ینایدایهاشهوپژadyan.urd.ac.ir/article_34243_40b566eb5cb409ad5fa312fc0c163c93.pdf ·...

Religious Studies اهی ادیانی ژپوهش

Vol. 3, No. 6, Autumn 2015 & Winter 2016 63ـ49، ص9394 و زمستان ییزپا، 6 ضوار، سومسال

‌یگرش‌:هعاصر‌یراىدر‌ا‌يحيتاسالم‌‌هس‌یگ‌گفت‌یشاخت‌يةآس

*یصالح مذی **یمسجذجامع محمذ

***یمقز احمذ

چکیذ یکبیات یدس ؿسا یککبتل یؼبیکل یػوهظش س ییشهبذ تغ لبیعی یش،لشى اخ ین دس

دس سؿذ یشاىدس ا یامالة اػاله یذىث ثوش سػیؼبب کل یخب یؿسا ی د، تـکسغن علددیداؿدت اػدت. یا مدؾ ثشخؼددت یحیتاػددالم هؼد یگ گؼدتشؽ گفدت

ثد یذىسػ یشدس هؼ ی هاع هعضالتکوبکبى ،ؿذ دس ایي صهی بی حبص پیـشفتسا دس ػن یـتشیيث دس دساى هعبصش یشاىا یکهقلة خد داسد. ظش ث ا یگ گفتاػالم یگ کبسبه گفت یؿبػ یت، آػداؿت هقمدس یحیتاػالم هؼ یگ گفت ثد یثدب گدب کؿدذ یاػدت. همبلد حبضدش ه یضدشسهعبصدش یدشاىدس ا یحیت هؼآى سا ثد بی یمدذب کبػدت ،صدشهعب یشاىدس ا یحیتاػالم هؼ هن یگب گفت -یفیتصد یکدشداػدت اص س یفیک یكثش سؽ تحم یپظؾ هجت ایي اسد.زگثثحث اػدالم یگدب اص آى اػدت کد گفت یپدظؾ حدبک یح. تدبثدشد یثش ه یلیتحل .هاخ ثد اػت ییآى، ثب مذب یؼج یث سغن دػتبسدب ،هعبصش یشاىدس ا یحیتهؼ .یؿبػ یتآػ ی،پظ یتهعبصش، ضع یشاىا یحیت،اػالم هؼ یگ گفت :ا یذاصکل

[email protected] ډئڃ( یىي)و ٹڈ ي ډات یبنىاوڂب اى یبن،اى یٺیډ٦بڅٮبر س٦ج یىٽش یىاوؼ *

[email protected] اڅمچڄ يار اډ هبػ یهىاوپي ياث٤ ث یبو،ځي ډ٦بڅٮبر هبيډ یباشبى **

[email protected] ٹڈ ي ډات یبنىاوڂب اى یبن،اى یٺیډ٦بڅٮبر س٦ج یىٽش یىاوؼ *** [14/11/1394: ید ین؛ سب14/7/1394: یبٵزى ین]سب

6ای ادیای، سال سم، شوار پژش/ 31

هقذه ي ا ایه .ىاوي یشیث یيانػبن، د یبناى یثب ب یى ډٺب یلیزي ډ االڇ

ډچڄ ډوشچهٴ ػهبن یيځ ى ځٶز یثٿ، وٺ ډؤط یهىي ى یها یبنډ یځو سٶبم بوي. یبیب زډچ یآډ ډبڅمز یي ويځ یبناى یياند س یٸث ٵڈ ٭م ساوي یډ ى يىا

ث ول ٭بڇ د یلیزاالڇ ي ډ یيځ ١ير ځٶز اډي ى .هي اهز یٵشه یلیزاهالڇ ي ډه یهبن يځه ډ ځٶز ی،ٹن اه یڈو ټؿه ٽ یا وه یا ثه يىهبوه

ي یشجٽر ډشٮيى، ډاال یب ث وز یاسٶبٹ بی ځىمبییي ي ا یڄهيبن سجي یه ډه ٽه ى ه ځه یجهب سٺ ى ٥ڃ بڃ ٽ یځىبییي ډ یٶب یيځب ځٶز

ا یبیث ثبي ث ،یڂى ی. ا (92: 1383)صط، ڄ ىاى از پ ییسٲ ى، یثځا ډ كبٽڈ ث ځٶز یو٪ان، ٵ٢ب بكت یلیزاهالڇ ي ډه یيځه یاهالډ یى ػمه

: .هل ) ٽهى ى ډى٦ٺه ا٭هبن یانا ځبډی یث د سان یٽ ډثى از یا ث ځو یانا ى ػههبن ي یلیزآن ثه ډىبههجبر اهالڇ ي ډهه ځههایسدطیي ثهه (تلا تللیپلض، یضؾل

ځٶهز یػهبو یب ا ٹ٦ت یپیين ث یڄسجي ثهز یهي اډ یلیزاهالڇ ي ډه یيځه .تا( تی یطزاازی،)

هي، یډه اوؼهبڇ یلیزاالڇ ي ډه ثیه ییيځ ځٶز اځ ی،ا اوٺالة االډ ید سباډهب .(255: 1387 ی،آولطز ی)طاطثى یانكبٽڈ ث ػبډٮ ا یا ٵ٢ب یيي ث یٵى ٭ميسب

ي بنپه ی ث مهز ياس ٽ یډى٪م یب ث ډاار وز ،یاوٺالة االډ یيید ا د ډیلیزى ػبن یببچٽ یػبو یا ډؤهبر هي، یهبډبوي ى یي ډاٽه

اهالڇ یيځ ځٶز یڂییي د یثځا یب، ډشڅ وز آن ١مه ك٢ ٵٮبڃ ى نیاا ثهب ىيان ځٶهز هبی یځهی . يهيوي ى ػهبن اهالڇ یلیزي ډ اهالڇ ي یيځه

و٪هان ځٶهز ثهبهشه هبكت اوهي ا: ٭جبر ید ا اوٺالة االډ یلیزډ یيځه یسده ي سػمه، یٴسهدڅ يځه ى ٹبڅهت ځٶهز یبراىث ییځ پڄ ډیلیز،االڇ ي ،یلیزاالڇ ي ډه یيځ ځٶز یډشڅ یىيڅشیي ٱ یي ډاٽ ىيڅش ډؤبر یه ي ي ثه

یاوهی ٥ٳ ا ثب ډبٽز یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز بی یب ي مب وز ییثدب .آن یثبویث ډ یب

ډٮبه ى ٭ه یهان ٽبوبډه ٭مچپهى ا یثه سهبٽىن ٱڈ آوـ ځٶش ي، ث ډ١ه٭ی ديڂان ٹا وڂٵش اهز؛ ى ىش ٽب یلیزاالڇ ي ډ یځي ځٶز

از. نثی آٽ وشب كب١ ىيى

32/ یشاخت بیآس یهعاصر9 گرش راىیدر ا تیحیاسالم هس یگ گفت

‌پژش‌پيشي‌.1 یهي ډٮشٺهي ثه سك ی،ثه يكه یډشپه یهه ث ٭ىان ىي ى ،یلیزاالڇ ي ډ ډىبجبر

سههأڇ ثههب ٵشهه یځوهه ٽهه اوش٪ههب ډهه آن یههم ،)٫( یڈډىشههت ثهه ك٢ههر اثهها يى یهه ىي ى یهه ا یهيان ٽه د هبیی یجبییوجهى اهز. وبهپ ىای یشهه ي یاىاي

یهبن اى یها یڈى سٮبڅ پوا آ یاوي ث ا هى ثي ىاى ینډٺب٬٥ سب یثه ىاهش یه یبهی یهب ي ىهبڅهز ٹهير یىهی ى یوبىهب ثهی ا ییا اولبځا یثبي، وب

از. ثىي ٭اډهڄ یلیزكهبٽڈ ثه ياثه٤ اهالڇ ي ډه ڈډه یډلهب ،یٽچه یوڂب ى یىاى: ووز بڅز ػهبو یى ىي ٭ىان ػب سان یا ډ ینين آن ى ٥ڃ سب ډشىغ

یا٭شٺبى بی یاوڂ یڂیي ى ،یلیزاالڇ ي ډ یهه ىي ى یهه ا ا یهټ ى ه ډاػه یویسب ،یىي اڄ ٽچ یه. ا(115 -111: 1383)غطاب، آڅهى ا ا ډىبٹبر ي ياثه٤ سهى

یههبرومههى آن ى اىث یهىاههش اههز ٽهه ثههبس یى دهه یلیبنډههچمبوبن ي ډهه یههبنډ از. یبٵشثبسبة ییو ي ػيڃ وڂبی یى

ٽ آوؼب، سب ياع یبٵز( یالىی)وڈ ډ ی٭ميسب ى ٹن ڇ ؼ ییو یى اىثیبر یلیزثه ى ډه یٵهڅ یهب ث ثٮي ى اٱچت آطب ډشپچمبن، ٵڄ یا ٹن ؿبڇ ؼ

ا ٽهبڃ یاهالډ -یلیډؼبىالر ډه یيػي ىي. (79: ب 1383 یس،)اؿ یبٵزاهشب : ال 1383 یس،)اؿ آٱب ٽىوي ،یالىیډ وىڈ نى ٹ ،یىي یاهلل ٭ظمبو ٵبوي ي كمز

ٽه یهی ؿ یهشیه ث ی،ي ػياڃ ا٭شٺهبى ییو یى ی٥الو یاصم، ا ډ یه. ثب ا(228 ،وبدههیییسٲ ي ثههش ههبی یههزځههٵشه ى ، ههپڄههي ي ډههچمبوبن بنیلیډهه یههي٭ب

اوڂث وٺب٣ سدډڄي ب ىي ٥ٳ ث ١ٮٴ ٽياڇ ا ين كب ىي ،٥هٳ ډٺبثهڄ یه سٮبډڄ ثى. بی یىسٶبڈ، يػ ډشٻ ي ډ یب ين ا ځڈ یزوب

یلیز٭٦ٴ ياث٤ االڇ ي ډه وٺ٦ ىيڇ یپهبوی ياس یډٮبه ثهب ها ینى سهب ىى ثاثه یبهمبو ٽچ یپىي یػبو یا یهىاى. ى هالڃ ا یٸيط یويید یڂه

ه ها ا هبڃ یه . ا(Michael, 2011: 69) یبٵهز یڄسٮهي یا سب اويا ،االڇ یي ث ،یبناى یبهب یو یث ډٺش٢هب یټبسڅٽ یبیچٽ یوباىاډ ىاز ي يٳ آن 1965سب 1962

یا اٺٶبو هیي ثى. ى ای٭ ػي ،هیىوهي. مـىه ٽز ٽا سمبڇ ډىب٥ٸ ػهبن هز ي یه ىیاهالڇ، دیهيان ا ی ي ديسهشبن ي ډمبوهبو ٽاسيي یببیچٽا یوب٩او

ڂ ك٢ ىاشىي.یبن ىیاى


ا «یلیډه یٱ یهبن ثهب اى یهب ٽچ اث٦» یبویثاالڇ ى ىثبډٽ یا ډ٬١ٽه ا آٱهب ٩ه ،یلیډه یهبی ي. ٽچ یم ا٭الن 1965دبح دڄ ڈ ى ی

اوؼبڇ ى ى، یثب ډ ىبهشه ډچمبوبن یزا ث م یالىیاالڇ سب ى ز ډآوهبن ٽه ثهب یىهی ى یثبيب یىاوز ي ثب اب ث ثه ڇډلشډٽ ډچمبوبن ا یبویث

هبی یمىهاهز اهشالٵهبر ي ىه یلیبنډشٻ از ا ډهچمبوبن ي ډه یلیزډ یثب اهال ثها یځش ا ٵاډ ٽىىي ي مڂ ی،٭هياڅز اػشمهب٭ یهز كٶه٨ ي سٺ

see: Declaration on the Relation of the Church)ثپىي یچق ي آاى ی،اهالٹ یب ا

to non-christian religions - Nostra Aetate, 1965: n. 3).

ى آن ٽه اهز ییهب یچٽه ډىجه٬ یهي، ووهش یبىث االڇ ى هىي ث٣ډ ثو هىي ډ٦هف هي یهه ا آوـه ى ا ای هالى. یډ یث بډ٫١ ډچمبوبن م

از: ؿىیه ي اكشاڇ ثىڂوي ي آوبن ا اع وىي؛یي ث ډچمبوبن ث ىیبن ثبیلیډ -ه، یيځب آهمبن ي ډه یه آٵٽدشىي یا ډ یياكي یبن هيایلیډچمبوبن ي ډ - ي ډثبن از ي ثب ث وه ځٶش از؛ ساوب

اي ثبىي؛ یب ڈ ٵډبنیىي سچٽ یبن ډیپ یبن ثلیډچمبوبن ي ډ - ىىي؛ یڈ اشىبى ډیمبن اثایمبن هى ا ث ای ىي ځي ا - .(.Ibid) ډىځبن شىي یي شبه یبن ى اوش٪ب ي ىايیلیډچمبوبن ي ډ -

:یبثي یډه هبسم یاالڇ ؿى ىثبی ىيڇ بویپياس یو٪ اا٩بهبی یهبىی ثهیه هب ي ىهمىی بی ځهش ىځیهی آوؼب ٽ ى ٥ڃ ٹن ا

هاي ځهش ا ډی ا م ډیلیبن ي ډچمبوبن ديیي آډي از، ا ډؤٽياث ٵاډی ثذبوي ي میمبو ث سٶبڈ ځای دیيا ٽىىي ي ثب یپهيیڂ ثهای

اهالٹهی ثه هى بی ز چق، آاىی، ٭ياڅز اػشمب٭ی ي اكٶ٨ ي سٺی .(.Ibid) ث ثپىيم اٵاى

ى ٽ یسدبن ا یاى یيځ هبو ځٶزیىث ،بنیپدبح دڄ ڈ ى ياس ،1965بڃ ى ا اهياٳ آن .يځ ثب ډچمبوبن ثه آن اٵهيى ځٶز یا ثا یا شیمٽي د ا آن ، ٽمیشه

یهب یٸ هوىاو یه بن ي ډچمبوبن ا ٥یلیبن ډیؼبى سٶبڈ ډیي از اكشاڇ ډشٺبثڄ یسٺډثه٣ ثه ډ١ه٭بر ي یاػشمهب٭ ډهبئڄ ىیډى ٻډش یب ٥ف ٮډ٦بڅ ي ی٭چم


ٽ سهب ،یپبنياس یبىیه،سلڃ ثى یها ید ى .(113-112: 1387 یك،)سٮ ي اهالٷ از ، ثهبة (Sullivan, 2002: 47) دىياز یډ یبٽچ یبا ډىلا ى اهش یشڂب یها ا ید

ى یيانيځ ثب د ځٶز یا ثا ای یهبوىثا ځى ي یبناى یڂى یيانثب د يځ ځٶز یڂه بوبنيځ ثهب ډهچم ځٶز ،ث ثٮي ینسب یهٽى. ا ا یسد یبناى ى ىهش ٽهب ػهي ثه

و یديسشبو یب ا ٵٹ یب ي ثه ٽيٹا ځٵز. اسي یپبنياس يځه ثهب ا ځٶهز یهثځها یلیبنډچمبوبن ي ډه یبنډ یډوشچٶ یب سبٽىن وز .ډچمبوبن اشٺجبڃ ٽىوي

ي از. ډاٽه ځٶهز ،یاوٺهالة اهالډ یيند ا ث طم ،یو یانا ى اهالڇ ي یيځه

،هبډبن ٵىهڀ ي اسجب٥هبر یبناى یيځ ځٶز یهبوىثاوي. ٵٮبڃ ثى یبث یلیزډثهى اهز. ځهبڇ ی٭ د یه، ى ایبٵش وبڇ ییبن سٲیاى یيځ ځٶزٽث ډ ټىی اٽ

ځٶهز یاڅمچچ ثیهډٽ یبن،اى یيځ ډؤ ځٶز ي یهبن هب ي ىاوهڂب اى سمهين یيځه یهب ځهبڇ یهټ د ا اوٺالة از ٽه ه یانا ی ثهبش ا ثش ٵىڂیډات و

اوي. ثىاش یلیزڇ ي ډاال یځي ځٶز ثى ید یى اشب یطؤډ

یظر‌چارچب.‌2

یضاس هفم. 1. 2اهز؛ « هىى ي ځٶز» یب« ډپبڅم» یډٮىبث یځ( ا څلب٧ څٲي )ځٶز dialogue يا

یبٹ٦ٮ » :آن ٭جبر از ا ٱبڅت یٱة، ډٮىب ی٭ٺالو ینى سب كبڃ یهثب ا یوهشب (33: 1386)قاضج، « ازيځ پڄ ځٵش ځٶز ٹبڅتٽ ى ین. ځؿ ثهب سهٷ ى سهب

ډوشچهٴ یهبن اى یبني ىيشبو ډ یآډ ا ډاػ ډبڅمز یٺډٵ یب ان وموس یځش ډډين یا ډئچ یبناى یيځ ځٶز ډٮشٺيوي یبیآوب اٯ ځٵز، اډب اډي ث یياند یب

ىاى یهبىیه ډين اسٶهبٷ اٵشهبى اهز، سٶهبير ثى دیب یبیٽ ى ىو ییب از ي ثب ومو(Hedges, 2010: 59).

یس یب یبناى یهاسجب٣ ډىبت ث یٴيځ ى س ډٶڇ ځٶز ،یشڈايا٤ ٹن ث اٹبثز ثب ی٭مډب ث ػب یبني از. ا آن ډبن اى س یغي ا يث یاسجب٥ یهث ؿى

یبوػ ډبڅل یهى، ډ یى٭بي یب یيانث ٹچمي، د یپيیڂ ويي هب سه ی اسهسجبىڃ ،ډشٻ یىیډبئڄ ى ثبى یاػشمب٭ بی ثوبډي ى اوي ځٵش یى د یپيیڂ ثب

ډوشچهٴ، یىهی هىه ى دیيان یبيییي ى .(Cornille, 2013: xii) ٽىىي یډ یمپب ي و٪


آډ ډهبڅمز یهشی هڈ ػمچه: ا ،ىاى یځوهبځو یهب اشٶبى« يځ ځٶز»ٽچم ي یه یڂهان، ى یىهی ب ي آىاة ى ثب آډ یٵٮبڃ ي ػب ییىځ ،ىيشبو یب ډجبىڅ یمپهب

یهغ ٭جهبىار ا ث دب ىاهشه ي یاػشمب٭ ییسٲ یؼبىا یثا نیڂها ى یډهج یٶبري سه(Ibid.: 20).

ي یپىههبثهه سىبههت ي ههى یډهه ثیههبن یههبناى یيځهه ٽهه ا ځٶههز یٶیسٮههب ځىى، یډ ك اسوب یهٽ ى ا یډشٶبيس بی یبٵز یيڅډشٶهبير اهز. څئوهبى ه(Leonard Swidler)،1 یههبناى یيځهه و٪ههان ثػههش ى كهه ځٶههز ٽهه ا ههبكت

هىبى یا د یهٴ سٮایهه يځه، ٭هبڇ ځٶهز یثهب ډجىهب ٹها ىاىن ډٮىهب يى، یډ مب ث از: ٽى

ؿىهي یبىي یبنډ یبن،ا یٸ)ي ا ٥ یاٵاى یبنىى ډي ځٶز یبن،اى یيځ ځٶز یهه ا ا یوهي. ډٺهى اهچ ی ىاډشٶهبيس هبی یيځبځي( از ٽ ى یباػشمب٫

اههز. یڂههیيځهه، ٵاځههٵشه ا ى ځٶههز یها ٥ههٵ یههټهه یډاػهه ثههاٹبى یبناػشمب٫ ډسج٤ ثب ا یبي ځي يځ ٽىىيځبن ى ځٶز ٽز یتسس یهثي

(.Beversluis, 2000: 138)ي ي هاىي ثى ییث سٲ

یلیزاالڇ ي ډ یيځ ا ځٶز یٵاځ ییډٮىب ،دي كب١ ى . یهڈ ډهي و٪ه ىا ځٶهز یڈ،ثهياو ییډٮىب یب وبو یبيځ ا ځو سجبىڃ ډٮىب اځ ځٶز اهالڇ ي یيځه

ډشٮچهٸ ثه اهالڇ ي یىهی ىاى ي هشي اػها ي ٭ىبه ى یب ځو سجبىڃ یٮىی یلیزډ. 2 ؛ډوشچهٴ یهبن يػى اى یب یىیسٮيى ي سى٫ ىا ی. آځب1 :ٽ ما از ثب یلیزډ

یهب ىاى ي هشيب یڂه، ى یهبن . ثه ث یىهی ي سٮبډهڄ ى یشی . ڈ3 یىی؛ى ییدوٺي ي وٺي یڂه، ى یهب ا يػى ٵىڀ یآځب یانشىي ٽ ډ یىیى یيځ ډياٷ ځٶز یډجبىالس

.ىيى یا اٵا یىیي سٮبډڄ ى یشی ي ڈ یىیى ییدوٺي ي وٺي

یضاس رش .2. 2ا . يى یثه همب ډه یاٽشهبٵ یب كب١ ث څلب٧ يٳ، ا ىن دي دي

ا ى ىش ٽب بسیك ډ٦بڅٮایه ى یهډٮ یؿىي ٵ١ یب یټن ىوڂبوي آډ ي ایهثه هب یهي كهبٽڈ ثه دي یهى ٹا وياى از، ثچپ ثب يٳ اٽشبٳ ياث٤ ي اڅڂب

.دىاى یآوب ډ یڄي سلچ سج٤ډ یب ىاى یآي ػم٬ یٴ،س


یطظایلی، ) هى یي اػشىبة ډه ییهسٮ یا د یب ا ٥ف د یٶیدي ٽ ى

. ډ٦هف ٽهى ید ډوه سان یوم یٶیٽ یب دي ثای یٺز. ى كٺ(70: 1390 ياوهي ٽه اهشٶبى ا ٽهى یهي سدٽ یزياٹٮ یهث ا ،یٶیٽ یٸو٪ان ي سلٺ بكت

، مها اهز. ديهڂان ید اوٮ٦بٳ يبٵش یو ی بهزبٵشی یت ثب داٱچ یٶٽی یه از كشپډم یٶٽی ب ثهيين یه هي یثىهي هر لب یثهيين ىاهشه ډ١ه٫ ه

یهه . ى ا(326: 1384 یىلی، )ت يٽىىه ٶبٳ ي ډل، دي هى ا آٱهب یب دي ٽىهي ډی ػچ یٸلٺسدیٵز دي ما ثب یاچ یب ر، ډ٫١ ي د

.یزو بډشظى ډئچ یهآن ا ا یٶیٽ ي یڄث ىڅ ی. دي كب١ وىځی یٹاڇ ډ یهټ كٽهز آن ثه هر اځبو یي ه یٶیٽ یٸث ي سلٺ یډجشى ديایه

دهي ا یهي ډه یهیه سٮ یا ده هبی یب ي ٵ١ پ دآو یڅا ث ػب .ازي ځب ٽبون دهي ا ډلهييى ییها سٮ یاز ٽ ډ يوي دي یهٽىىي، ا ییهسٮ. (624: 1388 ،یتثل )ىاوىهي یډ یپٵ ییځ ػز یو٭ب یى ی اٶٽیٸ ی. ٱبڅجب سلٺٽىي یډ

یٶهی، ٽ یهٸ ډمشب سلٺ بی یځیا ي یپیث ٭ىان ،یٶیس یى دي كب١ ا اشٶبى ي از.

‌هعاصر‌ىیرادر‌ا‌يحيتاسالم‌‌هس‌یگ‌گفت.‌3ا یر ځٵش كبٽ یانى ا یبناى یيځ ى ك ځٶز س یٽ د بیی دي

هب، سمهين یيځ ځٶز یاڅمچچ یهډٽ ث ی،آن از ٽ بډبن ٵىڀ ي اسجب٥بر االډ ډٽ ځٶز ي ډهات یهبن ي ىاوهڂب اى یهبن اى یيځه ا ػمچه ډهڈ وبىهب ي ډاٽه

-see: Tavassoli, 2011: 86) يى یث مب ډ ډٮب انیى ا یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز

ٽه ثهب ډهبٽز زیلیډه ي االڇ یيځب ځٶز یبناز ٽ ا ډ یى كبڅ یه. ا(129ډىشه هي اهز ي ا آوب یسٮياى اويٽٵٺ٤ ، ي ځاثځٶش دیب ي ډاٽ بډبن

ډٽه ځٶهز از ٽ ث مهز ییيځب وب٩ ث ځٶز یشآوـ ډػى از ث یيځهي یهڄ سلچ ي ا ایهه هي اهز. یڄسهپ یبډبن ٵىهڀ ي اسجب٥هبر اهالډ یبناى ث اىبى ډػهى یيٽدى دي كب١ ثب س یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز یىب یتآ

ر ځٵش از. یبناى یيځ ډٽ ځٶز یزي ثب سمٽ ث ٵٮبڅ مز ډٽه ځٶهز ث سبٽىنٽ یلیزاالڇ ي ډ ډڈ یيځب ځٶز یهبن اى یيځه

ځٶز یدبد یػبوج ثب اىي یيځ ىي ځٶزو :وي اا اوؼبڇ ي ٭جبر یهبن اى یيځه


ٶز ىي ځٶز ؛(1393-1373) یپبنياس یهبب ٽچ یػهبو یىيػبوجه ثهب ها یيځه-1373) یٽ يه ياسهي یهبی ىيػبوجه ثهب ٽچ يځهی ىي ځٶزو ؛(1374-1392)

ه ؛(1379-1369) یوبنٽ ياسي یبیىيػبوج ثب ٽچ یيځ ځٶزدىغ ىي ؛(1393ٶهز ىي ؛(1394-1373) یاس یڄىز ځبث یبناى یبر االؤيځ ثب ډ ىي ځٶز

هز ىي ؛ ي(2015 -2005) یچیذهیه ٵ یټٽبسڅ یاٺٶ یىيػبوج ثب ا یيځ ځٶز .(see: http://www.cid.icro.ir)( 1394-1370) یپهاوڂچ یبیىيػبوج ثب ٽچ یيځ ځٶزډٽه یهز ٽه ى ٽبوبډه ٵٮبڅ زیلیډه ي ػبوجه اهالڇ ىي یيځب ځٶز یڂى ايځه ث ځٶهز سان یډ هى، یبډبن ٵىڀ ي اسجب٥بر ث ؿڈ ډ یبناى یيځ ځٶزيځه ځٶز ،«یشبڅیبي ا یانػبډٮ ي كپډز ى ا یه،ى»ثب ډ٫١ یاوؼچ یياویػ یبىثب ثى

يځ ثب ػبډٮ ځٶز یبو،هبيډ یببیٽچ یثب ا يځ ځٶز یی، یاٺٶ یثب ا یههشی ههڈ ی،ههچق ػههبو٭ههياڅز، یىههی،ى یههیځا ٽظههرههب ٽههى. ... ا ي یبنآهه

ي هين یػبوي ٭ٺڄ، ػاوبن، هبواى، یمبناث٦ اى ػبډٮ، یهوٺ ى ی،آډ ډبڅمز یی: حؿل .هل )اهز ثهی هي ډ٦هف ي يځهب ځٶز یهى ا ىز یها ا یډبئچ

(.1380، یطا ز ی؛ لثط1380 ی،؛ اوط1384 یطصفی،

‌يحيتاسالم‌‌هس‌یگا‌گفت‌یاصل‌ای‌یها‌درى.‌4 یاجتواع هسائلتز هحر ییوگزا. 1. 4

و٪ ،یاػشمهب٭ ي ډهبئڄ هب ىٱيٱث دىاهشه یهز، ی٤ډله یه یهڈ، ٵٺه، سي یىی،هوز ى یی،اځ اٵا٣ ی،ٽشب ػمٮ یب الف یهی، ځا سؼبر اوهبن، مؼهى

ثى اهز. یبن٥ٵياان اى ىيػبوج ي ؿىيػبوج یيځب ما ډل ځٶز... ي یيا. آطب یزو بډشظى یكپڈ ٽچ یها ا یډٮب و یانى ا زیلیډ ي االڇ يځبی ځٶزثهب ډهبٽز ډٽه بیه ٽ ث مز ،يځ ځٶزډشٮيى یب ا اىيا ي وز 2يډىش، ث ٱهڈ ثځا ي یبډبن ٵىڀ ي اسجب٥بر االډ یب ي سمين یبناى یيځ ځٶز

یاػشمهب٭ ډبئڄا سمٽ ث یكبٽ ی،ي ډبئڄ ډڈ ػبو یه٭ىبي یبیثىن ا ث یهبڅاسهييٽ یلیزاهالڇ ي ډه وهز یهووهش یاٵششبك یډي٭ب ى وىاو یهاز. ا

هي ځهڈ اوبنوي ٽ ث ا ي االڇ هابن آن یلیزاځ ډ»از: ي ییيسداكز ث یهب وياوهي ٽه ثه ډٮ٢هالر ي ثلهان یهه ػه ا یى ػبن اډي ٽمټ ٽىىي، اه

.(2: 1373 ی،)ذات« سمٽ ٽىىي یبی -یاػشمب٭


ي یههمىياناوي، یلیډهه -یاههالډ یيځههب ى هههالڃ ځٶههزبههب ثا وپشهه ایهههى یٽه ډلمهي ههبسم ؿىهبن اوي. ٽىيځب ثبځ كب١ ى ځٶز یاویو٪ان ا بكت

ډٮ٢هالر اسهييٽ ا ١هير دهىاهشه ثه یلیزيځه ثهب ډه ىي ووز ځٶز یبیي یاػشمب٭ ا یهبسی ي اال یٽالډه رىاىن ثه ډ١ه٭ب یهز هوه ځٶشه ي ايڅ

اهز ىاوهش یهبن ى يځهب ډٮبه ي ىياٵشهبىن ا سٮهبډالر اى یهبن اى یاوهيا یډبى یههو یههبناى یيځهه يٹههز ډٽهه ځٶههز یههی یىاډههبىی،ډ یههي. ٭جياڅمؼ(3 :)للا یيځب يٳ ا ځٶز یڄ ىز ځبثؤيځ ثب ډ ىي ووز ځٶز یشبكشاٵ یوىاوي یهههىي ى یههها یههياند یبههیي یاػشمههب٭ یزي١ههٮ ىا ثجهه یلیډهه -یاههالډ یطزاازی،) «ډچڄ ػبن یبنډ یق ي آشين اڄ چ ثآيى ثای ای یىډ»ث یبثی ىز

ىاوز. (4: 1374 و یلیډه -یاهالډ یيځهب ى ځٶز یاویٽىىيځبن ا ا ډبٽز یڂى ثهی ا یه

ثب ٵٺ٤ ٽ ويا ډٮب وه ځٶش ي ا٭بن ىاشػاډ٬ یىیث ډبئڄ ٭ سػڅيڇ سمٽه ځٶهز یثه طمثوه سهان یډه ،یاػشمهب٭ یىیيځب ث ډبئڄ ٭ ځٶز اهالڇ ي یيځه

ډله یهبر ي اال یٽالډه یيځهب ثه ځٶهز ای یهي پ ٵبآو ڃثى، كب یييااډ زییلډ یيځهب ى ځٶز یبی ی يث ډبئڄ اػشمب٭ یيٽد. س(1383 ی،: اعظ.ه) یزډشست و

يځه ثه ځٶهز یهثهى اهز ٽه ځهب ٥هٵ ډٮبه سهب آوؼهب یانا یلیډ -یاالډ ٭چمهی یهب اٵشبىن ث ي٥ ثلض ي ى یبویاالى یهث یيځ ځٶز یځٵشه ا ډب ٵبچ

.(181: 1374 یطزاازی،)اوي ٳ ا٭بن ٽىيځب ډٮب یىی٭ډٮ٢الر ډچم ي ي یډبئڄ اػشمب٭ یزډل يػا یپی یهه ث ا یاویٽىىيځبن ا ن ډبٽزا٭شٺبى ا یلی،ډ -یاالډ یيځب ى ځٶز ډهئچ

ډٮب ثهب اوبنٽ ډمی ډٮ٢الر ی)٫( ثا یزث ثب ٹائز اڄاز ٽ االڇ، هب یثو ییب یب از، اپبب ي وو اډبويي ي ى كڄ آن ي یجبنآن ىز ث ځ

ثه ى ثاثه یياډبويځ ،یڂى یڈ بوي. ث سٮج یڂانآوب ا ث ځ ى یيىاى ٽ ثبآيى اهز ٽه ى یهي اهالڇ دي یٵه ډٮ یډمشب ثها یشیػبن ډٮب، ٩ٵ ډٮ٢الر

ةكهب یهه ا آن ثه ځٵهز. ثهب ا سهان یډه یلیډ -یاالډ یيځب ځٶز سمٽه ٽه ډهڈ ،یاػشمب٭ ډٮ٢الرث یلیزاالڇ ي ډ یيځب ځٶز ىٱيٱه ػاډه٬ یهسه

اهالڇ ى اهش یهب ي آډ یڈسٮبڅ یډٮٵ یثا یشیٵز ث ،ازډٮب ٥هٳ یهب ٹا هاي ىاى. یلیډ -یاالډ یبيځ ځٶز یاویا


هطتزک یا تز آهس یذکأت. 2. 4 ٭مډب ثه آ یبناى یيځ ځٶز یٹآو یډجبو یڄى سلچ ځؿ ه آڃ ٭مهان 64 یه

اډهب ى 3هاوهي اهز، ٵها « ٽچم هاء » یٽ اڄ ٽشبة ا ث ،اشىبى ي ثیهش ي ډ یبىیهث يكير ثى ییاوٽىىيځبن ا ٽز یلی،ډ -یاالډ یيځب ځٶز هبی یىه

ډظبثث ،یاال یبنډشٻ اى یهي ٽدس یهبن ي سٮبډهڄ اى یهبيويی هثهای یٹآوه یثهبيى یډشٽ یبڇىاوي ي د یډىج٬ ي هبشڂب ياكي یاال یبنسمبڇ اى ،ډى٪ یهاوي. ا ا ٽى یبثیي ٽبډ یثو٣ ووز طم» ي ا ایه. (49: ب 1380 ی،ا )ذااوي ث وبى یباهش

یسپظ ي ډ٪ب ډشٶهبيس یاز ٽ يا یٺزكٺ یهىٻ ا یلیز،االڇ ي ډ یيځ ځٶزوٶش از ٽ وهبن یڂبو یػ اوي، یٵشډبن ي ډپبن د ی٤ا یث اٹش٢ب یبنٽ اى

see: The First International Symposium on« )ىاى یهبن اى یي اهشاٻ اسه یهی ا مڂا

Orthodoxy and Islam, 1994: 34-45.) ډ یهبٵشه یسال ډشم ثا یها ا یډىبج ومو اهالڇ ي یهبن ډهشٻ ډ هبی یىه

یي هها یههبناى یيځهه ى اػههال ىيػبوجهه ډٽهه ځٶههز سههان یا ډهه یلیزډهه یهههډههبي ٽههى. ى ا « ډٮبهه یههبیي ىو یهههى»٭ىههان سلههز یههببٽچ یػههبو

ي ثبىبهی ىهيى یث وه٭ یلیمبن ي ډو٪ان ډچ ٹب٬٥ بكت یزاٽظ ،وز دب یهي ډجبكض هى ا ث ا ثىوي آډيث یهىي ى یبنډشٻ ډ بی یىډ ییهسج یډجشىه یه

)ضقلاز، یهبن اى یيځهب يكهير اسه ځٶهز یهه كب١ ى ا یاویا یئز ا٭٢بی ٽىوي.

ا (96: 1380 ی،)خللاتډههشٻ یاهالٹهه یههب ي آډهه یي اههڃ ا٭شٺههبى (25-28 :1374 ځٶز یثا ییډجىب ٹها ىاىوهي ي آ یلیزاهالڇ ي ډه یيځه ه آڃ ٭مهان 64 یه اب ثه ډ ٽ ،ا ىاى، یمهی اثا یهبن ډهشٻ اى هبی یىه ثه ډظبثه ى یثها ای یـه

)ضقللاز، ثههمىوي یلیبنډههچمبوبن ي ډهه یيځهه ي ٹا٭ههي ځٶههز ی٤هها ثهه ييى

1383: 198). یهز ٱب یهبب ٽچ یػهبو یيځ ثب ا ى ځٶز اوییاز ٽ ٥ٳ ا یڄىڅ یهم ث

ثاىی مه ىٽ از ىاوش یپيیڂث یبنآىډ یب ٽىن ٹچت یټا وى یاال یبناى یبنځٶز ډ یيثب ي ا ایهىاى. یث يٮز ػبن یا ي اسلبى آوب ى هبواى ب اوبن

یمیاثا ییهؿش ياكي آ ی ٽ» یلیزډ ياالڇ ىاوهي یباٽبر ثه اهش ی،ا )ذال

« يػهى وهياى یاهشالٵه اهال ي ډٮهبى ي اههالٷ، ډجيأډبوىي یى اڅ ،(18: ا 1380اههالڇ ي یيځههب ى ځٶههز یاوههیا زیئهه یا٭٢ههب ا٩ههبارایههه .(96: 1380 ی،)خللات


اهز یلیزث ډبثبر ي ډشٽبر اهالڇ ي ډه یكياٽظسمٽ ا یكبٽ یلیزډ آډ ډهبڅمز یشی ڈ یٸي سٮم یلیبنډچمبوبن ي ډ ییڂاث سٮ م ساوي یٽ ډ یه

آوب ډىؼ ى.

یشمدر تزاتز الحاد سکالر یزیگ جث. 3. 4ى ثاثه اڅلهبى، ییځ ػج یلی،ډ -یاالډ یيځب ځٶز بی یډب ىين یڂى ا

يځهب ځٶهز هیه ي سبػڈ ٱة از ٽ ى اىيا ډوشچهٴ ا یب یػبو یڇ،پالي یبهی ىاىن ث ډبئڄ یزډلى ا ډىبٵ٬ یپی ي یډى از. ابب ث و٪ ډ

آيىن اسييٽ، ٵهاڈ یلیزډ یي ث ،یلیډ -یاالډ بیيځ ى ځٶز یاػشمب٭ یهه ثهى اهز. آوـه ا یٵىڀ ٱث یالیٱة ي اش ی٭چ ییځ ډ٬١ یثا ای یىډ

يځٽىىهيځبن اسهييٽ ثهب ځٶهز یلیزډ ییمڂا ي،ٽى یډ س یټوىډي٭ب ا ث ياٹ٬ ٹهب٬٥ ٭چ ځیهی ى ډ٬١ یاویا یػهبو یه یهب اهز ٽه ى یٱثه یڇي هپال

یيځهب ځٶهز ىيػبوجه ٩ه see: The First International Symposium on)اهز یبٵشه

Orthodoxy and Islam, 1994). ډبٽز ا یبیث یيیىٱيٱ ٽچ ،ياٹ٬ ى یيځهب ى ځٶهز ٽىىهيځبن اسهييٽي یا٭ڈ ا يه ،اسييٽ یببیډشٶبير ثى از. ٽچ یا سب اويا یلیډ -یاالډ ی٦ا ه یوبه بییهي هين ي سي یػهبو یبډهيبی ي د اروڂان سدطی و٭ب ىڃ یوبن،

ا .اوهي ههى ثهى یهىش یهببی ي ٽچ ػاډه٬ ث یي ٵىڀ پال ٱث ځایی ی٭ٵى ثاث سهبػڈ ياٵهين یبویمبود يځب ث ؿڈ ڈ ځٶز یها یاوی، ث ٥ٳ اي ایه

.وڂیشىي یډ یٵىڀ ٱثى یهډه ډٲهة یڇاڅلبى ي پال ی٭چ یق بی ییځ ا٩بار ي ډ٬١ ځؿ

ػج یها ا یمیډال یب اډب ځ یز،و ی٬ب یلیډ -یاالډ یيځب ځٶز ى یځیهى یو ییسوډلمي٭چی . يػى ىاى یلیزاالڇ ي ډ یيځب ا ځٶز یبید ث. اب ٽى ازوپش یهاث یببٽچ یػبو ایى وز ىيػبوج ثب هى وىبن

یٵ ىٵشه پبء ثٮ٠ إڅب سٶٮچ سیٶيا ثٮ٢ڈ أيڅٽه یياڅ» یثب اشىبى ث ٭جبر ٹآويی ي هي ډشلهي یهاځ ػج ١ي ى»ٽ ٽىي ی، هب٥وبن ډ(73)افا: « یجٽاڅد ي ٵبى

یمهی اثا یه اال یهبن ي اى یاال یيٽ ډٮشٺي ث سك یبویىاز، مب آٹب یډشٽ یزيالآوب ٱچج یي،وياى یڄسپ. اځ مب ػج ډشٻ یيى یڄسپ یػج ډشٽ یيثب یيش


یبڇى د یهمـى .(2: 1380 یطی،)تؿر« ډىش هاي ي یهىي ٽى ي ٵبى ى ٽڄ ډها اسهييٽ و یلیزاهالڇ ي ډه وهز یهثه هډ ای یي ٭چی هبډىه څهيڇ ثه یه

هي یهي ٽدى ػبن س ځی یى ثاث سبػڈ ډبى یلیزډشٻ االڇ ي ډ ییځ ډ٬١ .(1: 1374)فطذدؿت، از ییځ ث ػجيځ ځٶز یه٥ٵ ٽیيسد ي سهبػڈ یڇډشٻ ى ثاث اڅلهبى، هپال

یلیډه -یاهالډ یيځهب ځٶز یثه یبویدب بی یبویاز ٽ ى ث یا ٱة سب اوياوهز یهبوی دب یبویځبو ث و یثىي ا ثىيب یهى ووشډظال ي از. یقثيان س یو

یهبی ي ىو یهډ٫١ ى ثبى یببٽچ یػبو یثب ا یبناى يځی زډٽ ځٶ ،ډٮبه اوهبن ییځ یزي ډٮى ڇیى ثاث اډاع پال یلیزث ١ير اسلبى االڇ ي ډ

ثای ډٺبثچ ثهب یبناى یث څيڇ مپب وی، یبویث یهي از. ثىي ؿبڇ ا یيٽدډٮب س .(159-158: 1380، ی)اوط ٽىي ډی یيٽدس یب یاډاع ػبو

‌يحيتاسالم‌‌هس‌یگا‌گفت‌قد‌‌یتررس.‌5ى یلیزاهالڇ ي ډه یيځ ځٶز بی یب ي مب وز یثځا ٥ڃى آوـ

یډىهب٩ار ٽالډه یٹبڅهت هىش ٽ آن از یبیاسٶبٷ اٵشبى، ځ یانؿب ى ځش ا اهز. سهب ٽهى ییسٲ یا سب اويا ،يځ ى هالڃ اىيا ډشٮيى ځٶز یلیبنډچمبوبن ي ډ

-یاهالډ یيځهب ځٶهز یا ىشبيىب یپی٭ یهو٪ان ا بكت یٽ ثهآوؼب یههها ى ٽىىههي ډههبٽز بنډههچمبوا یبیىٻ ي ثىاههز ثهه ییهها سٲ یلیډهه ،یلیډه یهب ي آډه یڈسٮبڅ ب، ايځ ځٶز یه ي ثه ،آن یهبىی ثى یڈډٶهب اوهي ىاوهش(Tavassoli, 2011: 112)یلی،ځٵشه ثهب ٥هٳ ډه ر یبيځ ث سج٬ ځٶز ،یه. ثىبثا

ثچپه ىاوىهي یثب هٻ ومه یا ډبي یلیډ یضسظچ یڂى ،یٮ یمىيانا اوي یمبثهب یىیىه م یهز آڅى از ٽه ٹبثچ ډ یا آډ یلیبن،وى ډ ډٶڇ یهاٽ اوي یبٵشى

هي یهي ى یه ډچمبن و ی٭ٵب یبنا٭شٺبى ى ډ یهٽ ډبث ا ؿىبن ى.ا ىا یيآډ سك .(.ibid :)حمك زااز، ت م اظاز

یبرهىبهشه ډهي٭ یزث م یز، ٩ٵيځب ځٶز یهى ا یڂسػ ى ىهوپش ي یثههبي يځههب ډ٦چههٸ ځٶههز یهههٽىىههيځبن ى ا . ډههبٽزاههز یڂههى یههبنههيٷ اى

یهز ا٭شٺهبى ثه كٺبو یي ا ا ثها ٽهى وٺي ا یلیزاالڇ ي ډ یياند ییاولبځا ی،وهج یث ٱڈ ىهشبيىب ،كبڃ یها ثب. (91: 1380 ی،)خات ويا ځى یڂى یبناى یجو


اوشٺبىاسی ث آن ياى ي یی ىاىب یٽبش ډٮب یانى ا یلیډ -یاالډ یيځب ځٶزاهز. ى یبٵش٭ ثبسبة یها یمىياني اوي نو٪ا بكت یبنوير ى ث ٽ ث از ى. ډی ی٭ ث یهث ا وب٩ډڈ یوٺيب ا ثهی اىاډ

یغیتثل یگذار ذف. 1. 5 یيځهه ځٶههزي ثهه٤ یهسپهه ثهه ډى٪هه یلیډهه یههب اٹههياډبر ځههي ځؿهه

ډهشڈ ثهى اهز ییسجه یدىهبو بی یډچمبوبن ث ىاشه اوڂ یا اٱچت یبناى(Smith, 2007: 92)یي سجه ی سجچي ٭ یبناى یيځ ځٶزٹچمي یبنډ یټ، اډب څيڇ سٶپ ځٶهز و٪هان ي هبكت ثى از یډم ىٱيٱ ی،ى ىي ى اه یي ث ،یىیى یيځه ىي ثهب یها یوشهىآډ یبناى ځٶهز ى ثاثه یػهي ډٮ٢هچی ا یپهيیڂ یهاهش یيځه

ث ید یب هى یهى یسجچ ثای یيیسم یڂى یبناى یيځ ځٶز ي ا ایهاوي. ىاوش .(Brown, 2013: 9) ى یوممى یىیى٭ر ى

ډهڈ یلیزاهالڇ ي ډه یيځهب و٪هان ځٶهز هبكت اډي یهه هيٳ ا یهسه یهبوشی ثه ډظبثه ى یڂهی ى یىهی ىز ى یزډشٺبثڄ يػبز ي كؼ یيځب ا د ځٶز

ىاوىهي یيځ ډه كب١ ى ځٶز یلیبنډچمبوبن ي ډا یټ یا ،یي اڅبډ یاال(Ayoub, 2004: 315). ى ځٶز« ډشٺبثڄ ید»ى ا ډا هٵب یلیزي ډه اهالڇ یيځه

یمهب یهب ث ٭ىان اوهبن یڂمي یي د یپيیڂثب یلیبنډچمبوبن ي ډ ییآىب یهى ثياوىي ي ثها یټا ىيز ي یڂمي یيثب یلیبنثچپ ډچمبوبن ي ډ یز،و

یي ا٭هشال یٽالډه ي یهبسی سٮهبىڃ اال ی،ي اػشمهب٭ یبیث ٭ياڅز یبثی ىز یډٮىه ثهب ،اهز یهه ه ىي ى ییٽه هيٳ ٱهب ،ث هيايوي یينا ى یپهيیڂ یټسه

ٽىىي. یډب٭ یهه ثه ى یمبوي هم یٺهی اكشهاڇ كٺ » یلیزاالڇ ي ډه یيځ يٳ ځٶز ىيډیه

ي اثٮهبى یاػشمهب٭ یهب ا ی،ب، ثبيب، اڃ اهالٹ از ٽ بډڄ آډ «یپيیڂآن اهز ٽه یلیزاهالڇ ي ډه یيځ ځٶز . يٳ(.Ibid) ى یډ یه ىي ى یبی

٥هٳ ځٶهز ڈا ث ؿ یپيیڂ یلیبن،ډچمبوبن ي ډ په وه آو یىىهي، ههى ثج یيځه . ثه ٭جهبر ى یويى و٪ ثڂ یىیي ډوبڅٴ ى یتا مـن ٹ یڂمي ىي ٥هٳ ،یڂه یٸياػي كٺب ىي، یلیزٽ االڇ ي ډ یويثذ يهشىي یاهالٹه ي یي ډىبث٬ ډٮىه

.(Ibid.) يو یىمن ډ یا ث شڂب یياوبند


یلیزاهالڇ ي ډه یاوپبٵىه یثا ای یىآيىن ډ يځ ٵاڈ يٳ ځٶز ډیه یا ثه ډجىهب یڂهی ى ،یها ٥ٵ یټډبو٬ آن ى ٽ یييځ ثب ځٶز ،از. ى ياٹ٬

ٵٺه٤ یٽىو یلیبنىثب ډ یيبن وجبډچمبو» ىٻ ٽىي:هى بی یىاي یب ي د شوىا یلیا ثه اهب ډىهبث٬ ډه یلیزډه یيٹ٢بير ٽىىي، ثچپ ثب یډىبث٬ االډ یث ډجىب

یىيوبئڄ آ یلیزا ډ یثىبي ي ث ىبهش و یلیبنډه یٽه ا ه « يثبه ٺجهڃ ډ یه(Ibid.: 316).

یلیه ډ -یاهالډ یيځهب ځٶز یم یبنډشڅ ییاز ٽ يٳ ٱب یى كبڅ ایهي اوپهبٳ یي ثبهاو یڂیى یپ وب٩ ث ىبهز ي دا آو یډٮب ث یانى ا

ډٽه یبنثى از. ډشڅ «ی٬س ییهاثالٯ االڇ ي سج»هى ثبي، ډٮ٦ٳ ث یىیىز ى یػه ى اهشب ي ثها یىیى یيځب اوؼبڇ ځٶز یثا»اوي ىډٮشٺي ث یبناى یيځ ځٶز یهه يػى وهياى ي ا یي ٭ٺچ یيػ ٭ یؾ یٹ٢ یان ىاڃ ډٽث ٭ى یىیى یاډ سجچ: .هل ) «يى ی)٫( ث مب ډه یزډپشت اڄ اڅج ییهاثالٯ االڇ ي سج یثا ای یچيهى یههبن،اى یيځهه اههجٸ ډٽهه ځٶههز یئهه ،یىاډههبىیډ یههي. ٭جياڅمؼ(1390 یطزاللازی،

یره یهبی اكهمى: ډهی ا ؿىیه ث یانى ا یلیزاالڇ ي ډ یځبي ځٶز اياٳىيىن ؛يځهه ى ٹبڅههت ځٶههز یههبویيك یههبڇي اثههالٯ د )٫( ي ههىز ائمهه ا٥ههب یوجهه یهب ي ٹ٢هبير یډىٶ یب یزى ییآهىب ؛چمبوبنا اهالڇ ي ډه یویسهب یهبن ثهب ػ

اسجب٥هبر ٭ ى یشث یيځب ځٶز یز٩ٵ یاسٺب ؛یبناى یٺیي س٦ج یىیډ٦بڅٮبر ى یزي ډهئڅ یىهياان سٮي ى ی،ػمٮ یمبني كٶ٨ ا یؼبىا یسال ثا ؛یاڅمچچ یهث ییده .)ا( ... ي؛ یىیى

اهياٳ یهسهدډ یثا یسال یى ؿىي ى اه یانا یلیډ -یاالډ يځبی ځٶز ځٶز یپ اډي ابب يٳ ډشٮبڅاز. كبڃ آوثى ډٽ ا هىبهز یهبن اى یيځه

یهڄ ىڅ یه. ث مىاوىي یډشٮبٹت آن ډ ییبیسٲ یي د یڂیهى ي ى یىیثش ىز ى وؼ یا ث هپچ ییسٲ ييځ، ىبهز ډٶڇ ځٶز یيڅاز ٽ ى ٽىهب یهيا

٭ى از ٽ ځٶهز یها یويٽ د ٽىي یډ یيي سدٽ ىي یڈ ٹا ډ ا یهبن اى یيځهاځه ه ٭ىه ځهش هى، ي یهه ا یهبن ډ یوي. اځ دوبوي یآن ډ یٺیى ډ٬١ كٺ

سىیهي ثهب یو ییه( ډىؼ وى، سلٺٸ ىي كچٺ دیی)سٲ ث كچٺ ڇ یبناى یيځ ځٶز .(Swidler & Mojzes, 1991: 34)ډاػ از


یگزیضاختي د یتدر ت رسو یکاست. 2. 5 یزځٶش ډسج٤ اهز، ٱٶچهز ا ثه هم ید یتثب آ یٽ ٽمبث یڂیى ٽبشیځوه ٽه اهز. مهبن یلیډه -یاهالډ یځبي ى ځٶز «یڂیى» ییزىبهشه ٱځٶشه یلیډه -یاهالډ یيځهب ځٶهز یب ډٮ٢ڄى اب ث ډاو٬ ي یةډلمى ا

یيځب وبساو ځٶز یهى ا یډپڄ اچ»از، ثه يٵهٸ یڂهی ه ىیه ى یډب ى ده« هي اهز یٽ االډ ىبىي یډ یزا ث م یلیشیز. ډچمبوبن، ډا هاو اي

(Ayoub, 2004: 318). یثها ا یٽىىيځبن ٽمش سال ډبٽزيځب ځٶز یهى ا ،ى ياٹ٬ ي ثه یلیزا ډه یلیبنهاو ډه یؼى وشىىي. اوؼبڇ ډی« ا ىين» یلیزٵڈ ډ

وبىیهي یسهب كهييى یلی٥هٳ ډه ییزٱ یب یڂثىځیز ىبهشه ىیث م ییسٮج ى. ځٵش ډی یلیډه -یاالډ یيځب ى ځٶزجت ي از ٽ یچیا ىال یپی ډئچ میه

ځٶز یډجىب یډ١٭بس یشي ث ،ىو یي ٽالډ یبسیث ډجبكض اال یؿىيان اٹجبڅ یيځهثب آن ىز یهاز ي ىي ى یاػشمب٭ ډبئڄ ب ي ٽ وب٩ ث ىٱيٱ ىیٹا ځ یه٥ٵ

ځٶز یا ډچمبوبن سب اويا» ٹ٬. ى ياٽىىي یي دىؼ وڇ ډ یهبن اى یيځه یثها یا اثها ډٮ٢هالر ډاػ ثهب یثا یيځ ا ٵش ا آن، ځٶز یي ث اوي ىاوش هى یهى ییهسج

سػه یبسیاال یيځب ځٶزث ډچمبوبن ي ا ایه. ىاوىي یډ ییځا یاڅلبى ي ډبى یىيٵا .(Siddiqui, 2011: 88)« اوي ی ىاشٽمش

يځه ځٶهز يى؛ یاوش٪ب ډ یٺیكٺ یيځ ځٶز از ٽ ا یوب٩ ث بڅش یتآ ایه ییڈثڂ یياي ا وبى «یڂثىځیى» آوپ یځو ٽ ز ي ث ا مبن «یڂیى»آن از ٽ

وبىن دب یثا یاچ ی. اوڂیڈثىب یڈ،ٵي ثپب ی٦ل یبومآن ا ث ډبثز ي یب یينآن از ٽ نیياي د یڂى یهي ثش ى یشٽٴ ث یبن،اى یيځ ث ٭ ځٶز

ى یىهی ى یب ىثب ىز سی یٸث ډٮٵز ي ىبهز ٭م ا یىهی سپظه ى یهبی ى ىو یڂه «یڂهی ى» یىیى یييى ث ٵ٢ب یثا یڄسمب یبناى یيځ ځٶز ٵ ی. دآيى یٵاڈ ډ یځههىځ ثهه یډجشىهه یهها هه ؿ یثهه یههبناى یيځهه ػههز ځٶههز یهههي ا ااههز،

ا ىڃ ىاى ي یٺههزههز. كٺا اي ییههزىبهشه ٱهه یزي ثهه ههم یڂههیى ثاثهه ى یه. كبڃ آوپه ؿىه ي یث ډى ٩ ډ ییيځ ځٶز یهؿى یبیي د ییسٶ یشيب

يػهى ډٮب یلیزاالڇ ي ډ یيځب ٽمش ى ځٶز یبناى یيځ ث ځٶز یپىیي ىاش از.


گ اکتفا ت سطح اسل گفت. 3. 5ځٵشه وهي ػهيی یهبن ي ٭بڅمبن اى یياند بنیيځ ى ډ ى ځٶز ډٮشٺيوي ثهی

ای یيځه ا ه ځٶهز یىبوثيث یثه ؛از ي سجچ یمهبن سجه یثها یهوه یهىش یه ى یي ثه ؛ىاوىي یډ ځٶهز یهب وهز یڂه ی،يځه ا ه ډلشها ي ٽهڈ یٶبسیسه

يىز ثبي ب یسچٺ یه. ؿ اٽىىي یډ ٹچمياى ى یهي ثب یؿه وجبهي، ډهچمبوبن وهبځاهالڇ، ی٤ ثه ډجهبو چډه یيځه، اٵهاى ٹچمي ياى وي ي ١مه اشٺجبڃ ا ځٶز یها

یههزيځهه ا سث ډههبر ى ٵىههن ي آىاة ځٶههز یي ىاا یلیزډهه یثههب ډجههبو آههىب یههيى ي آډهه یههيي یيههبیى ثاثهه و یساومىههي یثشاوىههي مبيىههب سههب ٽىىههي

ثبىي. یلیډ اٽ ،كبڃ یها ثب یوهٵشه ثه همز ه٦ف ٭هبڅ يځه ي ڃ ځٶهز شٶهب ثه ه٦ف وهب

-یاهالډ یيځهب ځٶهز یهبن ث ػ یوٺي ساوي یډ یلیډ -یاالډ یيځب ځٶز ىيځه ځٶهز وٺي ډٮ٦ٳ ث ثىاز ډب ا یها ،. ى ياٹ٬(Smith, 2007: 134)ثبي یلیډ

یهي ي ثب بيډي ث يځ ډمپه از از. ځٶز یسهال ډهب ثها یٽه سهب كهي یٵزدهډهي ػهب يځ ث ٭ىهان جت از ٽ ځٶز یهيځ، اكشمبال ث ا ځٶز یبنث ػ هیشد

.(.Ibid)اٵشبى از اههز یههسجچ یچيځهه ثهه ٭ىههان يهه يځهه، ځٶههز وڂههب ثهه ځٶههز یڂههى وهه٫

(Muhammad Shafiq, 2007: 13)یٹ یي اثا ،یى سجچ آٽب یبث ای یچييځ . ځٶز سهثٹا یاسجب٣ ٭ب٥ٶ ی،يځ، ٹجڄ ا اسجب٣ ثبو ى ځٶز ،ٹ٬ا ثلض ي ػيڃ از. ى يا

٭مڄ ٽهى یهى یسجچ یى ډ سان یډ یا ثش ا ػ ډٺبثچ یبػ، ث یهي ى ا ى یډ يځه ا سجچ ي ډىڅز ځٶهز یزدن ي ډب ځٶز سان یډى٪ ډ یهځاز. ا ا سدطیي یه از. ٵاس یو

یهى ثه هب هبڃ ځبیيى یهٽ ا . ؿىبناوزى یو یتسٺ یچي سان یا ډ يځ ځٶز یهه ى یټ یيانىاى. د یشیث بثٺي وى آوبن از يػى ىاش یلیبنډچمبوبن ي ډ

ٽه ثٶمىهي ځوه اهشالٵهبر ا آن ٽهىي ډی یڂي ډات ى یبنډت ى ډٺبثڄ اى یبيى ثيي سهب ػه اسجهب٣ ي اڅٮب٫ ٹا ويي ي ث اشاٽبر اډپبن ي اشاٽبر ا سلز

وپي. ییډويي وى ي ث هوز ي ػىڀ ي هو یشی ڈ از ٽ ا وهبڃ ی٦ك یيځ ىاا ځٶز اځ یيځهب ځٶهز یٮىهی ،ه٦ق یهسه

یٺهز كٺ یيځ ځٶز یٮىی ،یي٫ ي ي سب ٦ف ٭بڅ ،یٶبسیس یثىهي یهٴ ٥ ،ډله


ډٮبه یهان يځه ى ا ځٶهز یبنث ػ یاب یډبوين ى ٦ف وبڃ آن وٺي ى، یډ. اوهي ىاش سػث آن و٪ان كتاز ٽ ب ١٭بسیا ډ یپی ډئچ یههاي ثى. ا

یهه ثه ا «یبناى یيځ ځٶز یىب یتآ»ثب ٭ىان ای یىاو ى وىاو یٴ وپشهځٶشه اهز. یده ٦بڅتم ډا یشث ییيځ ؿ ځٶز ،اب ٽى از. ث ا٭شٺبى اي

ٵپهب از ٽ یډچم یزاز؛ ياٹٮ یاز ٽ ى ػبن اډي ػب ییيځ ؿ ځٶزيځ ځٶز یبنٽ ډب ى ػ یٵشیڈا د یها ی. يٹشىي یب ا پڄ ډ ب ي ٵىڀ ي سمين

... یڈٽىه دىای و٪یډئچ یها ىثبي یڈيځ ثب ځٶز ىثب ای یو٪ یيثب یڈ،شهى، یيځه هٵب ډهي سچٺه از ٽ اځ ځٶز یهيځ ا ځٶز بی یتا آ یپی ای

.(1392)زاكض، وواي ثىب ي ډى٦ٸ آن ډو ١بث٦ یلیډه -یاهالډ یيځهب ا ځٶهز یبیځٶشه ى ثه ید یتآ ي یث و٪ ډ

ث يځهب ځٶهز ایه ا ثیبی یا. ٽىي یډ ییهىومب یثه ډظبثه وه٭ یهش یٶبرسه اٹٮیى ډ یز ي ور ځٵش ا ، يځه ډهي و٪ه ثهى ا ځٶهز یٽ ٦ف ثهبالسٽه ه ،ثى از «یتسٺ» یشبوب یب «یسجچ» ډٮ٦ٳ ث ٭ یها یبن٭مي مز ډشڅ

.آیىي یيځ ث مب ډ ځٶز یبویىاو ا ٦ف ډ یىي ث سٮج

یتوذ یگ اس گفت یید یگ گسست گفت. 4. 5 و٪هی یبىبیا ثى یهىي ى یها یيانٵڈ د یٶیزا ٽ یلیډ -یډشٺبثڄ االډ اث٦

ٽه ؿا ،یهز هوه و یسمهبډ یه. اډب ااز ډشدط یى ډٺ٬٦ ډبواالڇ ي ډیلیز ىي یهه . اهوي یډه یبٵزډػى ى بی یزى دس ياٹٮ یڈ سب كييى یډجبو یههى ا

ي سؼثه آډبیىهي یا ډ یپيیڂ ینى ٥ڃ سببی ډػى( )ثىیبىبی و٪ی ي ياٹٮیزي ههمبو. یډىٶ یب ،سؼث ډظجز ي ىيشبو ي مپباو ثبي یهپ ایىا٭ڈ ا ا ؛ٽىىي یډ

آوهب یي ػمٮه یي اٵپب ي هب٥ار ي يف ٵى یزسؼث ث ى یهاز ٽ ا یهډڈ ا يػهى یىهی ٽه ى ډشهن ى یوپهبس یب ث اڃ یٵب ثب سپ سان یڅا وم .ىي یپڄ ډ

یزٽ ى ياٹٮ ا، آوـىبن یهى يى یيانىاى، اث٦ د . ى ٭مهڄ یبٵهز ثى ي هز، ى .یهبر سؼث یهه آن اڃ ي ا یهاز ث یي ډيايډ یـیيد (ىشوبى ) ڈآوـ سلٺٸ ىاى،

په ى یىي ا ،ٽى ي ياٽهى ډشٺهبثچ سػه ىاهز یٶیزث ىي ٭ى ي ٽ ثبیي څا ی،)ؿلدسخاع يى یډه یي ثه ده هى یىځځهن ډه ؿڂوه یهبن ػ یهه ٥ڃ ډبن ا

1379: 53-55).


څهيڇ سػه ثه ځٶهز هى یډشٶبى ډ ډئچ یها ا آوـ ى ٽىهب یسمهيو یيځه ،اڅمچهڄ یهياث٤ ثه از ى ٦ق ای یب و٪ سمين یيځ از. ځٶز یىیى یيځ ځٶز یهي ا ،اي ى اهڄ . ٽهى ډ٦هف یهان، ػم اهجٸ ا یئ ی،ډلمي هبسم ثب یهٽ ايڅ ياٽىهی ب ا ث ٭ىهان سمين یبنډ یيځ ځٶز ثه و٪ هبډئڄ یهب ػىهڀ سمهين یه

بډبن ډچڄ ی،و٪ یها ين ٦فډ ی. ى دٽىډ٦ف ( Samuel P. Huntington) یىڂشنبوشاز ٽ یى كبڅ یها ي.یوبډ« ب سمين یيځ بڃ ځٶز»ا 2001بڃ ای، یبویډشلي ى ث

یىهی ى ٽىب ثٮي ى یا سػ ث ثٮي سميو یلیډ -یاالډ یيځب ا ځٶز یبیى ث ځٶز یڂبا ػچبر وب٩ ث ػب یپیى ،و٪ان بكت یٱٶچز ي از. ثه یيځه

اوههي ٽههى یههيٽدس یههزياٹٮ یههها ، ثهههههبع ا ٽهه یٵىڂهه ههبی یههزى ٵٮبڅ یههبناى .(6: 1380 ی،)اوط

وز ثى یهو٪ان ا بكت ٽ ا ،یډلمي ډؼيػبډٮ یسٮج ث ثهب یڈ، اځه ثوها یه٭ىبي ي آن ډجبكض یٶیزٽ یڈ،ىاش ثب يځیی ځٶز ی٭اٹ یب یډ ی، یلیډٵهٷ ٽهبډال يځ ځٶز یها ا یبی یثىا ٽىن ي ث وشه ي ثلض یٶیزٽ االي يځه ځٶهز یبییذبواه یب یٵىالوي یب یىیآاوش ډیلی ثب هایي یٽ ډ یثب ډٹٮ ٽىي یډ

یهټ اوهي ي اسوهب ډشٶهبير یبث ثچپ ى ٭مڄ ی،و ث ر اوشا٭ یىب. ایيىاش ثب یلیډه یٮىهی . يٽهبو یثهز ډه ثه ثث ڈ، مب ا یټوى یب ي یي ي كش

ٽىهي یي ډجشالث، ډظڄ هى ډب ٵپ ډ ١يی ډبئڄ ثبى یٽڈ ي ث ی،اىو یب یىیٵچ٦ ٽهياڇ یىپي ا یيى یڈسٮم یبییډوشچٴ ٽچ یب ا ى به ئچډ یها. اويیي یي ډ

.(7 :)ا ٽىىي یوي ي ډبئڄ ا ؿڂو ىٻ ي اكب ډا ث ؿ ر یيځهب وپش از ٽه ى ځٶهز یهډ٫١، سػ ث ا یهى ا یوٺي اچ ،ياٹ٬ ى یي سمهيو یډٮب ث سىه٫ ٵىڂه یانى ا لییډ -یاالډ يځه ي ٳ ځٶهز ىي ٥ه ىاى ي اهز. كهبڃ آو یزي ډچيډبر آن ٽمش ام یبرډٺش٢ ډوشچهٴ یهب په ٵٹه

ای ییىډشٮچٸ ث د یټ یلی،ډ ډشٶهبير یي ا ٵىڂه هشىي یي سمهيو یویسهبثه و٪ه ،كهبڃ یهه . ثهب ا يىه ٥چج یيځ ا ډه ا ځٶز یو٫ ډشٶبيس ي اوي ییيثهبش ي ي

ثى از. یسميو یيځ ځش ا ځٶز ٭مډب یاناى یىیى یيځ ځٶز ي یډ

کالى یشیر فقذاى تزاه. 5. 5 سهان یډ یلیز،و٪ان االڇ ي ډ بكت یډب٭ یټس يىاډير یی ثوبډ ثب


ثوبډه یهه ٽهى. ا یهي سيي یڈا س یلیزاالڇ ي ډ یيځ ا ځٶز یډوشچٶ بی یال ،ډمپهه بی یال یهي سب آهي٫ ى یپيیڂا٬١ ي ډ ب یاوي یينا ى ساوي یډډشٻ ى ځش ییځ یڈي سم یلیزجان االڇ ي ډ یػبو یا یڄسپ ٪یو

ي یسجهبىڃ ي سٶهبڈ ډٮٵشه مـهن یډاكچه ی،ډ یهيى. ى ا یث د یػبو ډبئڄډىه هیسهيي یپهيیڂ، ى ثاث ډا٬١ یقلس یپيیڂ،وڂ ث یقسل ی،ا٭شٺبى

ډهبئڄ ى یډهشٻ ٭مچه ١ه٬ اسوهب ډا ي یلیزډشٻ االڇ ي ډ ػهبن ډٮبه یيځهب ډػهى ى سؼثه ځٶهز بی یزثب ياٹٮ یا ثوبډ یهاډب ؿى ى. ډی یىیث ید

ىاى. یبٵبچ ث یى ؿىي ى اه یلیډ -یاالډوياهشه ز ٽ ا آن ا یكبٽ یاه یب ى ى یلیډ -یاالډ یيځ ځٶز سؼث

اوهيا ډهجڈ ډير ي ثچىيډير، ى ٽىب ؿهڈ یبنډير، ډ ٽسب یوٺ ٽالن ي ثوبډ ٭مچ یيوههي ػههب یىبهه یتى آهه یههڈ ثځهه یلی،ډهه -یاههالډ یيځههب ځٶههزيٹهز یئ ،یاث٦ل ی٭چډلمي یي یيٽدىاش از. س یلیډ -یاالډ یيځب ځٶز

یىهی ى یيځهب ا ډجبكض ځٶهز یٵش هیث ١ير سيي ،یبناى یيځ ډؤ ځٶزا یىبهه یتآهه ایههه ا يػهه یپههیى ياٹهه٬ (1386 ی،)اتطحلل یى ځههش ػههبو

.ٽىي یډ یسيا٭ یلیډ -یاالډ یيځب ىي ډشىبية ځٶز یهځٶش د ا سؼث ؿىي یوٺبن د

ځٵشه ٵ٬ ي اهالف آن هر ثای یاٹياډبس یسبځ ي ثا ثاوڂیوش نسػ ډئالٽسهب یى وشب یىاډبىیډ یيځو ٽ ٭جياڅمؼ مبن ،كبڃ یه. ثب ا(1392 ی،)حاز ځٶز ٮیزا ي١ یهبن اى یيځه وهبن ٽهى اهز، هب٥ یهان ا یاهالډ یى ػمه

يځ ثه ځٶز ی٭چم یب ييى ث ك یثا یٽالن ٭چم ٥ف وياشه» سان یمـىبن ډ یانا یلیډ -یاالډ یيځب ځٶز ډڈ یوٺيب ا ا «ب یهیي آ یبنٹچمي اى یډٺش٢ب

(.1390 ،یطزاازی: .ه)ىاش از دیا ى یڂیى بی یتآ هىٽ ډٮب ىاوز

‌تيج. يځی االڇ ي ډیلیز ى ویڈ ٹن اهی ىشبيىبی هبیبوی ىاهش اهز ځٶز

ډٮبه یهان ى ا یلیزاهالڇ ي ډه یيځهب اىبى ډػى ا ځٶهز یي ث یڄسلچ يځهب ډؼم٭ه ځٶهز یهه ى ا یاچ بی یډب ډلب ي ىين یا ك٢ ثه یكبٽ

آيىن ثه یيځه، ي كب١ ى ځٶز یه٥ٵ یبی -یث ډبئڄ اػشمب٭ یيٽدز ٽ سا


یلی،ػاډ٬ ډچمبن ي ډ یبنډشٻ ډ یاهالٹ بی یىډ ي سٮبډهڄ یاشمبڇ ث مپهبثهمى. ى آن ډڈ ډلبی ا ثبیيا ییځا یين ي ٭ٵ یػبو یب ى ثاث ؼم

ٽ یوج یث ٱڈ ىشبيىب اډب ،ومبیي یډ ییيځ ثي ځا ١ير اڄ ځٶز یوڂب ځٶز یها ڂ ا هب ي وهز ثځهای یهبن يځب ٵاڈ آډي اهز، آوـه ى ػ

اسٶبٷ اٵشبى، یانٮ اځش ػبډ یب ى ى یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز بی یمبثه یينسهب ه یه، ثههالٳ سه ايڅ ،ىا ي وبما یډ یهآن از ٽ ا یبیځ

ا ډشٻ یب ي ي ب یىث ث اسوب ىاشهیياډ ي یٽبثى یغوشبي١ٮیز ډ٦چة ي ا .ىاى یى ده ی، ا ىایلیزاهالڇ ي ډه یيان٭بڅمبن ي د ی دهي و٪ه هبی یهبن ثى یزى ځهي هٶبٵ یا ؿ یډػى ث یزٵز ا ي١ٮ ينا ث ،كب١

ا یيځ، ٵهاي ٥ٳ ځٶز یڂثىځیىبهشه ى یزيځ، ث م ځٶز یي ډٮٵش یو٪ ځٶز ییآډ يځ، ڈ ځٶز یٶبسی٦ف وبڃ ي س ي هاوؼبڇ یي سمهيو یىهی ى یيځه

٭ از. یهٽالن ى ا یی ثوبډ

ا ضت پیسهیه يځی اىیبن ى ىاوڂب سمذڄ ٵیالىڅٶیب ي ا ىب څئوبى یيڅ، اشبى سٶپ ٽبسڅیټ ي ځٶز .1

وهی ډ٦بڅٮهبر ځهای ي هىثیی ځب ډٮب اهز. ثىیهبن يځی اىیبن ى ي و٪ان ځٶز بكت 70ي سهدڅیٴ ثهی ا 1978يځی اىیبن ى ځای ي یبز ډؤ ځٶز ، ثىیبن1964ى بڃ ػبوی

يى. مب ډی ىیىی ثوی ا ٽبوبډ ٭چمی يی ث يځ ي ډىبجبر ډیبن اط ى ك ځٶز

ىیىهی وهز ډٺبالر ؼم٭ډ: ٭ياڅز ي چق. 1 ثای ومو وټ.: .2 ثهب اىیهبن يځهی ځٶهز ډٽه ای ه ب ث بن اىی ی يځ ز ٶ ځ ٽ ډ ی يځ ٶز ځ ه ی ايڅ: ب ٮ ډ بی ی ىو ي ه ىی .2؛ يی اسييٽ ٽچیبی

؛ ډهیلیز ي ډهچمبن اويیمىيان ىیيځب ا اىیبن ثیه ي اڅمچڄ ثیه ياث٤ ى ٭ياڅز .3؛ ب ب ی چ ٽ ی بو ػ . ځٶهز 5؛ ييٽ اس ز ی ل ی ه ډ ي الڇ اه چی چ م اڅ ه ی ث ڇ ی ذ م ه ايڅی ٺبالر ډ ٭ م ؼ ډ .4 ڄ بئ ه ډ: يځه .ٴ ي٩بی ٷ، ٺ ك ب، ا: ی ل ی ډ ي بن م چ ډ يان ى م يی او ب يځ ىی ا بىالو ٭ ی ش ی ڈ ٪بڇ و ی ب اشو ثٮ٢ىب یئب يال یىپڈ أال وٮجي إال اڅچ يال وك ث یىىب يثیب أڄ اڅپشبة سٮبڅا إڅی ٽچم اء ثی ٹڄ .3

.ثٮ٢ب أثبثب ډه ىين اڅچ ٵئن سڅا ٵٺڅا اييا ثدوب ډچمن

هاتع یڈ.ٽ آنٹ

، «یڈهش یىهی ى یځهب ي ا ډجبكهض ځٶهز یٵهش یهسهيي یبډىهي و(. »1386اث٦لی، ډلمهي ٭چهی ) http://www.webneveshteha.comوز، ى: ية


ځٶز ی ډٽيځ ه ځٶزیب: ايڅ ٮ یبی ډه ي ىویى(. 1380) یاډیي ی،اٽډ ای ثهب ه یهبن اى یيځه . یي څا چی چ م اڅ ه یبار ث ش ان: او سیه، سػم: كیه ډ٦یٮی اډ ،ػبوی ٽچیبب

١ههب ٵب١ههڄ، سههان: اوشههبار :سػمهه ،یى ٭چههڇ اػشمههب٭ یههٸسلٺ یههب ي(. 1388اڃ ) ی،ثجهه مز.

.یو وسان: یبن،كه ؿبي :سػم ،یاػشمب٭ یب دي ی٥اك(. 1384وډه ) یپی،ثچ وز ځٶز یاٵششبك یوىاو(. »1380) یډلمي٭چ یی،سو یثهب ها یلیډه -یاهالډ یيځه

ٽ ځٶهز ی ډيځ ځٶز یهب: ايڅ ٮ یبی ډه ي ىویىى: ،«یببٽچ یػبو ای ثهب ه یهبن اى یيځه . 3-1ی، ي څا چی چ م اڅ ه یبار ث ش : اوانس ،ػبوی ٽچیبب

به: ٮ ډ یهبی ي ىو یهه ى: ى، «ب اوبن یآډ ډبڅمز یى ويځ یهوٺ ى(. »1380) یڈډلمياثا ی،ػىبس س ب، ب یچ ٽ یبو ػ یا ثب یبناى یيځ ځٶز ٽی ډيځ ځٶزیه ايڅ یچه چ م اڅ ه یثه باره ش ن: اواه

. 98-85ی، ي څا یلیزاهالڇ ي ډه یهيځب آن ا ى یهبواى ي وبى اه (. 1384( )یاشبٵب٥م )ي ی،ٶیډ یىیك

، سی ي ډؼم٭ ډٺبالر ی؛اسييٽ یلیزا و٪ االڇ ي ډ یآډ ډبڅمز یشی ي ڈ یاسييٽ ی.اڅي یاڅمچچ یهثاوشبار سان: سى٪یڈ: بډبن ٵىڀ ي اسجب٥بر االډی،

ى: «. ځهی اىیهبن ي هبی ډٽه ځٶهز ځها ٵٮبڅیهز »(. 1392هوي( ) ډلمي )ډبكج ی٭چ ی،كچم .http://www.cid.icro.irث آى: ، ب ي سمين یبناى یيځ ډٽ ځٶز یم یزب ية

یلیزاالڇ ي ډ یڇمذ یهايڅ یاٵششبك یوىاو(. »1373ډلمي ) ی،هبسم ٭ه ؼهم ډ، «اسهييٽٺبر یٺ ل ٦بڅٮبر ي س ن: ډٽ ډا ، سٽيز اسيیلی ڇ ي ډالا چی چ م اڅ ه یڇ ثی ذ ه میډٺبالر ايڅ

.4-1چی، چ م اڅ ه یث یىڂ ٵ یثب ها یبناى یيځ وز ډٽ ځٶز یهايڅ یاٵششبك یوىاو(. »اڅٴ 1380ډلمي ) یي ی،ا هبډى

ای ػهبوی ثب یبناى یيځ ځٶزی ډٽ يځ ه ځٶزیب: ايڅ ٮ یبی ډه ي ىویى ،«یببٽچ یػبو .21-17ی، ي څاڅمچچی ا وشبار ثیه: اانس ،ٽچیبب

(. »ة 1380ډلمهي ) یيه ی،ا هبډى ه یبه: ايڅه ٮ ډ یهبی ي ىو یهه ى، «ي ډٶهڇ اوهبن یهه ٫ ىډ١هی، ي اڅ اڅمچچهی یه، سان: اوشبار ثه یببٽچ یػبو یثب ا یبناى یيځ ډٽ ځٶز یيځ ځٶز47-51. اډپهبن، اههالٷ ي » یى مهب یهوىاو ،«یهبن اى یيځ ځٶز ىبی یتآ(. »1392) یٴىاو،

.«یبناى یيځ ځٶز ىبی یتآ ي وٺي ځٶهز یث(. »سب ثیوي( ) د، ڃ )ډبكج یڅ یهان ى ا یهبن اى یيځه ، )ى «ډٮبه

.ىز اوشب( یهيځب ا ى یهبن اى یهي ثه اڅمچهڄ یه٭ياڅز ى ياث٤ ثه ى: ،«یاهششبډ یوىاو(. »1374اٽج ) یبى، ٭چ یي ديه یبيوهز آډه ډٮ یهبن اى یهثه یيځ ځٶز یهبوىث ،یلیزډچمبن ي ډ یمىياناوي

ر، سان: اوشهبا یا٥ یڄىز ځبث یډج ی االؤډ ی؛بډبن ٵىڀ ي اسجب٥بر االډ . 476-473ی، اڅي اڅمچچی یهث


یيځ ي ٹا٭ي ځٶز ی٤ا(. »1383اٽج ) یبى، ٭چ ډؼم٭ه : هچق ي ٭هياڅز ، «یٵىڂه -یٵپههبار ش هان: او س ،یييٽ يه اس یبه یچه ب ٽ ث نیباى یيځ ځٶز ٽی ډىیز ى وډٺبالر

.200-198ی، ي څا چی چ م اڅ ه یث یي١ههب: كمسػمهه، «یلیبنثهه ډؼههبىالر ډههچمبوبن ي ډهه یوڂههب(. »اڅههٴ ١1383ههان ) یي،اڅهه

،یلیزىثب ډىبجبر االڇ ي ډ یٺبالس؛ ډيځ ا ثهى سب ځٶزیٮشميای، ى: ځي ډؤڅٶبن، .258-225، ن: څف ٵپسا

یي١ههب: كمسػمهه، «یبوههى ٹههين ډ یلیزوڂهه ډههچمبوبن ثهه ډهه(. »ة ١1383ههان ) یي،اڅهه، یلیزىثب ډىبجبر االڇ ي ډ یٺبالس؛ ډيځ ا ثهى سب ځٶزى: ځي ډؤڅٶبن، یٮشميای،

.104-71، سان: څف ٵپ ،یهبن اهجهب اى ى: ډلميد، یهډلميك :سػم ،«نیباى یيځ ٹن ځٶز یټ(. »1386) یټبح، ا

.98-90 ،25ي 24 یهيځب ث ى یيثب سدٽ یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز یویسب ییىد(. 1387) یهډلميك ی،آٽى ی٥ب

.یىیٹڈ: اوشبار ډؤ اډبڇ هم ،یټي ٽبسڅ یٮ ا ثهى سب ځٶهز ،ياییٮشم یي١ب: كمسػم ،«یلیزاالڇ ي ډ(. »1383) یيٱاة، ٮ : يځه .128-105، ، سان: څف ٵپیلیزىثب ډىبجبر االڇ ي ډ یډٺبالس

اڅمچچهی یهثه ډؼم٭ ډٺبالر هډیه همذیڇ (. 1374( )یاشبان)ي یڂانىڀ ي ى ، ؼش ٵه . چی چ م اڅ ه یث یڂ ى بر ٵٺ ٺی ل س يبر ٮ ٦بڅ ډ ډٽ: ان ، سالڇ ي ډیلیز اسييٽا

يیهمىيان اوىیيځب بىالو ا ٭ یشی ڈ و٪بڇ یب بئڄ ا يځ: ډ ځٶز(. 1380) یڂاني ى، ج اٽ ی،ج ى ٹ .یي څاڅمچچی ا اوشبار ثیهان: س ،ٴ یي٩ب ،ٺٷ ك ،ب : ایلیي ډډچمبن

هان: ډهٽ س .(1373) ٽيي ز اسیلیډه ڇ يالاه چهی چ م اڅ ه یڇ ثه یه ذ ه هم یٺبالر ايڅ ډ ٭ ؼم ډ .چی چ م اڅ ه یث یڂ ى بر ٵٺ یٺ ل ٮبر ي س ٦بڅ ډ

ځٶز - یىیى یيځ ځٶز(. 1379ډلمي ) ی،ډؼيػبډٮ ز ى ىيان یلیالڇ ي ډه : اه یيو ی سهم يځه بى. ان: د س ،ي یي ػ

اويیی هبډبن یان، اىبى ڈا یاالډ یى ػم یبناى یيځ (. ځٶز1390) یي٭جياڅمؼ یىاډبىی،ډ ٵىڀ ي اسجب٥بر االډی.

یانى ا یبناى یيځ ي وٺي ځٶز یث(. »سب ثیوي( ) )ډبكجیي ٭جياڅمؼ یىاډبىی،ډ ، )ى «ډٮبه ىز اوشب(.

انیمىياوي یيځبا ى یبناى یهي ث اڅمچڄ یه٭ياڅز ى ياث٤ ث(. 1374)یڂان ي ىیي، ٭جياڅمؼ یىاډبىی،ډبډبن ٵىڀ ي یي دي یډٮبيوز آډ یبناى یهث یيځ ځٶز یهبوىث ،یلیزډچمبن ي ډ

. یاڅي اڅمچچی یه[، سان: اوشبار ثیا٥ یڄىز ځبث یډج ی االؤ]ډ یاسجب٥بر االډ ىببن. سان: اوشبار ػبډٮ ،ییو وبډ ي دي یدي، ديڂ(. 1390) یڄهچ یایی،ډ یهبن ٺیٺهبر اى ل ٮهبر ي س ٦هبڅ ډ ٹڈ: ډٽ ٺی، یٵ س هی : كسػم ،یلی الڇ ډ ٽ. (1387) ب ډ س ڄ، یډ

.ت ډا ي


.120-91، 21، ٶز آمبنى: ،«یلیزاالڇ ي ډ یيځ ځٶز(. »1383) یهك یيو، ٽه ځٶهز ډ یىهی چق ي ٭ياڅز: ډؼم٭ ډٺبالر وز ى(. 1383اٲ ) ی،يا٭٪ ثهب یهبن اى یيځه

.یي څا یچچ م اڅ ه یبار ث ش ان: او ٽ، س هچی ید یپ ي آڅ یلم چ ډ : ییسػم ،یاسييٽ ي یبیٽچAyoub, Mahmoud (2004). “Christian-Muslim Dialogue: Goals and Obstacles,” The Muslim

World, vol. 94, pp. 313-319. Beversluis, Joel (2000). Sourcebook of the World's Religions: an Interfaith Guide to Religion

and Spirituality, Novato: New World Library. Brown, Daniel S. (2013): A communication Perspective on Interfaith Dialogue: Living within

the Abrahamic Traditions, Maryland: Rowman & Little field. Cornille, Catherine (2013). “Conditions for Inter-Religious Dialogue”, The Wiley-Blackwell

Companion to Inter-Religious Dialogue, New York: John Wiley & Sons. Declaration on the Relation of the Church to non-christian Religions - Nostra Aetate (1965).

See: http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-

ii_decl_19651028_nostra-aetate_en.html

Hedges, Paul (2010). Controversies in Interreligious Dialogue and the Theology of Religions,

London: SCM Press. Michael, Pope (2011). 54 Years That Changed the Catholic Church: 1958-2012, Lexington:

Create Space Independent Publishing Platform. Muhammad Shafiq, Mohammed Abu-Nimer (2007). Interfaith Dialogue: A Guide for

Muslims. Beirut: International Institute of Islamic Thought. Siddiqui, Ataullah (2011). “The Presence of „Secular‟ in Christian-Muslim Relations:

Reflections on the Da‟wah, „Mission‟ and „Dialogue‟ ”, Anthony O‟Mahony and Ataullah

Siddiqui (eds.), Christians and Muslims in the Commonwealth, London: Altajir World of

Islam Trust. Smith, Jane I. (2007). Muslims, Christians, and the Challenge of Interfaith Dialogue, New

York: Oxford University Press. Sullivan, Francis A. (2002). Salvation outside the Church: Tracing the History of the Catholic

Response, Wipf and Stock Publishers. Swidler, Leonard; Mojzes, Paul (1991). Attitudes of Religions and Ideologies toward the

Outsider: The Other, Conference entitled "How Believers Account for Other's Beliefs",

Edvin Mellen Pr.

Tavassoli, Sasan (2011). Christian Encounters with Iran: Engaging Muslim Thinkers after the

Revolution, London: I. B. Tauris. The First International Symposium on Orthodoxy and Islam (1994). Tehran: Center for

International and Cultural Studies. http://www.cid.icro.ir

ینایدایهاشهوپژadyan.urd.ac.ir/article_34243_40b566eb5cb409ad5fa312fc0c163c93.pdf ·...

Documents