Κρίσεις και μεταρρυθμίσεις στην ελληνική οικονομία, τέλη 19ου – 21ος αιώνας

Από την πρώτη στη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση,

δια μέσου της μεταπολίτευσης

Γιώργος Προγουλάκης(Πανεπιστήμιο Αθηνών)

Χρυσάφης Ιορδάνογλου(Πάντειο Πανεπιστήμιο)

Σχολιαστής:

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

α) κατάργηση της συνθήκης του Bretton-Woods(15 Αυγούστου 1971) και υποτίμηση του δολαρίου

β) αύξηση της τιμής του πετρελαίου: κατά 80% το 1973 (1η πετρελαϊκή κρίση) κατά 70% το 1979 (2η πετρελαϊκή κρίση)

ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ, ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΟΚ

1970 - 1981

-5,000,005,00

10,0015,0020,0025,0030,0035,0040,00

1970

1972

1974

1976

1978

1980

ΤΙΜΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΡΥΘΜΟΣΑΝΑΠΤΥΞΗΣΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΟΚ: 1961 - 1982

0

1

2

3

4

5

6

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

3 περίοδοικυλιόμενου μέσουόρου (ΜΕΤΑΒΟΛΕΣΣΤΗΝΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ)

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 70ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΟΚ

• Δύσκολα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κρίση. Αυτό που συμβαίνει είναι η εξάντληση των ωφελειώναπό την μίμηση του αμερικάνικου μοντέλου, και οπεριορισμός του ρυθμού ανάπτυξης

• το εγχώριο προϊόν αυξάνεται κατά 3% σε ετήσιαβάση μεταξύ 1972-1981, έναντι 4,3% κατά τηνπερίοδο 1960-1973

• η ανεργία το 1981, μετά και την 2η πετρελαϊκή κρίσηανεβαίνει στο 7,5%

ΕΤΗΣΙΑ ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΕΠ ΕΛΛΑΔΑ - ΕΟΚ

1963 - 1981

-10

-5

0

5

10

15

1963

1965

1967

1969

1971

1973

1975

1977

1979

1981

ΕΛΛΑΔΑΕΟΚ

ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: ΕΛΛΑΔΑ - ΕΟΚ

1963 - 19818,8

4,34,6

3,0

0,01,02,03,04,05,06,07,08,09,0

10,0

1963-72 1973-81

ΕΛΛΑΔΑΕΟΚ

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ: 1972 - 1981

16

37

24

47

4

18

31

19

52

10

0102030405060

ΠΡΩ

ΤΟΓΕ

ΝΗΣ

ΔΕΥΤ

ΕΡΟΓΕ

ΝΗΣ

Μεταπ

οίησ

η

ΤΡΙΤΟΓΕ

ΝΗΣ

Δημ.

Διοίκησ

ηκαι Ασφ

άλεια

19721981

Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 1971 - 1981

1329836 1046

3211

972 10381356

3366

0500

1000150020002500300035004000

Α γενής Β γενής Γ γενής ΣΥΝΟΛΟ

19711981

Ο ενεργός πληθυσμός ως % τουσυνολικού πληθυσμού

1971 = 37,3% 1981 = 36,4%

Ακαθάριστες Επενδύσεις ΠαγίουΚεφαλαίου ως % του ΑΕΠ

1972: 31% 1981: 25%

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΑΓΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1972 - 1981

(δις δρχ. 1958)

67

46

22

8

69

51

1811

01020304050607080

ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ Μεταποίηση

19721981

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΑΞΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ 7 εκ ΤΟΝΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕγΠ

1972 - 1981

0,00,51,01,52,02,53,03,54,04,55,0

1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ1. ΟΙ ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΡΑΧΜΗΣ

ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΔΟΛΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ECU ΜΕ ΤΗΝ ΔΡΑΧΜΗ 1970 - 1981

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

ECU / ΔΡΧΔΟΛ / ΔΡΧ

Το 1981 σε σχέση με το 1970, οι τιμές στην Ελλάδα είχαναυξηθεί κατά 60% σε σχέση με αυτές της ΕΟΚ

Η αξία του ECU όμως είχε διπλασιαστεί

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ2. Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ

ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

1967 - 1980

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

1967

1969

1971

1973

1975

1977

1979

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΜΙΣΘΟΣ

1973 = 100ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 117,5ΜΙΣΘΟΙ 122,5

ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΩΡΟΜΙΣΘΙΟ: 1979(σε μάρκα)

21,1

15

10,2

15,2

6,2

12,48,6 7,8 7,3

4,3

0

5

10

15

20

25

Δυτ.Γερμανία

Γαλλία Αγγλία Ιταλία Ελλάδα

ΩΡΙΑΙΟ ΚΟΣΤΟΣΕΡΓΑΣΙΑΣΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣΩΡΟΜΙΣΘΙΟΥ

Οικονομικός Ταχυδρόμος

ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ: 1970 -1980

20,022,024,026,028,030,032,034,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

ΕΣΟΔΑΔΑΠΑΝΕΣΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

Άμεσοι και Έμμεσοι Φόροι ως % ΑΕΠ1970 1980

Άμεσοι Φόροι 3,5 5,1Έμμεσοι Φόροι 11,8 10,7

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΑΓΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ

1960 - 1981

ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΑΕΠΚ(δις δρχ.)

(α)

ΑΥΞΗΣΗΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΣΤΗΝΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ

(δις δρχ.) (β) (α) / (β)

1960 - 1972 (1) 55.099 36.897 1,491973 - 1981 (2) 118.395 19.637 6,03

(1) Σε τιμές 1958, (2) σε τιμές 1970

ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

1970 - 1980

80,090,0

100,0110,0120,0130,0140,0150,0

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 1960 - 1985

-20,00

-15,00

-10,00

-5,00

0,00

5,00

10,00

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1973

1975

1977

1979

1980

1982

1984

ΤτΕ, Μηνιαίο Στατιστικό Δελτίο

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ

1970 - 1980

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

ΔΤΚΕΠΙΤΟΚΙΟ

Επιτόκιο: καταθέσεων ταμιευτηρίου στις εμπορικές τράπεζες

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕγΠ 1970 - 1980

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ, ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ, ΔΟΛΑΡΙΟ, ΜΕΤΟΧΕΣ, ΧΡΥΣΗ ΛΙΡΑ: 1970 - 1980

(1970 = 100)

0,0200,0400,0600,0800,0

1000,01200,01400,01600,01800,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

ΔΤΚΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣΔΟΛΑΡΙΟΜΕΤΟΧΕΣΧΡΥΣΗ ΛΙΡΑ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (%) 1970 - 1980

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,019

70

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

(β) / (α)(γ) / (ε)(δ) / (ε)

(β) / (α): εξαγωγές ως ποσοστό των εισαγωγών

(γ) / (ε): εμπορικό έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ

(δ) / (ε): εισαγωγές + εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ

ΟΙ ΑΔΗΛΟΙ ΠΟΡΟΙ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ

ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ 1970 - 1980

0,020,040,060,080,0

100,0120,0140,0160,0180,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

(α) / (β)

(α) / (γ)

((αα) / () / (ββ): ): άδηλοιάδηλοι πόροιπόροι ωςως ποσοστόποσοστό τωντων εξαγωγώνεξαγωγών

((αα) / () / (γγ): ): άδηλοιάδηλοι πόροιπόροι ωςως ποσοστόποσοστό τουτου εμπορικούεμπορικούελλείμματοςελλείμματος

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ, ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ

ΕΞΑΓΩΓΩΝ

0,010,020,030,040,050,060,070,080,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑΕΜΠΑΣΜΑΤΑΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ

ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ%

4

36

18

42

73

34

12

51

10

0102030405060

Εργοδότες

Εργαζόμενοι

για δικό

τους

λογαριασ

μό

Συμβ

οηθούντα

μέλη

της

οικογένειας

Μισθω

τοί

Εργαζόμενοι

στην

κεντρική

κυβέρνηση

19711981

ΠΟΣΟΣΤΟ ΦΤΩΧΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1970

25,0

20,6 21,8

14,8

6,6 6,3

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

ΕΛΛΑΔΑ1974

ΕΛΛΑΔΑ1981

ΙΤΑΛΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΕΚΚΕ, Διαστάσεις της φτώχειας στην Ελλάδα

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΕΡΓΩΝ: 1960 - 1981(χιλ.)

0200400600800

1000120014001600

1960

1961

1962

1963

1964

1965

1966

1967

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

Κρίσεις και μεταρρυθμίσεις στην ελληνική οικονομία, τέλη 19ου – 21ος αιώνας

Από την πρώτη στη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση,

δια μέσου της μεταπολίτευσης

Γιώργος Προγουλάκης(Πανεπιστήμιο Αθηνών)

Χρυσάφης Ιορδάνογλου(Πάντειο Πανεπιστήμιο)

Σχολιαστής: