ء(3122 دربمساعیمل۸رتامجم۸ارقلآم،)

ااقتم۸دنی۸رفض۸ےہ

ادمح۸اابقك۸اقیمس*

غیلبت،۸امہری۸ذہم۸داری۸ااقتم۸دنی۸امتل۸اہقفے۸االسل۸ےک۸زندکی۸ہقفتم۸اور۸ہملسم۸رفہضی۸ےہ۔۸اس۸ںیم۸االتخف۸اور۸رفتہق۸رحال۸ےہ۔۸سج۸رطح۸دنی۸یک۸

اکانئت۸سج۸۸ےہ،۸دنی۸ےک۸ااکحامت۸رپ۸ارفنادی۸اور۸اامتجیع۸وطر۸رپ۸لمع۸درآدم۸یھب۸امہری۸ذہم۸داری۸ےہ۔۸ہی۸ذہم۸دارایں۸مہ۸ےن۸ازوخد۸ںیہن۸ںیل۸ہکلب۸رب

شی۸اک۸دصقم۸اتبےئ۸اور۸اس۸ےک۸ےیل۸اضہطب۸اور۸اقونم۸ےن۸مہ۸وک۸دعل۸ےس۸ووجد۸اشخب،۸وہ۸امہرا۸امکل۸اور۸یقیقح۸ویل۸ےہ،۸ویہ۸اس۸اک۸قح۸راتھک۸ےہ۸ہک۸وہ۸ااسنین۸دیپا

۸اک۸وارث۸رقار۸دای۸ےہ۔۸اس۸ےن۸اایبن۸۸یک۸تثعب۸اک۸دصقم۸ااقتم۸دنی۸وک۸رقار۸دای۔۸وضحر۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸ ےک۸دعب۸اب۸وکیئ۸یبن۸ںیہن۸انبےئ۔۸اس۸ےن۸ںیمہ۸اایبن۸

وخد۸ااقتم۸دنی۸امہری۸زدنیگ۸اک۸دصقم۸نب۸اجات۸ےہ۔۸دصقم۸زدنیگ۸رقار۸دےنی۸ےک۸دعب۸ہی۸آےئ۸اگ،۸ذہلا۸ہی۸رفہضی۸اتم۸ہملسم۸ےک۸رپسد۸ایک۸ایگ۔۸اس۸رطح۸از

رضوری۸ےہ۸ہک۸مہ۸اےنپ۸دصقم۸زدنیگ۸اک۸حیحص۸وعشر۸احلص۸رکںی۸اور۸اس۸ےک۸اطمقب۸اےنپ۸ادنر۸ولطمہب۸االخق،۸اواصف۸اور۸ادعتساد۸دیپا۸رکںی۔

۸اور۸یبن۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸اک۸اج ہ۸وج۸دریا تق۸اکی۸یہ۸ےک ۸ےک۸دو۸ ناام۸ک ،،۸اک۸ااقتم۸دنی۸یک۸رفتیض۸ےنھجمس۸ےک۸ےیل۸ںیمہ۸بس۸ےس۸ےلہپ۸رقآم۸میکح

اظرہ۸رکےت۸اجزئہ۸انیل۸وہاگ۔۸رفق۸رصف۸ملع۸اور۸لمع۸اک۸ےہ۔۸رقآم۸اہلل۸ےک۸دنی۸وک۸یملع۸وصرت۸ںیم۸شیپ۸رکات۸ےہ۸اور۸اج ۂ۸و۸ریست۸اس۸وک۸یلمع۸لکش۸ںیم۸

۸رکےت۸ک ،۔۸اس۸ےک۸دعب۸باحہب۸رکال۸اور۸ات نیع۸اور۸اترخ۸االسل۸ےک۸رزرںوں۸یک۸ریست۸و۸مدامت۸اور۸ک ،۔۸ہقف۸ںیم۸دوونں۸وک۸اتکب۸و۸تنس۸ےس۸ریبعت

رقابوینں۸اک۸اطمہعل۸رکان۸وہاگ۔

دنی۸ےسک۸ےتہک۸ںیھ؟

۔۸لیصفت۸ہی۸ےہ:۸ام۸آایت۸ںیم۸دنی۸وک۸دنی۸اہلل۸دو۸وہگجں۸رپ۸اہک۸ایگ:۸ادلنی۸اقحل۸ج روتں۸ںیم۸دنی۸اک۸ذرک۸آای۸ےہ۲۴۸ج روتں۸ںیم۸ےس۱۱۲۸۸رقآم۸میکح۸یک۸

ے۸اقمامت۸رپ،۸اصلخم۸ہل۸ادلنی وہگجں۸رپ،۸ادلنی۸امیقل۸نیت۸رمہبت۸آای۔۸دنی۸اہمیقل۱۱اپچن۸وہگجں۸رپ،۸ویل۸ادلنی۸ھ

چ

ی ن

نیت۸وہگجں۸ دو۸وہگجں۸رپ،۸نیصلخم۸ہل۸ادل

وا۸

ذ

خ

ت

م،۸ااسنلء۸ںیم۸ا

ھ

ی ن

و ا۸دلص

خم۸وھلا،۸االرعاف۸ںیم۸اکی۸اکی۸رمہبت۸آای۸ےہ۔۸رپ،۸ا

ھ

ی ن

وا۸د

ذ

خ

ت

م۸وھلا،۸االاعنل۸ںیم۸ا

ھ

ی ن

و۸د

ذ

خ

ت

وا۸وابعل،۸ااملدئہ۸ںیم۸ا

م۸ھذ

ک

نی

د

رمہبت۸ذرک۸آای۸ےہ۔۷۲۸رمہبت۸ظفل۸دنی۸اک۸ذرک۸ایکایگ۸ےہ۔۸امہ۸رنک۸االسل۸ولصۃ۸)امنز(۸اک۸یھب۸رقآم۸رشفی۸ںیم۷۲۸۸ومجمیع۸وطر۸رپ۸

ااقتم۸دنی۸یک۸رفتیض

آلءکۃ ای جاػم فی الزض خهیفۃ طو ا ھا رے۸رب۸ےن۸( ’’۰:۱۴)ارقبلہ۸ذ قال زتک نه

م

ت

رھپ۸ذرا۸اس۸وتق۸اک۸وصتر۸رکو۸بج۸

ت۸آدل۸۸وک۸مک۸۔۸رفوتشں۸ےس۸الکل۸اور۸تنج۸ںیم۸ایقل۸ےک۸دعب۸ہی۸رمہلح۸آات۸ےہ۸ہک۸رضح‘‘رفوتشں۸ےس۸اہک۸اھت۸ہک۸ںیم۸زنیم۸ںیم۸اکی۸ہفیلخ۸انبےن۸واال۸وہں

تثغ ھدای فل خوف ػهیھى و وہات۸ےہ:۸ ی ھدی ف ا یاتیکى ي یؼا فاي ھا ج قها اھثطوا ي )ارقبلہo۸لھى یحصو

۰:۱۶’’ )

م

ت

ھا رے۸اپس۸ےچنہپ۸وت۸وج۸ولگ۸ریمی۸اس۸دہاتی۸یک۸ریپوی۸رکںی۸ےگ۸مہ۸ےن۸اہک۸ہک۸مت۸بس۸اہیں۸ےس۸ارت۸اجؤ۸رھپ۸وج۸ریمی۸رطف۸ےس۸وکیئ۸دہاتی۸

ےن۸واےل۸ام۸ےک۸ےیل۸یسک۸وخف۸اور۸رجن۸اک۸ومعق۸ہن۸وہاگ۔۸اور۸وج۸اس۸وک۸وبقك۸رکےن۸ےس۸ااکنر۸رکںی۸ےگ۸اور۸امہری۸آایت۸وک۸الٹھجںیئ۸ےگ۸وہ۸آگ۸ںیم۸اج

۸آ ی۸ےہ۸ہک۸آنامم۸اور۸زنیم۸اور۸اسری۸اکانئت۸ںیم۸اادتار۸ا یل۸اہلل۸رب۸۔۸ام۸آایت۸ےس۸بس۸ےس۸امہ۸یا تق۸ہی۸اسےنم‘‘ولگ۸ک ،۸اہجں۸وہ۸ہشیمہ۸رک ،۸ےگ

۸امالسل۸ک ،۔۸ااعلنیمل۸اک۸ےہ۔۸ویہ۸اخقل۸اور۸ویہ۸احمک۸ےہ۔۸دورسے۸ہی۸ہک۸زنیم۸ںیم۸اہلل۸اعتیل۸ےک۸ااکحل۸یک۸ذیفنت۸ےک۸ذہم۸دار۸اس۸ےک۸انبئ۸اایبن۸مہیلع

ے۸اایبن۸الختف۸اہیہل۸ےک۸بصنم۸رپ۸افزئ۸ےھت۔۸اہلل۸اعتیل۸ےن۸اںیھن۸بختنم۸رفامای۸اھت۸اور۸ینمض۸وطر۸رپ۸ہی۸رضحت۸آدل۸۸ےس۸ےل۸رک۸یبن۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸کت۸اسر

ےک۸ہفیلخ۸اک۸رقتر۸یھب۸واحض۸وہا۸ہک۸وبنت۸اک۸ہلسلس۸بج۸آرضحنت۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸رپ۸متخ۸وہا۸وت۸اب۸الختف۸رج ك۸اک۸ہلسلس۸اس۸ےک۸اقمئ۸اقمل۸وہا۸،اور۸اس۸

۔۸یہی۸ےس۸رقار۸اپای۔۸اب۸ایقتم۸کت۸وکیئ۸یبن۸ںیہن۸آےئ۸اگ۔۸وج۸رفہضی۸اایبن۸۸اور۸رج ك۸ےک۸رپسد۸وہا۸اھت۸وہ۸اتم۸دمحمہی۸ےک۸رپسد۸رک۸دای۸ایگ۸تلم۸ےک۸ااختنب

اس۸اتم۸یک۸وۂج۸اایتمز۸ےہ۔۸اکر۸وبنت۸یک۸ذہم۸داری۸وپری۸اتم۸رپ۸اعدئ۸یک۸یئگ۔

ےن۸اک۸ااہظر۸وہات۸ےہ۸اور۸ہی۸یھب۸ہک۸رضحت۸آدل۸۸وک۸ملعم۸اک۸درہج۸دای۸ایگ۸اور۸رفوتشں۸وکاطبل۸ملع۸رفوتشں۸ےک۸اکمےمل۸ےس۸رضحت۸آدل۸۸ےک۸افقئ۸اور۸ربرت۸وہ

ہن۸ےھت۔۸۸اک۔۸وبعدتی۸ولخمق۸یک۸تفص۸ےہ،۸اخقل۸یک۸ںیہن۔۸ملع۸اہلل۸اعتیل۸یک۸تفص۸ےہ۔۸ملع۸یک۸وہج۸ےس۸آدل۸۸الختف۸ےک۸قحتسم۸وہےئ،۸بج۸ہک۸رفےتش۸الہ

)اعمرف۸ارقلآم،۸یتفم۸دمحم۸عیفش(

وخداتخمر۸ںیہن۔۸ام۸آایت۸ےس۸دصقم۸قیلخت۸آدل۸اور۸لسن۸ااسنین۸یک۸اکانئت۸ںیم۸تیثیح۸اور۸اس۸ےک۸حیحص۸اقمل۸اک۸ملع۸احلص۸وہا،۸ااسنم۸وکحمل۸ےہ۸احمک۸اور۸

دحود۸اہلل۸ےک۸دارئے۸ںیم۸رےتہ۸وہےئ۸اےس۸دحمود۸اایتخرات۸احلص۸ک ،۔۸الختف۸اہیہل۸ےک۸اقتوضں۸یک۸لیمکت۸اس۸اک۸دصقم۸زدنیگ۸ےہ۔

۸ںیم۸ یتل۸ےہ:رف انری ہضی۸ااقتم۸دنی۸یک۸ ثح۸ںیم۸ںیمہ۸بس۸ےس۸زایدہ۸رئامنیئ۸ج رۂ۸روری يا وصی تہ وحا و اندی شسع نکى ي

ول ت وا اندی اقی تسہیى ويوظی وػیعی ا یا تہ ا نیک ويا وص قوا فیہط)انشوزی اوحیآ ا ( ۳۱:۲۴تفس

ھا ری۸رطف۸مہ۸ےن۸ویح۸ےک۸ذرےعی’’

م

ت

۸وکدای۸اھت۸اور۸ےسج۸اے۸دمحم۸اب۸ھا رے۸ےیل۸دنی۸اک۸ویہ۸رطہقی۸رقمر۸ایک۸ےہ۸سج۸اک۸مک۸اس۸ےن۸ونح

م

ت

۸اجیھ۸اس۸ےن۸

ی۸۸وک۸دے۸ےکچ۸ک ،۸اس۸اتدیک۸ےک۸عی س

۸۸اور۸ ۸اور۸ومس ۔۸اس۸‘‘اسھت۸ہک۸اقمئ۸رکو۸اس۸دنی۸وک۸اور۸اس۸ںیم۸رفتمق۸ہن۸وہاجؤےہ۸اور۸سج۸یک۸دہاتی۸مہ۸اربامیہ۸

۸انزك۸آتی۸رکہمی۸ےس۸رفہضی۸ااقتم۸دنی۸اک۸رقآین۸مک۸ابعرۃ۸اصنل۸)آتی۸اک۸وصقمد(۸ےس۸رباہ۸راتس۸اثتب۸ےہ،۸ینعی۸ہی۸آتی۸ایس۸دصقم۸ےک۸ایبم۸ےک۸ےیل

رقآم۸یک۸ہی۸آایت۸یکم۸دور۸ںیم۸انزك۸وہیئ۸ںیھت۔ وہیئ۸ےہ۔

ہیلع۸اس۸آتی۸یک۸رشتحی۸اس۸رطح۸رفامےت۸ک ،۸ہک۸ااقتم۸دنی۸رفض۸ےہ۸اور۸اس۸ںیم۸رفتقی۸رحال۸ےہ۔۸رھپ۸۸ںیم۸یتفم۸دمحم۸عیفش۸رۃمح۸اہلل۸اعمرف۸ارقلآم

اس۸آتی۸ںیم۸دو۸مک۸ذموکر۸ک ،۔۸اکی،۸ااقتم۸دنی۔۸دورسے،۸اس۸اک۸یفنم۸ولہپ،۸ینعی۸اس۸ںیم۸رفتق۸یک۸اممتعن،۸بج۸ہک۸وہمجر۸رسفمنی۸’’ےتھکل۸ک ،۸ہک۸:۸

دکی۸ےک۸زن وا اندی اقی ۸ریسفت۸ےک۸ےیل۸ےہ۸وت۸دنی۸ےک۸ینعم۸نیعتم۸وہےئگ۸ہک۸رماد۸ویہ۸دنی۸ےہ۸وجبس۸اایبن۸۸ںیم۸رتشمک۸الچ۸آراہ۸۸اںیم۸رحف۸ام

زہ،۸جح،۸زوکۃ۸یک۸اپدنبی۸ےہ۔۸اور۸ہی۸یھب۸اظرہ۸ےہ۸ہک۸وہ۸دنی۸رتشمک۸نیب۸االایبن۸اوصك۸اقعدئ،۸ینعی۸وتدیح،۸راستل،۸آرخت۸رپ۸اامیم،۸اور۸ابعدات،۸امنز،۸رو

ک۸اور۸ےہ،۸زین۸وچری،۸ڈااک،۸زان،۸وھجٹ،۸رفبی،۸دورسوں۸وک۸البوہج۸رشیع۸اذیا۸دےنی۸وریغہ۸اور۸دہعینکش۸یک۸رحتم۸ےہ۸وج۸بس۸ادایم۸ناموہی۸ںیم۸رتشم

(۸،۴۵۶ص۵۸۔۸)اعمرف۸ارقلآم،۸ج۸‘‘قفتم۸ہیلع۸ےلچ۸آےئ۸ک ،

ری۸رفامےت۸ک ،۸ہک۸اس۸ ہگ۸قح۸اعتیل۸ےن۸اصف۸وطر۸رپ۸ الت۸دای۸ہک۸الص۸دنی۸ہشیمہ۸ےس۸اکی۸یہ۸راہ۸ےہ۔۸اقعدئ۸اور۸اینپ۸ریسفت۸امثعین۸ںیم۸رحت۸ومالان۸ریبش۸ادمح۸امثعین

نی۸ںیم۸یسک۸اوصك۸دنی۸ںیم۸امتل۸قفتم۸رےہ۸ک ،۔۸بس۸اایبن۸اور۸ام۸یک۸اوتمں۸وک۸مک۸وہا۸ےہ۸ہک۸دنی۸ایہل۸وکاےنپ۸وقك۸و۸لعف۸ےس۸اقمئ۸رںیھک۸اور۸الص۸د

ف۸وک۸روا۸ہن۸رںیھک۔رطح۸رفتقی۸ای۸االتخ

یک۸اس۸آتی۸یک۸میہفت۸ااہتنیئ۸غیلب۸اور۸دملل۸ادناز۸ںیم۸شیپ۸یک۸ےہ۸اور۸درگی۸وحاےل۸یھب۸دےی۸ک ،۔۸اوھنں۸ےن۸آتی۸ےک۸ےلہپ۸۸ومالان۸ومدودی۸ےن۸ج رۂ۸روری

رع۸وک۸واعض۸اقونم۸ےک۸مہ۸ینعم۸رقار۸دای۔۸رھپ۸ےس۸االطصیح۸وطر۸رپ۸اضہطب۸اور۸اقدعہ۸رقمر۸رکان۸اتبای۔۸رشع۸اور۸رشتعی۸ےس۸اقونم۸اور۸اش۸شسع نکى ظفل۸

۸رہ۸ےک ۸اک۸اےنپ۸اس۸امہ۸رتنی۸ادتسالك۸یک۸رطف۸وتمہج۸رفامےت۸ک ،۸ہک۸رشتعی۸مداودنی۸رطفی۸اور۸یقطنم۸ہجیتن۸ےہ۸اس۸ڑبی۸یا تق۸اک۸ہک۸اہلل۸یہ۸اکانئت۸یک

،۸ص۲۸ےک۸ےیل۸اقونم۸اور۸اضےطب۸وعض۸رکے۸)میہفت۸ارقلآم،۸ج۸امکل۸ےہ۸اور۸ویہ۸ااسنم۸اک۸یقیقح۸ویل۸ےہ۔۸اس۸رطح۸ویہ۸اس۸اک۸قح۸راتھک۸ےہ۸ہک۸ااسنم

۔۸اس۸آاسم۸ادتسالك۸ےس۸رغمب۸ےک۸امتل۸ابلط۸اور۸امدی۸وفسلفں۸یک۸وخب۸وصرت۸رطےقی۸ےس۸رتددی۸وہاج ی۸ےہ۔۸رغمب۸اک۸ہملک۸الاہل۸اال۸ااسنم۸(۲۶۵

اایتخر۸ااسنم۸اور۸وہمجر۸وک۸ےہ،۸بج۸ہک۸رقآم۸ےک۸اطمقب۸ہی۸قح۸رصف۸اور۸ےہ،۸بج۸ہک۸االسل۸اک۸ہملک۸الاہل۸اال۸اہلل۸ےہ۔۸رغمب۸ےک۸اطمقب۸اقونم۸اسزی۸اک۸

رصف۸اہلل۸وک۸احلص۸ےہ۔

ااقتم۸دنی۸یک۸االطصح

۸یک۸آتی۸ اہقفے۸االسل۸ےن۸ج رۂ۸روری وا اندی ےس۸اذخ۸رکےت۸وہےئ۸ااقتم۸دنی۸اک۸االطصح۸ےک۸وطر۸رپ۸اامعتسك۸رشوع۸ایک۸ےہ۔۸بج۸وترتی۸۸اقی

وترتی۸یک۸ااقتم۸اک۸انل۸ااقتم۸دنی۸اھت،۸اور۸بج۸الیجن۸انزك۸وہیئ۸وت۸اس۸یک۸ااقتم۸یھب۸ااقتم۸دنی۸اھت،۸اور۸اب۸ایقتم۸کت۸رقآم۸یک۸انزك۸وہیئ۸یھت۸وت۸

جیم و ي وخد۸رقآم۸ےن۸الہ۸اتکب۸ےک۸ابرے۸ںیم۸اہک۸ےہ:ااقتم۸اک۸انل۸یھب۸ااقتم۸دنی۸ےہ۔۸ صل و نو اھى اقايوا انتوزج و ال آ ا

تحت ازجهھى ط )انائد فوقھى و ي تھى لکهوا ي ز اور۸ارگ۸وہ۸وترتی۸اور۸الیجن۸اور۸وج۸ھچک۸ام۸رپ۸ام۸ےک۸’’( ۶:۵۵انیھى ي

۔‘‘رب۸ےک۸رطف۸ےس۸انزك۸وہااےس۸اقمئ۸رےتھک۸وت۸رزق۸ام۸ےک۸اورپ۸ےس۸رباتس۸اور۸ےچین۸ےس۸ااتلب

ںیم۸الہ۸اتکب۸وک۸اخمبط۸رکےک۸وج۸ابت۸یہک۸یئگ۸ےہ۸اس۸رپ۸وغر۸ےیجیک۸ہک۸ہی۸اطخب۸ایھن۸ےک۸ےیل۸ںیہن۸ہکلب۸امہرے۸ےیل۸یھب۸۴۶۸۸ایس۸ج رہ۸ںیم۸آےگ۸آتی۸رھپ

ي انتک۸امہ۸ےہ: شل الیکن ه جیل وهآ ا تکن ط قل یاھل الکتة لستن علی شیء حتی تقیووا التورج و ال )ااملدئہ۸ر

ھا ری۸رطف۸وج۸ہہک۸دو۸ہک۸اے۸الہ۸اتکب۸مت۸رہزگ۸یسک۸الص۸رپ۸ںیہن۸وہ۸بج۸کت۸ہک۸وترتی۸اور۸الیجن۸اور۸ام۸دورسی۸اتکوبں۸وک۸اق( ’’۳:۴۶

م

ت

مئ۸ہن۸رکو،۸

ھا رے۸رب۸یک۸رطف۸ےس۸انزك۸یک۸یئگ۸ک ،

م

ت

۔‘‘

تکن امہرے۸رسفمنی۸ےن۸اھکل۸ےہ:۸ ي ر شل الیکن ه ےس۸رماد۸رقآم۸رشفی۸ےہ۸وت۸اس۸اک۸بلطم۸ہی۸وہا۸ہک۸بج۸کت۸مت۸وترتی۸الیجن۸اور۸۸وهآ ا

۔۸اس۸رطح۸ہی۸ابت۸واحض۸وہاج ی۸ےہ۸ہک۸وج۸صخش۸یھب۸اہلل۸یک۸اتکب۸رپ۸ظ۸ےس۸ھچک۸ںیہن۸وہرقآم۸یک۸ااقتم۸ہن۸رکو۸ےگ۸اس۸وتق۸کت۸مت۸دینی۸و۸ذمیبہ۸احل

ےہ۔‘ ااقتم۸دنی’اامیم۸اک۸دمیع۸ےہ۸اس۸رپ۸اس۸اتکب۸یک۸ااقتم۸رفض۸ےہ،۸اور۸اب۸ایقتم۸کت۸ااقتم۸رقآم۸یہ۸اک۸انل۸

۸الختف۸رپ ثح۸رکےت۸وہےئ۸ےتھکل۸ک ،۸ہک۸ ۃیل۸اتایلکت۸)الص۸،۸اترخ۸دوعت۸زعتمی۸ںیم۸رضحت۸اشہ۸ویل۸اہلل۸ےک۸رظنۂیومالان۸دیساوبانسحل۸یلع۸دنوی

۸رقآین۸رپ۸احوی۸ےہ۸وج‘ ااقتم۸دنی’االوصك(۸وہ۸یا تق۸ےہ۸سج۸اک۸ ناام۸ ےہ۔۸رغض۸ہی۸ےہ۸ہک۸ااقتم۸دنی۸اکی۸اجعم۸االطصح۸ےہ۸اور۸ام۸امتل۸ااکحل

صل للا ےس۸قلعتم۸ےہ۔۸يا ا

۸رقآمرضحت۸اشہ۸ویل۸اہلل۸

مۂ جرفامای۸ےہ۔۸ومالان۸ومدودی۸اس۸رتےمج۸ےس۸اافتسدہ۸رفامےت۸وہےئ۸‘ از۸آنیئ’حتف۸ارلنمح۸ںیم۸نم۸ادلنی۸اک۸رتہمج۸۸ےن۸اےنپ۸رت

۸دنی۸ےک۸ےتھکل۸ک ،۸ہک۸اہلل۸اعتیل۸ےن۸وج۸رشتحی۸رفامیئ۸ےہ۸اس۸یک۸ونتیع۸آنیئ۸یک۸ےہ۔۸اس۸وتہیج۸ےس۸ہی۸ابت۸آاسین۸ےس۸ھجمس۸ںیم۸آاج ی۸ےہ۸ہک۸آتی۸ںیم

یک۸احتیمک۸امم۸رک۸اس۸ےک۸ااکحامت۸یک۸ااطتع۸رکےن۸ےک۸ک ،،۸اور۸ہی۸ہک۸وہ۸اخقل۸و۸امکل۸وہےن۸یک۸انب۸رپ۸وابج۸االابتع۸ےہ۔۸اس۸ےک۸مک۸۸ینعم۸یہ۸اہلل۸اعتیل

اور۸اقونم۸یک۸ریپوی۸ہن۸رکان۸اغبوت۸اور۸دنبیگ۸ےس۸ااکنر۸ےک۸رتمادف۸ےہ۔

ایبم۸رفامای۸ےہ۔۸اعمرشے۸ںیم۸لہس۸دنسپی۸اور۸ےب۸یلمع۸ےک۸راحجم۸رپ۸دیقنت۸ےن۸دنی۸ےک۸وہفمل۸اور۸ااقتم۸دنی۸وک۸ڑبی۸رشح۸و۸طسب۸ےس۸ومالان۸ومدودی۸

رواج۸دانی۸اور۸۸رکےت۸وہےئ۸وہ۸ےتھکل۸ک ،:۸ااقتم۸دنی۸اک۸دصقم۸رصف۸غیلبت۸دنی۸ےس۸وپرا۸ںیہن۸وہات،۸ہکلب۸دنی۸ےک۸ااکحامت۸رپ۸امکہقح۸لمع۸درآدم۸رکان،۸اےس

۸ک ،:۸دنی۸رتشمک۸نیب۸االایبن۸ےس۸رصف۸اامیقع ت۸اقعدئ۸اور۸ےڑب۸ڑبے۸ڑبے۸االخوص۸اوصك۸یہ۸المع۸انذف۸رکان۸ااقتم۸دنی۸ےہ۔۸زمدی۸واضتح۸ےک۸ےیل۸ےتھکل

ل۸وک۸واحض۸اور۸رماد۸ںیہن۸ک ،،۸ہکلب۸اس۸ےس۸امتل۸یہ۸رشیع۸ااکحل۸رماد۸ک ،۔۸دلیل۸ےک۸وطر۸رپ۸ومالان۸ےن۸رقآم۸میکح۸یک۸وہ۸آایت۸شیپ۸یک۸ک ،۸نج۸ںیم۸ام۸ااکح

ےہ۔۸ذلی۸ںیم۸وہ۸آایت۸درج۸ک ،:رصحی۸وطر۸رپ۸دنی۸ےس۸ریبعت۸ایکایگ

ک هوج ویؤتوا انص وا انص حفآء ویقی نہ اندی يخهصی ل نیؼثدوا للا ا ا ۃ ويآ ايسو انقی )اہنیبلo۸وج وذنک یی

۸یک۸دنبیگ۸رکںی،۸اےنپ۸دنی۸وک۸اس۸ےک۸ےیل۸اخک ۸رکےک،۸ابی ل۸کی۸ج ۸وہرک،۸اور۸امنز۸اقمئ۸،۸اور۸ام۸وک۸اس۸ےک۸ج ا۸وکیئ۸مک۸ںیہن۸دای۸ایگ۸اھت۸ہک۸اہلل(۷۶:۳

رکںی۸اور۸زوکۃ۸دںی۔۸یہی۸اہنتی۸حیحص۸و۸درتس۸دنی۸ےہ۔

خقۃ تہ و ان صیس و يآ اھم نغیس للا یتۃ و اندو و نحى انخ يت ػهیکى ان تسییۃ و انطیحۃ حس وقوذج و ان و ان

وا تالشلو ط ذن تعتقع کى فعق ط انیوو یءض و يآ اکم انعثغ ال يا ذکیتى قف و يا ذتح ػهی انصة و ا

ییکى فل کفسوا ي تی و زضیت نکى انری ت ػهیکى ؼ هت نکى ییکى و ات ط انیوو اک تخشوھى و اخشو

ظلو ییا ط ۸،۸مت۸رپ۸رحال۸ایک۸ایگ۸رمدار،۸وخم،۸ج ر۸اک۸ںوتش،۸وہ۸اجونر۸وج۸مدا۸ےک۸ج ا۸یسک۸اور۸ےک۸انل۸رپ۸ذحب۸ایک۸(۳:۱)ااملدئہ۸۸ال

ھٹگ

ایگ۸وہ،۸وہ۸وج۸الگ۸

رکایل۔۸اور۸وہ۸وج۸یسک۸رک،۸ای۸وچٹ۸اھک۸رک،۸ای۸دنلبی۸ےس۸رگ۸رک،۸ای۸رکٹاھک۸رک۸رما۸وہ۔۸ای۸ےسج۸یسک۸دردنے۸ےن۸اھپڑا۸وہ۔۸ج اے۸اس۸ےک۸ےسج۸مت۸ےن۸زدنہ۸اپرک۸ذحب۸

ھا رے۸ےیل۸اناجزئ۸ےہ۸ہک۸اپوسنں۸ےک۸ذرےعی۸ےس۸اینپ۸تمسق

م

ت

۸ مولل۸رکو۔۸ہی۸بس۸ا لاك۸ہ ق۸ک ،۔۸آج۸اکرفوں۸وک۸آاتسےن۸رپ۸ذحب۸ایک۸ایگ۸وہ۔۸زین۸ہی۸یھب۸

ھا رے۸ےیل۸لمکم۸رک۸

م

ت

ھا رے۸دنی۸وک۸

م

ت

ھا رے۸دنی۸یک۸رطف۸ےس۸وپری۸اموییس۸وہیکچ۸ےہ،۸ذہلا۸مت۸ام۸ےس۸ہن۸ڈرو۸ہکلب۸ھجم۸ےس۸ڈرو۔۸آج۸ںیم۸ےن۸

م

ت

دای۸ےہ۸

ھا رے۸دنی۸یک۸تیثیح

م

ت

ھا رے۸ےیل۸االسل۸وک۸

م

ت

۸ےس۸وبقك۸رکایل۸ےہ۔اور۸اینپ۸تمعن۸مت۸رپ۸امتل۸رک۸دی۸ےہ۸اور۸

مولل۸وہا۸ہک۸ہی۸بس۸ااکحل۸رشتعی۸دنی۸یہ۸اک۸ہصح۸ک ،۔

ا زافۃ فی ی ل تاخرکى تہ ا ياءج جهدج و ہ ای فاجهدوا کم واحد ي ایۃ وانص انص للا ،۸زاہین۸وعرت۸اور۸زاین۸(۰۲:۰)اونلر۸ی

وکڑے۸امرو۸اور۸ام۸رپ۸رتس۸اھکےن۸اک۸ذجہب۸اہلل۸ےک۸دنی۸ےک۸اعمےلم۸ںیم۸دانم۸ریگ۸ہن۸وہ۔۸۱۴۴،۱۴۴۸ےس۸رہاکی۸وک۸رمد۸،دوونں۸ںیم

اقونم۸یھب۸۸اس۸آتی۸ںیم۸اقلب۸وتہج۸ارم۸ہی۸ےہ۸ہک۸اہیں۸وفدجاری۸اقونم۸وک۸دنی۸اہلل۸رفامای۸ایگ۸ےہ۔۸ مولل۸وہا۸رصف۸ابعدت۸یہ۸دنی۸ںیہن۸ےہ،۸تکلمم۸اک

آم(دنی۸ےہ۔۸)میہفت۸ارقل

وہان۸دالۃل۸اصنل۸۸ام۸الیصفتت۸ےک۸دعب۸ام۸آایت۸رابین۸رپ۸وغر۸رکےت۸ک ،۸نج۸ےس۸اوصك۸ہقف۸یک۸روینش۸ںیم۸ااقتم۸دنی۸اک۸رفض۸وہان۸اور۸اشنمے۸ایہل۸اک۸وصقمد

ےک۸ےیل۸ج رۂ۸اسنء۸یک۸آتی۸:۸اور۸ااضتقء۸اصنل۸ےس۸اثتب۸وہات۸ےہ۔۸ومالان۸دمحم۸ااحسق۸دنوی۸اینپ۸اتکب۸االسل۸ےک۸ایسیس۸اظنل۸ںیم۸دینی۸وکحتم۸ےک۸ایقل۸

کى ظول و اونی اليس ي و اطیؼوا انس )اے۸ولںو۸وج۸اامیم۸الےئ۸وہ۸ااطتع۸رکو۸اہلل۸یک۸اور۸اس۸ےک۸رج ك۸یک۸اور۸ام۸ولںوں۸۸اطیؼوا للا

اثتب۸ایک۸ےہ۔۸اس۸آتی۸ںیم۸اصبح۸ارم۸یک۸ااطتع۸اک۸مک۸ےس۸ااقتم۸دنی۸اک۸رفض۸وہان۸ااضتقء۸اصنل۸ےس۸( ۲:۳۷یک۸وج۸مت۸ںیم۸اصبح۸ارم۸وہں۔۸ااسنلء

رکان۸صن۸اک۸دای۸ایگ۸ےہ۸سج۸رپ۸لمع۸ایس۸وصرت۸ںیم۸وہاتکس۸ےہ۸بج۸اصبح۸ارم۸وموجد۸وہ۔۸اب۸اےس۸ووجد۸ںیم۸الان۸ابافلظ۸درگی۸ااقتم۸دنی۸ےک۸مظن۸وکاقمئ۸

اشنم۸اور۸اضتقم۸ےہ۔

کى و اػدوا نھى ي ایس۸رطح۸ج رۂ۸اافنك۸یک۸آتی:۸ و ػدو تہ ػدو للا تاط انخیم تسھثو ز ج و ي قو )اور۸مت۸ا اظتطؼتى ي

ھا را۸سب۸ےلچ۸زایدہ۸ےس۸زایدہ۸اطتق۸اور۸ایتر۸دنبےھ۸رےنہ۸واےل۸وھگڑے۸ام۸ےک۸اقمےلب۸ےک۸ےیل۸ایہم۸روھک۸اتہک۸ام۸ےک۸ذرےعی۸ےس

م

ت

۸اہلل۸ولگ۸اہجں۸کت۸

ںیم۸ںیمہ۸مک۸دای۸اجات۸ےہ۸ہک۸مہ۸اینپ۸دقرت۸یک۸دح۸( ۸۶:۴۴دںونمں۸وک۸اور۸ام۸دورسے۸ادعا۸وک۸وخف۸زدہ۸رک۸دو۸ ںیھن۸مت۸ںیہن۸اج۔ےت۔۸االافنكےک۸اور۸اےنپ

ہکلب۸،۸کت۸دانمشم۸دنی۸ےک۸اقمےلب۸ےک۸ےیل۸وقت۸رفامہ۸رکںی۔۸میظنت،۸ارفاد۸اور۸مظن۸وکحتم۸اک۸ایقل۸ابافلظ۸درگی۸بصن۸اامتم۸وخد۸وقت۸اک۸اکی۸ہصح۸ےہ

اس۸ونتیع۸یک۸لک۸وقوتں۸اک۸رسہمشچ۸ےہ۔۸اس۸آتی۸ےس۸اامل۸ےک۸رقتر۸یک۸رفتیض۸ایس۸رطح۸اثتب۸وہ ی۸ےہ۸سج۸رطح۸گنج۸ےک۸ےیل۸اہحلس۸ایہم۸رکےن۸یک۸

رفتیض۔

ياج رۂ۸وتہب۸یک۸آتی:۸ يو خس و ل یحس و ل تانیوو ال تالل ل یؤيو قاتهوا انری و زظونہ و ل یدیو و للا حس

ید و ھى صغسو اوتوا انکتة حتی یؼطوا انجصیۃ ػ انری انحق ي )گنج۸رکوالہ۸اتکب۸ےک۸ام۸ولںوں۸ےس۸وجo۸یی

۸آرخت۸رپ۸اامیم۸ںیہن۸الےت۸اور۸وج۸ھچک۸اہلل۸اور۸اس۸ےک۸رج ك۸ےن۸رحال۸ایکےہ۸اےس۸رحال۸ںیہن۸رکےت۸اور۸دنی۸قح۸وک۸اانپدنی۸ںیہن۸انبےت۔۸اہلل۸اور۸ویل

ےس۸ااقتم۸دنی۸اور۸دینی۸اظنل۸ےک۸ایقل۸یک۸رفتیض۸واحض۸وطر۸رپ۸اثتب۸( ۷:۰۷اہیں۸کت۸ہک۸وہ۸اےنپ۸اہھت۸ےس۸زجہی۸دںی۸اور۸وھچےٹ۸نب۸رک۸رک ،۔۸اوتلہب

۸ےہ۸اور۸اس۸وتق۸کت۸اجری۸رک ےن۸اک۸مک۸دیتی۸ےہ۸اتآا ہ۸الہ۸ابلط۸وک۸ بولب۸رک۸ےک۸ام۸ےس۸زجہی۸وہ ی۸ےہ۔۸آتی۸رکہمی۸الہ۸االسل۸وک۸اتقك۸اک۸مک۸دیتی

۸ےہ۔ووصك۸ایک۸اجےئ۸اور۸اںیھن۸وھچاٹ۸انبرک۸راھک۸اجےئ۔۸اظرہ۸ےہ۸ہک۸ام۸ااکحامت۸وک۸وپرا۸رکان۸دینی۸وکحتم۸اور۸ااقتم۸مظن۸دنی۸ےک۸دعب۸یہ۸نکمم

:ج رۂ۸امدئہ۸ےک۸اسوتںی۸روکع۸ںیم۸رفامای

و ىك ھى انظه فاون صل للا ا ا نى یحكى ت ،۸وج۸ولگ۸اہلل۸ےک۸انزك۸رکدہ۸اقونم۸ےک۸اطمقب۸ہلصیف۸ہن۸رکںی۸(۳:۲۳)امدئہ و ي

ویہ۸اظمل۸ک ،۔

ىك ھى انفعقو فاون صل للا ا ا نى یحكى ت اور۸وج۸ولگ۸اہلل۸ےک۸انزك۸رکدہ۸اقونم۸ےک۸اطمقب۸ہلصیف۸ہن۸،۸(۳:۲۵)امدئہ و ي

۔رکںی۸ویہ۸افقس۸ک ،

۸یک۸رکںویں۸رپ۸ایس۸ مولل۸وہا۸ہک۸امتل۸اعمالمت۸ںیم۸ام۸ازنك۸اہلل۸ےک۸اطمقب۸ےلصیف۸ہن۸رکےن۸واےل۸اکرف،۸اظمل۸اور۸افقس۸ک ،،۸اور۸ااقتم۸دنی۸وکحتم۸و۸دعاتل

ۃ۸ےک۸ےیل۸اواقت۸ےک۸احلظ۸ےس۸ادایگی۸امنز۸اور۸دجسم۸یک۸ریمعت۸اور۸اس۸اک۸ااظتنل۔۸اور۸ہی۸ہک۸ہی۸بس۸رفاضئ۸رطح۸رضوری۸اور۸الزل۸ےہ۸سج۸رطح۸ااقتم۸ولص

۔ااقتم۸دنی۸اک۸ہصح۸ک ،

ارم۸ابرعملوف۸ویہن۸نع۸ارکنمل۸یک۸رفتیض

ھ ؼسوف و ی تان انى انخیس و یايسو ح یدػو كى اي ي كس و نتك ان ػ ىك ھى ۲١وو اون

فهحو ،۸اور۸مت۸ںیم۸اکی۸امجتع۸ایسی۸وہان۸رضوری۸ےہ۸ہک۸)دورسوں۸وک۸یھب(۸ریخ۸یک۸رطف۸البای۸رکںی،۸الھبیئ۸اک۸مک۸دںی۸اور۸( ۱:۱۴۲)ا ك۸رمعم ان

رباویئں۸ےس۸روےتک۸رک ،۔

اض تاي ۃ اخسجت نه تى خیس اي ک تالل کس و تؤيو ان ػ ھو ؼسوف و ت تان ،۸اب۸دقع ۸ںیم۸( ۱:۱۱۴)ا ك۸رمعمسو

وہ۔ہلل۸رپ۸اامیم۸رےتھک۸وہ۸رتہبنی۸رگوہ۸مت۸وہ۸ےسج۸ااسنونں۸یک۸دہاتی۸و۸االصح۸ےک۸ےیل۸دیمام۸ںیم۸الای۸ایگ۸ےہ۔۸مت۸یکین۸اک۸مک۸دےتی۸وہ،۸دبی۸ےس۸روےتک۸وہ۸اور۸ا

و م۸ںیہن۸رفامای۸ایگ۔۸ںوای

ن لغ

ی

و م۸اور۸و

ن لغی

رصف۸اچنہپ۸دانی۸۸ام۸دوونں۸آوتیں۸ںیم۸ایرموم۸اور۸اترموم۸ےک۸اافلظ۸اامعتسك۸ےیک۸ےئگ۸ک ،،۸ینعی۸مک۸دےتی۸وہ۔۸

۸اکانئت۸اکانئت۸امک۸ااحلنیمک۸ےک۸دینی۸اظنل۸وکوقت۸ےس۸انذف۸رکان۸وصقمد۸ےہ۔ اورغیلبت۸رکان۸اکیف۸ںیہن۸ےہ۸ہکلب۸رب

اس۸اک۸ج اك۸یہ۸دیپاںیہن۸وہات۸ہک۸اس۸اتم۸یک۸ ہگ۸’’اس۸آتی۸ےک۸وحاےل۸ےس۸ےتھکل۸ک ،:۸۸اوبانسحل۸دنوی۸االس تی۸اور۸رغم تی۸یک۸ ش۸ شک۸ںیم۸ومالان

زادی۸ی۸آاقےلف۸ےک۸ےھچیپ۸اور۸احہیش۸ربداروں۸یک۸فص۸ںیم۸وہ۸اور۸وہ۸دورسی۸اوقال۸ےک۸اہسرے۸زدنہ۸رےہ،۸اور۸ایقدت۸و۸رئامنیئ،۸ارمویہن۸اور۸دینی۸ورکف

،۸(۸،۵:۱۴۵االرعاف۸)(۱:۱۱۲س۸ومضمم۸یک۸دورسی۸آایت۸آك۸رمعام۸)ا۔‘‘ےک۸اجبے۸دیلقت۸اور۸لقن،۸ااطتع۸و۸رپسادنازی۸رپ۸رایض۸اور۸نئمطم۸وہ

ک ،۔( ۸،۱۱:۱۵امقلم۸)(۸،۰۰:۱۲۱اجحل۸)(۷:۵۱اوتلہب۸)

انحق ج رۂ۸وتہب۸یک۸آتی۸ کهہ ھو انری ازظم زظونہ تانھدی و یی ػهی اندی ۸)اہلل۸یہ۸ےہ۸سج۸ےن۸اےنپ۸رج ك۸وک۸دہتی۸نیظھس

۸دنی۸دالتل۸اصنل۸ےس۸اثتب۸( ۷:۱۱اور۸دنی۸قح۸ےک۸اسھت۸اجیھ۸ےہ۸اتہک۸اےس۸وپرے۸سنج۸دنی۸رپ۸اغبل۸رکدے۔۸

ن ۂل

ےس۸ااقتم۸دنی۸یک۸رفتیض۸اور۸ع

وکم۸ےہ،۸اور۸ج رۂ۸حتف۱۱۸۸وتہب۸یک۸۸وہات۸ےہ۔۸ہی۸آتی۸رقآم۸رشفی۸ںیم۸نیت۸وہگجں۸رپ۸آیئ۸ےہ:۸ج رۂرر

شم ل

۸ارہ۸ک ۸لاور۸ج رۂ۸فص۸یک۸آتی۸اک۸آرخی۸ڑکٹا۸و

ا۸ےہ۔۸یلہپ۸دوونں۸آوتیں۸ںیم۸ہی۸ابت۸یہک۸یئگ۸ےہ۸ہک۸دنی۸قح۸اک۸ہبلغ۸اخمنیفل۸وک۸وخاہ ذ ن ھ

ش

ہلل۸ی۸ب

کف

۸انتک۸یہ۸ربا۸ےگل۸مہ۸ےن۸اےنپ۸۸ںیم۸آتی۸اک۸آرخی۸ہصح۸و

ل۸دقع ۸۸دصقم۸ےک۸ےیل۸اجیھ۸ےہ،۸اور۸ج رۂ۸حتف۸اک۸آرخی۸ہصح۸اتبات۸ےہ۸ہک۸تثعب۸دمحمی۸یک۸اس۸رغض۸و۸اغتی۸رپ۸اہلل۸یک۸ںوایہ۸اکیف۸ےہ۔۸اب۸ارگ۸امترج ك۸وک۸ایس

لم۸رک۸یھب۸ہی۸ےہک۸ہک۸دمحم۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸یک۸تثعب۸اک۸دصقم۸ہی۸ںیہن۸اھت،۸اس۸یک۸ابت۸اقلب۸نامتع۸ہن۸وہیگ۔

۸ارقلآم۸ںیم۸ےتھکل۸ک ،۸ہک۸اس۸آتی۸ںیم۸تثعب۸رج ك۸یک۸رغض۸ہی۸اتبیئ۸یئگ۸ےہ۸ہک۸سج۸دہاتی۸اور۸دنی۸قح۸وک۸وہ۸مدا۸یک۸رطف۸ےس۸الای۸ومالان۸ومدودی۸میہفت

ےہ۸اےس۸دنی۸یک۸ونتیع۸رک ےن۸واےل۸رطوقیں۸اور۸اقدعوں۸رپ۸اغبل۸رکدے۔۸دورسے۸اافلظ۸ںیم۸رج ك۸یک۸تثعب۸یھبک۸اس۸رغض۸ےک۸ےیل۸ںیہن۸وہیئ۸ہک۸

۸زدن۸زدنیگ۸اک۸ات ع۸اور۸اس۸ےس۸ بولب۸نب۸رک۸اور۸اس۸یک۸دی۸وہیئ۸راعوتیں۸اور۸یاجنںوشں۸ںیم۸ ٹم۸رک۸وج۸اظنل

یگ۸ےل۸رک۸وہ۸آای۸ےہ۸وہ۸یسک۸دورسے۸اظنل

۸قح۸وک۸اغبل۸دانھکی۸اچاتہ۸ےہ۔۸ارگ۸وکیئ۸دورسا۸اظن۸زدنرےہ،۸ہکلب۸وہ۸ابداشہ۸ارض۸و۸نام۸اک۸امندنیہ۸نب۸رک۸آات۸ےہ۸اور۸اےنپ۸ابداشہ۸ےک۸اظنل

یگ۸دقع ۸ںیم۸رےہ۸یھب۸وت۸ل

۸زدنیگ۸راتہ۸ےہ۔۸)میہفت۸ارقلآم،۸اےس۸مدایئ۸اظنل۸یک۸یشخب۸وہیئ۸یاجنںوشں۸ںیم۸ ٹم۸رک۸رانہ۸اچےیہ۸اسیجہک۸زجہی۸ادا۸رکےن۸یک۸وصرت۸ںیم۸ذویمں۸اک۸اظنل

(۱۷۴ص۰۸ج

ازۃل۸اافخل۸ںیم۸دعتمد۸اقمامت۸رپ۸شیپ۸ایک۸ےہ۔۸ایس۸آتی۸رپ۸ ثح۸وضحر۸ےک۸اس۸دصقم۸تثعب۸وک۸اشہ۸ویل۸اہلل۸دحمث۸دولہی۸ےن۸اینپ۸اتکب۸ۃجح۸اہلل۸اابلہغل۸اور۸

اجم۸انیل۸اچےیہ۸ہک۸اس۸آتی۸یک۸حیحص۸وتہیج۸ہی۸ےہ۸ہک۸رہہبلغ۸وجدنی۸قح۸وک۸احلص۸وہا۸وہ۸بس۸اک۸بس۸’’رکےت۸وہےئ۸اشہ۸اصبح۸ےن۸ہی۸رحت ری۸رفامای۸ےہ:۸

ررہ۸یلع۸ادلنی۸کلۂ۸ںیم۸دالخ۸ےہ،۸اور۸وہ۸میظع۸ااشلم۸ہبلغ،۸وج۸رسکی ھ

ی ظل

ورصیق۸یک۸وکحوتمں۸وک۸درمہ۸ربمہ۸رکدےنی۸یک۸لکش۸ںیم۸احلص۸وہا۸دبرہج۸اویل۸اس۸ےملک۸۸

۸ربدار۸افلخے۸رادشنی۸ےھت۔۸ام۸رزرںوں۸یک۸وکںیشش۸آرضحنت۸یک۸تثعب۸ےک۸اضتقم۸ںیم۸دالخ۸

ںیم۸دالخ۸ےہ،۸اور۸اس۸ڑبے۸درہج۸ورمہبت۸ےک۸لع

ںیھت۔۸)ااقتم۸دنی،۸دیس۸ادمح۸رعوج۸اقدری(

ںیم۸فلتخم۸ نااانت۸ےک۸تحت۸ابر۸ابر۸ہی۸یا تق۸درہایئ۸ےہ۸ہک۸اہلل۸اعتیل۸اایبنے۸رکال۸وکااقتم۸دنی۸یہ۸ےک۸ےیل۸اینپ۸اتکب۸ۃجح۸اہلل۸اابلہغل۸۸اشہ۸ویل۸اہلل۸ےن

دایم۸ابلط۸رپ۸اغبل۸وعبمث۸رفامات۸راہ۸ےہ۸اور۸دیسان۸دمحم۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸وک۸یھب۸ایس۸ےیل۸وعبمث۸رفامای۸اھت۸ہک۸وہ۸دنی۸وک۸اقمئ۸رکںی۸اور۸اےس۸دورسے۸ا

۸امجتع۸الزیم۸ےہ۔ ۸دنی۸ےک۸ےیل۸اامتجیع۸دجودہج۸اور۸ایقل

ن ۂل

رکںی۔۸ںوای۸ع

۸دنی۸اور۸اتم۸دمحمہی۸یک۸ذہم۸داری

ن ۂل

ع

دایم۸رپ۸ہبلغ۸ےک۸تحت۸ےتھکل۸ک ،:۸اجم۸ول۸ہک۸یبن۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸الختف۸اعہم۸ےک۸اسھت۸وعبمث۸وہےئ۸ےھت۸اور۸آپ۸ےن۸دنی۸وک۸امتل۸ا‘ ااہجلد’اشہ۸ویل۸اہلل۸

)ینعی۸وصحك۸اعمش۸۸دانی۸اھت۸اور۸ہی۸اکل۸اہجد۸اور۸آالت۸اہجد۸ایتر۸رکےن۸ےس۸یہ۸وہاتکس۸ےہ۔۸ارگ۸اہجد۸وک۸ولگ۸وھچڑ۸دںی۸اور۸لیب۸یک۸دومں۸ےک۸ےھچیپ۸گل۸اجںیئ

ںیم۸گل۸رک۸اہجدےس۸اغلف۸وہاجںیئ(۸وت۸ذتل۸ام۸وک۸ریھگ۸ےل۸یگ۸اور۸دورسے۸ادایم۸واےل۸ام۸رپ۸اغبل۸آاجںیئ۸ےگ۔

ہ۸اصبح۸اہجد۸یک۸تلیضف۸ےک۸ابرے۸ںیم۸تہب۸یس۸دحوثیں۸وک۸شیپ۸رکےت۸ک ،:اش

ی(،۸وضحر۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸ےن۸رفامای:۸اہلل۸یک۸راہ۸۸قال زظول يثم انجاھد فی ظثیم للا کثم انقات انصائى

ل

نمغل

)ارطاف۸ادنسمل۸ا

یک۸اثمك۸ےہ۔ںیم۸اہجد۸رکےن۸واےل۸یک۸اثمك۸ایسی۸ےہ۸ےسیج۸ہک۸بش۸دیبار۸اور۸روزہ۸دار۸

وقال زظول ي احتثط فسظا فی ظثیم للا ایاا تالل وتصدیقا توػد فا شثؼہ وزیہ و زوثہ وتونہ فی

۸یقہیبلل(،۸وضحر۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸ےن۸رفامای:۸سج۸ےن۸اہلل۸یک۸راہ۸ںیم۸اور۸اہلل۸رپ۸اامیم۸رےتھک۸وہےئ۸اکی۸وھگڑا۸يیصاہ یوو انقیايۃ ) اننسل۸اربکلی

ںیئ۸ےگ۔دناھ۸اور۸اس۸وک۸ٹیپ۸رھب۸اھکان۸الھکای۸اس۸وک۸اپین۸الپای۸اور۸ایقتم۸ےک۸دم۸اس۸اک۸اچرا،۸دیل۸اور۸اشیپب۸اس۸یک۸ویکینں۸ںیم۸ہی۸بس۸وتےل۸اجاب

)ننس۸۸قال زظول ا للا یدخم تعھى انواحد ثلثۃ فس فی انجۃ صاؼہ یحتعة فی صؼہ وانسايی تہ ويثهہ

۸وملس۸ےن۸رفامای:۸ےب۸لا۸اہلل۸اعتیل۸اکی۸یک ۸یک۸وہج۸ےس۸نیت۸ارفاد۸وک۸تنج۸ںیم۸دالخ۸رکے۸اگ۔۸اکی۸انبےن۸واےل۸وک۸وج۸اس۸یک۸اسنیئ(،۸وضحر۸یلص۸اہلل۸ہیلع

تعنص۸ںیم۸وثاب۸اچاتہ۸ےہ۸اور۸الچےن۸واےل۸اور۸یک ۸دےنی۸واےل۸وک۔

۸ہیلع۸وملس۸ےن۸رفامای:وج۸اہلل۸یک۸راہ۸ںیم۸)ننس۸اسنیئ(،۸وضحر۸یلص۸اہلل۸وقال زظول ي زيی تعھى فی ظثیم للا فھو نہ ػدل يحسز

اکی۸یک ۸الچےئ۸اگ۸اس۸وک۸الغل۸آزاد۸رکےن۸اک۸وثاب۸ےلم۸اگ۔

اتکس۸ےہ۔بج۸ااقتم۸دنی۸اور۸االعے۸ۃملک۸اہلل۸ےک۸ےلسلس۸ںیم۸اےسی۸وھچےٹ۸اکل۸اک۸وثاب۸تنج۸ےہ۸وت۸ڑبی۸مدامت۸ےک۸وثاب۸اک۸ادنازہ۸آاسین۸ےس۸اگلای۸اج

وکحتم۸اک۸ایقل۸ااقتم۸رقآم۸ےک۸ےیل۸االسیم

۸ااقتم۸رقآم۸ےک۸ےیل۸االسیم۸وکحتم۸)وکحتم۸اہیہل(۸اک۸ایقل۸الزیم۸ےہ۔۸رقآین۸آایت۸ااکحل۸رپ۸لمع۸رصف۸االسیم۸وکحتم۸ےک۸ذرےعی۸ےس۸یہ۸ایک

اجاتکس۸ےہ:

طو ي للا ا ایذیھوا جشآءم توا کسثا کال ه ،۸وچر۸وخاہ۸وعرت۸وہ۸ای۸رمد،۸دوونں۸(۳:۱۶)ااملدئہ۸ السارق و السارقۃ فاقطعو

ےک۸اہھت۸اکٹ۸دو۔۸ہی۸ام۸یک۸امکیئ۸اک۸دبہل۸ےہ۸اور۸اہلل۸یک۸رطف۸ےس۸ربعت۸انک۸زسا۔

ي عول الش صاب و السلم رجس ه ا اوا الخوز و الویسز و ال فاجتثو لعلکن یطي یایھا الذیي اهو

،۸اے۸ولںو۸وج۸اامیم۸الےئ۸وہ،۸ہی۸رشاب۸اور۸وجا۸اور۸ہی۸آاتسےن۸اور۸اپےسن،۸ہی۸بس۸دنگے۸اطیشین۸اکل۸ک ،،۸ام۸ےس۸رپزیہ۸رکو۔۸(۳:۷۴)ااملدئہo۸تفلحوى

ادیم۸ےہ۸ہک۸ںیھمت۸الفح۸بیصن۸وہیگ۔

وکڑے۲۴۸امل۸اوبہفینح۸اور۸اامل۸امکل۸اک۸ےہ۔۸اامل۸اشیعف۸ےک۸زندکی۸رشاب۸ونیش۸یک۸دح۸وکڑے۸یھت۔۸یہی۸کلسم۸ا۶۴۸دہعباحہب۸ےس۸رشاب۸ےنیپ۸یک۸زسا۸

ےہ۔۸ام۸دحود۸اک۸ارجا۸رصف۸وکحتم۸اک۸اکل۸ےہ۔

ل ت ثن لن یاتوا تارتعۃ شہذآء فاجلذوھن ثویي جلذج و ۸ھن شھادج اتذاتقثلوا ل والذیي یزهوى الوحص

وکڑے۸امرو۸اور۸ام۸یک۸اہشدت۸یھبک۸وبقك۸ہن۸رکو۔۸،۶۴۸اور۸وج۸ولگ۸اپک۸دانم۸وعروتں۸رپ۸تمہت۸اگلںیئ۸رھپ۸اچر۸ںواہ۸ےل۸رک۸ہن۸آنیئ۸ام۸وک۸(۰۲:۲)اونلر

توا ط م الز الثیع و حز ج د۸وک۸رحال۔۸،۸اہلل۸ےن۸اجترت۸وک۸الحك۸ایک۸ےہ۸اور(۰:۰۵۳)ارقبلہ۸۸احل للا

آایت۸آیئ۸ک ،۔۸ایس۸رطح۸دحود۸اہلل۸ےک۸ارجا۸ےک۸ےیل۸دعتمد۸رقآین۸آایت۰۴۸۸رقآم۸میکح۸ںیم۸اتقك۸یف۸لیبس۸اہلل۸ےک۸ےیل۸ایگرہ۸آایت۸اور۸اہجد۸ےک۸ےیل۸

وکحتم۸یک۸دعل۸وموجدیگ۸یک۸ک ،۔۸الہ۸ملع۸اک۸اس۸ابت۸رپ۸اافتق۸ےہ۸ہک۸ام۸رقآین۸آایت۸رپ۸االسیم۸وکحتم۸یہ۸ےک۸ذرےعی۸ےس۸لمع۸وہاتکس۸ےہ۸اور۸االسیم۸

ےہ۸اور۸۸وصرت۸ںیم۸ارفنادی۸وطر۸رپام۸رپ۸لمع۸ںیہن۸ایک۸اجاتکس۔۸اےسی۸امتل۸وصنص۸رقآین۸ےس۸وطبر۸ااضتق۸االسیم۸وکحتم۸ےک۸ایقل۸یک۸رفتیض۸اثتب۸وہ ی

۸ابووجد۸االسیم۸وکحتم۸اقمئ۸ملسم۸اعمرشے۸ےک۸امتل۸ارفاد۸رپ۸االسیم۸وکحتم۸اقمئ۸رکےن۸یک۸وکشش۸رکان۸دحااطتستع۸کت۸رفض۸ےہ۸اور۸ااطتستع۸ےک

ک۸رکان۸رکےن۸یک۸وکںیشش۸ہن۸رکان۸وےسی۸یہ۸انگہ۸اور۸تیصعم۸ےہ،۸ےسیج۸اصبح۸ااطتستع۸املسمم۸رپ۸روزہ،۸امنز،۸زوکۃ،۸جح۸رفض۸ےہ۸اور۸ام۸رفاضئ۸اک۸رت

اعتبق۸وک۸ربابد۸رکان۸ےہ۔

اہشدت۸قح۸اور۸اس۸ےک۸اقتےض

ذہم۸داری۸ہی۸ایبم۸یک۸یئگ۸ےہ۸ہک۸وہ۸ولںوں۸ےک۸اسےنم۸قح۸ےک۸ںواہ۸نب۸رک۸ڑھکے۸وہں۸اور۸اہشدت۸قح۸۸رقآم۸میکح۸ںیم۸املسمونں۸یک۸اکی۸تہب۸امہ۸اور۸ڑبی

ظول ػهیکى شھی یک۸تجح۸وپری۸رکںی۔۸رفامای۸ایگ انس ظطا نتکووا شھدآء ػهی اناض و یکو ۃ و کى اي ط۸۸دا: و کرنک جؼه

۔۸اس۸رقفے۸ےس۸رماد۸ہی۸‘‘اور۸ایس۸رطح۸وت۸مہ۸ےن۸مت۸وک۸اکی۸اتم۸وطس۸انبای۸اتہک۸مت۸دقع ۸ےک۸ولںوں۸رپ۸ںواہ۸وہ۸اور۸رج ك۸مت۸رپ۸ںواہ۸وہ’’،۸(۰:۱۲۱)ارقبلہ۸

۸دعك۸اور۸دنی۸قح۸یک۸وج۸ےہ۸ہک۸رشح۸ےک۸دم۸بج۸اسحب۸ایل۸اجےئ۸اگ۸اس۸وتق۸رج ك۸امہرے۸امندنیے۸وہرک۸مت۸رپ۸ںوایہ۸دںی۸ےگ۸ہک۸حیحص۸رکفولمع۸اظنل

ےس۸اتم۸دمحمہی۸ےن۸میلعت۸اںیھن۸اہلل۸ےس۸ یتل۸یھت۸رج ك۸ےن۸اس۸وک۸وپری۸رطح۸وقال۸و۸العف۸اچنہپ۸دای،۸اور۸اس۸ےک۸دعب۸رج ك۸ےک۸اقمئ۸اقمل۸وہےن۸یک۸تیثیح۸

اےس۸اعل۸ولںوں۸کت۸اچنہپےن۸ںیم۸اینپ۸الصتیح۸اور۸وقت۸یک۸دح۸کت۸وکیئ۸وکاتیہ۸ںیہن۸یک۔

۸۸ںوایہ۸ےک۸بصنم۸رپ۸امومر۸وہان۸دریا تق۸اس۸وک۸اامتم۸اور۸ئاوشایئ۸اک۸اقم۸ل۸ک ا۸ایک۸اجان۸ےہ۔۸رھپ۸آےگ۸وج۸ایبم۸لیولی۸ا ہل۸اور۸اامتاتم۸دمحمہی۸اک۸اجنمبن۸اہللل

امتم(۸اک۸۸اتمعن۸اک۸آای۸ےہ،۸اس۸ےس۸ہی۸یا تق۸واحض۸وہریہ۸ےہ۸ہک۸ینب۸ارسالیئ۸وک۸وج۸بصنم۸اامتم۸احلص۸اھت۸وہ۸متخ۸وہا۸اور۸اب۸اامتم۸امم۸)اوتمں۸یک

بصنم۸اتم۸دمحمہی۸وک۸وفتضی۸وہ۸راہ۸ےہ۔۸ج رۂ۸رقبہ۸یک۸اس۸آتی۸ےک۸دعب۸ج رۂ۸جح۸ںیم۸ہی۸ابت۸اکی۸ےئن۸ادناز۸ےس۸درہایئ۸یئگ۸ےہ:

ظول شھیدا ػهیکى و تکووا شھدآء انس قثم و فی ھرا نیکو ي ی عه کى ان ،۸(۵۶: ۰۰)اجحل۸اناض ػهی ھو ظ

ھا را۸یہی۸انل۸ےہ۸اتہک۸رج ك۸مت۸رپ۸ںواہ۸وہ۔

م

ت

ھا را۸انل۸ملسم۸راھک۸اھت۸اور۸اس۸رقآم۸ںیم۸یھب۸

م

ت

اہلل۸ےن۸ےلہپ۸یھب۸

اس۸لیصفت۸ےک۸دعب۸بصنم۸اامتم۸و۸دہاتی۸اور۸ااقتم۸دنی۸یک۸الص۸رغض۸ےس۸آاگہ۸ایک۸اجات۸ےہ۔

اس۸نمض۸ںیم۸نیت۸آایت۸ڑبی۸اتیمہ۸یک۸احلم۸ک ،:۸

فعکى او انواند ی و نو ػهی ا تانقعط شھدآء لل يی ايوا کووا قو غیا او فقیسا ایھا انری یک ا و القستی ی

تؼدنو ی ا ثؼوا انھو ا فل تت اونی تھ خثیسافالل هو ا تؼ ت کا للا ا او تؼسضوا فا تهو ،۸(۲:۱۱۳)ااسنلءo ا و ا

ھا ری

م

ت

ھا ری۸ںوایہ۸یک۸زد۸وخد۸

م

ت

ھا رے۸ااصنف۸اور۸

م

ت

۸ربدار۸اور۸مدا۸واےطس۸ےک۸ںواہ۸ونب،۸ارگہچ۸

اینپ۸ذات۸رپ۸ای۸۸اے۸ولںو۸وج۸اامیم۸الےئ۸وہ،۸ااصنف۸ےک۸لع

ھا رے۸وادل

م

ت

وخاشہ۸سفن۸۸نی۸اور۸رہتش۸داروں۸رپ۸یہ۸ویکں۸ہن۸ڑپ ی۸وہ۔۸رفقی۸اعمہلم۸وخاہ۸امك۸دار۸وہ۸ای۸رغبی،۸اہلل۸مت۸ےس۸زایدہ۸ام۸اک۸ریخوخاہ۸ےہ۔۸ذہلا۸اینپ

ہلل۸وک۸اس۸یک۸ربخ۸ےہ۔یک۸ریپوی۸ںیم۸دعك۸ےس۸ابز۸ہن۸روہ۸اور۸ارگ۸مت۸ےن۸یگل۸یٹپل۸ابت۸یہک۸ای۸اچسیئ۸ےس۸ولہپ۸اچبای۸وت۸اجم۸روھک۸ہک۸وج۸ھچک۸مت۸رکےت۸وہ۸ا

ایس۸ومضمم۸وک۸ج رۂ۸امدئہ۸ںیم۸اکی۸دورسے۸اقتےض۸ےک۸اسھت۸شیپ۸ایک۸ایگ۸ےہ:

قوو ػهی ال تؼدنوا ط اػد شھدآء تانقعط و ل یجسيکى شا لل يی نوا ھو اقسب نهتقوی و اتقو کووا قو ا للا

هو ا تؼ خثیسو ت للا ،۸اے۸ولںو۸وج۸اامیم۸الےئ۸وہ۸اہلل۸یک۸اخرط۸رایتس۸رپ۸اقمئ۸رےنہ۸واےل۸اور۸ااصنف۸یک۸ںوایہ۸دےنی۸(۳:۶)ااملدئہoط ا

زایدہ۸انمتبس۸راتھک۸ےہ۔۸اہلل۸ےس۸ڈر۸رک۸اکل۸واےل۸ونب۔۸یسک۸رگوہ۸یک۸دینمش۸مت۸وک۸اانت۸لعتشم۸ہن۸رکدے۸ہک۸مت۸ااصنف۸ےس۸رھپ۸اجؤ۔۸دعك۸رکو۸ہی۸مدارتیس۸ےس۸

رکےت۸روہ۸وج۸ھچک۸مت۸رکےت۸وہ۔۸اہلل۸اس۸ےس۸وپری۸رطح۸ابربخ۸ےہ۔

ھا رے۸اےنپ۸سفن۸ےک۸ای۸ازعہ۸و۸ارقاب۸ےک۸الخف۸ںوا

م

ت

یہ۸وہریہ۸وہ۔۸یلہپ۸آتی۸ںیم۸ہی۸اتبای۸ایگ۸ہک۸اہلل۸یک۸وخونشدی۸ےک۸ےیل۸ںوایہ۸دےنی۸واےل۸ونب،۸ارگہچ۸

ای۸ایگ۸ہک۸یسک۸ےس۸دینمش۸ںیھمت۸قح۸یک۸ںوایہ۸ےس۸فرحنف۸رکےن۸اک بب۸ہن۸وہ۔۸رغض۸ تبح۸و۸دعاوت۸دوونں۸ایسی۸ےک ںی۸ک ،۸وج۸دورسی۸آتی۸ںیم۸ہی۸اتب

سط۸اور۸وقانیم۸ہلل۸وکاتدیک۸ےس۸شیپ۸ایک۸ایگ۸ےہلقدعك۸۸۔۸سج۸اک۸دصقم۸ہی۸ےہ۸ہکااسنم۸وک۸دعك۸و۸رایتس۸یک۸راہ۸ےس۸اٹہرک۸ملظ۸ںیم۸التبم۸رکدیتی۸ک ،۔۸وکونا۸وقانیم۸اب

وااصنف۸اور۸او۸ارماہلل۸رپ۸رہ۸وتق۸اور۸رہاحك۸ںیم۸اقمئ۸رانہ۸رضوری۸ےہ۔۸دویتس۸دینمش۸ںیھمت۸راہ۸قح۸ےس۸فرحنف۸ہن۸رکے۔

اس۸نمض۸ںیم۸رسیتی۸آتی۸درج۸ذلی۸ےہ:

نیقوو ان یصا ا يؼھى انکتة وان صن ت وا ی ا تانث صنا انحدید فیہ تاض شدید نقد ازظها زظه اض تانقعط وا

يافغ نهاض ،۸مہ۸ےن۸اےنپ۸رج ولں۸وک۸اصف۸اصف۸اشنوینں۸اور۸دہاایت۸ےک۸اسھت۸اجیھ،۸اور۸ام۸ےک۸اسھت۸اتکب،۸اور۸زیمام۸انزك۸(۳۵:۰۳)ادحلدی۸۸و

۸ڑبا۸زور۸ےہ۸اور۸ولںوں۸ےک۸ےیل۸انم ع۸ںیم۔یک۸اتہک۸ولگ۸ااصنف۸رپ۸اقمئ۸وہں،۸اور۸ولاہ۸ااترا۸سج۸ںیم

ط۸ہہک۸رک۸سلق س۸ب

ل۸الو قلی وپرے۸ااسنین۸اعمرشے۸اور۸یلہپ۸دو۸آایت۸ںیم۸اطخب۸ومنینم۸ےس۸اھت۔۸ج رۂ۸دحدی۸یک۸آتی۸ےس۸اطخب۸اک۸دارئہ۸وعیس۸وہایگ۸اور۸

ےنم۸آای۸ہک۸رضحت۸آدل۸۸ےس۸ےل۸رک۸اخمت۸انییبنل۸دمحم۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸کت۸بس۸اس۸ےک۸وپرے۸اظنل۸وک۸دعك۸رپ۸اقمئ۸رک ےن۸یک۸ابت۸یک۸یئگ۔۸اور۸ہی۸االعم۸اس

۸ذہم۸داری۸اتم۸یک۸تثعب۸اور۸آنامین۸اتکوبں۸اک۸اسرا۸اظنل۸ااصنف۸اور۸دعك۸یہ۸رپ۸اقمئ۸رکےن۸ےک۸ےیل۸ووجد۸ںیم۸الای۸ایگ۔۸وضحر۸ےک۸دعب۸اس۸اظنل۸ےک۸ایقل۸یک

۸رقآم۸ےن۸اہشدت۸قح۸ےس۸ریبعت۸ایک۸ےہ۔۸اور۸ہی۸ہک۸ولےہ۸وک۸انزك۸ایک۸سج۸ںیم۸ڑبی۸اطتق۸اور۸انم ع۸ک ،۔۸ہی۸ابت۸دمحمہی۸ےک۸اورپ۸ڈایل۸یئگ۔۸ایس۸ذہم۸داری۸وک

۸دعك۸اور۸ااقتم۸دنی۸یک۸ضحم۸امیکس۸شیپ۸رکےن۸وخد۸وخبد۸اس۸لمع۸یک۸رطف۸ااشرہ۸رک ی۸ےہ۸ہک۸اس۸ےس۸رماد۸ایسیس۸اور۸یگنج۸اطتق۸ےہ۔۸رج ولں۸وک۸ایقل

ای۸ہکلب۸ہی۸ابت۸یھب۸ام۸ےک۸نشم۸ںیم۸دالخ۸یھت۸ہک۸اس۸دعك۸اکلم۸وک۸المع۸وقت۸ےس۸انذف۸ایک۸اجےئ۸اور۸اظنیمل۸وک۸زسا۸دی۸اجےئ۔۸ےک۸ےیل۸وعبمث۸ںیہن۸رفام

۸دںی۔۸ہی۸امتل۸رقآینانچہچن۸یبن۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس۸ےن۸دعك۸یقیقح۸اور۸ااقتم۸دنی۸وک۸اےنپ۸وقك۸اور۸لعف۸ےس۸اقمئ۸ایک،۸اور۸اس۸ےک۸ےیل۸رہ۸رطح۸یک۸رقابقع ں۸

آایت۸دالۃل۸اصنل۸)رقآم۸یک۸آتی۸اک۸دالتل۸رکان(۸ےس۸ااقتم۸دنی۸ےک۸رفےضی۸وک۸اثتب۸رک ی۸ک ،۔

۸سنج۸ذگہتش۸الیصفتت۸ےس۸ہی۸دماع۸اور۸دصقم۸واضتح۸ےس۸اثتب۸وہات۸ےہ۸ہک۸ااقتم۸دنی۸اونیل۸اور۸امہ۸رتنی۸رفہضی۸ےہ۸اور۸اس۸اک۸اقمل۸امتل۸رفاضئ۸ںیم

ل۸رفاضئ۸رپ۸احوی۸ےہ۔۸ہی۸رفہضی۸وبنت۸ےک۸اسھت۸یہ۸رشوع۸وہا۸اور۸ااقتم۸دنی۸یک۸دجودہج۸ایحت۸ہبیط۸ےک۸ا یل۸اور۸ ۃیل۸اتایلکت۸ےہ۸وج۸دورسے۸امت

وت۸یکم۸آرخی۸احملت۸کت۸اجری۸ریہ۔۸امنز۸وج۸دنی۸االسل۸اک۸رنک۸امظع۸ےہ۸رعماج۸ںیم،۸ینعی۸وبنت۸ےک۸ایگروھںی۸اسك۸رفض۸وہا۔۸روزہ۸دو۸رجہی۸اور۸زوکۃ

ھت۸زوکۃ۸یک۸رفتیض۸آھٹ۸رجہی۸ںیم۸وہیئ۸اور۸جح۸ون۸رجہی۸ںیم۸رفض۸وہا۸رگم۸رفہضی۸ااقتم۸دنی۸آرضحنت۸یک۸وپری۸زدنیگ۸ےس۸رفض۸یھت۸رگم۸اصنب۸ےک۸اس

زدنیگ۸رپ۸طیحم۸ےہ۔

تل،۸ےک۸دصقم۸راس۸املسمونں۸یک۸دوینی۸و۸ارخوی۸اعسدت۸اور۸االسل۸یک۸دوعت،۸ہبلغ۸و۸اادتار۸اک۸ااصحنر۸ااقتم۸دنی۸رپ۸ےہ۸اور۸وضحر۸ارکل۸یلص۸اہلل۸ہیلع۸وملس

وک۸رفض۸۸ینعی۸ااہظر۸دنی۸اک۸وصحك۸یھب۸ااقتم۸دنی۸ےک۸ذرےعی۸نکمم۸ےہ۔۸ایس۸ےیل۸اہلل۸اعتیل۸ےن۸ایقتم۸کت۸آےن۸واےل۸امتل۸املسمونں۸رپ۸ااقتم۸دنی

احلص۸ایک۸اجات۸رےہ۔‘ ااہظر۸دنی’رقار۸دای۸ےہ۸اتہک۸رہ۸دور۸ںیم۸اس۸ےک۸ذرےعی۸دصقم۸راستل۸

ك۸ےس۸ےہ۸اور۸ایقتم۸ےک۸دم۸دیمام۸رشح۸ںیم۸ام۸رفاضئ۸امنز،۸روزہ،۸زوکۃ۸اور۸جح۸وریغہ۸اک۸اسحب۸ارفنادی۸وہاگ،۸درگی۸رفاضئ۸اک۸قلعت۸ارفاد۸ےک۸ذا ی۸اامع

۸ویتق۸رطۂقی۸ایحت۸ےہ۸وج۸ااسنین۸اامتجتیع۸رپ۸قبطنم۸وہات۸ےہ۸اور۸ااسنین۸زدنیگ۸اک۸وکیئ۸ںوہش۸اور۸ہحمل۸اس۸ےس۸اخیل۸ںیہن۔ہک۸بج۸ ااقتم۸دنی۸ک

ء۸ںیم۸آنیئ۸اسز۸ایلبمس۸ےن۸رقارداد۸اقمدص،۸ینعی۸اہلل۸ابترک۸و۸اعتیل۸یک۱۷۲۷۸یہ۸ےن۸ملسم۸دنہ۸ےک۸ےیل۸اپاتسکم۸انبان۸نکمم۸وہا۔۸اس۸ہمہ۸ریگ۸ااسحس۸رفض۸

الان۸۸دشیے۸ےک۸وماحتیمک۸ےک۸اوصك۸وک۸اقونین۸اور۸ایسیس۸وطر۸رپ۸میلست۸ایک۔۸اس۸میظع۸مدتم۸ںیم۸ڑبا۸ہصح۸العہم۸ریبشادمح۸امثعین،۸رشموص۸اپاتسکم۸]وموجدہ۸ہلگنب

رئامن۸االسیم۸دوتسری۸اوصك۰۰۸ء۸ںیم۸امتل۸االسیم۸اکمبت۸رکف۸ےک۸املع۸ےن۸دحتمہ۸و۸ہقفتم۸وطر۸رپ۱۷۳۱۸ارکل۸اخم۸اور۸ایلتق۸یلع۸اخم۸اک۸راہ۸ےہ۔۸دعب۸ںیم۸

املع۸رشکی۱۱۸۸ال۸اقحل۸ےسیج۸رمبت۸رفامےئ۸سج۸ںیم۸ومالان۸ومدودی،۸العہم۸دیس۸امیلسم۸دنوی،۸ومالان۸رفظادمح۸ااصنری،۸ومالان۸یتفم۸دمحم۸عیفش،۸ومالان۸ارتح

رکےن۸ںیم۸اانپ۸۸ےھت۔۸اب۸ہی۸مہ۸بس۸یک۸اور۸ابوصخلص۸املعے۸رکال۸اور۸دینی۸امجوتعں۸یک۸ڑبی۸ذہم۸داری۸ےہ۸ہک۸اہلل۸ےک۸دنی۸وک۸اپاتسکم۸ںیم۸یلمع۸وطر۸رپ۸انذف

رکدار۸ادا۸رکںی۸اور۸دنعاہلل۸وخونشدی۸ےک۸قحتسم۸رقار۸اپںیئ۔

اج ۂ۸باحہب۸رپ۸لمع۸رکےن۸یک۸وتقیف۸ک ا۸رفامےئ۔۸آنیم!اہلل۸اعتیل۸ںیمہ۸اج ۂ۸رج ك۸اور۸

_______________

*اقمہل۸اگنر۸ہبعش۸اقتلب۸ادایم۸و۸اقثتف۸االسہیم،۸اجہعم۸دنسھ۸اجوشمرو۸ےک۸اسقب۸دصر۸ک ،