ÖĞrenmeyİ etkİleyen etkenler

1

ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETKENLER

ÖĞRENCİ

2

ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETKENLER

ÖĞRENCİ1)HAZIROLUŞa)Türe özgü hazır oluşb)Olgunlaşmac)Genel uyarılma düzeyi ve kaygıd)Diğer öğrenme ve yaşantılare)Güdülenme ve ısınmaf)Dikkat

HAZIROLUŞ

• Bireyin bir öğrenme durumuna yönelik olarak, ne derecede hazır olduğu anlamına gelmektedir (May ve Cample, 1981:133).

• Hazır oluş, daha çok öğrenmenin “ne zaman” gerçekleşebileceğinin belirleyicisidir (Weininger, 1972:141).

HAZIR OLUŞ TERİMİ İÇİNDE ELE ALINAN ÖZELLİKLER

• Türe özgü biyolojik donanımın olması • Bu donanımın öğrenmeyi gerçekleştirecek

olgunluk düzeyinde olması, • Yeni öğrenmeyi kolaylaştıracak daha önceki

öğrenmelerinin olması, • Dikkatini odaklayabilmesi• Öğrenmeye güdülenmiş olması• Orta düzeyde uyarılmış olması,

Türe özgü hazır oluş,

• organizmanın öğrenmesi beklenen davranışı öğrenmesi için, biyolojik donanımının var olması(ör: uçmayı öğrenmesi için

kanatlarının olması gerekir)

OLGUNLAŞMA

• Bir davranışın gösterilmesi için gerekli olan biyolojik donanımın, belli gelişim düzeyine ulaşmasıdır. • Bilişsel olgunlaşma ve motor

becerilerle ilgili kasların olgunlaşması söz konusudur.

Olgunlaşmada yaş ve zeka:

• Yaş, genetik yazılımın ortaya çıkmasındaki zamana karşılık gelir. Genetik kodlamalar, zaman içinde, birbirini izleyen gelişim evrelerinde, üst üste birikerek açılmaktadır.

• Zeka, istenen davranışın öğrenilmesi için gereken bilişsel gelişim düzeyine karşılık gelmektedir. – Örneğin çocuğun soyut işlemleri yapabilmesi için,

belli zihinsel gelişim düzeyine gelmiş olmalıdır.

Olgunlaşma-öğrenme İLİŞKİSİ

• Olgunlaşma öğrenme değildir. • Öğrenmenin ön-koşuludur.

ÖĞRENCİNİN DİĞER ÖĞRENMELERİ

• Aktarım –Olumlu aktarım –Olumsuz aktarım

• Ket vurma/engelleme –İleriye ket vurma –geriye ket vurma)

aktarIm

• Önceki öğrenmelerinin sonrakini etkilemesi–Olumlu aktarım, eski öğrenmenin yeni

öğrenmeyi kolaylaştırması, –Olumsuz aktarım ise eski öğrenmenin

yeni öğrenmeyi engellemesi (Britt, 1934:113)

Ket vurma/engelleme

• Bir öğrenmenin, kendinden önceki ya da kendinden sonraki öğrenmeyi engellemesidir.

Ket vurma

• ileriye ket vurma: Sonraki öğrenmenin engellenmesi• geriye ket vurma: Sonraki

yaşantı ya da öğrenmelerin önceki öğrenmeyi engellemesi

İLERİYE KET VURMA VE OLUMSUZ AKTARIM İLİŞKİSİ

• ileriye ket vurma, olumsuz aktarımla aynı işlevin yerine getirir

• aktarım, daha çok davranışsal kuramcıların kullandıkları bir terimdir.

• ket vurma/engelleme terimini daha çok bilişsel kuramcılar kullanır.

• Aktarım, daha çok gözlenebilen psikomotor davranışlar ile birlikte anılır.

• ket vurma ise hatırlama (unutma) ile birlikte anılır.

DİKKATİ ODAKLAMA

•Dikkat, zihinsel enerjinin belli bir uyarana yönelmesidir

(Csikszentmihalyi, 1988:19)

DİKKAT TÜRLERİ• İstemli dikkat: istenen uyaranların bilinçli olarak seçilerek bilişsel

süreçlere dahil edilmesi ve aynı anda ilgisiz uyaranların elenmesidir. Seçici dikkat olarak da anılmaktadır (Driscol, 2005:79).

• İstemsiz dikkat, bilinçli olarak bilişsel süreçlerimize dahil etmeyi planlamamıza karşın, uyaranın etki düzeyinin oldukça yüksek olması durumunda, istemsizce enerjimizin bir uyarana

yöneltilmesidir. (dışarıdan PAT sesi geldiğinde dikkatiniz slayttan sese istemsizce yönlenir)

• Bölünmüş dikkat, bireyin becerisinin yüksek olduğu etkinliklerle birlikte, bir başka etkinliğe de dikkatini odaklaması sonucunda oluşmaktadır. Yapılan etkinliklerin karmaşıklığı arttıkça, dikkatin bölünmesi zorlaşmaktadır (Davidoff, 1987:129)

DİKKATİ ETKİLEYEN ETKENLER

• Akut ya da kronik hastalık • Fizyolojik ihtiyaçlar• Psiko-sosyal ihtiyaçlar ve yaşantılar• Duyu organlarının işlevselliği• Uyarılmışlık düzeyi ve öğrenme zamanlaması:

– orta düzeyde uyarılmışlık düzeyi – Uyarılmışlık düzeyi geceleri azalır

• Gece güneş ışığının olmaması, melatonin salgısını tetikleyerek vücudun rahatlama ve dinlenme durumuna girmesini sağlar, dikkati odaklamak zorlaşır.

• ilk derslerdeki öğrenme performansının ikinci derse göre düşük düzeyde olduğu bildirilmektedir.

• Bu nedenlerle ışık sisteminin ve öğrenme zamanının uygun şekilde düzenlenmesi, performansın daha düşük düzeyde olduğu zamanlarda öğrenmesi daha “kolay” içeriğin öğrenme konusu yapılması gerekir.

ÖĞRENCİNİN DİKKATİNİ ÖĞRENMEYE ODAKLAMA İPUÇLARI

• Fiziksel uyaranlar kullanmak• aykırı uyaranlar kullanmak (çölde kutup ayısı gibi)• Duygusal uyaranlar kullanmak, • Emir verici uyaranlar kullanmak • merak uyandırmak, • dikkati bir şekilde öğretmene ve sürece odaklamak,• önemli konulara sözle ya da tonlamayla vurgu yapmak • Öğrencinin yalnızca öğrenme konusuna odaklanabilmesi

için, dikkatin bölünmemesini sağlamak• öğrenciye aynı anda çok farklı uyaran sunmamak

Güdülenme

• Güdü, organizmayı harekete geçmesi için uyaran güçtür. • Güdülenme, harekete

geçmeye hazır hale gelme olarak tanımlanabilir.

Dürtü

• organizmanın biyolojik olarak dengede (homeostasis) olmasında kullanılan, endokrinal ve sinir sistemleriyle kontrol edilen fizyolojik gereksinim alanları olarak tanımlanabilir.

20

Güdülenme Döngüsü

Güdülenme türlerİ

• Doğuştan var olma-olmamasına göre:– Birincil güdülenme, doğuştan getirilen,

organizmanın biyolojik olarak dengede olmasını (homeostasis) sağlayan, Yeme, susama, cinsellik, ısıyı koruma gibi dürtülerle ilişkili güdülenmedir.

– İkincil güdülenme, doğuştan getirilmeyip sonradan öğrenilen, Başarılı olma, yarışma, ilgi çekme, yakınlık arama gibi güdülerdir.

Güdülenme türlerİ• Güdülenmenin kaynağına göre– İçsel güdülenme, güdülenme kaynağının bireyin kendi

içinde olmasıdır.• Yeme, susama, uyku ve cinsellik gibi dürtüler, birincil güdülenme

örnekleri olduğu gibi, içsel güdülenme örnekleridir. yalnızca fizyolojik dürtülerle ilişkili değildir.

• Başarı, yakınlık, estetik gereksinimle ilgili güdüler de içsel güdüler olabilmektedir.

– Dışsal güdülenme, fizyolojik ya da psiko-sosyal olarak bir dengesizlik durumu bulunmamasına karşın, herhangi bir nesneyi, çevredeki insanların etkisiyle, bireyin ihtiyaç olarak hissetmesi ile oluşur. • Dışsal güdülenme içsel güdülenme haline gelebilir.

ÖĞRENCİ GÜDÜLENMESİNİ ARTIRMA İPUÇLARI

• Öz-yeterlik inancını yükseltmek (Tipton ve Worthington, 1984:548). –Akademik öz-yeterlik inancını geliştirmek–öğrencinin başarılı olacağı, düzeyine uygun

ödevlerin verilmesi, öğrenen ve başarılı modeller sunulması, öğrenebileceğine ilişkin ikna edilmesi, öğrenmesini olumlu etkileyecektir.


• “yükleme kuramı” ndan faydalanma: bu amaçla aşağıdakiler engellenmelidir (Bacanlı, 2007:209-210). – Öğrencinin İçsel olumsuz yüklemeleri – Başkalarının başarısına ilişkin dışsal yükleme ile öğretmene

yükleme yapmalarını– Kendisiyle ilgili olumsuz dışsal yükleme yapmalarını

• Bunlar yerine, öğrencinin kendisiyle ilgili olumlu içsel yükleme yapmalarını sağlamalıdır (– başarabileceği ödeve ve etkinliklere yöneltmek, – birkaç kez yüksek not vererek kendine güvenini geliştirmek – olumlu içsel yükleme yapabilmesi için öz-yeterlik kuramında yer

alan sözel ikna kullanılabilir (Bandura, 1999:4).


•Derse ısındırma: öğrenciye öğrenilecek konuya ilişkin ön bilgiler verilmeli, dersin çerçeve planı sunulmalıdır.


• Pekiştirme tarifeleri öğrenciyi güdülemede kullanışlıdır. Pekiştirme kullanılırken, öğrencinin ihtiyaçlarına yönelik pekiştireçler seçilmelidir.


• Verimli sınıf ortamının yaratılması–öğrenme engelleri ortadan kaldırılarak

(Zuckerman, 2007:7-15), –öğrencinin kendisine özgü bilgiyi

anlamlandırmasını sağlamak–gerçek yaşamdan örnekleri sunmak– işbirliğini ve araştırmayı desteklemek (Schelfhou ve diğerleri, 2006:475; Könings ve diğerleri, 2005:647).

Genel uyarılmışlık düzeyi

• organizmanın uyaranları alma düzeyidir• Öğrenmenin optimum düzeyde

gerçekleşmesi için, uyarılmışlık düzeyinin orta seviyede olması gerekir

Genel uyarılmışlık düzeyi ve kaygı

ÖĞRENCİNİN ÖĞRENMEYE HAZIROLUŞU

31

ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETKENLER:ÖĞRENİLEN

Telaffuz kolaylığı

konunun ve içinde geçen terimlerin kolayca ifade edilebilmesi

Ayırt edilebilme

• öğrenilmesi beklenen konunun, kolayca ayırt edilmesi, dikkat çekmesidir

• Gestalt psikolojisindeki algı ilkeleriyle ele alınabilir– Ör: Önemli kısımları belirgin, diğer konulardan

farkı vurgulanmış olan bir konu kolayca ayırt edilir

Çağrışım yapabilme

• konunun öğrencinin zihninde başka olgu, durum ya da olayların canlanabilmesidir–Herkesin çağrışımı kendine özgüdür.–Çağrışımlar Geçmiş öğrenme ve

yaşantılardan etkilenir

Kavramsal olarak gruplanabilme

• konunun içinde yer alan alt başlıkların hiyerarşik bir düzene okulabilmesi, kavram haritalarının oluşturulabilmesine uygun olmasıdır– analitik düşünceye izin verir– konuya kuşbakışı bakmayı sağlar– bütüncül düşünmeyi kolaylaştırır

ÖĞRENME YÖNTEMİ/ÇALIŞMA ALIŞKANLIKLARI İLE İLGİLİ ETKENLER

Zaman kullanımı• Aralıklı çalışma, öğrencinin konuyu belli aralıklarla

tekrarlı olarak çalışılmasıdır• Toplu çalışma konunun aralıklı olarak tekrar

edilmeksizin, tek bir zaman aralığında, örneğin sınavdan önceki gece, peşpeşe tekrarlar yaparak çalışılmasıdır

• öğrenme sürecinde öğrencinin kendisine zaman tanıması gerekmektedir. Kısa zaman diliminde çok fazla konunun öğrenilmeye çalışılması, hatırlanmasını zorlaştırmaktadır.

• Zaman yönetimi, zamanın verimli kullanılmasını sağlar. stresi azaltır, ertelemeciliği engeller

37

Konunun yapISI

• Konunun yapısına uygun çalışmak, – öğrencinin konuyu yapısal parçalara bölebilmesi, – konu alt parçalara bölünemeyecek kadar iç içe ise,

bütün olarak çalışması gerekir.– Konunun anlamlı parçalara bölünebilmesi,

bütünleşmesi için zaman gerektirmeyen bir yapıda olması öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır

Etkin katılım

• Etkin katılım, öğrenme sürecinde dikkatini odaklaması,

• sürece ilişkin üst düzey zihinsel etkinlikleri yapması

• Öğrenme Etkinliğini, bilişsel duyuşsal ve psikomotor davranışlarla yerine getirmesi anlamına gelir.

ÖĞRENME SÜRECİNE KATILIMDA ETKİNLİK DÜZEYLERİ

40

ETKİN KATILIM VE GERİBİLDİRİM ARAMA

• öğrencinin geribildirim araması, öğretmene danışmayı ya da kaynağa ulaşmayı içerip, öğrencinin aktif olmasını gerektirir.

• Öğrenci öğrenme süreci içinde soru çözme gibi çalışmalarda:– yanıtlarını öğrenmeli, – yanlış yaptıysa nerede yanlış yaptığını öğrenmeli, – anlamadığı konuları sormalı– Doğru bilgileri araştırmalıdır.

Öğretmen ve özellikleri

• öğrenmeyi dolaylı olarak etkiler• model olan, güdüleyen, öğrenciye geribildirim

sunan bir lider olarak önemlidir• alan bilgisiyle yeterli olmalı, etkili iletişim

becerileri kullanabilmeli, model olabilmeli ve geliştirici geribildirim sunabilmelidir

Öğrenme ortamI• öğrenmeyi dolaylı olarak etkiler• Ortama ilişkin öğretim engelleri ortadan kaldırılmalıdır.• Isı ve ışık açısından öğrencinin biyolojik homeostasisine uygun

olmalıdır. • Sınıf ve malzemeleri sağlıklı, hijyenik ve ergonomik olmalıdır.• Akustik düzenlemesi yapılmalıdır. • Öğrenmeyi destekleyecek materyaller içermelidir. (resim, fotoğraf

vb)• Engelli öğrencilere uygun düzenlenmelidir• Ortam, öğrencilerin bilgiyi araştırma, tartışma, keşfetme,

bütünleştirmelerine katkı sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

ÖĞrenmeyİ etkİleyen etkenler

Documents