Çocuklarda solunum sisteminin...

33
Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

Upload: others

Post on 31-Dec-2019

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi

Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

Page 2: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum sistemiÜST SOLUNUM YOLLARI: Ağız içi, boğaz, tonsiller, kulaklar, paranazal sinüsler ve larinks.ALT SOLUNUM YOLLARI: Trakea, bronşlar, bronşiyoller ve alveoller.

Page 3: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

İnspeksiyonDispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik solunum tiplerinin varlığınısaptamak için iyi bir gözlem yeterlidir.Siyanoz, pectus excavatus, pectus carinatus, Harrison oluğu, çomak parmak, göğüs derisindeki değişiklikler farkedilebilir.

Page 4: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Pectus excavatus(Kunduracı göğsü)

Page 5: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Harrison oluğu ve P. carinatus

Page 6: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

DispneBurun kanadı solunumuÇekilmeler (Retraksiyonlar)

İnterkostalJugülerSubsternal

Yaşa göre solunumun hızlı olması(Taşipne)

Page 7: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Yaşa göre ortalama solunumhızları

Yenidoğan 1 ay-1yaş 1-5 yaş 5-12 yaş >12 yaş

40 (30-60) 25-35 20-30 20-25 16-20

Page 8: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum tipleri

Apne: 15 (20) saniyeden uzun süren,bradikardi ile siyanozun eşlik ettiği solunum durmasıdır.Periyodik solunum: Preterm bebeklerde yaşamın ilk günlerinde yineleyen, dakikada üçten fazla 20 saniyeden kısa süreli solunum durması nöbetleriyle giden solunum tipi.Biot: Apne nöbetleriyle kesilen değişik-düzensiz amplitüdlü ve frekanslı solunum tipi (Ağır beyin hasarı)

Page 9: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum tipleriCheyne-Stokes: Giderek artan ve sonra yavaşça azaldıktan sonra apne ile kesilen siklik amplitüd değişmeleri gösteren solunum tipi ( KİBAS ve kalp yetersizliği)Ortopne: Ancak oturur pozisyonda soluk alınabilen dispne (kalp yetersizliği)Bradipne: Solunum hızının (frekansının) düşük oluşu (metabolik alkaloz ve MSS depresyonu)Hiperpne: Anormal derin (amplitüdü fazla) solunum.

Page 10: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum tipleriHipopne: Anormal yüzeyel (amplitüdüdüşük) solunumKussmaul solunumu: Derin ve hızlısolunum (diyabetik ketoasidoz).Paradoksal solunum: inspiryumdagöğsün içe çökmesi (interkostal kaslarıın paralizisi, üst solunum yollarıtıkanması, preterm bebekler).

Page 11: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum tipleri

Page 12: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Çomak parmak

Page 13: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

OskültasyonSüt çocuklarını annenin kucağında dinleyin.Büyük çocuklar hafif öne eğilmiş olarak otururken dinlenebilir. Eller başın üzerine konursa koltukaltı bölgeleri daha rahat oskülte edilir.Büyük çocuklara derin soluk aldırın.Küçük çocukları ağlarken daha iyi dinleyebilirsiniz, çok sabırlı olun.Mutlaka karşılaştırmalı olarak apekslerdenbaşlayarak iki taraflı olarak dinleyin.

Page 14: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

OskültasyonSadece sırtı değil, koltuk altlarını ve ön tarafıda dinleyin.İnspiryum-ekspiryum ilişkisine dikkat edin;inspiryum normalde daha uzundur. Ekspiryumuzamışsa: Obstrüktif bir akciğer patolojisi.Solunum seslerinin her yerde eşit alınıp alınmadığını karşılaştırmalı olarak dinlerseniz farkedebilirsiniz; bazı yerlerde sesler azalmış, ya da hiç alınmıyor olabilir.

Page 15: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

OskültasyonSolunum sesleri normalde bronkovezikülerdir. Ek ses (ral) varsa bunların niteliği, yeri, zamanı (inspiryum-ekspiryum) kaydedilmelidir.

Page 16: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Akciğerler dinlenirken 3 özelliğe dikkat edilmelidir

1) İnspiryum ekspiryum ilişkisi, 2) Ek sesler (raller), 3) Solunum seslerinin her yerde

eşit olarak alınıp alınmaması.

Page 17: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Krepitan rallerKrepitan raller (ince raller), alveollerde eksüdanın olması durumunda, duvarlarıyapışmış alveollerin inspiryumda açılırken çıkardıkları ince bir çıtırtı sesidir. Niteliği öksürmekle değişmez.Bu raller pnömonilerde, akciğerlerin konjesyonunda ve akciğer ödeminde duyulur.

Page 18: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

RallerSukrepitan raller (orta raller)

Küçük hava yollarındaki(bronşiyollerdeki) salgıların hem inspiryumda ve hem de ekspiryumda çatlaması ile meydana gelen ve daha kaba olan yaş ralledir. Başlıca bronşit, bronşiyolit, bronşiektazi, akciğer konjesyonu ve tüberküloz gibi hastalıklarda duyulur.

Ronflan raller :Büyük bronşlarda daralma olduğunda duyulan kaba, horultu ya da kapıgıcırtısı gibi seslerdir. Sibilan ral ise küçük bronşlar daralıncaduyulan ıslık gibi bir ses. Sibilan ve ronflan rallerhem inspiryumda hem de ekspiryumda işitilir ve öksürme ile değişirler.

Page 19: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

RallerSibilan raller bazen çıplak kulakla bile işitilebilir ve wheezingolarak isimlendirilir.Wheezing (hışıltı) daha çok ekspiryumda ve ekspiryumun uzaması ile birlikte duyulur. Sıklıkla astım, kistikfibroz, bronşiyolit gibi hastalıklarda işitilir.

Bazen yabancı cisim ile ÜSY tıkanmalarında ve larinks ödeminde inspiryumda dahabelirgin olan wheezingolabilir. Ekstratorasik hava yolları daraldığındasıklıkla duyulan patolojik ses olan stridor ya da kornaj,inspiryumda öter gibi bir sestir.

Page 20: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Patolojik sesler

Büyük ve orta çaplıbronşlardaki salgının, hava geçişi sırasında çatlamasıyla ortaya çıkan daha kaba nitelikli yaş rallere garguymandenir.

Büyük tüberküloz kavitelerinde ve açık pnömotoraksta, inspiryumda daha iyi duyulan ve bir şişenin veya testinin içine üflerken çıkan düşük frekanslııslığa benzeyen solunum sesi amforik sufl’dur(amfora=büyük testi).

Page 21: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Tuber sufl (suflan solunum, bronşiyal solunum sesi),

Geniş akciğer alanlarında konsolidasyon oluşmasıyla, alveollerin içi iltihabi eksüda ile dolduğundan (hepatizasyon dönemi) veziküler sesin ortadan kalkar ve sadece büyük hava yollarından havanın geçerken oluşturduğu ses duyulur. Stetoskopu boynun yan tarafına bastırarak veya paratrakeal bölgede derin inspiryum yaptırıldığında duyulan sese benzer.

Page 22: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Plevral sürtünme sesi (frotman)

Plevranın inflamasyonu sonucu her iki plevra yaprağının birbirine sürtmesiyle hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan seslerdir.

Page 23: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

İnce raller: İnspiryum sonunda, kısa süreli, yüksek volümlü, çıtırtı gibi ince seslerdir; öksürünce kaybolmazlar. Terminal bronşiyoller ve alveoller düzeyinde inflamasyon varlığında duyulur.

Orta raller: İnspiryum ortasında daha düşük frekanslı seslerdir; öksürünce kaybolmazlar. Küçük bronş ve bronşiyollerden kaynaklanırlar.

Kaba raller: Gürültülü, köpürdeyici özellikli sesler; öksürükle kaybolmaz. Büyük havayollarındaki sekresyonlara bağlıdır. Öksürmekle kaybolmazlar

Ronküsler: Gürültülü, kaba, düşük frekanslı, hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan (devamlı) seslerdir. Büyük hava yollarında salgıbirikimi sonucu oluşur; öksürükle kaybolur. (Sonorronkus).

Wheeze (hışıltı, vızıltı) genellikle devamlı, hem inspiryumda ve hem de ekspiryumda (daha güçlüolarak) duyulan, ıslık gibi müzikal nitelikli seslerdir (Sibilan ronküs).

Plevral sürtünme sesi (frotman) plevranın inflamasyonu sonucu her iki plevra yaprağının birbirine sürtmesiyle hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan seslerdir.

Page 24: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Solunum seslerinin azaldığı(alınamadığı) durumlar

Plevrada sıvıPlevrada hava

AtelektaziTümörPlevrada kalınlaşma

Page 25: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

PerküsyonApekslerden başlanır ve karşılıklı yapılır. Orta parmak göğüs duvarına yapıştırılır.Skapula altına dek parmak vertebraya diktir.Skapula altında parmak interkostal aralıklardadır.

Page 26: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

PerküsyonNormal ses sonördür.İlk matite alınan yerde (10. Kosta hizası) derin inspiryum yaptırılır (Sinüs açık mı?).

Page 27: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

PerküsyonMatite

Plevrada sıvıKonsolidasyonGeniş atelektaziTümörPlevra kalınlaşması

HipersonoritePlevrada hava

PNÖMOTORAKSAlveoller içinde hava artışı (Obstruktifhastalık)

ASTIMBRONŞİYOLİTAMFİZEM

Page 28: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

PalpasyonÇocuklarda çok kullanılmaz.Avuç içi ve parmaklar sıkıca göğüse konur. Göğüs derisi ve deri altındaki kitleler, duyarlı noktalar, meme dokusu, raşitik tespih, Harrison oluğu, göğüs kafesini oluşturan kemiklere ilişkin bazı özellikler ve pulsasyonlar farkedilebilir.Akciğerlerin değişik bölgelerinin solunuma katılımı ve göğüs vibrasyonu da değerlendirilebilir.

Page 29: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Göğüs ekspansiyonuBaşparmak uçlarıomurga üzerinde orta hatta birleştirilir ve diğer parmaklar ile avuç içleri sırtta kostalar üzerine yerleştirilerek çocuktan derin soluk alması istenir.

Page 30: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

PalpasyonAkciğer ekspansiyonu bir tarafta daha azsa o yandaki başparmağın hareketi daha az olur. Astım atağı ve amfizem gibi obstrüktifhastalıklarda göğsün ekspansiyonu bilateralolarak daha az olur. Tek taraflı plörezi ve plevra kalınlaşmasıgibi durumlarda bu bulgu tek yanlıdır.

Page 31: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Toraks vibrasyonu“40-41” gibi sayılarıyüksek sesle saydırırken, (küçük çocuklar ağlarken), göğüs duvarının değişik bölgelerine avuçlarıyapıştırıp, konuşma seslerinin ele yansımasıdeğerlendirilir.

Page 32: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Vibrasyon (fremitus)

Göğüs vibrasyonu lober pnömonilerdeve diğer konsolidasyonlarda artarken, plörezi, pnömontoraks ve atelektazigibi durumlarda azalmış olarak hissedilir. Deri altı amfizeminde göğüs duvarı

palpe edilirken bir çıtırtı(krepitasyon) farkedilir.

Page 33: Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi194.27.141.99/dosya-depo/.../Cocuklarda_Solunum_Sisteminin_Muayenesi.pdf · İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik

Uzun lafın kısası...Çok sabırlı olun.Muayene ederken üst tarafı tamamen soyun.DENEYİM ÇOK ÖNEMLİDİR; MÜMKÜN OLAN HER FIRSATTADİNLEYİN,

DİNLEYİN,DİNLEYİN.