Örme kumaŞ

7/27/2019 RME KUMA

1/74

Kahramanmara St mam niversitesi

2012Mhendislik & Mimarlk Fakltesi

Tekstil Mhendislii Blm

YAZSTAJIRAPORU

Ad Soyad : Behzat YILDIRIMOkul Numaras : 09TM2060Dersin Ad : TM340 Yaz Staj 2Staj Yaplan Yer : Me-AS Tekstil A.S.Staj Yaplan Alan : rme - BoyamaTarih: 11.06.2012 14.07.2012

7/27/2019 RME KUMA

2/74

Temmuz Gaziantep

7/27/2019 RME KUMA

3/74

ME-AS Tekstil Gaziantep 3. Organize sanayi blgesinde hizmet veren iletmede gnlk 3 tona varan retimmiktar ve 30 personeli ( rme boyama blmnde ) ile hem kendi konfeksiyon atlyesine hem de fasonalarak i pazara ynelik almaktadr.

Yuvarlak rme makinelerinde pazarlama blmnn satn ald iplikleri rerek bu rlenkumalarn boyamasnda, basksnda, sanforlanmasnda, ardonlamasnda youn bir ekilde alaniletmede dz gabardin tr kumalarn ramlanmasnda da hizmet vermektedir.

letmede ilem ak aadaki gibidir;

1 YUVARLAK RME MAKiNELERI LE ORME

2 BOYAMA MAKNALERNDE RME KUMAI BOYAMA

3 BOYANMI KUMAIN YIKANMASI

4 SUYUN KUMATAN UZAKLATIRILMASI

5 RME KUMAI KURUTMA

6 SANFOR MAKNESI

7 ARDON MAKNES

8 RAM MAKNES

7/27/2019 RME KUMA

4/74

9 STENYORSA BASKI

Satn alnan ipliin rme kuma haline getirildii blmdr.

rme kuman istenen renge gre boyamas veya aartlmas

Boyal kuman zerindeki olu boyay atmas ve haslklarn iyilemesi iin ykamann yaplmas

Ykama makinesinden alnan kuman zerindeki fazla suyun sklmas balon skma makinesi ile

gerekletirilir

Kurutma makinesi ile rme kuma kurutulur.

Sanfor makinesi ile kuman eni istenen boyutlarda ayarlanr.

ardon makinesi ile kuma tylendirilir ve daha yumuak bir tutum kazandrlr.

Ram makinesi kuman yatmasn ve dik duran lif ve tylerin kuma sarmasn salayarak gzel

grnm kazanmasn salayan makinedir

rme kuman kullanlacak yere gre gerekiyorsa veya isteniyorsa rotasyon bask

makinesinde bask ilemi gerekletirilir

rencinin Adi ve Numaras almann Konusu Tarih Onaylayan

Behzat YILDIRIM rme letmesine Giri ve lem 11.06.201209TM2060 Aknn zlenmesi

7/27/2019 RME KUMA

5/74

RME BLM

Yuvarlak rme Makinesi

Me-As Tekstilde 2 adet pilotelli marka, 8 adet Mayer & Cie marka ve 3 adet eski model yuvarlak

rme makinesi bulunmaktayd. Yuvarlak rme makineleri retim hzn artrmak iin silindirlerin evresine

inelerin dizilmesiyle olumulardr. plik sabit, ineler hareketli prensiple alrlar. rme dairesel bir

dzlemde oluur ve bir kuma tp oluturur. Silindirin evresine sabit kamlar yerletirilip, inelerin

zerinde yer ald silindir dndrlerek rg rlr. rlen rg makinenin silindiri iinden aa doru

ekilir. plikler sistemlere yukardan beslenir. Yuvarlak rme makineleri triko makinelerine gre daha ince

(yksek faynl) makinelerdir. Bu nedenle yuvarlak rme makinelerinde elde edilen kumalar daha zariftir.

7/27/2019 RME KUMA

6/74

Resim 1: Yuvarlak rme Makinesi

rme Prensibi

Yuvarlak rme makineleri, inelerin yan yana ve dairesel (Kovan halindeki) ine yataklar zerine

alm ine kanallarna dizilmilerdir. ne yatann dairesel hareketi srasnda kanallar iinde hareket

eden inelere, ine yata ve kanallar zerinde hareketsiz duran, inelere hareket veren kilit

mekanizmalarnn yardm ile ayr ayr hareket ettirilmesi ve buna uygun sabit iplik yatrm ile rme ilemi

yapan makinelerdir.

Yuvarlak rme makinelerinde rme elemanlar ve mekanizmalar dairesel olarak yatay ve dikey

konumlardaki ine yataklar zerinde bulunurlar. rme ilemi, ipliklerin ine yata evresine belirli

aralklarla sralanm alma yerlerinde bu ineler topluca dn hareketi yaparken ayn zamanda sabit

olan kilit sistemlerinden uygun hareketleri almalar ve zerlerine yatrlan iplikleri ekerek ilmek

oluturmalar ile gerekleir.


Behzat YILDIRIM rme Blmnn ve rme12.06.2012

09TM2060 ileminin incelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

7/74

Yuvarlak rme Makinesinin Temel Elemanlar

Yuvarlak rme makinelerinde rme kuman oluabilmesi iin aada sralanm olan

mekanizmalara ve rme elemanlarna ihtiya vardr.

1) Makine iskeleti (Gvde, asi)

2) Silindir plakas,

3) Kapak plakas,

4) Silindir kilitleri,

5)Silindir kilit plakas,

6) Kapak kilitleri,

7) Kapak kilit plakas,

8) Mekik,

9) plik bobini,

10)Bobin cal,

11) plik kontrol nitesi,

12) plik dolamasn engelleyen klavuz,

13) plik gerginlik kontrol nitesi,

14) plik besleme nitesi (Furnisr),

o) Yuvarlak rme kuma,ema 1: Yuvarlak rme Makinesi rmeElemanlar

7/27/2019 RME KUMA

8/74

p) En ac sistem,

18)Kuma ekme tertibat,

19)Kuma sarma silindiri.

Resim 2: Yuvarlak rme Makinesi


Behzat YILDIRIM Yuvarlak rme Makinesinin rme13.06.2012

09TM2060 Elemanlarnn ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

9/74

Makinenin skeleti

Yuvarlak rme makinelerinde makine gvdesi yekpare blok veya birleik konstrksiyon halindeyaplan ve btn hareketli ve hareketsiz alan paralar zerinde tayan, alma esnasnda makineninhareketsiz durmasn ve sarsntlardan etkilenmemesini salayan temel iskelet yapdr.

Yuvarlak rme makinelerinde makineiskeletinin ematik gsterimi;

a) Alt asi ksmlar,

b) st asi ksmlar

Yuvarlak rme makinelerinin asi ksm ikiye

ayrlabilir. Bunlar:

ema 2: Makine skeleti

1. Alt asi Ksm: Ayaklar motor ve hareket verme anzman sistemi ile kuma ekme aparatnzerinde tayan gvde ksmdr. Kuma ekme mekanizmas alt asinin yar yksekliine dizaynedilmitir.

2. st asi Ksm: Silindir ine yata ile silindir tayc gvde ve kapak ine yata ile silindir taycgvde ve kapak ine yata ile kapak inesi tayc diskinin oluturduu gvde st ksmdr.

7/27/2019 RME KUMA

10/74

Yuvarlak rme makinelerinde iskeleti

dizayn edilirken unlara dikkat edilmelidir ;

- Eleman oluan kuma rahat grebilmeli -

Makine fazla yer kaplamamaldr

- alma annda ki hareketlere ramen,

sarsntsz ve dengeli bir halde durabilmeli

ve oluabilecek titreimleri absorbe etmelidir.

Resim 3: Yuvarlak rme Makinesi Makine skeleti Grnm


Behzat YILDIRIM Yuvarlak rme Makinesi Makine14.06.2012

09TM2060 skeletinin ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

11/74

Hareket verme ve iletme Mekanizmalar

Yuvarlak rme makinelerinde hareket verme mekanizmalarnn asl grevi, makine iletmegvenliini ve retilen kuma kalitesinin yksek olmasn salamaktr. Hareket verme mekanizmasndanistenilen zellikler aada genel olarak aklanmtr.

1 Makinenin, frenlemeden sonra altrld zaman iletme hzna kesintisiz bir ekilde ykseltilmesigerekir,

2 Oluabilecek bir kaza annda makinenin geciktirilmeden durdurulabilmesi gerekir,3 Makine devrinin ve rgnn kontrol iin elle alan hareket mekanizmasnn olmas gerekir,4 Otomatik seyir iin dnme saysnn verilmesi gerekir,5 Bakm ve temizleme ilemi iin devir saysnn verilmesi gerekir,6 Boa altrma ve silindir ile kapak ine yataklarnn dnn senkronize eden mekanizmann,

silindir ve kapak ine ray arasnda bulunmas gerekir.

Yuvarlak rme makineleri ya direk olarak elektrik motoruyla ya da ortak bir transmisyon tekilat ilehareket ettirilirler. Her makine; makine ap, sistem says, makine incelii, iplik ve rme kuma zelliklerine

gre makine farkl hzlarda ve yklemelerde altrlabildiinden, motor gcde makinenin bu zelliklerinegre deimektedir. Yuvarlak rme makinelerinde uygun gteki elektrik motorundan alnan hareket, kaykasnak vastasyla iletilirler. Ana milden de gerekli yerlere uygun dililer ve anzman yardm ile datmyaplarak, iplik sevk organlarna, rc niteye, kuma sarma ve ekme ksmlarna aktarlr. Ayn hareketkaynandan yararlanlarak toz flemek iin pervane donatmna, toz emme tekilatna, hava ve yalamatekilatna da hareket verilebilmektedir. zellikle pervane, toz emme ve yalama tekilatlar ana motordanayr olarak, kk zel motorlardan aldklar hareket ile altrlmaktadr.

7/27/2019 RME KUMA

12/74

Resim 4: Yuvarlak rme Makinesinden Bir Grnm


Behzat YILDIRIMYuvarlak rme Makinesi Hareket

Verme ve letme 15.06.201209TM2060

Mekanizmalarnn ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

13/74

plik Cal Ve plik Sevk-Kontrol Elemanlar

Yuvarlak rme makinelerinde rme ilemine katlan iplikler, bobinler halinde iletmeye gelir. Bu iplikbobinleri, ipliklerin dzgn bir ekilde rme blgesine sevk edilmesi iin calk ad verilen bir tayczerine yerletirilmitir.

Yuvarlak rme makinelerinde calklar makineden bamsz olarak ayr bir para halinde dizaynedilmitir. letmede yandan besleme tipi calklar kullanlyor. Bu durum yer tasarrufu salar. Byk bobinkullanabilme imknn artrr, iplik rezerve kontrolnn rahat bir ekilde yaplmasn salar, daha rahat vegvenilir allabilmesi bakmndan ve yksek sistemli makinelere ok uygun olmas v.b. sebeplerdendolay tercih edilmektedir.

ema 3: Bobinlerin makinenin yan tarafnayerletirildii, yandan calkl yuvarlak rmemakinesinin ematik gsterimi;

a) Bobin cal, b) plik bobinleri, c) plik sevk borular,d) iplik besleyiciler (furnisr), e) rme iplii, f) rmeelemanlar, g) Yuvarlak rme kuma, h) Vantilatrler

Calktaki bobin zerinden salan iplikler, rme inelerine gelinceye kadar u ksmlar zerinden sevkedilirler:

a) Kalnlk (Dzgnlk) Yoklama ve Kontrol Elemanlar:

allan ipliin numarasna bal olarak farkl iplik geme delikleri bulunur. Her iplik numarasnauygun delikten gemez ise kaln ve hatal ksmlar rc inelerden geer ve rme hatalar oluur.

b) Gerginlik Kontrol ve Sinyal Lambalar

Gerginlii fazla olan ve kalnlk yoklama ksmndan zor geen ipliklerin, rme kuma zerinde hataoluturmamas iin, ipliin gerilim etkisi altnda kontrol lambas yanmas suretiyle makinenin durmasnsalarlar.

plik Sevk Sistemi

7/27/2019 RME KUMA

14/74

plikler yukarda belirtilen n kontrollerden getikten sonra rgnn iplik ihtiyacna gre, eitli ayardurumlarna uygun ekilde, belirli bir sevk hz ve gerilim ile rme inelerine iletirler. Bunun iin yuvarlakrme makinelerinde kullanlan iplik sevk prensipleri unlardr;

1) Negatif iplik sevki,

2) Pozitif iplik sevki,

3) Birleik iplik sevki.


Behzat YILDIRIMYuvarlak rme Makinesinde plik

Cal ve Sevk Kontrol 16.06.201209TM2060

Elemanlarnn ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

15/74

Bu sistemlerden iletmede kullanlan pozitif iplik sevkidir. Negatif sistem baz olumsuz yanlarndan dolaykullanlmazken birleik iplik sevki ise yeni gelitirilmi bir metottur ve henz iletmede denenmemitir.

Pozitif plik Sevki

pliklerin merkezi bir mekanizma ile hz ve sevk miktarlarnn ayarlanarak, rme inelerine ihtiyac

kadar olan ipliin stten beslenerek sevk edilmesidir. Buna, ekle bal iplik sevki de denir. Bu prensipte

ilmek boylarna gelen iplik eitlenebilir. Doku kalitesi daha dzgn ve yksek olur.

7/27/2019 RME KUMA

16/74

Resim 5: Yuvarlak rme Makinesinde plik Sevki

Sevk Edici

Sevk edici olarak furnisrler kullanlr. Furnisrler;

Band Furnisr

Ymal Furnisr

Dili Furnisr

Rleli Furnisr



Sevk Edici ve Furnisrlerin 18.06.201209TM2060

ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

17/74

Bunlardan letmedeki yuvarlak rme makinelerinde kullanlan Band Furnisr dr. u ekilde alr;

Band Furnisr

ema 4: A.Yuvarlak rme makinelerinde band furnisr ile pozitif iplik sevk mekanizmas; ( a) plikbobini b) plik besleme kasna c) Besleme band d) plik verici rlesi e) iplik yakalaycs f) plikklavuzu ) B.Band furnisrnn bytlm hali

Band furnisrleri zellikle her sistemdeki iplik miktarn sabit tutmak amacyla kullanlrlar. Hersistemin zerinden sonsuz band geen bir role taklmtr. Band hareketini bir aln dilisi zerinde bulunankasnaktan alr. Kasnak evresini byltp kltmek suretiyle, band hz deitirilir ve sevk edilen iplikmiktar da deitirilebilir. pliklerin hepsi ayn hzla alr ve bu sistemde bobin zerine direkt dmyoklaycsda yerletirilmitir. Elektrikli kopuk yoklayc zerinden iplik, band furnisre gelir ve iplik band verole arasndan dnen bandn hzna uygun olarak bobinden ekilir.

7/27/2019 RME KUMA

18/74

Resim 6: Yuvarlak rme Makinesinde Furnisr



Sevk Edici ve Furnisrlerin 18.06.201209TM2060

ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

19/74

RC MAKNE ELEMANLARI

Makine zerinde rme ilemi yapan, hareketli ve hareketsiz ksmlar rc makine elemanlarn

oluturmaktadr. rc makine elemanlar u ksmlardan olumaktadr:

1. rme ineleri,2. ne yataklar,

3. Kilit mekanizmalar,

4. plik klavuzu,

1. rme neleri

ema 5: neler

EsnekUlu Dilline ine Yardmc elamanlarise;

5. Kuma sarma veekme tertibat,

6. Kontrol vegvenlikelemanlar

Yuvarlak rmemakinelerinde tek ucukancal ineler, yuvarlakrme haroemakinelerinde ise iftucu kancal inelerkullanlmaktadr.

Esnek ulu ine ise;hzl almaya ayakuyduramad, yenidesenlendirme imknlarnauygun olmad,dayanksz olduu vesistem saysn azalttiin yuvarlak rmemakinelerinde bugnnemini yitirmitir.

zgl rmedekullanlan ve hznartmasnda byk rololan srgl inelerise yuvarlak rmemakinelerineuygulanmayaallmaktadr.

Me-As tekstilyuvarlak rme

makinelerinde kullanlandilli inedir

2. ne Yataklar

Basitolarak

yuvarlakrmemakineleri, dz

rme makinelerindekiinelerin daire eklindekiyerletirilmesiyle eldeedilmitir denebilir. Ancak

7/27/2019 RME KUMA

20/74

burada ineler, ineyatandaki ine kanallarnayerlemi olup, bu kanallarzerinde bulunan hareketsizkilit paralar tarafndan ilmekhareketinin yaplabilmesi iintahrik edilirler. neyataklarnn numaras

makinede kullanlacakinelerin numarasna dahadoru bir deyimle makineinceliini belirler.

3. Kilit Mekanizmalar (rmeelikleri)

ne ve platinkilitlerinin temel grevleri,istenilen rme ekline greinelerin tek tek hareketlerinisalamak, rg hareketlerini(ilmek, ask, atlama)dzenlemek ve ilmek sklnayarlamaktr.

Hareketin byklinenin ebadna, formuna vetutma drme platininebaldr. Bundan baka eerfarkl ayak boylarnda inelerleveya yardmc platinlerleallyorsa bunlarnalmamas veya almasiin seme grevini de yapar.

7/27/2019 RME KUMA

21/74


Behzat YILDIRIMYuvarlak rme Makinesinderc Makine Elemanlarnn 19.06.2012

09TM2060ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

22/74

Kilitlerin inelere hareket verebilmesi iin i ksmnda sabit veya hareketli bir mekanizma ekli bulunmaktadr.Bu makinenin ekil almasnda ine aya ykseklii ve boyu rol oynar. Bundan dolay mekanizmann ekliayak geniliine gre ve verilebilecek rg hareketi trne gre belirlenir.

ne, kilit iindeki kanallardan hareket ederken u pozisyonlardan geer;

1. lmek iin tam ykselme pozisyonu2. Ask iin yarm ykselme pozisyonu3. Atlama iin dz bir kanal ierisinden(ykselmesiz) geme pozisyonu

4. Mekanizmann geli ksmna ileri geri veya

yukar aa hareketli ek bir para ile ilmekboyu ve sklk ayar pozisyonu5. lmek aktarma pozisyonu

ema 6: Silindir kilidinin iyaps;a) Uzun ayakl ine, b) Ksa ayakl ine, c) Ksa ine ekme paras, d) Ksa ine kar ekme paras,e) Uzun ine ekme paras, f) Uzun ine kar ekme paras, g) lmek kam, h) Ask kam, ) Atlamakam, j) Rlyef kam

7/27/2019 RME KUMA

23/74

Kilitler silindir ve kapakta olmak zere, makinenin inceliine veapna bal olarak sistem says ile besleme saysnn adediile ayn olmaldr ki her sistemde ayr bir rg hareketi ve ayaryaplabilsin.Yukarda saylan hareketlerin yaplabilmesi iinde buna uygunkilit paralar lazmdr.ne Kaldrc: neleri normal dz konumda rmepozisyonunagetirir.ne ndirici: neleri aa indirmede yardmc olankarlamaparasdr. neleri normal pozisyondan ilmek skmave drme pozisyonuna getirir.Karlama Paras: Bupara, ineleri ilmek sra

pozisyonundan normal pozisyona getirir.Emniyet ve ne Sevk Paralar: nelerin dzgn bir ekildesevkini salar ve ayn zamanda kilidin st ksmn kapatr.

Kilit mekanizmas iinde ilmek sralarnn dzgn olarakyaplmasn salamak amacyla, ilmek skln ve yksekliiniayarlayan bir sklk paras vardr. Yuvarlak rme makinelerindekilit mekanizmas daha ziyade sabit olarak grev yapar.

ema 7: Tek plakal yuvarlak rme makinelerinde rme inelerinin kilit kanallarna gre ematikgsterimi ; (Bu ekilde ineler ykselip alalarak ilmek olutururlar.)

a) ne yata, b) rme ineleri, c) Kilit, d) Kilitteki ine kolu, e) ne aya.


Behzat YILDIRIM Yuvarlak rme Makinesinde Kilit 20.06.2012

7/27/2019 RME KUMA

24/74

09TM2060 Mekanizmasnn ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

25/74

4. plik Klavuzlar (Mekikler)

Yuvarlak rme makinelerinde iplik klavuzlar eitli ekillerde deiik rme amalarna gre yaplabilen,zerinde ipliin getii kanal ve gzleri bulunan rmeye yardmc elemanlardr.Her sistem iin en az bir adet olmak zere iplik klavuzu yerletirilir.

ema 8: Yuvarlak rme makinelerinde kullanlaniplik klavuzlarnn inelere gre almapozisyonlarnn ematik gsterimi;

a) plik klavuzu (mekik), b) Silindir ineleri, c)

Kapak ineleri, d) Mekik gz.

plik klavuzlarnn yuvarlak rme makinelerindeki ana grevleri bobinlerden gelen kontrol edilmi,gerginlii ayarl iplii rme inelerine en uygun ekilde yatrarak vermektir. Bundan baka rme esnasndaserbest halde kalan kapanacak ine dillerini tutmak ve kapanmasna engel olmak grevini de yerinegetirirler.

Her sistemde incelik ve sistem geniliine gre allan ine says, iplik klavuzu geniliini belirler.

plik klavuzu genilii ise makine inceliine ve kilit konstrksiyonuna bal olarak deiir. plik klavuzunda,arasndan iplik sevk edilen zel bir delik almtr.

plik klavuzunda ipliin kesilmesini nlemek iin delikler porselen vb. ile kaplanm ve ineye zararvermemesi iin ine tarafndaki i yz sertletirilerek iyice parlatlmtr.

5. Kuma ekme ve Sarma Tertibat

Yuvarlak rme makinelerinde rlen kuma rld kadar uygun gerginlikte ekim silindirleritarafndan ekilerek sarlmak zorundadr.

Kuma ekme ve sarma mekanizmasndan istenilen zellikler unlardr:

1) Kullanlan iplik ve yaplan rgnn eidine gre ekim kuvvetinin kademesiz olarak ayarlanabilir olmas,

2) ekilecek olan kuma miktarnn, rlm olan miktara gre ayarlanabilmesi gerekir,

3) Btn iplik materyallerinin kuma ekme silindirleri arasndan geebilmesi gerekir,

4) ekim kuvvetinin, rgnn btn geniliince eit olmas gerekir,

7/27/2019 RME KUMA

26/74

5) Kuma yzeyinde hasar oluturmamas gerekir.

ema 9: ekim ileminin yapldmekanizmann ematik grn


Behzat YILDIRIMYuvarlak rme Makinesinde

rmeye Yardmc Elemanlarn 21.06.201209TM2060

ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

27/74

6. Kontrol ve Gvenlik Elemanlar

Yuvarlak rme makinelerinde kontrol elemanlar, mekanik, elektrikli ve optik olarak alan bir hata

oluumunda rme ileminin hatal olarak devam etmemesi makinenin zarar grmemesi iin makineyi

durduran gvenlik elemanlardr. plikler, ineler ve kumalar iin tertiplenmilerdir.

a) plik Kontrol Elemanlar

plik sevkini ve iplik beslemesini tamamlayan bir ilemdir.

ema 10: Yuvarlak rme makinelerinde ipliksevki ve iplik kontrol elemanlarnn kesitgrn

a) Bobin calk sehpas, b) Bobin, c) pliin tersynde kamasn nleyen sistem, d) plik tansiyonyoklayc, e) plik besleme sistemi (furnisr), f) plikklavuzu, g) Tek ucu kancal ine.

7/27/2019 RME KUMA

28/74

7/27/2019 RME KUMA

29/74

Resim 7: Yuvarlak rme Makinesinde plik Kontrol


Behzat YILDIRIMYuvarlak rme Makinesinde

Mekiklerin ve rmeye Yardmc 22.06.201209TM2060

Elemanlarn ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

30/74

Gerginlik Yoklayc:

pliklerin klavuzlara belirli bir gerginlik altnda verilmesini salamak amacyla konulmulardr. Makine

zerinde iplik gerginliinin belirli bir deerin zerine kmasna izin vermeyerek krmz yakar ve

makine durur.

1- Kopu Yoklayc:

plik kopmalarnda veya ine hasarlarndan doan sorunlarla elektromanyetik veya mekanik koparma

faaliyetine geer.

1- Dm Yoklayc:

nelere hatal iplik gitmesini nler. plikteki ok kaln yerler, dmler, vs. bu yoklayclardan geerken

taklr. Eer bu iplik kontrol edilmeden giderse ineye hasar verebilir.

1- Koparma Tesisat:

plik durdurucu ve ine denetleyicisinden oluur. Makinede doacak sorunlarda, iplik durdurucu ve ine

denetleyicisi ipliin kopmasn salar ve makineyi durdurur.2) ne Kontrol Elemanlar

2- ne Yoklayclar

ne krlmalarnda ve hatalarnda krmz sinyal vererek makineyi durduran ve bu sayede de arzann

nerede olduunun tespit edildii ine kontrol elemanlardr. Makineyi durdurma olay, ine dilinin herhangi

bir sebeple alamad durumlarda, kapak dil yoklaycsna arpar ve yukar doru itilen yoklayc elektrik

sinyali ile makineyi durdurur.

ema 11: ne dilinin herhangi bir sebeple kapalkalmas durumunda devreye giren ineyakalayclar;

7/27/2019 RME KUMA

31/74

Kapak inelerinin kontrol,

Silindir inelerinin kontrol,

a) ne dedektrleri, b) Kapak inesi, c) Silindirinesi.

c) Doku Kontrol Elemanlar

rlen doku, geniletici emberden geerek sarma silindirine gelir. Burada kontrol fotosel yardm

ile olur. Delik olduunda fotosel darya geirecei iin makineyi durdurur.


Behzat YILDIRIM Yuvarlak rme Makinesindermeye Yardmc Elemanlarn 23.06.201209TM2060

ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

32/74

BOYAHANE

Ak en Ama lemi

Bu ilemin fabrikada yaplma amac ve ilemin ana hatlar u ekildedir. Top halinde gelen rmekumalar yuvarlak rme makinelerinde rlm olup tp eklinde toplara aktarlmlardr. Bu ilemi yapan

ak en makinesi basit bir tertibattan oluur. Birka mil zerinden geen top kuma bombeli bir acnniine girmesiyle ier, bu ime ve alttan gerekletirilen ekme sayesinde gerilen kuma dzgn bir halalr. ien noktada bulunan bir bak kuma dzgn olarak belli bir noktadan kesmek sureti ile ak enhaline getirir.

Tp halindeki kumalarn ak en haline getirilmesi srasnda meydana gelebilecek en byk problem maydnmelerinden salanan ve kesilen noktann iyi ayarlanamamasndan kaynaklanan kvrlama ve dnmeproblemleridir. Ak en makinelerinde en ok dikkat edilmesi gereken nokta budur, nk burada yaplanbir hata kuman tm retim aamalarnda allmasnda ok byk zorluklar beraberinde getirir.

Kasar lemi

Pamuklu rnler ham halde sarmtrak bir renge sahiptir. Bu da ierdii renkli pigmentlerdenkaynaklanr. Aartclar lifler ierisindeki renk bileikleri ile tepkimeye girerek onlar etkisiz hale getirir.Aartmann amacda budur. Yani aartma; tekstil mamulnn hem rengini giderip daha iyi bir grnmkazanmas hem de beyazlatlmas ilemidir. Bu ilem srasnda ayrca, elyaf zerindeki yabancmaddelerde uzaklatrlmaktadr.

Ak renkte boyanacak ya da baslacak kumalar mutlaka aartlmaldr. Koyu renk boyanacakmamullerde ise aartma yaplmayabilir ya da istee gre hafif bir aartma yaplabilir. letmede de hertrls yaplmakta olan kasar ilemleri aada aklanmaktadr.

a) Tam Aartma, Tam Kasar

Bu ilem, beyaz olarak piyasaya srlecek ilemlerde uygulanr. Mamul piyasaya beyaz olarakkt iin ok iyi bir beyazlatma ileminden geirilmektedir. Buda;

Daha etkili bir beyazlatma maddesi kullanmak

Aartma sresini ve koullarn arlatrmak

Kombine aartma

yapmak ile salanr.

Aartmann fazla yaplmas, hidrofillii ve beyazl arttrr. Fakat kullanlan kasar maddesinin fazlaolmas srenin uzamasn ve maliyet artn beraberinde getirir. Ayrca mamullerde arlk kayb fazla olur.zerindeki yalar ve yumuatc maddeler ortamdan uzaklaaca iin mamul sertleir ve tuesi olumsuzetkilenir.

letme kasarlamada hidrojen peroksit kullanmaktadr. evreyi kirletmemekte ve ekolojik hayatahibir zarar vermemektedir. Bu aartma ynteminde meydana u reaksiyonlar meydana gelmekte vekuma beyazlamaktadr.

7/27/2019 RME KUMA

33/74


Behzat YILDIRIM Boyahanede Temel lemlerin 25.06.201209TM2060 ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

34/74

Hidrojen peroksit ( H2O2 )%35 %40 %50 lik konsantrasyonlarda bulunur. H 2O2 uygulama kolayl ve iyibeyazlatma etkisinden dolay en ok kullanlan aartma maddesidir. Ya mum gibi yabanc maddelertamamen uzaklat iin hidrofilite olduka artar, fakat tutum sertleir. PH deeri 11 olmaldr. Bu deeriaarsa elyaf zarar grr. Depolama ve aartma srasnda H2O2 in paralanmamasna dikkat edilmelidir. Isk hidroksil iyonlar gibi birok etken paralanma hzn arttrsa da zellikle; altn, gm, platin, cva, bakr,demir gibi metallerin ve bunlarn oksitlerinin paralanmaya etkisi ok fazladr. Bunun sonucu olarak, aktif

oksijen elyaf makro molekllerini oksitleyerek paralanmaya yol aar. Baz maddeler ise H2O2 nn paralanma

hzn azaltr. Bunlara stabilizatr denir. Pamuklu kumalarn aartlmasnda stabilizatr olarak magnezyumsilikat kullanlr.

letmede tam kasar ilemi aadaki izelge takip edilmektedir.

NaOH %2,5H2O2 %6Islatc %0,5Ya. Sk. %0.2

b) Yarm Aartma, Yarm Kasar, eker Kasar

Boyamada ve baskda parlak renk ve uygun beyazlk derecesi elde etmek iin yaplan bir aartmailemidir. Koyu boyanacak mamulde her zaman aartma yaplmaz. Fakat kuma ak renge boyanacaksakoyu renge nazaran daha fazla, piyasaya beyaz olarak srlecek mamule nazaran daha lman bir aartmayaplr. Bu eker kasar olarak tabir edilir. Yarm aartma orta ve koyu tonlar iin yaplan aartmadr. Ak

7/27/2019 RME KUMA

35/74

ton boyamalarda istenilen parlakl ve canll vermez. Bu durumlarda tam aartma uygulanr.

eker kasarnda tam kasara gre daha az aartma maddesi ve kimyasal madde kullanlr. Sredaha ksa tutulur.



7/27/2019 RME KUMA

36/74

letmede eker kasar ilemi aadaki izelge takip edilmektedir.

NaOH %1H2O2 %1Islatc %0,5Ya. Sk. %0.2

c) Optik Kasar

Dier iki aartma yntemine gre aartlm yani kasarlanm kumalar hafif sarmtrak bir nansasahiptir. Bilindii gibi bir maddenin beyazlk derecesi o madde tarafndan insan gznn grebildiispektrum blgesinde ( 400750 nm) yanstlan nlarn miktarna baldr. lgin olan husus, ayn beyazlkderecesindeki ( yani bahsedilen aralkta yanstlan nlar ayn olan ) iki maddeden insan gznn hafif

mavimtrak nansa sahip olann, hafif sarmtrak nansa sahip olanndan daha beyaz alglamasdr. Buhusus insan gznn bir yanlgsdr.

Optik beyazlatclar mortesi nlar absorbe ederek aktifletiklerinden dolay gne nda oketkili olmalarna kar lamba nda bu kadar etkili olamamakta ve ilevini tam olarak yerinegetirememektedir. yi beyazlatlmam bir malda optik beyazlatcy arttrmak bir ie yaramaz. Bu sararmayarttrarak maln beyazlktan iyice uzaklamasn salar.

letmede optik kasar ilemi aadaki izelge takip edilmektedir.

7/27/2019 RME KUMA

37/74

NaOH %2,5

H2O2 %6Islatc %0,5Ya. Sk. %0.2


Behzat YILDIRIM Boyahanede Temel lemlerin27.06.2012

09TM2060 ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

38/74

Bir boya iletmesinde ana hedefler neler olmaldr?

1. retimde

1. Yksek renk verimi2. ok iyi ykanabilirlik3. Boyamada stabilite

4. Yksek haslk dzeyi5. Daha az tuz ihtiyac6. Yeni boya formasyonlaryla uyum

2. Mteri iin

1. Atk suyun (renkli ksmn) daha az etkilenmesi2. Yksek repete edilebilirlik3. Yksek kalitede rnler4. Dk banyo oranlarna uygun tipler5. Dozajlamaya uygunluk6. Tuz ve alkali miktarlarnn azaltlmas7. Souk (sarp) bekletme ve ektirme metotlarna uygun gam

letmede Boyama

letmede boyama dairesinde overflow ve HT tipi jet boyama makineleri kullanlmaktadr.Boyarmadde olarak reaktif boya kullanlmasna ramen i pazara alld iin kaliteden biraz dnvererek koyu renklerde direkt boyada kullanlmaktadr. Bunun sebebi koyu renklerde reaktif boyann okpahal olmas ve direkt boyalarn koyu renklerinin zelliklerinin reaktife olduka yaklamasdr. Bu sebeptendolay her iki boyamaya da herhangi bir ayar deitirmesi yaplmasna gerek kalmadan uyum salayan

overflow boyama makinelerinde koyu renklerde direkt boya kullanlmaktadr.

7/27/2019 RME KUMA

39/74

Resim 8: Overflow Boyama Makinesi



7/27/2019 RME KUMA

40/74

Reaktif boyarmaddelerin genel zellikleri

Reaktif boyarmaddeler uygun koullar altnda lif ile kimyasal reaksiyona girerek, kovalent bazelliine sahip tek boyarmadde snfdr. Karakteristikleri kk ve basit molekl yaplarna sahipolmalardr. Kk parack zellii life hzl bir ekilde nfuz etmelerini salar. ok parlak renklere sahip

reaktif boyar maddeler basit yaplarnn sonucu olarak spektrumlarnda ok dar ve yksek pikler gsterirler.Boyarmadde grubu olarak azo grubu ieren reaktif boyarmaddeler basklarda yksek kalite

gsterirler. zellikle pamuk basksnda yksek k ve ya haslklarna sahip parlak renkler elde edilir.

Reaktif boyarmadde ile boyanacak ya da baslacak iyi bir n terbiye ilemi grmeleri gerekmektedir.zellikle niasta halnn uzaklatrlmas zorunludur. Aksi halde boyarmadde materyal yerine niastahal ile reaksiyona girer. Tm aartma maddelerinin de iyi bir durulama ile materyalden uzaklatrlmasgerekmektedir.

Reaktif boyarmadde ile selloz elyaf arasndaki reaksiyon

Boyarmadde ile selloz liflerinin ba yapmasn salamak zere ok eitli yntemler vardr.Boyarmadde bir alkali zeltisinden tek adml emdirme, kurutma yntemi ile aktarlabilir ya da ntral birzeltiden aktarlarak daha sonra ayrca alkali muamele uygulanabilir. Rengin inkiaf iin ayn zamandasda kullanlabilir. Her durumda, kuma boyamadan sonra fikse olmam ( boyarmadde banyosundaki suile ba yapm olduu iin boyamada bir deeri olmayan ) , elyafa fiziksel balarla balanmboyarmaddelerin uzaklatrlmas amac ile iyice sabunlanr.

Boyarmadde bnyesinde iki veya daha fazla reaktif grup bulunabilir, bu tip boyar maddeler elyaflabifonksiyonel reaksiyona girerler. Sonuta; boyarmaddenin elyafla yapt ban ok salam olmas nedeniile fikse edilmeleri de ok iyidir. Bu da boyamann hasl ve boyarmadde verimi zerine etki eden nemlifaktrlerden biridir.

Direkt Boya

letmede ok sk olmasa da siyah boyama gerekletirilecei zaman kullanlan bu boyarmaddesnf reaktif boyarmaddelerin fiyatlarnn ok yksek olmasndan dolay tercih edilmekte ve koyu renklerdezellikle siyah renkte olduka iyi sonu vermektedir

Buna en basit rnek u ekilde verilebilir, canl bir krmz boyama iin %2 lik bir direkt boyakullanm yeterli gelirken ayn canllkta %4 %5 lik bir reaktif boya sarfiyat gerekleir. te bu sebeplerdendolay ok yksek haslklara sahip olmasa da iletmede bazen tercih edilebilmektedir.

Direkt boyarmaddelerin baz genel zelliklerinden bahsetmek gerekirse unlar sylenebilir.1 Direkt boyarmaddelerin pamuk boyaclnda kullanm evreyle ilgili nedenlerden

snrlandrlmtr.

2 Molekl yaplar bakmndan ok byk bir ksm disazo ve poliazo gruplarndanmeydana gelen direkt boyarmaddelerle selloz ve rejenere selloz liflerinde kolay ve ucuzboyamalar yaplabilmektedir.

3 Direkt boyarmaddeler ucuz mallarda tercih edilmelerine ramen siyah boyamalarda reaktifboyarmaddelerin fiyatlar nedeni ile direkt boyarmaddeler daha fazla kullanm alanna sahiplerdir.

4 Direkt boyarmaddelerle pamuun boyanmasnda en nemli etkenler zaman, scaklk ve tuzkonsantrasyonudur.


Behzat YILDIRIM Boyamada Kullanlan 29.06.201209TM2060 Boyarmaddelerin ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

41/74

7/27/2019 RME KUMA

42/74

Direkt Boyarmaddelerin Avantajlar1 Suda znrler2 Herhangi bir zel ileme tabi tutulmadan lif tarafndan alnabilirler3 Elyafa kar substantiviteleri yksektir4 Boyama ilemleri ok basittir.

5 Boyama srasnda kuvvetli PH deerleri ve sert koullar gerektirmediinden elyaf zarar grmez6 Direkt boyarmaddeler ucuzdur

Direkt Boyarmaddelerin Haslklar

Orta derecede ya (ykama, ter, su, vs.) haslna, dk k haslna sahiplerdir. Boyarmaddeyebal olarak normal tipinde ya haslklar genellikle 34, bazlarnda 12, k haslklar genellikle 34,bazlarnda 12 dir. (Deerlendirmeler 5 zerinden yaplmtr)

Haslklar daha yksek olan pahal boyarmadde markalarnda ya hasllar ard ilemlerden sonra 45 k hasllar 47 olabilmektedir.

letmede Kullanlan Boyama Makineleri, zellikleri ve Boyama ilemi

lemede daha ncede deinildii zere Overflow ve HT tipi Jet boyama makineleri ile boyama vekasar ilemleri yaplmaktadr. 4 adet Overflow ve 4 adet HT tipi Jet boyama makinesi bulunmaktadr.

Overflow 100oC nin altndaki scaklklarda alr. Flotte oran 1/10 dur. En ok kullanlan boyarmaddeler reaktif boyarmaddelerdir. nce makineden ayr bir kazanda boyarmadde zeltisi makineyeverilir. Gerekli miktarda su konulur. Boyama ektirme yntemine gre yaplr. Kuma makineye verilir ve iki

ucu dikilir ve kuma dndrlr. Bir kerede her gz 100 kg kuma boyayabilir.

Overflow makineleri, jet ve haspel makilerinin bir kombinasyonu olarak dnlebilir. Bumakinelerde, haspellerdeki gibi bir krk bulunmakta olup, bu krk normal olarak tahriklidir ve kumaahareket verir. Aka ortada olduu zere, kuma ve flottenin iinden getii tama borusu iinde sirkle

eden flotte de keza kuma hareketini temin eden kuvveti salar. 100 C in zerinde boyama scaklklargerekmeyen durumlarda, rnein %100 pamuklu, akrilik ve akrilik karmlarnn boyanmasnda, overflowmakineleri dk banyo oran, kuma daha yumuak ileme ve dk makine maliyeti oran gibiavantajlara sahiptir

Jet makinesinin ana eleman dzedir. Makinenin bu aksamnn iki ilevi vardr. Bunlardan biri

mamul sirklsyonunu salamak, dieri ise kuma hareket ettirmektir.

Yksek afinite ve fiksaj zelliklerine sahip reaktif boyarmaddeler, rme pamuklu kumalar ksaflottede atmosfer artlarnda alan jetlerle klasik boyama yntemlerindeki metotlardan birisi ileboyanabilir.

Nispeten dk ak hzlarnda, flotte silindirik boru iinden yumuak bir ekilde ve oldukadorusal olarak geer. Ak hz artmaya devam ettike, belli bir noktadan sonra girdap oluturur. Girdaplak halinde, flotte kk girdap ukurlar oluturur ve bylece girdabn dn ekseni etrafnda dkbasnl blgeler meydana gelir. te bu dk basn seviyesinde, kuma jetin k ksmndan emilerekekilir. Girdap ayn zamanda flottenin iyice karmasn ve elyaf ile yer deitirmesini temin eder.


Behzat YILDIRIM letmede Kullanlan Boyama

7/27/2019 RME KUMA

43/74

7/27/2019 RME KUMA

44/74

7/27/2019 RME KUMA

45/74

Resim 9: Overflow Boyama Makinesi

7/27/2019 RME KUMA

46/74

Resim 10: HT Tipi Jet Boyama Makinesi


Behzat YILDIRIMletmede Kullanlan BoyamaMakinelerinin ncelenmesi ve 30.06.2012

09TM2060Boyama lemi

7/27/2019 RME KUMA

47/74

Overflow Boyama Makinelerinde Kumalarn Boyanmas

Boyama metotlarn incelemeden nce tp veya dz rg kumalarla almadakifarkllklar grmekte yarar vardr.

Tp ve dz rg kumalarBoyanacak triko rg mallar tp halinde boyanr.

Bu ekilde almann balca nedenleri unlardr;

1 Kenar kvrlmalarn nlemek. Tp halindeki kuma kesilip enine ak duruma getirildii zaman kenarkvrlmalar oluur.

2 Kuma yzeyinin deforme olmasn nlemek.

3 Yzey tylenmesinin nlenmesi. Bu problem filament ipliklerden mamul kumalarla ilgili birproblem olmayp, kesik elyaf iplikler kullanld zaman karlalabilen bir durumdur. Tipik rnekakrilik veya pamuktan mamul tek iplik jarse kumalardr.

Baz durumlarda, tp halinde rlm olmasna ramen, kuman ya ilemlerini enine ak olarak

yapmak tercih edilebilir. Tekstre ipliklerden mamul sk ilmek yapsna sahip kumalar, tp halinde yailemlere tabi tutulduklarnda deforme olabilirler. Bunun neticesinde kuman orta ksmnda kalc bir izgioluabilir. Ve buda ya ilemler sonunda kuma kesilerek ald zaman aka grlr. Orta ksmndabulunan bu tr izgiler, tp halindeki kuma ya ilemler ncesi ambarlarda uzun sre bekletilirlerse deoluabilir.

Dz rg mallarn ya ilemleri ayn ekilde yaplr. zellikle sentetik elyaftan mamul kumalarnya ilemleri halat halinde yaplrsa, halat izleri oluur.

Scak ve slak durumdaki bu tr kumalar krk vaziyette muhafaza edilirlerse, krklklar kalcolarak fikse olabilirler. Dz rg kumalarda halat izlerini nlemenin bir yolu, bu tr kumalar halat halinde

almamak ve her zaman enine ak durumda bulunmasn temin etmektir. rg kumalarn enine akdurumda almasna uygun tesis bu iletmede olmadndan kuma bir kenar boyunca dikilerek tphaline getirilmektedir.

ster tp halinde rlm, ister dikilmek sureti ile tp haline getirilmi dz rg kuma olsun tphalindeki kumalar boya banyolar gibi flotteler iin ekilirken, tpn i ksmnda bulunduklar hava ve yine iksmna teekkl eden buhar nedeni ile ime eilimi gsterirler. Bu ime sayesinde kuma zerinde oluankrklklar devaml olarak yer deitirirler ve bylece ayn blgede kalmalar engellenmi olur.

Halat halinde almalarda krma, genellikle krklklarn kuman ilemler srasndayer deitirmesi sonucu meydana gelirler.

Buradan da aka grlmektedir ki halat halinde allan dz rg mallarn makineye yklemesafhasnda zerinde bulundurduklar krk ve krklklar aynen kalr, nk tp mallarda oldu gibi imesz konusu deildir.


Behzat YILDIRIMTp ve Dz rg Kumalarn

Boyamada ki Verimliliinin 02.07.201209TM2060

Karlatrlmas

7/27/2019 RME KUMA

48/74

Overflow Penye Boyamada Dikkat Edilecek Noktalar

Overflow boyamalarnda iletmede Turguoise Blue G kullanldnda 60oC de belli bir sreboyama yapldktan bir sre sonra 80oC ye klr. 1520 dakika daha bu scaklkta boyamaya devamedilir. Bunun nedeni Turguoise Blue G 80oC de kumaa fikse olmaktadr. Eer 80 oC ye klmazsa veyayeteri kadar 80oC de boyama yaplmazsa ykamalarda kuma Turguoise Blue G yi atacaktr.

Boyamada, kasar ilemi yaplrken makinenin sarma yapp gzlerinden birinin durmamasna okdikkat edilmelidir. Bu i iin iletmede her makinenin banda buna bakan bir ii bulunmaktadr. Bunadikkat edilmemesi durumunda malda abraj tehlikesi ok yksektir. Boyamada maksimum seviyenin okaltnda boyama yaplamamaldr. Boyanacak maln miktarna gre boya miktar ayarlanp Flotte hazrlanpmala girildikten sonra su ilavesi abraj yapp boyamay bozacaktr. Bu tehlikeler gzden kartlmamaldr.

Boyamada en nemli etkenlerden biri olan scaklk etkisi tabi ki burada da ok nemli etkilersahiptir. Abraja sebep olabilir. Kasar bitiminde ykamalar iyi yaplmal kuma zerinde kostik veya peroksitkalp kalmad llmelidir eer kalmsa dalgal boyamaya sebep olur.

Boyal Mamuln Boyasnn Sklmesi

stenilenden ok farkl ve tekrar boyanarak istenilen rengin tutturulamayaca hatal boyamailemleri sonucunda yaplacak tek ey boyanan maldan boyann sklmesidir. Boyarmaddelerin skmilemi 2 farkl metotla yaplabilir.

Soda ve Slfat

lk olarak soukta soda verilir. Scaklk 80oC ye getirilir. Hidroslfat verilir. 20 dakika allr.Kuman boyasnn skld an boya dklr.

Hipoklorit ile Skme30 - 35oC de 4gr/lt Hipoklorit ile soukta 45 dakika allr. 80 oC de 1gr/lt hidrojen peroksit ile 15 dakika allr. Daha sonra 80oC de anti peroksit ile 15 dakika allr. OH a baklr. Boyamaya girmeden nce PH n ntr olmas gerekmektedir.

letmede skm ilemi birinci metoda gre yaplmakta ve aadaki diyagrama uygun allmaktadr.

7/27/2019 RME KUMA

49/74


Behzat YILDIRIMBoyahanede Boya Skm 03.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

50/74

7/27/2019 RME KUMA

51/74

Resim 11: HT Tipi Jet Boyama Makinesi

Jet Boyama Makineleri

Jet makinesinin ana eleman dzedir. Makinenin bu aksamnn iki ilevi vardr. Bunlardan biri mamulsirklasyonunu salamak, dieri ise kuma hareket ettirmektir.

Nispeten dk ak hzlarnda, flotte silindirik boru iinden yumuak bir ekilde ve olduka dorusalolarak geer. Ak hz artmaya devam ettike, belli bir noktadan sonra girdap oluturur Girdapl akhalinde, flotte kk girdap ukurlar oluturur ve bylece girdabn dn ekseni etrafnda dk basnlblgeler meydana gelir. te bu dk basn seviyesinde, kuma jetin k ksmndan emilerek ekilir.Girdap ayn zamanda boya flottenin iyice karmasn ve elyaf ile yer deitirmesini temin eder. Kumahareket hz jetlerde 400m/dk dr. Yksek kuma hz ve girdapl flotte ak birlikte flottenin banyo ile elyaf

arasnda etkin olarak yer deitirmesini salar. Bu yer deitirme olay jet iinde ve jeti takip eden kumaklavuz borusu iinde vukuu bulur ki, boyamann byk ksm bu blgede gerekleir. Bu ekilde etkili birkartrma, tahmin edilecei zere, ayn zamanda makine iindeki scaklk farklarnn asgariye indirilmesinitemin eder.

Jetlerdeki kuvvetli trblans nedeniyle ortaya kan ar kprme problem yaratabilir. Kpknleyici yardmc maddeler kullanlsa bile kayma nedeniyle istenilen sirklasyon engellenebilir ve dzgnboyama kalitesi debilir. Kuman boyuna uzamas asgari dzeydedir.


Behzat YILDIRIM Jet Boyama Makinesinin 04.07.201209TM2060 ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

52/74

Boya Reetelerinin Hazrlanmas

letmede overflow boyama makinelerinde boyanacak mallarn ne kadar kimyasal maddekonulacana ne kadar boya konularak ileme tabi tutulacana fabrikann boya mutfanda yaplanalmalar ve denemelerle karar verilir.

Boya laboratuarnda 10 gr lk kesilmi kumalar zerinde yaplan boyama ileri boyanacak kumakilogramna gre ayarlanr ve orantlandktan sonra boya reetelerine aktarlr. Kuman boyama sonundaistenen tuesine gre eklenecek yumuatc miktarlar deiebilir.

Boya Mutfa

Laboratuardan gelen boya reetesine gre ve boyanacak kuman gramaj gz nne alnarakkullanlacak bm miktar belirlenir. Boyay hazrlarken dikkat edilmesi gereken nokta, boyarmaddenin banyoiinde homojen bir ekilde karmasn salamaktr. yi bir karm salanamad takdirde erimeyen bm ler kuman yzeyinde leke yapabilir. Ayrca bu bm lekelerinden baka yumuatc lekeleri, makineden

kaynaklanan ya lekeleri de vardr. Bunlar ykamayla giderilebilecek lekelerdir. Islak kuman fazladurmasndan kaynaklanan kf lekeleri oluabilir.

Genellikle pamuklu, PES karmlar ve az derecede sentetik-lycra kumalarn boyamalar yaplyor.Boyama kazanlarndan kan kumalar santrifjlerde sklyor. Skma ileminden geen mallar halat amamakinelerinde alp, gerek enlerine getirilir. Alan kuma ramz, kurutmaya ve sanfora gider.

letmede genellikle reaktif, direkt ve pigment boyalar kullanlyor. Ancak pigment boyalarn dzboyamada migrasyona (boyarmaddenin g etmesi) yol amas sebebiyle dzgnszle neden olduuiin dz boyamadan ok baskclkta tercih edilir. Pigment boyay kumaa fikse ettikten sonra ykamayapmak gereksizdir. Bu da su, enerji, iilik ve kimyasal maddeden tasarruf salad iin daha ok tercihedilir.

7/27/2019 RME KUMA

53/74

Resim 12: Boyahane


Behzat YILDIRIM Boyama Mutfa ve Boyama 05.07.201209TM2060 Reetelerinin Hazrlanmas

7/27/2019 RME KUMA

54/74

Boyama Sonras Uygulanan Bitim lemleri

letmede boyama sonras kuma istenilen tutuma ve son haline getirmek iin birok bitim ilemigerekletirilir. Bu ilemler skma, kurutma, sanforlama ve ardonlama dr. Bu ilemlerin aklamalar bu ilemler srasnda kullanlan makineler aada aklanmtr.

Ykama Makinesi

Ykama makinesinde genellikle baskdan kan mallarn ykamas yaplmaktadr. Makinede ykamasadece su ve sabunla yaplmaktadr. Kuma makineye halat halinde verilir. Makinede geri besleme ile suve sabun kullanmndan tasarruf edilmektedir. lk iki blmede sabunla muamele edilir. Bu makinedeistenildii takdirde optik beyazlatma ilemi de yaplabilir.

Balon Skma Makinesi

Tp halinde Overflow veya Jet makinesinde ileme tabi tutulmu, kasarlanm veya boyanm yar

maml balon skma makinesinde sklarak kurutamaya uygun hale getirilirler.

Balon Skma makinesi diye adlandrlan bu sistemde, ya kuma hortum gibidir ve basnl havayardmyla iirilir. Bu sayede krksz bir hat elde edilmi iken iki lastik silindir vastasyla sklarak bellioranda sv uzaklatrlmaya allr.

Balon skma ilemi kurutma makinesine girmeden nce yaplan tek ilemdir. Overflow boyamakinesinde boyanm olan mal burada ii bittikten sonra byk plastik leenlere konulur ve balon skmayadoru ynlenir. Bu ilemden sonra srada kurutma ilemi vardr.

7/27/2019 RME KUMA

55/74

Resim 13: Balon Skma Makinesi

7/27/2019 RME KUMA

56/74

7/27/2019 RME KUMA

57/74

Kurutma Makinesi

Kurutma makinesinde ykama makinesinden kan mamullerin ak en halinde kurutmasyaplmaktadr. Kurutma makinesinde direkt olarak silindir yzeyi ile kuma temas sz konusu deildir.Kuma buharla stlan bir kamaraya girer burada yksek bastan dolay kurur. Her kamara scakl

farkldr. Burada buhar kazan dairesinden gelen buhar bir boru ile kamaralara girmekte, alttaki ve sttekifanlar vastasyla da homojen olarak yaylmaktadr. Prensip olarak byle bir konveksiyon kurutmann nekadar yksek scaklktaki gaz (hava) ile yaplrsa o kadar ekonomik olaca sylenebilir.

Konveksiyon ile kurutmada scak hava kullanmnn iki nedeni vardr:1 Is transferi iin gazn daha scak olmas gerekir.

2 Havann youmadan, sis haline gemeden buhar olarak ierebilecei belirli bir su miktarvardr. Dk scaklkta bu miktar ok azdr. Yani scaklk arttka havann buhar kapasitesi artar vedaha

fazla suyu mamulden uzaklatrabilir.

7/27/2019 RME KUMA

58/74

Resim 14: Kurutma Makinesi


Behzat YILDIRIMKurutma Makinesinin ncelenmesi 07.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

59/74

Sanforizasyon

Sanforizasyon ileminde ama kuma henz terbiye aamasndayken boyut stabilizasyonunuyaparak kuma istenilen boyutlara getirmektir.

Sanforizasyon ilemine balamadan nce tekstil mamulne baz testler uygulanr. Kumankenarlarndan ve ortalarndan 50 er cm lik 3 adet numune atk ve zg ynnde iaretlenerek kesilir.Sonra bu numuneler laboratuarda amar makinelerinde 95 C de 45 dakika ykanr. Ykama sonras atkve zg ekmezlik deerleri belirlenir. Bu deerlere gre sanforizasyon ilemi yaplr.

Sanforizasyon ilemi kuman en son girdii ilemdir. Apre blmnden kan doklara sarlmkuma sevk silindirlerinden geirilerek nemlendirilmesi iin makinenin st ksmndaki silindirlere gelir.Silindirler kuman nemlendirilmesi iin bir sanfor etkisi oluturulmasn salar.

7/27/2019 RME KUMA

60/74

Resim 15: Sanfor Makinesi


Behzat YILDIRIMBoyahanede Sanforizasyon lemi 09.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

61/74

ardonlama

Kuma tylendirmek ve tutumunu yumuatmak iin yaplan bir bitim ilemidir. ardonlamaileminde kuman makineden bir kere gemesine bir pasaj denir. Pasaj says istee ve duruma gredeiir.

ardonlama ileminde en nemli husus mteriden gelmi bir numunenin pasaj saysn belirlemektir.Pasaj saysn belirleme deneme yanlma yoluyla ve kazanlm tecrbelerle salanr.

Ham kumaa yaplan ardonlama ileminde ama kuma tylendirmektir. Bask ve boyadan sonrayaplan ardonlamada ama kuman rengi ak kmadysa rengi daha soluk gstermek ya da kumaayumuak bir efekt kazandrmaktr.

Makinede ana kumanda alteri, tarayc ve paralayc silindirler, ortada ana tambur ve germesilindirleri bulunur. ksmda bulunan ana tamburun dn hz sabittir. Kuma gerginlii salayantamburlar kumala ayn hzda alrlar. Paralayc silindirler ana tamburun tersi istikamette hareketederek kuma tutar ve vurarak ardonlama yapar. Dier tarayc silindirler kuma paralayc silindirlerden

kurtarrlar.

ksmda bulunan ana tamburun dn hz, kuman gei hzndan yksek olduundan veparalayc silindirlere kuma gergin girdiinden kuman ilmek sras ynnde yolunmas ve tylendirilmesisalanr. Aslnda bu durumda mukavemet der. Ama mukavemet kayb sadece kuma eni ynndemeydana gelir. Ancak mukavemet kaybna nazaran yumuak bir tue tercih edilir.

Makinenin en arkasnda tarayc silindirlerdeki kalan ipleri ve lif artklarn temizlemeye yarayan zelfralar bulunur.

7/27/2019 RME KUMA

62/74

Resim 16: ardon Makinesi


Behzat YILDIRIMBoyahanede ardonlama lemi 10.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

63/74

Ramz Makinesi

Ramzler kurutmada termofiksaj da ve kondenzasyon da kullanlan gergefli kurutuculardr.Ramzlerde en ve boy ayarlar yaplabilir. Tutucular sayesinde kuman hibir yere demeden sadeceyandaki mandallara temas ile sevki salanr.

Kuma makineye girmeden nce kurutmaya bir balang ilemi olarak skma ilemi gerekletirilir.Skma ileminden nce kuman iki taraf inelerle ya da mandallarla tutturulur. Makinenin ierisindeboyuna uzamay salayan avans silindirleri bulunur. lmek boyu ynnde ekme avans silindirlerisayesinde salanr. Boyuna uzama istendii lde kontrol altnda tutulabilir. Mandal tayclarda gerginallmaldr.

Daha sonra kuma ramz kabinlerine girer. Kabinlerden kta inelerden ya da mandallardanayrlan kuma doklara sarlr.

nelerin karlkl olarak mesafeleri ayarlanabilir. neler aras mesafe gergin tutulur ve ilk kabine

kadar enine uzama ayarlanabilir. Bunun yannda enine ynde mesafe ksaltlarak enine ekme salanabilir.Ama genellikle kuma ramzde kurutma yapldktan sonra daha birok ya ileme gireceinden ramzdekuman eni sonraki ya ilemler dnlerek mteri isteinden fazla tutulur. Mesela mteri 150 cmkuma eni istiyorsa kuman ramzden k 152 ya da 153 cm ayarlanmaldr.

Ramzlerin kurutucular kompartmanlar halinde imal edilirler. Hangi amala, hangi tr mamulleriin kullanlacana bal olarak kompartman says saptanr. Blmeler 1,5-3 m boyundadr. lk kamaradakuma ok hzl bir ekilde stlr, orta kamarada scaklk sabit tutulur, son kamarada ise scaklk dahadktr. Ramzlerde kurutma kompartmannda kuma yalnzca kenarlardan tutunur ve hibir yeredemeden hava yast ile tanr. Kuman hibir yere demeden tanmas, kuman kirlenmesini nler.Kalorifer petekleri gibi dnlebilir.

Dzeneklerin(serpantin) iinden geen ya, vakumla dardan emilen havay starak dzelerdenkumaa fler. Hava sirklasyonu ne kadar kuvvetli olursa, ortamda oluan su buhar o kadar abuk yerdeitirir. Dolaysyla kuma o kadar abuk kurutulur. Burada prensip, alttan ve stten sevk edilen basnlscak havann ya kumala temas etmesi ve kumata bulunan suyu buhar haline evirmesidir. Su buharieren hava, zel emme tertibat ile emilerek kumatan uzaklatrlr. Bylece kuma zerindeki btnsuyun buharlamas salanr.


Behzat YILDIRIMRamz Makinesinin ncelenmesi 11.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

64/74

7/27/2019 RME KUMA

65/74

BASKI BLM

Bask kuma renklendirmenin dier bir ana yntemidir. Bask iin daha ok zel blgesel renklendirme dedenebilir.

Bask blmnn ak emas aadaki gibidir;

Pazarlama

Desen Dairesi

ablon Dairesi

Varyant

Bask

Me-As Tekstil de sadece rotasyon bask makinesi bulunmaktayd.

Pazarlama

Pazarlama mteri ile irtibatta olan ve mteri isteklerine cevap veren blmdr. Mteri ile gerekfiyat gerekse de mamul konusunda her trl diyaloga pazarlama blm girer.

Desen Dairesi

ncelikle mteriden gelen desenin tasar formu hazrlanr. Bu formda desenin geli tarihi, aitolduu firma ad, desen kodlar, desenin geli ekli yazlr. Bunun yannda reaktif, pigment hangi boyarmadde kullanlacaksa yazlr.

Mteriden gelen desen ile allarak raport ayarlamas yaplr. Raport desenin tekrar eden enkk parasdr. Desen srekli tekrar eden raportlardan oluur. Rotasyon baskda desen genilii en fazla64,2 cm ya da onun az katlar olmak zorundadr. nk ablonlarn evresi en fazla 64,2 cm dir.

Desenin raportu ayarlandktan sonra her renk ayr ayr filmlerde allr. Daha sonra bu filmlerinnegatif ( yani tersleri ) alnr. Bu ilem gn makinesinde yaplr. Bu filmin negatiflerinde boyanm yerlerbo, bo yerlerde boyanm olarak kar. Yani negatif almaktaki amacmz boyanm yerlerdeki veboyanmam yerlerdeki kalntlar ve aklklar grmektir. Daha sonra negatif filmlerdeki rtlar yaplr. Vetekrar negatifin negatifi olarak pozitife yani desenin kendisine dn yaplr. Filmlerin akslar st steoturtularak desen ortaya kar.

Desen dairesinde hazrlanan desende raport ayarlanrken raport birimi ( 64,2 - 32,1 vs. )llerinden rotasyon l ablonu zerindeki belirtilen yerlerden izilen art (+) eklindeki izgiye AKSdenir. Ama filmleri st ste koyduumuzda desendeki kaymalar nlemektir. Bask ablonlarn akslardanayarlanarak kumaa basar. Bylece aklk ( yani beyazlk ) renk kaymas ve renklerin st ste binmesi

( yani renk karmas ) nlenmi olmaktadr.

Desen hazrlandktan sonra filmler teker teker rulo haline getirilip akslar st ste ayarlanr. Vebirbirinin stne gelen yerler boyanr. Buna yan kapama denir.

Yan kapamann amac; desen ablona ekilirken akslarn st ste bindirilmesi ve yle ekilmesidir.Eer akstan sonra gelen motif varsa ( st ste gelen motif ) bu motifler baskda desenin karmasna vedesenin grnmnn bozulmasna neden olur. Bunu engellemek iin yan kapama yaplr. Yan kapamaolduktan sonra desen kart alr ve filmler ablon dairesine gnderilir.


Behzat YILDIRIM Bask Blmndeki lem Aknn 12.07.201209TM2060 Gzlenmesi

7/27/2019 RME KUMA

66/74

7/27/2019 RME KUMA

67/74

ablon Dairesi

Rotasyon baskda ablon hazrlama evreleri aadaki gibidir.

1) ember Takma:

Rotasyon ablonlar paket ierisinde yass olarak gelir. Bunlarn silindirik hale gelmesi iin her ikiucundan ember geirilir ve 150C de 1 saat frnlanr.

2) Ya Alma (Temizleme)

ablonlar silindirik hale geldikten sonra zerindeki pisliklerin uzaklatrlmas iin %40 lk Cr asidi veya ablon temizleyicileri ile temizlenir, bol suyla durulanr ve oda scaklnda kurutulur.

3) Lak ekme (laklama)

ablon az miktarda amonyumbikromat zeltisi katlarak hazrlanan ablon lak, ablona srlr vekurutulur.

4) Kurutma

zerine lak srlm ablon 30C ye stlm %40 nem bulunan klimal dolaplarda kurutulur.

5) Pozlama

Desen dairesinden gelen ve zerinde desenlerin siyah kalemle izilmi olduu desen folyolarablonun etrafna sarlr ve 2000 wattlk metal halojen k kayna altnda pozlanr. Pozlama sresi 5dakikadr. Ik gren yerlerde lak sertleiyor, desen olan yerler ise sertleme olmuyor.

6) ablon Ama

ablonlar pozlandktan sonra 510 dakika su banyosunda tutularak yumuatlr, daha sonra itenve dtan fskiye ile dulanr ve desenin olduu ksmlarda lak kalmayacak ekilde temizlenir.

7) Rtlama

Desen aldktan sonra ablonlar kl bir cihazla kontrol edilir ve gerekirse rtlanr.

8) Polimerize

ablonlar, tm ilemler bittikten sonra 180C de 23 saat frnlanr ve bylece lak sertleir.

9) Balk Takma

Bask makinesinde ablonun yuvalara oturulmas iin balk taklr.

Bu ilemlerle ablon dairesinin ii bitmi olur.


Behzat YILDIRIM ablon Hazrlama Admlarnn 13.07.201209TM2060 ncelenmesi

7/27/2019 RME KUMA

68/74

7/27/2019 RME KUMA

69/74

Varyant Blm

Varyant blm desenin renk varyasyonlarnn denendii ve baskdan nce son ilemlerin, sonrtularn yapld blmdr. Bu son ilemler ve son deiiklikler dorultusunda ablonlarla basm yaplrve yeniden varyasyon dairesinde son kontrol yaplr. Son kontrol srasnda renklerin doru yerde olupolmad, desenin oturmuluu kontrol edilir.

Bask

Rotasyon bask makinesindeki kuma enine aclar ve fotoseller yardmyla dzgn bir ekilde giriblmnden krom kapl metal blge zerinden geerek bask blmne verilir. Rotasyon baskda blanketad verilen kauuktan yaplm sonsuz bir band vardr.

Kuma giri ksmnn hemen altndan yaptrc bulunan bir silindir vastasyla blankete yaptrc

srlr. Blankete srlen yaptrc suyla kolayca uzaklatrlmaldr. Blanketin hemen st ksmndarotasyon ablonlar bulunur. Bu rotasyon ablonlarnn iinde sevk borular vardr.

Sevk borular da makinenin dnda bulunan pompalara baldr. Bu pompalardan bask patbeslemesi yaplr. ablon iine sevk edilen bask pat rakleler vastasyla kumaa geirilir. Bu sevkborularnda seviye hissedici sensrler mevcuttur. Sensrlere gre pompa otomatik olarak bask pat besler.

Rakle ablon iersinde ablona boydan boya dz bir izgi eklinde temas eder. Kuma zelliine vedesene gre eitli rakleler kullanlr. Blanketin altnda her bask ablonun altnda destek ablonu vardr.Makine almaya balad anda destek ablonlarna hava verilerek blanketin yukar kalkmas salanr veayn anda rakleler de aaya doru iner. Bu destek ablonu rotasyon bask ablonuna bask grevi yapar.

Bu basknn dzgn bir ekilde gereklemesini salar. Bundan sonra kuma blanketten ayrlarak kurutmablmne doru ilerler. Kuma blanketten ayrldktan sonra blanket syrc baklar ve su ile ykanaraktekrar baa doru sonsuz hareketine devam eder.

7/27/2019 RME KUMA

70/74

Resim 17: Rotasyon Bask Makinesi


Behzat YILDIRIMBask leminin ncelenmesi 14.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

71/74

7/27/2019 RME KUMA

72/74

Resim 18: Rotasyon Bask Makinesi


Behzat YILDIRIMBask leminin ncelenmesi 14.07.2012

09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

73/74


Behzat YILDIRIM09TM2060

7/27/2019 RME KUMA

74/74

Örme kumaŞ

Documents