`åb`å lórí in´å `åtùp`å elépo, å sì

kú sínú r`∑.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�

Ÿ„wù `ål`å b´å epo wq ìy´å ìj`å: Axq funfun

tí ó b´å fi årå kån epo yóò bå `åw`q

årå r`∑ j´∑.

Òxì ´n tå ∑l´∑d`∑: Bí èkúrú b´å mú ∑l´∑d`∑

yóó di ∑ni `åx´åtì, kò lè pé owó m´q.

Orí inú: „l´∑d`å´å ∑ni.

„ r´åntí `åwqn òfin méjì w`qnyí:

Èkínní: Å kì í so `qr`q `åtåkò g´∑g´∑ bíi kò

åti kì m´q `qr`q mìír`ån r´år´å nínú

`åkqsíl`∑ gbólóhùn èdè Yorùb´å.

Èkejì: Å kò gbqd`q so `åwqn `qr`q tí `å ´n

lò fún orúkq ∑nikån tí ó ´n s`qr`q

g´∑g´∑ bí èmi, mo, mi, n, m´q `qr`q

mìír`ån; b´åkån n´å`å `åwå, wå, å

t`åbí ∑ tí `å ´n lò fún `åwqn púp`q

níl´åti dúró l´åìso w´qn m´q `qr`q

mìír`ån, nínú `åkqsíl`∑.

Ix´∑ xíxe

1 Nísisìnyí, ∑ tún `åwqn gbólóhùn `qr`q

w`qnyí kq síl`∑ bí ó ti y∑:

i) Kòsíohun tí ojú kòrírí.

ii) À´nj`å fún q osì tún nj´åjú m´q wå?

iii) Bí Òjó b´å le fúnmi ní owó tí ójqjú

n ó tå k`∑k´∑ n´å`å fún un.

iv) Kòhå y∑ kí ìy´å qmq n´å`å b´åå wí

bí?

2 Àwqn `qr`q tí ó ´n fi ohun tí ó ´n x∑l`∑

xùgb´qn tí kò ì tí ì pårí nísisìnyí t`åbí ní

`åkókò tí ó ti kqj´å h`ån ni ìw`qnyí: ´n lq,

ti ´n lq, ´n b`q, ti ´n b`q. „ fi `qr`q tí ó y∑ sí

`å`åyè k`q`qkån tó xófo ní ìs`ål`∑ yìí, kí ∑

sì kq `åwqn gbólóhùn n´å`å sínú ìwé-

ìk`qwé yín:

i) Å ____ ní `qd`q yin nísisìnyí, kí ∑

dúró dè w´å.

ii) „ ___ l´ån`å´å bí å ___ b´q ní `qd`q

yín.

iii) Igi ´nl´å kån ní mo ____ gé nígb`å

tí ∑ ____ w´å sí `qd`q wå l´ån`å´å.

iv) Mo ___ ilé `∑k´q ní ìj∑tå kí `åbúrò

r∑ tó mú ìwé tí o fi r´ån ån w´å.

v) Qk`q il`∑ tí å f´∑ w`q ___ kí å tó dé

téx`ån Åró l´ån`å´å.

Àl`åyé

Òfin mìír`ån nípå Kò åti Kì ni pé å m´åå

´n gé k kúrò nínú `qk`q`qkån wqn ní ìgb`å

púp`q.

Dípò kí ´å sq pé: Å kò mq qmq n´å`å

r´år´å. T`åbí: Å kì í ti ojú ∑l´∑s`∑ m´∑s`ån-´ån

k`å ´å.

B´åyìí ni å m´åå ´n kq tí å si m´åå ´n sq

`åwqn gbólóhùn n´å`å ní ìgb`å mìír`ån nípå

gígé k kúrò nínú kò `åti kì.

Å ò mq qmq n´å`å r´år´å.

Å ò mq ibi orí ´n b´å ∑s`∑ ´∑ rè.

Å ì í tojú ∑l´∑s`∑ m´∑s`ån-´ån k`å ´å.

Å ì í dúró kí wqn ní If`∑ Q`qni.

Å ì í b`∑r`∑ kí wqn ní If`∑ Oòrè.

B´åkån n´å`å ni yóò t`åbí yóó tí `å ´n lò fún

`åkókò tí ó ´n b`q. Ìgb`å p´up`q ni å m´åå ´n lò

ó l´ås´ån. Bí `åp∑∑r∑:

i) Å ó lq l´qlå bí òjò kò b´å r`q.

ii) N ó re ilé mi, Ÿ„x´q Ìkòyí.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�

iii) Bí mo b´å dogbó, n ó lq s´qrun rèé

sinmi.

Fún åk´∑k`q´q

„ fi p`∑l´∑p`∑l´∑ kå `åwqn gbólóhùn w`qnyí

fún ix´∑-xíxe. Òwe Yorùb´å ni dí`∑ nínú

wqn. „ xe `åkíyèsí bí å ti kq `åwqn `qr`q

wqn síl`∑ l´åti ní ìtum`q tí w´qn ní. Kí ∑ sì

gbìd´ånwò l´åti kq w´qn síl`∑ fúnrå yín. Kí ∑

xe `åkíyèsí pé å m´åå ´n gé ‘k’ kúrò nínú ‘kì

í’ ní ìgb`å mìír`ån bí å ti xe nínú No. (iv),

(v), (vi), (vii) `åti (viii) `åwqn gbólóhùn n´å`å.

i) Ohun tí í xqx´∑ kì í tó n`nkån.

ii) Kò sí ibi tí å kì í ti í rí funfun `qrun.

iii) ŸNj´∑ ìwq lè sq ibi tí ènìy`ån kì í ti í só?

iv) Å ì í rù kí ´å m´å mq ohun tí å fi årå

xe.

v) Àgb`ålågb`å ì í xånw´q t´ån kí ó ní òun

kò j∑un m´q.

vi) ŸQr`q kì í tóbi k´å fi `qb∑ bù ú; ∑nu ni å fi

í sq ´q, ìdí ni å sì fi í jókòó.

vii) Okùn ì í gùn kí, ´å m´å mq ibi tí ó ti

w´å.

viii) Ìbí ì í ju ìbí, bí å ti b´∑rú lå b´qmq.

Alawiye �.indd � �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Ÿ„k´q 4

ŸÅr`of`q: Gbé j´∑´∑ kí o níyì

„ni åyé ´n y∑ lónìí

Kí ó d´åkun kí ó xe årå r`∑ j´∑j´∑ o;

„ni ìgb`å sì ´n dùn fún yìnyìn,

Kí ó j`åre kí ó fi årå r`∑ sí w`qn.

Ilé åyé kì í xe `åw´åìlq ìlú r´år´å,

ŸQrun nìkån ni `årèm´åb`q.

Qmq tí å bí lónìí, tí ó sì di ∑ni `åjík´∑,

Bó xe wéré, å d∑ni ikú ´n på.

B´∑`∑ sì ni `qp`q ènìy`ån `åt`åt`å,

Tí åyé ´n y∑ tí `∑d´å sì ´n f´∑,

Bó p´∑ títí, wqn å di ∑ni ikú mú lq.

Kò sóhun tí í w`å tí kì í t´ån l´åyé,

Àfi ql´å Ql´qrun ní í tó ni í j∑.

Bí o ní irínwó ∑rú lónìí tí o kò gbé j´∑´∑,

Bí o sì ní gbìngbin-nìkìn qr`q tí o kò xe

w`q`q,

Bó xe w´eré, wqn å x´ån lq bí ∑y∑.

„ni tó ti ní rí å w´å d∑ni ´n r´å´ågó kiri.

Xe ∑y∑ lql´å, ∑y∑ sì nìgbì qr`q.

Bí o ní wqn d´åkun m´å xe gbérågå.

Gbé j´∑´∑ kí o níyì, `qr´∑`∑ mi

Àwo ågbéj´∑ kì í f´q kí´åkí´å,

Igb´å ågbéj´∑ kì í f`åyå b`qr`qb`qr`q.

Xùgb´qn èrò tó fi w`ådù-w`ådù

Kó åyé m´qy`å, tí kò gbé j´∑´∑,

Bó p´∑ títí å d∑ni åyé ´n t´∑ kiri.

Y`qy`q l∑nu åyé; y`qy`q l∑nu ènìy`ån;

„ni tó ´n p´qn ∑ lónìí tí o y`q títí,

Bó xe wéré ´å bú q l´qlå bí ∑ni l´åyin.

Xé `qgb`qgb`q ìy`åwó ´n b`q w´å dòtúb´å´nt´∑.

Gbé j´∑´∑ o níyì, `qr´∑`∑ mi;

Åyé níp´å, åyé nípqn.

Àl`åyé `qr`q

Fi årå r`∑ sí Kí ó m´å xe m´åå xe

w`qn: g`ålè-g`ålè ju bí ó ti y∑ lq.

Àw´åìlq ìlú: Ìlú tí å lè w`å níb`∑ títí åyé.

ŸQrun nìkån ni ŸQrun nìkån ni `å ´n lq tí å

`årèm´åb`q: kì í påd`å m´q.

Irínwó ∑rú: „rú tí ó p`q tó qg´qrùn-ún

m´∑rin

Gbìngbin-nìkìn

qr`q: Qr`q tó p`q yå[nturu.

„ni ´n r´å´ågó: „ni tí ó ti ´n rí j∑ rí tí kò sì

rí j∑ m´q.

Y`qy`q l∑nu åyé, „nu qmq år´åyé kì í

y`qy`q l∑nu dúró sí ibì kån, lónìí

ènìy`ån: w´qn le yìn ´q, l´qlå wqn å

sì bú q.

ŸQgb`qgb`q Ìy`åwó tí ó rí r`qgb`qd`q

ìy`åwó ´n b`q w´å lónìí tí åyé ´n p´qn, sì lé

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

dòtúb´å´nt´∑: di ∑ni ∑l´∑y`å l´∑yìn `qlå.

Åyé níp´å, åyé

nípqn: Qmq år´åyé xòro púp`q.

Ix´∑ xíxe

1 Fi `åwqn `qr`q tí ó y∑ sí `å`åyè k`q`qkån tí

ó xófo ní ìs`ål`∑ yìí. Mú nínú `åwqn `qr`q

tí ó w`å ní ìpårí gbólóhùn k`q`qkån.

i) __ ni w´qn gún fún ∑jå n´å`å j∑, kì

í xe __ ni wqn fi på ´å (ìw`q, iwq,

iw´q).

ii) Qmq n´å`å kì í xe ___ kån, b´∑`∑ ni

kò sì ní ix´∑ l´åp´å, níbo ni ó hå ti

rí ____ tí å b´å ní `åpò r`∑? (owó,

òwò, òwo).

iii) ---- egbò tí ó ti w`å ní ____ `qtún

qmq ____ n´´å`å ni mo fi ´n m`q ´qn

y`åt`q sí èkejì r`∑ (`åp`å, `åp´å, åp´å).

iv) „nu lå fi í sq __ òwú __ ni å fi í

r´ån åxq `ågìdì, oje ___ ní å sì fi í

xe òògùn åporó (qr´q, `qr``q, `qrq).

2 „ kq n´qmb`å `å`åyè k`q`qkån ìs`ål`∑ yìí

síl`∑ nínú ìwé yín kí ∑ sì fi `qr`q tí ó b´å

`å`åyè n´å`å mu sí `∑gb´∑ n´q´mb`å r`∑. „

fi `qr`q tí ó b´å `å`åyè k`q`qkån mu n´å`å

sí i nínú `åwqn tí ó w`å ní åb´∑ `åwqn

gbólóhùn n´å`å ní ìs`ål`∑. Qmqkùn-

rin n´å`å kò 1 dé títí di bí

å ti ´n s`qr`q yìí. Qmq n´å`å kò 2

gb´qr`ån bí å ti ´n b´å å wí tó. Èwo ni

qmq n´å`å sq pé òun 3 xe

nínú gbogbo ohun tí `å ´n sq fún un

yìí? ŸÅwqn `∑gb´qn mi kò 4 dé

títí di ìgb`å tí mò ´n b`q yìí. Àyìnl´å

kò 5 6 lq tí å ó fi dé

Èkó l´qlå. Ohun tí 7 xe òtít´q

r´år´å ni ìwq ´n sq yìí.

ní í tíì kì í ní í tíì

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸŸ„k´q 5

ŸAr`of`q: P`åt`åkì `∑k´q fún qmqdé

Ohun tí å b´å j∑ síkùn ní í so `∑mí ró.

Ohun tí å b´å fi k´q qmq ∑ni ní í di ogún

fún un.

Ÿ„d´å tó fqmq síl`∑ l´åìk´q l´qgb´qn,

Tó ´n k´q ilé tó sì ´n kån `å`ås`∑ jq!

Kó r´åntí pé ilé yóó di ilé ∑ni ∑l´∑ni.

À`ås`∑ yóó di `å`ås`∑ qmq ∑lòmír`ån.

Ogún yóó di ogún ∑bí ∑l´∑bí gbogbo.

T`åbí tå ni kò m`q d´åjú wí pé

Qmq tí å kò k´q ni yóò gbé ilé tí å k´q t`å?

T`åbí ìgb`å tí qmq yå `qd`∑ ènìy`ån,

Tí kò j´å f´åf´å l´åyé ´nk´q,

Kí ni kó tún d`å l´∑yìn åginrinj∑ —

Qmq tí í rungún qmq p´ål´å-´nt´å qmq;

Qmq `åp`å tí í kó tilé t`å,

Qmq tí í tå gbogbo ohun tí båbå ní j∑un?

„ j´∑ k´å ronú wò fún gb`∑yìn qmq ∑ni,

K´å r´qjú k´q wqn l´qgb´qn yånjú korokoro.

Àl`åyé `qr`q

À`ås`∑: Ìl`∑kùn onígi tí `åwqn

gb´∑n`ågb´∑n`å m´åå ´n xe `∑x´q

sí ní åyé `åtij´q. ŸAwqn olówó

nìkån ni ´o ´n kån irú ìl`∑kùn

b´∑`∑ sí ilé wqn; k∑`∑r´∑ ni `åwqn

t´ål´åk`å ´n tå dí ∑nu `qn`å wqn.

K∑`∑r´∑ j´∑ ∑ní tí w´qn fi p`∑p´∑

hun.

Qmq tí å Tí å kò k´q ní `∑k´q qgb´qn

k`o k´q: `åti ìm`q.

Ilé tí å k´q: ‘K´q’ níbí dúró fún kík´q ilé.

Åginrinj∑: „ni tí ó ´n fi ip´å rí oúnj∑ j∑.

Fún olùk´q

Xe `ål`åyé `∑k´q yìí d´åråd´årå, kí o sì j´∑ kí

`åwqn åk´∑k`q´q k´q q sórí.

Ix´∑ xíxe

Fi fi í, ní í, kì í, sí `å`åyè tí ó sófo, kí o sì kq

´q sínú ìwé-ìk`qwé r∑:

1 Å ____ péjú j∑ iy´ån `ån´å.

2 Qj´q ìgbín b´å f∑nu kån iy`q ___ r`qrun.

3 „yin ådì∑ ____ lå orí m´q `åp´åtå kí ó

m´å`å f´q.

4 Òkun ____ hó riri kí å sì w`å ´å riri.

5 Qb`∑ ____ mì ní ikùn `ågb`å.

6 Ìgbín ____ k´q ilé r`∑ kí ó m´å kún un.

7 Bí s´∑gi-s´qrun b´å s´∑gi t´ån, orí årå r`∑

_____ rù ú.

8 ‘„s`∑ y´å ju m´qtò,’ årå ___ f`åb`q sí.

9 À`år´å ___ s´ån kí m`qn`åm´qn´å m´å kq.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 6

ŸAr`of`q: Kí ni n ó folè xe?

Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?

Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?

L´åyé tí mo w´å, k`åk`å kí n jålè,

K`åk`å kí n jålè, må kúkú d∑rú.

Kí ni n ó folè xe l´åyé tí mo w´å?

„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.

„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.

Åd´åj´q ´å w´å f`∑w`qn sí i l´∑s`∑,

F`∑w`qn sí i l´∑s`∑ bí olúgb`∑´∑.

„ni tó jålè ´å délé ∑j´q.

B´∑ni tó jålè b´å l´ql´å l´åyé,

B´∑ni tó jål`e b´å l´qlå l´åyé,

Bó l´ql´å l´åyé kò lè r´qrun w`q:

Kò lè r´qrun w`q b´ql´qj´q b´å dé,

B´∑ni tó jålè b´å l´ql´å l´åyé.

„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní,

„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní,

„gb´∑ tí mo ní `∑w`qn kò sunw`qn,

Ÿ„w`qn kò sunw`qn f´qmqlúw`åbí,

„ yé ∑ m´å bolè xe, ∑gb´∑ tí mo ní.

Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní,

Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní;

„ni tí å ní k`ånr`ån kó jålè,

K`ånr`ån kó jålè bó b´å kú ó t´q,

Olúwå m´å folè xe ∑ni tí å ní.

Àl`åyé `qr`q

Olúgb`∑´∑: Orúkq mìír`ån fún oríxi `qbq tí

tún ´n j´∑ ìjímèrè.

Ql´qj´q: Ikú t`åbí `åìs`ån tí ´n på ènìy`ån.

Ÿ„w`qn kò Ÿ„w`qn kò d´årå fún

sunw`qn: qmqlúw`åbí.

K`ånr`ån

kó jålè: Bí ó b´å kån `qr`ån pé kí ó jålè.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Kí ni ìl`å k∑rin orin yìí sq pé ó d´årå ju

kí å jålè lq?

2 Kí ni orin n´å`å sq nípå olúgb`∑´∑ nínú

ìl`å k∑s`ån-´ån?

3 Kí ni orin yìí sq pé yóó x∑l`∑ sí ql´å

nígb`å tí ql´qj´q t`åbí ikú b´å dé bí

olúwår`∑ til`∑ l´ql´å l´åyé?

4 Kí ní xe tí orin yìí sq pé kí ´å m´å`å b´å

olè xe r´år´å?

5 Kí ni ìl`å m´∑tå tó gb`∑yìn orin n´å`å sq

pé ó s`ån fún ènìy`ån ∑ni ju kí ó jålè

lq?

Ix´∑ xíxe

1 Kq gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑, kí o sì fi

èyí tí ó j´∑ nínú `åwqn `qr`q åb´∑ r`∑ sí

`å`åyè k`q`qkån tí ó xófo nínú gbólóhùn

n´å`å:

____ mélòó ni o f´∑ kí n sq fún ∑ pé

_____ ni å fi í mu ∑mu, _____ ni å fi

´n gun `qp∑, qb`∑ ni å sì ´n fi _____ sè?

Mo ti sq èyí kån n´å`å fún ∑ tó _____

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

nísisìnyí!

igbå igb`å igb´å ìgb`å ìgb´å

2 Kq `åwqn gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑ kí

o sì fi `qk`q`qkån nínu `åwqn `qr`q ìs`ål`∑

yìí sí `å`åyè tí ó y∑ fún un nínú `åwqn

gbólóhùn n´å`å:

Ìlú _____ ni qkùnrin n´å`å ti w´å,

xùgb´qn kò kq _____ r´år´å. Ogún

_____ oko ni ó ro fún mi ní `ån´å yìí, ó

sì gbin èso _____ sí gbogbo r`∑ p´åt´å.

il´å il`å ìl`å Ìl´å

3 „ kq gbólóhùn ìs`ål`∑ yìí síl`∑. ŸAwqn

`qr`q tí ó b´å `åwqn `å`åyè tí ó xófo nínú

gbólóhùn n´å`å mu w`å ní åb´∑ r`∑. „ fi

olúkúlùkù sí `å`åyè r`∑.

_____ tí qmq n´å`å ´n f´∑ d´å kò til`∑ yé

mi r´år´å. _____ Èkó ni ó pe årå r`∑;

xùgb´qn gbígb`qn ni ó m´åå ´n gb`qn rìrì

bí _____ b´å ´n s´ån ní `åkókò òjò; ó sì

tó qj´q m´∑w`å´å nísisìnyí tí ó ti fi omi

kån _____ r`∑ gb`∑yìn!

`år`å årå `år´å år´å

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 7

Ò`nk`å: ŸQk`ånlélógójì dé qg´qtå (41–

60)

Qgb´qn `år`op`q, ìyqkúr`o `åti ìsqdipúp`q ni

Yor`ub´å fi ´n kå n`nkån ní il`∑ Yor`ub´å fún bí

`åp∑∑r∑, bí å b´å sq pé `qk`ånlélógójì ohun

tí å ´n xq gån ån ni pé `qkån (1) lé (+) ní

(ogójì méjì t`åbí 20 × 2) 1 + (20 × 2) = 41

t`åbí `qk`ånlélógójì.

Tí å b´å sún m´q qg´qtå p´∑kíp´∑kí tí ó

ku bíi ∑yq m´år`un-ún kí ´å dé b`∑ g´∑g´∑ bí

`åp∑∑r∑, qgb´qn ìyqkúr`o ni å ó l`o p`∑lú ti

ìsqdipúp`q. m´år`undínl´qg´qtå = m´år`un-ún

(5) dín nínú ogún m´∑tå (20 × 3) 60 – 5 =

55.

A f´∑ kí ∑ fiy`e sí `åwqn `åkékúrú bíi `å´å

(m´∑w`å´å) `qtå (qg´qtå) bí å b´å ti ´n b´å `∑k´q

yìí b`q. „ k`o sì gbqd`q gb`ågbé pé 40 ni

å p`e ní ogójì t`åbí ogún méjì (20 × 2). „

x´å`å ti k´q q t´∑l`∑ pé ok`oó t`åbí ogún ni 20.

41 – 44 = qgb´qn `år`op`q `åti ti

ìsqdipúp`q

41 = `qkån (1) lé (+) ní ogún m´´ejì (20

× 2) = `qk´ånlélógójì

42 = m´éjìlédógójì

43 = m´∑t`ålélógójì

44 = m´∑rìnlélógójì

45 — 50 = qgb´qn ìyqkúr`o `åti ti

ìxqdipúp`q

45 m´år`un-ún (5) dín ní `å´å (10) dín ní

ogún m´∑tå (20 x 3)

A yq m´år`un-ún kúr`o nínú ogun `∑tå tí

ó ti dín m´∑w`å´å t´∑l`∑ = m´år`undínl´å`åd´qtå

46 = m´∑rìndínl´å`åd´qtå

47 = m´∑t`ådínl´å`åd´qtå

48 = m´ejìdínl´å`åd´qtå

49 = `qk`åndínl´å`åd´qtå

50 = ``å´åd´qtå

51– 54 = qgb´qn `år`op`q `åti ìyqkúr`o

p`∑lú ìsqdipúp`q

51 = `qkån (1) lé (+) ní `å´åd´qta (20 × 3)

– 10 `qk`ånl´´el´å`åd´qtå

52 = méjìlél´å`åd´qtå

53 = m´∑t``alél´å`åd´qtå

54 = m´∑rìnlél´å`åd´qtå

55–60 – qgb´qn ìyqkúr`o `åti ti

ìsqdipúp`q

55 = m´år`un-ún (5) dín ní ``å´å (10) dín

nínú ogún m´∑tå (20 × ) (60 – 10) – 5 =

m´år`undínl´qg´qtå

56 = m´∑rìndínl´qg´qtå

57 = m´∑t`ådínl´qg´qtå

58 = méjìdínl´qg´qtå

59 = m´qk`åndínl´qg´qtå

60 =qg´qtå

ŸAl`åyé `qr`q

`år`op`q: ríro n`nkån kån påp`q m´q `omír`ån.

Bí `åp∑∑r∑ bí å b´å ro oókån m´q ∑´∑f`å, yóó

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

di méje.

Ìyqkúr`o/`åyqkúr`o: Yíyq iye kån kúr`o

nínú iye mìír`ån. Bí `åp∑∑r∑ bí å b´å yq

oókån kúr`o nínú ∑´∑f``å, yóó ku m´år`un-ún

ìsqdipúp`q. ŸQn`å ìxir`o tí ó m´åå ´n sq `åy-

qrísí fíg`q kån ní iye ìl´qpo kån. Bí `åp∑∑r∑

∑´∑f`å ní ìl´qpo m´´ejì j´∑ eéjìl´å.

Fún ol`uk´q

Xe `ål`åyé yìí d´åråd´årå kí o sì j´∑ kí `åwqn

åk´∑k`q´q k´q q sórí.

Ix´∑ xíx∑

Kq fíg`q yìí ní `o`nk`å Yor`ub´å sínú `åfo tí a

p`es`e

40 _______________________

43 _______________________

55 _______________________

62 _______________________

65 _______________________

Kq `o`nk`å Yor``ub´å yìí ní fíg`q.

m´éjìdínlógójì ______________________

qg´qtå ___________________________

qg´qrin __________________________

ok`oó ___________________________

ogún ___________________________

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 8

Oríkì Oríl`∑: År`∑s`å, ŸA´ågberí `åti

Oník`oyí

Qmq Båríql´å år´å Ìr∑s`å

Båbå dúdú etí Igbó Mqd∑

Qmq qbå dúdú etí „kqrq

År`∑s`å ni båbå Okùn-oyè

Qmq jù`å nígbó Àås`å 5

Qmq kóró nígbó „kqrq

Qmq `qp∑ nìpìl`∑ qr`q Mqd∑ Ìr∑s`å

Qmq `qp∑ m´∑s`ån-´ån `qt`qt`q

Ní ´n b∑ nígbó Ìr∑s`å

Åf´∑f´∑ wó méjì, ó kèje 10

Ÿ„fúùfù l`∑l`∑ wó méjì, ó k`årún

M´årùn-ún tó kù ní í fojoojúm´q xqbå lóore

ŸQkån ´n f´qbå l´qw´q gb´ål`∑

ŸQkån ´n f´qbå lépo tí fi ´n j∑xu

ŸQkån ´n so ∑yìn tó dùn bí oyin f´qbå 15

ŸQkån ´n f´qbå léèt´ån gùdùgb`∑

ŸQkån tó kù lelékùr´q gòdògbò

Tí wqn fi í r∑mq Ìr∑s`å l´∑kún

Àl`åyé `qr`q

Mqd∑, „kqrq Àwqn ìlú ågbègbè

`åti Àås`å: Ìrån yìí.

f´qbå l´qw`q pèsè qw`q tí qbå fi ´n

gb´ål`∑: gb´ål`∑.

èèt´ån: ∑yìn kékeré tí kì í ní èkùr´q

nínú.

Oríkì - Oríl`∑ À´ågberí

À´ågberí ŸQg´å, Qmq Xòókò

Qmq å sewq mójú le koko

Qmq pèsè dè mí, n ó y`å l´åb`q

Qmq kí lÀ`år´å rí fi síl`∑ bí kò xe iwq

Qmq À´år´å ní ´n gbégb´å Iyùn l´åj`å 5

Mo ré k´∑s´∑, mo gbégb´å iwq

Iwq bù jó mi lójú, olojò ´n sq

Olojò m´å s`q m´q, kí lå fi på ìrån r∑?

Qmq ewé kån ni mo pè lÓbùró

Igbå ewé ló ´n j´∑ mi lójú qlq 10

Àl`åyé `qr`q

Xòókò: Orúkq båbå ´nl´å ìrån yìí kån ni.

Iwq: M´åjèlé

Olojò: ∑ni tí å f´∑ fi xe ètùtù

Oríkì - Oríl`∑ Oníkòyí

Ÿ„x´q Ìkòyí, Qmq Ågb`qn iyùn

Ogun `åj`å`åìw`∑yìn ló ti m´∑x`q´q wù mí

Ogun ojoojúm´q ló mú kílé wqn sú

mi í lq

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„x´q kì í gbå qf`å l´∑yìn

Gbå[ngbå iw´åjú ni w´qn fi í gbqtå 5

Ÿ„x´q tó gbqf`å l´∑yìn ló xòjóró

Ÿ„x´q tó gbqf`å l´∑yìn ló sì xojo

Àwqn òmùg`q ènìy`ån tó l´∑x`q´q ò nílé

Mo ní tå ló låb´∑ ìlosùn?

Mo ní tå ló låb´∑ hóólo? 10

Mo ní tå ló l`åb`åt`åbútú odò tí í j´qsìn?

Èrùw`å nilé Ìkòyí qmq ågb`qn iyùn.

Àl`åyé `qr`q

Ogun `åj`å`åìw`∑yìn: Ogun tí ènìy`ån ´n fi

gbogbo `∑mí j`å tí kò

s´å kúrò.

Ìlosùn, hóólo Oríxiríxi koríko tí

`åti èrùw`å: m´åå ´n hù ní etí odò.

Inú koríko `èrùw`å ni

w´qn m´åå ´n sin òkú

`åwqn qmq Oníkòyí sí

ní åyé `åtij´q.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 ______ ni båbå Okùn-oyè.

å) Mqd∑

b) Ìr∑s`å

d) År`∑s`å

2 _____ ni iye `qp∑ tí åt´∑gùn wó nígbó

Ìr∑s`å.

å) Méjì

b) M´∑rin

d) M´∑f`å

3 „ni tí Xòókò j´∑ nínú ìrån À´ågberí ni

______

å) båbå ´nl´å.

b) ∑rú.

d) oníxègùn.

4 Ibi tí qf`å m´åå ´n b´å l´årå ojúlówó qmq

`∑s´q ni _____

å) `∑yìn.

b) `∑gb´∑.

d) iw´åjú.

5 Kí ni ix´∑ ìrån År`∑s`å?

6 D´årúkq méjì nínú `åwqn igbó tí å

d´årúkq nínú oríkì ìrån yìí?

7 Ewé mélòó ni åkéwì pè lóbùró?

8 Níbo ni å ti le rí hóólo `åti èrùw`å?

Ix´∑ xíxe

Àwqn `qr`q fún `åkókò tí ´n b``q, fún ohun tí

kò níí tíì pårí t`åbí tí ó ti pårí ni ìw`qnyí:

yóó, yóò m´åå, yóó ti, kò ní tíì, kò níí tíì

m´åå. Fi `qk`q`qkån wqn sí `å`åyè tí ó y∑ fún

ní ìs`ål`∑ yìí. Kq ìd´åhùn sínú ìwé ìk`qwé r∑.

1 ŸNj´∑ Àl`åó ___ lq kí ´å tó dé ib`∑ l´qlå ni

t`åbí _____ dúró dè w´å?

2 Àgb∑d`q, ____ lq r´år´å, ó d´åjú pé ___

retí wå.

3 L´åti ìgb`å wo ni o rò pé Àl`åó __ m´åå

retí wå ní `å´år`q `qlå?

4 D´åjúd´åjú l´åti ågogo m´∑jq `å´år`q ni __ ti

m´åå retí wå.

5 ŸNj´∑ `∑gb´qn r∑ ____ lq kí ´å tó dé ib`∑

t`åbí òun n´å`å ____ m´åå retí wå?

6 Àgb∑d`q, ó tí sq pé òun ___ retí wå.

7 ŸNj´∑ `åbúrò r∑ ___ gbéy`åwó kí ìwq tó

dé l´åti òkè òkun t`åbí ___ dúró d`è ´q?

8 Àgb∑d`q ___ gbéy`åwó r´år´å, nítorí pé

mo ti sq pé kí ó dúró dè mí.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 9

Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å kìn-ín-ní)

Oríkì Ìlú ŸQf`å

Ìy`∑rú ŸQkín, Ql´qf`å Mqj`q.

Ql´ålqmí, Omilql´å,

Qmq Å-bíxu-jórúkq.

Ìj`å åb´∑ ŸAk´å,

Mo b‰Qd`qfin dìmú. 5

Títí qj´q ål´∑ må x„j∑mu k´ånrinkése.

Må f`∑yìn X`å`åw`o rål`∑ l‰Qf`å.

Ìy`∑rú l‰Qkìn-ín.

Ql´qf`å Mårìnlólú.

Qmq od`o m´∑tå `otééré, 10

W´qn ´n b∑ l‰Qf`å Mårìnlólú níj´qsí.

ŸEyí å p∑rinl´å sí `o le d`okun.

ŸEyí å p`åg`unt`ån sí `o le d`qs`å.

ŸEyí å p`åk`ukq g`og`or`o sí,

‘Un ló dÅgúnlqk`q l‰Qf`å. 15

‘Un ló dÅf´∑l´∑l´∑ omi åyåbå.

ŸQkín, omi ìlú r∑ ni.

ŸAb`åt`å, omi ìlú r∑ ni.

Ìy`∑rú ŸQkín, mo w´å´å r‰Qkìn-ín b`umu.

Mo fŸAb`åt`å sins`∑. 20

Mo rÁf´∑l´∑l´∑ b`u b´qjú qmqdé.

Ìy`∑rú ŸQkín, Ql´qf`å Mqj`q.

Ql´ålqmí qmq Å-bíxu-jórúkq.

‘Gb`å tí wqn lógun ó j`å ní Y`∑rú Olús´ådé,

Mo k´åpó, mo k´qrun. 25

Mo f`∑tù t´∑l`∑ k`e`ngb`e.

W´qn ní k`e é x’oníj`å b´åun.

W´qn ní ìj`åkådì l’or`o ŸQf`å.

Ìj`å åb´∑ ŸAk´å,

Mo b‰Qd`qfin dìmú.

Mo x„j∑mu k´ånrinkése. 30

Mo f’`∑yìn X`å`åw`o rål`∑ lQf`å.

ŸAl`åyé `qr`q

Ql´ålqmí: orúkq `åbísq Qbå Ql´qf`å

olókìkí kån t’ó j´∑ båbå ´nl´å fún

`åwqn ìrån ŸQf`å.

Å-b’íxu-jórúkq: „ni tó b´å `qn`å `qr`q ixu

gb`å j´∑ orúkq kån. Orúkq

n´å`å j´∑ oríkì: L`å´åw`oore, ó sì

´n t´qkå sí or`o fífi `åd´å lå ixu

d´qgbå[nd´qgbå l´qdqqdún ní ìlú

ŸQf`å l´åti rúbq sí `orìx`å.

ŸAk´å: Oríxi åb`å kéker´e kån tí wqn

m´åå ´n k´q sínú oko l´åti kó ir`e-

oko sí.

ŸQd`qfin, „j∑mu `åti X`å`åw`o: Orúkq `åwqn

ìjòyè tí Ql´ålqmí b´å wq ìj`åkådì

tí ó sì d´å níj`åkådì, kí ó tóó gorí

oy`e ní åyé `åtij´q.

∑rinl´å: Oríxi m`å`ålúù kån b´åyìí tí

kì í ní ìwo gíg`un; ó xeé sìn

d´åråd´årå ní il`∑ Yor`ub´å.

Ågúnlqk`q, Åf´∑l´∑l´∑, ŸQkín `åti ŸAb`åt`å: Orúkq

w`qnyí j´∑ dí`∑ nínú orúkq `åwqn

od`o tí ó w`å ní ìlú ŸQf`å.

åpó `åti qrun: ŸAwqn ohun-`el`o tåf`å-tåf`å:

inú åpó ni `åkójqp`q qf`å m´åå ´n

w`å; qrun ni å fi ´n tå qf`å gån-

ån.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Oríkì Ìlú ŸEkó

Èkó `åkéte, ilé qgb´qn.

Å-r`q-d`∑d`∑-m´å`å-j´å.

Å-rómi-s´å-l`∑gb∑l`∑gb∑.

K`o síbi t´å´å ó fŸEkó wé.

Ilé-ix´∑ onírúurú ´n b∑ l‰Al´åkoro. 5

„r`u l´qp`qlqp`q ´n b∑ l’‰„yìn-Ìgb`∑tì.

„ni ´n lq síl`uú ŸEkó,

Kó bomi sùúr`u mu.

Kurum´q ´å nåni.

ŸAg`ånyìn ´å n`å.

Åd´åmú ŸOrìx`å ´å´å pé;

‘Kí lo xe jók`oó lóde?’

Å nå ni ní `qp´å`nb`åt`å.

ŸAl`åyé `qr`q

ŸAkéte – ibùs`un, b´∑`∑dì: `åfiwé fún ìrísí

erék`ux`u ŸEkó l’ójú omi.

Ilé qgb´qn: ibi tí `enìy`ån gbé ´n fi tip´å-tip´å

k´qgb´qn l´åti b´q l’´qw´q j`åg`ud`å,

oníjìbìtì, oníw`åyó `åti b´∑`∑ b´∑`∑

lq.

Å-r`q-d`∑d`∑-m´å`å-j´å: erékùxù tí ´n r`q d`∑d`∑

l’ójú omi l´åìrì t`åbí l´åìj´å s’ínú

omi `okun t`åbí omi `qs`å.

Å-rómi-s´å-l`∑gb∑l`∑gb∑: erék`ux`u tí omi

lq sålålu l’´qt`un-ún `åti `osì `åti

`åyík´å r∑ bí ∑ni pé sís´å lóòr`un

ni omi n´å`å.

Ål´åkoro, Ÿ„yìn-Ìgb`∑tì: méjì nínú `åwqn

`ådúgb`o inú Ìlú ŸEkó.

Kurum´q: år´å il`∑ L`åìbérí`å tí ó p`q nínú

ix´∑ sél`q (åtuk`q-ojú-omi) ní Ìlú

ŸEkó.

ŸAg`ånyìn: år´å ìlú ŸAkír´å tí ´n xix´∑ nínú

qk`q ojú omi w´å sí ŸEkó ní

`åyúnb`q.

Åd´åmú ŸOrìx`å: olórí `åwqn Ÿ„y`q tó d`å bí

egúngún tí m´åå ´n j´åde ní ìlú

ŸEkó.

`qp´å`nb`åt`å: `qp´å erìko igi `og`ur`q tí Ÿ„y`q m´åå

´n mú d´åní.

ŸAtúny`∑w`o `∑k´q

1 Å-bíxu-jórúkq túm`q sí ____

å) ∑ni tí orúkq r`∑ kån j∑ m´q ixu.

b) ∑ni tí k`o gbqd`q j∑ oríxi ixu kån.

d) ∑ni tí m´åå ´n b´å ixu jå ìj`åkådì.

2 _____ ni orúkq ilé kékeré tí `å ´n kó

irè oko sí nínú oko.

å) X`å`åw`o

b) ŸAk´å

d) ŸAb`åt`å

3 Omi tí ó di od`o Ågúnlqk`q ni èyí tí å

på ______ sí.

å) ∑rinl´å

b) `åg`ut`ån

d) `åk`ukq

4 ______ ni `åwqn od`o tí qmq ŸQf`å ´n rí

omi wqn bù l`o.

å) Méjì

b) M´∑tå

d) M´∑rin

5 Kí ni åkéwì xe nígb`å tí ó gb´q pé ogun

yóó j`å ní Y`∑rú Olús´ådé?

6 X`ål`åyé ‘ŸEkó `åkéte, ilé qgb´qn.’

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

7 D´årúkq `ådúgb`o `ow`o-xíxe méjì ní ìlú

ŸEkó.

8 Kí ni Åd´åmú ŸOrìx`å ní í xe p`∑lú Ÿ„y`q ní

ìlú ŸEkó?

Ix´∑-xíxe

1 L´∑yìn tí o ti kå oríkì ìlú méjé`ejì inú

`∑k´q yìí, kq gbólóhùn méjì síl`∑ nínú

oríkì ìlú k`q`qkån, l´åti orí.

2 Kq gbólóh`un m´årùn-ún síl`∑ nínú oríkì

ìlú r∑.

3 Ìpínl`∑ wo ni ìlú ŸQf`å w`å?

4 Ìpínl`∑ wo ni ìlú ŸEkó w`å?

5 ŸAwqn `qr`q tí ó ´n fi ohun tí ó m´åå ´n

x∑l`∑ g´∑g´∑ bí `åx`å t`åbí ohun tó ti m´qrå

h`ån, `åti `eyí tí ó j´∑ `e`ew`q ni `åwqn

w`qnyí: m´åå ti m´åå ní í fi m´åå kì

í kì í ti í í m´åå.

Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån ní ìs`ål`∑

yìí:

i) Ní ojoojúm´q ni qmq n´å`å ______

´n lq wo sinim´å nígb`å tí å w`å ní

ŸEkó.

ii) Ojoojúm´q ni qmq n´å`å _____ ´n

w´å ilé wå rí, xùgb´qn ____ tún w´å

m´q nísisìnyí.

iii) Bí ŸAl`åbí ____ ´n xe nìy∑n tí å fi

____ ´n bínú sí i.

iv) ŸNj´∑ ìwq ti gb´q ibi tí ∑nìkån kì í

ti í só rí, t`åbí tí å ____ rí funfun

`qrun?

v) ŸAwqn qmq tí k`o níl´å´årí _____ hu

irú ìw`å b´∑`∑ sí `ågb`ålågb`å; _____

xe ìw`å gbogbo qmqdé r´år´å.

6 ŸAwqn `qr`q w`qnyí fi `åkók`o h`ån:

‰O ti dé k`o ì dé k`o tíì dé yóó ti dé

k`o ní í tíì dé yóó ti

Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån tí ó xófo

ní ìs`ål`∑ yìí:

ŸAl`åb´å k`o ____ dé títí mo fi kúr`o ní ilé

wqn l´ån`å´å; x`ugb´qn bóy´å ____ kí n tó

dé ib`∑ l´qlå ni n k`o m`q. B´ql´ådé ____

lq K´ån`o l´åti ìj∑f`å, ó sì d´åjú pé kò

____ tí å ó fi xí ilé `∑gb´qn r`∑ ní `qtunlå.

K`o sq b´∑`∑ fún mi x´å´å o, mo k`ån m`q

b´∑`∑ fúnrå mi ni. Ÿ„gb´qn r`∑ sq pé `oun

p`å´åp`å´å k`o l`e sq ìgb`å tí ____ dé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 10

Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å kejì)

Oríkì Ìlú Ab´∑`okútå

Åb´∑`okútå ìlú Ÿ„gb´å,

Ìlú Líx`åbi, Ågb`o`ngb`o-`åk`ål`å.

Ìlú L´åm´qdi, ojúlówó Bålógun.

Ìlú orí `ok`e `oun p`∑t´∑l`∑.

Ìlú Åjíbóy`edé tó fqmq r`∑ túnl`∑ xe 5

Ìlú Xód∑k´∑, qmq „fúw`q, åkqni `åt`åt`å.

Ìlú Å-r`o-bí-ológb`o-∑g`ån, ojúlówó qd∑.

Ìlú `åwqn `ågb`å-`qj`∑ nínú ix´∑ ìd´åj´q.

Ìlú lóókq lóókq nínú ix´∑ qbå.

Ìlú t‰„gb`å´å Åké tí ´n x´ån n`å ìlqsíw´åjú 10

Ibi t‰„gb`å´å ŸOwu ti ´n s´åré ìgbégå.

Ìlú t‰„gb`å´å Àg`ur´å ti ´n fqn rere

ìd`ågb`åsók`e.

B´∑`∑ lŸ„gb´å Òk`e-Qn`å `o yéé polo[ngo,

ìt`∑síw´åjú.

Ÿ„gb´å Ìbår`å `o sì d´∑kun å´åyån ìtúnl`uúxe.

Ìlú tí gbogbo Ÿ„gb´å ti ´n fìf´∑l`o. 15

Ìlú åb´∑ `okútå, åb´∑ Olúmq `å-b`∑-l´qr`q.

Àl`åyé `qr`q

Líx`åbi, L´åm´qdi, Åjíbóy`edé, Xód∑k´∑:

W´qn j´∑ dí`∑ l´årå `åwqn åkíkånjú

il`∑ Ÿ„gb´å ní åyé `åtij´q.

Å-r`o-bí-Ológb`o-∑g`ån: Àl`åj´∑ qd∑ kån ní

åyé `åtij´q. Àgékúrú `ål`åj´∑ yìí ni

ó di orúkq ìlú kékeré tí qd∑

n´å`å t`∑dó nít`osí Åb´∑`okútå:

År`o.

Ÿ„gb´å Åké Ÿ„gb´å Òwu, Ÿ„gb´å Àg`ur´å Ÿ„gb´å

Ìbår`å `åti Ÿ„gb´å Òk`e-Qn`å:

Oríxiríxi `åwqn Ÿ„gb´å tó påråp`q

sí åb´∑ `åkóso Qbå Ål´åké il`∑

Ÿ„gb´å.

Oríkì Ìlú Ìb`åd`ån

Ìb`åd`ån ‘Mesì `q g`q, nílé Olúy`qlé.

Ìlú Ògúnm´ql´å, olód`ogbo k`∑ri lógun.

Ìlú Ìbíkúnlé, ål´ågb`ål´å-j´åy`åjåy`å.

Ìlú Àj`åyí, `o-gbórí-„f`qn-s´å-filåfilå.

Ìlú L´åtós`å, À`år∑-ŸQn`å Kåkå`nf`o. 5

Ìb`åd`ån, qmq åj`oros`un.

Qmq å-fi-ìkåråhun-f´q-ri-mu.

‘Ìb`åd`ån m´å j`å, m´å j`å.

M´å j`å bíi tqj´q kìn-ín-ní - 10

ŸEyí tóo jå ål´åd`uúgb`o gbogbo lógun.’

Ìb`åd`ån Kúr`e.

Ìb`åd`ån ‘béèrè kí o tóó w`q ´q.’

Níbi ol`e gbé ´n j`åre olóhun.

BÍb`åd`ån ti ´n gboníl`∑, 15

B´∑`∑ ló ´n gb`åj`ojì.

„l´∑y∑lé lomi tí t∑rútqmq L´åyípo ´n mu.

Åx`ejìr´∑ lomi `åb`umu-b`uw`∑ nílé Ìb`åd`ån.

Å kì í w´åyé k´å m´å`å l´år`un kån l´årå.

Ìj`å ìgboro l`år`un Ìb`åd`ån. 20

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Àl`åyé `qr`q

‘M’esì: qmq esì (∑l´∑d`∑ ∑g`ån)

Olúy`qlé, ŸOgúnm´ql´å, Ìbíkúnlé, Àj`åyí `åti

L´åtós`å: W´qn j´∑ dí`∑ nínú `åwqn

åkíkånjú ìlú Ìb`åd`ån ní åyé `åtij´q.

„l´∑y∑lé `åti Åx`ejìr´∑: L´åti inú od`o méj`e`ejì

w`qnyí ni Ìjqbå ti ´n p`es`e

omi-`∑rq tí `enìy`ån ´n lò ní ìlú

Ìb`åd`ån.

Oríkì Ìlú Àkúr´∑

Àkúr´∑ Olóy`em∑k`un.

Òxì kì í tŸAkúr´∑ kó m´å`å l’´åxq `ål`å.

Àl`å ìy´å mi ´n b∑ nínú `qk´∑.

Àkúr´∑ l’ómi méjì

W´qn pe méjé`ejì l‰Al`å. 5

ŸAl`å ilé ni t`åbí toko?

Àl`å xe k`∑r`∑k`∑r`∑, ó d’omi qmq.

Àkúr´∑ mój`o gbew`ur`å.

Àl`åyé `qr`q

Åxq `ål`å: åxq funfun

lómi méjì: ní odò méjì

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Orúkq tí `å ´n pe `åwqn tí ´n gbé

Åb´∑`okútå ni ______

å) Bålógun.

b) Xód∑k´∑.

d) Ÿ„gb´å.

2 ______ ni `å ´n kì ní Ågb`o`ngb`o-`åk`ål`å.

å) L´åm´qdi

b) Líx`åbi

d) Xód∑k´∑

3 „ni tí ó fi qmq r`∑ x`et`ut`u ni _______

å) Åjíbóy`edé

b) Líx`åbi

d) Xód∑k´∑

4 ______ ni `åwqn Ìb`åd`ån j∑ s`un ní åyé

`åtij´q.

å) Ìgbín

b) Ori

d) Òro

5 Àr`un Ìb`åd`ån ni _______

å) onígb´å-méjì.

b) ìj`å ìgboro.

d) ìgb´∑ `qrìn

6 Àw`q åxq tí qmq Àkúr´∑ k`o le m´å`å ní

ní åyé `åtij´q j´∑ ______ .

å) pupå

b) dúdú

d) funfun

7 Mél`oó ni `åwqn åkqni il`∑ Ÿ„gb´å tí å

d´årúkq nínú oríkì yìí?

8 D´årúkq méjì nínú `åwqn `∑kå Ÿ„gb´å tí ó

påråp`q t`∑dó sí Åb´∑`okútå.

9 Kí ni orúkq `åwqn od`o tí ´n fún Ìb`åd`ån

ní omi mímu?

10 Irú ixu wo ni `åwqn `ågb`∑ Àkúr´∑ ´n fi

`oj`o gbìn?

Ix´∑ xíxe

1 L´åtorí, kq gbólóh`un méjì síl`∑ nínú

oríkì `qk`q`qkån `åwqn ìlú m´∑t`∑`∑tå tí o

k`å nínú `∑k´q yìí.

2 Bí Ql´qw`q b´å j´∑ orúkq-oy`e qbå ìlú

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

ŸQw`q, tí Àk´årìgb`o sì j´∑ orúkq-oy`e

qbå ti Ìj`∑bú-R´∑mq, kí ni orúkq-oy`e

qbå `qk`q`qkån `åwqn ìlú m´∑t`∑`∑tå tí o

kå oríkì wqn nínú `∑k´q yìí? Kq `åwqn

orúkq-oyè n´å`å s’ínú ìwé-ìk`qwé r∑.

3 Kq gbólóh`un m´år`un-ún síl`∑ nínú oríkì

ìlú kån tí ó súnm´q ìlú tí ò ´n gbé sí `åfo

ìs`ål`∑ yìí:

_____________________________

_____________________________

_____________________________

_____________________________

_____________________________

_____________________________

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

Ÿ„k´q 11

Oríkì `åwqn Ìlú (Åp´å k∑tå)

Oríkì ŸOxogbo

Òxogbo Òr`okí Às´ål`å

Òxogbo ìlú Åró

Òxogbo Òr`okí oníl`∑ obì

Òxogbo Òr`okí oníl`∑ k`okó

À`år``è `o p∑t`å. 5

À``år`e tó p∑t``å, w´qn gb``å ´å.

Òxogbo Òr`okí qmq Y`eyé ŸQxun

Yèyé Åt´∑w´qgb∑jå, åníy`un-l´åb`∑b`∑

„l´∑y∑lé åro. Olóde Ÿ„g`å

Ÿ„g`å x`ux`u ní y`år`å 10

Y`eyé L´år`qóy`e tó tIpólé doníl∑ I‰Oxogbo

Bór`okí ti ´n gboníl`∑ b´∑`∑ ló ´n gbåbul`∑dó

Y`eyé Tim´∑yìn åkíkånjú qd∑ tó mérin w´å

mŸOxogbo

Ìlú ål´åt`up`å m´∑rìndínlógún tí í t`ån I‰Or`okí

ilé;

Bó b´å t`ån f´qbå å tún t`ån fún ìj`oy`e ìlú. 15

Å tún t`ån fún irúnmql`∑.

ŸOr`okí lål´ågb`ål´å ŸQxun,

Níbi w´qn gbé ´n r∑ró,

Tí w´qn tún ´n gódó id∑.

Níbi t‰Qxun ti í gb´qmq l´åg`ån l´qw´q; 20

Níbi t‰Qxun ti í f`∑mí ewúr´∑ r`∑mí `e`ey`ån;

Níbi t‰Qxun ti f`qp`q gb`∑gìrì x´∑gun fúl`åní;

Níbi t‰Qxun ti í b´∑jå s`qr`q tí í r´ånk`q níx´∑.

ŸOxogbo ŸOr`okí oníl`∑ obì.

Àl`åyé `qr`q

Oníl`∑ obì Ìlú tí obì `åti k`okó ti

m´åå

Oníl`∑ k`okó: ´n so d´ååd´åå

À`år`e: `ålej`o, `åj`ojì

∑t`å: oríxi ∑rånko kån tí ó

le sùn púp`q.

`åb`ul`∑dó: `ålej`o, `åj`ojì

ål´ågb`ål´å ŸQxun: Ìlú tí ŸQxun ti rí ìk´∑ `åti ìg`∑,

tí ó kån `å`ås`∑ tí ó sì

tún yq `ågb`ål´å.

gb´qmq l´åg`ån l´qw´q: fún `åg`ån l´qmq

r´ånk`q níx´∑: ik`q ni ∑jå tí ŸQxun m´åå ´n

r´ån sí `åwqn olùsìn r`∑.

Oríkì Ådó - ŸEkìtì

Ådó ŸQr´å`å

Qmq å m´åk`år`å s´åb´∑ `∑w`u j∑

Il`∑ ∑l´∑gb∑

ŸQrìjó kÉwìí b´å ti yúnt`u

L`å`or`o ŸUt`u ´n l`å

Ìgb∑`∑ li tigbótij`u å k`∑ ruru l´q´q `åkún

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

Qmq erin m´ql´å yågi

Qmq `åt`åb`åtúbú `ålej`o tí í xonílé

k´ånrek´ånre

Ådúlójú ål´åp`å´årì å pårå ogun b´qqní pålé

Qmq `o s`un sílé m´åb´∑ dín`å ogun lÁdó

ŸEkìtì 10

Àl`åyé `qr`q

Il`∑ ∑l´∑gb∑: Il`∑ tí ixu p`q níb`∑ dé ibi pé

w´qn m´åå ´n ní `∑gb∑ ixu.

ŸQrìjó: Qj´q

yúnt`u: lq sí ŸUt`u

L`å`or`o: Ni `åw`or`o

Ìgb∑`∑: Nígb`å n´å`å

K`∑ ruru: b´∑ y`o`o, m´ql`∑ gb`o`o

l´q´q `åkún: l´qw´q ìl`∑k`∑ `åkún

m´ql´å yågi: fi ql´å yågi

`åt`åb`åtúbú `ålej`o: `ålej`o ´nl´å

xonílé k´ånre k´ånre: d`å`åmú onílé, kó

onílé sínú ìyqnu

b´qqní pålé: bí ∑ni pålé

ŸO s`un sílé m´åb´∑ dín`å ogun: åkíkånjú,

jågunjågun tí ó f´∑r`ån ogun

púp`qpúp`q.

Àtúny`∑wo `∑k´q

1 N`nkån méjì tí il`∑ ŸOxogbo gb`å ni ____

å) kòkó `åti obì.

b) `∑g`å `åti ∑t`å.

d) obì `åti åró.

2 Oríxi `åwqn tí `åt`up`å m´∑rìndínlógún

m´åå ´n t`ån fún j´∑ _____

å) m´∑rin.

b) m´∑tå.

d) méjì.

3 Qj´q tí ŸEwí b´å lq sít`u ni `åw`or`o ´n ____

å) di olówó.

b) l`å sí méji.

d) di `ot`oxì.

4 D´årúkq ∑y∑ méjì tí å d´årúkq nínú

oríkì ŸOxogbo.

5 Kí ni ìdí tí å fi pe Ådó-ŸEkìtì ní il`∑

∑l´∑gb∑?

Ix´∑-xíxe

1 Kå gbólóh`un m´årùn-ún fún gbogbo

kíl´å`åsì nínú oríkì ìlú kån tí k`o sí ní

Ìpínl`∑ r∑.

2 Kq `åròkq lórí ‘ìlú mi’.

3 Kq `ål´q `åpåm`q m´år`un-ún síl`∑ nínú

ìwé ìk`qwé r∑.

4 Kq òdìkejì `åwqn `qr`q w`qnyí sí `åfo tí å

p`es`e sí `∑gb´∑ wqn:

i) `ålejò _____________________

ii) Y`eyé ____________________

iii) ŸQp`q _____________________

iv) `åg`ån _____________________

v) åkíkånjú __________________

5 Yå `åw`or´ån qbå kån tí o ti rírí sí `åfo tí

ó w`å ní ìs`ål`∑ yìí.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 12

Ìw`å qmqlú`åbí: Ìy´å ql´qy`åy`å

Ní åyé `åtij´q, b`åb´å kån w`å ní ìgboro ìlú

Ìb`åd`ån. Orúkq r`∑ å m´åå j´∑ Ql´ålékån. Ix´∑

kí ó rå k`okó `åti `ek`ur´q kí ó sì tún wqn t`å

fún ilé ìtåj`å tí å m`q sí U.Å.C. ni ó ´n xe.

Bí ó til`∑ j´∑ p´e `åwqn tí w´qn dìjq ´n tåj`å lójú

kån n´å`å tó m´∑f`å, gbogbo `enìyå`n ló mq ti

b`åb´å yìí s´qt`q. Kò ní ìkånrå. Owó kò k´å å

l´årå . B´∑`∑ ni ó sì ní ojú `å´ånú tó. Bí o xe

´n t´qjú `åwqn qmq `åti `åwqn ìy`åwó r`∑ n´å`å

ni ó ´n mójú tó ti ∑bí. B´åkån n´å`å ni ó sì

´n xe `å´ånú fún gbogbo år´å `ådúgb`o. Ìw`å

rere `åti ojú `å´ånú r`∑ p`q dé ibi pé `åwqn

år´å `ådúgb`o kúkú sq orúkq r`∑ di B`åb´å

ål´å`å´ånú.

Ìy`åwó m´∑tå ni b`åb´å yìí ní. ŸEyí ìy´å´ålé

´n j´∑ Ådé`otí. Ìdílé olówó ni `oun ti w´å. Ó

ní ìk`å nínú ju `qbq lq. Ó sì m´åå ´n kånrå

gógó.

Ìy`åwó kejì ´n j´∑ Ewéník`∑´∑. Qmq

oníx`eg`un ìbíl`∑ ni `oun. B`åb´å r`∑ sì k´q q

ní `o`og`un dí`∑. Èyí m´åå ´n g`un ún. K`o ní

ìw`å qmqlúw`åbí olóókån. Ìgbérågå r`∑ p`q

púp`q. Qmq t´ål´åk`å ni ìy`åwó k´∑tå. Orúkq

r`∑ å m´åå j´∑ Ådétut`u. Òun ní ìw`å ìr`∑l`∑.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸQy`åy`å r`∑ k`o ní `åfijq. K`o ní owó r´år´å. Bí

åxq r`∑ kån k`o b´å gbó, qkq wqn kì í rå

òmír`ån fún un.

Ìw`å `qy`åy`å r`∑ yìí kì í j´∑ kí `åwqn `enìy`ån

r´åntí pé åkúx`∑´∑ ni. B´åyìí ni w´qn xe sq ´q

di ìy´å ql´qy`åy`å. Bí åwqn år´å ådúgb`o r`∑ xe

f´∑r`ån r`∑ tó ni `åwqn ìy´å´ålé r`∑ xe kórìírå

r`∑. Qmqk`unrin k`q`qkån ni `åwqn obìnrin

m´∑t`∑`∑tå w`qnyí bí fún qkq wqn.

Òjijì ni olórí `åwqn U.Å.C tí Ql´ålékån ´n

tåj`å fún dé l´åti `ok`e `okun. Ilé Ql´ålékån ló

dé sí. Qj´q méjìl´å ló xe ní `qd`q Ql´ålékån.

‰Nxe ni `åwqn ìy`åwó m´∑t`∑`∑tå ´n gbå ìt´qjú

oúnj∑ `oyìnbó n´å`å ní `ågb`å`ågb`å.

Nígb`å tí qj´q méjìl´å yóó fi pé, òyìnbó

Ql´ålékån ti mq `qk`q`qkån `åwqn ìy`åwó

m´q ìw`å wqn. Ådétut`u tí í xe ìy´å ql´qy`åy`å

nìkån ni `oyìnbó gb´ådùn oúnj∑ r`∑ p`∑lú

`qy`åy`å r`∑. Àwqn méjì y`oók`u bí iy`q k`o b´å

j´å oúnj∑, ó sì le xe `åìjinn´å. Ìh`uw`åsí wqn

tún burú j´åì. Xé `eéfín kúkú ni ìw`å.

Nígb`å tí `oyìnbó f´∑ påd`å sí ìlú r`∑ b´åyìí

ló xe gb`å l´åti mú qmqk`unrin ìy´å ql´qy`åy`å

lq sí ìlú r`∑ l´åti lq k´q ix´∑ ågb∑j´qr`o tí k`o

w´qp`q ní il`∑ wå ní ìgb`å n´å`å. B´åyìí ni qmq

xe lq tí ó sì påd`å sí oríl`∑-èd`e wå g´∑g´∑ bí

ojúlówó ågb∑j´qr`o. ŸQn`å tí ìy´å ql´qy`åy`å gb`å

j`er`e ìw`å `qy`åy`å r`∑ r`eé o.

ŸAtúny`∑w`o `∑k´q

1 Orúkq ìlú Ql´ålékån ni ---

å) Ìb`åd`ån.

b) Èjìgb`o.

d) Ìd`ånr`e.

2 Orúkq ìnågij∑ r`∑ ni ---

å) ql´qy`åy`å.

b) ål´å`å´ånú.

d) ql´ålékån.

3 Orúkq ìy´å´ålé r`∑ ni ----

å) Ådétutù.

b) Ådé`otí.

d) Ewéník`∑´∑.

4 Irú `enìy`ån wo ni Ådé`otí?

5 Tå ni qmq oníx`eg`un ìbíl`∑ nínú wqn?

6 Qj´q mél`oó ni `oyìnbó xe ní ilé

Ql´ålékån?

7 Tå ni Òyìnbó gb´åd`un oúnj∑ r`∑ j`ulq?

8 ŸQn`å wo ni Ådétut`u gb`å kór`e ìw`å r`∑?

Ix´∑ xíxe

1 Kq iye sílébù tí `qk`q`qkån `åwqn `qr`q

w`qnyí ní sí `∑gb´∑ wqn.

i) `åtij´q

ii) Ql´ålékån

iii) Al´å`å´årù

iv) Ewéník`∑´∑

v) `ågb`å`ågb`å

2 Pårí `qk`q`qkån `åwqn òwe w`qnyí sí `åfo

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

tí å ti p`es`e sí `∑gb´∑ wqn.

i) ŸAgb`å kò sí, ìlú b`åj´∑, bå´ålé ilé kú

ilé ______________

ii) Ÿ„yìnkùlé ni `qt´å w`å, ilé ni ______

_________________

iii) Ogún qmqdé kì í xiré _________

_________________

iv) ŸOxì ní í j´∑ tå ní m`q ´q rí, owó ní í

j´∑ _______________

v) Ìgb`å kì í t´q lq bí òréré, åyé kì í

__________________

3 Pípå ‘oní’ p`q m´q ‘gb`es`e’ ni ó fún wå

ní onígb`es`e. På ‘oní’ p`q m´q `qk`q`qkån

`åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí kí o sì kq w´qn sí

`åfo tí å p`es`e sí `∑gb´∑ `qr`q k`q`qkån:

i) k`okó ________

ii) b`åt`å ________

iii) p´åkó _______

iv) m´qt`o _______

v) s`uúr`u _______

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Ÿ„k´q 13

Ìw`å qmqlú`åbí: L´åyí `åti L´∑y∑

B`åb´å kån n´å`å ló bí L´åyí `åti L´∑y∑.

X`ugb´qn `qt`q`qt`q ni ìy´å wqn. Bí ó til`∑ j´∑ pé

`ågb`∑ ni b`åb´å wqn síb`∑ ó lówó l´qw´q. Ó

ní oríxiríxi ∑rån `qsìn bíi ewúr´∑, `åg`ut`ån,

k´∑t´∑k´∑t´∑, ∑xin `åti m`ålú`u. B´åkån n´å`å ni

ó tún ní oko k`okó `åti oko obì r∑p∑t∑. ‰O

sì tún ní `qp`qlqp`q ìw`qf`å. X`ugb´qn k`o bí ju

`åwqn qmqk`unrin méjì yìí lq.

Bóy´å nítorí pé ìy´å kån n´å`å k´q ló bí

L´åyí `åti L´∑y∑ ni ìw`å w´qn fi y`åt`q. L´åyí

ní ìw`å ìr`∑l`∑ `åti ìt∑ríbå. X`ugb´qn L´∑y∑ j´∑

onígb`eérågå, kì í sìí b`qw`q fún `ågb`å.

L´åyí m´åå ´n t´qjú `åwqn ∑rån `qsìn b`åb´å

r`∑ d´ååd´åå. Kì í sìí h`uw`å ìk`å sí `åwqn

ìw`qf`å. Gbogbo år´å ìlú ni ó sì ´n p`e é ní

qmq rere. X`ugb´qn L´∑y∑ kì í fojú ewúr´∑

`åti `åg`ut`ån b`åb´å r`∑ bål`∑. Å m´åå di ∑r`u tó

wúwo fún k´∑t´∑k´∑t´∑, å sì m´åå fi åtå tútù

sí ojú ∑xin. P`∑lúp`∑lú, ó m´åå ´n xe `åwqn

ìw`qf`å bí ∑ni pé ewúr´∑ ni w´qn. Òun ni

b`åb´å wqn ní kí ó m´åå t´qjú `åwqn ìw`qf`å.

Kì í fún `omír`ån ní oúnj∑ fún qj´q m´år`un-

ún. ŸQkån til`∑ w`å tí kì í f´∑ rí; `oun n´å`å

ni B´ql´ådé. Àp´å ∑gbå L´∑y∑ tí ó w`å l´årå

B´ql´ådé k`o níye. ŸQp`q ìgb`å sì ni ìw`qf`å n´å`å

kì í j∑un sùn.

Ìw`å `åwqn qmq b`åb´å `ågb`∑ yìí tún b´å

wqn délé `∑k´q. L´åyí fi ojú sí `∑k´q r`∑, ip`o

r`∑ kì í sìí w´ål`∑ ju `∑k∑tå nínú ìd´ånw`o.

X`ugb´qn eré ti f´q L´∑y∑ lórí k`o sì fojú sí

`∑k´q r`∑. Òun ló m´åå ´n k´∑yìn nínú gbogbo

ìd´ånw`o wqn.

L´åìp´∑, n`nkån k`o lq d´eédé fún b`åb´å

`ågb`∑ m´q. Àwqn ohun `qsìn gbogbo ló

kú. Ó sì tå gbogbo oko r`∑ ní gb`å`njo.

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ìr`onú `åyípåd`å burúkú yìí ló på b`åb´å

n´å`å. Àwqn qmq k`o sì le lq sí ilé-`∑k´q m´q.

Oník´ål`uk`u `åwqn qmq w´å b`∑r`∑sí j∑ `er`e

ìw`å wqn. Àwqn `enìy`ån k`o til`∑ j´∑ kí L´åyí

mq `ål´å pé b`åb´å r`∑ ti kú. Xíxe ni wqn ´n

xe é lóore nígb`å gbogbo. X`ugb´qn L´∑y∑

`o rí ∑nì kån b`∑ ´∑ w`o. Gbogbo ibi tí ó b´å

sì ti dé ni wqn ´n bú u pé `∑sån ìw`å r`∑ ló

´n gb`å. Nígb`å tí `åwqn qmq méjé`ejì gb´q

pé qk`unrin `ågb`∑ ål´åd`å´å-´nl´å kån f´∑ gbå

`åwqn `enìy`ån sí ibi-ix´∑ ∑rån sísìn ni wqn

b´å lq síb`∑. Ó tó w´åk`åtí méjì tí wqn ti

dé ìlú n´å`å kí w´qn tóó rí `ågb`∑ tí `å ´n wí.

Nígb`å tí `ågb`∑ yqjú, ló b´å di B´ql´ådé. Ó ti

sånrå d´ååd´åå, qk`ån r`∑ sì ti bål`∑.

Bó xe fojú kån L´åyí, dídì ni w´qn dì

m´q årå wqn. X`ugb´qn imú ló fi kí L´∑y∑.

Ojú ∑s`∑ ló ti gbå L´åyí sí ix´∑. X`ugb´qn ó ní

kí L´∑y∑ påd`å w´å l´∑yìn ox`u kån. Ó fi L´åyí

xe `qg´å gbogbo `åwqn tí ´n t´qjú ∑rån `qsìn

r`∑. Xé ó ti m`q pé L´åyí m´åå ´n xe d´ååd´åå

sí ∑rån `qsìn. Ó ronú ibi tí ó le fi L´∑y∑ sí,

k`o rí. Ó m`q pé L´∑y∑ kì í fojú ∑rån `qsìn

bål`∑ nígb`å tí `oun fi w`å l´qd`q b`åb´å wqn. Ó

ní bóun b´å fi sí ibi-ix´∑ oko, gbogbo ohun-

`qgbìn `oun ni yóó b`åj´∑. Ìdí nìyí tí ó sq pé

kí ó påd`å w´å l´∑yìn ox`u kån.

B´åyìí ni L´åyí xe ´n gb´åd`un l´qd`q ìw`qf`å

b`åb´å r`∑ `åtij´q. X`ugb´qn ó xe ni l´å`å´ånú pé

L´∑y∑ k`o påd`å dé ìlú wqn. Xé ìlú tiwqn sì

jìnn`å sí ti B´ql´ådé. K`o p´∑ tí L´∑y∑ kúr`o ní

ìlú `åwqn B´ql´ådé tí ó fi y`å sínú igbó l´åti

y`ågb´∑. Ib`∑ sì ni ∑k`un ti kì í m´ql`∑ tí ó fi í

xe oúnj∑. Kí qd∑ tí ó g`∑g`un sí orí igi kån

nít`osí ib`∑ tóó mq ohun tí ´n x∑l`∑, ∑k`un

ti f´∑r`∑ j∑ `okú L´∑y∑ t´ån. Qd∑ yìí ló sì på

∑k`un n´å`å. Òun ló sì j´∑ kí wqn m`q ní ìlú

B´ql´ådé pé ∑k`un ti på L´∑y∑ j∑. Àxé k`o sí

ìw`å tí k`o ní `er`e!

Àl`åyé `qr`q

Ìw`qf`å: „ni tí å fi sí `qd`q olówó tí å y´å

owó l´qw´q r`∑, pé kí ∑ni n´å`å m´åå

xix´∑ sin olówó títí di `åsìkò tí å fi

rí owó tí å y´å sån.

T`å ní gb`å`njo: t`å ní owó p´q´qkú nítorí

ìx`oro owó.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Qmq tí ìw`å r`∑ k`o sunw`qn nínú `åwqn

qmq b`åb´å `ågb`∑ n´å`å ni _____

å) L´åyí.

b) L´∑y∑.

2 „rån `qsìn tí L´∑y∑ m´åå ´n fi åtå sí lójú

ni ______

å) k´∑t´∑k´∑t´∑.

b) ∑xin.

d) ewúr´∑.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

3 Irú ìw`å wo ni L´∑y∑ m´åå ´n h`u sí `åwqn

ìw`qf`å?

4 B´åwo ni `åwqn qmq méjì w`qnyí xe ´n

xe nílé-`∑k´q?

5 Kí ni ìdí tí b`åb´å `ågb`∑ fí tå `åwqn

n`nkån oko r`∑ ní gb`å`njo?

6 Kí ni ó gb`∑yìn b`åb´å n´å`å?

7 Níbo ni `åwqn qmq n´å`å ti tún b´å

B´ql´ådé (ìw`qf`å b`åb´å wqn t´∑l`∑) p`ådé?

8 B´åwo ni B´ql´ådé xe xe sí `qk`q`qkån

`åwqn qmq n´å`å?

9 ŸQn`å wo ni `eyí tó burú nínú `åwqn

qmq méjé`ejì gb`å j`er`e ìw`å r`∑?

10 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån `åwqn qmq méjì yìí k´q

wå?

Ix´∑ xíxe

1 Kq `år`okq lórí ohun tí o k`o b´å xe sí

`åwqn qmq méjé`ejì tí wqn w´å sí `qd`q

r∑ bí ó b´å xe pé ìwq ni B´ql´ådé.

2 W´å `åk`ånl`o-èd`e méjì j´åde nínú `∑k´q yìí

kí o sì lo `qk`q`qkån nínú gbólóh`un tìr∑.

3 J´∑ kí ol`uk´q pe `åp`ekq ìpínr`q kìn-ín-ní

`∑k´q yìí fún q, kí o sì kq q síl`∑ d´ååd´åå.

4 Y`åt`q sí oríkì ìlú tìr∑, kq oríkì ìlú

mìír`ån tí o b´å tún m`q w´å l´åti ilé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 14

Ìw`å qmqlú`åbí: À´ånú lérè

Qmq ìy´å kån n´å`å ni Kík´∑ `åti Lql´å. Abúlé

wqn k`o jìnn`å sí ìgboro ìlú ŸOde-åye. Àgb`∑

ni b`åb´å wqn. Oníxòwò ni ìy´å wqn. Àwqn

òbí wqn k`o lówó. Agídí ni w´qn fi ´n r´ån

`åwqn qmq wqn ní ilé-`∑k´q.

Bí `åwqn `obí Kík´∑ `åti Lql´å k`o xe lówó

yìí síb`∑ w´qn f´∑r`ån `å´ånú xíxe. Ojú `å´ånú

wqn k`o ní `åfijq. W´qn sì fi ìw`å rere k´q

`åwqn qmq wqn. Kík´∑ `åti Lql´å kì í jål`e.

Wqn kì í pur´q. Àwqn n´å`å å sì m´åå x`å´ånú

nínú `åìní wqn.

Ní qj´q kån w´qn p`ådé b`åb´å kån tí ó

w`å ní ìh`orìh`o. B`åb´å n´å`å fi årå på púp`q.

Àwqn qmqdé w`qnyí k´qk´q r`o pé w`er`e ni.

Lql´å til`∑ ní bóy´å ql´qx`å tí qw´q t`∑ níbi tí ó

ti lq jål`e ni. À´ånú b`åb´å yìí xe w´qn. B`åb´å

n´å`å ní kí `åwqn qmqdé n´å`å rån `oun l´qw´q.

X`ugb´qn `∑r`u ´n bå `åwqn qmq. W´qn s´å

kúr`o ní `qd`q b`åb´å n´å`å.

Bí wqn xe dé åbúlé ni w´qn r`oyìn

ohun tí ojú rí fún b`åb´å wqn. B`åb´å Lql´å

sì kqrùn sí ib`∑. Nígb`å tí B`åb´å Lql´å gb´q

`qr`q ∑nu b`åb´å n´å`å ló tó m`q pé `åwqn

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

gb´qmqgb´qmq ló xe b`åb´å n´å`å léxe.

Olówó ni b`åb´å n´å`å ní ìlú Ìb`åd`ån. Ìy`åwó

r`∑ kån tí k`o bímq ló t`ån ´ån w´å sí ib`∑.

Ìy`åwó ní kí ó t`∑lé `oun dé `qd`q `åwqn tí

yóò b´å `oun xe `o`og`un qmq. Àxé `o`og`un

owó ni ìy`åwó f´∑ fi b`åb´å xe. ŸEr`oj`å tó k`u ni

`åwqn gb´qmqgb´qmq w´å lq tí b`åb´å fi s´å

m´q wqn l´qw´q.

B`åb´å Lql´å `åti ìy`åwó r`∑ t´qjú b`åb´å yìí

títí ó fi gb´ådùn. Àwqn ènìy`ån b`åb´å rò pé

b`åb´å ti kú ni, `åfi ìgb`å tí ó påd`å w´å sí ilé.

Nígb`å tí ìy`åwó tí ó t`ån-´ån w´å ti rí i pé ó

ti s´å m´q `åwqn gb´qmqgb´qmq l´qw´q ni `oun

n´å`å ti s´å kúr`o nílé.

Inú b`åb´å Ìb`åd`ån d`un fún `å´ånú r`∑ tí

b`åb´å Lql´å `åti åyå r`∑ xe. Olówó gidi ni

B`åb´å Ìb`åd`ån. Axq ni ó ´n t`å ní Gb´ågi.

À`årin ox`u m´∑f`å ní ó k´q b`åb´å Lql´å ní ix´∑

åxq tít`å. B´åyìí ni b`åb´å Lql´å ´n gbå åxq

l´qd`q B`åb´å Ìb`åd`ån tí sì ´n d´å owó påd`å

l´∑yìn tí ó b´å tå åxq n´å`å t´ån. Nígb`å tí

b`åb´å Lql´å yó`o fi tå åxq n´å`å fún qdún

méjì ó ti di olówó. Ìy´å Lql´å n´å`å sì rí owó

´nl´å fi xe òwò. Kík´∑ `åti Lql´å n´å`å sì rí owó

fi t`∑ síw´åjú nínú `∑k´q wqn. B´åyìí ni Lql´å,

Kík´∑ `åti `åwqn `obí wqn xe j`er`e `å´ånú xíxe.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Ix´∑ ìy´å Kík´∑ `åti Lql´å ni _____

å) `ågb`∑.

b) `ow`o.

d) olùk´q.

2 N`nkån kån xoxo tí `åwqn `obí Kík´∑ ní

ni ______

å) owó.

b) oúnj∑.

d) ojú `å´ånú.

3 Ohun tí ó få ìfåråpå b`åb´å tí `åwqn

Kík´∑ p`åd´é ni _____

å) ìj`å`nb´å qk`q.

b) `åwqn gb´qmqgb´qmq.

d) ol`e jíj`å.

4 Kí ni Kík´∑ `åti Lql´å xe l´åti rån b`åb´å tó

fåråpå l´qw´q?

5 B´åwo ni B`åb´å Ìb`åd`ån xe fi årå på?

6 ŸQn`å wo ni B`åb´å Ìb`åd`ån gb`å yq nínú

ewu?

7 Kí ni b`åb´å Kík´∑ xe fún B`åb´å Ìb`åd`ån?

8 ŸQn`å wo ni b`åb´å `åti ìy´å Kík´∑ gb`å j∑

`er`e `å´ånú xíxe?

Ix´∑ xíxe

1 R`oyìn ix´∑ `å´ånú kån tí o ti xe fún

gbogbo kíl´å`åsì.

2 Kí ni w´qn ´n pe ewì ålohùn tí `åwqn

egúngún ågbégijó m´åå ´n ké?

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

ŸŸ„k´q 15

Àpèkq

J´∑ kí olùk´q pe `åwqn ∑yq `qr`q `åti gból´óh`un

ìs`ål`∑ w`qnyí fún q kí o sì kq w´qn síl`∑ nínú

ìwé ìk`qwé r∑.

Ÿ„sìn ∑xin, `∑sín.

Òp`o, Opó, Òpó

Ìl`u, ìlú, ìlu

Ÿ„gb´å, ∑gbå, `∑gb`å, ∑gb`å´å.

Ogún, ogun, oòg`un, `oóg`un

Àl`åb´å ni orúkq ål´åb`å tí o wq `∑w`u tí ó rí

b´ålåb`ålå.

Adéyq´ql´å ni ó bí Mor´ådéy`q `åti Qmqyq´ql´å

ní ilé Al´åy`qåy`q.

Omi ìgbín rin gbindingbindin lórí Adég-

bindin.

„ då èèpo igi åpó sínú `åp`o.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Ìtúm`q opó ni _____

å) qmq tí k`o ní båbå.

b) obìnrin tí qkq r`∑ kú.

d) obìnrin tí ó påd`å sí ilé `obí r`∑.

2 Ìtum`q ìlù ni _____

å) irin tí å fi ´n lu igi.

b) n`nkån tí `å ´n lù.

d) ibi tí `å ´n gbé.

3 Ìtum`q ∑gbå ni _____

å) `enìy`ån Ab´∑`okútå.

b) p`åx´ån t`åbí qr´∑.

d) ohun tí å fi ´n x`qx´q sí qr`un qw´q.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

Ÿ„k´q 16

´Axq-wíw`q ní il`∑ Yor`ub´å

Ìrån Yor`ub´å j´∑ `∑y`å kån tí ó kå `åx`å kún

púp`q. Åxq-wíw`q sì j´∑ `qkån l´årå wqn.

Ló`oót´q ni å m´åå ´n wq åxq l´åti bo `åxírí

årå. X`ugb´qn iyì tí Yor`ub´å so m´q åxq-

wíw`q ju `eyí lq. Wqn kì í fi `∑y`å-årå x`∑sín.

W´qn tún ní åxq ìyíl`∑. W´qn sì gb`å pé iyì

`åti `∑y∑ tí å ó b`u fún ∑ni kån tún w`å l´qw´q

bí ó xe múrå. Èyí ló j´∑ kí w´qn m´åå p`owe

pé, ‘Àgb`å tí ó xe bí ìx´∑ w`qlú, igb´åkígb´å

ni w´qn fi í bomi fún un’. Wqn å ní, ‘Ìrínisí

ni ìsq-ni l´qj`q’.

L´åyé `åtij´q bí qk`unrin b´å ´n lq sí ``ode,

yó`o wq `åk`ånp`q `∑w`u. Ó le wq b`ub´å `åti

x`ok`ot`o k`∑`nb`∑ kí ó sì gbé ågb´åd´å lé e.

B`ub´å j´∑ `∑wù p´e´npé tí ó ní åp´å. X`ok`ot`o

k`∑`nb`∑ sì j´∑ x`ok`ot`o tí ó xe gb`q`qr`q dí`∑.

Ó m´åå ´n kqj´å orúnkún x`ugb´qn kì í dé

kókós`∑. „nu r`∑ å sì m´åå f`∑ d´ååd´åå. Èyí

ló mú kí `åwqn kån m´åå p`e é ní ∑l´∑nu.

Ågb´åd´å j´∑ åxq gíg`un tó f`∑ tó sì ní åp´å

´nl´å. Bí irú ∑ni b´∑`∑ b´å sì f´∑ ó l`e wq x`ok`ot`o

s´qr´q, `eyí g`un dé kókós`∑ x`ugb´qn ∑nu r`∑

k`o f`∑. Ó le wq d`å´nxíkí lé s´qr´q. D`å´nxíkí

g`un dí`∑ ju b`ub´å x`ugb´qn k`o ní åp´å. Å k`o

sì ´n r´ån `∑gb´∑ r`∑ méjé`ejì på bíi ti b`ub´å. Ó

sì le wq `qy`ål`å lé d`å´nxíkí yìí. ŸQy`ål`å d`å bí

ågb´åd´å, x`ugb´qn k`o tóbi tó o.

Bí irú ∑ni b´∑`∑ b´å sì f´∑ ó l`e wq gb´årìy`∑

`åti x`ok`ot`o r`∑ tí å fi åxq `ofì r´ån. Gb´årìy`∑

d`å bíi d`å´nxíkí x`ugb´qn ó tóbi ju d`å´nxíkí lq

d´ååd´åå. Oríxi åxq ´nl´å mìír`ån tí qk`unrin

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

tún le w`q ni d`å´ndógó. ŸQp`qlqp`q åxq ni

wqn fi ´n r´ån ån, b´∑`∑ ni ó m´åå ´n gbå

`åsìk`o púp`q. Ìdí nìyí tí owó r`∑ fi p`q. Àwqn

olówó nìkån ló l`e r´ån ån ní åyé `åtij´q.

Åbetí-åj´å j´∑ oríxi fìl`å kån tí qk`unrin l`e

dé. Etí méjì tí fìl`å yìí ní jq ti åj´å ni w´qn

xe fún un ní orúkq yìí. B´åkån n´å`å ni w´qn

le dé ìk`orì tí å tún ´n p`e ní `orìgí. Èyí rí

gbqqrq, ó sì xeé g`∑ sí ibi tí å b´å f´∑, bí

dí`∑ b´å ti wq orí nínú r`∑. L´årå `åwqn fìl`å tí

å tún ní ni oníd∑. ŸEyí rí bí `orìgí x`ugb´qn å

fi id∑ d´år`å sí i l´årå.

L´årå åxq obìnrin ni t`obí `åti y`∑rì tí wqn

m´åå ´n s´ån t´∑l`∑. L´∑yìn `eyí ni wqn yó`o tún

wq `ågb´ek´q. Åxq fíf`∑ kån ni t``obí. Ó m´åå

´n ní ok`un dí`∑ ní etí. Ok`un yìí ni w´qn m´åå

´n tå owó m´q nígb`å mìír`ån. Sís´ån ni w´qn

m´åå ´n s´ån ån. Y`∑rì rí gbqqrq bí i x`ok`ot`o

kékeré x`ugb´qn wqn kì í l`å ´å ní `å`årin.

Àgbék´q yìí rí gbqqrq w´ål`∑ bí `∑w`u kåbå tí

w´qn ´n w`q ní `ode `oní. X`ugb´qn åp´å t´∑´∑r´∑

méjì, tí `qk`q`qkån kì í f`∑ ju ìkå méjì lq, ló

m´åå ´n ní.

L´∑yìn èyí ni wqn yóó wq b`ub´å tí wqn

yóó sì ró åxq-ìró m´q qn. Wqn yóò wé

g`el`e. L´∑yìn `eyí ní í kån ìbor`un tí `åwqn

åbilékq yó`o fi lé qr`un. Ìp`elé ni åxq tí w´qn

m´åå ´n gb`å m´q inú. Èyí s´å´åb`å m´åå ´n j´∑

ìdåjì t`åbí ìd´å m´∑tå ìró. „l`omír`ån sì m´åå

´n k´å ìbor`un lérí. Qr`un tí wqn m´åå ´n fi

ìbor`un sí ló j´∑ kí w´qn m´åå p`e é ní ìbor`un.

Bí qk`unrin b´å ´n lq sí oko, ó l`e bq

x`ok`ot`o j´∑b`å (`eyí ni x`ok`ot`o kúkúrú) kí ó sì

wq b`ub´å lé e. Obìnrin le ró ìró p`∑lú bùb´å

l´åìwé gèlè bí ó b´å w`å l´∑nu ix´∑. Bí ó b´å xe

inú ∑bu ni, òmír`ån le s´ån t`obí l´ås´ån. Ní

`å`årin `qd`∑d`∑ qk`unrin le bq x`ok`ot`o j´∑b`å kí

ó då åxq borå t`åbí kí ó wq `∑w`u ågb´åd´å

l´ås´ån. Obìnrin l`e ró åxq m´q `åy`å l´åìwq

b`ub´å. Àwqn qmqdé-k`unrin l`e bq x`ok`ot`o

l´åìwq `∑w`u kí `åwqn `qd´qmqbìnrin sì s´ån

t`obí l´åìró åxq bí wqn b´å w`å nínú ågbo-

ilé.

Àl`åyé `qr`q

Åxq ìyíl`∑: åxq tí `å ´n w`q nínú ilé, åxq tí

k`o d´årå tó `eyí tí å le w`q lq sí

`ode. Àwqn kån ´n p`e é ní åxq

ìw´ql`∑.

Àk`ånp`q `∑w`u: `∑w`u tí å w`q lórí årå wqn.

Åxq `ofì: oríxi åxq kån tí å m´åå ´n hun

ní il`∑ Yor`ub´å l´åti qj´q píp´∑. Åxq

yìí ni `åwqn år´å Èkó ´n p`e ní

åxq `åwqn år´å `ok`e tí `ågékúrú

r`∑ sì di åxq `ok`e.

Àgbék´q: `eyí ni åxq kån gb`q`qr`q bí i

kåbå `åwqn obìnrin x`ugb´qn,

díp`o åp´å gíg`un, t´∑´∑r´∑ ni åp´å

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

r`∑. Ó sì d`åbí `åw`qt´∑l`∑ `åwqn

qk`unrin tí å m`q sí ‘singlet’ léd`e

G`∑´∑sì. Òun n´å`å ni w´qn tún ´n

p`e ní xinmí.

X`ok`ot`o j´∑b`å: x`ok`ot`o kúkúrú tí kì í g`un

kqj´å orúnkún.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ohun tí `åwqn Yor`ub´å k`å kún púp`q ni

______

å) åxq.

b) `åx`å.

d) obìnrin.

e) qk`unrin.

2 Ìdí p`åt`åkì j`ulq tí å fi ´n wq åxq ni l´åti

______

å) sq w´å di ∑ni ´nl´å.

b) på `åxírí årå m´q.

d) j´∑ kí å d`å bí ìj`oy`e.

3 Åxq tí å m´åå ´n w`q l´å`årin `qd`∑d`∑ ni

______

å) åxq `ofì.

b) ågb´åd´å.

d) åxq ìyíl`∑.

e) åxq ìmúr`ode.

4 ___ ni qk`unrin m´åå ´n w`q lq sí `ode ní

åyé `åtij´q.

å) Åxq ìyíl`∑

b) Àk`ånp`q `∑w`u

d) X`ok`ot`o l´ås´ån

5 X`åp`ejúwe x`ok`ot`o k`∑`nb`∑.

6 Irú `åwqn `enìy`ån wo ló ´n lo `ågbék´q ní

åyé `åtij´q?

7 Kí ni ìy`åt`q l´å`årin gb´årìy`∑ `åti ågb´åd´å?

8 Kí ni ìdí tí ó fi j´∑ pé `åwqn olówó

nìkån ló m´åå ´n d´å d`å´ndóógó ní åyé

`åtij´q?

9 Àsìk`o wo ni qk`unrin lè bq x`ok`ot`o

j´∑b`å l´ås´ån kí ó sì dåxq borå?

10 Kí ni ìy`åt`q l´å`årin g`el`e `åti ìp`elé?

1 Èwo ni ìwq gb`å pé ó d´årå j`u:

ìwqxq Yor`ub´å ní åyé `åtij´q t`åbí ti `ode

`oní?

2 Pårí `åwqn `owe w`qnyí:

å) Åxq ´nl´å k´q ni _____ .

b) X`ok`ot`o tí ´n xix´∑ `år´ån _____ .

d) G`el`e k`o d`un bí i k´å _____ .

3 Nínú `∑k´q yìí å rí `qr`q-orúkq

‘igb´åkígb´å’ tí å x`∑d´å r`∑ l´årå `qr`q-

orúkq ‘igb´å’. B´åkån n´å`å ni å le x`∑d´å

‘qmq-kqmq’ l´årå ‘qmq’. T`∑lé ìl`ån`å yìí

l´åti x`∑d´å `qr`q-orúkq mìír`ån l´årå `åwqn

`qr`q w`qnyí:

ix´∑, ilé, owó, åxq, il`∑.

4 L´åti ilé, w´ådìí ohun tí ó på ìrån

Òpómúléró `åti åxq-wíw`q p`q. Kí o sì

mq gbólóh`un m´år`un-ún nínú oríkì-

oríl`∑ wqn.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:0� PM

��

Ÿ„k´q 17

Kíkå ìt`ån `år`oxq ké´ék`e`eké: Àl`ådé

`åti ŸQr´∑ r`∑

Ní åyé `åtij´q, qkùnrin kån w`å ti orúkq r`∑

´n j´∑ Àl`ådé. Ó lówó l´qw´q. Ó sì j´∑ år∑w`å

qkùnrin. Gbogbo ohun tí qkùnrin fi lè xe

åyé ni Ql´qrun fún Àl`ådé, Ó sì ní `qr´∑ kån

tí w´qn dìjq f´∑r`ån årå wqn bí `∑mí. Xùgb´qn

`åwqn kån rò pé ql´qk`ån gígå ni Àl`ådé.

Ohun tí ó sì mú èrò yìí w´å ni pé Àl`ådé kì

í xí fìl`å orí r`∑ nígb`å kånkån. Bí ó b´å lq sí

iw´åjú qbå, tòun ti fìl`å r`∑ ni. Bí ó sì lq sí

`qd`q ìjòyè, fìl`å r`∑ kò níí gb´∑yìn. Nígb`å tí ó

p´∑ tí `åwqn ål´åyqnusq ti ´n kùn, w´qn sq ´q

kån `qr´∑ r`∑ lójú.

Ní ìb`∑r`∑, `qr´∑ Àl`ådé kò kå `qr`q n´å`å

kún. Xùgb´qn nígb`å tí gbogbo år´å ådúgbò

kò ní orin mìír`ån m´q `åfi ti pé qk`ån Àl`ådé

gå, ni òun n´å`å tó pè é ní n`nkån. Èyí ló j´∑

kí ó pe `qr´∑ r`∑ sí ìy`∑wù. Níb`∑ ni ó ti b`∑ ´∑

pé kí ó sq ìdí fìl`å tí kì í kúrò ní orí r`∑ fún

òun. Àl`ådé x`ådúr`å kí `åwqn túb`q p´∑ ní

åyé. L´∑yìn èyí ni ó tó sq pé bí `qr´∑ òun b´å

ti xe ìlérí pé `åxírí n´å`å kò ní í tú sítå, òun

yóó sq ìdí åb´åjq. ŸQr´∑ r`∑ xe ìlérí, ó sì tún

fi Ql´qrun x`∑rí. Àl`ådé w´å xí fìl`å kúrò ní orí

r`∑ hån `qr´∑. Ó ní xé `qr´∑ òun m`q pé n`nkån

`åbùkù ni kí ènìy`ån hu ìwo l´åìxe ∑rånko.

ŸQr´∑ r`∑ xe ìlérí pé `∑d´å Ql´qrun kån kò níí

gb´q `qr`q n´å`å l´∑nu òun.

Qdún ´n yí lu qdún, oxù sì ´n yí lu

oxù; kò sí ∑ni tó gb´q `qr`q n´å`å nítå. Àwqn

ål´åyqnusq n´å`å ti gb`ågbé `qr`q Àl`ådé.

Xùgb´qn Àl`ådé ´n lq ní `å`årin ìlú ní qj´q kån,

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

ló rí `åwqn qmqdé kån. W´qn ´n fi fèrè sq

pé ‘Àl`ådé hùwo’. Èyí yå Àl`ådé l´∑nu púp`q.

Ó sì gb`å pé kò sí ∑ni tí ó le tú `åxírí ìwo

tí òun hù sítå l´∑yìn `qr´∑ òun. Bí id´ån ló

ti dé `qd`q `qr´∑ n´å`å. ŸQr´∑ sì sq fún Àl`ådé

pé òun kò sq `qr`q n´å`å fun `∑d´å ål`å`åyè. Ó

ní ìgb`å tí `qr`q n´å`å kún òun l´qk`ån nígb`å

kån ni òun lq sì `å`årin igbó. Ó ní òun gb´∑

ihò níb`∑. Òun sì kígbe ‘Àl`ådé hùwo’ ní

`∑`∑m∑tå sínú ihò n´å`å. Òun sì wå erùp`∑

bò ó.

Àl`ådé ní kí `qr´∑ mú òun dé ibi tí ó ti

gb´∑ ihò n´å`å. Ó sì y`å w´qn l´∑nu l´åti rí i

pé `qgångån ibi tí `qr´∑ gb´∑ ihò sí ni igi

`år`åm`å`nd`å kån ti hù. Àl`ådé fúnrå r`∑ gé

`qkån nínú `∑kå igi n´å`å. Ó lu ihò sí i. Ó sì

fqn ´qn. Igbe ‘Àl`ådé hùwo’ ni ó j´åde. Èyí

ló j´∑ kí ó gb`ågb´q pé òót´q ni pé `qr´∑ òun

kò sq `qr`q n´å`å fún `∑d´å Ql´qrun. Àl`ådé w´å

r´åntí òwe `åwqn `ågb`å kån tí ó sq pé, ‘ŸQr`q

tí å b´å sq lójú `qr´∑ kì í xe `åxírí m´q, åwo tí

å b´å sin sínú årå ∑ni ní í p´∑ kí ó tóó yå.’

Àní ohun tí å kò b´å f´∑ kí åyé gb´q, kí ´å

m´å xe xe é ni òògùn r`∑ o.

Àl`åyé `qr`q

Ql´qk`ån-gígå: „ni tí ó ní `∑mí ìgbérågå

Sin sínú: fi påm´q sínú; fi `qr`q sínú

l´åìsq ´q fún ∑nì kånkån.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ohun tí ó j´∑ `åbùkù årå Àl`ådé ni

_____

å) owó.

b) ∑w`å.

d) ìwo.

e) ìgbérågå.

2 Àwqn ål´ådùúgbò rò pé Àl`ådé

gbérågå nítorí _____ r`∑ tí kì í x`åìlò

nígb`å kånkån.

å) owó

b) åxq

d) ìwo

e) fìl`å

3 Tå ni `åwqn ås`qr`q-`∑yìn sq ohun tí ´n

dùn w´qn fún?

4 Níbo ni `qr´∑ Àl`ådé ti bi í l´qr`q `åxírí

n´å`å?

5 Kí ni èsì tí Àl`ådé fún `qr´∑ r`∑?

6 B´åwo ni `qr´∑ Àl`ådé xe tú `åxírí n´å`å?

7 Níbo ni Àl`ådé ti gb´q `qr`q n´å`å?

8 B´åwo ni Àl`ådé xe m`q pé `qr´∑ òun kò

dål`∑?

9 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån yìí k´q wå?

Ix´∑ xíxe

1 Sq ìt`ån `qr´∑ méjì mìír`ån tí o b´å m`q

fún gbogbo kíl´å`åsì.

2 „ d´åhùn `åwqn ìbéèrè ìs`ål`∑ yìí l´∑nu

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

l´ås´ån, kí ∑ fi ‘Àgb∑d`q’ t`åbí ‘R´år´å ó’,

b`∑r`∑ `qk`q`qkån ìd´åhùn n´å`å, kí ∑ sì tún

fi ‘kì í’ sí inú ìd´åhùn k`q`qkån. G´∑g´∑

bí `åp∑∑r∑, ìd´åh`un sí ìbéèrè yóò j´∑:

Àgb∑d`q, åj´å kì í rorò kó x´q ojúlé méjì,

t`åbí: R´år´å o, åj´å kì í rorò kó x´q ojúlé

méjì.

å) Åj´å å hå m´åå rorò kó x´q ojúlé

méjì bí o?

b) Okùn hå m´åå ´n gùn títí kí å m´å

mq ibi tí ó ti w´å?

d) ŸQr`ån hå m´åå ´n p`q títí kí å fi `qb∑

bù ú bí?

e) Åj´å hå m´åå ´n rorò títí kó j´å qmq

l´∑yìn ∑kùn bí?

∑) Àgb`ålågb`å hå m´åå ´n w`å l´qj`å kí

orí qmq titun w´q bí?

f) Å hå le g`q títí kí å m´åå fi ∑nu

hqrå bí?

g) Ojú hå m´åå ´n ti ni títí kí ´å fi lu igi

bí?

gb) Åj´å hå lè sínwín títí kí ó m´å mq

in´å bí?

i) Qmqdé å hå m´åå mq ori í j∑ kí ó

m´å r´å å l´qw´q?

h) „gb´∑ ∑ni hå lè t´ån l´åyé k´å sì w´å

å gbå `qn`å `qrun lq bí?

j) Åj´å tó yó å hå m´åå b´å `åìyó xeré

kí `qr`q wqn w`q?

k) Ÿ„rín hå le på ∑ni å jù s´∑w`qn t`åbí

tí ∑kùn på ìy´å r`∑ j∑ bí?

3 W´ådìí oríxiríxi fèrè tí `å ´n lò níl`∑

Yorùb´å l´åyé `åtij´q b`q w´å l´åti ilé.

4 Fi bíro kq orúkq oyè qbå ìlú k`q`qkån tí

å d´årúkq ní ìs`ål`∑ yìí sí `∑gb´∑ wqn.

Àp∑∑r∑: Ab´∑òkútå Al´åké

i) ŸEkó ______________

ii) Ìkòròdú ______________

iii) Ìj`∑bú-Igbó ______________

iv) Ìlåròó ______________

v) Adó-Odò ______________

vi) ŸQw`q ______________

vii) O`ndó ______________

viii) Adó ______________

ix) Òxogbo ______________

x) Xåkí ______________

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 18

Kíkå ìt`ån `år`oxq k´´ék`e`eké:

Bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑

Qkùnrin ql´qr`q kån ti w`å rí tí ó ní `qp`qlqp`q

∑rú `åti oríxiríxi `åwqn dúkì´å åyé mìír`ån. Ó

ní qmq púp`q, `åwqn tí ó sì j´∑ qkùnrin nínú

wqn å m´åå b´å `åwqn ∑rú b`åb´å wqn lq

oko ní ìgb`å k`q`qkån.

Qkùnrin yìí f´∑r`ån `åwqn qmq r`∑ púp`q,

ní p`åt`åkì èyí tí ó d`ågb`å jù nínú wqn; kò

sì sí ohun tí wqn lè bèèrè l´qw´q r`∑ kí ó

m´å xe é fún wqn. Àwqn ål´ådùúgbò til`∑

m´åå ´n b´å å wí pé ´nxe ni ó ´n bå `åwqn

qmq n´å`å j´∑ nípå ìf´∑ ´nl´å tí ó ´n f´∑ wqn bí å

ti wí yìí.

Ní qj´q kån, èyí tí ó d`ågb`å jùlq nínú

`åwqn qmq n´å`å lq b´å b`åb´å wqn, nígb`å tí

ó j∑, tí ó yó t´ån. Ó sq fún un pé òun f´∑ kí

ó j´∑ kí wqn kå `åwqn ∑rú gbogbo tí ó ní kí

wqn lè mq iye wqn. Qkùnrin n´å`å d´åhùn,

ó ní, ‘Àgb∑d`q, ∑ m´å j´∑ kí ´å kå ∑rú, nítorí

pé bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.’

Ìtum`q ohun tí b`åb´å yìí sq fún qmq

yìí kò yé e; ó sì tún ´n yq ´q l´∑nu ní ìgb`å

gbogbo pé kí ó x´å`å j´∑ kí wqn kå `åwqn

∑rú n´å`å dåndån. Nígb`å tí qkùnrin yìí rí i

pé `∑yìn etí r`∑ ni gbogbo ohun tí òun ´n sq

fún un ´n b´q sí ó gb`å ní ìgb`∑yìngb´∑yín pé

òun yóó kå `åwqn ∑rú òun n´å`å bí ó ti wí.

Inú qmq yìí dùn d´∑yìn l´åti gb´q èyí,

ó sì b`∑r`∑ sí í xe kùkù-k`∑k`∑ nípå ti ∑rú

tí wqn f´∑ k`å n´å`å, ó x´å ti rò pé òun ni

D´åwódù qkùnrin n´å`å `åti pé bí ó b´å kú

òun ni púp`q nínú `åwqn ∑rú r`∑ yóò k`ån

g´∑g´∑ bí ogún.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

„s`∑ gbogbo ∑bí pé x´åx´å ní qj´q tí å wí

yìí. Qmq yìí fúnrå r`∑ ni ó sì pe `åwqn èrò

n´å`å jq. Ó rò pé `åk´qbí b`åb´å n´å`å ni òun, ó

sì dúró gb´ågb´å ní iw´åjú `åwqn qmq b`åb´å

yìí g´∑g´∑ bí åxíw´åjú wqn.

Xùgb´qn bí b`åb´å yìí ti b`∑r`∑ sí í kå

`åwqn ∑rú r`∑, qmq tí å wí yìí ni ó k´q nå

qw´q sí. Ó ní, ‘„rú mi `åk´qk´q nìyí, nítorí pé

òun ni mo k´q r`å bí å ti í rå ∑rú. Ní kékeré

ni mo ti rå òun `åti ìy´å r`∑ p`q.’

L´∑s`∑-kån n´å`å qmq yìí bú sí ∑kún, ó

sì b`∑r`∑ sí í sun ∑kún `åsunw`å. Gbogbo

ènìy`ån b`∑ ´∑ títí, kò gb´q. Ní ìgb`å n´å`å ni

qkùnrin n´å`å w´å b´å å s`qr`q b´åyìí: ‘Ÿ„bi tìr∑

ni. Xé mo ti sq fún q pé kí o m´å j´∑ kí ´å kå

∑rú; `åti pé bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.

Ohun tí mo rí tí mo fi wí b´∑`∑ n´å`å ni ó dé

il`∑ yìí. Xé ìgb`å tí o p´∑ ní ilé ni o kò xe m`q

pé ∑rú ni ìwq n´å`å m´q. Ò b´å ti d´åk´∑ årå

r∑ j´∑j´∑, o kì b´å tí rí `∑t´∑ yìí. Nítorí n´å`å, l´åti

òní lq, m´åå r´åntí òwe yìí, ‘„ m´å j´∑ kí ´å kå

∑rú: nítorí bí å b´å kå ∑rú, inú ∑rú ´å b`åj´∑.’

Àl`åyé `qr`q

Ÿ„yìn etí r`∑ ni ŸQr`q n´å`å kò wq etí

`qr`q n´å`å ´n b´q sí: r`∑ r´år´å.

D´åwódù: Àk´qbí qmq qkùnrin.

(D´åódù)

B´∑´∑r`∑: Àk´qbí qmq obìnrin.

Ó ´n sun ∑kún Ó ´n sun ∑kún `åsun

`åsunw`å: då-omi-lójú

l´åìd´å ∑nu dúró r´år´å.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Kí ni ìdí tí qmqkùnrin inú ìt`ån yìí fi ´n

f´∑ kí b`åb´å r`∑ kå gbogbo `åwqn ∑rú tí

ó ní?

2 Kí ni ohun tí qkùnrin ql´qr`q n´å`å m´åå ´n

wí bí qmq n´å`å b´å ´n yq ´q l´∑nu l´åti kå

`åwqn ∑rú r`∑ b´åyìí?

3 Sq ìt`ån ohun tí ó x∑l`∑ ní qj´q tí qkùn-

rin ql´qr`q n´å`å gb`å l´åti kå `åwqn ∑rú r`∑?

4 Kí ni `∑k´q tí ìt`ån yìí k´q wå?

Ix´∑ xíxe

1 ŸÅwqn `qr`q ìbéèrè ni ‘tå ni’, ‘èwo ni’,

‘b´åwo ni’, mélòó ni’, kí ni, ‘ti tå ni’.

„ fi `qr`q tí ó y∑ fún ìb`∑r`∑ ìbéèrè ìs`ål`∑

k`q`qkån w`qnyí sí `å`åyè tí ó y∑ ní ìb`∑r`∑

gbólóhùn n´å`å: „ le d´åhùn èyí l´∑nu.

i) _____ l∑ ´n f´∑ t‰Ql´qrun kò xe fún

yín?

ii) ____ l∑ ´n f´∑ nínú `åwqn qmq åj´å

mi n´å`å, dúdú ni t`åbí funfun?

iii) ____ l`åwqn qmq n´å`å ´n wí gidi?

iv) _____ l∑ ti pårí `qr`q n´å`å sí?

v) _____ l∑ ´n xe tí ∑ p`q tó w`qnyí?

vi) Tí ____ lqmq n´å`å j´∑ nínú `åwqn

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

méjèèjì?

vii) ŸQr`q ___ l∑ til`∑ ´n sq tí `∑ ´n påriwo

níb`∑?

viii) _____ låj´å hå w´å dé m´qx´ål´åxí

Lèm´qmù?

ix) _____ ló jí owó n´å`å nínú wqn?

x) ___ l∑ f´∑ k´å mú xe nínú ìm`qr`ån

méjèèjì yìí?

2 Fi `åmì ohùn sí orí `åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí

kí `qk`q`qkån wqn lè ní ìtum`q tí å kq sí

`∑gb´∑ r`∑. Kq ´q sínú ìwé-ìk`qwé r∑:

Åpå: Qmq tí kò mq iyì owó.

Åpå: `∑y`å årå kån ni èyí.

Åpå: ojú egbò tí ó ti jinn´å.

Åpå: oríxi igi oko kån.

Qkq: `å ´n fi èyí lq `qn`å jíjìn.

Qkq: `å ´n fi èyí roko.

Qkq: `å ´n fi èyí gún ∑rån på.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 19

Kíkå ìt`ån `år`oxq k´´é´´ék`e`eké:

Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å kìn-ín-

ní)

Ní ìgb`å kån, qk`unrin kån w`å tí orúkq

r`∑ å m´åå j´∑ T`∑l`å. Ó j´∑ ∑ni tí ó ní `qy`åy`å

púp`q, k`o sì sí ∑ni tí ó l`e rí i kí inú r`∑ b`åj´∑

ní ìgb`å kån. Qk`unrin yìí kúx`∑´∑ púp`q;

x`ugb´qn ó j´∑ `oxìx´∑ `åti ål´åp`å´år´å `enìy`ån;

tqmqdé t`ågb`å ni ó sì f´∑r`ån l´åti m´åå b´å å

xeré.

Púp`q `åwqn `enìy`ån ni k`o mq orúkq

qk`unrin yìí ní T`∑l`å. Orúkq tí w´qn fi ´n p`e é

j`u ni Åw`or`åw`q, nítorí pé ó f´∑r`ån l´åti m´åå

ki årå r`∑ b´åyìí:

‘Å-w`o-r`åw`q k`o kån tìx´∑.

Ibi ori ∑ní b´å f´∑ k´å lq,

Å k`o ní í x`åìlq dåndån.’

Ìtum`q `åwqn `qr`q w`qnyí j´åsí pé ìw`å lílq

wo ìr`åw`q l´åti mq ohun tí ó ´n b`q w´å x∑l`∑,

k`o l`e mú ìx´∑ kúr`o. Ip`okíp`o tí Ql´qrun b´å

ti f´∑ kí ´å dé ní åyé, å k`o ní í x`åìdé ib`∑.

Ìdí tí T`∑l`å sì fi ´n ki årå r`∑ b´åyìí ni l´åti d´å

`åwqn `qr´∑ r`∑ lóh`un nígb`å tí wqn b´å ´n gb`å

´å ním`qr`ån pé kí ó lq b´å `åwqn båbål´åwo,

`åwqn åw`or`åw`q, t`åbí `åwqn ål´åf`qx∑

mìír`ån, kí wqn wo ix´∑ fún un, bóy´å ìg-

bésí-åyé r`∑ yóó b`∑r`∑ sí í d´årå, kí ìx´∑ tí ó

´n x´∑ ∑ sì dínk`u.

G´∑g´∑ bí å ti sq xíw´åjú, `ot`oxì `enìy`ån

ni Åw`or`åw`q. K`o ní år´å kån tí ó l`e r`ån ´ån

l´qw´q nígb`å tí ó w`å ní `qd´q; nítorí n´å`å,

tìk´å årå r`∑ ni ó ´n d´å n`nkån årå r`∑ xe.

Ní `qr`q kån, åt`åp´åtå-dìde `enìy`ån ní í xe.

Oko ni ó ´n ro; kíkó ni ó sì kó owó tí ó fi f´∑

ìy`åwó r`∑ l´qd`q olówó kån, tí ó sì ´´n sìn ín

bí ìw`qf`å. Qj´q méjì péré ni ó ´n rí fi xe ix´∑

årå r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån. ŸAwqn qj´q m´år`un-

ún tí ó k`u ni ó fi ´n sin olówó r`∑ tí `å ´n p`e

ní Ojúm´q-`qlå, t`åbí ŸQlå ní ìkékúrú. Nítorí

n´å`å, å m´åå ´n sq pé Åw`or`åw`q ´n singb`å

l´qd`q ŸQlå.

Åw`or`åw`q nìkån k´q ni ìw`qf`å tí ó ´n

singb`å l´qd`q ŸQlå, w´qn tó m´∑w`å´å ní oko

r`∑, nítorí pé ql´qr`q gån-ån ni ŸQlå í xe.

L´qn`å kìn-ín-ní, ó b´å owó ní ilé. L´∑yìn

n´å`å, `oun p`å´åp`å´å ní oko lq b∑∑r∑: ó

ní ti `ågb`ådo `åti ti b`åb`å, `∑gúsí, er`eé,

gb´åg`uúd´å, `åti ti ixu. X`ugb´qn k`o fi b´∑`∑

låw´q; nítorí n´å`å, `åwqn `enìy`ån kì í s´å´åb`å

í sq `qr`q r`∑ ní rere ní `∑yìn r`∑; x`ugb´qn bí

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

w´qn b´å rí ojú r`∑, Båbå ni gbogbo wqn

m´åå ´n p`e é, bí ó til`∑ ti j´∑ pé k`o ní qj´q lórí

tó púp`q nínú wqn. Xé `otít´q ni `qr`q tí `åwqn

`ågb`ålågb`å m´åå ´n sq pé, ‘Owó ló ´n sq

`∑gb´qn di `åbúr`o; owó ló ´n sq ∑rú di båbå

fún ni!’

X`ugb´qn `enìy`ån `åt`åt`å ni Åw`or`åw`q bí

ó til`∑ j´∑ `ot`oxì. Nínú ilé r`∑, kì í xe ju bí ó ti

mq lq. Ìy`åwó r`∑ f´∑r`ån r`∑ , `oun n´å`å sì ´n så

ip´å r`∑ l´åti xe `∑t´q fún åyå r`∑ n´å`å `åti `åwqn

qmq m´∑tå tí ó ní. Ó ´n d´å ìw`qnbå åxq tí

åp´å r`∑ k´å fún wqn; ó sì y´å å l´årå kí `oun

p`å´åp`å´å m´åå wq `åkís`å ju kí åyå r`∑ t`åbí

`åwqn qmq r`∑ m´å`å rí ìw`qnbå åxq w`q lq.

X`ugb´qn, bí å ti sq t´∑l`∑, qj´q méjì péré ni ó

´n rí fi xix´∑ nínú oko årå r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån.

Nítorí n´å`å, ìx`oro púp`q ni fún un l´åti b´q

∑nu m´∑rin p`∑lú ti årå r`∑, `åti l´åti rå åxq fún

wqn.

B´åyìí ni ó rí tí ó j´∑ pé Åw`or`åw`q k`o

rí qw´q hq orí r´år´å, k`åk`å kí gb`es`e r`∑ sì

dínk`u, ´nxe ni ó ´n d´åd`å sí i!

Àl`åyé `qr`q

Ó ´n d´åd`å sí i: Ó ´n p`q sí i, ó ´n peléke

sí i.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 ŸQp`qlqp`q kì í pe T`∑l`å ní orúkq `åbísq

r`∑. Sq ìdí tí `eyí fi rí b´∑`∑.

2 Åkúx`∑´∑ ni Åw`or`åw`q nítorí pé

åt`åp´åtå-dìde ni ó j´∑ l´åti kékeré r`∑;

x`ugb´qn ó ní ìy`åwó. Níbo ni ó ti rí owó

xe `eyí?

3 Irú `enìy`ån wo ni `å ´n p`e ní ìw`qf`å? W´å

`qr`q tí ó d´årå fún `å`åy`e k`q`qkån tí ó

xófo nínú `å`wqn gbólóh`un w`qnyí:

i) Åw`or`åw`q nìkån k´q ni __ tí ó __

l´qd`q ŸQlå.

ii) ŸQlå j´∑ ____ x`ugb´qn Åw`or`åw`q j´∑

____.

iii) Qj´q __ ni Åw`or`åw`q fi __ sin årå

r`∑ l´å`årin `qs`∑ kån.

iv) ŸQlå __ r`∑ ní ó ´n fi qj´q ___ tó k`u

sìn ní oko r`∑.

Ix´∑ xíxe

1 Xe `ål`åyé `åwqn `qr`q w`qnyí:

i) Ìx`oro ni fún Åw`or`åw`q l´åti m´åå b´q

gbogbo ilé.

ii) Åw`or`åw`q k`o rí qw´q hq orí r´år´å.

iii) K`åk`å kí gb`es`e r`∑ dínk`u ´nxe ni ó

´n d´åd`å sí i.

iv) Åw`or`åw`q ní `oun k`o f´∑ qr`q tí yóó

bå qmqlúw`åbí `oun j´∑.

2 Kq n´q´nb`å `å`åy`e k`q`qkån tí ó xófo ní

ìs`ål`∑ yìí síl`∑ kí o sì fi `qr`q tí ó y∑ fún

`å`åy`e k`q`qkån n´å`å sí `∑gb´∑ n´q´nb`å r`∑.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Wúr`å b`e`er`e l´qw´q ìy´å r`∑ bí

1 l`e lq b´å 2 rå ∑jå w´å l´qj`å kí

3 tó xe ix´∑ ti 4 ´n xe l´qw´q t´ån. Ìy´å

n´å`å d´åh`un pé kí 5 m´å xe ìyqnu.

Fúnrå 6 ni 7 yóó lq rå ∑jå irú

`eyí tí 8 f´∑ bí 9 b´å xe ohun tí

10 ´n xe l´qw´q t´ån.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 20

Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å kejì)

G´∑g´∑ bí ìxe Åw`or`åw`q `oun ló k´qk´q m´åå ´n

jí dé inú oko. Bí ó xe dé oko ní qj´q kån ló

ti b`∑r``∑ sí í kq eb`e. Nígb`å tí il`∑ yóó fi m´q

d´ååd´åå, Åw`or`åw`q ti kqb`e lq bí il`∑ bí ∑ní.

Poro ìk∑yìn n´å`å ló ´n kq l´qw´q tí qk´q r`∑ fi

kån n`nkån kån lójijì. Ÿ„r`u pé qk´q l`e b`åj´∑

ló b`å ´å. X`ugb´qn l´∑yìn tó rí i pé qk´q k`o

b`åj´∑ t´ån ló tó wo ohun tí qk´q x´å. Àxé or`u

owó ni. Ó gbé or`u n´å`å sítå. Ó sì kå owó

inú r`∑; ó j´∑ qg´qf`å n´åír`å. Kò sí ∑nik´∑ni

lóko tí ó fi kå owó n´å`å t´ån.

Åw`or`åw`q k`o ronú l´∑`∑mejì tí ó fi gb`å

l´åti lq gbé owó n´å`å fún ŸQlå tí í xe olówó

r`∑. Èr`o r`∑ ni pé ó gb´qd`q j´∑ `oun ló gb`ågbé

owó n´å`å sínú il`∑. Bí ó til`∑ j´∑ pé `å´åd´qtå

n´åír`å péré ni owó tí Åw`or`åw`q ´n sìn l´qd`q

ŸQlå, kò x`e`exì mú k´qb`q nínú owó n´å`å.

X`ugb´qn díp`o kí ŸQlå dúp´∑ l´qw´q Åw`or`åw`q

fífi ló tún ´n fi í x`∑f`∑. Gbogbo `enìy`ån tó sì

gb´q ohun tí Åw`or`åw`q xe ló p`e é ní `qd`∑ tó

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

yån orí `oxì l´åti `ode `qrun. Ìy`åwó r`∑ gån-ån

k`o fi ojú r`∑ bål`∑. X`ugb´qn å tún rí `åwqn

∑ni rere dí`∑ tí ó sq pé n`nkån d´ååd´åå ni

Åw`or`åw`q xe. ŸQlå ni irú `åwqn `enìy`ån b´∑`∑

b`∑r`∑ sí bú pé ó j´∑ ål´åìmoore `∑d´å.

X`ugb´qn `åwqn tí ´n bú Åw`or`åw`q p`q ju

`åwqn tí ´n yìn ín lq. Bí ó b´å ti ´n lq tí sì ´n

b`q ni w´qn m´åå ´n fi í xe y`∑y´∑.

Tqmqdé t`ågb`å ìlú n´å`å å sì m´åå fi í

tåyín. B´∑`∑ sì ni k`o sí ohun tó ´n xe d´årå

lójú ìy`åwó r`∑ m´q. Ìgb`å gbogbo ni ìy∑n

´n bú u ní `eébú. Nígb`å tí årå r`∑ kò gbå

`eébú gbogbo `åsìk`o m´q ni ó b´å fi ìlú síl`∑.

Ó b´q sí ìlú `ok`e`er`e. Ìlú ´nl´å ni ìlú tó lq yìí.

Omi ló sì ´n pqn t`å níb`∑. G´∑g´∑ bí ql´qy`åy`å

`åti onínú-rere `∑d´å tí Ql´qrun d´å å, kí´å ni

w´qn tún ti m`q ´qn bí ∑ni mowó níb`∑.

Ó p´∑ kí ìy`åwó r`∑ tóó m´åå b´å å gbé

ìlú tí ó kó lq yìí. Nígb`å tí ìy`åwó yìí sì dé,

k`o fi qkq l´qr`un síl`∑. Bí Åw`or`åw`q b´å ti

xe n`nkån kån ìy`åwó r`∑ ´å bi í pé xó tún

´n gbé ìxe r`∑ b`q ni. K`o sì p´∑ sí ìgb`å n´å`å

tí qbå ìlú ib`∑ fi w`åj`å. Gbogbo ìlú ni ikú

qbå n´å`å k´å l´årå nítorí pé ó j´∑ oló`oót´q `åti

onínú-rere.

Àl`åyé `qr`q

Poro: Il`å gbqqrq tí å kq `qp`qlqp`q eb`e

sí tí ó d`åbí `o`oró oko kån.

Ql´qy`åy`å: „ni tí m´åå ´n túråk´å sí gbogbo

`enìy`ån.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Àsìk`o wo ni Åw`or`åw`q m´åå ´n dé oko

olówó r`∑?

2 Kí ni ó x∑l`∑ l´qj´q kån tí ó ´n kq eb`e?

3 Níbo ni Åw`or`åw`q ti b´å owó p`ådé?

4 Owó n´å`å tó èló?

5 Kí ni Åw`or`åw`q xe xe owó n´å`å?

6 B´åwo ni `qp`q ènìy`ån xe rí ìw`å tí ó h`u

sí?

7 X`ål`åyé ohun tí ó mú un fi ìlú síl`∑.

8 Irú ix´∑ wo ló b`∑r`∑ sí í xe ní ìlú tí ó lq?

Ix´∑ xíxe

1 å) Oh`un ìs`ål`∑ ni gbogbo `åwqn `qr`q

w`qnyí ní. „ fi `åmì oh`un n´å`å sí

wqn lórí:

b) Kq `åwqn `qr`q tìr∑ m´∑jq mìír`ån

tí `qk`q`qkån wqn ní irú oh`un kån

xoxo bí i ti `åwqn `åt`ojq `qr`q 1(å)

lók`e.

2 å) Oh`un `okè ni gbogbo `åwqn `qr`q

w`qnyí ní. „ fi `åmì oh`un `ok`e sí

wqn bí ó ti y∑:

Xokoto, kqkqrq, påtå, werewere,

kiåkiå, båmu-båmu, robo, kånun.

b) „ kq `åwqn `qr`q tiyín m´∑jq mìír`ån

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

síl`∑ tí `qk`q`qkån wqn ní `åmì oh`un

`ok`e j´ål`∑ b´åkån n´å`å.

3 Àwqn `qr`q w`qnyí ní oh`un `ok`e méjì `åti

oh`un `å`årin kån. „ fi `åmì oh`un `ok`e sí

ibi tí ó y∑:

Ileyå, årugbo, olowo, ågbådå,

tånwiji, kånnkere, Kårede, Fun-

mixq

4 Àwqn `qr`q w`qnyí ní oh`un ìs`ål`∑ méjì

`åti oh`un `å`årin k`q`qkån. „ fi `åmì oh`un

ìs`ål`∑ sí ibi tí ó y∑ lórí wqn:

åb∑b∑, ålejo, åxehån, il∑kun,

ågbero, ogbifq, åbumu, åsej∑.

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 21

Åw`or``åw`q k`o kån tìx´∑ (Åp´å k∑tå)

Kí `åwqn år´å ìlú yìí tún le rí irú qbå rere

bí `eyí tó w`åj`å ni w´qn lq díf´å sí. If´å ní kí

ìlú le t`or`o, kí n`nkån sì le m´åå lq déédé,

åpqnmit`å tí ó b´å j´∑ oló`oót´q j`ulq ni kí

w´qn fi jqbå. B´åwo ni wqn yóó xe mq

åpqnmit`å tí ó j´∑ oló`oót´q nínú `åwqn bí

∑gb`∑rún kån tí ´n b∑ ní `å`årin ìlú? Èyí ni

ìx`oro tí w´qn ní. B`åb´å `ågb`å kån ló gb`å

w´qn síl`∑. Ó ní kí wqn rå l´ådugbó tí w´qn

fi ´n pqn omi jq. W´qn rå `qp`qlqp`q l´ådugbó,

w´qn sì kó wqn sínú qgb`å. W´qn w´å fi ewé

p´qn n´åír`å k`q`qkån sínú `qk`q`qkån `åwqn

l´ådugbó n´å`å. Xé wqn k`o sì kúkú tí ì xe

ìsìnkú qbå. W´qn lu ågogo yí ìlú k´å pé kí

gbogbo `åwqn åpqnmit`å péjú sí `å`åfin.

L´∑yìn tí `åwqn åpqnmit`å n´å`å ti péjú

sí `å`åfin ni w´qn ní kí oník´ålukú lq gbé

l´ådugbó k`q`qkån nínú qgb`å. W´qn ní kí

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

`åwqn åpqnmit`å n´å`å pqn omi kún gbogbo

ìk`ok`o inú `å`åfin nítorí pé `åwqn f´∑ lo omi

púp`q fún ìsìnkú qbå. Bí åpqnmit`å `åk´qk´q

ti rí ewé nínú l´ådugbó r`∑ tí n´åír`å kån sì

w`å nínú ewé n´å`å, `åp`o ni ó fi owó n´å`å

sí. B´åkån n´å`å ni `ekejì, `∑k∑tå, `∑k∑rin,

`∑kår`un-ún `åti gbogbo wqn kí ó tóó dé ori

Åw`or`åw`q. Bí Åw`or`åw`q n´å`å xe rí i, qk`ån

r`∑ d´å sí méjì. Ó ro ti `eébú tí ìy`åwó `oun l`e

bú `oun bí ó b´å gb´q pé `oun d´å owó n´å`å

påd`å. Ó tún r`o ó pé `eló ni owó tí `oun

b´å nínú l´ådugbó, `oun tí `oun lq kó qg´qf`å

n´åír`å påd`å fún ŸQlå. Ní ìk∑yìn ó pinnu l´åti

d´å owó n´å`å påd`å.

Bí ó xe gbé omi dé inú qgb`å ni ó lq

d´å owó påd`å fún ∑ni tí ó j´∑ olórí níb`∑.

K`åk`å kí oníy∑n sì dúp´∑ l´qw´q r`∑ ´nxe ni ó

b`∑r`∑ sí í hål`∑ m´q qn pé owó tí ó rí ju `eyí

tí ó fi síl`∑ lq. Åw`or`åw`q x`ål`åyé títí x`ugb´qn

qk`unrin n´å`å tåkú pé `åfi kí Åw`or`åw`q t`∑lé

`oun dé `qd`q `åwqn ìgbìm`q ní `å´år`q qj´q

kejì.

Nígb`å tí Åw`or`åw`q yóó fi påd`å dé ilé

`okìkí ti kån dé `qd`q ìy`åwó r`∑. W´qn ní

owó kån b´åyìí tí ó rí nínú l´ådugbó tí ó

f´∑ fi pqnmi ni ó lq d´å påd`å. W´qn ní owó

n´å`å ló w´å di w`åh´ål`å sí i l´qr`un. Bó xe yq

ní `q´qk´ån ni ìy`åwó r`∑ ti ´n bú u. Ìy`åwó ní

Åw`or`åw`q ti gb`ågbé ohun tí ó lé e dé ìlú

n´å`å. Ó ní bóy´å ni Åw`or`åw`q tún l`e xe

oríire m´q. Åw`or`åw`q k`o fojú lé oorun títí

il`∑ qj´q kejì fi m´q. Òun gån ån d´å årå r`∑

l´∑bi pé b´åwo ni `enìy`ån xe ´n xe oore tí ó

tún di w`åh´ål`å sí olúwår`∑ l´qr`un.

Ní `å´år`q qj´q kejì ni `åwqn ql´qp`å´å qbå

w´å mú Åw`or`åw`q. Ÿ„r`u sì bå ìy`åwó r`∑

gån-ån. X`ugb´qn ó t`∑lé qkq r`∑ dé `å`åfin.

Níb`∑ ni ó ti rí i pé wqn yóó fi Åw`or`åw`q j∑

qbå nítorí pé `oun nìkån ló j´∑ oló`oót´q `åti

olódodo åpqnmit`å. B´åyìí ni w´qn xe fi í sí

ìp`ebí kí w´qn le r´å`åy`e x`et`ut`u tí ó y∑ kí qj´q

ìgbådé tóó pé. Bí qj´q xe k`o ni w´qn fi `∑w`u

oy`e w`q ´q tí w´qn sì dé e ní ådé. Ìy`åwó r`∑

n´å`å sì múrå g´∑g´∑ bí olorì. Bí Åw`or`åw`q

xe jqbå ló ti fi owó ŸQlå r´ånx´∑. Ìgb`å k`o

d´årå fún ŸQlå m´q ní `åsìk`o n´å`å. ŸQlå fún-

rår`∑ sì w´å kí Åw`or`åw`q. Ó sì w´å gb`å pé

`oót´q ni `qr`q tí Åw`or`åw`q m´åå ´n sq pé:

“Åw`or`åw`q k`o kån tìx´∑.

Ibi orí ∑ni f´∑ k´å lq,

Å k`o ní í x`åìlq dåndån”.

Å sì gb´q pé ìgb`å Åw`or`åw`q lórí oy`e tu

gbogbo ìlú l´årå.

Àl`åyé `qr`q

L´ådugbó: Kete, ohun-`el`o ìpqnmi tí å fi

åm`q mq.

Ìp`ebí: ibi tí w´qn k´qk´q m´åå ´n fi ∑ni tí å

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

b´å y`ån l´åti jqbå sí fún oríxiríxi

`et`ut`u `åti `∑k´q kí ó tóó di `åsìk`o

tí yóó gbå ådé.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Kí ni ìdí tí `åwqn år´å ìlú tí qbå wqn

w`åj`å fi lq díf´å?

2 Sq ohun tí If´å wí.

3 Tå ni ó rån gbogbo ìlú l´qw´q nígb`å tí

wqn k`o mq `eyí tí wqn yóó xe?

4 Kí ni w´qn fi sínú `qk`q`qkån `åwqn

l´ådugbó?

5 B´åwo ni w´qn xe rí oló`oót´q nínú `åwqn

åpqnmit`å?

6 Kí ni ìdí tí ∑nì kån fi sq pé Åw`or`åw`q

gb´qd`q b´å `oun dé `qd`q `åwqn ìgbìm`q

ìlú ní `å´år`q qj´q kejì?

7 B´åwo ni ìy`åwó Åw`or`åw`q xe h`uw`å

nígb`å tí ó gb´q ohun tí qkq r`∑ xe níbi

omi pípqn fún `å`åfin?

8 Àwqn wo ló w´å mú Åw`or`åw`q ní qj´q

kejì?

9 Kí ní fi qk`ån ìy`åwó n´å`å bål`∑ nínú

`å`åfin?

10 Irú ip`o wo ni ŸQlå w`å ní `åsìk`o tí

Åw`or`åw`q di qbå?

Ix´∑ xíxe

1 Bí ó xe pé ìwq ló di qbå bíi Åw`or`åw`q,

sq fún gbogbo kíl´å`åsì gbogbo n`nkån

tí o m´åå xe sí ŸQlå.

2 Fi `qr`q tí ó y∑ sí `å`åy`e k`q`qkån tó xófo

ní ìs`ål`∑ yìí:

å) „ni tí k`o ní ∑w`å r´år´å ____

(`qb`un, `ob`ur´∑w`å, ål´åkqrí).

b) „ni tí ó ´n ro årå r`∑ sí p`åt`åkì j`u ni

____ (onígb`eérågå, ol`e, `ot`oxì)

d) „ni tí ó h´åw´q, tí ó f`å tìk`q l´åti fún

∑l`omír`ån ní owó ni ____ (`ql∑,

åhun, `qdår`ån)

e) „ni tí ó m´åå ´n d´åråy´å sí ∑nik´∑ni

ni ____ (`qr´∑, `oxónú, ql´qy`åy`å)

∑) „ni tí ó m´åå ´n fi ìgb`å gbogbo

bínú ni ____ (`oxónú, òm`ug`q,

ql´qy`åy`å).

f) „ni tí k`o ní ìgbérågå r´år´å ni __

(onír`∑l`∑, ål´ågb´årå, ql´qy`åy`å).

g) Orúkq mìír`ån fún ìgbérågå ni __

(ìr`∑l`∑, f´å`årí, ìb`∑r`u)

gb) Qmq tí ó ´n n´å owó ní ìn´åkún`å´å

ni ____ (ål´åkqrí, `åp`å, `ql∑)

h) ŸQr`q tí ó l`odì sí ql´qgb´qn ni ___

(`om`ug`q, onínúf`uf`u, `åb`osí).

i) „ni tí k`o mq ìw`qn årå r`∑ ni ___

(`op`onú, ål´ågbåjå, `qd`∑).

3 Fi fi í, kì í, ní í t`åbí tí í sí `å`åy`e tí

`qk`q`qkån wqn y∑ fún nínú `åwqn

gbólóh`un w`qnyí:

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

å) Ohun tí å ___ x∑ qmqdé ___ ju

xín-ín-sín lq.

b) Àj´∑ tí yóó på ni j∑, å ___ rí `∑j`∑

l´∑nu r`∑.

e) ŸQt´å ilé __ xe ikú på ni __ xe `qt´å

ìtå.

∑) ŸQr`ån __ j∑ owó, ∑gb`å´å ìd`qb´ål`∑

k`o l`e t´ån ån.

f) Qw´q årå ∑ni lå __ tún n`nkån årå

∑ni xe.

g) Qmq in´å ___ wq in´å lq fúnrå r`∑.

gb) Qw´q `oxìk`å ní í ___ xe årå r`∑

l´qx´∑.

h) Ohun tí å ___ níyì ni å ___ t´∑.

i) Ohun ___ ti ni lójú ju ol`e lq w`å.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 22

Àròsq: Oúnj∑ tí mo f´∑r`ån jùlq

Bí ŸQgb´∑ni Oyè Òhúù xe wq kíl´´å`åsì ni

`åwqn åk´∑k`q´q kí i. Òun n´å`å sì d´å wqn

lóhùn. L´∑yìn èyí ni ó b`∑r`∑ sí í b´å `åwqn

åk´∑k`q´q s`qr`q. Ó ní: ‘Ÿ„yin åk´∑k`q´q, å f´∑

s`qr`q lórí `qkån nínú `åwqn n`nkån tí å kò

le m´å xe ní qj´q kån. N`nkån n´å`å ni oúnj∑.

Å kò le xe kí å m´å j∑un ní qj´q kån `åy`åfi

bí å b´å gb`å`åw`∑ t`åbí tí årå wå kò b´å d´å.

Ní òní, mo f´∑ kí ∑nì k`q`qkån w´å s`qr`q lórí

oúnj∑ tí ó f´∑r`ån jùlq. Ìlåpå èrò tí å ó lò

nìyí.

i) Oríxiríxi oúnj∑ tí mo m´åå ´n j∑.

ii) Orúkq oúnj∑ tí mo f´∑r`ån jùlq.

iii) Ìdí tí mo fi f´∑r`ån oúnj∑ n´å`å jùlq.

iv) Àwqn èròj`å tí w´qn fi ´n pèsè oúnj∑

n´å`å.

v) Bí w´qn xe ´n pèsè oúnj∑ n´å`å.

L´∑yìn èyí ni olùk´q b`∑r`∑ sí í pe `åwqn

åk´∑k`q´q ní `qk`q`qkån tí w´qn sì ´n s`qr`q lórí

oúnj∑ tí w´qn f´∑r`ån jùlq títí tí `åsìkò ìjókòó

n´å`å fi pårí.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ohun tí `åwqn åk´∑k`q´q k´qk´q xe fún

ŸQgb´∑ni Òhúù ni pé w´qn ________

å) bú u.

b) yìn ín.

d) kí i.

2 Kí ni òun n´å`å xe påd`å? Ó ____ wqn.

å) bú

b) kí

d) rí

3 Kí ni olùk´q sq pé `åwqn f´∑´∑ s`qr`q lé?

å) åxq

b) `∑k´q

d) oúnj∑

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

4 L´∑yìn oúnj∑ d´årúkq n`nkån méjì tí å

kò le m´å xe ní qj´q kån.

5 Kí ni n`nkån méjì tí ó le få kí å m´å

j∑un ní qj´q kån?

Ix´∑ xíxe

1 Kq `åròkq lórí oúnj∑ tí o f´∑r`ån jùlq.

2 Pårí `åwqn òwe w`qnyí:

å) Bí kò b´å sí ikú ilé _______

b) Ojú m´∑w`å´å kò jq _______

d) Ikú ogun ní í _______

e) Owó kò ní _______

∑) Ilé ni å ti ´n kó `∑x´q ________

Àl`åyé

Ní èdè Yorùb´å, `qr`q kån n´å`å tí å fi ´n sq

ohun tí ó x∑l`∑ nísisìnyí ni å fi ´n sq èyí tí

ó x∑l`∑ l´ån`å´å, `åti ní qdún tó kqj´å. Å kò ní

`qr`q kån xoxo tí å lè lò l´åti fi `åkókò gån-ån

tí n`nkån x∑l`∑ h`ån bíi ti `åwqn G`∑´∑sì. Ní-

torí n´å`å, y´ål`å kí ´å sq `åkókò tí n`nkån kån

x`∑ gån-ån g´∑g´∑ bi ‘ìsisìnyí’ ‘`ån´å’ ‘ìduntå’

`åti b´∑`∑ b´∑`∑ lq, t`åbí kí ´å lo oríxi `åwqn

`qr`q-ìxe tí å b´å f´∑ lò l´åti fi h`ån bí n`nkån

n´å`å x`∑x`∑ x∑l`∑ ni, bí ó ´n x∑l`∑ l´qw´q bí å ti

´n s`qr`q yìí ni, bí ní `åkókò tí ó ´n b`q ni yóó

x∑l`∑ ni, t`åbí ó ti x∑l`∑ tip´∑tip´∑.

Àwqn `qr`q tí å m´åå ´n fi kún `qr`q-ìxe

Yorùb´å n´å`å ni ìw`qnyí:

1 Fún `åkókò tí å w`å yìí : F´∑, nísisìnyí.

Bí `åp∑∑r∑: i) Mo f´∑ lq ilé.

ii) Nísisìnyí ni mo xe ix´∑

n´å`å.

2 Fún `åkókò tí ó ´n b`q: yóó

Bí `åp∑∑r∑: i) ŸEmi yóó lq oko l´qlå.

3 Fún ohun tí `å ´n xe l´qw´ql´qw´q yìí tí å

kò ì pårí `∑: n

Bí `åp∑∑r∑: i) Mo ´n fq `åwo n´å`å l´qw´q.

ii) Mo ´n b∑ ixu fún ìy´å mi

l´qw´q.

4 Fún ohun tí å ti xe t´ån: ti

Bí `åp∑∑r∑: i) Mo ti lq.

ii) Ó ti dé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 23

Kíkq Àr`okq — Ìlú mi

Bí å b´å f´∑ kq `år`okq, ó xe p`åt`åkì kí ´å fi årå

bål`∑. „ni tí yóó kq `år`okq gb´qd`q ti ro ohun

tí ó f´∑ kq. Ó til`∑ l`e ti k´qk´q sq q l´∑nu kí ó tó

kq ´q, `eyí ni `år`osq. L´∑yìn `eyí, ó xe p`åt`åkì

kí ó kíy`esí ohun tí yóó kq síl`∑. Kí ó rí i pé

`oun fi `åmì tí ó y∑ sí orí `qr`q r`∑.

Kí `enìy`ån tó le kq `år`okq d´ååd´åå lórí

irú orí-`qr`q yìí, ó gb´qd`q ronú jinl`∑. ‰O sì y∑

kí ó fi `åwqn ìbé`er`e kån sí qk`ån. Ìd´åh`un

sí `åwqn ìbé`er`e n´å`å ni yó`o j´∑ `år`okq lórí

`åkqlé tí å wí.

Bí å b´å f´∑ kq `år`okq lórí `åkqlé `ok`e yìí å

le lo `åwqn ìbé`er`e w`qnyí:

1 Kí ni orúkq ìlú mi?

2 Ìpínl`∑ wo ni ìlú n´å`å w`å?

3 Åb´∑ Ìjqbå-ìbíl`∑ wo ni ó w`å?

4 Kí ni orúkq Qbå/Bå´ål`∑ ìlú mi?

5 Àwqn ìlú wo ló súnm´q qn?

6 Ilé-`∑k´q mél`oó ló w`å níb`∑?

7 Ilé-ix´∑ wo ló w`å níb`∑?

8 Àwqn ilé-ìtåj`å wo ló ní?

9 Àwqn olùgbé ìlú n´å`å tó mél`oó?

10 ŸNj´∑ ó ní ilé-ìw`os`ån `åti ilé-ìgb`∑bí?

11 Àwqn åkqni `enìy`ån wo ló w`å níb`∑?

Àl`åyé `qr`q

Ronú jinl`∑: Ronú gidigidi, ronú d´ååd´åå.

Àtúny`∑w`o `∑k´q

1 Kí ni ó xe p`åt`åkì fún wå l´åti xe bí å

b´å f´∑ kq `år`okq?

2 Kí ni ìdí tí ó fi y∑ kí `år`osq xå´åjú

`år`okq?

3 Sq ohun tí å gbqd`q m´åå xe bí å b´å ti

´n kq `år`okq lq.

Ix´∑ xíxe

1 „ lo `åwqn ìbé`er`e inú `∑k´q yìí l´åti kq

`år`okq lórí ‘Ìlú mi’. „ k´qk´q d´åh`un

`åwqn ìbé`er`e n´å`å l´∑nu l´ås´ån l´åìkq

n`nkån kån síl`∑.

2 Pårí `åwqn `owe w`qnyí:

å) Ilé ni `å ´å w`o kí ´å tóó ____ .

b) Kò sí ibi tí ó d`å bí ilé ni ____ .

d) Ilé ni å ti í kó `∑x´q ____ .

3 Y`åt`q sí `åwqn ti `ok`e yìí, på `owe

mìír`ån kån tí ó ní ‘Ilé’ nínú.

„ni tí ó ni ilé ni `å ´n p`e ní onílé, kí ni

`å ´n pe ∑ni tí ó ni `åwqn n`nkån w`qnyí:

owó, qx∑, irú, ewé.

4 Lo qgb´qn tí o ti k´q nínú `∑k´q yìí l´åti fi

kq `år`okq kån lórí ‘Ilé-`∑k´q mi’ b`q w´å

l´åti ilé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 24

Ìt`ån åkqni l´qk`unrin: Bålógun

Ìbíkúnlé

Ní ìlú Ìj`ådó létí Ògbóm`qx´q ni å ti bí

Ìbíkúnlé kí ó tóó kó lq sí Ìb`åd`ån. Bí ó

til`∑ j´∑ pé ó ti ´n l´qw´q nínú ogun oríxiríxi tí

Ìb`åd`ån ´n j`å, ní åyé Bå´ål`∑ Olúgbòde ni ó

j∑ Bålógun. Ó lówó. Ó l´åy`å. Ó lóògùn. Ó

sì ní oko l´qp`qlqp`q. B´∑`∑ sì ni ó k´qlé ´nl´å, ó

sì få `ågb`ål´å r∑p∑t∑. Èyí ló j´∑ kí wqn m´åå

kì í pé:

A-rówó-lò-g∑r∑g∑r∑-nílé-olómi

Ó lóko lÓgbèré.

Ìbíkúnlé lóko lÓdò-Qn`å

A-bojú-oko-gb∑r∑[ng∑d∑ -

Tó-fi-dódi-Adéx´∑gun.

Al´ågb`ål´å-j´åy`åj´åy`å, båbå Kú∑j´q

ŸAgb`ål´å ’Bíkúnlé joko ∑lòmír`ån lq.

A-b`ågb`ål´å-tó-kòrikòó-s´åré-t´ån.

A gb´q pé gbogbo ogun tó lq ló f´∑r`∑ x´∑

t´ån. Ìw´ådìí tún fi yé wå pé qp´∑lqp´∑ r`∑ ni ó

j´∑ kí år´å Ìb`åd´ån x´∑gun l´åsìkò ogun Ìj`åyè.

Ó xe gudugudu méje `åti y`å`åy`å m´∑f`å

l´åsìkò ogun n´å`å. B´åkån n´å`å ni Ql´qrun

fún un ní `∑bùn qmq púp`q. Oríxiríxi ìw`å

åkin ló hù ní ìgb`å åyé r`∑. Ní `åsìkò kån

ó f´∑ lq jågun Ar´å, yóó sì gbå „d∑ kqj´å.

Tìmì ní kí ó m´å xe gbå `å`årin ìlú òun kqj´å

bí kò b´å f´∑ w`åh´ål`å. Kò sì jiy`ån xùgb´qn

ó dó ti ìlú n´å`å. ŸAwqn qmq ogun r`∑ sì ´n

kór`e n`nkån oko wqn dí`∑ dí`∑. ŸAwqn år´å

„d∑ tó j´åde kò le wqlé; `åwqn tó wqlé kò

le j´åde. Nígb`å tí ìnirå mú `åwqn år´å ìlú,

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

`qp`qlqp`q `∑bùn ni Tìmì fi b`∑b`∑ fún ìd´åríjì.

ŸQn`å `∑rq ni åkíkånjú ológun n´å`å gb`å

kú. L´∑yìn ogun Ìj`åyè å gb´q pé Ìbíkúnlé f´∑

fi åj´å bq Ògún. Níbi tí qmq `∑yìn r`∑ kån ti

f´∑ b´∑ åj´å n´å`å, `åd´å b´q l´qw´q r`∑. ŸAd´å n´å`å

b´å Ìbíkúnlé ní itån. Qgb´∑ n´å`å sì p`q gidi.

Qgb´∑ n´å`å ni ó sì gb´e lq sí Ogun Kútúj`∑

tí w´qn b´å `åwqn Ÿ„gb´å j`å. Xùgb´qn `åwqn

år´å Ìb`åd`ån p`åd´ånù ènìy`ån púp`q nínú

ogun n´å`å. Ql´qrun ló x´å fi Al´å`åfin Adélù

xe s´åb`åbí tí ó pårí ìj`å n´å`å fún wqn. ŸAwqn

tó sì lq sí ogun kò dårí délé b´å Bå´ål`∑

Olúgbòde l´åyé m´q. Ó ti kú. Bí Ìbíkúnlé

n´å`å sì ti ti ogun n´å`å dé ló kú. Kì í xe pé

ojú ogun ló ti p`ådé ohun tó på ´å. Xùgb´qn

qgb´∑ tó ti gb`å l´åsìkò tí ó ´n bq Ògún ló på

´å.

ŸAwqn `ågb`å sq pé òun ló d`åbí Båló-

gun tó lókìkí tó sì tún l´ågb´årå jùlq nínú

ìt`ån Ìb`åd`ån.

ŸAl`åyé `qr`q

Rówó lò g∑r∑g∑r∑: rí owó lò d´ååd´åå.

Gb∑r∑[ng∑d∑: fíf`∑ d´ååd´åå, tít´∑jú g´ån-ån

J´åy`åj´åy`å: tí ´n bå ènìy`ån l´∑rù, tí ´n j´å

ènìy`ån l´åy`å.

Qgb´∑: ojú ibi tí `åd´å t`åbí ohun-ìj`å

mìír`ån ti b´å ènìy`ån tí ó sì jìn

nínú ∑rån årå.

Kòrikò: oríxi ∑rånko kån tí m´åå ´n fi

∑rån xoúnj∑ tí ó sì le s´åré

púp`q.

ŸAtúny`∑wò `∑k´q

1 ______ ni ìlú tí å pil`∑ bí Ìbíkúnlé sí.

å) ŸQy´q

b) Ìb`åd`ån

d) Ògbóm`qx´q

e) Ìj`åyè

∑) Ìj`ådó

2 „ni tí ó b´å Ìbíkúnlé p`å`ål`å oko ni

_____

å) Kú∑j´q.

b) Adéx´∑gun.

d) Ògbèré.

3 Kí ni ìxòro tí Ìbíkúnlé ní nígb`å tí ó

´n lq sí Ogun Ar´å? B´åwo ló xe borí

ìxòro n´å`å?

4 Kí ni ìdí tí Ìbíkúnlé fi f´∑ bq Ògún?

5 B´åwo ni ó xe fi årå på níb`∑?

6 Kí ni orúkq ogun tí ó j`å l´∑yìn tí ó ti fi

årå på?

7 ŸAwqn wo ni w´qn b´å jå ogun n´å`å?

8 Tå ni Ql´qrun r´ån bí olùl`åj`å l´åsìkò

ogun n´å`å?

9 Ìgb`å wo ni Bå´ål`∑ Olúgbòde kú?

10 Kí ni ó få ikú Ìbíkúnlé?

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Ix´∑ xíxe

1 Sq ìt`ån åkqni mìír`ån tí o m`q fún

gbogbo kíl´å`åsì.

2 W´å iye ìgb`å tí ‘oko’ `åti ‘`ågb`ål´å’ w´åyé

nínú oríkì Ìbíkúnlé tí å lò nínú `∑k´q yìí.

3 Onírúurú `åx``å Yorùb´å wo ló j∑yq nínú

`∑k´q yìí?

4 Nínú ‘k´qlé ´nl´å’, ‘´nl´å’ ló sq irú ilé tí ó

k´q. B´åkån n´å`å ni nínú ‘j∑un púp`q’,

‘púp`q’ ló j´∑ kí å mq bí ó xe j∑un sí.

W´å irú `åwqn `qr`q `åp´qnlé tí å le lò m´q

`åwqn `qr`q-ìxe w`qnyí:

å) gå _______.

b) gùn _______.

d) sånrå ______.

e) p´qn ______.

∑) dúdú ______.

5 Béèrè òwe Yorùb´å méjì tí ó d´ålé

‘ogun’ b`q w´å l´åti ilé.

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 25

Ìt`ån åkqni lóbìnrin: Mqrèmi

Ní åyé `åtij´q `åwqn `∑y`å kån w`å tí w´qn m´åå

´n yq `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ l´∑nu. Òòrèkóòrè

ni `åwqn `∑y`å yìí m´åå ´n yq `åwqn år´å Ilé-

If`∑ l´∑nu. Kì í xe pé `åwqn Ìgbò ní ågb´årå

tó b´∑`∑. Qgb´qn inú ni w´qn ´n lò. Bí w´qn

b´å ´n b`q w´å yq `åwqn ènìy`ån år´å Ilé-If`∑

l´∑nu ´nxe ni w´qn ´n fi koríko bo årå. Èyí

sì m´åå ´n j´∑ kí wqn ó d`åbí iwin. Bí `åwqn

ènìy`ån Ilé-If`∑ b´å ti rí èyí w´qn m´åå ´n lérò

pé `åwqn iwin ló dé wqn kì í sì í xòpò l´åti

b´å wqn j`å.

Qj´q qj`å ni `åwqn Ìgbò s´å´åb`å m´åå ´n

w´å. Bí `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ b´å sì ti s´å ni

`åwqn Ìgbò w`qnyí yóò kó wqn l´∑rù lq.

Ènìy`ån tí qw´q b´å t`∑ nínú `åwqn ènìy`ån

Ilé-If`∑ ni wqn yóò mú l´∑rú. Obìnrin kån

w`å ní ìlú Ilé-If`∑ nígb`å n´å`å tí `qr`q yìí m´åå

´n dùn. Ó sì b`∑r`∑ síí ronú ohun ti òun le

xe l´åti gbå `åwqn ènìy`ån síl`∑ l´qw´q `åwqn

Ìgbò. Mqrèmi ni orúkq obìnrin n´å`å.

Olúorogbo ni qmq kån xoxo tí Ql´qrun

fún Mqrèmi. Mqrèmi lq sí `qd`q odò

Ÿ„sìnmìrìn ní qj´q kån. ‰O b∑ odò n´å`å pé

bí ó b´å l`e rån òun l´qw´q tí Ilé-If`∑ b´å fi

x´∑gun Ìgbò òun yóò fún un ní Olúorogbo

tí í xe qmq kån xoxo tí òun bí. L´∑yìn èyí

ni Mqrèmi då årå p`q m´q `åwqn ènìy`ån

Ilé-If`∑ yòókù. Nígb`å tí w´qn sì ´n n´å qj`å

l´qw´q tí w´qn gb´q åriwo pé `åwqn Ìgbò ´n b`q

gbogbo ènìy`ån yòók`u ló s´ålq. Xùgb´qn

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Mqrèmi nìkån ni ó x´∑kù síl`∑. ‰O sì j´∑

år∑w`å obìnrin.

Bí `åwqn Ìgbò xe mú un dé ìlú wqn

`qd`q Qbå wqn ni w´qn mú un lq. Lójú ∑s`∑

ni Qbå Ìgbò ti sq Mqrèmi di `qkån nínú

`åwqn ìy`åwó r`∑. Ìw`å `åti ∑w`å Mqrèmi ló sì

j´∑ kí ó tètè di `å`åyò Qbå. Kò p´∑ tí Mqrèmi

di `å`åyò qbå tí ó fi rí `åxírí ågb´årå Ìgbò.

‰O sì tètè s´å kúrò níb`∑ l´åti w´å tú `åxírí fún

`åwqn ènìy`ån r`∑. Òun ló ní koríko ni `åwqn

Ìgbò tå m´qrå `åti pé bí wqn b´å ti w´å, kí

`åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ tån in´å r`ån w´qn l´årå.

B´åyìí ni `åwqn If`∑ tån in´å rån `åwqn Ìgbò

nígb`å tí wqn tún w´å. ŸQn`å yìí sì ni `åwqn

If`∑ gb`å x´∑gun `åwqn Ìgbò. Mqrèmi n´å`å sì

lq få Olúorogbo tíí xe qmq r`∑ kån xoxo

fún odò Ÿ„sìnmìrìn. Ohun tí Mqrèmi xe

yìí jq `åwqn ènìy`ån Ilé-If`∑ lójú púp`q. L´åti

ìgb`å n´å`å ni w´qn sì ti ´n fi `∑mí ìmoore wqn

h`ån sí Mqrèmi títí di òní.

ŸAtúny`∑wò `∑k´q

1 Orúkq `åwqn `∑y`å tí ´n yq `åwqn ènìy`ån

Ilé-If`∑ l´∑nu ní åyé `åtij´q ni ______

å) Ìgbò.

b) Ìgbó.

d) Igbo.

2 Ohun tí `åwqn Ìgbò ´n lò bí w´qn b´å ´n

b`q w´å sí Ilé-If`∑ ni ______

å) òògùn.

b) qgb´qn inú.

d) ohun ìj`å olóró.

3 ŸQkån l´årå n`nkån tí ó sq Mqrèmi di

`å`åyò Qbå `åwqn tó mú un l´∑rú ni

_____

å) òògùn.

b) ìgboy`å.

d) ìw`å.

4 Kí ni ohun ti `åwqn `qt´å If`∑ m´åå ´n fi

borå bí w´qn b´å ´n b`q?

5 Irú qj´q wo ni w´qn m´åå ´n w´å sí Ilé-If``∑?

6 Tå ni ó pinnu l´åti gbå `åwqn ènìy`ån

Ilé-If`∑ síl`∑?

7 Tå ni ∑ni n´å`å lq b´å fún ìr`ånw´q?

8 Irú `∑j´∑ wo ni ∑ni n´å`å j´∑?

Ix´∑ xíxe

1 Kq `åròkq kån lórí åkqni kån tí o ti gb´q

ìròyìn r`∑ rí ní ågbègbè r∑.

2 D´årúkq oríxi fìl`å méjì tí `åwqn qkùnrin

m´åå ´n dé.

3 På `ål´q-onít`ån kån tí kò ní orin fún

gbogbo kíl´å`åsì.

4 Yå `åwòr´ån åkqni obìnrin kån tí o

m`q sí `åfo tí ó w`å ní ìs`ål`∑ yìí kí o sì fi

kerey´q`qnù kùn ún.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

``ŸŸ„k´q 26

Àk`ånlò èdè

L´∑yìn tí å ti k´q nípå òwe Yorùb´å `åti bí

å xe ´n lò w´qn, ó y∑ kí ´å s`qr`q lórí `åk`ånlò

èdè. Mímq bí å xe ´n lo òwe `åti `åk`ånlò

èdè ni å fi ´n mq ∑ní b´å gb´q èdè Yorùb´å

d´ååd´åå. Ó sì xe p`åt`åkì kí å m´åå lo òwe

`åti `åk`ånlò èdè nínú `åròkq tí å b´å ´n kq.

Xùgb´qn oríkì wo ni å le fún `åk`ånlò èdè?

Àk`ånlò èdè j´∑ ∑yq `qr`q t`åbí `åkójqp`q `qr`q tí

å lò ní `qn`å tí ó fi ní ìtum`q tó jinl`∑ ju èyí tí

å m`q ´qn m´q lq. Ó sì tún d`åbí `åg´åd´ågodo

èdè tí å fi m´åå ´n x`ål`åyé `qr`q tí å kò f´∑ kí

`qgb`∑rì ó m`q.

Bí å b´å lo `åk`ånlò èdè kò le yé ∑ni tí

kò gb´q ìjìnl`∑ Yorùb´å. Ìtum`q gb∑r∑fu tí `qr`q

n´å`å ní ni yóò fún un. G´∑g´∑ bí `åp∑∑r∑ tí å

b´å sq pé, ‘Ohun tí Òjó b´å sq nínú ∑gb´∑

n´å`å ni åb∑ gé’. Ohun tí `å ´n sq ni pé g´∑g´∑

bí åb∑ xe ´n gé n`nkån b´∑`∑ ni `qr`q Òjó xe

´n gé ohun tó b´å wí. Ní `qr`q kúkúrú `å ´n

sq pé ohun tí Òjó b´å sq di `åx∑. Xùgb´qn

`qgb`∑rì lè m´åå rò pé: B´åwo ni åb∑ xe lè

gé `qr`q l´åìxe il´å t`åbí `∑f´q? B´åkån n´å`å ni

kí å pe ènìy`ån ní åb´qbåkú. Xé l´åyé `åtij´q

`åwqn kån w`å tí wqn gb´qd`q kú bí qbå

b´å ti w`åj`å. Irú `åwqn b´∑`∑ m´åå ´n t´qj´u qbå

d´ååd´åå kí ó m´å bå`å tètè kú. Xé w´qn m`q

pé bí ó b´å ti kú ni `åwqn n´å`å yóò kú. Bí å

b´å w´å rí ∑ni tí ó ´n b`∑rù `qg´å púp`q jù, å lè

pè é ní åb´qbåkú.

B´∑`∑ sì ni å tún m´åå ´n lo `åk`ånlò èdè

nígb`å tí å kò b´å f´∑ lå `qr`q kån m´ql`∑. Bí å

b´å sq pé `åkùkq ti kq l´∑yìn qkùnrin n´å`å,

ohun tí `å ´n wí ni pé ó ti kú. Xé ∑ni b´å ti

kú kò tún lè gb´q kíkq `åkùkq m´q. B´åkån

n´å`å ni bí å b´å sq pé olè n´å`å ti b´å ∑s`∑

s`qr`q kí onílé tó tåjí. Xé ènìy`ån ló le b´å

`∑d´å ∑gb´∑ r`∑ s`qr`q. „s`∑ kò xeé b´å s`qr`q

nínú `åx`å ojú åyé xùgb´qn ohun tí `å ´n sq

ni pé ó ti s´ålq. Ó ti sq fún ∑s`∑ r`∑ pé kó

s´åré tete.

Bí å b´å sì rí ∑ni tí ´n x`å´ånú ènìy`ån t`åbí

tí ´n xe rere å l`e sq pé ó ´n då omi síw´åjú

ni. Xé lójú åyé, ∑ni b´å då omi sí iw´åjú ilé

r`∑ dåndån ni kí ó t∑ il`∑ tí omi ti sq di tútù

bí ó b´å f´∑ j´åde. Ohun tí å w´å ´n fi `åk`ånlò

èdè yìí sq ni pé níw`qn ìgb`å tí ó ti xoore

x´å´åjú ó di dåndån kí òun n´å`å gbå `∑sån

oore. Å sì le sq pé ∑nìkån ´n fi ni tåyín.

Xé igi ìtåyín m´åå ´n j´∑ igi t´∑´∑r´∑ tí kò ní

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ìd`qtí l´årå r´år´å. Bí ó xe wu ni ni å m´åå ´n

xe irú igi b´∑`∑. Å le x´∑ ∑ sí méjì bí ó b´å

gùn jù. Å sì lè jù ú nù bí å b´å ti lò ó t´ån.

Å m´åå ´n lo ‘fi ni tåyín’ fún ∑ni tó b´å ´n fi ni

x`∑f`∑ t`åbí tó ´n hùw`å `årífín sí ni.

B´åkån n´å`å ni bí å b´å sì rí ∑ni tó ti dé

ipò gígå, å le sq pé ó ti gòkè odò. Xé

åf´år´å ni å m´åå ´n gbé lé odò ní åyé `åtij´q.

Irú åf´år´å b´∑`∑ kì í ní ågb´årå tó ti òde òní.

Ìgb`åkúùgb`å ló lè j´å. „ni b´å j`åj`å w´å gun

òkè odò l´∑yìn sísqd´å odò lórí irú åf´år´å

b´∑`∑ xe oríire. Å le w´å lo irú `åk`ånlò èdè

b´∑`∑ fún ∑ni tó ti mókè níbi ix´∑ kån kí `qr`q

tó d`årú. Àsqt´ån r`∑ ni pé ‘`∑yin ti gòkè odò

kí åf´år´å tó j´å, `åwqn tó kù ni kí wqn múrå!’

Bí å b´å sì rí ∑nìkån tí ó w`å nínú w`åh´ål`å

gidi å lè sq pé ó ru igi oyin. Xé oyin j´∑

kòkòrò tí m´åå ´n tå ènìy`ån. Bí ∑yq kån r`∑

b´å tå ènìy`ån, `qr`ån ni. Bí å b´å w´´å sq pe

∑nì kån rugi oyin å j´∑ pé w`åh´ål`å tó p`q

gidi ló b´å å nítorí pé `qp`q oyin ló xù jq sí

årå igi oyin. Ó xe p`åt`åkì kí å m´åå lo òwe

p`∑lú `åk`ånlò èdè dí`∑ dí`∑ bí å b´å ´n s`qr`q

t`åbí bí å b´å ´n kq `åròkq. Lílò w´qn ni ó ´n fi

∑ni tó gb´q ìjìnl`∑ èdè Yorùb´å h`ån.

Àl`åyé `qr`q

ŸQgb`∑rì: ∑ni tí kì í xe qmq ∑gb´∑ åwo;

∑ni tí kò ní òye n`nkån kån t`åbí

ìx`∑l`∑.

Àx∑: ohun tí ó gb´qd`q x∑ t`åbí tí å

gb´qd`q xe.

Åb´qbåkú: ŸAwqn ìl`årí, olókùn ∑xin `åti

b´∑`∑ b´∑`∑ lq, tí ó gb´qd`q kú bí

qbå b´å ti w`åj`å ní åyé `åtij´q.

Tåyín: fi igi t`åbí n`nkån mìír`ån yq

ìd`qtí `å`årin eyín bí å ti m´åå ´n

xe nígb`å tí å b´å j∑un t´ån. (Igi

l´ås´ån tí å le jùnù l´∑yìn tí å b´å

lò ó t´ån ni å m´åå ´n fi tåyín).

Ìw`å `årífín: ìw`å `åfojúdi.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Lílo òwe Yorùb´å d´ååd´åå j´∑ `åmì tí å fi

´n mq ∑ni tí ______

å) ó gbédè Yorùb´å.

b) kò gbédè Yorùb´å.

d) ó ti ìdílé qbå w´å.

2 Àk`ånlò èdè y`åt`q sí èdè x´åk´ål´å nítorí

pé ó m´åå ´n ______

å) rqrùn l´åti lò.

b) jinl`∑ ju èdè x´åk´ål´å lq.

d) ní ìtum`q tó jinl`∑ ju èdè x´åk´ål´å lq.

3 Àk`ånlò èdè tún wúlò fún ______

å) píp´∑ `qr`q sq.

b) ∑ni tí kò gbédè Yorùb´å.

d) òmùg`q ènìy`ån.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

4 Kí ni ìtum`q `åk`ånlò èdè?

5 Ìy`åt`q wo ló w`å l´å`årin `åk`ånlò èdè `åti

èdè l´ås´ån?

6 W´å `åk`ånlò èdè mìír`ån tí å le lò dípò

‘b´å ∑s`∑ s`qr`q’.

7 Àkójqp`q `qr`q mìír`ån wo ni å le lò dípò

‘fi ni x`∑f`∑’?

8 Irú odò wo ni å m´åå ´n xe åf´år´å sí

lórí?

Ix´∑ xíxe

1 Ròyìn ìj`å kån tí `åwqn `ågb`ålågb`å ti

pårí lójú r∑ rí.

2 Lo `qk`q`qkån `åwqn `åk`ånlò èdè inú `∑k´q

yìí nínú gbólóhùn ti årå r∑.

3 J´∑ kí olùk´q pe `åpèkq gbólóhùn méjì

tó b`∑r`∑ `∑k´q yìí fún q, kí o kq ´q síl`∑, kí

o sì fi gbogbo `åmì tó y∑ sí orí `åwqn

`qr`q.

4 Kí ni ìtum`q `åwqn `ål´q-`åpåm`q w`qnyí?

å) À ´n gúny´ån åj´å ´n jó.

b) Å so ∑xin sínú ilé, èèk`ån r`∑ yq

sítå.

d) Òkun ´n hó yee, `qs`å ´n mì lùg-

bùlùgbù, olórí-burúkú ki orí b`q ´q.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 27

Òwe

Ní ìgb`å `åtij´q kò sí ìwé kíkq `åti kík`å l´å`årin

`åwqn Yorùb´å. Nítorí n´å`å, ìw`qnbå òwe tí

∑nìkån b´å lè gb´q l´∑nu `åwqn `ågb`å tí ó ti

ní ìrírí åyé ju tir`∑ lq, ni yóó m`q; t`åbí èyí tí

òun n´å`å b´å ti rí kójq nípå ìw`qnbå ìrírí åyé

tí ó ti ní. B´åyìí `åwqn `ågb`å ní í mq òwe ju

`åwqn qmqdé lq, nítorí pé `åwqn ni w´qn ti

p´∑ l´åyé, tí ìrírí åyé wqn sì p`q ju ti qmqdé

lq.

Ìdí èyí ni ó xe j´∑ pé ìw`å `qy´åjú ni `åwqn

`ågb`å `åtij´q m´åå ´n k`å ´å sí pé kí qmqdé

kån m´åå på òwe níw´åjú `åwqn tí ó jù ú

lq. Ohun tí èyí jq lójú wqn ni pé qmq n´å`å

´n f´∑ fi årå h`ån bí ∑ni tí ó ní ìrírí åyé `åtí

qgb´qn ju `åwqn `ågb`å r`∑ lq. Èyí ni òwe

kån xe lq b´åyìí pé, ‘Qmqdé lè ní åxq bí

`ågb`å, xùgb´qn kò lè ní `åkís`å bí `ågb`å.’ Èyí

j´åsí pé bí qmqdé til`∑ ní owó t`åbí ipò bí

`ågb`å kò lè ní ìrírí åyé tó ti `ågb`ålågb`å, kò

sì lè ní ìm`q tó tiwqn.

Òwe ni `åwqn `ågb`ålågb`å fi í xe `∑k´q `åti

`åpèjúwe `qr`q tí ó b´å díjú fún `åwqn qmq-

dé. Nítorí n´å`å, wqn å ní òwe ni ∑xin `qr`q,

bí `qr`q b´å sqnù òwe ni å fi í w´å å. B´åyìí,

`ågb`å níí pòwe, qmqdé kì í pòwe. Wqn å

ní ∑nu `ågb`å ni obì í gbó sí.

Nítorí n´å`å, qmqdé níl´åti júb`å `ågb`å

kí ó tó på òwe níw´åjú wqn, kí ó m´å bå`å

d`å bí ∑ni pé òun ní qgb´qn t`åbí ìm`q ju

tiwqn lq. Ìdí èyí ni qmqdé xe níl´åti wí pé:

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

‘Tótó o, n kò gbqd`q pòwe níw´åjú yín o’,

t`åbí ‘kí òwe n´å`å j´∑ ti `∑yin `ågb`ålågb`å o,’

nígb`åkigb`å tí ó b´å på òwe níw´åjú wqn.

Nígb`å tí ∑ni tí ó på òwe b´å júb`å `åwqn

`ågb`ålågb`å bí å ti wí yìí, ó j´∑ `åx`å fún

`åwqn `ågb`ålågb`å l´åti d´å å lóhùn pé, ‘W`å

´å på òmíì o.’ Ìtum`q èyí ni pé `åwqn `ågb`å

´n fih`ån ´ån pé inú `åwqn dùn sí i pé ó júb`å

`ågb`å, wqn sì ´n sq fún un pé òun n´å`å yóò

tún rí òwe mìír`ån på bí `ågb`ålågb`å ti í xe.

ŸAl`åyé `qr`q

Ìw`å `qy´åjú: ìw`å `åfojúdi

Díjú: då ojú rú

Ix´∑ xíxe

1 „ kå `åwqn gbólóhùn òwe Yorùb´å

w`qnyí; kí ∑ gbìd´ånwò l´åti mq ìtum`q

`qk`q`qkån wqn, `åti l´åti kq w´qn síl`∑ bí

olùk´q yín b´å kå èyíkéyìí wqn sókè

fún yín l´åti kq síl`∑.

i) Qmq tó gb´qn ní í xe olú qmq.

ii) Qmq tí å kò k´q ni yóò gbé ilé tí å

k´q t`å.

iii) Òjò tó r`q ló pé k´å rí kókó ìdí

`ågb`å.

iv) Ìj`∑bú kì í j´∑ Òjó l´åti qj´q Al´åyé ti

d´å åyé.

v) Ohun tó dé ló ní k´å mq òun.

vi) Qmq tó fòwúr`q xòfò yóò jogún

ìx´∑.

vii) A ì í fi in´å sí orí òrùlé sùn.

viii) Qmq tí å fìx´∑ wò ní í d`ågb`å;

Qmq åfojú-qj´q-bí kò tó gègé.

2 ŸAwqn òwe ìs`ål`∑ yìí d´årå púp`q. „ k`å

w´qn k´∑ ∑ sì k´q wqn sórí, kí ∑ sì xe

`ål`åyé ìtum`q `qk`q`qkån wqn.

i) ŸAgbéjùsíl`∑ lqmqdé í gbé `∑x´∑ in´å.

ii) ŸAgbéjùsíl`∑ lqmqdé í gbé ilé ål´ådi.

iii) Tòjò t`∑`∑rùn, ilé ål´ådi kì í d´å.

iv) Ìt`åkùn tó ní kí erin ó m´å g`ok`e

`ål`q, tòun terin ló jq ´n lq.

v) ŸAj`ån`åkú kò léèk`ån, qbå tí yóò

mú erin so kò tíì j∑.

vi) ŸAj`ån`åkú kqj´å mo r´∑rån kån fìrí,

bí å b´å kúkú rérin k´å sq pé å rí

erin.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

Ÿ„k´q 28

Ìjír`or`o `åti `åríy`ånjiy`ån:

Ayé oko d´årå ju åyé ìgboro lq

Bí `åwqn åk´∑k`q´q xe d´åhùn orúkq wqn

t´ån ni olùk´q sq pé w´qn ní `åròsq. Ó ní

òun f´∑ mq èyí tí oník´ålukú åk´∑k`q´q fi årå

m´q, y´ål`å ‘Ayé oko ló d´årå ju åyé ìgboro

lq’, t`åbí ... ‘Ayé ìgboro ló d´årå ju åyé oko

lq’. Ní ojú ∑s`∑ ni `qp`qlqp`q `åwqn åk´∑k`q´q ti

nåw´q sókè. L´∑yìn èyí ló w´å yån åxojú tí

yóó s`qr`q nínú ∑gb´∑ k`q`qkån.

ŸAwqn tó sq pé ‘Ayé ìgboro d´årå

ju åyé oko lq’ ló k´qk´q s`qr`q. Y`qmí ni

ågb∑nusq ∑gb´∑ n´å`å. Ó sì b`∑r`∑ `qr`q, ó

ní: ‘„ kú ìk`ål`∑ o, gbogbo `∑yin ∑l∑gb´∑ mi.

Èmi gb`å pé åyé ìgboro d´årå ju åyé oko

lq. Bí ènìy`ån b´å w`å ní ìgboro omi `∑rq ni

yóò m´åå mu. Èyí kò sì ní í j´∑ kí ó kó `årùn

ìgb´∑ `qrìn t`åbí `årùn onígb´å-méjì. Yóò rí

in´å `∑l´∑tíríkì lò. Xùgb´qn ∑ni b´å w`å ní oko

kò le rí in´å `∑l´∑tíríkì. In´å `åtùp`å ni yóò

m´åå fi k`åwé. B´∑`∑ sì ni kò ní í le m´åå wo

t∑lifíx`ån. Nítorí gbogbo ìdí w`qnyí mo f´∑

gb`å pé ‘Ayé ìgboro d´årå ju åyé oko lq’.

Bí Y`qmí xe pårí `qr`q r`∑ ni gbogbo

kíl´å`åsì p`åt´∑w´q fún un. Ni Dåy`q tí ó j´∑

ågb∑nusq fún ∑gb´∑ kejì b´å b`∑r`∑ `qr`q ti`∑;

ó ní: ‘„ kú sùúrù o, `∑yin ∑l∑gb´∑ mi. Mo f´∑

kí ∑ gb`å pé åyé oko d´årå ju åyé ìgboro

lq. „ gb´q tí `åwqn `ågb`å m´åå ´n sq pé ‘åyé

oko bí `åj∑r`qrun’. Bí `qf´∑ ni `åwqn tí ´n gbé

oko ´n rí gbogbo n`nkån nínú oko. Y`åt`q

sí ti `å`årin ìgboro tí yóó ti rq, `∑f´q òòj´q tí

w´qn x`∑x`∑ f´∑ ní `å`ål`å ni w´qn ´n rò. B´∑`∑ sì

ni ∑rån ìgb´∑ tí w´qn x`∑x`∑ på ni w´qn ´n sè.

ŸAj∑yó ni w´qn m´åå ´n j∑un. B´∑`∑ sì ni kò sí

ìb`∑rù pé ènìy`ån yóò kó sí ∑nu qk`q. Nítorí

gbogbo `ål`åyé w`qnyí mo f´∑ kí ∑ gb`å pé

åyé oko d´årå ju åyé ìgboro lq’.

L´∑yìn tí `åwqn méjéèjì ti s`qr`q, olùk´q

tún fún `åwqn åk´∑k`q´q méjì l´å`åyè l´åti s`qr`q,

`qkån l´åti `∑gb´∑ k`q`qkån. B´åy`q ló k´qk´q

s`qr`q, ó ní: ‘Èmi gb`å pé åyé oko d´årå ju

åyé ìgboro lq. Ÿ„mí `åwqn årå oko m´åå ´n

gùn ju ti `åwqn år´å ìgboro lq. Kò sí ìpåy`å

‘Kí lå ó j∑? Kí lå ó mu?’ ní oko. X`åx`å

`ågb`∑ ni kì í ní oúnj∑ `åj∑x´∑kù. Xùgb´qn

púp`q nínú `åwqn år´å ìgboro tó ´n xix´∑

owó-oxù ni w`åh´ål`å m´åå ´n b´å bí oxù b´å ti

d´å sí méjì. L´qr`q kån èmi gb`å pé åyé oko

d´årå ju åyé ìgboro lq’.

Bí B´åy`q xe ´n gúnl`∑ ni olùk´q pe Tún-

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�0 PM

��

dé. Túndé ní, ‘„ kú ìk`ål`∑ o gbogbo `∑yin

∑l∑gb´∑ mi. Èmi m`q pé åyé ìgboro d´årå ju

åyé oko lq. Kò sí ìrìn `årìnkú ní ìgboro. Ibi

tí o b´å f´∑ lq, bí o kò ní qk`q, o m´åå rí qk`q

tí yóò gbé q dé ib`∑ bí o b´å ti lówó l´qw´q.

B´∑`∑ sì ni ohunkóhun tí ènìy`ån b´å f´∑ j∑ bí

ó b´å ti lówó l´qw´q yóò rí i r`å. Kò jq ti oko

tí ó j´∑ pé oríxiríxi oúnj∑ le x`åìsí ní åbúlé

kån. B´∑`∑ sì ni ìb`∑rù pé ‘∑rånko burúkú

lè d´å mi l´qn`å’ kò sí. Kò sì sí ìfòy`å pé

ejò yó´o bu ni j∑ ní `å`årin ìgboro. Gbogbo

`ål`åyé w`qnyí ló j´∑ kí n gb`å pé åyé ìgboro

d´årå ju ti oko lq. ŸAb`q rèé.’

L´∑yìn èyí ni olùk´q ní kí w´qn dìbò.

ŸAwqn tó sì wqlé ni ∑gb´∑ tó sq pé ‘Ayé

oko d´årå ju åyé ìgboro lq’.

Àl`åyé `qr`q

Agb∑nusq: „ni tí ´n s`qr`q lórúkq ∑lòmír`ån.

Ayé `åj∑r`qrun: Jíj∑ åyé bí ∑ni pé qj´q kejì

ni olúwår`∑ yóò kú.

Ìpåy`å: Ìb`∑rù

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ohun tí `åwqn åk´∑k`q´q k´qk´q xe l´∑yìn tí

w´qn d´åhùn orúkq wqn t´ån ni _____

å) ìxirò.

b) `åròsq.

d) `åk`åyé.

2 „ni tí ó k´qk´q s`qr`q nínú `åwqn åk´∑k`q´q

ni _____

å) Y`qmí.

b) Dåy`q.

d) B´åy`q.

3 ŸApåp`q gbogbo `åwqn åk´∑k`q´q tó s`qr`q

níb`∑ j´∑ _____

å) m´∑f`å.

b) m´∑tå.

d) m´∑rin.

4 Kí ni orúkq tí `å ´n pe irú `qr`q tí `åwqn

åk´∑k`q´q sq?

5 Èwo ni ∑ni tí ó k´qk´q s`qr`q fi årå m´q

nínú ìs`qrí méjèèjì?

6 G´∑g´∑ bí ó ti yq nínú `∑k´q yìí, irú `åìs`ån

wo ni ∑ni tí kò momi `∑rq le kó?

7 Irú `åwqn ènìy`ån wo ni ó ní `å`nf`å`åní

oúnj∑ `åj∑yó?

8 ŸAwqn wo ni ó m´åå ´n ní ìxòro nígb`å tí

oxù b´å ti d´å sí méjì?

9 Kí ni olùk´q xe l´∑yìn tí åxojú ∑gb´∑

méjèèjì ti s`qr`q t´ån?

10 Kí ni `åb´åj´åde ìgbés`∑ yìí?

Ix´∑ xíxe

1 B´å `åwqn ∑l∑gb´∑ r∑ jíròrò lórí orí `qr`q

‘Ìxègùn `åb´ål´åyé d´årå ju ìxègùn òde

òní lq’.

2 ‘„ kú ...’ p`q nínú ìkíni Yorùb´å. Kq

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

oríxiríxi ìkíni m´∑w`å´å tí ó ní ‘∑ kú’

nínú.

3 J´∑ kí ∑nìkån pe `åpèkq gbogbo `qr`q tí

Y`qmí sq nínú `∑k´q yìí fún q, kí o sì kq

´q síl`∑.

4 L´åti ilé, w´å åp∑∑r∑ ål´q-`åpåm`q m´årùn-

ún tí o kò tí ì b´å p`ådé nínú ìwé-kík`å

yìí.

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 29

ŸÅl´q onít`ån tí k`o ní orin:

Ìgbín ål´åxejù båbå `åxet´∑

Ní ìgb`å kån, Ìj`åp´å f´∑ qmqbìnrin kån l´qw´q

Ìgbín. Òxìx´∑ gidigidi ni Ìgbín, ó sì d´å oko

ixu ´nl´å kån sí `qn`å qj`å ìlú. Òní kónìí, `qlå

k´qlå, olè kån m´åå ´n w´å jí ixu n´å`å w`å lq;

Ìgbín kò sì mq ∑ni tí ó ´n xe irú ix´∑ b´∑`∑.

Ìj`åp´å p`å´åp`å´å ´n b´å Ìgbín d´årò nípå ixu

n´å`å, b´∑`∑ ni òun gån-ån ni ó ´n jí i w`å lq.

Xùgb´qn f`∑`∑r`∑ kí il`∑ qj`å kån m´q, `qn`å

mú olé. Bi Ìgbín ti y´q k´∑l´∑k´∑l´∑ dé inú oko

r`∑, Ìj`åp´å ni ó b´å kåkåkúkú tí ó ´n jí ixu n´å`å

w`å! „nu yå Ìgbín púp`q pé Ìj`åp´å tí òun

fún ní qmq tún lè m´åå hu irú ìw`å b´∑`∑ sí

òun. Ó r´åntí bí Ìj`åp´å ti ´n b´å oun ké ìd´årò

l´åti `∑yìn w´å bí ∑ni pé kò mq ∑ni tí ó ´n jí

ixu n´å`å; inú sì bí i púp`q. Ó w´å pinnu pé

òun yóó fi Ìj`åp´å xe ∑l´∑y`å dé `å`åyè kån.

Qj´q qj`å ni qj´q n´å`å j´∑; nítorí n´å`å, Ìgbín

de Ìj`åp´å m´ql`∑ sí ojú `qn`å, gbogbo `åwqn

èrò tí ó ´n lq qj`å sì b`∑r`∑ sí í fi í xe ∑l´∑y`å.

Wqn ´n sq pé ‘H´qwù! Ìwq Ìj`åp´å ål´åìnítìjú

yìí! „ni tí ó fún q l´qmq ni o sì tún lq jí ní

ixu w`å. Xí`q, Ql´qx`å!’ Ìj`åp´å d´åk´∑, kò wí

n`nkån kån títí `åwqn èrò qj`å fi kqj´å t´ån.

L´∑yìn n´å`å ó b`∑r`∑ sí í b∑ Ìgbín. Ó ní

‘Ìgbín, gb´q mi n´å o; ó w´å tó g´∑´∑ b´åyìí o;

j`qw´q tú mi síl`∑ o. Lótìít´q mo ti xe ohun

tí kò d´årå, mo sì jèrè gbogbo èébú tí

`åwqn èrò qj`å ti ´n bú mi; x`ugb´qn yóó

burú kí wqn tún b´å mi b´åyìí ní `åb`q qj`å o.

Nítorí n´å`å, j`qw´q tú mi síl`∑ nítorí Ql´qrun!’

Xùgb´qn Ìgbín kò f´∑ tú Ìj`åp´å síl`∑; ó f´∑ kí

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

`åwqn èrò qj`å tún bú u ní `åb`q qj`å.

L´åìp´∑ lq títí, `åwqn èrò qj`å b`∑r`∑ sí í

påd`å dé, w´qn sì tún b´å Ìj`åp´å lórí ìdè níbi

tí ó ´n x´∑jú péú. „nu y`å w´qn púp`q, w´qn

sì b`∑r`∑ sí í bú Ìgbín b´åyìí: ‘H´qwù, Ìgbín,

o f´∑ på ´å ni? ŸQt`qkì-t´qkí pé ó j´´∑ `ånå r∑

nìyí! Xebí òun p`∑lú qmq r∑ ni w´qn jq ´n

j∑ ixu n´å`å! Èyí m`å le o! Bí kò b´å j´∑ `ånå

r∑ ´nk´q, xé pípå ni ò b´å på ´å ni?’ Ojú ti

Ìgbín púp`q nígb`å tí gbogbo wqn ´n bú u

ní `åbúgb`å b´åyìí, ó sì tú Ìj`åp´å síl`∑.

Nígb`å n´å`å ni Ìj`åp´å w´å b`∑r`∑ sí í fi

Ìgbín xe ∑l´∑y`å. Ó ní, ‘Kò t´ån ní ìdí r∑. Ìwq

Ìgbín! Ò b´å ti tú mi síl`∑ nígb`å tí mo ti ´n

b`∑ ´q, ìb´å y∑ ´q títí. Àxejù r∑ ni ó j´∑ kí o t´∑

yìí’. Èyí ni `åwqn `ågb`ålågb`å xe m´åå ´n på

´å lówe pé, ‘Èébú `ålq ni ti Ahun, t’`åb`q ni ti

`ånå r`∑.’ Ìw`å `åxejù kò d´årå o.

ŸAtúny`∑wò `∑k´q

1 „ni tí ó j´∑ òxìx´∑ gidi ni ______

(å) Ìgbín.

(b) Ìj`åp´å.

(d) Y´ånníbo.

2 Tå ni olè tí qw´q t`∑?

(å) Ìgbín.

(b) Ql´qx`å.

(d) Ìj`åp´å.

3 ŸAwqn èrò qj`å ´n bú Ìgbín nítorí pé ó

______

(å) de Ìj`åp´å m´ql`∑.

(b) x`åxejù.

(d) mú Ìj`åp´å.

4 ŸAsìkò wo ni qw´q t∑ olè tí ´n jí ixu w`å?

5 Irú ìy`å wo ni å fi j∑ olè n´å`å?

6 Tå ni `åwqn èrò qj`å ´n bú nígb`å tí wqn

´n lq sí qj`å?

7 ŸAwòr´ån ∑rånko wo ni å rí nínú ìt`ån

yìí?

8 Ÿ„k´q wo ni ìt`ån yìí k´q wå?

Ix´∑ xíxe

1 På `ål´q onít`ån kån tí kò ní Ìj`åp´å nínú

fún gbogbo kíl´å`åsì.

2 Pårí `åwqn òwe w`qnyí:

i) „rú kú åyé kò gb´q, qmq kú

________.

ii) Qmq tí å kò k´q ni yóò _______.

iii) Òxì méjì kì í tå _______.

iv) Ÿ„mí gígùn ní í sån _______.

v) ŸQg`∑d`∑ dúdú kò y´å bùx´ån, qmq

burúkú kò y´å _______.

3 J´∑ kí olùk´q pe ìpínr`q `åk´qk´q nínú ìt`ån

yìí fún q kí o sì kq ´q sínú ìwé ìk`qwé

r∑.

4 Fi bír`o kq iye sílébù tí ó w`å nínú,

`qk`q`qkån `åwqn `qr`q w`qnyí sí `åfo tí ó

w`å ní `∑gb´∑ wqn.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

i) ål´åxejù __________

ii) qmqbìnrin _________

iii) k`åk`åkúkú ___________

iv) ål´åìnítìjú ____________

v) ŸQt`qkìt´qkí ___________

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸŸ„k´q 30

Àwqn èèw`q tó j∑m´q `åìs`ån

Bí ó til`∑ j´∑ pé l´åti qdún kìn-ín-ní wå nílé

`∑k´q ni å ti ´n k´q nípå èèw`q il`∑ Yorùb´å,

síb`∑ èyí tí å kò tíì m`q p`q; bí irun orí ni.

ŸAwqn èèw`q tí å ó k`å nínú `∑k´q yìí ni `åwqn

tí å m´åå ´n k`å bí å b´å ní `åìs`ån kån t`åbí

òmír`ån. A m´åå ´n kå irú èèw`q b´∑`∑ kí

`åìs`ån n´å`å le tètè s`ån. B´∑`∑ sì ni å m´åå ´n

kå èèw`q fún `åwqn `åìs`ån kån kí wqn m´å

bå`å m´åå gbil`∑ l´å`årin ìletò t`åbí l´å`årin ìlú.

ŸAwqn `åìs`ån kån w`å tí `åwqn Yorùb´å

gb`ågb´q pé ó m´åå ´n tètè rån ènìy`ån bí

in´å orí. ŸQkån l´årå `åwqn `åìs`ån b´∑`∑ ni

`∑t`∑. Ìw´ådìí òde òní kò bi èrò Yorùb´å lórí

`åìs`ån yìí xubú. Ìdí nìyí tí ∑ni tó b´å ti ní

`åìs`ån n´å`å fi m´åå ´n kúrò l´å`årin ìlú. ŸAwqn

Yorùb´å sì gb`ågb´q pé èèw`q ni l´åti lo ohun

èlò åd´∑t`∑. L´årå `åwqn ohun èlò b´∑`∑ ni

åxq, `åwo, ìjokòó `åti ibùsùn.

ŸAìs`ån mìír`ån tí `åwqn Yorùb´å tún b`∑rù

ni il`∑-gbígbón´å tí å tún m`q sí X`ånp`qnn´å.

Oríxiríxi èèw`q ni w´qn wé m´q `åìs`ån n´å`å

l´qrùn. W´qn kì í pè é ní il`∑-gbígbón´å,

èèw`q ni; il`∑ tútù ni wqn m´åå ´n pè é.

B´∑`∑ sì ni wqn kì í sq pé X`ånp`qnn´å mú

∑nìkån. Dípò èyí wqn ´å ní ‘båbå’ mú un.

Bí ó b´å sì ti di pé `åìs`ån n´å`å wq ìlú t`åbí

ìletò kån, ål´åx∑ ìlú yóó rq `åwqn år´å ìlú

l´åti kå `åwqn èèw`q kån. Wqn kò gbqd`q lù

ní `å`årin ìlú n´å`å. Wqn kò gbqd`q fi ìgb´ål`∑

gb´ål`∑. Wqn yóó m´åå lo `qx´∑pòtu dípò

ìgb´ål`∑.

Bí `åìs`ån n´å`å b´å w´å på ∑nìkån, èèw`q

ni l´åti sunkún níbi òkú r`∑. B´∑`∑ sì ni wqn

kò ní í sq pé ó kú. Dípò èyí, w´qn ´å ní

‘båbå’ ti mú un lq. Èèw`q tún ni l´åti sin

òkú ∑ni b´∑`∑ sí itòsí. Inú igbó tó jìnn`å sí

ìlú ni wqn m´åå ´n sin ín sí. Xùgb´qn `åìs`ån

n´å`å ti dínkù gidigidi lóde òní, kò sì på

ènìy`ån púp`q m´q. Ab´∑r´∑ `åj∑s´årå til`∑ w`å

fún un.

B´åkån n´å`å ni `åwqn Yorùb´å tún b`∑rù

`åìs`ån w´år´åp´å. W´qn sì gb`ågb´q pé å m´åå

rån ènìy`ån. Xùgb´qn ìw´ådìí òde òní kò fi

èyí h`ån. ŸAwqn Yorùb´å k`å ´å sí èèw`q l´åti

lo ohun-èlò tí oníw´år´åp´å ´n lò kí `åìs`ån

n´å`å m´å bå`å rån olúwår`∑.

Y`åt`q sí `åwqn `åìs`ån tí å ti d´årúkq sókè

w`qnyí å tún ní èèw`q fún `åwqn `åìs`ån kån.

A ´n kå `eèw`q fún irú `åìs`ån b´∑`∑ kí ó le tètè

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

sån. ŸAwqn Yorùb´å gb`ågb´q pé ∑ni b´å

x`∑x`∑ yå wèrè kò gbqd`q wq qj`å. W´qn ní

kí ål´åmodi n´å`å ó lè xeé wò ni èyí w`å fún.

B´åkån n´å`å sì ni pé oník´q kò gbqd`q j∑

ixu. Elégbò kò gbqd`q j∑ `∑p`å t`åbí `ågb`ådo

kí egbò n´å`å le tètè sån. B´∑`∑ sì ni olókè-

il`∑ kò gbqd`q j∑ ìr`∑. Irú `åwqn èèw`q tó j∑

m´q oníw´år´åp´å, oník´q, elégbò `åti olókè-

il`∑ kò ní `åtìl´∑yìn ìw´ådìí òde òní.

Olórí gbogbo èèw`q ni kí ´å m´å`å rú òfin

ìjqbå r´år´å, kí ´å m´å sì rú òfin ìlerå kånkån.

Bí å b´å sì ti gbúròó `åìs`ån, kí å tètè lq sí

ilé-ìwòs`ån. Kí å x´qrå fún lílo egbòogi tí kì

í xe pé oníxègùn-òyìnbó `åt`åt`å ló ní kí ´å

lò ó. A tún gb´qd`q m´åå j∑ `åwqn oúnj∑ tí ó

lè xe årå wå lóore.

Àl`åyé `qr`q

P`q bí irun-orí: p`q gån-ån

Gbil`∑: t`ån k´å`åkiri, m´åå p`q sí i.

R`ån bí in´å orí: r`ån kí´åkí´å

Àìs`ån `∑t`∑: åìs`ån burúkú tó m´åå ´n gé

qmq-ìkå `åti qmq-∑s`∑ ènìy`ån.

ŸQx´∑pòtu: oríxi koríko kån tó m´åå ´n hù ní

`å`årin ìletò t`åbí åbúlé, ó sì m´åå

´n ní oríxiríxi `∑kå.

Àìs`ån w´år´åp´å: `åìs`ån burúkú kån tí m´åå

´n gbé ∑ni tó b´å mú x´ånl`∑ lójijì,

tí it´q funfun yóó sì m´åå j´åde

l´∑nu olúwår`∑.

Wèrè: ∑ni tí qpqlq r`∑ ti d`årú tí sì

´n hùw`å tí kò b´å ti gbogbo

ènìy`ån mu.

Òkè-il`∑: oríxi `åìs`ån kån tí m´åå ´n j´∑

kí årå ènìy`ån ó wú p`å´åp`å´å

`∑r`∑k´∑.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ohun tí ìw´ådìí òde òní fi h`ån nípå `∑t`∑

ni pé ______

å) kì í rån ènìy`ån.

b) ó m´åå ´n rån ènìy`ån.

d) `åìs`ån tó d´årå ni.

2 Tí `årùn _____ b´å på ∑nì kån, èèw`q

ni ∑kún-sísun ní ibi òkú ∑ni n´å`å.

å) w´år´åp´å

b) `∑t`∑

d) x`ånp`qnn´å

3 Ìdí tí ∑ni tó b´å x`∑x`∑ yå wèrè kò fi

gbqd`q wq qj`å ni kí ó _____

å) le xe é wò.

b) m´å bå`å kú.

d) l`e xe ∑ni tó y`å ní wèrè léxe.

e) m´å bå`å b´å ∑ni tó xe é b´∑`∑ p`ådé.

4 D´årúkq ìdí méjì tí å fi m´åå ´n kå èèw`q

fún `åìs`ån.

5 ŸAìs`ån wo ni wqn kì í d´årúkq r`∑ bí ó

b´å ´n xe ∑nìkån?

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

6 B´åwo ni å xe lè d´å ∑ni tí `åìs`ån `∑t`∑ b´å

´n yq l´∑nu m`q?

7 ŸAìs`ån wo ni èèw`q ‘M´å j`∑p`å’ w`å fún?

8 ŸAwqn èèw`q m´∑tå wo ni ìw´ådìí òde

òní kò fi qw´q sí?

9 Kí ni ìwq ró pé ó j´∑ olórí èèw`q tí ó y∑

kí å m´åå påm´q lóde òní fún `ål`å´åfí`å

wå?

Ix´∑ xíxe

1 Xe `åpèjúwe ìrísí ∑nì kån tí `qkån nínú

`åwqn `åìs`ån tí ó súyq nínú `∑k´q yìí ti

mú, tí o sì rí rí.

2 Nínú `∑k´q yìí å sq pé ‘èèw`q p`q bí irun

orí’, å sì tún sq pé `åìs`ån ´n r`ån bí in´å-

orí; `åfiwé t`å`år`å ni p`q bí irun orí `åti

r`ån bí in´å orí. W´å irú `åfiwé b´∑`∑ m´∑tå

mìír`ån.

3 Fi `åmì ohùn sí orí `åwqn `qr`q tí å få ìl`å

sí ní ìdí nínú `åwqn gbólóhùn w`qnyí:

å) Apå ∑gbå tí olùk´q nå åpå qmq

n´å`å w`å ní åpå r`∑.

b) Qmq tí å m`q sí qtå nínú åyò-títå

ní qtå púp`q ní Qtå tí í xe ìlú båbå

r`∑.

d) Qmq tí orúkq r`∑ ´n j´∑ Agbo mu

ågbo ib`å ó sì tún j∑rån ågbo.

4 W´å èèw`q m´∑tå mìír`ån, tí ó j∑m´q

`åìs`ån, b`q w´å l´åti ilé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 31

Qj´q `qs`∑ òyìnbó

Ní ìgb`å kån rí, åb`qrìx`å ni `åwqn G`∑´∑sì

g´∑g´∑ bí púp`q nínú `åwqn ènìy`ån dúdú

sì ti w`å di ìsisìnyí. Wqn ´n bq igi, òòrùn,

òxùp´å, `å`år´å tí ó ´n s´ån bí òjò b´å ´n r`q, `åti

`åwqn ohun mìír`ån b´∑`∑ tí ó b´å x´å ti j´∑

ohun ìyånu fún wqn.

Kí èyí lè yé wå d´åråd´årå, ∑ j´∑ kí ´å wo

ìtum`q `åwqn orúkq tí `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì

fi ´n pe qj´q k`q`qkån l´å`årin `qs`∑ títí di òní

yìí. Å ó rí i pé olúkúlùkù nínú wqn j´∑ qj´q

tí wqn ti y`å s´qt`q fún bíbq `qk`q`qkån nínú

`åwqn òrìx`å wqn ní ìgb`å `åtij´q. „ j´∑ kí ´å y`∑

w´qn wò ní `qk`q`qkån.

Bí `åp∑∑r∑, orúkq tí w´qn fún qj´q kìn-ín-

ní `qs`∑ ni S´qn-´ndè t`åbí Sundåy; èyí j´åsí

qj´q tí wqn ´n bq Òòrùn ní ìgb`å `åtij´q, nítorí

pé òòrùn ni G`∑´∑sì ´n pè ní Sun. Qj´q kejì

`qs`∑ ni M´q-´ndè t`åbí Mondåy; èyí j´∑ qj´q tí

wqn m´åå ´n bq òxùp´å.

L´∑yìn n´å`å, wqn ní Túsì-dé tí wqn ´n

pè ní Tuesdåy ní èdè wqn. Òrìx`å kån ni

wqn ´n pè ni ‘Túwì’, ó sì j´∑ òrìx`å tí wqn

m´åå ´n júb`å r`∑ bí wqn b´å ´n lq ogun. Nítorí

n´å`å, wqn fi qj´q p`åt`åkì kån síl`∑ fún bíbq ´q.

Qj´q n´å`å ni qj´q k∑tå `qs`∑ tí wqn ´n pè ni qj´q

Túwì t`åbí Tuesdåy.

Òrìx`å wqn p`åt`åkì kån tún w`å tí `å ´n

pè ní ‘Wódìn’ t`åbí ‘Ódìn’. Qj´q tí wqn ´n bq

ìy∑n n´å`å ni wqn ´n pè ní W´∑´nsì-dé t`åbí

Qj´q ‘Wódìn’ tí wqn w´å sq di Wednesdåy

títí di òní.

G´∑g´∑ bí `åwå ènìy`ån dúdú p`å´åp`å´å

sì ti m´åå ´n wo `å`år´å tìyånu tìyånu, tí `å ´n

fi `qw`q fún un bí å b´å ´n bq òrìx`å X`ångó,

b´åkån n´å`å ni `åwqn G`∑´∑sì ti ´n bq `å`år´å rí.

Qj´q tí wqn sì y`å s´qt`q fún un ni T´qsì-dé tí

wqn ´n pè ní Thursdåy t`åbí qj´q `å`år´å.

Ní il`∑ Yorùb´å, å m´åå ´n bq X`ångó

g´∑g´∑ bí òrìx`å, å sì ´n bq ìy`åwó r`∑ tí `å ´n

pè ní Qyå. Xé å m`q pé qbå kån ní il`∑

Yorùb´å ni X`ångó ní `åtij´q, ìy`åwó r`∑ sì ni

Qyå tí wqn tún ´n bq bí òrìx`å b´åkån n´å`å.

B´∑`∑ n´å`å ni l´å`årin `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì

`åtij´q. Bí wqn ti ´n bq òrìx`å kån tí `å ´n pè ní

‘Wódìn’ t`åbí ‘Ódìn’, b´∑`∑ ni wqn tún ´n bq

ìy`åwó r`∑ tí ó ´n j´∑ ‘Fréy`å’, wqn sì ní qj´q

p`åt`åkì kån fún un. Qj´q n´å`å ni w´qn pè ní

qj´q ‘Fréy`å’ tí `åwå ´n pè ní ‘Fr´åì-dé’, t`åbí

Fridåy èyí ni ‘Freyå-dåy’.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

L´∑yìn èyí, w´qn tún ní qj´q p`åt`åkì kån

fún bíbq oríxi ìr`åw`q kån tí ó ´n t`ån rokoxo

lójú `qrun tí å sì ´n pè ni S´åt`qnùn, t`åbí

Såturn ní èdè G`∑´∑sì. Qj´q n´å`å sì ni `å ´n

pè ní S´åtidé t`åbí Såturdåy, èyí tí ó j´∑ qj´q

S´åt`qnù títí di òní olónìí.

Ó tún ku ohun mìír`ån tí å ní l`åti xe kí

ìm`q wå nípå `∑k´q yìí lè di kíkún. Å ti gb´q

orúkq tí `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì fi ´n pe `åwqn

qj´q wqn l´å`årin `qs`∑ `åti bí `åwqn orúkq n´å`å

ti xe b`∑r`∑. Ó y∑ kí ´å mq orúkq `åwqn qj´q

`qs`∑ ti Yorùb´å b´åkån n´å`å; å kò s´å x`åìní

`åwqn qj´q `qs`∑ tiwå kí `åwqn Òyìnbó tó ó

dé.

Nínú ìx`∑d´ål`∑ Yorùb´å, Qj´q-Àìkú ni `å

´n pe qj´q S´qn´ndè t`åbí qj´q `qs`∑ Òyìnbó, ó

sì j´∑ qj´q tí å m´åå ´n bq Òrìx`å-´nl´å l´å`årin

`åwqn åb`qrìx`å. Qj´q M´q´n-dè ni wqn ´n pè

ní Qj´q-Åjé, w´qn sì y`å ´å s´qt`q fún bíbq

Òrìx`å-Oko. B´åkån n´å`å, Qj´q-Ìx´∑gun t`åbí

Túsì-dé ni qj´q bíbq Ògún.

L´∑yìn n´å`å, wqn å m´åå pe qj´q

W´∑nsìdé ní Qj´qrú, èyí ni qj´q tí wqn ´n

bq If´å. Qj´qb`q t`åbí T´qsì-dé ni qj´q bíbq

X`ångó; Qj´q-„tì t`åbí Fr´åì-dé ni qj´q bíbq

Yemqjå; Qj´q-Àb´åm´∑tå t`åbí qj´q S´åtidé sì

ni qj´q bíbq Èxù ŸQd`år`å.

B´åyìí ni ó rí tí ó fi j´∑ pé l´å`årin `åwqn

G`∑´∑sì t`åbí ní il`∑ ènìy`ån dúdú, orúkq tí å

fi ´n pe `åwqn qj´q m´åå ´n t´qkå sí ìxe `åwqn

`∑d´å åyé ti w´qn j´∑ åb`qrìx`å kí ìm´ql`∑ `∑k´q

`åti ti ìsìn Ql´qrun nìkån tóó t`ån dé `qd`q

wqn. Èyí fih`ån pé b´åkån n´å`å ni ìx`∑d´ål`∑

gbogbo `∑d´å k´å`åkiri åyé. Bí ìlqsíw´åjú `åti

ìm`q sì ti t`ån dé púp`q nínú `åwqn ìlú Òyìn-

bó nísisìnyí, tí ó sq `åwqn ènìy`ån ib`∑ di

ql´qgb´qn `åti ål´ågb´årå, b´åkån n´å`å ni yóó

t`ån k´årí il`∑ ènìy`ån dúdú p`å´åp`å´å l´åìp´∑ títí

lq.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Orúkq qj´q k`q`qkån l´å`årin qs`∑ n r´ån wå

létí ohun tí ìrån `åwqn Òyìnbó G`∑´∑sì

ti ´n bq ní `åkókò tí w´qn j´∑ åb`qrìx`å. Sq

ohun tí wqn ´n bq bí òríx`å nígb`å n´å`å

ní qj´q w`qnyí:

i) Qj´q S´qn´ndè ni wqn ´n bq _____.

ii) Qj´q M´q´ndè ni wqn ´n bq ______.

iii) Òrìx`å tí wqn ´n bq ní qj´q Túsìdé

ni _____.

iv) Ohun ti wqn ´n bq ní qj´q T´qsìdé

______.

2 Sq orúkq Yorùb´å fún `åwqn qj´q

w`qnyí:

i) Qj´q S´qn´ndè j´∑ _____.

ii) Qj´q M´q´ndè j´∑ _____.

iii) Qj´q Túsìdé j´∑ _____.

iv) Qj´q tí `å ´n pè ní qj´q Àb´åm´∑tå ni

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

_____.

v) Qj´q tí `å ´n p`e ní Qj´qb`q ni _____.

vi) Qj´q tí `å ´n pè ní Qj´qrú ni _____.

vii) Qj´q tí `å ´n pè ní Fúr´åìdé ni _____

.

3 i) Ní ìgb`å `åtij´q, qbå kån w`å tí `åwqn

Yorùb´å ´n bq bí òrìx`å: Orúkq qbå

n´å`å ni _____.

Ìy`åwó r`∑ sì ni _____.

ii) ŸAwqn òrìx`å méjì tí ó j´∑ tqkqtåyå

tí `åwqn Òyìnbó ´n bq nìw`qnyí:

Orúkq qkq j´∑ _____.

Orúkq åyå sì j´∑ _____.

Àl`åyé

Ìlò m´∑tå p`åt`åkì ni f´åw`∑lì i ní nínú `qr`q èdè

Yorùb´å:

1 Ó ´n sq `qr`q-ìxe di `qr`q-orúkq.

Bí `åp∑∑r∑: r`å, t`å, gb´ådùn, f´∑r`ån j´∑

`qr`q-ixe. X`ugb´qn ìr`å, ìt`å, ìgb´ådùn,

ìf´∑r`ån, sì j´∑ `qr`q-orúkq.

2 À ´n lo i t`∑lé ni, ti `åti fi l`åti fi ohun tí ó

m´åå ´n j´∑ òtít´q nígb`å gbogbo t`åbí tí

ó ti di `åx`å h`ån; å sì ´n lo i bákån n´å`å

t`∑lé kì l´åti fi ohun tí ó j´∑ `èèw`q h`ån.

Bí `åp∑∑r∑:

i) Ojú oró ní í lékè omi, òxíb`åt`å ní í

lékè odò.

ii) ŸQr`ån tí í j∑ owó ∑gb`å´å ìd`qb´ål`∑

kò lè t´ån ån.

iii) Qw´q årå ∑ni lå fi í tún n`nkån årå

∑ni xe.

iv) Å kì í bínú orí kí ´å fi fìl`å dé ìdí.

3 Å m´åå ´n lo i t`∑lé oríxi `åwqn `qr`q-ìxe

kån l´åti dúró fún l´åti ní ède Yorùb´å.

Ní irú `åkókò b´∑`∑, f´åw`∑lì tí ó b´å pårí

`qr`q-ìxe tí i t`∑lé m´åå ´n kó èèr`ån ohùn

tir`∑ r`ån ´ån.

Bí `åp∑∑r∑:

i) Mo f´∑ i lq / Mo f´∑ ´∑ lq / Mo f´∑ l´åti

lq.

ii) Ó xòro í xe / Ó xòro ó xe / Ó

xòro l´åti xe.

iii) Ó rqrùn í xe / Ó rqrùn ún xe / Ó

rqrùn l´åti xe.

Iv) Ó korò í j∑ / Ó korò ó j∑ / Ó korò

l´åti j∑.

v) N ó lq s´qrun rè í sinmi / N ó lq

s´qrun rè é sinmi / N ó lq s´qrun

l´åti lq sinmi.

Ìlò k∑rin ni pé å m´åå ´n lo í t`∑lé kò t`åbí

m´å; l´åti xe `åtåkò.

B´åyìí: Kò ì lq, m´å ì lq, Kò ì tí ì lq, m´å ì

tí ì lq.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Ÿ„k´q 32

Àjqk´∑ xe b∑b∑

Qj´q ´nl´å ni qj´q åy∑y∑ ìpín-`∑bùn-fún-ni

ní ilé-`∑k´q s´∑k´q´ndírì kékeré kån tí ó j´∑

ål´åd`å´åni. Gbogbo `åyík´å ilé-`∑k´q n´å``å m´q

tónítóní. W´qn på `åtíb`åb`å sí ibi tí w´qn ti f´∑

xe åy∑y∑ n´å`å. Àwqn ∑gb´∑ åkqrin ilé- `∑k´q

n´å`å b`∑r`∑sí i fi orin, ìlù `åti ijó d´å `åwqn òbí

l´årå y´å. Nígb`å tí ågogo m´∑s`ån-´ån yóó

fi lù, `åwqn åk´∑k`q´q ti péjú sí ilé-`∑k´q n´å`å.

Nígb`å tí ågogo m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´årùn-

ún ni ål´ågå qj´q n´å`å dé.

Ågogo m´∑w`å´å géérégé ni ål´ågå ní kí

Àl`å´åjì Ìw`ål`∑sìn b´å `åwqn gbå `ådúr`å ìb`∑r`∑

åy∑y∑ qj´q n´å`å. Bí w´qn xe gb`ådúr`å t´ån ni

ål´ågå s`qr`q ìb`∑r`∑ åy∑y∑. Ó b∑ `åwqn òbí

l´åti m´åå sån owó il´e-`∑k´q qmq wqn déé-

dé. Ó rq `åwqn åk´∑k`q´q l´åti mójú tó `∑k´q

wqn. L´∑yìn èyí ni `åwqn åk´∑k`q´q ql´qdún

kejì kqrin ìd´ågbére fún `åwqn ql´qdún k∑tå

tí ´n j´åde lq. B´åkån n´å`å ni w´qn fi eré-

oníxe méjì d´å `åwqn òbí l´åråy´å. Àwòj´åt´q

ni `åwqn ènìy`ån til`∑ wòrån eré kejì.

Nígb`å tí wqn pårí eré n´å`å ni `qg´å ilé-

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM

��

`∑k´q n´å`å s`qr`q. Ó j´∑ kí `åwqn òbí ó m`q pé

gbogbo åk´∑k`q´q ogójì tí ´n j´åde lq ni w´qn

mójú tó `∑k´q wqn. L´∑yìn èyí ni w´qn pín

`∑bùn fún `åwqn olóyè nínú `åwqn åk´∑k`q´q.

Àjqk´∑ Àk`ånjí sì gbå `∑bùn jíj´∑ olórí `åwqn

åk´∑k`q´qbìnrin. Òun ló tún gbå `∑bùn fún

åk´∑k`q´q tí ìw`å r`∑ d´årå jùlq. B´∑`∑ ló sì tún

gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q tí ó m´åå ´n m´q

tónítóní jùlq. Ó tún gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q

tí ó xe d´ååd´åå jùlq nínú èdè G`∑´∑sì. Òun

kån n´å`å ló tún gbå `∑bùn fún åk´∑k`q´q tí ó

xe d´ååd´åå jùlq nínú `∑k´q Måtim´åtíìkì.

Àpåp`q `∑bùn tí Àjqk´∑ Àk`ånjí s´å gb`å

ní qj´q n´å`å kò dín ní m´∑jq. Òjijì ni `åwqn

åkqrin b`∑r`∑sí í fi kqrin pé:

Àjqk´∑ xe b∑b∑,

Ó xe b∑b∑.

Ål´åjqk´∑ fqmq yq,

Ó fqmq yq.

Àjqk´∑ n´å`å sì b`∑r`∑sí í jó. Àwqn òbí r`∑

b´å å jó. Àwqn òbí yòókù sì fi owó m´q qn

lórí. Àwqn åk´∑k`q´q yòókù n´´å`å gbå `∑bùn

xùgb´qn kò sí èyí tí ó tó ti Àjqk´∑. „ni-`qw`q

Ådék´ql´å ni ó gbå `ådúr`å ìpårí åy∑y∑ n´å`å.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Ìtum`q ilé-`∑k´q ål´åd`å´åni ni ilé-`∑k´q

__________

å) olówó.

b) k`qr`q.

d) ´nl´å.

2 Iye n`nkån tí `åwqn åkqrin fi ´n d´å `åwqn

òbí l´åråy´å j´∑ __________

å) méjì.

b) m´∑tå.

d) m´∑rin.

3 Ågogo mélòó ni ål´ågå qj´q n´å`å dé?

å) m´∑s`ån-´ån

b) m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´∑w`å´å

d) m´∑w`å´å ku ìx´∑jú m´årùn-ún

4 Mélòó ni `åwqn åk´´∑k`q´q tí ´n j´åde lq?

5 Àwqn wo ni ål´ågå åy∑y∑ qj´q n´å`å b`∑?

6 Kí ni olórí ilé-`∑k´q n´å`å b´å `åwqn òbí

sq?

7 Kí ni Àjqk´∑ xe tí wqn fi sq pé ó xe

b∑b∑?

Ix´∑ xíxe

1 Tún `qk`q`qkån `åwqn `qr`q ìs`ål`∑ yìí tò, kí

o sì fi bírò xe `åtúntò `qr`q b´∑`∑ sí `åfo tí

å pèsè sí `∑gb´∑ `qr`q k`q`qkån.

i) d`å´åniål´å __________

ii) k´å`åyí __________

iii) y∑y∑å __________

iv) gbéreìd´å ________

v) k´ql´åAdé _________

2 Kq ìtum`q `qk`q`qkån `åwqn `ål´q `åpåm`q

w`qnyí sí `ål`åfo tí å pèsè sí `∑gb´∑ wqn.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

i) Kò x`∑ mí, kò rò mí, mo k`ån ´ån ní

ìkó. Kí ni o?

______________

ii) A bí qmq ní òòj´q

Ó ´n gbèj`å ìy´å r`∑.

Kí ni o?

______________

iii) Àgb`å m´∑tå lq sóde

M´årùn-ún ló påd`å b`q w´ålé

Kí ni o?

______________

iv) A r´ån qmq ní `åk`år`å

Àk`år`å délé x´å´åjú qmq

Kí ni o?

______________

v) Ewùr`å g`∑d`∑gb`∑

A bù ú títí

Kò ní ojú

Kí ni o?

______________

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ÿ„k´q 33

Bí å xe ´n kq l´∑t`å sí ∑lòmír`ån

Nínú Ìwé K∑tå Ål´åwìíyé å ti xe `ål`åyé bí

å ti ´n kq l´∑t`å r´ånx´∑ sí `qr´∑, t`åbí ojúlùm`q

wå. Å sq fún wå níb`∑ pé åp´å m´årùn-ún

p`åt`åkì ni å níl´åti xe `åkíyèsí bí å b´å ´n kq

ìwé. Bí å b´å rí `qkån nínú `åwqn w`qnyí tí

kò ì yé wå, ó y∑ kí å påd`å lq s´∑yìn sí ojú

ìwé ibi tí å ti xe `ål`åyé yìí sí nínú Ìwé K∑tå

Ål´åwìíyé n´å`å, kí ´å sì k`å ´å d´åråd´årå.

Nísisìnyí, å f´∑ xe `ål`åyé dí`∑ síw´åjú

nípå l´∑t`å kíkq: ní p`åt`åkì nípå irú l´∑t`å tí

å m´åå ´n kq sí `qg´å ix´∑ t`åbí `qg´å ilé-`∑k´q.

G´∑g´∑ bí å ti xe `ål`åyé nínú Ìwé K∑tå,

ohun tí å b´å f´∑ sq gångån nínú l´∑t`å ni kí

´å b`∑r`∑ r`∑ l´∑yìn tí å b´å ti kq orúkq ilé tí `å

´n gbé ní ìlú ibi tí å ti ´n kq l´∑t`å n´å`å, p`∑lú

qj´q oxù tí å ´n kq ´q, sí òkè l´∑t`å n´å`å ní åp´å

`qtún, tí å sì fi `åpèjúwe ∑ni tí `å ´n kq l´∑t`å sí

sí òkè l´∑t`å n´å`å b´åkån n´å`å ní åp´å òsì.

ŸAwqn mìír`ån f´∑r`ån l´åti m´åå b`∑r`∑ l´∑t`å

tí wqn b´å ´n kq sí `qg´å ix´∑ b´åyìí:

‘P`∑lú ìr`∑l`∑ ´nl´å `åti ìt∑ríbå ni mo kq ìwé

yìí sí yín, mo sì ní ìrètí pé yóò b´å yín ní

`ål`å´åfí`å åti `årå líle g´∑g´∑ bí mo ti w`å lónìí

yìí’. Èyí kò d´år´å tó b´∑`∑, ìw`å `åg`åb`å-gebè

ni. Å kò f´∑ gb´q bí o fi ìt∑ríbå kq l´∑t`å t`åbí

o kò fi kq ´q. Bí o b´å x`åìní ìt∑ríbå sí `qg´å

r∑ ní ibi ix´∑ t`åbí ní ilé-`∑k´q, ìwq p`å´åp`å´å

mq ohun tí yóó x`∑ sí q. Nítorí n´å`å, kò di

ìgb`å tí o x`∑x`∑ ´n wí pé o fi ìt∑ríbå kq ìwé

sí i kí ó tó m`q pé o níl´åti ní ìt∑ríbå. X´å sq

ohun ti o ní í sq kí o på ∑j´q m´q.

Nígb`å tí `åxeh`ån b´å p`q jù nínú l´∑t`å

kíkq, årå m´åå ´n rí ∑ni tí ó ´n kå l´∑t`å n´å`å

ni. Ní p`åt`åkì, nígb`å tí l´∑t`å n´å`å b´å w`å

fún wíw´å ix´∑, bí `åròyé nípå bí ìwq ti ní

ìt∑ríbå `åti `qw`q tó b´å p´q jù, `åwqn `qg´å ix´∑

yóó fi ´q pe `ågb´å òfìfo tí ó ´n påriwo l´ås´ån.

Ìwq p`å´åp`å´å rò ó wò. Ohun tí o f´∑ kí `qg´å

xe fún q gångån ni ìwq yóò wí. Bí ìwq

p`å´åp`å´å sì ti yq sí i, bí o xe s`qr`q, bí o xe

dúró, `åti bí o xe hùw`å níw´åjú `qg´å ix´∑ n´å`å

ni yóó fih`ån ´ån bí o ti ní `qw`q `åti ìt∑ríbå

sí; kò di ìgb`å tí ò ´n fi ∑nu årå r∑ polo[ngo

årå r∑ lq títí.

Nítorí n´å`å, ∑ xe `åkíyèsí `åwqn `åp∑∑r∑

bí å ti ´n kq l´∑t`å tí å xe sínú ìwé yìí, kí ∑

sì fi årå wé wqn bí ∑ b´å f´∑ kq tiyín; kì í

xe pé kí ∑ d`å ´å kq bí ó ti rí níb`∑ gångån;

xùgb´qn ∑ kq èrò qk`ån tiyín fúnrå-yín.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Ix´∑ xíxe

1 Kq l´∑t`å kån l´åti b´å `qg´å r∑ y`q fún ti

ìy`åwó r`∑ tí ó bí qmq titun, qkùnrin.

2 Fi `qr`q k`q`qkån tí ó y∑ fún `åkókò tí ó ´n

b`q dípò `åwqn `å`åyè tí ó xófo ní ìs`ål`∑

yìí: Kq ìd´åhùn síl`∑ nínú ìwé-ìk`qwé r∑.

i) N _____ tètè m´åå lq, kí ∑ m´åå

b´å mi níw´åjú.

ii) B`åb´å mi _____ lq kí n tó dé Èkó

bí mo b´å j´åfårå.

iii) Xé `åbúrò r∑ ____ tètè ti Ìb`åd`ån

dé t`åbí ____ p´∑ l´qhùn-ún?

iv) Ó sq pé oun ____ tètè dé,

xùgb´qn bí ó b´å p´∑, `emi n´å`å ____

lq b´å å l´qhùn-ún.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 34

Àwqn `åp∑∑r∑ l´∑t`å kíkq

L´∑t`å fún títqrq `å`åyè ní ilé-`∑k´q.

Ågbo-ilé Olúwo,

Ìbår`å, Åb´∑òkútå.

1 : 5 : 2009.

Olùk´q mi `qw´qn,

Mo ní `∑f´qrí dí`∑ l´ån`å´å kí ´å tó j´åde ilé-ìwé. Mo ti k´q rò pé kò ní í yq mí l´∑nu púp`q ni,

`åti pé n ó lè w´å sí ilé-ìwé ní òwúr`q yìí. Xùgb´qn kò jq pé gbogbo egbòogi tí mo lò sí

i l´åti `ån´å n´å`å xix´∑ r´år´å; nítorí pé k`åk`å kí ó dínkù, ´nxe ni ó túb`q ´n p`q sí i. Nítorí n´å`å,

inú mi yóò dùn bí ∑ b´å lè gb`å mí l´åyè l´åti sinmi ní ilé ní òní `åti `qlå kí ó fi fúy´∑ fún mi

d´åråd´årå.

Mo fún `åbúrò mi ní ìwé ní òwúr`q yìí pé kí ó b´å mi gbå egbòogi dí`∑ b`q ní ilé-eg-

bòogi. Nkò m`q bí ó b´å m´åå rí gb`å t`åbí kò níí rí. Xùgb´qn tí ó b´å sq fún yín pé òun kò

rí, ∑ j`qw´q ∑ b´å mí sq fún Tíx`å tí ó ´n xe ìt´qjú `åpótí egbòogi wå ní ilé-ìwé pé kí ó j`qw´q fi

egbòogi òtútù dí`∑ r´ånx´∑ sí mi.

Mo dúp´∑ púp`q.

Èmi ni tiyín,

Olúf´∑mi K´ql´åwqlé

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Mr. Olú B´å[ndélé,

St. Peter’s School,

Åké, Åb´∑òkútå.

Å f´∑ kí ∑ xe `åkíy`esí ibi tí å kq orúkq ∑ni tí `å ´n b´å s`qr`q nínú l´∑t`å yìí `åti ibi tí ó ´n gbé

sí. Kì í xe ìgb`å gbogbo ni `å ´n kq èyí sí qw´q òsì ní ìs`ål`∑ b´åyìí. Ní ìgb`å mìír`ån å m´åå ´n

kq ´q sí qw´q òsì ní ìb`∑r`∑ l´∑t`å g´∑g´∑ bí ∑ ó tí rí i nínú l´∑t`å tó k`ån yìí.

Àp∑∑r∑ l´∑t`å tí å fi ´n w´å ix´∑

Ågbo-ilé

ŸQtún Olúb`åd`ån,

Qj`å Ibå, Ìb`åd`ån.

31 : 5 : 99

ŸQg´å Olùdårí Ix´∑,

Ìf´∑-Olú Press,

10, Kåkåwå Street,

Lågos.

Ål`ågb`å,

L´∑t`å ix´∑

Nínú Ìwé Ìròyìn Elétí-Qf∑ tí ó j´åde ní `qs`∑ yìí, mo rí i k`å pé ∑ f´∑ gbå `qp`qlqp`q `åwqn

qmqk`unrin tí yóò k´q ix´∑ ìwé-tít`∑ nínú ilé-ix´∑ tí ∑ x`∑x`∑ k´q sí Y´åb`å´å. Inú mi yóò dùn bí ∑

b´å lè gb`å mí l´åti j´∑ `qkån nínú `åwqn tí yóò j´∑ qmq-ix´∑ n´å`å.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

Qmq qdún m´∑rìndínlógún ni mí; ní qdún yìí ni mo sì x`∑x`∑ j´åde ni ilé-ìwé Ågbeni

l´∑yìn ti mo ti pårí Ìwé K∑f`å ní ilé-ìwé ål´åk`q´qb`∑r`∑ n´å`å; mo sì ní ìwé `∑rí l´qw´q pé mo xe

d´åråd´årå nínú ìd´ånwò tí å xe fún ìpårí `∑k´q n´å`å.Ní ti ìw`å, mo lè mú un d´å yin lójú pé mo j´∑ `qkån nínú åwqn qmq tí `åwqn olùk´q wå

m´åå ´n yìn jù, mo sì ní ìwé `∑rí l´qw´q fún èyí l´åti `qd`q ŸQg´å Àgb`å ilé `∑k´q wå. Mo tún ní

ìwé-`∑rí pé mò ´n xe d´åråd´årå nínú åwqn eré ìd´åråy´å tí å m´åå ´n xe ní ilé-`∑k´q g´∑g´∑ bíi

b´q`qlù gbígb´å, eré-sís´å, åti igi-fífò; inú mi yóó sì dùn l´åti fi åwqn ìwé-`∑rí n´å`å h`ån yín bí

∑ b´å f´∑ rí wqn.

Bí ∑ b´å tún ´n f´∑ `∑rí síw´åjú nípå ìw`å mi t`åbí bí mo ti ní åkíkånjú tó, ∑ lè bèèrè nípå

mi l´qw´q Olùk´q wå `ågb`å, ŸQgb´∑ni Jåyéql´å Olúsqjí, inú r`∑ yóó sì dùn l´åti s`qr`q nípå mi.

Èmi ni tiyín nítòót´q,

Ådékúnlé Dúrótolú.

Ix´∑ xíxeŸAwqn `qr`q tí `å ´n l`o m´q `qr`q-ìxe l´åti fi ohun tí yóó x`∑ ní qj´q iw´åjú h`ån, `åti `eyí tí yóó ti x`∑ kqj´å ní qj´q iw´åjú, tåbi tí k`o til`∑ ní í x`∑ r´år´å k`o ní lq, ‘yóó ti, yó`o lq’, yó`o, ‘k`o ní í tí ì lq’. Fi `qr`q tí ó ´n fi `åkók`o tí ´n b`q t`åbí tí yó`o ti kqj´å ní qj´q iw´åjú h`ån sí `å`åyè wqn ní ìs`ål`∑ yìí. Kq ´q sínú ìwé r∑.1 ŸAt`ånd´å ____ sí ibi ix´∑ kí n tó dé ŸEkó ní `å´år`q `qlå.2 X`ugb´qn R`∑mí ____, nítorí pé ix´∑ `qs´ån ni ó ´n xe.3 Qmq tí ____ b´å j´∑ ŸAx`åmú, kékeré ní ____ m´åå ´n j∑nu x´åmúx´åmú.4 Mo bè`er`e bí Ql´åolú ____ b´å lq sí `qd`q `ånå r`∑ ní `qtunlå;5 X`ugb´qn ó ní `oun ____;6 Nítorí pé `oun ____ b´å `qr´∑ `oun kån lq Ìb`åd`ån l´åti `qs´ån `qlå.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

ŸŸ„k´q 35

Wúr`åql´å `åti Owólåbí

Owólåbí: Wúr`å, ìwq kò mq orúkq tí w´qn

´n pe qkùnrin tí ó j´∑ olórí ilé o.

Èmi sì m`q ´qn.

Wúr`å: Mo m`q ´qn. Bå´ålé ni w´qn ´n pè

é. Ìwq n´å`å kò mq orúkq tí w´qn

´n pe ìy`åwó tí ó d`ågb`å jùlq

nínú ilé.

Owólåbí: Mo m`q ´qn. Ìy´å´ålé ni w´qn ´n pè

é. Kí ni o m`q tí w´qn ´n pe olórí

ìlú ´nl´å?

Wúr`å: Xebí Qbå ni w´qn ´n pè é. Ìwq

kò mq orúkq oyè olórí `åwqn

obìnrin ìlú ´nl´å?

Owólåbí: Mo m`q ´qn. N kò r´åntí orúkq r`∑

b´åyìí.

Wúr`å: O kò m`q ´qn nìy∑n. Ìy´ålóde ni

w´qn ´n pè é.

Owólåbí: Òtít´q ni. Ó d´årå, kí ni ìtum`q

Olú´qd∑?

Wúr`å: Ìy∑n ni å kò w´å m`q?

Olórí `åwqn qd∑ ìlú ní í j´∑

b´∑`∑. Wqn å tún m´åå pè é ní

Ol´qr´qd∑.

Owólåbí: B´∑`∑ ni. Wqn å tún m´åå pè

é ní Bål´qd∑ t`åbí Båbål´qd∑.

Ìtum`q r`∑ ni pé òun ni båbå

gbogbo `åwqn qd∑ ìlú n´å`å.

Wúr`å: Kò burú. Kí ni olórí `åwqn jå-

gunjågun `å`årin ìlú?

Owólåbí: Bålógun ni. Ìtum`q r`∑ sì ni

båbå-lójú-ogun. Å tún lè pe

ìtum`q r`∑ ní båbå `åwqn jågun-

jågun. Irú ènìy`ån wo ni w´qn

m´åå ´n pè ní Bå´ål`∑-`ågb`∑?

Wúr`å: Xebí olórí `åwqn `ågb`∑ ni. Ó

d´årå, irú obìnrin wo ni w´qn

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

��

m´åå ´n fi j∑ oyè Ìy´ål´åjé?

Owólåbí: Obìnrin tí ó j´∑ olórí `åwqn

oníxòwò t`åbí tí ó j´∑ oníxòwò

p`åt`åkì ní `å`årin ìlú.

Àtúny`∑wò `∑k´q

1 Orúkq tí `å ´n pe olórí ilé ni ________

å) B`åb´å onílé.

b) Bå´ålé.

d) Bå´ål`∑.

2 Ìy´å´ålé ni obìnrin tí ó ___________

å) d`ågb`å.

b) kéré.

d) kúrú.

3 ______ ni orúkq tí w´qn ´n pe olórí ìlú.

å) Gómìn`å

b) Bå´ål`∑

d) Qbå

4 Kí ni orúkq tí w´qn ´n pe olórí `åwqn

obìnrin ní `å`årin ìlú?

5 Tå ni `å ´n pè ní Olú´qd∑?

Ix´∑ xíxe

1 Kq `åròkq lórí ‘Àpèjúwe qbå kån tí mo

rí rí.’

2 Kí ni orúkq oyè `åwqn qbå ìlú w`qnyí:

Òxogbo, Ìb`åd`ån, Ìlqrin, O`ndó, Àkúr´∑,

Åb´∑òkútå, Èkó?

3 Fi èyí tí ó y∑ sí `å`åyè k`q`qkån ní ìs`ål`∑

yìí. Kq ìd´åhùn sínú ìwé-ìk`qwé r∑.

å) Àgb`ålågb`å tó w`∑wù `åxejù, `∑t´∑ ni

_______ fi rí.

b) Å kò ______ lq lónìí m´q r´år´å.

d) Àd´å l´∑nu t´ål´åk`å, igbó lå ____ fi

x´ån.

e) Å ti f´∑ lq l´qlå rí xùgb´qn å ___ le

lq m´q.

∑) Xé `∑yin ____ lq t`åbí ∑ ______

lq?

f) Bí ó b´å ní òun ____ lq kí ∑ tètè

j´∑ kí ´å gb´q.

g) Nítorí pé bí `∑yin kò _____ b´å lq

`åwå n´å`å kò ______ lq m´q

gb) Xùgb´qn bí ∑ _____ b´å lq, `åwå

n´å`å ______ b´å yín níw´åjú.

Fún `åkíyèsí

Fún `åkókò tó ´n b`q, bí å b´å lo kì; `qr`q tí å

ó lò t`∑lé e ni yóó; xùgb´qn bí å b´å lo kò,

`qr`q tí yóó t`∑lé e b´åkån n´å`å ni níí. B´åyìí:

Å kì yóó lq t`åbí Å kò níí lq.

G´∑g´∑ bí `åp∑∑r∑: ŸNj´∑ ∑ ó lq l´qlå t`åbí ∑ kì

yóó lq?

Ìd´åhùn: Å kì yóó lq t`åbí Å kó

níí lq r´år´å.

4 W´å `ål´q-`åpåm`q m´årùn-ún titun b`q w´å

l´åti ilé.

Alawiye �.indd �� �/�/�0 �:��:�� PM

�0

Alawiye �.indd �0 �/�/�0 �:��:�� PM