SA

YI

27OCAK-Ş

UBAT2012

BURS

A’NIN

YERE

L KÜ

LTÜR

DER

GİSİDağ-Der

Yardımlaşma ve Kültür Derneği Adına

İmtiyaz Sahibi ve Yazı İşleri Sorumlusu

Erkan Aydın(Dağ-Der Genel Başkanı)

Görsel YönetmenSefer GöltekinYayın Kurulu

İsmail Fedai, Hüseyin Koçak, Fethi Yıldız, Selami Acar,

İhsan Aydın, Kamil Yılmazİletişim

Dağ-Der Kültür MerkeziFışkırık Caddesi

Tahtakale / BURSATel: 024 272 58 58

Reklam Rezervasyon0535 564 94 25

guneybursa@gmail.comBaskı

AKMATAkınoğlu Matbaacılık

San. Tic. A.Ş.Organize Sanayi Bölgesi

Ali Osman Sönmez Bulvarı2. Sokak No: 1 Nilüfer BursaTel: 0.224 243 29 29 (Pbx)

Fax: 0.224 242 51 00

güneybursa dergisinde yer alan yazı ve fotoğraflar

tanıtım amacı dışında izinsiz kllanılamaz. Dergimizde yer

alan ilan, yazı ve fotoğrafların sorumluluğu sahiplerine aittir.

www.guneybursa.orgwww.dagder.org.tr

İçindekiler

Başkan’dan 03

Haberler 04

Çeyrek Asırda Katedilen Mesafe - İhsan Aydın 12

Orhaneli’nin Merkezi Beyce - Ömer Faruk Dinçel 14

Osmangazi Bel. Bşk. Dağlı Olsun - Fahretin Beşli

Tekst’l’n Zaman Tüneli: Merinos Tekstil Müzesi

Foto-Öykü - Nilay Şahinkanat

19

42

46

Bir Ulu Çınar: Hacı Arif - İdris Arpat 22

Fergana - Ekrem Hayri Peker

Eğitime Katkı - Mustafa Basrık

25

28

Yıkıldık - Orkun Çetin 30

Hikayelerin Hikayesi - Sefer Göltekin 32

Han ve Bedestenler

3. Dağ Yöresi Kültür Şenliği

Zaferiye Köyü

34

36

40

Merhaba değerli Güney Bursa oku-yucuları. Dergimizin 27. sayısıyla karşınızdayız...

Bizler köklü bir geleneğin temsilcileriyiz. Biz-ler sevgi ve hoşgörünün, bereketin sembolü-yüz. Ecdadımızın mirasına sahip çıkarak kül-türümüzü kimliğimizi yaşatmaya ve geleceğe taşımaya çalışıyoruz. Bizi biz yapan değerlerin bizi el üstünde tuttuğunun farkındayız. Bu değerlerimizle gurur duyuyoruz.

Geçtiğimiz ay içinde yine birlik beraberliği-mizin tecelli ettiği günlerden birini yaşadık. 3. Dağ Yöresi Kültür Şenliğimizi TKM’de gerçekleştirdik. Şenliğimize katılan tüm hem-şehrilerimize, uzaktan yakından şenliğimize gelen tüm kurum ve kuruluşlara bir kez daha teşekkür ediyorum.

Yönetim olarak göreve geldiğimiz ilk günden beri önceliğimiz, üyelerimiz ve yöre insanının bir araya gelmesini sağlamak ve bütünleştirici olmaktır.

Bu misyonu gerçekleştirmek için de çeşitli et-kinliklere imza atmaya çalıştık, bundan sonra da elimizden geldiği kadar etkinlikler yapma-ya çalışacağız. Çünkü biz biliyoruz ki birlik beraberlik ölümden başka her şeyi yener.

Tabi ki bu birlik beraberliği sağlamak sadece etkinlikler düzenlemekle olmaz. Aynı zaman-da gece gündüz demeden çalışmamız gerekir. Özellikle üzerinde durduğumuz konulardan biri de dernek üye sayımızı artırma nokta-sındadır. şu anda on bin civarında olan üye sayımızı elli binlere taşımayı hedefliyoruz.

Bir başka önem verdiğimiz ve gece gündüz demeden üzerinde emek harcadığımız konu da DAĞDER KÜLTÜR MERKEZİ yani DKM. Dağlıları yeniden Tahtakale’de buluşturacak olan dernek merkezimiz nihayet hizmete açıl-dı. DKM nin bütün dağlıların hayatında ufak da olsa anısı bulunan Tahtakale yi de tekrar

eski günlerine kavuşturacağı inancındayız. İnanıyoruz ki bundan sonra yöremizin sesi daha gür çıkacak.

Biliyorsunuz Dağ-Der olarak, gerek yöremizin Bursa’da temsiliyetinde gerekse dağ yöremi-zin sorunlarının çözümünde önemli adımlar atıyoruz. Dile getirdiğimiz sorunlar bir şekilde karşılık buluyor. Ekonomik yapımız, eğitim durumumuz, sosyal yaşam standartlarımızın iyileştirilmesi konusunda yetkililerden önemli sözler aldık. Biz bu sözlerin takipçisi olacağız. Şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da yöremizin gelişebilmesi için her türlü adımı atacağız.

Dağ-Der bugün Bursa’nın en güçlü sivil top-lum kuruluşlarından biridir.

Derneğimiz bir yandan Dağ yöremizin gelişimine katkıda bulunurken bir yandan da Bursa’nın sosyal ve kültürel hayatına renk katmaktadır.

Dernek merkezimizde olsun, Bursa’nın deği-şik merkezlerinde olsun, danışık geceleriyle, konferanslarla, kampanyalarla, kurduğumuz çadırlarla, ikramlarımızla, kültürümüzün kimliğimizin aynası olduk.

Yaptığımız organizasyonlar herkesin ve her kesimin takdirini kazanmaktadır. Dağ-Der artık Bursa’nın değerlerinden biridir.

Dergimiz GüneyBursa bu sayısıyla birlikte yeni bir döneme girdi. Daha kaliteli ve dolu dolu bir içeriğin dışında daha sistemli bir şekilde okuyucusuyla buluşabilmesi için dergimiz iki aylık yayın periyoduyla yayınla-nacaktır. Bugüne kadar gösterdiğiniz desteği bugünden sonra da göstereceğinize inanıyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

Bizler köklü bir gele-neğin temsilcileriyiz.

Bizler sevgi ve hoş-görünün, bereketin

sembolüyüz. Ecdadı-mızın mirasına sahip çıkarak kültürümüzü

kimliğimizi yaşat-maya ve geleceğe

taşımaya çalışıyoruz. Bizi biz yapan değer-

lerin bizi el üstünde tuttuğunun farkında-yız. Bu değerlerimizle

gurur duyuyoruz.

Erkan Aydın

Dağ-Der, Bursa’nın bir değeridir...

03

ERKANAYDIN

4

Ankara’da yönetimiyle birlikte Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ve Bursa milletvekilleriyle bir araya gelen Dağ-Der Genel Başkanı Erkan Aydın, yörenin sorun ve çözüm önerilerinin yer aldığı dosyaları kendilerine sundu.Ankara’da gerek Arınç gerekse Çelik ile görüşmelerinin son derece faydalı geçtiğini açıklayan Aydın, “Başba-kan Yardımcımız Arınç’a dört ilçemizin sorunlarını ve çözüm önerilerinin bulunduğu dosyaları teslim ettik. İlçelerimizin sektörel anlamda teşvik kapsamına alınmasını talep ettik. Ayrıca, bölgedeki meyveciliğin yaygınlaşması için de soğuk hava depoları yapılmasını istedik” dedi.Aydın, Arınç’ın ziyaretten memnun kaldığını ve bölge-nin ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sunacaklarını söylediğini kaydetti. Aydın, “Başbakan Yardımcımız, dağ bölgesinin her zaman emrinde olduklarını söyledi. Orhaneli Hastanesi ve stadının son durumunu sordu” dedi.Arınç’ın ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Baka-nı Faruk Çelik’le de görüştüklerini belirten Dağ-Der

Genel Başkanı Aydın, “Bakanımıza ilçelerimizin tarım, hayvancılık ve turizm alanlarında kalkınması için hazırladığımız dosyayı daha önce Bursa’da derneğimizi ziyaretinde vermiştik. Ankara’da da kendisi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Mehdi Eker Bey’i aradı. Dağ bölgesine özel ağırlık verilmesini talep etti. Bakan Eker yarın Orhaneli’de Bursa Valiliği öncülüğünde düzen-lenecek, “Güney İlçelerimizde Tarımsal ve Ekonomik Kalkınma” konulu panele katılacak” diye konuştu.Başkan Aydın, ayrıca TBMM’de AK Parti Grubu’nu izlediklerini, Meclis kulisinde de Bursa’nın AK Parti-li 10 milletvekiliyle görüştüklerini, onlardan da Dağ bölgesinin sorunlarının çözümü konusunda yakın ilgi ve destek gördüklerini aktardı. Aydın, TBMM kulisinde ayrıca Gençlik ve Spor Bakanı Suat Kılıç’la da konuş-tuklarını anlattı.Ankara temasları sırasında bölgenin yol sorununun hal-ledilmesinin de ele alındığını aktaran Aydın, “Başkent’te bölgemiz adına çok yararlı temaslarda bulunduk. Bunun meyvelerini önümüzdeki günlerde alacağımızı umut ediyoruz” diye konuştu.

DAĞ-DER’den Ankara çıkarmasıBURSA’NIN GÜNEY İLÇELERİ ORHANELİ, KELES, BÜYÜKORHAN VE HARMANCIK’IN BURSA’DAKİ TEMSİLCİSİ OLAN DAĞ-DER YARDIMLAŞMA VE KÜLTÜR DERNEĞİ ANKARA’YA ÇIKARMA YAPTI.

5

6

Bursa’nın arka yüzündeki Orhaneli, Keles, Büyükor-han ve Harmancık’tan oluşan dağ ilçelerini temsilcisi DAĞ-DER’in Genel Başkanı Erkan Aydın ile yönetici-leri Müdür Kahya’yı makamında ziyaret ederek başarı dilediler.Ziyarette yeni Müdür Kahya’nın Antalya Yörüklerin-den olduğunu öğrenen DAĞ-DER Yöneticileri burada sıcak bir ilgiyle karşılandılar.Kahya’yı bir süre önce hizmete giren Tahtakale’deki Dağ-Der Kültür Merkezi’ne davet eden Başkan Aydın, burada yaşatılan Yörük Türkmen kültürüne vurgu yaptı.Müdür Kahya ise, kentin güvenliği için STK’ların önemine işaret etti ve Dağ-Der yönetiminin ziyare-tinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Görüşme-nin ardından Başkan Aydın, günün anısına Emniyet Müdürü’ne yöre sembollerinden bir ahşap kaşık motifi verdi.

DAĞ-DER’den Emniyet Müdürü’ne ziyaretBİR SÜRE ÖNCE HALİL YILMAZ’DAN BOŞALAN BURSA EMNİYET MÜDÜR-LÜĞÜ GÖREVİNE ATANAN ALİ OSMAN KAHYA’NIN ZİYARETÇİLERİ BU KEZ DAĞ-DER YÖNETİMİ OLDU.

7

Keles Çok Programlı Lisesi öğren-cileri ve Coğrafya Öğretmenleri Yunus Emre Coşan tarafından başlatılan kampanya ile Coğrafya Sınıfı düzenlendi.Öğrencilerin ilk olarak sınıfı boyamasıyla başlayan sınıf düzen-leme çalışmaları kapsamında Besaş Genel Müdürü MustafaBektaş’a ve bazı hayırseverlere de öğrencilerin kaleme aldığı mek-tupla proje dosyası gönderilmişti.Yüksek İnşaat Mühendisi Sadet-tin Topçu tarafından projeksiyon hediye edilirken Avukat Halil Gün-düz de maddi destekte bulundu.Sınıfı silbaştan ele alan öğrenciler coğrafya dersliklerini taş koleksi-yonları, coğrafya yayınları, ka-bartma haritalar ve değişik coğrafi materyallerle dolu olanbir sınıf haline getirdiler. Geçtiğimiz günlerde kapanan Keles Meteoroloji İstasyonu’ndan da bulut türlerini gösteren panolar ve coğrafi materyaller de okula kazandırıldı.Eğitimin keyifle yapılacağı bir öğ-renme ortamı oluşturmak istedik-lerini belirten Coğrafya Öğretmeni Yunus Emre Coşan “Bu projemiz aynı zamanda Fatih projesine de hazırlık anlamı taşıyor. Öğrenci-lerimiz de sınıfı ve okulu güzel-leştirme adına heyecanla çalıştılar. Dersliklerimiz öğrencilerimize hu-zur veren bir özelliğe bürünecek. Bu da coğrafya sınıfı ile başladı. Fatih projesini ve tabletlerin gel-mesini de sabırsızlıkla bekliyoruz.” diye konuştu. Okullarındaki bu çalışmanın diğer dersliklere de örnek olacağını belirten Okul Müdürü Derya Sari, emeği geçen öğrencilere ve öğret-menlere teşekkür

Keles’in Coğrafya sınıfı hazırKELES ÇOK PROGRAMLI LİSESİ ÖĞRENCİLERİ VE COĞRAFYA ÖĞRETMENLERİ YUNUS EMRE COŞAN TARAFINDAN BAŞLATILAN KAMPANYA İLE COĞRAFYA SINIFI DÜZENLENDİ.

8

Bursa Valisi Şahabettin Harput, Dağyenice tatil köyü projesinin 1/25 binlik projesinin Turizm Bakanlığı tarafından onaylandı-ğını, bütün uygulama planlarının bu sene içinde bitmesini bekle-diklerini söyledi. Tatil köyünün 7 bin yatak kapasitesi olduğunu, 5 bin kişiye istihdam sağlayaca-ğını belirten Harput, “Dağyenice Bursa’nın 2023 yılındaki 5 milyon turizm hedefinin yüzde 10’unu karşılayacak. Tatil köyü 10 böl-geden oluşacak. Kamulaştırma bedelleri yaklaşık 80 milyon TL’ye mal olacak. Bu yıl içinde alt yapı ve ulaşım çalışmalarını başlatmayı hedefliyoruz” dedi.Nilüfer ilçesinin Dağyenice köyüne yapılması planlanan termal tatil köyü ile ilgili son gelişmeler hak-kında bilgi veren Vali Harput, bü-tün tenkit ve teklifleri hassasiyetle takip ettiklerini söyledi. Bursa’nın sanayiye doyduğunu, her sene 50 binden fazla nüfus artışı oldu-ğunu kaydeden Harput, “Birinci

derecede istihdam sektörü, hizmet sektörü olmalı. Bunun lokomotifi de turizmdir. Bursa’da sanayi ve otomotiv dönemi devrim ise, tu-rizm de Bursa’da ikinci bir devrim olacaktır. Bursa bu konuda da söz sahibi olacak. Turizm ile ilgili şu an için dünya da 1 trilyon dolarlık pasta var. Bu pastadan bizim de pay almak hakkımız. Bunun için gereken imkan ve gücümüz var” dedi.Harput, Dağyenice projesi ile ilgili zaman zaman eksik bilgiye dayalı farklı yorumlar olduğunu dile getirdi. Bu projenin seçimi ile alakalı STK ve meslek odalarıyla iş birliği yapıldığını söyleyen Harput, turizm kasabasında yaklaşık 7 bin yatak kapasitesi olacağını söyleye-rek, “Bursa’nın 2023 yılı 5 milyon turist hedefinin yüzde 10’unu karşılayacak. 400 milyon dolarlık yıllık asgari gelir hedefliyoruz. Projenin maliyeti 2 milyar dolar. 5 bin kişilik de bir istihdam bekli-yoruz. Bu köyde gelişmiş dünya

ülkelerinde hızlıca yayınlanan akıllı kent anlayışı esas alındı. 21. yüzyıl bilgi, bilişim ve çevre anla-yışı ilke alınmıştır. Sıfır karbon ve sıfır atık anlayışı hakim olacaktır” diye konuştu.Dağyenice’den Uludağ’a teleferik-le ulaşımın sağlanacağını anlatan Harput, “Aynı zamanda bölge şehir merkezi ile de entegre olacaktır. Bu bölgeye gelen tatilci yarım saat içinde Uludağ’a çıkabilecek. Burada zirvenin tadını çıkaracak, yine aynı şekilde teleferikle tatil köyüne geri gelerek sıcak suyun tadını çıkartabilecek. Bursa’mızın belli oranda mimarisini yansıtmayı hedefliyoruz. Bakanlar kurulu da bu bölgeyi turizm bölgesi olarak belirledi. Bölge bin 6 hektardır. Bölge ile ilgili master plan tamam-landı. 1/25 binlik plan da Turizm Bakanlığı tarafından geçen hafta cuma günü onaylandı” açıklamala-rında bulundu.Dağyenice termal kasabasında termal merkez, tiyatro ve operalar

Dağyenice, termal turizmin merkezi olacakDAĞYENİCE BÖLGESİNİ TÜRKİYE’NİN TERMAL VE DOĞA TURİZMİ AÇISINDAN CAZİBE MERKEZİ HALİNE GETİRECEK PROJENİN TUTARININ 2 MİLYAR DOLAR CİVARINDA OL-MASI BEKLENİYOR.

9

için tasarlanan kültür merkezleri, binicilik merkezi, golf sahası bulu-nacağını kaydeden Harput, sosyal donatılar ile tatil köyünde çeşitli faaliyetler yapılacağını belirtti. Kasabanın 10 bölgeden oluşaca-ğını söyleyen Harput, sözlerini şu şekilde sürdürdü:“Tepeköy, Ortaköy ve Gölköy isim-li bölgeler olacak. Binicilik merke-zi de bu bölgede yer alacak. Ayrıca karşılama ve kültür merkezi termal kasabada yer alacak. Burada 2 bin araçlık otopark olacak. Tramvay istasyonu bu bölgede yer alacak. Kasaba merkezinde 5 bin kişilik

stadyum, cami, kongre cafe, yöre-sel market ve oteller var. Alışveriş merkezi var. Spor merkezi alanın-da açık kapalı yüzme havuzu, tenis merkezi, tenis kortları, stadyum, ve 2 adet antrenman sahası olacak. 18 delikli golf sahası da bölgede yer alacak. Paris ve Antalya’dan golf sahası yapılması konusunda talepler oldu. Getirisi çok fazla olan iş”.Bu projenin tamamen özel sektör tarafından yapılacağını, sadece alt yapıyı devletin yapacağını dile ge-tiren Harput, “Bu proje bir Türkiye projesidir. Vizyon ve hitap ettiği

kitle olarak ise Dünya projesidir. Bu proje ile ilgili yerli ve yabancı yatırımcılar talepte bulundu. Biz orayı birbiriyle entegre olarak götürmek istiyoruz. Bundan sonra 3 çalışma yapacağız. Bunlardan bir tanesi 5 binlik ve binlik planların yapılması, Kamusallaştırma çalış-malarını tam anlamıyla bitirmek. Kanun gereği 1/25 binlik plan tasdik olduğu için orman alanları-nın turizm yatırımlarına tahsisini talep edeceğiz. İdari süreç başlıyor. İmar planının bitmesinin ardından yol ve alt yapı çalışmaları başlaya-cak. Ondan sonra emin adımlarla devam edeceğiz. Alın size bir çıl-gın proje. Burası insanların nefes alacağı ve akın akın koşacağı bir yer olacaktır” Dağyenice’de 2 bin 500 dekar civarında alanın kamulaştırılaca-ğını söyleyen Harput, bunların yaklaşık tutarının ise 80 milyon TL civarında olduğunu belirtti. Harput, “Şu an orası bir tarla. Bu planlamalar biterse tarla arsa olur. Değeri 10 kat artar. Burada Jeotermal A.Ş.’nin yanı sıra ikinci şirket kurmayı da düşünüyoruz” diye konuştu.Bölgede 25 ve 26 dereceli mineral değerleri yüksek iki su buldukla-rını söyleyen Harput, “Güçlü bir debiye ulaşamadık. Biz Dağyenice projesine başladığımız zaman o bölgede su arama ve su bulma gibi niyetimiz yoktu. Biz Dağyenice’ye Bursa’dan su götürerek proje-lendirdik. Hatta Biz Bursa’dan Uludağ’a da su götürmeyi hedef-liyoruz. Bu sıcak su 10 kilomet-rede bir derece ısı kaybına maruz kalıyor. Biz o bölge için 50 litrelik bir suyu rezerv olarak öngördük” şeklinde konuştu.Harput, uygulama planlamalarının bu yıl içinde bitmesini bekledi-ğini söyledi. Harput, “Bu sene ilk kazmayı vururuz. İstimlak ile bir bölümüne başlarız. Alt yapı ve yol çalışmalarına bu sene başlayacağız. Özel sektörün orada bu sene işe başlayabileceği yönünde pek fazla bir şey diyemiyorum” dedi.

10

Orhangazi Meydanı için en güzel projeBURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN, YERLİ VE YABANCI TURİSTLERİN YOĞUN İLGİ GÖSTERDİKLERİ ORHANGAZİ MEYDANI’NIN YENİDEN DİZAYNI İÇİN BAŞLATTIĞI ‘OR-HANGAZİ MEYDANI VE ÇEVRESİ KENTSEL TASARIM PROJE YARIŞMASI’NDA BİRİNCİ OLAN ESER JÜRİNİN OY BİRLİĞİYLE SEÇİLDİ.

Büyükşehir Belediyesi, zamanın olumsuz etkileriyle görsel ve fonksiyonel bozulmalar yaşanan meydanı yakın çevresiyle birlikte tarihi kimliğine ve vatandaşların ihtiyaçlarına hizmet edecek şekilde yeniden düzenlenmesi amacıyla proje yarışması düzenlemişti. Şehir kimliği açısından çok büyük önem taşıyan meydanın projelendirme sürecinde farklı bakış açılarının değerlendirilmesi amacıyla dü-zenlenen ‘Orhangazi Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması’na toplam 61 eser katıl-dı. Uludağ Üniversitesi Mimarlık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nilüfer Akıncıtürk’ün başkanlığındaki alanında uzman isimlerden oluşan jüri, 2 gün süren değerlendir-menin ardından birinci projeyi oybirliğiyle seçti.Bursa’nın buluşma noktasıDereceye giren projelerin ka-muoyuna duyurulması amacıyla

Atatürk Kongre Kültür Merkezi Müzeyyen Senar Sergi Salonu’nda düzenlenen toplantıya katılan Büyükşehir Belediye Başkanı Re-cep Altepe, 61 projenin katıldığı yarışmada birinci olan eserin oy

birliğiyle seçilmesinin ne kadar doğru bir iş yaptıklarının göster-gesi olduğunu söyledi. Orhangazi Meydanı’nın yine 1985 yılında düzenlenen bir yarışma projesinin uygulanması sonucu bugünkü

11

şeklini altığını ifade eden Baş-kan Altepe, “Ancak zaman içinde meydanın yenilenmesi ihtiyacı hissedildi. Bizde alanında uzman olan herkesin görüşlerine açık bir yarışma düzenleyerek en iyi projeyi Bursa’ya kazandırmak istedik. Ulucami, Kozahan, Orhan Cami ve Tarihi Belediye Binası gibi kent kimliği açısından son derece önemli yapılarla sınırlanan Orhangazi Meydanı, Fidan Han ve Geyve Han arasında yakın bir tarihte düzenlenmiş olan Ertuğ-rul Bey Meydanı haricinde, tarihi kent merkezindeki tek büyük açık alanı olma özelliği taşıyor. Yerli ve yabancı turistlerin de en uğrak yeri olan bu bölgenin daha vizyoner, modern ve herkesin gezmekten sevk alacağı bir bölge olmasını istiyoruz. Yarışmaya katılan tüm eser sahiplerine ve jürimize katkı-ları nedeniyle teşekkür ediyorum” dedi.Bursa’nın kentsel belleğine dokundukBursa’nın kentsel belleğinde önemli bir yeri olan Orhangazi Meydanı’nda uygulanması düşü-nülen projeyi yarışmaya açtıkları

için Başkan Altepe’ye teşekkür eden Jüri Başkanı Uludağ Üni-versitesi Mimarlık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nilüfer Akıncıtürk, “Jüri olarak kentsel belleğe dokunma fırsatı verilmesi jüri olarak bizleri gururlandırdı” dedi. Her projenin kendine göre eksileri ve artıları bulunduğunu dile getiren Akın-cıtürk, birinci olan projenin ise oybirliğiyle seçildiğini söyledi.Ödül töreni 14 Mart’taDeğerlendirmeler sonucunda Kadir Uyanık, Doğan Zafer Ertürk- Emel Birer, Ali Kemal Terlemez ve Orkan Zeynel Güzelce tarafından hazırlanan proje birinci oldu. Nevzat Oğuz Özer, Yasemen Say Özer ve İlhan Aydın Meltem’in hazırladığı proje ikinci olurken, Ervin Garip ve Banu Garip’in hazırladığı proje de üçüncü oldu. Ayrıca 5 eser mansiyona layık görülürken, 5 eser de satın almaya değer görüldü. Yarışmaya katılan tüm eserler 5-14 Mart tarihleri arasında Atatürk Kongre Kültür Merkezi’nde sergilenecek ve ödül töreni ise 14 Mart’ta aynı yerde gerçekleştirilecek.

12

İHSANAYDIN

Şüphesiz, sivil toplum örgütlerinin uzun soluklu olanlarının geçmişinde hep başarı öyküleri vardır.

Bursa’nın en aktif STK’larından olan Dağ-Der bunlardan biridir.

1986’da bir avuç memleket sevdalısı büyüğümüzün kurduğu Dağ-Der şimdilerde çeyrek asrı geride bıraktı.

Dile kolay.

Hepimizin gurur duyduğu bu büyük kurum 26. yılını kutluyor.

Çeyrek asırlık köklü geçmişe sahip Dağ-Der bu başarısını çok büyük bir proje ile taçlandırılmıştır.

Geri bırakılmış, yoksul ve mağdur bir halkı Bursa’da temsil görevi üst-lenen Dağ-Der, hitap ettiği kitleye ve kente kısıtlı olanaklarla çok anlamlı bir kültür merkezi armağan etmiştir.

Tahtakale’de paha biçilmez eski tari-hi konak 1 milyon TL’lik harcamayla Dağ-Der’in, yöremizin ve kentimizin envanterine katılmıştır.

Bugün için kültürümüzün harman olduğu bir mekana dönüşen Dağ-Der Kültür Merkezi(DKM) her salı

akşamı yöre sanat ve sanatçılarının kendilerini gösterdikleri önemli bir misyon üstlenmiştir.

DKM’nin yöre insanımızın gurur duyacağı bir mekan haline getirilme-sinde şüphesiz, Genel Başkan Erkan Aydın’ın çok büyük fedekârlıkları olmuştur.

Erkan Başkan bu açıdan tarihe geçecek projeye silinmez imzasını atmıştır.

Aynı şekilde, Yönetim Kurulu’nun, işadamlarımızın ve Büyükşehir Belediyesi’nin DKM’nin yeniden aya-ğa kaldırılması için yaptıkları katkıyı da küçümseyemeyiz.

Kapıların yöre tarihine, kültürüne ve değerlerine sonuna dek açmış bu merkez Bursa’ya da ayrı bir değer katmıştır.

Butik kültür merkezi kıvamında, tarih kokan görüntüsü yakın bir gelecekte Osmanlı-Türk mutfağına da ev sahipliği yapacaktır.

Dağ-Der sadece bu yönüyle bile Bursa’ya önemli bir mekan sunmuş oluyor.

Çeyrek asırda katedilen mesafeDAĞ-DER ARTIK DÖRT DAĞ İLÇESİNİ TEMSİLDEN ÖTE, İÇİNDE BURSA’NIN GEÇTİĞİ HER ORGANİZASYONDA MUTLAKA OLMASI GEREKEN, ARANAN BİR STK HALİNE GELMİŞTİR.

13

Dağ-Der ayrıca yeni ve eski bütün hemşeri dernek-leri tarafından da örnek alınan, yakından izlenen ve sözü geçen bir STK olma başarısını da gururla üzerinde taşımaktadır.

DKM ile Dağ-Der artık daha da güç-lü bir hale gelmiştir. Yerli yabancı tüm konuklarını burada rahatlıkla ağırlayabilmektedir.

DKM, yakın bir gelecekte, kent yö-neticilerimizin yabancı misafirlerinin de ağırlayacağı bir mekan olacaktır.

Dağ-Der’i biz kültür hamalı ve kente sadece kültür merkezi kazandıran bir dernek olarak görmüyoruz.

Bugün adeta bir Bursa derneği ola-rak kentin çok önemli organizasyon-larında görüşüne, desteğine ihtiyaç duyulan kurum olma başarısı da Dağ-Der’i giderek büyütmektedir.

26 yıl sonra gelinen bu noktada, şüphesiz eski başkanlarımızın, yöne-tim kurulu üyelerimizin ve derneğe gönül vermiş hemşerilerimizin katkısı da büyüktür.

Dağ-Der artık dört dağ ilçesini tem-silden öte, içinde Bursa’nın geçtiği her organizasyonda mutlaka olması gereken, aranan bir STK haline gelmiştir.

200’den fazla yöre çocuğuna burs veren bir kurum hüvviyeti de 26

yıl sonra varılan aşamanın net bir göstergesidir.

Dağ-Der ayrıca yeni ve eski bütün hemşeri dernekleri tarafından da örnek alınan, yakından izlenen ve sözü geçen bir STK olma başarısını da gururla üzerinde taşımaktadır.

Bu açıdan, Dağ-Der’in daha nice çeyrek asırlar ayakta kalması da yöremiz ve Bursamız için bir zorun-luluktur.

Bursa’nın, böylesi güçlü bir sivil toplum örgütüne sahip olması bir şanstır.

Çünkü, Dağ-Der sadece yöre sorun-ları ve kültürüyle ilgilenmekle kal-mayıp, kent sorunlarına da duyarsız değildir.

İyi ki varsın Dağ-Der diyoruz.

1414

TEMETTUAT DEFTERİNE GÖRE 1844 YILINDA

ORHANELİ’NİN MERKEZİ BEYCEBAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİNDE ML.VRD.TMT.D FON KODUNDA YER ALAN VE 40 SAYFADAN OLUŞAN 7102 NUMARALI DEFTER, ORHANELİ’NİN MERKEZİ BEYCE’DE YAŞAYAN HANE REİSLERİNİN MESLEKLERİ, YILLIK KAZANÇ VE VERGİLERİ HAKKINDA BİLGİLER İÇERMEKTEDİR.

Başbakanlık Osmanlı Arşivinde ML.VRD.TMT.d Fon kodunda yer alan ve 40 sayfadan oluşan 7102 numaralı defter, Orhaneli’nin merkezi Beyce’de yaşayan hane re-islerinin meslekleri, yıllık kazanç ve vergileri hakkında bilgiler içermektedir. Beyce bu dönemde Hüdâvendigâr Eyaleti’nin AdranosKazası’nın bir köyüdür. Bu köy, günümüzde Orhaneli ilçe merkezidir. Bu tarihte Beyce’de toplam 106 hane bulunur. Halkın büyük bir çoğunluğunun yıllık geliri 1.000 kuruşun

altındadır. Beyce’nin en zengini yıllık geliri 7.245 kuruş ile 5 no’lu hanede ikamet etmekte olan ziraat erbabı Hacı Mustafa, en fakiri ise yıllık geliri 50 kuruş ile ge-çimini çobanlıkla sağlayan 1 no’lu hanenin 3 numaralı evinde ikamet eden Molla Abdullahoğlu Osman’dır. 91 kişinin yıllık geliri 1.000 kuruşun altındadır.15 kişinin geliri ise 1.000 kuruşun üzerindedir. Bu durum Beyce halkının % 85’inin ekonomik durumunun iyi olmadığı anlamına gelir.

ÖMER FARUKDİNÇEL

15

Hane1/No1: Molla Abdullahoğlu İbrahim. Cami imamı. Yıllık geliri 1250 kuruş.Hane 1/No2: Molla Abdullahoğlu Halil. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 820 kuruş.Hane 1/No 3: Molla Abdullahoğulları Osman ve Mehmet. Kazanç erbabı.Halkın yardımlarıyla geçinmektedirler. Vasileri anne-leri Hatice Hatundur.Osman, çobanlık yapmaktadır. Çobanlıktan kazandığı yıllık geliri 50 kuruş.Hane 2/No 1: Hatiboğlu Emin ve kardeşi Osman. Ziraat erbabı. Cami imamı. Durdu Bey vakıflarından Yakuplar ve Gedikler köylerinin gelirleri ile vazifelidir.Yıllık geliri 2339 kuruşHane 3/ No 1: İmamoğlu İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 110 kuruş.Hane 4/ No 1: Hacı Ahmetoğlu Hacı Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1690 kuruş.Hane 5/No 1: Hacı Mustafa. Ziraat erbabı.Yıllık geliri 7245 kuruş.Hane 6/No1 : Hasancıkoğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1625 kuruşHane 7/No 2: Hasancıkoğlu Hasan. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 810 kuruş.Hane 8/No 3: HasancıkoğluMehmed Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 780 kuruş.Hane 9/No 4. Hasancıkoğlu Emin. Ziraat erbabı. Yıllık geliri yazılmamış.Hane 10/No 1: Dini bütün oğlu Süleyman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1335 kuruş.Hane 11/ No 1: Osmanoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 95 kuruş.Hane 12/ No 1: Baba Alioğlu Yusuf. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 700 kuruş.Hane 13/No 1: Çakır İsmailoğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1120 kuruş.Hane 14/No 1: Berberoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 650 kuruş.Hane 15/No 1: Davulcuğlu Şerif. Vasisi annesidir. Yıllık geliri 400 kuruş.

15

1616

Hane 16/No 1: Hacı İsmailoğlu Hüseyin. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 235 kuruş.Hane 16/No 2: Hacı İsmail’in Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 700 kuruş.Hane 17/No 1: Eyüboğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1070 kuruş.Hane 18/No 1: Külahlıoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. 915 kuruş.Hane 19/No 1: Uzunoğlu Salih. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 600 kuruş.Hane 20/No 1: Musaoğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1010 kuruş. Hane 21/No 2: Musaoğlu Molla Ahmed. Yıllık geliri 345 kuruş.Hane 22/ No 1: Sarıoğlu İbrahim. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 270 kuruş.Hane 23/ No 1: Anbarcıoğlu Emin. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 680 kuruş.Hane 24/ No 1: Küçük Beşeoğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1170 kuruş.Hane 25/ No 1: Hacı İsmailoğlu İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 635 kuruş.Hane 25/No 4: Sarıoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 320 kuruş.Hane 26/No 2: Sarıoğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 595 kuruş. Hane 26/No 4: Sarıoğlu Mustafa. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 120 kuruş.Hane 27/No 1: Sarıoğlu İbrahim ve kardeşi Osman. Ziraat erbabı.Yıllık geliri 250 kuruş.Hane 28/ No 1: Müdhallioğlu Ali. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 80 kuruş.Hane 29/ No 1: Memişoğlu Halil. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 260 kuruş.Hane 30/No 1: Sarıoğlu Memiş. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 310 kuruş.

17

Hane 31/No 1: Kalyoncuoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 550 kuruş.Hane 32/No 1: Kalpaklıoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 485 kuruş.Hane 33/No 2: Kalpaklıoğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 850 kuruş.Hane 34/No 1: Hırbat(?) Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 310 kuruş. Hane 35/No 1: Kara Bekiroğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 870 kuruş.Hane 36/No 1: Semercioğlu Ahmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 435 kuruş.Hane 37/No 1: Hacıoğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1540 kuruş.Hane 38/No 1: Şakiroğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 2380 kuruş.Hane 39/No 2: Şakiroğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1320 kuruş.Hane 40/No 1: Hacı Mustafaoğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 2140 kuruş.Hane 41/No 1: Kalyoncuoğlu Halil. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 430 kuruş.Hane 42/No 2: Kalyoncuoğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 340 kuruş.Hane 43/No 4: Kalyoncuoğlu Hüseyin. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 250 kuruş.Hane 44/No 4: Kalyoncuoğlu Ahmed. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 120 kuruş.Hane 45/No 1: Kasaboğlu Osman. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 290 kuruş.Hane 46/No 1: Molla Ömeroğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 765 kuruş.Hane 47/No 1: Ali’nin oğlu Berber İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 380 kuruş.Hane 48/No 1: Zenderes(?)oğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1295 kuruş.Hane 49/No 1: Hacı Musaoğlu Şerif. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1580 kuruş.Hane 50/No 1: Hatiboğlu Molla İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 910 kuruş.Hane 51/No 1: Hatiboğlu Ali Efendi. Kardeşleri Abbas ve İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 835 kuruş.Hane 52/No 2: Hatiboğlu Molla Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1840 kuruş.Hane 53/No 1:Hacı Velioğlu Hafız Arif. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 730 kuruş.Hane 54/No 1: Emir Ali oğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 540 kuruş.Hane55/No 1: Semercioğlu İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 720 kuruş.Hane56/No 1: Memişoğlu Salih. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 320 kuruş. Hane 57/No1: Dur Alioğlu Ali. Kardeşi Mehmed. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 520 kuruş.Hane58/No 1: Hatiboğlu Ali. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 360 kuruş.Hane 59/No 1: Çelebioğlu Osman. Kardeşleri Abdullah ve İsmail. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 470 kuruş.Hane 60/No1: Köseoğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 630 kuruş.Hane 61/No 1: Musaoğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 675 kuruş.Hane 62/No 1: Haliloğlu İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 855 kuruş.Hane 63/No 1. Semercioğlu Halil. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 625 kuruş.Hane 64/No 1: Hatiboğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 325 kuruş.Hane 65/No 1: HavaceoğluAhmed .Ziraat erbabı. Yıllık geliri 550 kuruş.Hane 66/No 1: Gökçeoğlu Hasan .Ziraat erbabı. Yıllık geliri 660 kuruş.Hane 67/No 1: Kara Musaoğlu İsmail. Kardeşi Mehmed Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1365 kuruş.Hane 68/No 1: Abdullahoğlu Mehmed. Ziraat erbabı. (ve İbrahim). Yıllık geliri 600 kuruş.Hane 69/No 1: Hasanoğlu Ömer. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 530 kuruş.Hane 70/No 1: Yakuboğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 610 kuruş.Hane 71/No 1: Torunoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1063 kuruş.Hane72/No 1: Torunoğlu Mehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 605 kuruş.Hane 73/No1: Ömer BeşeoğluMehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 775 kuruş.Hane 74/No 1: Ömer Beşeoğlu Osman. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 703 kuruş.Hane75/No1: Torunoğlu Hüseyin. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 990 kuruş.Hane 76/No1: Torunoğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 670 kuruş.Hane 77/No 1: Çelebioğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1095 kuruş.

17

1818

Hane 78/No 1: Çelebioğlu Salih Efendi. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 930 kuruş.Hane 79/No 1: Çelebioğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 530 kuruş.Hane 80/No 1: Çelebioğlu Halil. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 375 kuruş.Hane 81/No 1: Sarı Ahmedoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 955 kuruş.Hane82/No 1: HimmetoğluMustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 520 kuruş. Hane 83/No 1: Ak MehmedoğluMehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1330 kuruş.Hane 84/No 1: Ak MehmedoğluMehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 1315 kuruş.Hane 85/No 1: HimmetoğluAhmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 330 kuruş. Hane 86/No 1: Himmetoğlu Ali. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 175 kuruş.Hane 87/No 1: Ak Mehmedoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 770 kuruş.Hane 88/ No 1: Ömer Beşeoğlu Abdi. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 770 kuruş.Hane 89/No 1: Hüseyinoğlu İsmail. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 520 kuruş.Hane 90/No 1: Cebelikoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 185 kuruş.Hane 91/No 1: Timurcuoğlu İbrahim. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 230 kuruş.Hane 91/No 3:Timurcuoğlu Osman. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 100 kuruş.Hane 92/No 1: İmamoğlu Mustafa. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 715 kuruşHane 93/No 1: Ak Mehmedoğlu Salih. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 365 kuruş.Hane 94/No 1: AhmedoğluAhmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 580 kuruş.Hane 95/No 1:Müderrisoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 325 kuruş.Hane 96/No 1: Düdükçüoğlu Ali.Kazanç erbabı. 295 kuruş.Hane 96/No 2: DüdükçüoğluAhmed. Kazanç erbabı. 130 kuruş.Hane 97/No 1: Abidinoğlu Abdullah. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 80 kuruş.Hane 98/No 1: Sinanoğlu Ali. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 200 kuruş.Hane 99/No 1: Sarıoğlu Ali. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 540 kuruş.Hane 100/No 1: Hacı Mehmedoğlu Halil. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 113 kuruş.Hane 101/No 1: Berberoğlu Berber Mehmed. Kazanç erbabı. 100 kuruş.Hane 102/No 1: Beşe BalioğluMehmed. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 690 kuruş.Hane 103/No 1: Semercioğlu İbrahim. Ziraat erbabı. Yıllık geliri 265 kuruş.Hane 104/No 1: Hasancıkoğlu Hüseyin.Ziraat erbabı. Yıllık geliri 655 kuruş.Hane 104/No 1: Musaoğlu Molla Ahmed’in hanımı Zahide Hatun. Kazanç erbabı. Yıllık geliri 75 kuruş.Hane-No: (Yazılmamış) Burmilioğlu Ömer Ağa. Yıllık geliri 430 kuruş.Hane-No: (Yazılmamış) İsmail Ağa oğlu Sadık Ağa. Yıllık geliri 1330 kuruş.

Toplam kazanç: 74.355 kuruş.Toplam vergi: 13.868 kuruş.Toplam: 104+2 Hanedir.

19

Türkçenin esnek anlam içermesinden ötürü bu beyan mevcut Osmangazi Belediye Başkanımızın nüfus kayıtları-nı değiştirip dağ yöresine ait ilçelerden birine kaydolması anlaşılmasın. Kastım, önümüzdeki dönem Osmangazi Belediye Başkanının dağ yöresinin değerlerinin içinden çıkmasıdır.Böylece Dağ Yöresinden çıkan ilçe belediye başkanı sayısı 5 olsun. O da yetmez; Uludağ isimli dünya güzelinin al-nına dizili altınlar gibi, dağ yöresi ilçe belediye başkanları her daim “beşi bir yerde” olsun. Bu peşinen olmayacak duaya âmin demek değildir. Önce bu işi isteyelim, sonra bunu hayata geçirmek için yola çıkalım, el ele tutuşalım, yükümüzü paylaşalım, menzile doğru yürüyelim. Gayeyi olacak hale getirdikten sonra; yarı yolda dizlerimizin dermanının kesilmemesi, yılma-mak, vazgeçmemek, yolumuzu şaşırmamak ve hedefe ulaşmak için olacak duaya âmin diyelim.2014 yılındaki yerel seçimlere hazırlıklar için çalışmalara hemen başlayalım. Seçim dönemi başladıktan sonraki ka-otik döneme bir şey bırakmayalım. Bir kerecik de olsa “atı alıp Üsküdar’ı geçen” biz olalım. Başkalarının ekonomik ve siyasi güçlerine karşılık biz de zamanı lehimize kullanalım. 2010 yılı nüfus sayım sonuçları, Osmangazi ilçesinde ikamet edenlerin toplam nüfusunu 775.951 kişi olarak be-lirlemiş. Bu sayının 444.821 Bursa nüfusuna kayıtlı, kalan 331.130 kişinin kaydı ise bir başka ilde. Bu durumda bu sayının içindeki dağlıların oranının yüksek olduğuna dair kuvvetli bir umuda sahibim.Osmangazi İlçesinde oturan Dağlıların tamamının aynı istikamete bakmalarını sağlarsak, inanç ve özgüvenlerini canlandırıp, kararlılıklarını tüm süreç boyunca muhafaza etmek çok zor olmaz. Bir noktada toplanmış gönüllere yol gösterecek ve hizmet edecek etkin bir çalışma ekibi kurup iyi koordinasyonla süreci iyi yönetelim ve siyasi tarihimize eşsiz bir not düşelim.

FAHRETTİNBEŞLİ

OSMANGAZİ BELEDİYE BAŞKANI

“DAĞLI” OLSUN

19

20

Bunu başarmak istiyorsak işin en başında insanın fıtratından gelen kirlerden arınalım. Aramızdaki çekişmeleri, olmayan şeyi bölüşemeyişlerimizi, kendi yapamadıklarımızı başkasının yapabilmesine taham-mül edemeyişimizi bir süreliğine buzluğa kaldıralım. Nasıl olsa bunu sürdürmek için daha çok vaktimiz olacak. Hem dağlıların bir mevkii, makamı olursa üzerinde didişecek gerçek neden de olur, çekeme-mezliklerimiz daha anlamlı olur.Önce DAĞDER’in, iş dünyasının, tecrübeli siyasetçi-lerimizin temsilcilerinden, yöremizdeki akil adamlar-dan ve aksakallılardan oluşan bir komisyon kurulsun. Dağ yöresinden olmasa dahi bu maksada gönüllü hizmet edecek başkalarını da bu komisyona dahil edebiliriz. Bu komisyon bu süreci başından sonuna yönetsin.Varsa gönlünden geçen, aklına fikrine, ekonomik ve sosyal gücüne güvenen göreve talip olduğunu duyur-sun. Yedeklemeyi de ihmal etmemek için belirlenecek kriterlere uygun birkaç aday seçilip kispetlerini giy-dirilip mindere çıkarılsın. Gönüllü çıkmazsa potansi-yeli olan yöremizin değerleri, bu iş için teşvik edilip cesaretlendirilsin, gerekirse bunun için görevlendiril-sin. Neticede ortaya mevcut siyasi ve sosyal koşullara uygun, çok geniş bir alanda kabul görecek, etrafında farklı görüşteki dağlıların toplanmasını kolaylaştıra-cak bir isim çıksın.Bir çalışma ekibi oluşturulsun. Eli kalem tutan, sözü dinlenen, emeğini zamanını aklını fikrini esirgemeye-cek azimli ve samimi gönüllülerden oluşacak sıkı bir ekip kurulsun. Sürecin gerektirdiği tüm ameli işleri yerine getirsin.Siyasetçiler tecrübelerini, birikimlerini, siyaset yolun-daki yaş tahtaları, aldıkları dersleri adaylarımıza ak-tarsınlar. Gidişatı gözetsinler. Kökü bu toprakta olan ağacın meyvesi de, tohumu da bu toprağa düşsün.Osmangazi ilçesinin nüfusu 388.525 i erkek, 387.426 i kadin olmak üzere eşit bir dağılım gösteriyor. Bu durumda hanımlar için özel bir ekiple özel bir plan uygulanarak yolun yarısı güvence altına alınsın.Gençlerin daha dinamik, daha bilimsel, daha heye-canlı olamları avantaja dönüştürülüp her ortamda bu gayenin duyurucusu ve savunucusu olmaları sağlan-sın. Dağ yöresinin yerel medyası bu stratejiye uygun rol alsın. Mahalli sanatçılar her ortamda bu gayeyi duyursun ve davet etsin. İş adamlarımız ellerindeki ekonomik ve sosyal gücün bir kısmını bu harekete tahsis etsin. “Osmangazi Belediye Başkanı Dağlı Olsun” bir slogana dönüşüp her ortamda ifade edilerek dağlı ovalı, genç yaşlı, kadın erkek, seçen seçilen herkesin kafasına işlensin.Ortaya çıkarılan adaylar, her ortamda tanıtılsın.

Yerinde ve zamanında beyanatlar, görüşler, projeler ortaya koymaları sağlansın. Dağın adayları karar vereceklerin de, oy vereceklerin de zihinlerindeki en uygun aday tahtına oturtulsun. Bunun doğal sonucu olarak da Osmangazi Belediye Başkanını belirleyecek en güçlü siyasi partinin adayı olmakla, bağımsız aday olmak arasındaki yelpazede en doğru noktadan seçim sürecine dahil olsun.Geriye kalan her dağlı bir kereye mahsus vereceği oya değer kazandırsın ve Büyükşehirde gönlünden geçir-diğine, Osmangazi ise dağın adayına oy versin.DAĞDER, bu sürecin içinde mi yoksa dışında mı, merkezinde mi yoksa kıyısında mı olacak kendisi karar versin. Bu günün ve yarının şartlarını değerlen-direrek en doğru seçeneği tercih etsin. Yöremizin her bakımdan temsilcisi ve yegâne güçlü organizasyonu olan DAĞDER ve onun başkanı “BEY” imiz umulur ki bu çalışmayı başsız bırakmazlar.Birlikte ve koordineli avlanan kurt sürüsünden, topladıkları damlaları bala dönüştüren arı kovanın-dan, kışın tedbirini yazdan alan karınca kolonisinden, velhasıl tabiattaki bireysel yetersizliklerini müşterek hareket eden diğer canlılardan neyimiz eksik bizim. Onlar kadar düşünemiyorsak bari taklit edelim.Bu gayretin sonunda kaybetmek yok. Ya belediye başkanlığı makamını kazanacağız, ya da haklı bir say-gınlığı, örnek ve önemli bir çalışmayı gerçekleşirmiş olmanın haklı gururunu, saygınlığını, itibarını ve en önemlisi bir ve beraber olmanın hazzını kazanacağız.Bu maksatla harekete geçenlerden hiç kimsenin Os-mangazi Belediye Başkanının Dağlı olmasından başka bir gayesi ve beklentisi olmamalı. Dağın okumuşu da cahili de tıpkı tarihteki emsalsiz örneklerindeki gibi davranmalı. Mimar Sinan’ın yaşadığı tarihi bir gerçeği bilip peşinen kabul edecek. Biz öyle yapıyoruz ve zararını görmedik.İstanbul devamlı bir su problemi içerisindedir. Bu problemin çaresi asırlar önce Kanuni zamanında, Mimar Sinan’ın günlerinde konuşulmuş ve en büyük çare Sinan’la bulunmuştur. İstanbul’un o günkü nüfusu çoğalınca Kanuni Sultan Süleyman, Sinan’ı huzuruna çağırır, Der ki:“Mimarbaşı, halkımız su ihtiyacı içinde. Bir at yükü suya çok miktar akçe ödüyorlar. Acaba halkımızın bu su ihtiyacını karşılamak için birşeyler düşünmez misiniz?”Mimarbaşı der ki:“Sultanım siz müsaade buyurun, ben İstanbul’un çev-resini bir dolaşayım, dışarıda mevcut suları İstanbul’a getirmenin mümkün olup olmadığını bir incele-yeyim ve ondan sonra size bir cevap veririm.” Ve Sinan Ağa atına biner, yanına yardımcılarını da alır, Çekmece’den başlayarak kıyıları dolaşır, Beşiktaş’a ka-dar İstanbul’un kıyılarında, dereleri, akan suları tespit

20

21

eder. Bu suların önü örüldüğü, baraj yapıldığı takdirde nereye kadar yükselir, nereden nereye kemer yapılarak İstanbul’a getirilebilir, diye, bunun günlerce hesabını yapar ve Kanuni’nin huzuruna çıkar. Sultan sorar:“Mimarbaşı, İstanbul’a su getirmek mümkün müdür?” Mimarbaşının cevabı:“Belki sultanım, mümkündür. Ancak çok ağır bir şartı var.”“Nedir o mimarbaşı?”“Sultanım, altın dolu keseleri uç uca dizmek şartıyla ancak İstanbul’a su gelebilir.“ Kanuni’nin cevabı şu olur:“Mimarbaşı sen İstanbul’a su getirmenin mümkün olup olmadığını söyle.Eğer mümkünse ben keseleri uç uca değil, yan yana dizmeye razıyım.”Bunun üzerine Mimar Sinan kolları sıvar ve İstanbul’un dışındaki suları Kağıthane civarında belli yerlerde toplar, oradan da dere içlerine büyük geçitler yaparak İstanbul’a getirir ve şehrin belli meydanlarında umumi çeşmeler yaparak suyu akıtır. Bu çeşmelerin tamamı da kırkı bulur. Ve Kırk Çeşme suları akmaya başlar. O güne gelinceye kadar, musluk gibi bir adet olmadığı için sular boşa akıp gitmektedir. O gün çok pahalıya mal olan suyu artık bostanlara, yollara akıtmak istemiyorlar ve ilk defa İstanbul’da lüle dedikleri musluğu çeşmelere koyuyorlar. Su böylesine pahalıya geldiği ve kıymet kazanmaya başladığı için Kanuni bir ferman çıkanr, der ki: “İstanbul meydanlarındaki umumi çeşmeler halkın malıdır. Hiç kimse bu çeşmelerden gizlice yeraltından evine su alamayacaktır.”Bu umumi kaidenin bir istisnasını da koyar Kanuni. O da özel olarak Sinan’a iletilir. “Sen İstanbul’a böylesine güzel bir çalışma sonunda kırk çeşme sularını getirdin. Sen evine özel olarak bir lüle su alabilirsin.” Ve Süleymaniye civarındaki meydan çeşmesinden Sinan’ın evine özel olarak yol yapılarak su akıtılır. Böylece Mimar Sinan evinde özel suyu olan tek kişi olur.Mimar Sinan Şehzadebaşı Camiini, Süleymaniye Camii-ni ve Edirne’dekiSelimiye Camiini yaptıktan sonra yaşlanır. Devir hep öyle geçmemiştir. İtibarının yüksekte olduğu devirde, kendisinin kıymetini takdir edenler bir bir bu dün-yadan göçmüşler. Kanuni vefat etmiş, yerine başka padişahlar geçmiştir. Ve Sinan 99 yaşında!.. Çevresin-deki dostları göçtüğü için de kendisi İstanbul’da adeta yapayalnız kalmış. Ve artık yeni bir nesil yetişmiştir.Bir gün Sinan’ın kapısına birisi gelip dayanır. Kapıyı çalar. Sinan bastonuna dayanarak kapıyı açar, “Buyurun” der. Gelen meçhul ihsan,

“Ben Topkapı Sarayı postacısıyım. Sizi divana çağırıyor-lar. Herhalde bir soruşturmaya tabi tutulacaksınız” der.Sinan Ağa, bu ihtiyar halinde, dostlarının tümünün göçüp gittiği,kendisini eserleri inşaat halindeyken görenlerin kalma-dığı bu ihtiyar dünyada, “Acaba Topkapı Sarayına niye çağırılıyorum?” diye bastonuna dayana dayana gider. Saraya girer, orada bir soruşturma heyeti kurulmuştur: Kadılar, ulemalar, müftüler, o günün vükelası. Sinan’a şöyle derler: “Sinan Ağa, hakkında şikayet var. Eve su almak yasak olduğu, hiç kimse evine özel olarak su almasın, diye padişah fermanı olduğu halde, sizin evinizde özel su varmış.” “Evet,” der, “Cihan Padişahı bana öyle özel olarak müsaade etmişti. İstanbul’a yaptığım, su hizmetinden dolayı sadece benim şahsıma su müsaade etmişti de almıştım.”“O zaman şu müsaadenizi, fermam görelim de ses çıkarmayalım. Kimseye verilmemesine rağmen, sizinki devam etsin.” Sinan’ın cevabı şu:“Ben o zaman Cihan Padişahından ferman istemekten hicap etmiştim.Fermanım falan yok, ama su benim evimde akıyor.” Divan müşkül durumda kalır, konuşmalar olur:“Sinan büyük hizmetler etmiştir, evinde suyu aksın.” Oradan başkaları cevap verir:“Bu Âl-i Osman’a hizmet eden sadece Sinan mı? Sinan gibi daha nice hizmet edenler vardır. Ya onların da evine özel su verilsin, ya da Sinan’a da bu ayrıcalık ta-nınmasın.” Divanda uzun münakaşalar olur, son olarak verilen karar şudur:“Sinan gibi diğer hizmet edenlerin de evine su bağla-namayacağına göre, Sinan’a verilen su kesilmeli, fakat şimdiye kadar kullandığı su fermansız kullandığı için bir cezaya mucip olmamalıdır.”Ve bu karardan sonra Sinan evine gelir. Üzgün, bezgin, fakat fazla müteessir değil.Çünkü Sinan hizmetini Allah için yapmıştır. Kendisi-ne bir ayrıcalık tanınsın veya özel bir mükafat verilsin diye değil. Sinan 100 yaşına girerken hastalanır, yatağa düşer. Vefat sırasında bir bezi suya batırıp da dudağına çalmak isterlerken bakarlar ki,evindeki musluktan su akmıyor. İstanbul’a su getiren Sinan, susuz evde vefat eder. Vefat sırasında bu olayı başında konuşanlara verdiği cevap enteresandır:“Biz hizmetimizi dünyada bir bardak suya satacak ka-dar menfaat düşkünü değiliz. Biz hizmetimizi Allah için yaptık ve mükafatını da ahirette bekliyoruz. Dünyada evimize su verilmediği için müteessir değiliz.”Koca Sinan’ın neslinden bir avuç gayretkeş çıkmaz mı bu topraklardan.

21

2222

İDRİSARPAT

HACI ARİF, DOKSAN KÜSÜR YILIK BİR ÖMRÜ BAŞTANBAŞA FAZİLET MÜCADELELERİYLE DOLDURMUŞ BİR ULU KİŞİ Kİ, YERİNİ DOLDURMAK NE MÜMKÜN. HACI DAYI ZOR YETİ-ŞİR, ZOR BULUNUR BİR İNSANDIR. BÖYLE İNSANLAR ÜMMET-İ MUHAMMED’İN ŞANSI, KADERİN GÜLEN YÜZÜDÜR. ALLAH (C.C.) UZUN ÖMÜRLER VERSİN.

HACI ARİFBİR ULU ÇINAR Kİ...

23

Hacı Arif, Bursa’nın Orhaneli İlçesine bağlı Tepecik Köyünde el an yaşamakta olan, doksan küsür yaşında, iri yarı bir muhterem büyüğümüzdür. Şu anda çalışacak durum de değildir ama kendi kendini taşımakta, evlat-larına bile yük olmamaktadır.Pek çok evlat ve torun sahibi olan Hacı Arif geleneksel bir ailede doğdu ve yaşadı. Son derece çalışkan bir in-sandı. Rençperliğin yanı sıra seyyar esnaflık ta yapıyor-du. Basma, dediğimiz ticaret mallarıyla civar pazarları ve büyük köyleri dolaşırdı. Bu iki yönlü çalışmayı, elden ayaktan düşünceye kadar sürdürdü. İlerlemiş ya-şına rağmen çilek üretimi yapar, ‘bu işi, işçi çalıştırayım da fakir fukara sebeplensin, üç-beş kuruş kazansın diye yapıyorum’’ derdi. Bu sözünde son derece samimiydi. ‘Ah biraz daha yaşım müsait olsaydı, bir minibüs alır, sabah namazından sonra hemen davranır, ne paralar kazanırdım. Yakınında olsa başkasının arabasıyla bu kadar oluyor. Eşek, beygir devri de kapandı. Yaş da iler-ledi’’ der hayıflanırdı.Eli açık, cömert bir kimse olan Hacı Arif’in evi bolluk-tan taşar dökülürdü. Yedirip içirme, giydirip kuşatma onun genlerine işlemişti. Cuma pazarında, öğle yemeği açıkta yenecekse, alacaklarını fazla fazla alır, geleni geçeni buyur ederdi. Köyde müsait zamanlarda çocuk-

ları evine çağırır, onlara kahve içirir, namaz sürelerini okutur, dinden imandan birkaç mesele öğretir ve şeker dağıtıp gönderirdi. Bu faaliyet böylece yıllar yılı sürerdi. Ziyaretine gittiğimizde, zor eğilip-doğrulmasına rağmen bize kahve yapar, sair ikramlarda bulunur ve ayrılacağı-mız zaman her birimizin eline poşet tutuştururdu. Po-şetlerde helva olurdu. Bütün ısrarımıza rağmen, ‘misafir ev sahibine tabidir’ der, yine bildiğini okurdu.Kendi tarlalarından su çıkartır, köyün münasip yerle-rine çeşmeler yaptırırdı. Tek başına caminin halılarını değiştirirdi. Falanca müessese veya hayır faaliyeti için para toplanacaksa, herkesten çok o katkı da bulunur-du. Toplanan paraların tamamı kadar onun ilave ettiği olurdu.Emekli maaşının tamamını müftülüğe ve hayır kuru-luşlarına bırakır geçerdi. Dahası: ‘ Bazen içimden şöyle geçiyor; elinde avucunda ne varsa, sermayenin tama-mını ver Allah rızası için! Sonra düşünüyorum ki, ileri de yine vermek gerekir de, verecek bir şey bulamam da boynum bükük kalır, diye birazını bırakıyorum’ derdi. Onun oturduğu masada çay paralarını başkasının ver-mesi mümkün değildi.Hacı Arif’in annesi de eve geleni boş çevirmeyen bir in-sandı. Köyde kulaktan kulağa dolaşırdı: Bu muhterem

24

annenin cömertliğine karşılık küpte pekmez hiç eksil-mezdi. Bir gün gelin hanım, kayın validesine, ‘neden bizim pekmez hiç eksilmiyor, ne zaman küpün kapa-ğını açsam hep aynı’ dedi. Kayınvalide geline manalı manalı baktıktan sonra ‘sırrı muhafaza edemedin kızım’ dedi. Artık küpte pekmez eksilmişti.Hacı Arif’in bir meziyeti de okumaya, öğrenmeye düş-kün oluşuydu. Bilmediğini güvendiği hocalara sorar, öğrendiğini yaşar ve başkalarına anlatırdı. Doksan küsür yaşına rağmen evinde bulunan Dürretül va’izin, Huccetül İslam, Kimya-yı Saadet gibi eserleri defalarca oku, önemli bulduğu yerlere işaretler koyar, münasip kimselere okurdu. Ziyaretine gelenlere, belli bir sohbet faslından sonra, ‘Şu kitabı al, falanca sayfayı aç, oradan okumaya başla’ der, kendisi de okunanları dikkat ve ciddiyetle dinlerdi. ‘Vaktimizi boşa geçirmeyem’’ cüm-lesini sık sık tekrarlardı. Beğendiği hoca ‘Düğüncüler Köylü Süleyman Efendi’den nakiller yapar dururdu.Kur’an-ı Kerim’den pek çok sureyi ezbere bilir, mü-nasip zamanlarda sevap niyetiyle okurdu. Öğrendiği ayetlerin meallerini ezberden aktarırdı.Sosyal yönü de kuvvetli bir insan olan Hacı Arif düğün-de dernekte eksik olmazdı. İşini gücünü bırakır, giyinir kuşanır davetlere katılırdı. Ziyaretine gittiğimizde, ayrılacağımız zaman bizi sokak kapısına kadar uğurlar, ayaküzeri, ‘Sık sık gelin, arayı uzatmayın. Yaşım ilerle-di. Emr-i Hak vaki olabilir’ der sesi titrerdi.Davetlerde olsun, sair zamanlarda olsun yanlış gördüğü tavır ve davranışlara müdahale derdi. Mesela, falanca kahvehanede kumar oynanıyorsa oradan çay içmez, içilmemesi için de gerekli müdahaleyi yapardı. Teset-

türe uymayan bayanlara ikazda bulunurdu. Hastanede hemşireyi kıyafetinden dolayı geri çevirmiş, erkek hasta bakıcı istemiştir. Hacı Arif doğru bildiği meselede dire-nen, mücadelesini sürdüren bir kimseydi. Doğruluk ve din konusunda taviz vermeyen Hacı Arif, eğri ve laubali olanlarla sık sık karşı karşıya gelirdi. Doğru bildiğini yaşar, yaşadığını yaygınlaştırmaya çalışır, bu uğurda bitmez tükenmez mücadelelere girişirdi. Din, onun için her şeydi. Allah emredince akan sular durmalıydı, emir demiri kesmeliydi.Hacı Arif’in diğer bir yönü de ibadetine düşkün oluşuy-du. Namazlarını mümkün olduğunca camide cemaatle kılardı. Bin taneli uzun bir tespihi vardı. Belli zikirlerle onu çevirirdi. ‘Tespih namazı için şuraya, kadir namazı için buraya gittik’ der dururdu. Zekât ve öşrünü eksik-siz verirdi.Hacı Arif Adırnaz (Adronos) dediğimiz pek çok köyü barındıran bölgede bir çınar gibi yaşamakta, gölge-sinden nice canlar faydalanmaktadır. ‘Hacı Dayı’ öyle bir kadr-u kıymettir ki çevresinde onu tartacak terazi yoktur.Hacı Arif, doksan küsür yılık bir ömrü baştanbaşa fazilet mücadeleleriyle doldurmuş bir ulu kişi ki, yerini doldurmak ne mümkün.Hacı Dayı zor yetişir, zor bulunur bir insandır. Böyle insanlar Ümmet-i Muhammed’in şansı, kaderin gülen yüzüdür. Allah (c.c.) uzun ömürler versin.(Küçük hatırlatma Hacı Arif Dağder eski başkanlarından Mustafa Kahraman’ın dedesi olmaktadır.)Dergiye hazırlayan: Mevlit Oruç

Yazar dostum Talip Eke’den Fergana’nın yeni bir kent olduğunu duyunca doğrusu çok şaşırdım. Evet, vadinin adı binlerce yıldır Fergana ama aynı isimli kent yeni. Rus Çarlığı kendine tabi kıldığı Hokand Hanlığı’nda çıkan isyanı kanla bastırır -1876-. Son Hokand Hanı Hudayar Hanın halktan topladığı ağır vergiler halkı isyan ettirir. İsyanı bastıramayan Han Afganistan’a kaçar.Afganistan, kaçan hanların sığınma yeri olur. Elli yıl sonra da Buhara Hanı buraya kaçar. Rus kuvvetleri Hokant’ı kana boğarak bu isyanı bastırır. Binlerce insan ölür. Ruslar hanlığı ortadan kaldırıp askeri valilerle bölgeyi yönetirler. İsyan biter ama halkın hu-zursuzluğu bitmez. Ufak tefek ayaklanmalar görülür. Ruslar Hokant çevresindeki bataklıkların kokusunu bahane edip tarihi Margilan kenti yakınında yeni bir yerleşim yeri kurarlar. Novi (yeni)Margilan veya kurucusu olan General Skobelev’in adı verilir bu yeni

kente. 1887’de kuru-lan kentin nüfusu ancak

1910’larda on bini bulur.2007’de Margilan kentinin 2500. kuruluş yıl-

dönümü devlet başkanı İslam Kerimov’un katıldığı bir törenle kutlandı.

1920’ lerde başlayan bağımsızlık hareketiyle muhtar Hokant Cumhuriyeti ilan edilir. Ruslar bu cumhu-riyeti yıksalar da mücadele 1924 yılına kadar sürer. Mücahitler veya Rusların “Basmacı” diye küçümsediği isyancılar bölgeye hâkim olurlar. Sadece Fergana bu alanın dışında kalır. Bolşeviklere karşı ortak müca-deleye giren Ruslar, Bolşeviklerin Rusya’ya hâkim olmasından sonra onlara katılırlar Rusya’daki iç savaş bitmiş, Bolşevikler direnenleri ezmiştir. Kızıl Ordu, Başkırt gönüllüleriyle bölgeye çullanır. Tren yolla-rı tamir edilir. Buhara topraklarında savaşan Enver Paşa’nın şahadeti dengeleri değiştirir. Başsız kalan mücahitler parça parça yenilirler. Az sayıda savaşçı Afganistan’a sığınır. Bildiğiniz gibi Afganistan’ın kuzeybatı bölgeleri tarihi Özbek toprağıdır. Bugün Afgan topraklarında yer alan Herat kenti şair hükümdar Hüseyin Baykara’nın

FerganaEKREM HAYRİPEKER

BİLDİĞİNİZ GİBİ AFGANİSTAN’IN KUZEYBATI BÖLGELERİ TARİHİ ÖZ-BEK TOPRAĞIDIR. BUGÜN AFGAN TOPRAKLARINDA YER ALAN HE-RAT KENTİ ŞAİR HÜKÜMDAR HÜSEYİN BAYKARA’NIN BAŞKENTİDİR. SAVAŞ BİTER, YENİ REJİM YERLEŞİR VE KENT HIZLA BÜYÜR. FERGA-NA İÇİN TAŞKENT’İN KÜÇÜK BİR KOPYASI DEMİŞTİ BİR ARKADAŞIM.

25

26

başkentidir. Savaş biter, yeni rejim yerleşir ve kent hızla büyür. Fergana için Taşkent’in küçük bir kopyası demişti bir arkadaşım.Kent merkezine inip merkezden geçen su kanalının yanındaki müzeyle gez-meye başlıyorum kenti tanımaya. Su kanalın yanında yer alan kent müzesi üç katlı güzel bir bina. İlk kattaki girişte bir kaç büst ve ofisler yer alıyor. Esas sergi salonları üst katlar da. Müzede bir şehir müzesi havası var. Bursa şehir müzesinin muhteşemliği aklıma geldi. Emeği geçenlere şükranlarımı sundum. İlk salonda vadinin jeolojik yapısının sergilendiği bir köşe var. Hemen yanında bölgenin flora ve faunasına ait bitki ve hayvan örnekler sergilenmiş. İlk katın girişinde General Skobelev’in büstü var. Büst bir zamanlar şehirdeki bir sütu-nun üzerindeymiş, bağımsızlıktan sonra yerinden sökülüp buraya getirilmiş. Ayrıca giysileri, silahları ve bazı özel eşyaları sergileniyor. Müzedeki eserler bronz çağdan başlıyor, bu çağa ait çok sayıda eser var. Bu eserlerin yanında ilk çağlara ait kaya resimleri var. Kaya resimleri Saymalıtaş bölgesinden gelme. Bölge yılın on, on bir ayı karlarla kaplı. Bu durum geçmişte bölgede yaşanan iklim değişmelerini gösteriyor. Kaya resimleri bu kısıtlı süre içinde görülüyor, araştırılıyor. Müze salonlarında şehrin kuruluş yıllarına ait resimler, gazeteler sergileniyor.1910 yılında şehrin nüfusu onbini bulmuş. Müzedeki bazı resimler hüzün verici. Hokant’ın işgalini kabullenmeyip Çarlık Rusyası’na başkaldıran asilerin idamlarını gösteren resimler var. Bu resimlerden birisi aydın bir din adamı, medrese hocası olan Dükçü İşan’a ait. Bölgeyi sarsan bu isyan zorlukla bastırılmış. Vaaz verdiği caminin kapısı da müzede sergileniyor. Hüzünlü resim-ler sadece bununla kalmıyor. Çar,1916 yılında ordusunun verdiği ağır kayıpları gidermek için bölgedeki Türk ve Müslümanlardan bir milyon kişiyi askere almak iste. Ayrıca savaş giderleri için ek vergiler yükler. Elli yıldır baskıdan bunalan halk ayaklanır. Bölgede Teşkilat-ı Mahsusa’ nın ajanları vardır. Yedisu Kırgızları içinde bulunan Kuşçubaşı Eşref’in kardeşi Hacı Sami Bey buradadır. Türkistan’ın elden çıkacağını gören Çarlık Hükümeti cepheden çektiği binlerce askeri bölgeye gönderir. Bir yandan askerler, diğer yandan Kazaklar kendilerine önderlik edecek bir yapı oluşturamamış, ağır silahlara sahip olmayan isyancıları büyük bir vahşetle ezer. Bölge halkının maddi-manevi kaybı büyüktür. İsyanı bastırmak için girişilen harekâtta 300 bin kişi öldürülür.300 bin kişi Sibirya’ya sürülür.600 bin insan Doğu Türkistan’a kaçar. İsyancıların mallarına el konma kararı askerlerin yanı sıra Kazaklara ve bölgedeki Rus göçmenlere büyük şevk verir. İsyana ait haberler, isyancıların resimlerinin basıldığı gazeteler sergilen-mekte.Yıllar geçer, ikinci dünya savaşı patlar. Alman orduları Moskova’ya kadar gelir. Sovyetler seferber olur. Almanlar teslim olmayacak askerlere, orduya katılacak gönüllülere ihtiyaç vardır. Afişler basılır, halk anayurdu savunmaya çağrılır. Kimi afişlerde asker resimleri, kimi afişlerde pos bıyıklı işçi resimleri, kimile-rinde de kadın resimleri vardır. Hepsi şunu soruyor,”vatan için ne yaptın?”.

26

27

Müzede savaşta Nazilerden ele geçen silahlar sergileniyor. Gamalı haçlı miğferler, savaşta partizanların ve Sovyet ordusunun kullandığı silahlar da sergileniyor. Ay-rıca bölgeden gönüllü olarak savaşa katılan partizanlara ait çok sayıda resim var. Özbekistan yetişkin nüfusunun % 10’unu kaybeder bu savaşta.O yüzden her yerde bu savaşta ölen ve yaralananlar için anıtlar yapılmış. Ordu günü Özbekistan’da bir bayram havasında kutlanıyor.Müzeden çıktıktan sonra hemen yakınındaki büyük parka doğru yürüyorum. Parkta ünlü gökbilimci El-Fergani’ye ait büyük bir heykel var. Fergani elindeki yıldız haritasını inceliyor, arkasındaki fonda yıldızlar var. Heykel bağımsızlıktan sonra dikilmiş. Devirler değiştikçe kahramanlar da heykeller de değişiyor. Geniş ve bakımlı parktan caddeye iniyorum. Caddede Sosyal Bilimler Üniversitesi ve 1900’lü yıllardan kalma sivil mimari örneği binalar yer alıyor. Sanırım soğuk ik-limden dolayı Ruslarda balkon olayı yok. Süs olarak kullanıyorlar. Bunun dışında Rusların şehircilik anlayışına saygı duymamak mümkün değil. Birbirine paralel caddeler, bunları dik kesen sokaklar. Cadde ve sokaklara yıllar önce dikilmiş, şimdi asırlık olan çınarlar, meşeler. Merkezde yer alan Gum, Üniversal adındaki büyük mağazalar. Rus kenti olmasından dolayı tarihi özellikte cami ve türbe yok. Bu tür yapılar Hokant ve çevresinde bulunuyor. Caddeye iniyorum, sonundaki bir sokakta küçük bir kiliseye gidiyorum. Kilise Taşkent’te gördüğüm kiliseye göre daha küçük ve daha sade. Soğan kubbeli görünümüyle Rus-Ortodoks kilise-leri batının geleneksel kilise mimarisinden çok farklı. İçeride ibadet eden bir kaç kişi var. Ukrayna asıllı bir kadın rehberlik etti. Bildiğim Rusça anlaşmamıza yetti. Parkın yakınında modern bir stadyum var. Yaklaşık on bin kişilik bu stadyumda bağımsızlık kutlamalarını seyrettim; ilk ve orta öğrenim öğrencilerin danslarını izledim, şarkılarını dinledim.Fergana’ya gelmişken kuruluşunun 2500 yılını kutlayan Margilan’ı gezmemek olmazdı. Fergana’dan Margilan merkezine ulaşmak 15 dakika sürüyor. Merkeze ulaştığımızda vakit geç olmuş ve kent müzesi kapanmıştı. Bu nedenle gezeme-dim. Hemen yakınındaki tarihi camiden başladım gezmeye. Hemen yanında kentteki tek medrese yer alıyordu. Bir kaç otantik eser konularak müze havası verilmiş. Sonraki durağımız El-Margilani’nin temsili mezarı oldu. El-Mergilani ünlü bir fıkıh bilgini. Burada doğmuş, Semerkant’ta ölmüş. Park havasındaki anıt-mezarı son ziyaret yerimiz oldu. Buradan bizi Hokant’ a götürecek otomobi-limize döndük.Fergana için şunu söyleyebilirim. Bölgenin en iyi otelleri ve lokantaları burada Güzel bir tenis kortu var. Tenis kortunun yakınlarında Kapalı Spor salonu ve fuar alanı var. Hokant’da otel yok. Güzel lokantaları ve Türk dönerinin satıldığı “İstanbul Kafe’si var. Bölgedeki yemek kültürü et ağırlıklı. Yemek esnasında ço-ğunlukla yeşil çay içiliyor. Kim yaygınlaştırmışsa tebrik ederim. Yüz milyonlarca insana hastalıktan korunması için kaynamış, hastalık bulaştıracak mikroplardan arınmış suyu şifa diye içirmek kolay bir iş değil.

27

28

Şehitlik, peygamberlikten sonra en yüce bir mertebedir. Şehitler der ki: Şehitlik mertebesine ulaşmamıza âlimler vesile oldu. Onlar şehitliğin ne olduğunu öğretmeselerdi, biz şehit olamazdık.Âlimler der ki: Kitabımız, kalemimiz, yiyecek, giyecek ve barınacak yerimizi temin eden zenginler olmasaydı, biz okuyamazdık.Zenginler der ki: Âlimler bize cömert-liği ve yardım severliği öğretmeselerdi, biz veremez ve yardım edemezdik.Bir toplumda mutlaka zenginler olur, fakat cömert ve yardımsever değilse çok anlamı yoktur. Bir toplumun genç-leri, bireyleri vardır, fakat vatanı için ölen yoksa o toplum vatansızdır. Şehit olmayı da, cömert olmayı da öğreten âlimlerdir. Fakat bu işin hareket noktası zenginlerdir. Ordunuz var teçhizatı yok ise, Okuyup bu ülkeye hizmet edecek insanınız var, fakat okutacak kimse yok ise; vatan savunmasız kalır, toplumda düzensizlik hâkim olur.Askeri donatacak, silah mühimmat alacak, okumak isteyeni okutacak, isthdam sağlayacak, ancak ve ancak cömert zenginlerimizdir.Elbiseniz, bedeniniz veya bir eşyanız

kirlendi ise, onu su ile yıkarsınız. Fakat suyunuz kirlendi ise ne ile yıkaya-caksınız?.. Bir toplum bozulmuş ise, o toplumu düzeltecek olan toplum önderleri, âlimlerdir. Fakat onlar da bozulmuş veya kalmamış ise, o toplum yok olmaya mahkûmdur.Peygamberimizin S.A.S.“Veren el alan elden üstündür.” (Buhari, Zekat, 18; Müslim, Zekat, 94) sözünün muhatabı olan zenginlerimiz!! Geliniz bu eğitim döneminde daha cömert ve yardımsever olalım. Okullarımız açılıyor. Yeni eğitim ve öğretim yılı başlıyor. Öğrenciler ve aileler için ise dertler başlıyor. Üniver-site harcını ödeyemeyenler, kalacak yer bulamayanlar, yurt veya kira parası veremeyenler. İmkansızlıklar yüzünden okuluna devam edemeyenler….Ülkemiz şartlarında eğitim çok pa-halı. Bırakın dar gelirli fakir aileleri, sabit gelirli, orta sınıf insanımızın bile çocuğunu okutması mümkün görün-müyor. Özellikle Üniversite öğrencileri bu konuda daha çok mağdur. Çünkü üniversite öğrencilerinin çoğunluğu ailesinden ayrı başka bir şehirde öğreni-mini sürdürdüğü için, kira, yeme içme vs. masrafları çok daha fazla olmakta-dır. Yaklaşık bir öğrencinin aylık mas-

Dağ-Der. Muhasip ve Burs Kom. Bşk.Gazcılar-Bedir C.İ.H

MUSTAFABASRIK

Eğitime Katkı: Bir Burs da Benden!OKUYANA DESTEK OLMALIYIZ..BENİM GÖRDÜĞÜM KADARI İLE AR-TIK YÖREMİZ İNSANI ÇOCUĞUNU OKUTUYOR.. ÜNİVERSİTEYE GÖN-DERİYOR..GENÇLERİMİZ ARTIK GÜZEL ÜNİVERSİTELER DE KAZANI-YOR.. FAKAT MADDİ OLARAK ÇOK BÜYÜK SIKINTILAR ÇEKİYOR..

29

rafı altıyüz-yediyüz tl.dir. Çocuğu lisede okuyup, kendisi köyde oturan aileler de bu konuda mağdur durumdalar. Hele birden fazla çocuğu üniversitede veya dershaneye gidiyor ise, bunlar tam anlamıyla yardım edilmesi gereken öğrencilerdir.Ülkemiz ve Dağ yöresinin eğitimli, üniversite bitirmiş insanlara çok ihtiyacı var. Mühendislerin, kimyagerlerin, doktorların, teknik elamanların, eğitimcilerin, ilahiyatçıların ve diğer alanlardaki yetişmiş elaman sayımızın yeterli olması halinde yeni istihdam alanları ve yeni iş sahaları açılacak, fakirlik ve işsizlik azalacaktır.Doktorumuzu, mühendisimizi vs. her alanda uz-man insan yetiştirmez ve buna katkıda bulunama-dığımız takdirde; yurt dışından doktor, mühendis gibi elamanları ithal etmemiz gerekecektir. Bu ise bir ülke ve Müslüman bir topluluk için utanılacak bir durumdur.Müslümanların her alanda elaman yetiştirmeleri Dinimizin emri olup, Farzı Kifayedir. Bu demektir ki, hangi branşta ve hangi okulda olursa olsun, ayı-rım yapmadan bütün öğrencile-re yardım etmek gereklidir.Fakirlere doyacak kadar yardım edin; öğrencilere ise okulunu tamamlayıncaya kadar burs verin.Bu gün devletimiz başta olmak üzere, bazı hayır kurumları ve dernekler her ne kadar burs verseler de bu yetersizdir. Üzülerek ifade edeyim ki, yardımlaşmanın, hayırlı ve güzel işlerin devamlı anlatıldığı camilerimizden, fakir-fukaraya, muhtaçlara ve imkânsızlıklarından dolayı okuyamayan öğrencilere yardım edilmemektedir. Esas bunun öncülüğünü yapacak camilerimizdir. Camilerimizin bünyesinde bulunan derneklerimiz-dir. Bir an önce müştemilatı tamam, inşaatı bitmiş camilerimizin dernekleri, tüzüklerini değiştirerek bu hayırlı işi yapmalıdırlar. Ben çok iyi biliyo-rum ki aylık geliri üç bin tl. olan camilerimiz var. Ama insana yatırım yok. Kapı çerçeve, kilim-halı değiştirmekle meşguller. Bursa’mızda yaklaşık bin altı yüz cami mevcut. Her Cami ortalama beş öğrenci okutursa yedi bin beş yüz öğrenci yapar. Bir üniversite öğrencisinin, beni cami okutuyor demesi çok önemlidir. Dağlı öğrencilerimizin beni DAĞ-DER okutuyor demesi daha çok önemlidir. DAĞ yöresi insanımızın okumaktan başka yapacağı çok fazla bir şeyi yok. Yöre insanımız okumalı…

okumalı…okumalı…Bunun için ise okutmalıyız..Okuyana destek olmalıyız..Benim gördüğüm ka-darı ile artık yöremiz insanı çocuğunu okutuyor..üniversiteye gönderiyor..Gençlerimiz artık güzel üniversiteler de kazanıyor..fakat maddi olarak çok büyük sıkıntılar çekiyor..Bunu anlayalım artık…Eğer bu yaraya mehlem olmaz isek yarın çok geç olur ve hala serzenişler-sıkıntı ve geri kalmışlığı-mızdan şikayetler devam eder… Köşe başlarına sağlam köşe taşlarını yerleştirmedikçe seni anlayan ve sahip çıkan olmayacaktır. Kapısını vurmadan girebileceğim doktorum..Hukukçum…Bürokrat ve siyasetçim ve idareci…yönetici …iş adamı ticaret erbabı insanları yetiştirme…ve yetişmesi için katkı koymak…hepimizin görevi olsa gerek..haydi öyle ise durmayalım..katkı koyalım..burs verelim..yardım edelim…DAĞ’IN Gülen yüzü, gelecek ve istikbali olan ÜNİDAĞ’LI(Üniversiteli Dağlı Öğrenciler)gençleri-

mize Burs vermenin ve onların harç ve harçlıklarını tamamla-manın tam zamanı.Haydi varlıklı yardımsever Dağlılar!! Bilinçli iş ve ibadet yapacak, üretime katkı sağlaya-cak, insanımızın önünü açacak yöremiz ve insanımıza sahip çı-kacak ve onları yönlendirecek; idareci, hukukçu, ilahiyatçı, eğitimci, ekonomist, mühendis ve mimarların yetişmesinde

sizin de, bizim de hepimizin katkısı olsun. Geride eser bırakın, hayırlı nesiller yetiştirerek ölümsüz-leşin. Öldüğü halde ölümsüzleşenler, geride eser bırakan, hayırlı insanları yetiştirenlerdir. “Merkep ölür semeri kalır, İnsan ölür eseri kalır. İnsan ola bıraka bir eser; eser bırakmayanın yerinde yeller eser.” Cennete yakın,Cehenneme uzak olmak için bir öğrenci de biz okutalım.. Bir Burs’da biz verelim“Cömert kişi Allah’a, cennete ve insanlara yakın, cehennemden ise uzaktır. Cimri kişi Allah’tan, cennetten ve insanlardan uzak, cehenneme ise yakındır. Cahil ama cömert bir kişi Allah katında âbid ama cimri olan bir kişiden daha makbuldür.” (Tirmizi, Seha, 40) buyuran, yüce peygamberimi-zin sözüne kulak verelim.Bizden isteyiniz, hangi okulda nasıl bir öğrenci is-tiyorsanız bulalım. İster hesap numarasını verelim. İsterse belge verelim. Yeter ki, Bir Burs da Benden diyelim. Dağ’lı öğrencilerimize destek için DAĞ-DER’E müracaat edip yardım edelim…

Bizden isteyiniz, hangi okul-da nasıl bir öğrenci istiyor-sanız bulalım. İster hesap

numarasını verelim. İsterse belge verelim. Yeter ki, Bir Burs da Benden diyelim.

Eğitime Katkı: Bir Burs da Benden!

Halbuki daha ödevini tamamlayacaktı Yunus, hem

sonra bitirmezse ödevi kızardı babası…

Öğretmeni ödev vermişti, yapmalıydı… Arkadaşla-

rıyla buluştu ve gitti internet cafe’ye, nereden bilirdi

ki ödevi ölümü olacaktı…

Ne umutları vardı kim bilir, ne hayalleri Yunus’un…

Ödevini yapacak, geçecekti sınıfları hep pekiyi.

Avukat olacaktı belki, belki mühendis olup sağlam

binalar yapacaktı doğu’nun incisine…

Birden sallandı oturduğu sandalye, bina, Erciş,

Van… Deprem nedir bilmiyordu oysa. Duymuştu

sadece, şu kadar bina yıkıldı, şu kadar ölü var diye.

Can havli ile kaçmaya, dışarı çıkmaya çalıştı, olmadı

ama, kalakaldı oracıkta. Önce duvarların çatlağın-

dan oluşan toz çıktı ortaya, sonra sırtına düştü bir

beton bloğu ve bir vücut… Canı yandı ve karan-

lıktı etraf, bir şey yapamadı, bağırdı, bağırdı. Sonra

duydu ağabeyleri Yunus’un sesini, Yunus’ta onları.

Yunus’a ulaştıklarında sakindi Yunus, soğukkan-

lı. Eve gitmeliydi, geç kalmıştı çünkü. Halbuki o,

beton yığınlarının altında ne kadar kaldığından bile

bihaberdi.

30

Yıkıldık!ORKUNÇETİN

Küçük Yunus’u çıkardı enkazdan ağabeyleri, büyük bir alkış tufanıyla bindirdiler ambulansa, hemen götürdüler Hastaneye.Sonra geldi Yunus’un haberi, Erciş yıkıldı, öldü Yunus. Yunus öldü, Türkiye ağladı…Hâlbuki hiç suçu yoktu Yunus’un… Ödevini yapacaktı sadece, okuyacak büyük adam olacaktı…Depremin ne olduğundan haberi yok Yunuslarımızın. Depremin değil, binanın öldürdüğü sorumluluğunu kendimiz kazanamadık ki çocuklarımıza aşılayalım. Yanımıza kar kalır sandık hep malzeme kaçırmayı.Sağlam binaları büyüklerimiz yapacak, peki yarının büyüklerinin bugünden bilmesi gerekenler ne? Dep-remden korunma…Nedir Deprem? Uzmanlar depremi en basit ve yalın hali ile; “Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzeyini sarsma olayı” olarak tanımlıyor. Ve çok acı ki; bu titreşimler önceden tahmin edilemiyor…Depremden korunmanın yollarından biri ve en önem-lisi; sağlam ve yönetmeliklere uygun yapı inşaa etmek. Yapı stoğumuza baktığımızda bunun -ne yazık ki- böyle olmadığını görüyoruz. Madem öyle, ne yapsak en az hasarla atlatırız afeti? En az hasar derken, binalar değil kastım, biz nasıl atlatabiliriz bu durumu…Konunun uzmanları, yaşadığımız yeri iyice analiz et-memiz gerektiğini ve muhtemel kaçış yollarını planla-mamızı söylüyor, ancak bu yöntemin zemin ve zemine yakın katlarda ikamet edenler için geçerli olduğunu da ekliyorlar.... Deprem esnasında ilk 10-20 saniye binayı terk edebilmek açısından oldukça önemlidir. Binalarda yıkıma yol açan hissettiğiniz ilk sarsıntı değil, devamın-da gelendir. Bu da size 10-20 saniyelik süre kazandırır.

Bu süre içinde kaçma eylemini gerçekleştirebilecek bir yöntem bulduğunuz taktirde tatbik ederek zamanı sap-tayın. Böylelikle hem kesin kaçış sürenizi öğrenebilir, hem de bu süreyi daha da kısaltacak yöntemler gelişti-rebilirsiniz..Deprem sırasında herşey çok hızlı geliştiğinden ve panik bir ortam olduğundan yapmanız gerekenleri düşünme süresi çok azdır, bu nedenledir ki, yapılması gerekenler tatbikatlarla öğrenilirse zaman kaybı olmaya-cağı önerilir.Alınması gereken bir diğer önlem ise; ağır beyaz eşyayı, mobilyayı ve rafları düşmeyecek veya devrilmeyecek şe-kilde duvara vida marifeti ile sabitlemek. Böylelikle afet esnasında bunlar devrilmeyecek ve olası kaçış yolunu kapatmayacaktır.Deprem esnasında her nerede olursanız olun kendinizi sağlam bir nesnenin korumasına alın. Bunu yapamı-yorsanız yere çökün başınızı ve yüzünüzü koruyacak biçimde kapatarak cenin pozisyonu alın. Eğer 10-20 saniyede binayı terk etme olanağı bulunmuyorsa kesinlikle oradan oraya koşmayın ve ayakta durmayın. Mutfaklar ve banyolar en uygun korunma mekanlarıdır. Çünkü enkaz altında kalındığı takdirde bu bölümde hem yaşam üçgeni alanı yaratabileceğiniz unsurlar var-dır, hem de patlayan borulardan sızan su içilebilir.Deprem gerçeği ile yaşamak ve bu gerçeğe alışmak zo-rundayız. Deprem öncesi, esnası ve sonrasında yapılma-sı gerekenleri öğrenip, Yunuslarımıza, çocuklarımıza öğ-retip bilinçlendirmeliyiz. Ve unutmamalıyız ki; Deprem değil bina öldürür.”Allah bir daha böyle afetler yaşatmasın, Yunus’larımızı almasın… Depremlerde ölen vatandaşlarımızı rahmetle yad ediyoruz.

31

32

İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. Doğu kapısından şehre girişimin dördüncü yılıydı. İkindi sularınday-dı vakit. Orhan Camii’nin yanındaki Eskici Dede Çınarı’nın altına oturup, bir yandan Köylü Pazarı’ndaki baharatçılardan taşan nane, kekik, tarçın, kimyon ve reyhan kokularından mürekkep havayı solurken bir yandan da Tuz Pazarına doğru denizine koşan ırmaklar gibi akan insanlara bakıyor ve bu çağlayışın hiç bitme-yeceği vehmine kapılıyordum. Nereden geldiklerini anlayamadığım bir turist kafilesine Koza Han’ın tarihini anlatmaya çalışıyordu bir rehber, yanı başımda. Az ötemde, ellerindeki çantaların ağırlığıyla yıkıldı yıkıla-cak bir adam, bir yandan peşleri sıra gelen çocuklarına acele etmelerini söylüyor diğer yandan karısına söyleni-yordu durmadan. Gömlekleri pantolonlarına sığmayan, yakaları bağırları açık, kravatları boyunlarıyla göğüsleri arasına kondurulmuş, kimi lacivert, kimi kırmızı, kimi mavi üniformalarıyla her hallerinden talebe oldukla-rı anlaşılan tekmil gençlerin kulakları siyah ve beyaz kablolarla ceplerine bağlıydı. On yedilerinde bir kızın ellerini; saçlarının her teli ayrı istikametlere bakan, kulak memelerinden, dudak uçlarından renkli küpeler sallanan bir gencin elleri kavramıştı sıkı sıkıya. İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. Hava sıcaktı. Birden beşe kadar bütün talebelerin aynı sınıfı paylaştığı ilk mektep çağlarım, dünyanın en büyük şehirlerinden biri sandığım bir ilçede; girişi var çıkışı yok saydığım, alt katı yemekhane, ikinci ve üçüncü katları dershane, dördüncü katı mütalaa salonları, beşinci katı yurt olan binadaki ortaokul anılarım, aynı köyden dört farklı ailenin biricik oğullarıyla bir bekâr evinde kaldığım lise

yıllarım bir bir geçti gözlerimin önünden. Okuduğum ilk kitap, işittiğim ilk azar, yazdığım ilk mektup, karış-tığım ilk kavga, gizlice içtiğim ilk sigara gelip durdular karşımda. Onların hemen yanında beliren dedeme, nineme, babama, anneme, kardeşlerime, eşime ve en nihayet oğluma ve kızıma bakarken buğulu bir camdan bakar gibiydim âleme… Ne vakit geçmişti onca yıl. Hangi ara dayanmıştım kapısına kırkların…İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. Gündem kaç gündür aynıydı. Radyolar, aylardır liste başından inmeyen şar-kıyı yayınlarken, televizyonlar yılın skandalına karışan adamı az sonra canlı yayın konuğu yapacaklarının anonslarını geçiyorlardı alt yazılarda. Bazı gazetelerin üç yıl öncesinin haberini daha dün olmuş gibi manşetine taşımasını kimse yadırgamadı. Sinemalara doluşan in-sanlar üçüncü boyut teknolojisinin sunduğu imkânlarla çekilen korku filmine aynı anda çığlık atarken, alışve-riş merkezlerinin vitrinleri dünyaca ünlü modacıların belirlediği renklerle bezeniyordu. Doktorlar, dünyanın birçok ülkesinde görülen ve sonbahar aylarında ortaya çıkan bir gribal enfeksiyona karşı uyarılarda bulunur-ken, eczaneler bu hastalığa çare diye üretilen aşıları stokluyordu depolarına. Emlakçılar gayrimenkullerde yapılan vergi indirimini fırsat bilip ucuza arsa kapatma-nın telaşını taşırken reklam afişlerine, çay bahçelerinde açılan sohbetleri futboldaki şike iddiaları süslüyordu. Piyangodan büyük ikramiye çıkınca kayıplara karışan adamdan henüz bir haber alınamamış, kişi başına dü-şen milli gelir hesapları yine tutmamıştı. Halk otobüsle-ri beş dakikalık yolu hep bir saatte alıyor, zabıtalar hala köşeyi dönen seyyar satıcıları arıyordu…

32

Hikayelerinhikayesi

İKİ BİN ON BİR YILININ YAZ AYLA-RIYDI. İÇİNDE YAŞADIĞIM ŞEHRİN BENİMLE KONUŞTUĞUNA TANIK OLDUM. İLK KEZ O AKŞAM, NE-REDEN GİDECEĞİMİ BİLEMEDİM EVİME. İLK KEZ O AKŞAM, NE KONUŞACAĞIMI BULAMADIM ÇO-CUKLARIMLA. İLK KEZ O AKŞAM ŞEHİRDE YAŞAYAN BİRİ GİBİ DEĞİL DE ŞEHİRLE YAŞAYAN BİRİ GİBİ UZANDIM YATAĞA…

SEFERGÖLTEKİN

33

İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. İçimin hangi tenha-sından taştığını anlayamadığım bir saik, Eskici Dede Çınarı’na veda etmemi, Maksem Caddesi’ni yürüyerek geçip, bir vakit de Temenyeri’nde eğlenmemi salık veriyordu. İçimden gelen sesleri dinlemek âdetim değildi. Maksem yokuşunun Pınarbaşı Caddesine ulandığı yoldan değil de Taşkapı’dan, Nalbantoğ-lu’ndan, Muslihittin Sokak’tan, İbrahim Paşa Cadde-sinden, Karabaş-ı Veli’den, Külhan Sokak’tan geçerek, Temenyeri’ne geldim. Aşağılarda esmeyen rüzgâr ara sokakları geçtikçe sertleşiyor; insana bunaltı veren kesif gürültü, merkezden uzaklaştıkça yerini dingin-liğe bırakıyordu. Lakin bu kavi yokuş, göğsümün sıkışmasına, nabzımın hızlanmasına sebep oldu... İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. Ortalık alaca karanlıktı. Yokuş aşağı inerken Pınarbaşı’na sapan aklımın başıma gelmesini bekliyordum. Niyetim, Saat Kulesi’nin altındaki korkuluklara yaslanıp şehri bir kez daha seyrederek eve dönmekti. Telaş henüz terk etmemişti caddeleri, sokakları. Gündoğdu tarafına uzanan bakışlarım, ansızın havalanan bir kuş sürü-süne takıldı. Alacakaranlıkta simsiyah noktalar gibi göğü kaplayan kuşlara Çataltepe’ye kadar eşlik ettim. Başımın döndüğünü hissettiğimde aklım başıma gel-miş lakin kalbim kabına sığmaz olmuştu… İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. Doğu kapısından şehre girişimin dördüncü yılında ilk kez bu akşam; önceki hiçbir akşamda, hiçbir sabahta, hiçbir gecede hiçbir gündüzde görmediklerim göründü gözüme. Antropologlar, arkeologların Aktoprak-lık’tan çıkardı-ğı kafataslarında şehrin ilk sakinlerini araştıradursun,

ben Yedi Göller’de Sebe Melikesi Belkıs’ın yanında yürüyen Süleyman’ın serçe parmağından kayan yeşil yakut yüzüğü gördüm… Müverrihler, Hanibal’ın Akdeniz Kıyılarından Anadolu içlerine kadar peşinde sürüklediği ordusunun sayısını tartı-şadursun, ben Kartacalı Ahras’ın hançerindeki yara izlerini gör-düm… Sosyologlar, Çelebi’nin kayıtlarında geçen günlük hayatla bugünkü yaşamı karşılaştıradursun, ben Mağripli Seyyah’ın meşin kaplı defterinden taşan şehirlerin Emir Han’ın üst katındaki otuz sekiz odayı nasıl doldurduğunu gördüm… Aynacı Mahir’in kal-fası Cemal’in Bahanur’unu gördüm sonra. Cemâlinin gaip oluşuna yanıyordu hala… Nakkaş Ali’nin Semerkant dönüşü titreyen ellerini gördüm. Yeşil Camiin nakışlarını bitirmenin huzuru, Yeşil Türbe’ye nakşedeceklerinin heyecanı vardı içinde. Kırk sa-vaşta kırk zafer kazanan, kırkıncısında kalbini savaş meydanında bırakan bir sultanın muradına erdiğini gördüm… Aktar Nevzat’ın Mührüsüleyman aşkını, “Ab-ı Hayatım” dediği zevcesine bakışını… Üç Kuzu-lardan Safiyyüddin’in herkesler uyurken kardeşlerine bakışını, Berhuz’u mecnun eden Nazende’yi… İki bin on bir yılının yaz aylarıydı. İçinde yaşadığım şehrin benimle konuştuğuna tanık oldum. İlk kez o akşam, nereden gideceğimi bilemedim evime. İlk kez o akşam, ne konuşacağımı bulamadım çocuk-larımla. İlk kez o akşam şehirde yaşayan biri gibi değil de şehirle yaşayan biri gibi uzandım yatağa… Uyanınca düş gördüğümü sandım lakin sonraki her akşam içinden geçenleri anlattı şehir. O konuştu ben dinledim…

33

34

Anadolu´da ticaret yolları üzerinde bulunan ve kervansaraylarla ticaret yapan tacirlerin gece konaklama-ları ve dinlenmeleri için yapılan binalara han, daha büyük olanlarına kervansaray denilirdi. Osmanlılar-da, Bursa´nın fethiyle siyasi olduğu gibi ticari hayatta da hızla bir büyü-me başlamış ve Bursa, Anadolu ile Rumeli arasında bir ticaret merkezi durumuna gelmiştir.Bu nedenle Bursa´da birçok han yapılmıştır. Bugün bir kısmı yıkılmış ve kaybol-muş olan Bursa hanları, daha ziyade ticaret için kullanılan hanlardır. Bu bölge sadece Bursa´nın değil yıl-larca bütün imparatorluğun ticaret merkezi olmuştur.Tarih boyunca Bursa önemli bir ticaret kenti idi. Han ve bedestenler de birer ticaret borsası,birer fabrikaydı aslında. O nedenle Bursa´da çok sayıda han yapılmıştır. Bursa´da 25 kadar han yapılmışken bunlardan sadece 13 tanesi ayakta kalmıştır.Hanların Özellikleri: Bursa hanları çoğunlukla dikdörtgen bir plan üze-rine birer kale gibi yapılmıştır. Üç veya dört tarafından revaklı odalar ile çevrili bulunan hanlar, çoğun-lukla iki katlıdır. Üç katlı hanların en ünlüsü Kırkmerdivenler´in hemen yanında bulunan Balibey Hanı´dır. Ayrıca Bursa´daki hanlar,

belli tip malların belli merkezlerde toplanarak örgütsel bir kuruluş içersinde alınıp satıldıkları yerler-dir. Bu nedenle hanlar ipek, Koza, Yoğurt, Bezir, Nalbur, Katır Han gibi adlar almışlardır.Ayrıca Sipahi Çarşısı, Gelincik Çarşısı gibi birçok ticari anıtları bulunan Bursa’da hanlarının çoğunda, kervansarayla-rın aksine pek konaklama yapılmaz. Ancak sadece çok zengin tüccar ve gezginler buralarda kalabilirlerdi. 1655 yılında Jean de Thevenot, 1701 yılında Edmund D. Chis-hull Bursa´ya geldiklerinde İpek Hanı´nda kalmıştır. Nitekim ikinci kattaki odalarda ocak, baca, ufak nişler ve pencere gibi mimari ela-manlarının bulunması, bu odaların işlev açısından alt kat odalarından farklı olduğunu gösterir.19. yüzyı-lın başında Bursa´ya gelen Von der Moltke´ye göre hanlar, Bursa´da rastlanan biricik taş meskenlerdir. “Birer dörtgen plan içinde ve avlula-rında, hiç değilse büyüklerinde bir mescit ile çeşme, kibar yolcular için bir köşk ile birkaç dut veya çınar ağacı bulunur.Dış cephede bir sıra hücre(oda) vardır. Buralarda yolcu-nun bulacağı tek eşya, bir hasırdan ibarettir. Ne hizmet eden bir kimse ne de yiyecek bulunur.Herkes kendisine gerekli olan

şeyleri yanında getirir.” Moltke´nin anılarından da anlaşıldığı gibi Bursa hanları asla bir otel değil iş yapılan yerlerdir. 18. yüzyılda Bursa´ya gelen Carsten Niebuhr handaki güvenliği şöyle anlatır: “Hanın kapıcısı her sabah, günün erken saatlerinde yolculara, mallarını dikkatle gözden geçirmelerini hatır-latıyor. Herhangi bir şahıs eşyasının çalındığını bildirince, çalınan mal bulununcaya kadar hanın kapı-ları açılmıyor. Hırsızlık olmadığı söylenince kapı ağır ağır açılıyordu. Artık hiç kimse,kapının açılışından sonra şikayette bulunamazdı.”Han sakinleri bir aile gibidir. Herkes birbirine keŞl olmuştur. Hanlarını evlerinden daha özenle bakarlardı. Han’da yaşayanların çoğu aynı işi yapardı. Böylece aynı işi yapanla-rın bir handa toplanmaları meslek dayanışmalarını güçlendirmekteydi. Zamanla hanın işlevi değişince adı da değişirdi. Örneğin İpek Hanı daha sonraki yıllarda Arabacılar Hanı olmuştur.Bursa’da günümüze gelemeyen diğer hanlar hakkındaki bilgiler eski kaynaklardan edinil-mekte olup, bunların başında; Bezir Hanı, Doğan Gözü Hanı, İvaz Paşa Hanı, Kamberler Hanı, Karacabey Hanı, Katır Hanı, Molla Hüsrev Hanı, Nalbur Hanı, Yeşil Hanı ve

Han ve BedestenlerOKUYANA DESTEK OLMALIYIZ..BENİM GÖRDÜĞÜM KA-DARI İLE ARTIK YÖREMİZ İNSANI ÇOCUĞUNU OKUTU-YOR.. ÜNİVERSİTEYE GÖNDERİYOR..GENÇLERİMİZ ARTIK GÜZEL ÜNİVERSİTELER DE KAZANIYOR.. FAKAT MADDİ OLARAK ÇOK BÜYÜK SIKINTILAR ÇEKİYOR..

34

Anadolu´da ticaret yolları üzerinde bulunan ve kervansaraylarla ticaret yapan tacirlerin gece konaklama-ları ve dinlenmeleri için yapılan binalara han, daha büyük olanlarına kervansaray denilirdi. Osmanlılar-da, Bursa´nın fethiyle siyasi olduğu gibi ticari hayatta da hızla bir büyü-me başlamış ve Bursa, Anadolu ile Rumeli arasında bir ticaret merkezi durumuna gelmiştir.Bu nedenle Bursa´da birçok han yapılmıştır. Bugün bir kısmı yıkılmış ve kaybol-muş olan Bursa hanları, daha ziyade ticaret için kullanılan hanlardır. Bu bölge sadece Bursa´nın değil yıl-larca bütün imparatorluğun ticaret merkezi olmuştur.Tarih boyunca Bursa önemli bir ticaret kenti idi. Han ve bedestenler de birer ticaret borsası,birer fabrikaydı aslında. O nedenle Bursa´da çok sayıda han yapılmıştır. Bursa´da 25 kadar han yapılmışken bunlardan sadece 13 tanesi ayakta kalmıştır.Hanların Özellikleri: Bursa hanları çoğunlukla dikdörtgen bir plan üze-rine birer kale gibi yapılmıştır. Üç veya dört tarafından revaklı odalar ile çevrili bulunan hanlar, çoğun-lukla iki katlıdır. Üç katlı hanların en ünlüsü Kırkmerdivenler´in hemen yanında bulunan Balibey Hanı´dır. Ayrıca Bursa´daki hanlar,

belli tip malların belli merkezlerde toplanarak örgütsel bir kuruluş içersinde alınıp satıldıkları yerler-dir. Bu nedenle hanlar ipek, Koza, Yoğurt, Bezir, Nalbur, Katır Han gibi adlar almışlardır.Ayrıca Sipahi Çarşısı, Gelincik Çarşısı gibi birçok ticari anıtları bulunan Bursa’da hanlarının çoğunda, kervansarayla-rın aksine pek konaklama yapılmaz. Ancak sadece çok zengin tüccar ve gezginler buralarda kalabilirlerdi. 1655 yılında Jean de Thevenot, 1701 yılında Edmund D. Chis-hull Bursa´ya geldiklerinde İpek Hanı´nda kalmıştır. Nitekim ikinci kattaki odalarda ocak, baca, ufak nişler ve pencere gibi mimari ela-manlarının bulunması, bu odaların işlev açısından alt kat odalarından farklı olduğunu gösterir.19. yüzyı-lın başında Bursa´ya gelen Von der Moltke´ye göre hanlar, Bursa´da rastlanan biricik taş meskenlerdir. “Birer dörtgen plan içinde ve avlula-rında, hiç değilse büyüklerinde bir mescit ile çeşme, kibar yolcular için bir köşk ile birkaç dut veya çınar ağacı bulunur.Dış cephede bir sıra hücre(oda) vardır. Buralarda yolcu-nun bulacağı tek eşya, bir hasırdan ibarettir. Ne hizmet eden bir kimse ne de yiyecek bulunur.Herkes kendisine gerekli olan

şeyleri yanında getirir.” Moltke´nin anılarından da anlaşıldığı gibi Bursa hanları asla bir otel değil iş yapılan yerlerdir. 18. yüzyılda Bursa´ya gelen Carsten Niebuhr handaki güvenliği şöyle anlatır: “Hanın kapıcısı her sabah, günün erken saatlerinde yolculara, mallarını dikkatle gözden geçirmelerini hatır-latıyor. Herhangi bir şahıs eşyasının çalındığını bildirince, çalınan mal bulununcaya kadar hanın kapı-ları açılmıyor. Hırsızlık olmadığı söylenince kapı ağır ağır açılıyordu. Artık hiç kimse,kapının açılışından sonra şikayette bulunamazdı.”Han sakinleri bir aile gibidir. Herkes birbirine keŞl olmuştur. Hanlarını evlerinden daha özenle bakarlardı. Han’da yaşayanların çoğu aynı işi yapardı. Böylece aynı işi yapanla-rın bir handa toplanmaları meslek dayanışmalarını güçlendirmekteydi. Zamanla hanın işlevi değişince adı da değişirdi. Örneğin İpek Hanı daha sonraki yıllarda Arabacılar Hanı olmuştur.Bursa’da günümüze gelemeyen diğer hanlar hakkındaki bilgiler eski kaynaklardan edinil-mekte olup, bunların başında; Bezir Hanı, Doğan Gözü Hanı, İvaz Paşa Hanı, Kamberler Hanı, Karacabey Hanı, Katır Hanı, Molla Hüsrev Hanı, Nalbur Hanı, Yeşil Hanı ve

Han ve BedestenlerOKUYANA DESTEK OLMALIYIZ..BENİM GÖRDÜĞÜM KA-DARI İLE ARTIK YÖREMİZ İNSANI ÇOCUĞUNU OKUTU-YOR.. ÜNİVERSİTEYE GÖNDERİYOR..GENÇLERİMİZ ARTIK GÜZEL ÜNİVERSİTELER DE KAZANIYOR.. FAKAT MADDİ OLARAK ÇOK BÜYÜK SIKINTILAR ÇEKİYOR..

35

Yoğurt Hanı gelmektedir. Balibey Hanı, Tuz Hanı gibi tarihi hanlar restore edilerek yeniden gün ışığına çıkarılmışlardır.Pirinç Han: 1508 yılında Sultan II. Bayezid tarafından hayır işlerine gelir sağlamak amacıyla yaptırılan Pirinç Han; büyük bir avlunun çevresinde, iki katlı olarak sıralan-mış revaklar ve onların arkası nda odalardan oluşmakta. Üst katta otuz sekiz, alt katta ise kırk oda bulun-makta. Hanın avlusunda gövde çevresi 7,10 metre olan tarihi bir çınar ağacı bulunmaktadır.Koza Hanı:Ulucami ile Orhan Camii arasında yer alan “Koza Han”, II. Bayezid tarafından, hayır işleri-ne gelir sağlamak amacıyla 1490 yılında yaptırılmıştır. Bursa´nın en güzel ve günümüzde en yoğun kullanılan bu han, iki katlı olup, asırlardır ipek kozası ticaretine ev sahipliği yapmıştır. Günümüzde de

ipek mamülü kumaş ve ürünlerin satıldığı dükkanlara ev sahipliği yapmaktadır. Dikdörtgen bir avlu-nun çevresinde yer alan hanın alt katında kırk beş, üst katta ise elli odası bulunur. Kapalı çarşı tara-fından, çok güzel işlenmiş bir taç kapıdan girilen hanın bulunduğu avlunun ortasında taştan yapılmış, altında şadırvan bulunan, sekiz ayak üzerine oturtulmuş bir mescit bulunur.Yalnız Bursa’nın değil, Türkiye’nin de sembol hanlarından olan Koza Han en son 2008 yılında İngiltere Kraliçesi’ni ağırlamıştır.İpek Han:Sultan Mehmed Çelebi tarafından yaptırılmış olup, zemin katta 39, üst katta 41 olmak üzere 80 oda bulunmaktadır. Bursa’nın çarşı merkezinde yer alan, en güzel ve en büyük ticari yapılardan biridir.Geyve Han:15 yüzy›lda yapılmış olup iki katlıdır.2007 yılında restore edilen bu tarihi hanın alt katında

26, üst katında ise 30 oda vardır.Emir Han:Bey Hanı olarak bilinen emir Han, Orhan Gazi Külliyesi’nin bir parçası olarak 1340 yılında yapılmıştır. Dün olduğu gibi günü-müzde de hem ticaret hem de kent merkezini oluşturma görevini de-vam ettirmektedir. İki katlı bu tarihi hanın alt katında 36, üst katında ise 38 oda mevcuttur.Fidan Han:Bursa’nın en güzel hanlarından biri olup Mahmut Paşa tarafından yaptırılmıştır. XV yüzyıl yapısı olan han, iki avlulu olup, iki katlıdır ve 98 odası bulunmaktadır. Tuz Hanı:Bursa hanlar bölgesinde Uzunçarşı’da yer alan ve Bursa’nın en küçük hanlarından biri olan Tuz Hanı, 1454’de iki katlı olarak yap-tırılmıştır. 2007’de yeniden restore edilerek hizmete açılan hanın üst katında 25, alt katında ise 20 odası bulunmaktadır..

36

3. Dağ Yöresi Kültür Şenliği

37

Tayyare Kültür Merkezi’nde 3.’sü düzenlenen Dağ-Der Kültür Şenliği Dağ Yöresi’nin unutulmaya yüz tutmuş oyunlarının, kültürel değerlerinin sergilenerek gelecek kuşaklara aktarılmasını sağladı.

38

Tayyare Kültür Merkezi’nde 3.’sü düzenlenen Dağ-Der Kültür Şen-liği Dağ Yöresi’nin unutulmaya yüz tutmuş oyunlarının, kültürel değerlerinin sergilenerek gelecek kuşaklara aktarılmasını sağladı. Daha önceki kültür şenliklerinin aksine dar bir katılımla gerçek-leşen etkinlikte Dağ-Der Başkanı Erkan Aydın geleneksel olarak 3.’sü düzenlenen şenlikte kültü-rel değerlerin, örf ve ananelerin, Bursalılar ile birlikte dağ yöresi insanına sunmayı hedefledikleri-ni, 3 yıl içerisinde de yapılacak çalışmalarla üye sayısını 50 bin’e çıkartacaklarını belirtti.Milletvekillerinin, parti yönetici-lerinin, belediye başkanlarının, çeşitli dernek başkanlarının da bulunduğu kültür şenliğinde, Dağ Yöresi Halkı da kültürüne sahip çıktığını göstererek üst düzey bir katılım gösterdi. Dağ Yöresi’nin yemek, giyim, oda oyunları, halk oyunları ve tahta arabaları, güreşi, toprak çanakları gibi ögelerle sosyal yaşantısının ve kültürünün anlatıldığı şölende, yoğun katılım nedeniyle bazı misafirler şöleni ayakta izlemek zorunda kaldı.Şölenden mutlu olarak ayrılan insanların temennisi bu geleneğin korunması ve yaşatılması yönün-deydi.

39

40

Büyükorhan ilçesine 7 km uzak-lıkta yeşilin ve mavinin buluştuğu harkulade bir köydür Zaferiye... Köyün eski adı “Çan” dır. Adından anlaşıldığı kadarıyla eski bir Rum yerleşimi olan köyde kilisenin bu-lunduğu zannedilmektedir. Köyün adı, 1920 yılında “Zaferiye” olarak değiştirilmiştir. Ancak, bugün köylüler yine de eski adını kul-lanmaktadırlar. Köyün, H 937/M 1530 tarihli muhasebe defterinde kaydı görünmemektedir. Ancak, diğer eski kaynakların çoğunda yer almaktadır. Sözgelişi, 1908 Salnamesindeki Mülki taksimatta

“Çan” olarak, 1927 yılı Salname-sindeki köyler haritasında yine “Çan” olarak kayıtlıdır. İç İşleri Bakanlığının 1933 tarihli “Köyle-rimiz” adlı yayınında ise “Zaferi-ye” adıyla Orhaneli’ ye kayıtlıdır. Köyün 1927 yılında nüfusu 112 kişi , 1997’de 265 kişi, 2007’de 293 kişidir.Zaferiye, Bursa’ya 86 km, Büyükorhan’a 7 km uzaklıktadır. Köyün ekonomisi tarım ve hay-vancılığa dayalıdır.

40

Zaferiye Köyü

4141

Üretim ömrünü tamamladıktan sonra, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafın-dan 2004 yılında kapatılan, Merinos Yünlü Sanayi Müessesesi, daha sonra Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne dev-redildi.Merinos kuruluyorTürkiye, Cumhuriyet’in ilk yıllarında, emek yoğun tekniklerle gerçekleştiri-len sanayi kollarına el atmıştı.

Pamuk ve yünlü dokuma sektörleri Sümerbank’ın öncelikleri oldu.

Sümerbank’ın Bursa’da kurmayı planladığı fabrikanın adı Merinos olarak saptandı. Merinos, ince uzunca yün anlamına geliyordu. Gazi Mustafa Kemal açılışı anahtarla yaptıBaşvekil İsmet İnönü’nün 28 Kasım

1935 tarihinde elleriyle temelini attığı Merinos fabrikası 1938 yılında açıldı.Mustafa Kemal Atatürk Gemlik’e ge-lerek önce Sunğipek fabrikasını açtı, ardından Merinos için Bursa’ya geçti.Ulu Önder 17. ve son kez Bursa’ya gelmişti.2 şubat 1938 tarihinde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu dev kuruluşu o günün gelenekleri dışında kurdele kesmek yerine, kapıyı anahtarla aça-rak hizmete soktu. Şeref defterine düşülen notAçılış töreni sırasında konuşma yerine şeref defterinin ilk sayfasına anlam-lı cümleler yazan Mustafa Kemal Atatürk, Merinos’un Bursa bölgesi ve Türkiye için önemli olduğunu belirte-

Tekstilin Zaman Tüneli

42

BURSA’NIN TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRASINI AYA-ĞA KALDIRMA ÇALIŞMA-

LARINI HIZLA SÜRDÜREN BÜYÜKŞEHİR BELEDİ-

YESİ, SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS ÇA-

LIŞMALARI KAPSAMINDA AÇTIĞI ‘DÜNDEN BU-

GÜNE BURSA’DA GELİN-LİK SERGİSİ’YLE, HER GENÇ KIZIN HAYALİNİ

SÜSLEYEN GELİNLİĞİN TARİHSEL SÜRECİNE IŞIK

TUTUYOR.

rek, ülkenin büyük bir ihtiyacını karşılayacağını vurguladı.

“Sümerbank Merinos Fabrikası, çok kıymetli bir eser olarak millî sevinci artıracaktır. Bu eser, yurdun, özellikle Bursa bölgesinin endüstri gelişimine ve büyük millî ihtiyacın giderilmesine yardım edecektir. Eserin başarılmasından Ekonomi Bakanlığı’nı tebrik ederim. Sümer-bank direktörlüğüne teşekkür ve fabrikayı gördüğüm gibi yüksek bil-gi, tam düzenli idarede, direktörüne başarı temenni ederim.” K. Atatürk

Bin 500 kişiyeiş imkanı Merinos fabrikası, açıldığı yıllarda Bursa için çok önemliydi.

İşletme hizmete girdiğinde 1442 işçi ve 67 memuru istihdam etti.

1938 yılında yaklaşık 150 bin nüfu-sa sahip Bursa’da, Merinos yaklaşık bin 500 kişiye istihdam sağlayarak, bir anlamda Türkiye için önemini de vurgulamıştı.Bursa Merinos fabri-kası, Balkanlar ve Ortadoğu’nun en büyük iplik fabrikası oldu.

Dokuma kısmı oluşturulduMerinos, açılıştan 5 yıl sonra yeni bir hamleye girdi. Yapımına 1943 yılında başlanan dokuma kısmı 1944 yılında tamamlandı ve 37 adet kamgarn dokuma tezgahıyla kumaş üretimine geçildi.

Merinos Fabrikası, kumaş üretimine geçerken, ürün kalitesini de giderek artırmıştı. Bunun sonucu olarak, 1951-52 sezonunda ilk kez Amerika Birleşik Devletleri’ne yünlü kumaş ihracı gerçekleştirildi.

1967 yılı verilerine göre, toplam 30 milyon liralık yatırım gerçekleştirile-rek, iplik dokuma ve apre makineleri yenilendi. Bunun sonucu olarak üretim kalitesi de yükseldi.

1973 yılında sosyal donatı alanla-rıyla birlikte 404 bin 372 metrekare alana yayılan Merinos Fabrikası’nda 3 bin 500 işçi ve 200 e yakın me-mur çalışmakta ve yaklaşık 16 bin kişinin geçimi fabrika sayesinde sağlanmaktaydı.

Son bölüm; hazır giyim 1961 den itibaren uygulanan 1 ve 2. planlı kalkınma dönemleri, Merinos Fabrikası’nda da gelişmelere yol açmıştı. İğ sayısı giderek arttı. Geliş-menin sonucu olarak 1977 yılında bu kez hazır giyim bölümü devreye girdi. İşletme tam anlamıyla entegre özelliğine kavuştu.

Merinos Fabrikası sonraki yıllar-da, 1950-60 döneminin görkemli görüntüsüne kavuşamadı ama uzun süre özelliğini de yitirmedi. Bu geliş-mede, Türkiye’nin sanayileşme ham-lesinin, yeni kurulan özel sektöre ait dev işletmelerin de rolü vardı. Uzun sayılabilecek bir süre, ABD’ye yapılan ihracat ve yerli piyasaya sunulan kali-

43

teli yünlü kumaş üretimiyle ayakta kalmayı başaran Merinos, 1972’den sonra düşüş dönemine girdi.Bursa için önemi giderek azalan Merinos Fabrikası 1977 yılında yaşa-mındaki tek grevi gördü. Makineler 4 ay süreyle sustu. TEKSİF’e üye 3 bin 37 işçisiyle 21 nisan 1977’de greve çıkan Merinos’ta üretim tam 126 gün durdu. Bu arada işveren de lokavt kararı aldı, Buna karşın 5 Eylül 1977 günü anlaşma sağlandı.2001 verilerine göre Sümerbank işletmeleri içinde önemli bir yeri olan Merinos’un sermayesi, 40 milyon Türk Lirasıydı. Son resmi ismi de, Sümer Holding A.Ş. Bursa Merinos Yünlü Sanayi Müessesesi idi. Merinos; kuruluşundan itibaren, toplam olarak 17 bin 500 kişiyi istihdam etti. Özelleştirme14 Kasım 2000 tarihinde Özel-leştirme Yüksek Kurulu, Merinos Yünlü Sanayi İşletmesi’nin toplam 314 bin 569 metrekarelik arazisi ve taşınmazların, öncelikle, eğitim, halka açık kültür, sanat, spor ve rekreasyon amaçlarında kullanılması kaydıyla Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na bedelsiz devredilmesi-ne karar verdi. Ancak kararın yargıya taşınması nedeniyle devir işlemleri 25 ekim 2004 tarihinde gerçekleşti.

Sanayi sembolü müze oluyor2011 yılında Bursa Büyükşehir Bele-diye Başkanı Recep Altepe’nin aldığı karar ile müze yapımına başlandı. Önce elimizde bulunan tüm kolek-siyon malzemeleri gözden geçirilip, makine parkı üretim akışına göre düzenlendi. Yani Merinos Koyunu yetiştirip yününü elde etmekten, bu yünün işlemlerden geçip kumaş oluncaya kadarki serüveni aynen canlandırıldı. Avrupa’da birçok sanayi müzesi örnek alınarak bu düzenlemeler yapılırken Merinos’a

ait hiçbir parça göz ardı edilmedi, fabrikaya ait her parça kullanıldı. Merinos’un teknik özelliklerinin yanı sıra sosyal yönü de müzede sergilen-di. Merinoslularla görüşülerek belge ve anıları toplandı. Müzenin en önemli özelliği, Türkiye’de açılan ilk Tekstil Sanayi Müzesi olmasıdır.Sanayi mirasının kültür mekanı ve müzeye çevrilmesinin Avrupa Müze Akademisi tarafından da çok önem-sendiğini biliyoruz. Türkiye Tarihi Kentler Birliği kurucu üyesi Bursa, bu konuda da öncülük yaptı.

44

Müze dört bölümden oluşuyor Birinci bölümde Merinos’un tarihi ve yünün çeşitli safhalarda nasıl işlemden geçtiği anlatılmaktadır. Bu bölümde ayrıca koleksiyon değeri de olan birçok eşya da sergilenmekte. Örneğin; Atatürk’ün Merinos’un açılışında fabrikaya girdiği kapının mermer levhası, Merinos’un maketi, müdürlerin fotoğrafları gibi…

İkinci bölümde yünün iplik haline getirilme işlemleri görülecek. Burada da Merinos Fabrikası’nda kullanılan

yemek takımları, itfaiye bölümü, sinema makinası ve tabloları görüle-bilecek.

Üçüncü bölümde Merinos’un fizik ve kimya laboratuvarını tam teşek-küllü görmek mümkün. Ayrıca bu bölümde ipliğin kumaş haline gelişi görülebilecek.

Üst katta Atatürk’e ait bir oda dü-zenlemesi yapıldı. Burada Atatürk Merinos’a geldiği zaman kullandığı eşyalar ve o dönemin eşyaları sergi-leniyor. Aynı zamanda Merinos’un

açılışında kullanılan kürsü ve orijinal anı defterleri de bu bölümde yer alıyor. Üst katın devamında müdür-lerin odası ve içinde o dönemlere ait koleksiyonlar görülebilecek.

Dördüncü bölümde ise boyahane ve kumaşın paketlemesi bölümü bulu-nuyor. Ayrıca dikimhane, Merinos Kumaş Mağazası canlandırması ve çok amaçlı salon da bu bölümde yer alıyor.

Mankenler, televizyon, bilgi köş-kü gibi interaktif bölümler müze ziyaretçilerinin algısını kolaylaştı-racaktır. Engelli ziyaretçilerin de rahatça gezebileceği müzede Bursa’ya özgün tekstil örneklerini de görmek mümkündür.

Eğitime de önem veren müzede özellikle öğrencilerle atölye çalışması yapılacak bölümler de hazırlanmıştır. Aynı zamanda üniversite ile birlikte tekstil konusunda çalışmalar yapı-larak, elindeki koleksiyonu bilimsel olarak araştırmacılara sunacaktır. Yaklaşık 10 bin adet kartela…Türkiye yünlü kumaş tarihinin beyni-hafızası niteliğinde yaklaşık 10 bin adet kartela bulunuyor müzede. Bu kartelalar, gelecekte modacılar tarafından örnek alınabilecek.

45

46

NİLAYŞAHİNKANAT

DİNLENBİRAZ

47

‘’çok yordular seni be küçük kız. ömründen çok çaldılar.Çok adım attın, çok yol aldın ardlarında. Çok uzattın ellerini, çok verdin karşılığını almak aklına bile gelmedi. Sen inandın hep sevgiye. Sonunda ne oldu küçük kız? Gidenlerin ardından okyanus kadar ağladın, dönüşler hep senin oldu. Sonrasında yine seni suçladılar. Çünkü hep kabul ettin. İnandın hep sevgiye safça. Hayat bir savaştı ya senin için. Yanında olduğun, yarınlarınız için savaştıkların meğer sıyırıp geçen kurşunla pes edecek kadar inanıyormuş gelece-ğinize. Bunu sonunda gördün.

gel biraz şu sazlıklarla çevrilmiş küçük limandaki senin gibi küçük kayığın içinde saklan. dinlen biraz.’’

4848