323-351/صفحات 3131تابستاى ، ششن/سال دوم، شواره کالى های راهبردی وسیاستفصلناهه

مثابه متون متحول بزای سیاست گذاری تکنولوژی اطالعات و سیاست به

1االیف اهلل

93/4/39 تاریخ پذیزش: 2/2/39تاریخ دریافت:

چکیدهسا سبین . ییيب ا ث هيز ی ، سىیب ثای یي ث يی ثش ا وى لی٤ دیااب

سىی ا بی ابی ٥جیٮی ى ثی لا ىاى. ث ل٠ سغیی يی ث ا ثاب سل سىیهاى. ى دبیب بی ي ىبیىی ى اثٮبى يی ث امالة ی ى ىشی ث سىی بی فبی ى ر

شبت ثب ای سغیی شى امالثی ای ى ش ي بی ا٥ال٭بسی اى يی اب ل ثیش سىیلی و دا ل ، ثل٫ دیز. ٭ز سلالر ثیب ثبال ثى ب٭ی، یبی، الشبىی فی ثاػش

اي. ثبثای سف ای وى ای دز ي ب ٭ ا٥ال٭بر، ىا ػا٬ جىثیز یى ا ثب ٭بیافابی ب وزافا بی اػشب٭ی، ی، جى بی اسجب٥ی ثی ب، یش ا، ایشز، ایب، با

ىیؼیشبی، ث ل ثیز یى ا اى بجبر ػيیي يا ى كب شل اى بهش از. شبت ثب ای بی ابی ا ثى از. ش یبز ا ثیبى ثب ىیسلالر ف، ٮب، بو، بهشب

بی ابی ثب آ اغت ديیي ى و سمیجبٮ لياى ییی یه ػب ای، ثیبى سٮ ثب یبزیبز ى سلی سل ش ای ػ ای ى ٭ ا٥ال٭بر یؾ ؿب ای ىن اابر یبزهى از. ث

ىجب آ از سب ثی وي ويا ػ ٭یی ی یبز ى ٭ ا٥ال٭بر ثاب بي. د ثثبلی یبی ٪ی سل ويا ٦ك، ث ز ويا غبیز ثب ؿ بهشبی شل ي از. ثای ای ٪ ا ا

. یبز ىاای ؿب ش ای ىز، وی یيی اشفبى ه اىثیبر سئیه دب سىیىی ػا٬ ث-ا آب ى ٭ ا٥ال٭بر دىاهش یػ، يی ىیذبی از و ى ای مب ث سل ثیبىی یه

ى.

.ای ا٥ال٭بر، سىی، سل، یبز یبز، ٭ واژگبن کلیدی:

:hafez.eslami@gmail.comEmail . اشبىیب ىاب فىی ي1

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

130

ممدم

،یي ثب ى آا سيیؼی یب امالثی سىی لا ی سأطیى هى ثياي سلز ب ثي آ اب

اب ؛وي. سغییار سيیؼی از سغیی ی را سف، جه يی، ػب یز سىی

سا ىیبفز و ى ؼ٭ آىاة ، ف ا٭شمبىار ث بب ثب ثی ػبٮ ا ثی ی

یى ٭ز بی ا٥ال٭بسی ى ل ثیز ی ىاى از. سىی اىیاسجب٥بر یه ػبٮ ؿ

، سیش، ثن فیبي ای بی جى سىیى ل ثیز یى اي. سغیی ػا٬ ا افای ىاى

. ث ا٭شمبى ازای ى كب اع ای جه يی جى ث ،فای ي یسیح، ی ؿخ، ایج ...

ای اشمبی ث بثم از ب ى ى ث لب٧ سؼث وى ا٥ال٭بر ثیػب ا»فاه ثش

(. ي Webster,2001: 1« )ب هش هاي ي ییار ٭یمی ى يیثی و ى آیي ث سغ ی

سىب وی ویفی اىی سیی، با ایشز ... ثب٭ض ي از ث ٭ ػيیي ا٭ياى الب

شبی از ل ىای ىز ـ ز ایی بی سی لي ثای و ا ٭ ٮزوبذی

بي يی هى ب ىاى، « امالة ا٥ال٭بر » (. ى ای سىب ػی و 298: 2: ع1380)وبش،

1970 ٭٦ف ای سلالر ى ى ىشیه ا٥ال٭بسی شی. م٦بی ا ی یش وال سلالر ث

يی ا ى ىاى و ث اع طای، ی ىاى و ثب سىی كیبر ی دیي ىاى. ای ع ای ا

هی، ل اؼبیي. ای ي ى سىب ا٥ال٭بسی ىای ا٥ال٭بر ی شىی ث ىا بی ث

ىي. وبش ای ا ى ی جى ى و یفش ف ػبٮ بیی ی سجيی ث بىب بب

وي. ى ای سل ف سجي ث ىیبی ه ب یبى ی ظبث كوز ا ػب ا ای سل ث

ىی اسجب٥بر وبذیسی، ث ػز ق بیی ثب س٫ وب٥جب اج بی ػٮی، یٮی ب ب

بی بىی یی لی٤ شی ث ز ف٢ببی سٮبی ىبی ایش ػا٬ ؼبی ٪

سجيی ث بىی یبثي ى ف٢بیی غی وي، اىب ی ٭ آـ و ث فى یى. ى ایؼبی دی ی

ثٮيی، ثى ى بىبی ؼبی ٦ك ىبیه . ای اطای ىىاٮبى الٮیشی هبق

یى.بی ػى ى آىی ى ی ىا

٭ ا٥ال٭بر ٭ فییه ٭ شبفییه ٭ واشی ىبیىی بىىشی ى سىی

آبج –وبش ایش -ث فباثی -افال٥ شفىا

ؼب –٭ی – ٭ی بهشب ی

اسجب٣ س٦جیك جی ػيایی شیؼ فىی

ىا دبي ٭ ي فف، ت، ا٦ بی ایز

ای ي جى –ػبی ي ىز ی دبىبی اذا٥ی اكي یبی

اب یبی

بی

یبز

اهالق، سما، ت، وبیب،

٭ياز، ف٢یز، غبیز، ااف،

اشجياى، ديبالی، ف،

ا، یؿ، ٭ز

ثوای، ىوای، سفىیه

لا، اشوبثبر، أی، يییز،

سفىیه بغ، سو، لب،

ؼ، يی، كمق ث

ز اىشیه، اشوبثبر ى

اىشیه، ىیذبی ىیؼیشبی،

ػبٮ يی ؼبی، ي

ای هجب، ػ ، لير ب

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

131

131

ای بی ب سىی سىی ثواسیه كىز ث هى اهالق سىی لير

ای ؼبی ؿيب ای دوی سى ؿبدی -فبی ب ب

سفىار اٮىبی –ابی ب ایی آب –ایی ال٬ ػ هز ااف ا اث٤ ثی

بی ٭بی

یبز

بی شمی ػبی ىوای بی ىوار ػی وبیبیی -دیبجا

بی ثلا

ا

ا٢جب٥ی –وشی ػبٮ بوی -فبی ديبالی اشجياى

ـ بثب بث -بویب اشمبیشفى

بی

یبز

يا جى ػبی ي ی ٭یز

ب بی سىی ا٥ال٭بر ى ٭ یبز، ث ثی اىب كب١ ثب ى ٪ فش دیبي ى مب

ثشی هجیب ثب آیي. لشای ای مب ى ػى ی سأطی ای ف٢ب ثبیی ثذىای و سلز فز

، ىز اىشیه، ػ وای ىیؼیشبییبز ا لجی ى اىب سىی ا٥ال٭بر ثای ٭

یی ش یبز ى ف٢بی بیج ثب٭ض ىا٥ال٭بسی ... ى فش ث آ از و لا ف

. (Stevenson, 2001: 71)ىى ب ٭مالیز یبی ى اػب٫ ی سمیز ثیش اشبياى

بی دشبی بیی ا لجیی ىز وبآي ى لبت كىای هة، س ىوای افای اشبياى

٭ی، ا٥ال٭بسی یشی ي ػ جبكض ث٣ ث ىیذبی ىیؼیشبی ى ػبٮ يی ك

یى. ای مب ى ثی لا ی

. چبرچوة تئوریک1

طجبسی، آة ع، ثی ثهی آ ا ٭ی ع .ازدبيی ،ؿبؿة سئیه د

ىاي. ثهی ىای دیفش سىب يیش ی ىاي. ثهی بي ػی آ ا بی بیز ی ثی

بی آی ا ٬ثب ػ. ىاي ای بليا ثب يیش ٭ج ا آ ی دبيی ا ثاب اث٦

بی ديیي سا فز دبيی ی از ى ثی يی ی ٥فياا، شميا بفیب دز

وي ب ىي و ىب ىاى ثب مي يیش ٮی ی ير اشمبىی بى ابی و یىىی ث

ٮبی یي دبيی ث ي. یسب یىاب م ب ایز ثب، لير، سبین ى بهش ي یز

سى، بی سى وي. یز دیيا یٮب بی ثبی ز ی ػيیي و ى آ سب ثبیب ي اث ایز

ر ب ث لير سی سبین ث ث ىاى ایيئی یوی، اسجب٣بی سب ز ى ایز

ب ا ٫ ٭ دبي ىاى. ٭ال ث ، ٭ دبي ی بی اشیال امیبى ثيی ر

بی سؼيى ا ث مي ىي و طجبر، ىلز، ف، ٪، ایز به ٮبی ى ث ٭ی ا ی

بی بی بیجی اسجب٣ شمی ىاى. ثجبا ا٥ال٭بسی ى ىا وي. ٭ دبي ثب سىی ی

٭ ي ىبیىی، .ب ٭ ػيیي ا ل ى از ث اب ل٦ٮیزكبو ي فشب ٭ي ب

واسیىی ثى و ىز ی، يا ا ثب ایز یب ٪، جشی ث ف بىبی ث

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

132

ي، ٩ وى. ػبی یجا ا لاىاى اػشب٭ی كمق ث ىوای سفىیه لا ببيی ی

بی ػيیي ثو ٩ ف بی ٭یز ایز ای، اف اث بی ب بی ػيیي، ثجبا سىی

س بهش از. اب دبيی یىى ثیب هبی ث لير ىاى. يی ٭ دبي ا

ىیه لا، ىوای، ؼ، كمق ىیي ٮی ىاز ثب لاىاى اػشب٭ی، سف لير ا ى ىز ی ی

ث، ػبٮ يی، افىب ٭ی ... آ ا ليى، وبآي ٣ بى.

جه يی دبي، یز ػيیيی هك وى از و ث ٭ ا٥ال٭بر ثب هى ف ػب

٭جبسي ا:بی ای جه يی ثهی ا شی یی ٮف ي از. ای ا٥ال٭بسی یب جى

ر ثببیی ٮب ش از و هى ا ثيی ى ٭ ػيیي ف٢بیی ػيیي ا یبف ایز ثببیی:

بی . اسجب٥بر ثوازوي. الٮیز یز آـ ایز ىاى ویفیز ی ثببیی آ ی

اب ى ٭ ػيیي ؛ثبي یب یؤیى. ثببیی ؿ هاة، س هب٥ ثببیی ى ی الٮی ث

، ثببیی سجيی ث و ای يی ي از. ى، سفیق، اشاكز، بی فش، ا٭شا

اي و ي یب سجيی ث ىثی ثى ی ثببیی آب از. اب ،... یز ی وىأس

ب ثیش ىز ىاي. سی ا ا الٮیز

یؾ ا ثي سی دبثػب یز. ى ٭ ػيیي یمی، ش، يا، سی ر:ثسی

ثى ٭ز ثی ا ايا ى يی ث شی بدبیيا ثببیی ثبیي ثب سیي ر ا ثبي. ا٭شمبى ث

ي و شبلب و ای ی ويب و ب ا سجيی ث هايب، بي ى و اب ی

ب ر ر وي. ثبیي ش اي. ر ف ٮبی ٭یك ا ث كبی ی ػشؼ ر

آی ا ىاش ثبي سب وب٥ت ػة وي.

ي. ای ث كبی ی ش آیي ى ى ف٢بی ؼبی جه يی دبي جى ی:

ای ى ش ز سجيی ث ا ث ش ث مي ویي ی سميشبی اكب

یى آـ ایز ىاى او یی ي ث ی بی ثب ىى. آیي ث ر غبیز ای ی ر

وي. ی ا ایؼبى ی لی ا٭شمبى ث اي لز ث ثشی ى ى ب كب از. كب

یی ثهىا یز. ا یب ثب ثبي ا ٭ك شی غبیز آیي ای ی ف جى

ثبي. ای ی ثیی بدیی یی ف جه يی جى ب، یبی ثى دی ٭ي ل٦ٮیز:

ي. اٮبى ی بقبدیی هك یياىب هياىبی ه ثیی ىشيا آاىی بی ا دی ب اب

ب ث يی ى ش ؼبی آب ا اب یش ٭بىر اب ؛ثیش ثببیی از اٮبى ؿي و هبق

ب ياي ای لبث ی بیی و ؿيا اثشی ث ش وي. یز ثیی ی ثیب غیلبث دی

ىاى از.

ي. ای ػيا ي آب ا ث ل، ل، هباى، یز ... ػيا یب ا اب بی ؼبی: فىایز

لی و ای فىایز ث ،وي. فىایز یی ٭ ػيیي از بی ب اى ی ٭ ؼبی یز

ب ى ف٢بی سی هاة آى ثب يیش سفبر ىاى. ػب یز فىایز ػيیي ؼبی از اب

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

133

133

ي فایيبی ب ى الٮیز سب ی ثبي. اب بی اػشب٭ی ى كب سیي ٮب يی ی جى

ي. بی سٮبی آب ى لی٤ هباى اػشب٭ی الٮی ث كيال هى ی اسجب٥ی و

وي و كشی بیی ی سجيی ث یز ب ا ای اب جه يی دبي جى بی شىظ یب: ش

بی ى. اب ٮب ی ی آب ثیای ال٬ ابیز ثا ػیز، لیز، ت، یز ى دب

اي و ى الٮیز اشيال ى ای ي بی غیلبث مبی ؼبی و ىاای دباىای فىای

ث ب ىي. ش يب ا ى ییاىي. ا ر ث ای غیل٦ٮی ف ٭مالیز ا ى مي لا ی

بی ٭ ػيیي یبى ىاي و ى ابشي ير شىظیب و ث ي،هك ی بیز ثبی ثی

ب ذی ى. ويا ث ٦ك آب ى وي سب

:ثيی وى ر ی ىش سا ث ر ى ٭ دبي ا یسلی لي

ب جبیي و فى ویي ا لير ىز ا ىاش ثبیي يیزبي ث ای ٮب از:لير، يی

سایي اؼب ىیي. ثشی ىشبى دبيی ى ى لير ای از و لير ؿ ثوایي ی

ىاز و سا ثب سا لير ا ى یشب ىز ىیي ی ى ٦ف يی ث دو ي از. ی

سا ثز هك وى. لير ى ػب ػى ىاى. ثب ث ىز فش آ ی

سا آ ا كف ب ث ای ثبي و لير ى يی ػى ىاى. ی دبي لير، مبز ىاى:

بى یز. ب ی لير م ىاى. ا ی ىی لير فم٤ اشیال امی سی د وى كشی ى ٭ی

ىجب ىاى. وؼب و لير ف٢ب ا هالق، ؼب بيی ا ی ثآاىی، ا لير ث ا هى

وي. ىیي ثيییبر ث ؿب ویي بهىآب بیی ا ثب ی ثيى ا ی ىی ا ی

.ایيئیه ي، از

بی، ٭ اػشب٭ی، الشبى ػيیي ىاى. ادیي ثیب یبىی ثب ٭ ،لير ػيیي یشی: لير

آی شي. لير ػيیي ا ثبیي بی ٦ ىجب ایؼبى وبی ث اه ٭ دىی ث

بی ػی ای یٮی ب دیي ىا بی اب ى اسجب٣ ثب وش ػٮیز، ثبی شیه، ا

يی ػيیي ب اشیالی ل كىز. لير ث ػ ف وىا٭ب یب ب سىیه

.یی ا ث ا ىاى ٦ی ا٭شاف

ىی ا ٭ی سب ایز ایؼبى ٪ ى ػبٮ ٩یف لير ى بب لير جبی یجای:

یيئیه ایؼبى ٦ سی اياف ایز ا یز. دبيی ث ای ثب از و یىی ا ثي

بی هى ى ٦ق ػب از. ىجب يایز ش ا ػب از. یجای ی ث امیبى

ب لير جبی يایشی ثى بي بی ایيئی ،٥ف، ٭مالی اشبياى یز ثی یجای اال

.ىاى

بى ىاى ٭ ػيیي لير وشی ا٢جب٥ی ىاى و ى ى بیز دبيی ا٭شم لير اثی:

ب ای و اب ي ى سمی ب ا اكب٥ وى از. ػبٮ ٥ب٭ ی اب ا و

اي. ب ى يابی ىیؼیشبی لا فش ه ى ٭ ا٥ال٭بر و اب كبو لى آي. ث

ب، ىآي، ی، ىببر ك٢ ابی ى یؾ ٭ هی ػى ياى افىب، ٭مبیي، ش

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

134

ىي؛ ای ىب ؼ ث ب ی ليسی و هى ا ى ای ا. ى ب طجز ١ج٤ ی ل

.ثی يا ثش ازى

هبی اطالعبتی. تکنولوژی2

: 1382٭ی، فی سابیی ى ىز ث شفبر ا ٭مالیز ٪ی از )ن: هبمی، سىیه، ٭

، ى «وبب ب»ای ز ث ب (. یى ب٭ یبی ى كيى شي ب لج ا یالى ب218

٭مالیز ى لبت بهش (. ای 13: 1382ویي وى )ث، أ ا ٭مالیز سآ ث ػ فی بسی ای

ىاى ب ا بب اب ا اثای، ا يی ٪ ثىبیی ثب ب فبیي ب ث ؿی

دىاى. ی ٭ا ىا ای سىیه ث ثی ای ك ا سابیی آىی (. سىی ث14از)ب،

ب ... ى دیيا وى. ب، ؿم ىشی، ا دیب ٮشی ىلبت اثابی بى سىی ى ػبٮ

ي ى لبت سىی ثوب ثق ی ا ا ٭٢الر آىی ث ى هى اهشا٭بر اوشبفبر ى

ب ى اشبی ل ثیش ثب ی و ابیسب ػبوى بی اثا اشمب ىاى. سىی يا دیفز

بی وبثاسی اىشیىی اى ٭ ا٥ال٭بر دیيای سىی ا٥ال٭بر يي. اشفبى ا بب

ل ی بی ىا ، وبذیس بر ف٢بی بیج ى لبت با ثسىی ا٥ال٭بر هى ا

بی ای ٭ ا ى لبت یبى ا ای ٮفی ای ث یی بىی ىیؼیشبی ب ىاى. ى

٭ی، سغیی ا یبفش ىا ٪ی، آفی ٭ی فبی ػيیي فىی، ش ٥جموي: ویز ی

آب ی، ر ابی ي وب، سجيی ي ٭ ث ث هيبر، سغیی ى هز وب ث ب وبال

بالی ث ظبث اكيبی یبی، بیش اىای، فی، بىی اس ث ا،فببی ٭ی دبیب

یبثی ث٣ ث ا٥ال٭بر ب الشبى ا٥ال٭بسی ػ و سٮی سثیز بر، دبیب ویبثی ثاب

(.447: 1385)ث،

ثى. ى سلی بی ثبال یبی ىبی سىی ا٥ال٭بر سا آىی ا ى غج وى ث ليىیز

سه ثٮيی یىاهز ثب یز طبثز وبیىب، وبش ا٭شمبى ىاى و ب ا ف٢ببی ليیی ایشبی

( و ى آ ثب ثی آي ا 483ـ 475: 1ع، 1380ای )وبش،ب اى يهبع ي ث ف٢بی ػیب

لای، ؿيثٮيی ، ٭ی ب، یز یب، ثیيوي بی ٮبی یب١ی يی هش م

ای. ى ای ى ا مالیز دبي ىاى ا ى ىاىثى ... و اسجب٣ ثیبی ثب ٦ك واش ٭

بی آهابی یي و ػ آببی س بی فا ی اوؿ 1960 ا ى ظبی

آب ثی ایی یبی ث آب كبو از و ٭ی ف٢بيیب او دؽا ؛بویشی آشی ىاشي

(.494ـ489: 1ع، 1380)وبش، ىب ی ث

اذیا بی ػاة دیـیي ى ى ب ی وبش ثب فا فش ا ب ٭ی ىبیىی یسی، ثلض

افك ای ٭ ث :یيوي ی٦ف ی -ىاي دی فى ی و ب ا اٮ٦بف -بیي ا

٪ی و ى آ ٭ی اىب ي ا ب ىي، ثی٪ی اػشب٭ی ا ى ی ى و ٭ی ثیشی ی

ب »ففی وبش ؿی آي از و یی از. ى سهبیز ثببدی ى ای ثی ،ىی

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

135

135

بی شىظی (. ای ١ٮیز ث ٤ ي ش498)ب، «سبین بهش ای ب، ب ؼ ػبٮ

ثيی ٤ لشی ایؼبى ب»ىي؛ فز ثشی لا ی یي و آفشی ٪ ا ى اثباؼب

ای ث ایؼبى آفشی ى ه یٮی دباىای ا٥ال٭بسی ػبٮ جى بی یه ش ث ى و یی ی

(.53ى )ب،بیی ثیؼبي و ى آ ش اػا ی ديیيسای

ی اىشیىی ػيیي ؼ ث ثشی ثجبا ٦بت ىیيای یي: فبب ی ى ای ى ی

بی و ػب ا ث ی، یياىبین هى سؼث وى از. ای فبیيای ي از و ث ى ٥ س

ا ای سىی، (. ك454: 1383 از )ب،ػ وب٥جی لا ىاى٭ز ى ٮ س

ثبال ایی، یایی، هبای، سیی ا٥ال٭بسی ثى. یی ای ك، ی اىشیىی، ب

ای ى و ثیش ي ٪ يایی ى اىب بى ثى. كر سه ی٫ ثیب ليى، آ ث

از 1ز ای ػبی ایش بی با جى 1970 ا، ثب آغب ى شب از، ثٮي ا سىب ك

ای سجيی ي و ى اوظ وب لبث ىشی ثى. ى اثشيای ای ى، دب ث جى و ا یه جى

ا ای هيبر ث فشي )ب: و 135اب ى دبیب آ ؛و ىاای ایشب یی ثىي 24

بثم ی اسجب٥بر دیيای ش ثی(. سىی ا٥ال٭بر ثب اى ي وبذیس، امالة ػب454

دیفز هى، ث اع هى یي. سىی ا٥ال٭بر ثب اىببر يا ى كب 1990ایشز ى ى

. ای امالة وىای ػبی ی ا سجيی ث ىىي سب و ىا ابب ىآبػب ىافشبى ، ب

اٮبى ٭ؼیت سا ث ػ هبق ثای ظب یب ی ویي ي. سىیه ا٥ال٭بسی ث بی ك

٭ یشی شیىی اب وى و سىب آ ى وب سىی ا٥ال٭بر یبی بيب ث یىيی،

بی یشی ز اائ سابیی دیشییشی ث ث ثای سلی لبی٬ ابی ٥جیٮی ى سلی ا ػ

یى ثى سابیی ا ا سىی دیفش ا ػز اشفبى ا ٭ی )و ػبی اب ا ی

ی ػيیي اثای ب ( ا ای ػز از و او افك441یى )ب: وي( ى اشفبى لا ی ی

ػب یز سب ٭ ىغيغ اي هى يی،اىببسی، ا كي فز سابیی ثبم فاس فش

ى و ثيای لج ا سىی اي. ایز سىی ا٥ال٭بر بی ثػش یب ا ى ثفش اب

ب 10ث 1950یي. ای فایي ى ثاث ی ب، اهشا٭بر ث ى 50ا٥ال٭بر ى ل ؼي

ای افؼبی يیش ى ااه ل ثیش ی(. 7: 1385ب یي)ثیبر، 5ث 1970اب ا ؛یي

فش از. ى ىي ا اهشا٭بر ث ى ی ل ش 90ث لی و ،هى فز ث

بیی ا ى آغب ا سىی«. سىی ییی از ثب٭ز سغیی» یي: ی ى ای ی ی

وي: ثيی ی ىي، ؿی ىش ب اائ ی با و سٮیف ػيیيی ا اث٤ اػشب٭ی الشبىی ا

ب ث ب ىز ب، بى لبث سی ثای وزي وبذیسی و فز ٥الیی غیبی ػيی ثب

.آى یا

1. Intelsat

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

136

بی ىبی ػب ا ب با و لیز 24اشب )ؼ٭ ای بي بةبی با یش

اییيی ب، جى ز ثای اسجب٥بر یىیبییبی ببهش( اىبی ىي( سی)٭ بهز ف٢ب ی

بی با ای ث ب ثای دی ثییبا و سب 840ای س ىیه ثب جى با با 66ثب

ى؛ وب ی

ایشز وبثار ف٢بیی ث ا افای وبثی ا ٥یك فیج ی، ا٥ال٭بر ی ىیؼیشبی

ای ایشز ایشاز بی جى وی وبذیسی، سبث بی اسجب٣ بی ثس وبذیسی، یش جى

وفا ى ای ی لا ىاي. دز اىشیه یيئبی ا، ی ٥ سف

ای ا ى ىا، ساي سغییار شى ب و ی یبثی ث ثو سىی ىشبی ثی ى آه سىی

(. 8ـ 7: 1387)ی، ب سیيار ب یي ىي الز اب

ا٥ال٭بر فییه شبفییه ٭

واش ىبیه ت ا٦، فف، یز ثیی

ویفیبر جی، ٭ییز یبی

ايب

ای، ي وی، ب وای، یبث

. مفهوم سیبست3

( ١٭بسی 31ـ 22: 1373ىز فشب یبی آ ثى )٭ب، ٦بٮسي ٭ یبز ا ثب

ى لبت لاىاى اػشب٭ی، هك لير ػيیي یبسبی ا ب كبویز ی آبـ ٭یز ىز

یی بی ػبی ى ثب ٭ج ا ب، امالة ٮشی، ػ(. 277: 1386، ىاى )بیل لا

لير یبز ی مالة سىی ا٥ال٭بر، ٦بٮافىب فای یي ث كي افؼبی آ یٮی ا

ى، ي بی و ا لير لجز یى جبكض ليی» فشب آ یز. ى ثي ىز ىی سب

كبو ى مبث ثى جی ث ای اى ا ث بهشب یبی یب كىز یب ٥جمى ثی

ػ سب ى لير یز؛ لير ى سب اث٤ ابی ػى ىاى. ها ای ؛ اب ای ث یؾآى ی

ای اث٤، یه ٥ف الشبىی. ى ٭بمب ثبي ها اث٦ ثب ثب ثلا ى، ها اث٦ث٦ ا

(.229-228: 1380)كمیمی،« ا ب وي ی فب ثیىوي ٥ف ىی ی

، سٮیف بی ٭مالیز یبیا فش اشبياىب سافكإثب سىیي ى ثیبی ا جبی سؼيى ی

بی یى وب ىای از. ا ثب وي ي ك ا یبی لا ی ایى ؿ ؿیی ى كی٦

بی ... ل یبز ا ثب سب ػیز كشی اهالق بی، ثب ٭ یبی فف، ا

ای ى ى لير ـ جبكظ» ای ثب ٭ا ى مب یى. ویز كىای ث هى ا ی ى ث ی

یي: وبش ى سلی ٭ ا٥ال٭بر ثب ثفش ی «بی یبی ى ٭ ا٥ال٭بر ػبٮ

٥ وب سلز د لا ىي. ا شاش از ثلض لير ا ثبی آ س ىای ث ايی

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

137

137

سلی فو یٮی ٭ی یبز فی بی ىز ـ ز، ا ي ثای ای ٪ یٮی ٥ف ػبی

.(Nash, 2001: 81)یىث ی الٮی ا یبی ا ي اب ای مب ـب ث ا والیه دبیجي از ثیش ؿ

دىاى. ب ی ٪ ىاى ثب ای یىى ث سفی ف لير ى ىاه هبع ا بی ىز ـ ز

ثبي، و وی: سىی ث ای ٪ ال از ؿب ػ یبز ا و ى ای ش ي٪ یثای

هه وبال بی یی. ای ك ب ثای یبز ىز ػ لير بف٬ ی ى ٦ق ىز

ی از ىی اكيبی یب وي. ػ اث٦ یبز، هى ا ى لبت ػ ٮب ی ٭یب ٭

ب آیي. ىفب٫ كف٨ ثمبی ىز ـ ز سی ػ ث ل یایبو ى آ ٭مالیز ث لبج

ى. كب د ف ابی ى ا یبی لة یإای، ثی سی ثبیا ٭ ٭ا غبت ث

آي؟ ای از و ػ ى دی ى سىی ا٥ال٭بر ث ؿ سی ى هاي

اا ٮب بوب ىاه ب يییز ٦ة بث٬ سی٬ لير طر ا، ثلض ىز ا

ب، وبا٦ اس از و ثا يا ای ا اىاوي. یبز ى ػ ىاهی ث یب ی

ث دیبيب ػ وبآي ٦ة ى. ى مب كب١ واسیه ا٭ب یبی ث ب ى و بى اىا

ى. ف٢بی بهشب ىز ى لبت ىز اىشیه كىای هة دىاهش ی سىی ا٥ال٭بر ث

يی( ػى آ یٮی ػبٮ )ى ى دیفش ی و ى ف٢بی ٭یاشمبىی ػ ٪بر -آبی

لير، ٪بر ىاز. وش دبو وى ف٢بی ی ىاى. ػ ىی سلی ب ا ى ث هاي

ىوای ٭ا ث. آـ ازبی يی ب، ٦ج٭بر بى اكاة، ب ليى وى آ ث ٭ي

ى ى ای لز ى ثی لا هاي بی ػيیي بهش ی يی ـی ػج ػبٮ

ی یب ىز ـ ی غی بر ث آب ؼیي هاي ي. اث٦سىی ا٥ال٭ سأطیفز

بی اافی ب، ػ آه ى یبز ا ى ای مب ى ثهاي فز. اث٤ ی ـ ز

ا، اسیه ش ي ى لبت كمق ثیوبی ث آىاثی ث ا آىاة ىیذبسیه ی

. ى ازبی یبز لبث اىب ا ىا، ػی ابی غی بش ى لبت ٭ف ثیی غی

بی لير ىیذبی ؼبی ا ای سىی ا٥ال٭بر ث ىیذبی سأطیای ى

.وىثی های

. ادبیبت تکنولوژی اطالعبت در متن سیبست4

ل ى ػز ا ٥ال٭بر ی ى يیش ىاى. يیش بی ابثیب ففی سىی ا

ثیب اهشیبا ا بیي اشیال ث ٥جیٮز و ػ بهى آب يی ث ىاى. سجب ای سفى ه

سلیی، جی يبی هاز ثب اشيال یمی یب١یبر ثى ی ثشا ث ىوبر بي. ا ىجش

(. ا اب يیش182: 1381ر،ث ه ىشی و جبی سفى هی لا ىاى ثى فبئك آیي )ىوب

ای (؛ سب14: 1378ای لا ىاى)بسی، ایی بی ایی آشیی اثی ففی ا ى ى ی

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

138

ای دبیاشبياى ٭مالیز یب١ی ا ثب ػی یمیی ثب لیز ب ىبن، امالثی، اب

بثم ى سبین ثی ثب ز ىاى ث ثٮي سؼثی (. ای ثبی ثی194: 1385 ى )ؼشيی،

و س٤ فای ثیى ف ىاى ( 125ـ 123: 1381بی هافی یي)فغی،هی، ث فی ثز

ای ، و اػبى ٭یب لبث بيى ل ٦بیی يي. ثیى وشبثوب هی ا ٭ سجب ی

٥ف، ٭ی ٮفشی ا ى ىي و ثی ثبیز ث اشمایی سؼثی ىاى و یلا ی

: 1383: وبی آى،ي )نوی از ىز یؾ دبىب ىى ویی ث آ یغی

ای ثى و یز ثیى ایؼبى وى ليسيی اب ث سؼث(. ى ال٬ ای كبو ث 31ـ29

ا .ثبیز ثب بهز لای ٥جیٮز كشی فشب آىی ؿی ا سلز وش ی٦ هى ىآى ی

، ػبىای هيایی ي اب ى فز. یىی ىی ا بی یی ی ػب ثى و آب

اٮبف ف ثی هى ٮی وى ث ى ا ت، فف ة از و ى ىایوي اطاا يیش

هافبر ٥كی ا سابیی ىابیی اب ثیى و ثشاي ػب ثی هى ا ثبي ای ب

وبا ي اب ٭ی سبیوی ثى و هى ا ى امالة فا ب ىاى. یاص وبز و

دیيا وى. ثب اػب٫ ث ی وى، ایؼب ٮبی ا ثٯ آىی ی دبی ایشبى ا لياى ی

م٦ از و یسب ٭یز ثبی ثبی ىا ػيیي ا ى ى ثٮي یبی بدئ ففی

.(115: 1380)یسب، ىاي ی

ؿی ثیب وى: كبو وى ٭مالیز ای سا ا يیش ا ى یه ب وی هال ی

(، سلز ٦ ی٦ ىآى یبی 24: 1384ثشبی ث و يی شی )ي،

آىی از، افای بىی ایؼبى ثز یی، ابی ػبىا ثي ي. وش آـ هبع ا ااى

آي. ى دس جبكض يیش ى ر اثا یبی ىي ث ٥ال٭بر ثب ای یىى ى آغبسىی ا

ب ا یی اب یی، و سی لير لبجبسی ثب بی یبی ىي ىشب ٦می یب١ی

بی سلی ي ا٥ال٭بسی آبی ي ثب ىي بؿی ه٦بی اكشبی ای ی یبا ىاى ث

ى فز. ٭ی ك 2 ٭ی 1بی جشی ث ىا جبكض یشوي، ی

(. ٦ك 27آیي )ب، ب افاى ي ا ٭ي آ ث یبیی از و س ٦بٮبسی ایؼبى یش

سمیيی ا ٭ا ث٭ی ٭ی ایش ك ث ك ثای یي ث ػاة از و یش هج

ى.ای ا آ لة ی به ٭ا ثافاى هج وه فش ا یبا ٭ اسجب٥بر

٭ال ث لبجبر یب١ی، 3بی آبیی جشی ث ىلی ل٠ ى ػشؼی ف٢بی ١ٮیز ٥ف

بی ٭فی، وف ببیی بث٬ ٥جیٮی ٮيی ث ز سوی ثیبی 1965ا ب

بی ي ى (. آغب دبیی ای یش5: 1382بی ػغافیبیی كوز وى )ای، یی ثب

1. Knowledge-Based-System 2. Artificial Intelligence 3. State Space Search

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

139

139

، فبی ب ا ف ای فش سب ػىى و ى ی ثی 1970بی سؼبی ی ث فٮبیز

ایىب، ای اد ى ای سىی آي ثىي. ،(113فز )ب،ف٢بیی ... ا ى ثی

فزایىد ش مصىعی ايلی .1-ومدار

وي: افای ىائ ىا، ب سٮیف ی ث ٥ وی فایي ٭ی ای هى ا ى ای به

ى ٫ ایؼباب وب اكشبالر ه٦ب ر وی ویفی، ایؼبى ابیی ث ی ث سؼث ث

بی یی ر سی بی ه٦بن ثر ك ى وجى شو، ى ث لی٤ آبی ث

ی ىز ی، ثآى یی آبب، ثب ی٬ اشاسیه، بهز ثآى سؼیار، اىب

، لبثز اشمب سؼث ػى ابی ػبیی و ث سب ای فایي آ ، ثبهىب اائب ی

ىاى.

بب ي يییشی ا٥ال٭بسی ؿ ث دبیب ل ثیز ىیه ىیي ا كبز اثای هبع ث

بدی يی سجيی ي ای ى كبی ثى و آغب ٭ ا٥ال٭بر یٮی ااه ل ػيایی ءػ

ثیبی ا ٪یبر ففی سابیی سلی آ ا ا ىز ىاىي. و ای اؼبیي یی ٭ثیش ث ى

اكشی ا ا ثدیی فز و ا اث٦ب جبكض فف ٭ ى ثشی كبز س٤ وب دد دی ی

ی ا وش از وى و كم( افشوب ی347: 1384ىاى )دد،ایی لا ی ى ثاث اطجبر

فز، كشی (. ا ىكبی و ثب ا ي ث یاص فای ثیى دی ی103: 1382)هبی،

ا ا ا اسجب٥ی ػيیي، ىیبی ففی ایزیؿا و ب ،ر ب وى ث سیی ا يازأػ

ي و ث سٮجی وبش بثب ٦ف ی وىي. ا ٥ف ىی جبكض ٭مالیز س٤ یآفش ی

٭ بی لف آی ثی، ثي سػ ث اىببر ػيیي ثزو ی ثای هع ا ث ٪ی

٭ی

یش هج

ثب ٥جیٮی

ثب یی هىوب

٭ ثبسیه

ىن وای

سلمیك لبجبر

٦ك فبی

هىآ ي

ثیر ایب ای

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

140

ب بثب ثب ثبی سی ث ػ دبي (. 113: 1383اى، ا٥ال٭بر، ای بى از )يی

٭مالیشی و هى دیفز، ايیب ؼبی سب ث بی ثبی آب ا یى كبی و ثبی ،فزی

٭بر ى ١ٮیز فى. ثیبى ٭یز سىی ا٥الآ ا س٢ٮیف وى ثى، ث ػی ىی دب ی

ظب سىی ثای ىاى. ٭ی ث سی ثيیی ب ی ای هى ا ى ك ػيیي ثب ٭شی فز

بی ىلیك بب ی ث ا٥ال٭بر، ثلض يی شیه ى وف ػ ا ا ا بهز ؼ

ث .(148: 1383ىاى )ثیاسیه،ثىای ٭ی ا ثي، ه، آة ىب، س یب ... اؼب ی

بی ( ؿ ثي ث ىغيغ151از )ب،ای و ػبیی ثای وف ى لب١ی ثبلی ی

االبی. ىشبىبی ٭ی ث ثی بىیشمبثب ـ سٮب بىی و اسجب٥ی ٭مالیز ا

ا ثى ث فش إبی ػىی، ديیيای، سیه دببهشایی ا ی ر ٭ی، ٪ی

بی غی ثبی یز )وببح، بی غی ٭ی ؿیی ػ ؿيیبر اػیوببح ب ىاى و شبفییه

بی ، بف د اثب ى ثى، ي ا ،ث ا٭شمبى ایب و ا ش. (39: 1382

. (40شبفییه ػبی هاي فز )ب، ى ب اثشيا ث كوال اشفبى وي، ليیش

، بیي، ث ،بي بی ثب ثي ٦ك سؼثی ٭ی ویفی سلی ؿا و ٭

ث ی وىوب، اب٥یی ب٭ا یز و ٭ی او ٥جیٮی ٭ب٥فی یـ .... ؿیی ػ با

ایؼب بت از (.48اي )ب، بی اىة، ٮ، ٭ فف ا ث یوش ث لی٦ از ك

ى ث٤ ای ف٢ب، فش بیى بف ا ثیبی و ى ايی یبی ل ثیش ثب لیز یجای

ایب یب و :یيوي ی، ىیيا ... ثلض ی، دشی، آش، فو، سیی ؿ بسا وب

(. ثبز ٭ 12 :1378 بف،اي لبث ف یز ) اي یب ا فشدغی ى ى یبز فش

جي جى و ی ٭ سفای ي آ ى ای ٭، ىی فم٤ ى لبت وشبة، وبغ بی ؿبح یٮ

ثب » یي: ٥ و ه ب ی ي ثوى، ثى ٭ ثیسىی بایی دی ثب ٮشی ي ی

ب اىب ش ٪ب ٭جی ا ى ػب فا ٮشی وب ىهبز ىز ـ ز ٭ج ا ػبٮ

وي ثهالف كف ؿبدی ف٢بیی اغب ی(. او اب اىشیىی 305: 1382)یفی،« ويی

اي. ٭ ا٥ال٭بر، ٭ سلمك دبیب ؼ ا ى ىاى كي ، ثی ث٭ى ثای هى ف٢بیی ثی

وي. ى ب اٮبى از و ثالفب ثب ا سجيی ث الٮیز ی ب ىشیبثی ث لير هبق آب

يی ى ىاب دیایب ال٬ ى فیالىفیب ا وبذیس ثای سب فز ب د ا آى 1953

DNAبیب اشفبى وىي، ػی اس فای ویه ا٭ال وىي و بدیؾ ىب سلی ىاى

(.308 اي )ب،بی ا ى اي ىیبی یز ا وف وى

هى فز. یجسیه ا بی یشی بیشی یجشیه ث سلیآى ث سىی ا٥ال٭بر، ثب ی

وي ای ٭ی از و سال ی ىا فش ي از. یجشیه ٪ی ٮبی ىب ث 1ا یبی

یي ى اشفبى لا ىي. ثای ای ٪ فٮبیز ا وب ی ب ثای كف٨ هى ث ا و ديیي ای ی

1. Kybernetes

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

141

141

سا فایيب ا ی وي ي٭ی از و ای بي یٮی ا٥ال٭بر ثبهى سمی یث ى ػ

یي: ي ىیبفز ا٥ال٭بر اشفبى ا . ای ى ای ى یوى٭ا سویجی ا ای ى ىن ث

ط ى إلی ب ث س٦جیك كیبر ا٥ال٭بر ى ال٬ ي س٦جیك یبفش ب ثب اىببر لی٤ هبػی

، ث سشبر اٮبى ٭ی یب١ی (. ای فایي فق309از )ب، ؿبؿة لی٤ یز

ثب ثبهىبی هب ی سجی ي از. ی ثب٭ض ي از و ٭ال هىس٪ی

سب یه اثا، فٮبیز ی ى ػبٮ ا، سلز وش ا یجشیه ر یى ای

ثى بی از و ف سىیىی ا ى ىاى كم فایيبی لبث وش ا ش ىاى

٭ا ای وی بىی وى ا یجشیه ث، سفیز. ا٭شبى فایي ث وبذیسبا

ىببر ػيیي ا بفش ث ای ابی هج ثب ىز ی ببيی آیي ا ى ىاى از. یش

ثببیی ىا ث فشي. فبفیز ا٥ال٭بر لبجبسی وبثىی ثى آ یٮی ديیيابی

ایی ٭ی (، اب ىای اطجبر100: 1382ی،االاز ) ٦ك يی ىا، سفىی اطجبراشفبى ا

وي ٭ب ابی ا ی دایز ػ ىي ى ى. ای ٫ سلی ٮی ی٭ي ل٦ٮیز ىیي ی

بی ، ثب ابی ش لی ا ا ی ػبی ىي، سب ى ٥فىاىبی یشثهى ایشبیی ى

س ای هبع ي ثب افای ویفیز اىب اكشبالر فاا بی ثش ى ی آبیی ا كبز ثب

ب ثبهىب ا ى سػ س، هػی ى سلی ٭یك 2 بو ثى 1یٮی ٭ي سافك اغشب

بی ی فإیی ز ث فی و ٦ف ي، ث ىیب ا ىي. ثبسبة ای ف٢ب ى ٭ل

اؼبیي: ی

3(مثاب جىگ )جىگ اطالعاتی . مته سیاست ب1

یىی ٭ا یى. ػ ثیز یبی ى یؾ ى ثي ى ییبز ثب ػ ٮبدی ی

ى. ى ى دیي ب ى٪ فش یبی ای آىب يی یبز ى اث٤ لير اب ا ؿ

(. ى 109: 1ع، 1385،ى )ليػ ى ىر ٦ف ی يیي ػ ثب سىی ا٥ال٭بر، ديیي

ث یب آي، و ٪ ا آ ػی از و الف ای ای ثب و ا ػ ا٥ال٭بر 1976ب

ىی ػ بب ایىب ث ىیؼیشبی وى بب 1980آ ىا از. ثای وشی ثب ى ب

-(. اجش دیی ػ ا٥ال٭بسی ث بی ىیس ثی157وش یش فبيی هى دىاهز )ب،

ر ىفب٫ ف٢بیی لج ا ػ ى ى لبت ػ شبب ث یىب ى ىاىى، ا ػ اليابر ا

بی ب ػ غب٥یی یٮی يایز ه ل٫ ك ى آب ٥ف ی ث

بی ٪بی ا٭شمبى ىاي فدبی ی ث هب٥ ثسی (. ثیبی ا اشاسیز230ـ228و)ب،

(. جى ػیب 230از )ب،ا وبذیس ػى ى 50ا و ى ی سب ا٥ال٭بسی ایىب ثى، ؿ

ر ثجى اث٤ ىاهی هبػی ایؼبى ف٢بی سٮبی، يای ىشیؼ ثبی یٮی ا٥ال٭بر فبف

1. Essionance-Confusion 2. Non Specificity 3. Information War

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

142

ی ثي ى لير، ای اذا٥ ب ى ای ی سغیی ػ٥ دیی فش ىی و ی

ای اؼبیي. ی وى ث فایي فدبی آ ث لب٧ ٭ی هب ٮشی ا یىا

أطی یی ٭یبسی ي ػ س یی ثب ااه ل ثیش ث فایي سیسىی ا٥ال٭بر ى

اسجب٥بر ا٥ال٭بر ى یی بجبر ػيیي ای از و ى ای ىاش از. ای فایي دبی اٮبى هبق

ا ٪بی ا ١ر ثویي. امالة ا٥ال٭بسی ى ا ٪بی ثب٭ض ي سب فایي ػی ى لبت

ب ب، اؼب بی فمیز ك بر لی٦ی اثای ابی، ىػا٥ال٭بر ف٢بیی، سوی اىب

ش ث ا و ى جىبی ػيیي، ا ب فدی ي ى ػ ٣ ث ىاش ای سىی ى، ؿ

ا كشی دی ي ى ٥ف مبث، ا ي ث ااىل فغ وى و طم كیبسی از، و ث

ل هیغ فب، ى رى ػ ػيیي ا٥ال٭بثای ظب، ى. ػ ثي ػ شمی اؼب ی

كب دا( ػی اشب يا وش ادیببی ى ای آاو )بب ی باا٥ال٭بس بب

وىي. یی وش ی ثىای، ثب یی( ػ ا م شن اىای ثای سؼ يف )بب

دا، یه ا 41سی و ى وىي، ثوبذیس ػ ا وش ی 3000وباا ا٥ال٭بسی ثب

في ادیبی ػي ى وش ای یش ثى و ثب٭ض ي ٭اق ى 750يف كب ى ي

ا٥ال٭بسی ىؿب اهشال ىیي. هب٥ ك ٭اق، ث ٭جی فبيی ب ل٪ ا فغ ى بب

س ثى 340ف ا یبی ائشالف وز ىاشي و سفبر آب سب 2000ى ای ػ سب

(. 29)ب،

یی ىشىبی ثب افىی، سىیي ا٥ال٭بسی، ثػ ا٥ال٭بسی فیت، افب، ابی، ثبیی، ا

ػبیی ( و ى اط آ الشبى، الف لير ٪بی ػبی هى ا ث ػبث61ا٥ال٭بسی ا ى ٪ ىاى )ب،

بی غیشو ىبی بب ثب بی ا٥ال٭بسی ا یه (. ػ107ىي)ب،ب ی ف یه

غی اسجی ػيیي ا ی ىی ثب بهشب بی اػشب٭ی، ا٭شبى كشی جبكض كمق ث

بی ى ػ»یي: ی« ؼبر یبز »(. ػب سبی ى مب 116دیي هى از)ب،

ی دب اش كمق ث ي، ف سؼب، سي ب ٭ی یىيی اى جى ی ليی و ىز ـ ز

س يیي بي ثبز اهالق ٭مالیبی ػ اب ٪ی وبي ى ػغیلبث اػشبة ثى. اب ث

بی ا٥ال٭بسی ػيیي ػی ا یه یثبی. ؿا و دیفز ىلز سى ي لی٤ جى ی

ب ؼ س ي ثیش ػ ا ی ىی ث ابی ب ٭ی افىیی ثبیا یبی ث اا دبن

بی ای ي بب ٪بی كوز ث ز . جى(Tomlinson, 2001: 57- 57)«ى ی

یی غبف ل دیـیي ىی وب ٥ف مبث ث ا آبییجشیىی ليیز ػ ا ا بث

بی ٭جی ى فبيی ر اائ ٭یبسی ي یش ثلیثبىاي از. غ شلن س

یى. ای فایي و سل ا٥ال٭بسی ػ ىز ی ، وش اسجب٥بر ا٥ال٭بسی ا ثیی ٪بی

بي. ا ای ای اسجب٥بر ا٥ال٭بر ی یٮی فبيی وش ایب 1/4ى، لة ی

ر فغ وى، یی بی، ىفب٫، ػ ... ث ى ی، سلی، سفی ثبببيی، ثآ

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

143

143

ػ لبث ٥ف ػيیي سىی ا٥ال٭بر ى ٭ سبي، فشق وى، بثى وى، ثي امالة

یز.

اب ث 1986 از. ى ب ی ػ ا٥ال٭بسی ى ٭ ثیسىی ىاای سیلبر شیىی ی

، ث ای و س٤ ار ىفب٫ ایىب ث ویش سياوبر ؼ بیيب ای و فشبى ي

شیه بیشب بی ػى ى ٭ سویت ىی فبی DNAی ای ىش اب ىیي و فب

ای سب ث ميا وي. لی و دی اط ٪بی سجيی یإ ػ یىثی ا ث یه ی

ايوی ػى ثى سب ث وه ػيابی ا مبىی ٭٪ی اى ثیسىی لبث ىشیبثی ثى، او

(. 174: 1382ى )یفىی،بی ا٥ال٭بسی شیىی ى مبىی ٭٪ی ٮشی سیي یى اط دیفز

یب اىبی هبی ا یبب وبی ب ٪ ا یب ثىاش ساي ثيی شیه ی

(. كب 175 وب ى )ب، غ وى الشبى یه و ثبي ـ ثكیابر ای ـ ى سی و يف، ف

اي ث ای بی ش س ا الف بی شیىی ااش لبث ىشای ىش ا ى ٪ آیي و الف

ىب ى ب یب، ثب ای ثیب و ی ى كب سی سبػ ی اب ثى و ار ىفب٫ ای

ي. ى ییجیىثی از ث ز د وى ىبف ی كوز وى سب ىفب٫ یىثی بجی ا سيان ث

یی ىال یي. 90ث 1986یی ىال ثى و ى ب 10ثىػ دشب ثای ایىب 1981ب

ي: ه ظب فش یثای ب ثى و بی ی الف ی یىی ا ثب ى ك ث ٭اق

یی ف 6بی ثیبی یب ه ا ش وي و ثای وش بي دي ا 420ساي اىبى ٭اق ی

ایا، ، و ا ػ ٭اق، ی، و بی، یجی ، سبیا، 17ز. ثٮي ا ای ثى و ب ا وبفی

ػثی، ؿی، ی، آفیمبی ػثی یشب ى فز ئ، وثب، ثغبشب، ي، واایی، ال

(.179)ب،شيوبیی ػبی فز و ى كب سلمیمبر سیلبر شیىی یىثی

٪ فش ي آشی یي ث ای ثب از و ى ٥ف ٪ی ىز، ٪بر شى هز ى

سا اىب اي ثب ىجب وى سبین ی ل ثىب ا ب اثشيا ا٥ال٭بر ی ىز ث ٭میي از.

ب ث (. ىز ـ ز126ػيیي وش ا٥ال٭بسی ىز ا ى ٭ ػبی ي ی ىجب وى )ثش،

ثب ػ اسجب٣ ثیب ىیىی ىاى یي ى ای یب سىی ا٥ال٭بر ىجب ػ ى ی

ب ى لبت ٪بر ىی وش ا ثی ـ ز ب ىز (. اليابسی و 378: 1383،)و

بی ٪بی، ( با145: 1380ىي )ثش،ػبٮ )ـ جبكض يا فو( اؼب ی

٦ك یب١یبر هبػی، اىببر وشی ا ى بی ىاهی اطای بیی ا٥ال٭بسی ى آاػغافی

ث ثیبىبی بیی ث وشی ي ػبٮ ي. ای ا٥ال٭بسی ي ىاا ا وبثىی ى ىاى

ل شى دیـیي ى كب اؼب از. ا٥ال٭بسی ػبٮ ى كوز از ثبی ز سػی

ساي ى ای ك ث هيز فش ي. یىی ا ا٥ال٭بسی یبی ػيیي ب ثب ىاش لبثیز ب

ب، ١٭بر ٦ف ى ای ك، ػ ای از. ػ ای ٭ی لير از و ى لبت ب

بي بیی ى ٭ب ا سىیه ای ایؼبى ی بی ؿيب بی وبذیسی ف٢ب بیب، ث بیز

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

144

، اى٭ب ث ػبی 5، له ى4، دب كمیمز یی3، بهش یه یب ؿي ى ف١ی2، سلیف1ب

(. 150ـ 140:وي )ىایاشفبى ی 10، بیٮ9، س ویز8، سفل7، اغاق6كمیمز

( 11مثاب ديلت )ديلت الکتزيویک . مته سیاست ب2

ر بهشبی، بی اىشیىی ث بیب بی ب هيبر ا٥ال٭بر ىشی ا ٥یك ایشز »

ر ثیز ؿب ب٭ش ى فز فش اائ ىى، غی اسجی، غیه٦ی ى٥ف ث

ػبی، ثب ٮبی اشفبى ىشی ا جى شى یؼبى ي از. ىز اىشیه ثىز اىشیه ا

ب ى ٦ف ی اىب سٮبى اىشیىی يا ثب ببهيبر ث يا ثلا يف اائ

بی ىیؼیشبی ث وب فش وشف ىز ا ٥یك ایشز، دز اىشیىی، یيئ وفا بی

ى ای شی ثواسیه ای ىز ثواسیه(. ى ى مبی 16: 1386)یٮمثی،« از

ث اى ی اب وى: سا اىشیه ی

ريکزاتیک الگی ديلت الکتزيویک الگی سىتی بیي یی ػز ایی ی س ٮ٦بف وب ، وش ا ث دیی ١بیز وب

ببيی یي ایي س ف

يی، ای، ثو ٭مالیز ٩یف ثاست ٭ىی وش

است افمی، بب جى ای، سی ا٥ال٭بر

يییز ثوب ا يییز ث جبی لباكيی ثب يییز ٮ٦ف وب سیی ثی

بی وی

ىشی سأویي ث وش جه جیی، سی وي ب وي وب آب

آفیی هالق

ی سجب٥بر ى اسجی ثبال دبیی، ا جى ؿي ػش ثب بی وی،

سجب٥بر شمی ا

ی سجب٥بر ثی بی ليى شو، ی، وبب ای غیی، ثبهى شمی

بی ؿيػبج ی٬، وببائ ل ا

هيبرائ شي هيبر، سٮب یب فىی ا

یىی، ٭ي سٮب ؿ ث ىش سجب٣ ا ا ؿ

ائ ا ا هيبر

ائ ا ث دي هيبرا وب

.34: 1386: یٮمثی،أه

اائ هيبر ای ؼ وبآي ا اسجب٣ يا ثب یبشياا ى اسجب٣ ىز اىشیه،

. ى ای یش اسجب٥بر ؿ ث ؿ جشی ث ازلی ثیب فبف دییی ٦بجبر ث

1. Censorship 2. Distortion 3. To make a supposed enemy

4. To resale apart of truth 5. to test for confirm 6. pretense instead of truth

7. Hyperbole 8. Division 9. Terror

10. Rumor 11. E Government

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

145

145

٥جي بی یبىی ی یی ىز اىشیه یبهز ى. ى ىبی بی كف ی بی ليىیز

ی٬ ىشی يا یش وبثاسی دیفش ىا ىي.و هى ا ى ػبٮ ا٥ال٭بسی ث ی

اىشیه ب سلمك ىز ساي ی س وبثا ا٥ال٭بسی، ی وبذیس ایشز ا ث

ىایی، ببی، سوىایی، ٩فیز ال٭بسی ا ػ سٮبی ثى، ػ٬بی ا٥ ثبي. یی سىی

ب ییا ث اشفبى ا ای آى و يییز ثو ٭ی ػى ی دیی، ثشی ا ث ثیش اٮ٦بف

(. 73ى )ب، ىا ا ی ی ى اىا ٭ی بی وشف ث ى ٭

ی، وب یی ز ى ؿب ى یٮی افای ثیی ٭یبسی ىاى وبىز اىشیه ثب٭ض ی

ػیی ى ب ى سػ لا یى. ى ى اطثوی ف ب وبوب وش يییز فایي وب،

ب یی ثجى وبال سی، ثجى ثب جى فایيسا ث به ثيییز ىز اىشیه ی

بی ای ى لبت جبكض يییز ىشی بب (. ي ليی یبز58 وى )ب،هيبر اب

ػى آي ف٢بی ػيیي، شىظ دبویی لير ي. اب ثب ث واسیه سٮیف ی٫ آبی ث

ای ای ا یى یبز ی يییز ٭ی ه٤سا یب ییبی ى ٭ ا٥ال٭بر،

ل سوىایبكىای ا ی ىی سبی ایؼبى وى. كىای هة ى دیي ثب بهشب آبی

وي. سیبر اسوب ي ثای ٭ دیيا ی ا٥ال٭بسی یبشياا هج ٮبجشی ث يا

یى يا ى ا یبی ىلز بوز شمی ی ثبهى لا ی٭ی ى مي ث

لبی هه ثی آي ثب افای كی٦ ف٢ببی ب ا كبز شی، وارىاي. ا ی ىی ث

وي. بی لی ٦م دیبى ی ؼبی بیج، هاللیز كشی اهالق ا جشی ث یی

٭ ی ای ثای ی ى ٭ال ث اػا، ى فایي ه٤ا سب يی اػایی یز، ثیبش

ز فبی یبز هىػ يییز ٭ی ػبٮ ثٮي ا فبی ى بوز ىاى. ای ی

(.3وب، اهیا ث ف كىای هة ٦ف ي از )ب، لبف٪

بی آ آي از: فز اىشیه ث ا دیى ىا ی ى دیفز ى

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

146

پیطزفت ديلت الکتزيویک .2-ومدار

یی یبی ٭ی ث یىيی اسجب٣ ىاي. هيبر ثب ای او اائ ىي -

یى. یفى ثب ىاش یه وي ا٥ال٭بسی شیىی طبثز ى و ای ىز فبی ثیب ٢ج٤ لا -

٪بب، یب١یبر از. هى یی وبثىی لبث ف بت ثبثب -

اث٤ ابی جشی ث یه ب وشی ث ی وى و ثیی ا ا٭ياى ثب و ىای - وي. ي ی ب يایز فبیي ی شبياىبی ٭يىی، فى ا ى ا

ب و ىاای یه ثب شن ويبی ا٥ال٭بسی لبث ف سلی ثای یىيی سب ای بب - . (heeks, 1999)اي شي، یه بهشب ا ى ىاى

( 1مدوی اطالعاتی مثاب ضزيودان )جامع . مته سیاست ب3

ی بى ش هی )ث ػبٮ يی ث سٮیف دیش ىا ا لب٧ بىی وت ا ٭ب از:ویي ث ایز یبی أػج اػشب٭ی )ثب س بی ىا٥جب(؛ ی سى ب )ث ش سى هباى(؛

٥ال٭بر، اىببر ال (. ى یبز ٭ ا1385:210بی شٮيى اسجب٥بر ٭ی )ىا، ى ،آب(

ی جز ث ١٭بر جبی اكب سٮي یبشمی يی، ث ایب ی ٭ ثای یبز ایشز، ایؼبثی )بث( لير جی مبشی )الن( ى فش از. ب، با لير بي

بی ظجز ىوای ا لبت شی هى هبع ػى آى از و ى آ دشبی ف٢بی بیجی ا ثر يا ٢بی ىوای ىیؼیشبی ثیي ث ایؼبى ف. ای فا(mazarr, 2002:8)ي از

ـ 168: 1383ـ وی، 59: 1383از )و،وى ساي بوز شمی ى ا یبز وه

1. Information Civil society

اب وي -دبي

ا٥ال٭بسی شیىی

ىزطجز اكا

ن

آ

ف ثياز ب ب

ػٮیز

یبز اشوبثبر

ثبه

االن ىاایی

ثی

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

147

147

بی ی ی فٮب ي فایي ثب ل٫ امالة ا٥ال٭بر »یي: (. ی با ی90: 1383،ي ا ش ایشز ا ث سيیي ي ػبی ي دیي وىوار ي شبة دیيا ی

. سىی ا٥ال٭بر اىببر یٮی ا ثای ىوای، ػبٮ يی (mazarr, 2002:3- 5)«ي یبی سٮبی فشبی فا ٪ هك ا يا ى ػز ایؼبى و اسجب٥ی ثبوز شمی

بثب ىوای شمی بیی و ى جبكض ىفب٫ ا سؼيى اىب (.190: 1383)وی، ى (.50ـ 40: 1386بثب، وى )٭ی یی آز فا جى آب ا غیا ٭

ػى آي، ا لجی آ ا ىاى سب ى دس ای٤ ث ایب یجا آز او وبایی بی ٭ ايی

بی یبی ب فی، ی فای، الشبى بیزةاا كمق ب، بی ػبی ٥في جى

بی ب، ب، بب ای شمی، ىز بی جى ا اىشیىی، ىوای یبی ثی

ثی وبا اي، بی هىشی فبف وى ... و یبز ا ٭ی، آاى، ىاىشیىی ؼبی

ث ای ٭ ثیياى ثب آ ثشاي یه سلی ففی ٭یك ا غبیز، ٭یز، ز لير .... ى

« اػشب٫ ؼبی»ظب یي ى وشبة ثای ٦ك سىی ا٥ال٭بر یبز اائ بیي.

ی بهشی ر وي و ى ىب اػشب٭ ٭ا فشبیی اب ی ث اسجب٥بر وبذیسی ث

یبی ا ٭ و شی فشی ثاث شبی ث یى سب ىب ػغافیبیی. فشی ایش ی

يا ايی از ىوای و ى ای ف٢بی ،ىي ثب سػ ث جى فییىب آـ ایز ىاى ی

كياوظی ا ىاى. ٪ب ياب اىب یى، بیز ، شمی سفی بوشی فٮب ى ی

(. د بوشی ثى، ثب ثى ٭ی 333: 1384وي )ابی، ىشیبثی ث كمیمز ا اس ی

. ويبی ا اكیب ساي ف٢ببی ٭ی ثی ثى ایشز ی

یي: اي یآطب آز ثب سىی ا٥ال٭بر ىوای سی شمی ا ىیبفش ثهی ی اث٦

ث ثی لاثز هیبيی بی بیی ثب یبز «یب ش آیي»بب آز ى وشبة

ایی دىاى. ث ٪ ی، بی بیی یه هیبيی ىیىی ثب یبز ىاى؛ ى بی اػ ی

یای یب ىاي سب یب ا ثبیبي. ث ی ب، ، ثبیا ايب ث دیبلبب

ثشاي ٩ب ي. ى، یٮی یبز ويب ی ث ك٢ ىیا یب ىاي، لج ا ایى اال ٭

(. ثلض ىی آز، ف٢بی ػیب 334،ای ثای وبب یب ىاي )ب ث ف٢بی بب یبفش

ثاث ایب ى ٭ یبثی آاىا ٭ ا ا فش ى یه فایي یز ب سيای ثبهى ايی

... ؿ ى یبی ثبىی از ايی» یي: میمز یبز ییبی از. ا ى شب ك

بی سٮياى افاى ثیشی ى كب١ ثبي ثش ثشا ا ٮی ىیيب ب سفى ىثب

٪ ى، ٩فیز ثای ايییي، ثو ؿ اكب فى ی ،س و و ا ػبی آب ثى

(. یه 334)ب،« ٮشجس هاي ثى یی بیی ٭میي س هاي ثى شیؼبیيی لی

ث دیبى ي سىی ب ىوای ٭ آیي ا ثب سػ اب ث ىیيب هاشی ثب

ىاي و ى آ يا سب ل ى ای ا ىىای شمی ث جه آسی ی ا٥ال٭بر

.(Stevenson, 2001:67)ساي ىوای شمی ػبی ا سؼث وي بی ی یشي ی ىز

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

148

ب ا ػيی فشي ثب سا٬١ هیش بی ز سلیی ابوی ه٦ دبي ا ل ثهی

ب ا ا وي ى هيز وبا ث آب ىیه ي، ايی ٮی وىي لشب٣، آا لبف٪ ىای

ا سفى دبي فایي، یي بیي ای غغب ى غجب ثي ي ٭مالیز هی لا ىي. آب ی

بیی ا ث لب٧ ٭ی ايیبی ى هيز يیش ٭مالیز غثی لا ىي. ثب ای اىببر فز

اب ا ؛یيایی ... ایز آب ا ػيی ی ب ع ع، آة، جیز، دؽدی ف، آ

وي؛ ایی ثی ی ا، سب ٭ایی، سىظ، ياهبوشی ؿی بن، فبی فى

ایی ساز ٦ك ایى وبز دیبج ی يیش ا هبوش ىبویز یا ی ٭ی سؼث

ػيیي سفى اب ل ا ثی ثىي؛ ى ایؼب ى ل ا٥ال٭بر ی ب بي ؿی سالی ثب مش٢یبر

ای ي ى ػب ث اثٮبى فایي ب «یبز دز يیش»ى وشبة . یجی ی شیهى

ػبی آ ب ياي ث هاي بای ث اي. ا ٪ آب ى ایىب ىی ى ٭الل ا٥اف ب دىاهش

ىالی وي. ىشی آب ـی جبز ث الٮیز، ا بی اىشیىی اشفبى ی ا ب ٭يسب

ز و ويب بی آ ا ا ای بی یش: سیی سب ببز. ث ل اشفبى ا ای ب

ای، ى ا ثب سلالر ساي ث اكشی ثفي. سىی ا٥ال٭بر ف ب وی كشی وىوب ی

(. د ف سىی ا٥ال٭بر،73ـ 70: 1381وي )یجی ی،بی فای آب ی ىغيغ

بی يیي ىوای، ث ب ایشز ثیب ث ىوای ىیه از ا ثب سػ ث ثلا ب

ی ٭ی ثي سىی ا٥ال٭بر ب ثى. سا ا ىوای ك وشی ی

بی ي ث یي و ىوایی . اوىیـبى سی ی ی سل ايیبی ا ىن ػة

(. شبفییه غة ثب 599: 1385ىی لبث سػی یز )سی، ،بی شی ا ٭یز اب ف

(. ا ی ىی، 603بی ػيیي ١ي ٭یز، ٥فيا جشی و ي از )ب، یـ ف

ایی، وى از. جیىی فا يیا ػز سيا ىوای اب اىب ػيیيی ی مبىی

لی ـ اىی هاي ث ٭ى، ػز دؽ هى ا ى ػز ٭ی جشی ١ي ثى ی ،فی یز

ي فیفب ايیيا بوز، سب هى (. ى كبو ی600وب ثجى )ب، جشی ث فش ث

ػيیي هك ي اهالق ػبی شىظ ى ف٢بی ا فبیی ب ث ثشی ا آبی ٮ فىایز

ای بی جى ثای كبو وى بهىآبی و ىاای ٦ك هىػ از اى ٭ ى. ىوای

ؼبی اسجب٥بر یبی ی، بىی مبشی آمي ی٫ دیيا وى از و ىی ىوای یب

. فف كشی ا آهی سا هی ا ی ثاى ىی ػبیب بثم ا دیيا ث فف ياش ثبي

دىاى بثب ی ث مي «هأی شىا كیبر ٭ی بی»واي وى. ػب وی ى وشبة

دیى. سأطی یىوای ا جبیي ىی ا يی ىاز و ا ا ؼبی ثیبىی »یي: ی

ىاي وبفب هى ا ا یيا ث ى ثبی ػب و ؿی ا ی ایی فف ما٣

ب ٭ ثب ٭ی ثای آ فا وي. ىوای ثی ا فف ث دایی یب ىاى و ب ی

٭ ا٥ال٭بر بی ػيیي ى (. او ث ػبٮ يی ػبی ػج97: 1383وی،«)ويی

بی ی دىای. ثب ث سلی آی ػی بهشب بؼ ایشز، ای اىب ا ثای ػج ی

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

149

149

بی اػشب٭ی یی و ل یه ش ثهى بیی ى كب ى ى سب ث فایيب اػشب٭ی فا ی

: 1383ب بت یشي )بش،از، سجيی ي. هيبر هجی ا٥ال٭بسی شی ثای اياف آ

یه ی اسجب٥ی ایز ىبی ى سٮ ا افای ٭ا ثیي: ایب ویي ی(. ػف یه142

.(143)ب، ا٭شبى از جز ث ي بی یه اكي ثیب ىاى از، ؿا و اػشب٫ اب

بی ػجوبش اب وى. وبش سمیز ش سا ث ٪ار٭ال ث ای ى ای ی ی

ل یی بوز ى ا یبی ث بر سىی ا٥ال٭بر ى ػز ٭٢يی ا اىب ػيیي ث

بی لی، اىی، ثبی، جی( ؿی ایب ب، ؼ اشمبىی ا )بي ػج ب، ج

یی ٭ی مبز یبی ى وبفز ثب ا٥ال٭بر ى ٭ ػيیي ث ىی وي: سى سی ی

ز ب اشبياىبی یىيز،وه وى از. مببی یىاهز آب ای ثى یز

ثب سو وي. آب ا یهياف ا ىجب ی ا ای ایجى بی ٥بت ٮب ى ػبٮ یز

اب ا ی ىی ثب اىببر ،بی ػبی يي اٮبى اي یب بیب هبقی فشسىیي یب ث كب

وي. وبش ا سىی ا٥ال٭بر لير ىی هی ثای ث یز بهش ي سال ی

بی و ٥فياا ٭ی ثز شن ى ثىای ی ب ی بی لی، جی، ٦م كوز

وي و بیی اب ی (. ا ذ ث 29ـ 22: 2: ع1380اي. )وبش، غبی ثب ٬١ فٮیب

یي. ا ل وبی ا اىببر آ ث ی ؛ اب ث٭ی ٪ ی ػبی ا٭شا ىاي

یي: ادبسیشبب ای وي. ا یادبسیشببی ىیىی شي و وبش ا آب ػبجيای يیيی ی

بی ثي هیيا فز ایىبی السی لیب وىي. اي و ث ٭ی فشب وز ٭بر ؿیىی ٭ ا٥ال

آب ا دیي ايی، ٭ياز بیی ثو وبسیه، ؿخ بئیز ىمبی هذشب

ب ب د بت ی٬ هجی ب فا١ياذیبی ى فشي ثب اشفبى ا ىیی

افىب ػبی ا ثب هى ث ا سيیي، بیی ... ساشي افىب ٭ی ىاهی، لبف ػبی

بیب ا ث ىز هی سلی بیي، ٩ ش اى ث وبا ىمبب ا وي هاش

ز هجبی وي. آب ثب سٮی٠ ػب ىب هی ا وشی ی ىیه ا ثب وبذیسب ایش

( 111ـ 101:)بيي ي ی ثب دشا سفى ىا اشاسی ا٥ال٭بسی هی ث

(O'Neil, 2002: 48).

ب ى یییبی ٥ دز ایىب شي و ٭ی فيای، ػبی ي، فیز

وي. وبش ب كبیز یآای شی ا یب یوي اؼ ثیبىاىاا فٮبیز ی بی

ایب ایىبیی شٮت كشی ا ٥فياا لی٤ یز ػج ق ی فر ىاي یي: ای ی ی

ه، اجب ائ (. ٢ز آ126ـ117)ب: وي ثب اىببر سىی ا٥ال٭بسی، آب ا سيیي ی

بی ٭فب اشمب٥ی ٭ی ٪ سىای ديبالا، ت اد یوی ادی شي و ىاای ايی

ای ى شب اياف سجیغبر، وز ى اشوبثبر، ٭٢یی كشی ثت اي ثب ٪ ی ػبی

٣ ث ٢ز جبز و وبش ب (. مبز ث137ـ130: وي )بهى ا ىجب ی

ایب ى ٭ ػيیي وي دیي آب ثب ق٥ هال اائ ی ال٭بر ليیی والیه ا ثا٥

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

150

سا ب ثى ب ا ی بی شى كیبر ثبا ی ىاىبی ا٭شا ؼبی آب ی

(. 172ـ148:)ب

ا٥ال٭بر ويب ٭ی ديبالی از. سىی ش ى ى لیبی ثو آطب وباب ایس

، سىی بی سیيظ ى از. سىیای ى اهشیب ب ا اٮبى ٭ ػيیي اىببر هبق

٩بب ب وبوىبی بثاثا ا٥ال٭بر ٢ز فیشی ثب ى سیيی یبى سغیی ب

بي دبیب ديبالی ى ا ي و ب ا ديبالی، هباى ػیز ؿب دی یثهاش

ػة لی ى ی ای ثلض ا ىاى، هب بی ىغيغ . اجش وبش ى سب ششیػيیي

ىي یىی ا ایب آیىب لا یػ ایب آب ا ى مبث ػ آیب و بی ػج

: )ب بز. ایی ديبالی آ ب٬ ي ای ٢ز اد ای از و زىالی مبىی ا ا

(288ـ179

( 1مثاب دیپلماسی )دیپلماسی دیجیتالی . مته سیاست ب4

ىیذبی شی ٭ی ٪ب ىبیىی اث٤ یسی وز لير ثى و ثبیا ای آ یٮی ىز

ب وباث٤ ؿ ث ؿ ا ٥یك فبسب ثب مببر ی ليى لای فز ث ا ـ ز

افای لير ى ػز بی ٪بی الشبىی وز اثاوىي. یبشياا ا جبىر ث اؼب آ ی

ي امالة ا٥ال٭بسی ث ػى آ (. ثب ث22ـ 21: 1385یيي )ثیبر، یي ث اياف و اليا ی

(. ف اطای 23 :هى فز )ب ای ى لير ث ػف بی ٭ اث٤ ثی فش

ىوای ىیؼیشبی ا بی یشی ث یىيی ى بی ی، فا ی فی ث جه ایي ب بى

بی ىیؼیشبی م ى ىیذ»یي: یسی الن ی(. س37: ای ثهىا ىیي)باٮبى ایز فق

بی ا ى لی٦ی واشی ف٢بیی دیب دیـیي ثب اغای س ي اث٤ ثی ب و لير

« ػب ثي »( ى وشبة ٮف هى ث ب 1990ویـی ابی )«. یي اهاللی لا ی

(THE BORDERLESS WORLD) ای افا٥ی یي. ا و ث ب ی ا دبیب ىز ـ ز

، ادب، سبیا، ایىب، ادبي (، ثب اب ث وبیی 79: ٥1384فيا ػبی ي از )یی،

، یبشياا ٪بیب و ي از. بواروي و م ثو اشيال ی بد

ی او ث ٭یز ػبیب ػيیيی ا يی ىز های یبفز و ى آ، ( ا ٪81: )ب

بي: ب ىشیبثی ث ػیب آاى ا٥ال٭بر، د، وبال، لالر ... هاي ثى، یبز كىز

ی ىن بر ای٤ ػيیي إبر الشبىی ثب ػبیی آاى وز بػر آاى ى ػبث

بی ٮشی، و ػيیي ى ػیب فٮبیز (. بی(Ohmae,1990 x11.x111 الشبى ػبی

(. Ohmae, 2002: 193ى )ي لير ا كبز ػ افای ث ا٥ال٭بسی سجيی یكف ی

ث بی الشبىی ى یه ػب ثي ىی فٮبیز ابی اىا سال ىز ـ شب ثای بب

. اجش ابی ثب ای ىیيب هى Ohmae,1990:3)ي )اكيبی غی٥جیٮی، ٮ بوبآي سجيی ی

1. Digital Diplomacy

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

151

151

.وبش (Ohmae,2002:9-16) دىاى ی ایىب ی بی ایىب اد، هب ٪بی ث مي ىوای

ى دبیب ای ا ب » :يیب ش ا آب ی ي ىز ـ ز ثب ق ا و

ب هب یشی فيا، يا آب آااي سوز وال یٮی ىز ػبٮ يی ى ثیى

یبی وي و اب يیشا ذ ای ثلض ا دی ی .(426: 2ع، 1380وبش،)« اي ي

ثجبی ىز سٮك هب٥ ث یی ثى و ى ى یبسبی ١ٮیف یب لی،وؿه یب ثي ث

ب ثبیي ؿ ثش سیی ى سبیىی ب ىز» اب او .دىاهزی فب ٮبىر يا هى یأس

(. 31)ب، «وي ای اكشب ا ثذیي و بیي ث هى یه وى ثبي

وي. ا ا بی ى ى ای ػغافیبی ػيیي ػبی ث ایز سىی ا٥ال٭بر اب ی

اهشا٫ بی ؿبح س٤ سجي ثب٭ض ي ٭ ف ا الب ویب ٥جمبر ليسي :یي ی

بی الشيا وه لبی ػغافیب ثی آیي. اب امالة سىی ا٥ال٭بر ث ى ىش

ای يییز سبی ب ا ٥یك ایشز ث سٮبالر جى (. او ىیذبر60 :1385)ثیبر،وى ثیبی

. اثشىب ای ازاسفبلبر یی ی٬ ث ػیب شبثي ىیذبی ؼ ث سابیی دبناي. س ی آى

٪ لا ىاز. يآغب ي و ى يف ٭ي 1995 ب ٫ ىیذبی س٤ ق ایىب ى

بی ؼبی و ؿیی ثیش ا یه ایب، یه ى ایؼبى سايی ى ى ىاى ث فبر هب ،ا

ای ى اسبق ش یز. ى، ایؼبى وى ٭ی بیيی ؼبی ا ٥یك ش یه سف با

(. ثب 47بی شم ى هبع )ب، و بیيی وب٥بر ى ثی اسا٥ال٭بر اسجبسىی

بس یبی او، آبیی سفای، سیی، فىی، ببی ا افای اسجب٥بر ب

وي. ثثي ػ ا ثیش سؼث ی ابی اث٤ ثی یبثي ػب، ر ای افای ی ثی

ال سىی ب ى یه و دبٮشی، امالة یىاىشیه ػی ب، ٭ ا٥ال٭بر، ػبٮ فش

ای ا ؿب ث ىیه اثش وى از و ى ش اال ا٥ال٭بر ػا٬ لی، ی ثی

ف ب یبی هب(. ای فایي ثب٭ض ي از و ى 39٦: 1383بثم ياش از )ب،

ظب، ب ا ثای ی كب اشاسی اث٤ وب ثب ٭ی وش شیب اػ ثبی. ٭

ا ى ٦ق ثی Computer conferencing)ای ) بی ایب افای ؿی وفا

سا ق ي از. د یثى و ثب٭ض افای بی ىیؼیشبی ب ی ( ىیذبی438ـ437:)ب

آی، سؼی ٫ ای ثبیا ثب ػ٬اطای، الب :فز ىیذبی ىیؼیشبی ٭جبر از ا

سلی، دىا سی٬ ا٥ال٭بر ى ب بت، ثي ليىیز ىبی ا ٥یك سىی ا٥ال٭بر ى

ثی ا ثب٭ض ای ي ػبٮجى :یي(. ه ویه ی52: 1385)ثیبر، ازػز بف٬ ی

يي یب ٦ك بی ث كبی فش و بی ثای دبياز یز هى وة ی ى یز ی

بی هى ثب لیز فش ايی ىفب٫ یبثي و ا آب وىي او فز ی هز ا ىجب ی

ى ب لة ی وی ا ػیی ا یی هى ٭ی دیفز ثای ق ثوي و ا

(McCormick, 2002: 22)ا٥ال٭بر ش ا ٭ ب سػ ث ی ا از و سلی. ث

ی ي با ایشز ا اىبیز ثیب ىاي. اب ایی ا یسیی ا ثب يیش ی

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

152

ا سلی اث٤ ثییي ػبی ي ش كمق ث ى ٭ لی ثای ٭ دبي، فا

( .395ـ 379: 1379وي )یی،ی

گیری. نتیجه5

بی ىیبی ىبیه اي و ى آب ثیبی ا به یي ىیبی دز ي ا ایؼبى وىبی ػي سىی

واش ث یوش از. ث ی جز ش یبی ی ثب سػ ث كوز ث ز ٭ ا٥ال٭بر

اي. ؿب ش شل ي یبی ى مب سلی ىیي. يىؿب سلالر ثیبىیی

.3-ومدار

تکنولوژی اطالعات و سیاست به مثابه

متون متحول بزای سیاست گذاری

دولت الکترونیک

خدمات عمومی بر

خط

دموکراسی دیجیتالی

جامعه مدنی جهانی

سایبر دیپلماسی

دیپلماسی عمومی

جنگ اطالعاتی و سایبری

جنگ الکترونیک

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

153

153

شی و ى يی ٭ی ثب بف٬ ٭ وب ىاى. یی ى شی از و ث یبز ٭ی ثب

یى. سٮیی ای اغت ى ش آب ر یب ثب آب وب ىاي یبز اػشب٭ی اب

ی ایز و ای أب ثای س یى. ىزا ٥یك ىز ر یبی وال هى ثای ػبٮ یبز

ث ايییي سیياسی ثای ػ شي. ا ی ىی يف ١ی كىای از

دی یز. ى بیز ی ایبثی هبػی ػ ا ٥یك ىیذبی اىبای ى ى ١٭بر یبز

ىي. بی ىوای ی ی وز ى ثای ؿه وجب به سلی یبز ا ٥یك ب

یى ػب بي ٭یبسی ي ل ثیزاي. ا٥ال٭بر ث یوشیبی ى ٭ ای ش

یی، با افا، ثب افا، بی ٭ ا٥ال٭بر از. وبیی و ى كی٦ وز به

ساي ىاای لير ثبي. ثو هيبسی دي فٮب ثبي ی بىبی وب٥تسیي ىا

یبىی دیيا وى از لير ىز ی ا ٫ ٮشی، ٪بی سؼبی كشی ػبىی سٮ

بی ا٥ال٭بسی ي یشی و اثاب سىی بی ثي ؿي بش ي از. وزفی و

ى ای مب ثب ثی فبی سىی اي. ثي اغت سیي ػب ا ث هى اهشب ىاى وب ی ث

یبی اؼبیي، سلی ىیي. ثب ا٥ال٭بر یبز سلالسی سىیه و ث وبآيی ى ٭

ي ای سلالر ى ؿب ش یبی ػ، ىز، يی آسٮیفی و ا یبز ٦ف ي شبیغ وب

شل ي ای ى ٭ ا٥ال٭بر ثي ف ای ش ي. ث ای ٮب یبز ىیذبی اوبی

یبی ث وبآيی سٮبى شی واي ي.

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

154

نببعم

سا: ا ٪ كملی، ففی ٭ی، ؼ٭ مبالر، . (1383) «اخالق سیستی)بیاتیک(» .ىاب ٭ال، اشبار ز

ا ث ، ى «ريی گذار ب دمکزاسیای فزا ا ي فزصت چالص» (.1384بی، )ا

.سا: ب ٮب، كی ثیی، ىوای

سا: ار ا هبػ.، سػ اكي ٭یمیب، «آیىد تکىلصی» .(1382ث، ىای )

، سػ لي ىی ى ال و، ، «ی پسا صىعتی فزا رسیدن جامع» .(1385ث، ىای )

.سا: یىی یيیب، ٭جيا بی ثیي ا يی سب دز ي، سػ ش

سا: ار ا هبػ.، «دیپلماسی دیجیتالی» (.1385ثیبر، لى)

سا: ٥ف .، سػ ٭ی دبیب، «اسطر چارچب» (.1384دد، وب )

سا: ا.، «گذار ب مدرویت» (.1380كمیمی، بم)

سا : ب .، «لدرت، سبان، سودگی ريسمز» .(1382هبمی، اكي )

سا: وز اشبار ٭ی فی.، «پسیتییسم مىطمی» (.1382هبی، ثبء ايی )

سا: .، سػ يی فمشی، «ی عممیتلیشین ي گستز» (.1385ىا، دیش )

سا: دیىب.، «در میان دي اومالب» (.1386ب)ىای، ٭ی١

ی لي ٭ی فغی سػ «کار بزدن صحیح عمل گفتار در ريش ب» (.1381ىوبر، )

سا: ا. ،كىز ى ادب

ا يیش سب دز سػ لي ١ب ٭٢يا، ى ،«مبستگی یا عیىیت» (.1385سی، یـبى )

سا:ی.ال و، يی،

. سا:ی١ب ٥یت، ، سػ ٭«آضب در جان سیاست» (.1383ب، ػی )

سا: وشبة جق.، سػ كی ىای، «لزن بیتکىلصی» (.1382یفىی، ػی)

سػ دی ایىی ى «ای ویه اجتماعی ي ایىتز وت دمکزاسی، جىبص»(. 1383بش، ی )

.59، ب دیبدی 3ب فب ب

سا: ٥ف ، سػ ٭جب وج، «راىمای وظزی ادبی جدید» (.1384ي، اب دیش یي).

ای سا: ىفش ٦بٮبر یبی ثی، «جاوی ضدن ي حمق بطز» (.1379یی، كی ) .ار ا هبػ

سا:ز.، «ای گواگن دربار جاوی ضدن وظزی» (.1384یی، كی)

سا: ی.، «بىیادای علم سیاست» (.1373٭ب، ٭جياكب )

سا: ا.ػي، 3، «سیز حکمت در اريپا» (.1381فغی، لي ٭ی)

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یزد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ لسا

ومد

،شم

شره

ماش

، ان

ستتاب

13

93

155

155

غلب بز متافیشیک اس طزیك تحلیل مىطمی سبان، در پسیتییسم »(. 1382وببح، ىف )

سا: وز اشبار ٭ی فی.، ، ثبء ايی هبی«مىطمی

سا: لم.، سػ ك ؿبیب، «چکید آثار آوتوی گیدوش» (.1383) و، فییخ

ى فب ، سػ یيا وبی «ا ي جامع مدوی حس عممی، رساو» (.1383و، ػی ) .59، ب دیبدی 3ب ب

٥ف سا: ، سػ بی ب وی، «ا ي دمکزاسی رساو» (.1383وی، ػب )

ى فب ب ، سػ اب٭ی یىاذ «دگزگوی ساختاری حس عممی» (.1383وی،ػب ) 59، ب دیبدی 3ب

سا: ٥ف .، 2 1، سػ ٭یمیب ،ػي «عصز اطالعات» .(1380وبش، ایبئ )

سا: ب . ابی، ، سػ «سیاست پست مدرویت» .(1381یجی، ػب ا ثی)

سا: ، سػ هبیب ىییی، «فیلسفان سیاسی لزن بیستم» (.1378بف، بیى ایؾ ) . وؿه

سا: ، «ای خبز، الگی ضمىد تصمیم گیزی سیستم» (.1382ی، ٮجب ٭ی ػت اى )ا وز ؿبح ثببی.

سا: ب .، سػ كیٮی ی، «يضعیت پست مدرن» (.1380یسب، فاا )

سا: لم.، سػ ل كىیی، «فلسف فزاوس در لزن بیستم» .(1378بسی، ایه )

سا: ای وجی.، «دکارت ي فلسف اي» (.1385ؼشيی، وی )

سا: بی٬ ىفب٫، ، 1ػي ، «ای آیىد ايری اطالعات در جىگومص فى» (.1385ليی، لى ) ٭فب.

فب سػ ٭جي ا١ب ور ي ى «دمکزاسی ي فضای سایبز» (.1383، یـبى وی ) ،59، ب دیبدی 3ب ب

، ب دیبدی 3فب ب ب ى «ایىتزوت ي حس عممی» (.1383يی اى، یي لي )59.

سا: لیي ا.، سػ اب٭ی ليیی، «ی اطالعاتی ای جامع وظزی» (.1380فاه ) ثش،

سا: افىب، سػ ػب ليی، «دگزگوی ساختاری حس عممی» (.1386بثب، ی )

سا: ب ایا.، سػ وب دالىی،1، ػي «کىص ارتباطی» .(1384بثب، ی، )

سا: ی.، سػ اكي ليی، «درآمدی اوتمادی بز تحلیل سیاسی» (.1386ی، وبی)ب

ب ، اى فبىد ایي ب، «دیالکتیک ريضىگزی» (.1383ی، بو سئى آى)وب.

ی وژ

ولکن

تی

ارذ

تگس

سیای

زال ب

حومت

ن تو

ه مثاب

ه مت ب

سسیا

و ت

عاال

اطمی

سالهلل ا

ح ارو

/

156

سػ ،«ريیکزد تفکز سیستمی ب بزوام ریشی ي مدیزیت استزاتضیک» (.1387ی، اشی )

سا: ی یي االی،

سا: افىب.، «ديلت الکتزيویک: ريیکزد مدیزیتی» (.1385یٮمثی، لي )

Emil, T. Jr Bailey (2002). (Come Together? Debunking the Myth of the

Internet and the global Village) IN Michael Mazarr, Information

Technology and World Politics, New York: Palgravi Macmillan. Heeks, Richard (1999). Reinvent Government in the Information Age,

London: R

Mazarr , Michael (2002). Information Technology and World Politics, New

York: Palgravi Macmillan. McCormick, Glenn (2002). (Stateless Nations: I pledge Allegiance to …?) IN

Michael Mazarr, Information Technology and World Politics, New

York: Palgravi Macmillan. Nash, Kate (2001). (Contested Power: Political sociology in the Information

Age) in Frank Webster, culture and Politics in the Information Age,

London: Rutledge.

Ohmae, K. (1990). the Borderless World, New York: Harpr, Collins,

Ohmae. K. (2002). Globalization Region and the Economic conference for

Globalization and Policy Reserch UCIA January. O'Neil, Tania Stanley (2002). ( Sub national Groups and the Internet : A

Irritant to Globalization, Not a threat ) IN Michael Mazarr, Information

Technology and World Politics, New York: Palgravi Macmillan. Stevenson, nick (2001). (The Future of public media cultures) in Frank

Webster, culture and Politics in the Information Age, London: Rutledge.

Tomlinson, john (2001). (Proximity politics) in Frank Webster, culture and

Politics in the Information Age, London: Rutledge.

Webster, Frank (2001). culture and Politics in the Information Age,

London: Rutledge.