1

Obóz Hufca ZHP Płock 2008

Biały Brzeg – Soczewka

4-18 sierpnia 2008

„Scoutus Civitas”

„ J e ś l i c h c e c i e o dk r y ć o s a d ę z a p om n i a n ą p r z e z c z a s , k t ó r e j m i e s z kań c y u z na j ą Z i em i ę z a p ł a s ką ,

D z i e l n i r y c e r z e c o d z i e n n i e d o s i a d a j ą s w o i c h r uma k ów , a w p od z i emn y c h g r o t a c h c z a r ow n i c e w ażą ma g i c z n e n a p a r y ,

w y ru s z c i e r a z em z Nam i w p od r ó ż d o o s a d y „ S c ou t u s C i v i t a s ” , F u g i t h o r a (Cz a s u c i ek a . ) ” .

Opracowanie: pwd. Gabriel Filipiak

phm. Agata Kapturowska

2

CELE I ZAMIERZENIA

1. Zagospodarowanie wolnego czasu dzieci i młodzieży harcerskiej poprzez

zajęcia zorganizowane, zapewnienie bezpiecznego i atrakcyjnego

wypoczynku, po to, aby:

poznawać walory krajoznawcze i turystyczne Przedborskiego Parku

Krajobrazowego, Świętokrzyskiego Parku Narodowego i Gostynińsko –

Włocławskiego Parku Krajobrazowego,

zapoznać z historią i realiami życia średniowiecznego Państwa Polskiego,

zaprezentować bogactwo kultury żydowskiej,

kształtować postawy tolerancji wobec obcych kultur, wyznań i przekonań,

zapoznać z wiedzą z zakresu kartografii, topografii, samarytanki i etnografii,

promować aktywny wypoczynek,

zdobywać odznaki turystyki pieszej w stopniu brązowym i srebrnym,

zdobywać kolejne stopnie harcerskie i sprawności,

propagować harcerski styl życia.

2. Kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich, po to, aby:

wzmacniać system wartości u dzieci i młodzieży,

zapoznać harcerzy z etosem rycerskim i jego związkiem z harcerskim stylem

życia,

utrwalać pamięć o historii Płocka i poznawać historię udziału płockich harcerzy

w walkach 1920 roku i uczestniczyć w corocznym Capstrzyku Harcerskim pod

Kopcem Harcerzy,

podtrzymywać tradycje narodowe,

oddać hołd Poległym poprzez uczestnictwo w miejskich obchodach Święta

Wojska Polskiego oraz miejskich obchodach 88 rocznicy Obrony Płocka w 1920 roku.

3. Integracja dzieci i młodzieży w drużynach i zastępach, po to, aby:

promować zasady współzawodnictwa między drużynami

umożliwić współorganizację przedsięwzięć programowych na obozie

tworzyć warunki do zdobywania stopni i sprawności harcerskich,

podsumować dorobek harcerski uczestników.

3

Program obozu:

Część I obozu – Biały Brzeg

data / dzień tygodnia

temat/ nazwa dnia

przedpołudnie popołudnie wieczór

4 sierpnia poniedziałek

Podróż do miejsca

obozowania

Podróż Płock – Biały Brzeg

Przygotowanie obozowiska- rozbicie

namiotów itp. Zakwaterowanie

Zapoznanie z regulaminami

(konspekt nr 1) Ognisko

inauguracyjne obóz,

wprowadzenie do fabuły obozu.

(konspekt nr 2)

5 sierpnia wtorek

Program drużyn Pionierka obozowa, Zwiad terenowy po

okolicy

6 sierpnia środa

Dzień kultury żydowskiej

Całodniowa wycieczka do Przedborza (konspekt nr 3)

Ognisko podsumowujące dzień żydowski

(konspekt nr 3) Noc: Kuźnica dla

wędrowników „Tolerancja”

(konspekt nr 11)

7 sierpnia czwartek

Program drużyn

8 sierpnia piątek

Świętokrzyski Park Narodowy

Całodniowa wycieczka do Świętokrzyskiego Parku Narodowego (dodatkowo dąb Bartek i

zamek w Chęcinach)

Ognisko podsumowujące wycieczkę. – quiz

wiedzy (konspekt nr 4)

9 sierpnia

sobota

Program drużyn

10 sierpnia

niedziela

Program drużyn Uczestnictwo we Mszy Św.

11 sierpnia

poniedziałek

Dzień rycerski Zajęcia plastyczne „Bellator –

średniowieczny wojownik”

(konspekt nr 5)

Gra taktyczna „Arx -Twierdza” (konspekt nr 6)

Ognisko tematyczne

„Harcerz postępuje po rycersku”

(konspekt nr 7)

12 sierpnia wtorek

Dzień „podziemny”

ZWIJANIE OBOZU

Wycieczka do kopalni soli w Bochni

Nocny pobyt w kopalni

4

13 sierpnia środa

Podróż do Soczewki

Wycieczka do Parku Wodnego w Krakowie

Podróż Kraków– Soczewka

Zakwaterowanie w Soczewce

1. Dzień żydowski i całodniowa wycieczka do Przedborza - Biały Brzeg położony jest 8 km od Przedborza - bardzo starego, niegdyś żydowskiego miasteczka. Żydzi nadali owemu miastu swoisty koloryt, a dziś pozostało po nich jeszcze kilka starych kamienic, wiele judaików przechowywanych w Muzeum Ludowym Ziemi Przedborskiej oraz szczątki żydowskiego cmentarza. W Przedborzu działa także Towarzystwo Przyjaciół Kugla, słynące z wypieków najsmaczniejszych w Polsce kugli - starej żydowskiej potrawy. Wiele ciekawych śladów przeszłości odnaleźć można nie tylko w Przedborzu (fragmenty murów XIV-wiecznego zamku, kościół z XIV w.), ale również w okolicznych wsiach. Podczas wycieczki każda z drużyn ma za zadanie dokonać zwiadu terenowego, celem pozyskania wiedzy na temat kultury żydowskiej. Po powrocie na stanicę drużyny otrzymają także zadania do przygotowania na wieczorne ognisko, podczas którego nastąpi podsumowanie zwiadu i tematyki dnia. Przed wycieczką każdy z wychowawców otrzyma przygotowane materiały dotyczące Przedborza i kultury żydowskiej, aby móc pełnić role przewodnika podczas wycieczki.

2. Całodniowa wycieczka do Świętokrzyskiego Parku Narodowego (dodatkowo dąb Bartek i zamek w Chęcinach) – podczas wycieczki uczestnicy zapoznają się z atrakcjami turystycznymi Świętokrzyskiego Parku Narodowego, a zdobyta wiedza zostanie podsumowana w formie współzawodnictwa między drużynami na wieczornym ognisku.

3. Dzień rycerski – podczas tego dnia uczestnicy wezmą udział w zajęciach plastycznych „Bellator – średniowieczny wojownik”, podczas których wykonają własne zbroje, a także zrealizują w drużynach zadania dotyczące życia średniowiecznego miasta. Po południu odbędzie się gra taktyczna „Arx -Twierdza”, w której rywalizować będą ze sobą poszczególne drużyny, a wieczorem obrzędowe ognisko tematyczne „Harcerz postępuje po rycersku”, nawiązujące do motywów rycerskich w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Odnaleziony zostanie miecz Ekskalibur, który odtąd będzie przekazywany kolejnym zastępom, które w danym dniu wykażą się zwycięstwem w codziennym konkursie czystości.

4. Dzień Podziemny - Ostatniego dnia pobytu w Białym Brzegu każda z drużyn otrzyma list od Czarodzieja Merlina, który zaprosi ich do odwiedzin starej kopalni soli w Bochni oraz przeniesie w czasie do ery dinozaurów (wycieczka do Parku Wodnego). Harcerze będą mieli okazję zwiedzić kopalnię soli, spędzić noc pod ziemią oraz odwiedzić Park Wodny.

Część II obozu – Soczewka

data / dzień

tygodnia

temat/ nazwa dnia

przedpołudnie popołudnie wieczór

13 sierpnia

środa

Podróż do Soczewki

Wycieczka do Parku Wodnego w Krakowie

Podróż Kraków– Soczewka

Zakwaterowanie w Soczewce

14 sierpnia czwartek

„Cursus Patria – Kierunek Ojczyzna”

Zajęcia z musztry Całodniowa gra

fabularna „Cursus Patria”

– część I (konspekt nr8)

Całodniowa gra fabularna

„Cursus Patria” – część II

(konspekt nr8)

Ognisko podsumowujące grę w drużynach.

5

15 sierpnia

piątek

Piknik rodzinny Udział w uroczystościach

miejskich z okazji Święta Wojska

Polskiego

Gra terenowa „Spotkajmy się przy

ognisku” (konspekt nr9)

Ognisko integracyjne z

rodzicami (konspekt nr9)

16 sierpnia sobota

Program drużyn Uczta dworska w czasie kolacji

(konspekt nr 12)

Ognisko podsumowujące

obóz (konspekt nr10)

17 sierpnia niedziela

Geneza harcerstwa na

ziemi płockiej i historia obrony Płocka 1920 r.

Uczestnictwo we Mszy Św.

Przygotowanie do capstrzyku.

Capstrzyk z okazji 88

rocznicy obrony Płocka w 1920

roku

18 sierpnia

poniedziałek

-------- Zwijanie obozu, podróż do Płocka

Udział w uroczystościach z okazji 88 rocznicy obrony Płocka w

1920 roku

Powrót do domu

1. Piknik Rodzinny Hufca ZHP Płock „Spotkajmy się przy ognisku” - gra terenowa wokół Jeziora Soczewka „Spotkajmy się przy ognisku” , której celem jest zaangażowanie rodziców w działalność drużyn i zachęcenie do wpierania działalności Hufca ZHP Płock; gra kończy się ogniskiem integracyjnym połączonym z pieczeniem kiełbasek, po którym następuje zakończenie i podsumowanie zadania.

2. Blok programowy „Cursus Patria – Kierunek Ojczyzna” – ten blok wychodzi naprzeciw potrzebom przybliżania dzieciom i młodzieży walorów krajoznawczych i turystycznych, historii i tradycji ich Małej Ojczyzny. W programie biwaku przewidziana została całodniowa gra fabularna „Cursus Patria” odcinkiem południowym szlaku Nadwiślańskiego im. Władysława Broniewskiego. Gra będzie obejmowała zadania o historii oraz etnografii Mazowsza Północnego, a także o genezie harcerstwa na Ziemi Płockiej oraz udziale płockich harcerzy podczas obrony Płocka 1920 roku wraz z zadaniami dotyczącymi technik harcerskich. W sposób szczególny zostanie podkreślony związek króla Bolesława Krzywoustego z Płockiem. Projekt ma szczególne znaczenie ze względu na 88 rocznicę obrony Płocka w 1920 roku i odbywające się podczas trwania biwaku uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Uczestnicy tej części obozu wezmą udział w uroczystościach miejskich oraz w zorganizowanym przez kadrę obozu Capstrzyku Harcerskim. Część programu dotycząca genezy harcerstwa na ziemi płockiej i historii obrony Płocka 1920 zostanie przeprowadzona przez drużyny indywidualnie i według własnego ich pomysłu, skonsultowanego z kadrą obozu.

Uwagi: W przypadku nieodpowiedniej pogody przewidziane zostały zajęcia alternatywne.

6

Alternatywa programu na niepogodę

data / dzień

tygodnia

Blok programowy

Planowane zajęcia Zajęcia alternatywne

4 sierpnia

poniedziałek

popołudnie Przygotowanie obozowiska- rozbicie namiotów itp.

Zakwaterowanie

Odbędą się bez względu na pogodę.

wieczór Zapoznanie z regulaminami

Ognisko inauguracyjne obóz, wprowadzenie do

fabuły obozu

Odbędą się bez względu na pogodę. Ognisko zostanie

zastąpione świeczkowiskiem lub przeniesione na wieczór dnia

następnego.

6 sierpnia środa

przedpołudnie

popołudnie

Całodniowa wycieczka do Przedborza

W przypadku bardzo złej pogody zostanie przeniesiona

na dzień kolejny. Program zostanie zastąpiony programem

drużyn. wieczór Ognisko podsumowujące dzień żydowski

8 sierpnia

piątek

przedpołudnie

popołudnie

Całodniowa wycieczka do Świętokrzyskiego Parku

Narodowego (dodatkowo dąb Bartek i zamek w

Chęcinach)

Odbędzie się bez względu na pogodę.

wieczór Ognisko podsumowujące wycieczkę. – quiz wiedzy

Ognisko zostanie zastąpione świeczkowiskiem i

przeprowadzone w gronie wszystkich uczestników obozu

lub w drużynach. w zależności od decyzji rady

obozu.

10 sierpnia

niedziela

przedpołudnie Uczestnictwo we Mszy Św.

W przypadku bardzo złej pogody wyjście zostanie

odwołane i zastąpione grą negocjacyjną

„Corona Regni Polonia”. (konspekt autorstwa

hm. Macieja Młynarczyka)

11 sierpnia

poniedziałek

przedpołudnie Zajęcia plastyczne „Bellator – średniowieczny

wojownik”

Odbędą się bez względu na pogodę.

Popołudnie Gra taktyczna „Arx -Twierdza

W przypadku bardzo złej pogody zostanie przeniesiona na dzień 16 sierpnia. Program

zostanie zastąpiony grą planszową. (konspekt nr 13)

wieczór Ognisko tematyczne „Harcerz postępuje po

rycersku

Ognisko zostanie zastąpione świeczkowiskiem i

przeprowadzone w gronie wszystkich uczestników obozu

lub w drużynach. w zależności od decyzji rady

obozu.

7

12 sierpnia wtorek

przedpołudnie ZWIJANIE OBOZU Odbędą się bez względu na pogodę

Popołudnie Wycieczka do kopalni soli w Bochni

wieczór Nocny pobyt w kopalni

13 sierpnia środa

przedpołudnie Wycieczka do Parku Wodnego w Krakowie

14 sierpnia czwartek

przedpołudnie Zajęcia z musztry Całodniowa gra fabularna

„Cursus Patria” – część I

W przypadku deszczowej pogody zostaną

przeprowadzone w zawężonej postaci lub przeniesione na

dzień 16 sierpnia, zastąpione programem drużyn,

w zależności od decyzji Rady Obozu.

Popołudnie Całodniowa gra fabularna „Cursus Patria”

– część II

wieczór Ognisko podsumowujące grę fabularną

Ognisko zostanie zastąpione świeczkowiskiem.

15 sierpnia piątek

przedpołudnie Udział w uroczystościach miejskich z okazji Święta

Wojska Polskiego

Odbędą się bez względu na pogodę.

Popołudnie Gra terenowa „Spotkajmy się przy ognisku” Piknik rodzinny

16 sierpnia sobota

wieczór Ognisko podsumowujące obóz

Ognisko zostanie zastąpione świeczkowiskiem.

17 sierpnia niedziela

przedpołudnie Uczestnictwo we Mszy Św.

W przypadku bardzo złej pogody wyjście zostanie

odwołane i zastąpione programem

drużyn.

wieczór Capstrzyk z okazji 88 rocznicy obrony Płocka w

1920 roku

Odbędzie się bez względu na pogodę

18 sierpnia poniedziałek

przedpołudnie Zwijanie obozu, podróż do Płocka

Odbędzie się bez względu na pogodę

Popołudnie Udział w uroczystościach z okazji 88 rocznicy obrony

Płocka w 1920 roku

Odbędą się bez względu na pogodę

8

Stałe elementy dnia:

1. Powitanie dnia

2. Poranna zaprawa

3. Apel poranny

4. Poranne śpiewanki

5. Apel wieczorny (zdjęcie flagi odbywa się zaraz przed zakończeniem dnia)

6. Zakończenie dnia

Elementy fabuły

Obóz posiada fabułę średniowieczną, która oparta jest na kanwie „Legendy o Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu”. Uczestnicy stają się mieszkańcami osady „Scoutus Civitas” zapomnianej przez czas. Motywami towarzyszącymi fabule są motywy rycerskie, czarodziejskie, język łaciński. Podczas pierwszej części obozu harcerki i harcerze poznają realia życia średniowiecznego miasta, klas społecznych, poznają etos rycerski i jego związek z harcerskim stylem życia, a także liczne legendy związane z regionem województwa świętokrzyskiego. Ostatniego dnia pobytu w Białym Brzegu każda z drużyn otrzyma list od Czarodzieja Merlina, który zaprosi ich do odwiedzin starej kopalni soli w Bochni oraz przeniesie w czasie do ery dinozaurów (wycieczka do Parku Wodnego). Następnie uczestnicy otrzymają ofertę wzięcia udziału w odnalezieniu króla Artura, który prawdopodobnie przebywa w osadzie Soczewka, tam odbywać będzie się druga część obozu. Podczas tej części uczestnicy będą odgrywali rolę mieszkańców osady, ale także – poszukiwaczy historii i Świętego Grala.

Rada obozu to Rada Okrągłego Stołu – odbywa się codziennie, w stałym składzie przed porą ciszy nocnej

oboźny– Merlin

komendant– Ginewra, żona króla Artura

wychowawcy – Rycerze Okrągłego Stołu, ewentualnie Damy Dworu

przegląd umundurowania i sprawdzenie czystości w namiotach odbywa się podczas apelu porannego- nazwane jest przeglądem wojsk i koszarów

podczas mianowania strażnika ognia wypowiadana jest sentencja łacińska: „Custodire quasi pupillam oculi sui” – strzeż jak źrenicy oka

każdego dnia każdy z zastępów będzie otrzymywał listy od różnych postaci (Ginewra, Król Artur, Merlin), którzy będą informowali harcerzy o ciekawostkach życia średniowiecznej osady oraz o wskazówkach dotyczących Świętego Grala i miecza Ekskalibura. Święty Gral zostanie przez nich odnaleziony podczas gry „Cursus Patria”, zaś miecz podczas pierwszej części obozu.

Ostatniego dnia podczas posiłku odbędzie się uczta dworska, czyli inaczej rzecz mówiąc harcerze poznają zasady zasiadania przy stole, a więc zaczynając od najznamienitszych postaci w gronie. W obsłudze królewskiego stołu swą rolę pełnił będzie stolnik, który będzie

nakrywał stół do uczty i kierował podawaniem potraw wraz ze swoimi pomocnikami. Podczas tego jedynego posiłku wszystkie drużyny będą jadły razem i razem będą śpiewały na

rozpoczęcie i zakończenie posiłku.

9

Treści listów, które harcerze będą otrzymywać każdego dnia,

podczas trwania obozu SCOUTUS CIVITAS.

Cele:

rozwijanie fabuły obozu,

nadanie spójności zajęciom programowym,

wprowadzenie danych bloków programowych oraz zwrócenie uwagi na najważniejsze elementy programu,

rozwijanie kreatywności harcerzy.

Uwaga!

Listy należy dyskretnie podrzucić do namiotu jednego zastępu wieczorem po ciszy nocnej lub z samego rana przed pobudką lub w trakcie śniadania/kolacji w przypadku dnia deszczowego.

Listy powinny być opatrzone pieczęcią Królowej bądź innej z postaci, która danego dnia jest adresatem listu i zalaminowane woskiem.

Ważne także, aby na dole kartki każdorazowo zostawić nieco wolnego miejsca, aby móc dopisać kilka zdań podsumowania dnia poprzedniego. Z tego względu, że podczas trwania obozu program może ulec zmianie, nie można wydrukować wszystkiego zbyt wcześnie i przewidzieć niektórych zdarzeń.

10

Data otrzymania listu

Krótki opis treści listu Autor listu

5.08.2008 List wprowadzający, zapowiadający mające pojawić się kolejne listy Królowej.

Ginewra

6.08.2008 Bractwo Rycerzy Okrągłego Stołu. W liście opisane są dzieje tego bractwa, jego geneza oraz zasady, jakimi kierują się rycerze tego Bractwa.

Ginewra

7.08.2008 Legenda o Merlinie. Ginewra w swoim liście tłumaczy dlaczego dwór królewski nie zamieszkuje zamku Camelot oraz opisuje rolę czarodzieja Merlina w Królestwie. Dodatkowo Ginewra wyjawia, że Merlin pracuje nad nowym zaklęciem umożliwiającym mycie menażek lub przedłużenie ciszy nocnej bądź inny. Każdy zastęp otrzyma inne zadanie. Zdradza w sekrecie, że osoba, która stworzy najbardziej oryginalne zaklęcie i do północy odda go w ręce Merlina otrzyma zasłużona nagrodę od Czarodzieja.

Ginewra

8.08.2008 Miecz w kamieniu. Legenda o tym, jak Artur został Królem oraz czym jest miecz Excalibur. (Uwaga - miecz ten pojawi się jako rekwizyt podczas Dnia Rycerskiego, podczas pasowania na rycerzy).

Ginewra

9.08.2008 Czym jest Święty Graal i dlaczego rycerze poszukują tego naczynia? Czarodziej przypomina, że powodem nieobecności Artura jest jego daleka wyprawa w poszukiwaniu Świętego Graala. Merlin stracił kontakt z królem Arturem, który od kilku dni nie przysyła żadnych listów. Proponuje nagrodę dla każdego, kto wpadnie na pomysł, gdzie Król Artur mógł udać się w poszukiwaniu Graala.

Merlin

10.08.2008 Królowa Ginewra postanawia opowiedzieć tym razem historię, jaką udało się zasłyszeć od wędrownego sprzedawcy relikwii o Królu Krzywoustym i grodzie Płocku, z którego pochodzą przybysze.

Ginewra

11.08.2008 Ginewra prosi harcerzy o wykonanie rysunku Świętego Graala, jako że jest bardzo ciekawa, jak też może wyglądać to tajemnicze naczynie. Obiecuje jak zawsze nagrodę dla najwierniejszych obrazów.

Ginewra

12.08.2008 Czarodzieja Merlina zaprasza rycerzy do odwiedzin starej kopalni soli w Bochni oraz obiecuje przenieść harcerzy w czasie do ery dinozaurów (wycieczka do Parku Wodnego).

Merlin

13.08.2008 Poprzedniego dnia rankiem harcerze otrzymują informację od tajemniczej postaci, w której dowiadują się o tym, że królowa Ginewra ukrywa skrzętnie pewien przedmiot, który zdaje się być naczyniem. W liście wskazane zostaje miejsce, w którym Królowa schowała owo naczynie i prośba, aby harcerze odszukali go i odkryli tajemnicę związaną z nim. Postać przestrzega w liście, że należy tego dokonać jedynie w nocy, aby nikt nie zauważył harcerzy

Lady Marta

11

14.08.2008 Marta wyraża nadzieję, że harcerze mają w swoim posiadaniu Puchar Ginewry. Wyjawia to, co udało jej się dowiedzieć na temat tajemniczego napisu na naczyniu i sposobu jego odszyfrowania.

Lady Marta

15.08.2008 Merlin tłumaczy harcerzom raz jeszcze intencje Lady Marty, która wyznała swoją skruchę za namawianie Rycerzy do zabrania Pucharu Królowej. Wytłumaczył, dlaczego Ginewra ukrywała kielich oraz dlaczego on – Merlin pragnął poznać tajemnicę Pucharu Ginewry. Dodaje także kilka słów o przybyciu rodziców dzielnych Rycerzy tego popołudnia oraz wyprawie do Grodu Płock, gdzie spoczywa ciało prawdziwego właściciela Pucharu czyli Bolesława Krzywoustego. (tego dnia harcerze wezmą udział w uroczystościach miejskich z okazji Święta Wojska Polskiego oraz odbędzie się Piknik Rodzinny).

Merlin

16.08.2008 Ginewra w swoim liście zaprasza harcerzy na uroczystą kolację w strojach z epoki oraz na ognisko wieczorne, podczas którego odbędą się tradycyjne już pląsy i śpiewy oraz nadarzy się okazja do wspomnień minionych dwóch tygodni.

Ginewra

17.08.2008 Wyjątkowo autorem tego listu jest sam Król Artur, który gratuluje Rycerzom przeżytych przygód i doświadczenia, jakie zdobyli w Jego Królestwie. Opowiada krótko o swoich przygodach i potwierdza, że nadal nie odnalazł Świętego Graala. Bardzo tęskni za swoją ojczyzną, a tęsknota za krajem i rodziną przekonała go do powrotu. „Cursus Patria” – taki jest ostatni rozkaz Króla do swoich rycerzy.

Król Artur

18.08.2008 To pożegnalny list od Królowej i Merlina, bardzo ciepły i osobisty, niosący prośbę o zaniesienie ideałów rycerskich w codzienny, współczesny świat. Ginewra i Merlin razem z całą świtą królewską wracają do zamku Camelot w Wielkiej Brytanii – do swojej ojczyzny. Wiele jest skarbów na tej ziemi, ale największym skarbem każdego człowieka jest jego dom, miejsce na ziemi, które może nazwać ojczyzną.

Ginewra i Merlin

12

5 sierpnia 2008

Witajcie Drodzy Goście!

Mam nadzieję, że pierwszy sen w naszym Królestwie umożliwił Waszmościom

zregenerowanie sił i dzisiejszego dnia ochoczo weźmiecie udział w pracach w osadzie

Scoutus Civitas. Czekają Was tu liczne zadania, z których, mam nadzieję, wybrniecie

obronną ręką.

Jako Pani tych ziem pragnę, abyście pokochali Nasze Królestwo. Obowiązki, jakie

pozostawił mi Król Artur, wyjeżdżając wraz z Rycerzami Okrągłego Stołu, nie pozwalają

mi na pokazanie Waszmościom piękna tej krainy osobiście. Zachęcam jednak do czerpania

z mądrości i doświadczenia obecnego tu czarodzieja Merlina, mojej damy dworu – Lady

Marty oraz Waszych opiekunów - Rycerzy.

Scoutus Civitas to wyjątkowe miejsce. Korzystamy tutaj z wielu udogodnień, które

w wielu zakątkach Europy nie są jeszcze znane. Mamy własną kanalizację, znamy czary

elektryczności oraz posiadamy mechaniczne rumaki. Cieszymy się, że będziecie mogli

poznać te wszystkie cuda.

Czuję się w obowiązku zapoznać Was z mieszkańcami mojego Dworu Królewskiego.

Każdego dnia powitam Was moim królewskim listem, w którym zawrę legendy

o bohaterach Królestwa. Postacie te są niezwykłe, ale na tyle skromne, że jedynie moje usta

mogą wypowiedzieć wszystkie ich barwne przygody.

Pragnę, aby moje listy były odczytywane z należytą powagę. Jestem córką Leodegana

- króla Cameliard i od moich narodzin przygotowywano mnie do roli, jaką przyszło mi

pełnić w tym ziemskim życiu. Proszę, aby odczytano je zaraz po ich otrzymaniu,

w obecności wszystkich członków drużyny. Zachowajcie te listy, skrzętnie je ukrywając

w sobie tylko znanym miejscu, imię Ginewry i Króla Artura znane jest w średniowiecznym

świecie i jeszcze być może się Wam przydadzą. Ja zaś będę wtedy zaszczycona mogąc

wyświadczyć Wam pośrednio przysługę.

Życzę Wam udanego dnia.

13

6 sierpnia 2008

Szanowni Goście,

Jak obiecywałam dzisiejszego dnia opowiem Wam historię związaną z moim

Królestwem, a będzie to opowieść o Bractwie Rycerzy Okrągłego Stołu.

Okrągły stół rozsławił się wszelkimi przygodami i wyczynami. Rycerze Okrągłego

Stołu byli pierwszymi, których zobowiązywał Kodeks Rycerski - spis najlepszych cech

moralnych. Rycerz Okrągłego Stołu musiał się cechować takimi przymiotami jak odwaga,

bohaterstwo, cnota, uniżenie przed damami i waleczność w słusznej sprawie.

Pomysł na założenie zgrupowania - jakim niewątpliwie był Okrągły Stół - przypada

czarodziejowi Merlinowi. Historia rozpoczyna się od Króla Artura i czarownika, który

poradził, aby rycerze spotykali się w kręgu, gdzie każdy będzie sobie równy. Wszyscy

rycerze w tym kręgu mieli za zadanie bronić królestwa Camelot, pomagać ubogim,

pokrzywdzonym i damom w potrzebie. Mieli być wzorem dla wszystkich.

I tak też się stało…

Idea Okrągłego Stołu przetrwała próbę czasu, a uwieńczeniem tych dokonań miała

być pewna wyprawa, o której opowiem jednak innym razem…

14

7 sierpnia 2008

Kochani Poddani!

Dzisiejszego dnia nie sposób nie przedstawić Wam tajemniczej i niezwykle barwnej postaci Czarodzieja Merlina. Z tym niezwykłym człowiekiem związana jest pewna legenda. Usiądźcie zatem wygodnie i posłuchajcie… Wybitny władca Vortigern zapragnął otoczyć swój zamek murem. Niestety, świeżo postawione mury ciągle się osuwały. Vortigern posłał po druidów. Jeden z nich, o imieniu Joram stwierdził, że pomóc może tylko chłopiec bez ojca, a jego krew zostanie zmieszana z zaprawą. Tym chłopcem był Merlin. Zabrano i postawiono go przed murem. Sprytny chłopak zorientował się, że Joram chce wykorzystać okazję, by się go pozbyć. Dlatego powiedział wodzowi, że tylko on zna rozwiązanie. Przy czym zaproponował układ - jeśli jego wyjaśnienie będzie prawdą, Vortigern każe zabić Jorama. Merlin wyjaśnił, że pod fundamentami zamku znajduje się wody podziemne, które utrudniają budowę. Władca polecił wykopać studnię, do której natychmiast napłynęła woda. Mało tego! Powiedział, że w tych wodach mieszkają dwa smoki. Jeden mlecznobiały, zaś drugi - krwawoczerwony. Nakazał osuszyć grunt. Wtedy wyleciały dwa smoki. Merlin został doradcą Vortigerna (później króla Artura), a Joram został ścięty.

Mądrość to cnota, która drogiego Czarodzieja nie opuściła do dnia dzisiejszego i wciąż budzi szacunek innych ludzi. Dobrze mieć przy boku doświadczoną i oddaną osobę, prawda? …

Dlatego też, kiedy Mag stwierdził, że cały Dwór Królewski musi opuścić bramy zamku Camelot, Artur nie zawahał się ani minuty. Krzyknął „Fugit Hora! – czas ucieka!”, i ruszyliśmy we wskazanym kierunku ku osadzie Scoutus Civitas. Pewnego sierpniowego dnia miało nas odwiedzić kilkudziesięciu przybyszy z odległej krainy. I tak też się stało! Merlin się nigdy nie myli… Ciekawi mnie tylko fakt, czemu służy nasze spotkanie i będę z niecierpliwością będę wypatrywała dzień za dniem rozwiązania tej tajemnicy….

Pragnę Wam także dzisiaj wyjawić, że Merlin pracuje nad nowym zaklęciem umożliwiającym samoczynne mycie menażek i innych naczyń obiadowych oraz pracuje nad urokiem przedłużającym ciszę nocną. Zdradzę Wam w sekrecie, że osoba, która stworzy najbardziej oryginalne zaklęcie i do północy odda go w ręce Merlina otrzyma zasłużoną nagrodę od Czarodzieja.

Powodzenia!

15

8 sierpnia 2008

Zapewne zastanawiacie się, w jaki sposób Artur został Królem. To dość ciekawa

historia, a wiąże się z pewnym mieczem – Excaliburem…

Prawdziwa nazwa tego legendarnego, a można powiedzieć wręcz mistycznego miecza,

brzmi : Caliburnus a po celtycku Kaledwych. W wolnym tłumaczeniu na nasz język to:

„Ten który przecina stal” .

Ok. 100 lat przed narodzeniem samego Artura na wyspie panował wielki chaos.

Młody Merlin miał zamiar zakończyć ten nieład. Pomocny w osiągnięciu tego celu był

miecz Kaledwych, który otrzymał od Pani z Jeziora.

Miecz ten dałby Merlinowi władzę na wyspie. Merlin nie użył go jednak. Wiedział

że ludzie nigdy by go nie uznali za króla. Podarował więc miecz Utherowi (ojcu Artura).

Uther na początku rządził bardzo dobrze, był dobrym władcą. Pewnego dnia jednak Uther

poznał śliczną Igreane, która była żoną jednego z dowódców Uthera (księcia Kornwalii).

Merlin, wiedząc, że rozpęta się wojna odebrał miecz Utherowi i wbił go w skałę. Legenda

mówi że tylko człowiek, o czystym sercu mógł go wyciągnąć z tej skały. Miecz ten

wyciągnął młody Artur, który niedługo później został królem.

Artur walczył nim w wielu bitwach i wygrał z nim niejedną wojnę…

Ma go także i dzisiaj…

16

9 sierpnia 2008

Witajcie przyszli Rycerze!

Jak sądzę po Waszych nastrojach, osada „Scoutus Civitas” staje się Wam

coraz bliższa z dnia na dzień poznajecie jej piękno. Musicie wiedzieć, że

niezwykle cieszy to naszą Królową.

Jak zapewne wiecie powodem nieobecności Artura jest jego daleka

wyprawa w poszukiwaniu Świętego Graala. Czym jest Święty Graal i dlaczego

rycerze poszukują tego naczynia?

Święty Graal to kielich z którego Jezus Chrystus pił podczas ostatniej

wieczerzy, ten sam do którego została wlana krew Jezusa, gdy ten wisiał na

krzyżu. Uznaje się również, że Piłat w nim "umywał ręce" dając ludowi znać,

że nie bierze odpowiedzialności za śmierć Jezusa. Święty Graal został

przywieziony do Wielkiej Brytanii przez wyżej wspomnianego Józefa.

Wspaniałym zakończeniem kariery Rycerzy Okrągłego Stołu ma być właśnie

odnalezienie świętego Graala. Dzięki czarom ukazałem im wygląd tego

wspaniałego naczynia i nakazałem najdzielniejszym rycerzom wyruszyć na

poszukiwanie. Tego dnia po raz ostatni zebrali się wszyscy najwspanialsi

Rycerze Okrągłego Stołu.

Parę dni temu straciłem kontakt z królem Arturem, który od pewnego czasu

nie przysyła mi żadnych listów. Proponuje zatem pewną nagrodę dla każdego,

kto wpadnie na pomysł, gdzie Król Artur mógł udać się w poszukiwaniu

Graala. Liczę na Waszą pomoc harcerze ziemi mazowieckiej!

Z pozdrowieniami.

17

10 sierpnia 2008 Kochani Poddani!

Wczorajszego popołudnia w porze poobiedniej wędrował tędy pewien handlarz

relikwii Chętoran. W zamian za strawę i miejsce na nocleg opowiedział mi wiele ciekawych

historii i pewnej krainie w Polsce zwanej Mazowszem i tamtejszym wielkim władcy. Pomyślałam,

że zainteresują Was dzieje tego niecodziennego rycerza. Dwie z historii Chętorana zaciekawiły

mnie w sposób szczególny.

Pierwsza historia dotyczy matki Bolesława. Małżeństwo rodziców Bolesława przez

7 lat było bezdzietne i z niecierpliwością oczekiwało potomstwa. Książęca para nabrała

przekonania, że jedynie cud może zmienić sytuację, dlatego też, za radą poznańskiego biskupa

Franko, wysłano posłów i dary do prowansalskiego Saint Gilles koło Marsylii, gdzie - przy

tamtejszym klasztorze benedyktyńskim - znajdowały się słynące z cudów szczątki świętego

Idziego. Modlitwy obdarzonych prezentami zakonników miały wybłagać cud, co zresztą się stało.

Matka Bolesława, jak na owe czasy była już niemłoda (zbliżała się do trzydziestki), a po

urodzeniu Krzywoustego zmarła 2 września 1085 roku. Wydała jednak na świat Króla.

W 1085 władza Władysława Hermana (ojca Krzywoustego) w Polsce została

zagrożona. Władca polski zmuszony był przywołać z węgierskiego wygnania Mieszka

Bolesławowica - dziedzica korony polskiej. Sytuację księcia polskiego komplikował dodatkowo

brak własnego dziedzica - pierworodny syn Zbigniew nie mógł być brany pod uwagę ponieważ

pochodził z nieuznanego przez kościół małżeństwa. Po narodzeniu Bolesława Krzywoustego

zmianie uległa sytuacja polityczna w Polsce. Pozycja młodszego syna Hermana była teraz

zagrożona.

Bolesław wygnał brata w 1107 r. i objął samodzielną władzę. W obronie Zbigniewa

wystąpił król niemiecki Henryk V i w 1109 r. dokonał najazdu na Polskę. Bolesław Krzywousty

miał zwyciężyć Niemców w bitwie na Psim Polu. Nazwa wzięła się od tego że zabitych w bitwie

rozszarpywały i zjadały dzikie psy z okolic. Ostatecznie cesarz wycofał się, a Zbigniew po

powrocie do Polski został z rozkazu brata oślepiony i wkrótce zmarł.

Za zbrodnię tę Bolesław został obłożony klątwą kościelną, co zwalniało wszystkich

poddanych z obowiązku posłuszeństwa. By klątwa została zdjęta, Bolesław zaczął pościć i

rozdawać jałmużnę. To jednak nie wystarczyło i zdesperowany książę ostatecznie boso podążył

do Gniezna do grobu św. Wojciecha, gdzie przez 4 dni pościł, leżąc w popiele, nie rozmawiał z

ludźmi, rozdając jałmużnę ubogim i możnym. Poświęcenie to pomogło i klątwa została zdjęta…

A Bolesław rządził z grodu Płock swoim krajem aż do śmierci w 1138 roku.

Miłego dnia Rycerze i Damy!

18

11 sierpnia 2008

Dzielni Rycerze i Szlachetne Damy!

Wczoraj ofiarowałam Wam w darze historie o

mazowieckim władcy. Dzisiejszego dnia proszę Was w

zamian o przysługę. Mój mąż razem

z Bractwem Okrągłego Stołu wyruszył na poszukiwanie

Świętego Graala. Merlin nie pokazał mi jego wyglądu,

twierdząc, ze taka wiedza, byłaby dla mnie zbyt dużym

obciążeniem. Jestem jednak bardzo ciekawa, jak też

może wyglądać to tajemnicze naczynie. Proszę

spróbujcie dowiedzieć się tego i wykonajcie dla mnie

szkic Kielicha. Królowa hojnie obdaruje tych, którzy jej

pomogą.

19

12 sierpnia 2008

Dzisiejszego dnia czeka Was dużo pracy, o ile

przystaniecie na moją propozycję. Zapraszam Was

bowiem na niezwykła wyprawę do podziemnego

świata. Udamy się dzisiaj do Bochni – starej kopalni

soli, aby już kolejnego dnia znaleźć się nad tysiącem

krytych jezior i zakosztować kąpieli w tych

chłodnych wodach. Czyż to nie brzmi zachęcająco?!

Jest tylko jedna rzecz, przed którą muszę Was

przestrzec. Wody Krytych Jezior są rzeczywiście

niezwykłe i orzeźwiające. Będąc jednak w ich

pobliżu należy wystrzegać się kilku starożytnych

jaszczurów, które miejsce to traktują jak własne

terytorium. Jednak dla tak dzielnych Rycerzy jak

Wy nie będzie stanowiło to większego problemu…

A zatem spakujcie swój dobytek i w drogę!

Fugit Hora – czas ucieka!

20

13 sierpnia 2008

Witam Was Rycerze!

Zapewne niezwykle dziwi Was ten oto list, który

dostajecie o świcie, niespodziewanie i w sposób tak

tajemniczy.

Nie mogę ujawnić swojej tożsamości, pragnę

jednak zapewnić Was, że informacje tutaj zawarte są

jak najbardziej prawdziwe.

Otóż królowa Ginewra ukrywa skrzętnie pewien

przedmiot, który zdaje się być naczyniem lub

kielichem. Wiem, gdzie Królowa schowała owo naczynie i

proszę Was, abyście odszukali go i odkryli tajemnicę

związaną z nim. Należy tego dokonać jedynie w nocy –

między godziną 22.00 a 22.30, kiedy Królowa i jej dwór

udają się na nocną naradę, aby nikt Was nie zauważył.

Na odwrocie tego listu zapisane są wskazówki, w jaki

sposób można trafić do kryjówki Ginewry.

Powodzenia!

Wkrótce skontaktuję się z Wami ponownie.

X

21

14 sierpnia 2008 Widzę, że udało się Waszmościom odnaleźć Kielich

Ginewry.

Ponieważ okazaliście dobrą wolę zdradzę Wam teraz

moje podejrzenia. Według mojej wiedzy Ginewra

otrzymała ten Puchar od posłańca swojego męża parę dni

temu. Myślę, że może to być legendarny Święty Graal.

Zastanawia mnie tylko napis na tym naczyniu, który

zdaje się być pewnym szyfrem. W celu odkrycia klucza

do tej zagadki przeprowadziłam małe śledztwo.., Zgodnie

z moimi przypuszczeniami kluczem do rozszyfrowania

dziwnych cyfr jest sześć medalionów, znajdujących się w

rękach sześciu mieszkańców osady „Scoutus civitas”. Nie

mogę jednak działać już dłużej sama. Potrzebuję Waszej

pomocy, gdyż nie wolno mi ujawniać mojej tożsamości.

Spróbujcie sami zdobyć medaliony, rozwikłać zagadkę.

Powodzenia!

Nie próbujcie mnie szukać, sama skontaktuję się

z Wami niebawem.

X

22

15 sierpnia 2008

Dziwne, doprawdy dziwne rzeczy działy się wczorajszego dnia w

naszej osadzie. Jedno jest pewne. Spełniły się przepowiednie Wielkich

Magów i wiem, że było to nieuniknione. Taki był cel przybycia orszaku

Królowej Ginewry do tej pięknej mazowieckiej krainy. Pragnę Was prosić,

abyście nie mieli mi za złe, że posłużyłem się Wami, aby rozwikłać zagadkę

skarbu Krzywoustego. Wierzę, że także i Wy skorzystaliście z tej przygody.

Proszę nie miejcie za złe Lady Marcie jej słabego charakteru. Ona także

wyniosła z tego ważną lekcję życiową, że ciekawość nie jest cnotą, jaka

przystoi damie. Ginewra postanowiła, że możecie zachować kielich, jaki jej

mąż przysłał w podarku. Jak już wiecie nie był to Święty Graal, jak

przypuszczała Marta, ale puchar władcy płockiego.

Mam dla Was także pewną niespodziankę. Dzisiejszego dnia

odbędziemy wyprawę do Grodu Płock, gdzie spoczywa ciało prawdziwego

właściciela Pucharu czyli Bolesława Krzywoustego. Pragnę Was także

poinformować o popołudniowym festynie rodzinnym, jaki odbędzie się

z okazji przybycia do osady Scoutus Civitas zacnych gości, a mianowicie

rodziców naszych dzielnych Rycerzy o szlachetnych Panien.

Życzę Wam udanego pikniku!

23

Zacni Rycerze! Szlachetne Damy!

Mam zaszczyt zaprosić Was

na uroczystą ucztę dworską,

jaka odbędzie się podczas dzisiejszej

wieczerzy. Wieczorem zaś zapraszam Was na

ognisko wieczorne, podczas którego odbędą się

tradycyjne już pląsy i śpiewy

oraz nadarzy się okazja

do wspomnień minionych dwóch tygodni.

Na uczcie dworskiej obowiązują oficjalne stroje średniowieczne.

Zadanie dla Rodów Rycerskich: przygotujcie krótką prezentację wydarzeń, które najbardziej zapadły w pamięci Waszego Rodu w trakcie pobytu w Moim Królestwie.

Jestem niesłychanie ciekawa, czego się tutaj dowiedzieliście i jakich niesłychanych przygód doświadczyliście.

Prezentacje odbędą się podczas wieczornego ogniska.

16 sierpnia 2008

24

17 sierpnia 2008

Rycerze Rodu !

Gratuluję Wam przeżytych przygód i doświadczenia, jakie

zdobyliście w Moim Królestwie. Za mną moc przygód i

pokonanych niebezpieczeństw. Pomimo wysiłku i trudu, jaki

ponieśliśmy z Rycerzami Okrągłego Stołu nie odnaleźliśmy

Świętego Graala. Najwidoczniej – jeszcze nie czas.

Bardzo tęsknię za swoją ojczyzną, a tęsknota za krajem i

rodziną przekonała mnie do powrotu. „Cursus Patria” – tak brzmi

mój ostatni rozkaz do wszystkich Rycerzy!

25

18 sierpnia 2008 Drodzy Harcerze, Rycerze Świata Współczesnego!

Za nami czternaście długich dni naszej średniowiecznej przygody. Wydaje się, że dopiero

tak niedawno witaliśmy Was w osadzie „Scoutus Civitas”, a już przychodzi nam się z Wami

żegnać. Mamy nadzieję, że czas spędzony w średniowiecznej Krainie przyniósł Wam moc

niezapomnianych przeżyć, przygód godnych prawdziwych Rycerzy, o których będziecie długo

pamiętać.

Mamy do Was pewną prośbę. Zanieście, proszę te ideały rycerskie, których tajemnice

zgłębialiście w czasie pobytu w naszym Królestwie, w codzienny, współczesny świat.

Na nas już czas. Fugit hora! Wracamy na zamek Camelot, do naszej ojczyzny.

Wiele jest skarbów na tej ziemi, Jedni z nas poszukują miecza, inni skarbów, złota czy

diamentów, jeszcze inni sławy albo naczyń i pucharów, ale jeden jest skarb największy. Tym

najcenniejszym skarbem każdego człowieka jest jego dom, miejsce na ziemi, które może nazwać

ojczyzną.

Zatem opuszczamy osadę „Scoutus civitas”, która na kilka dni stała się społeczeństwem

skautów – harcerzy i ruszamy w kierunku naszych ognisk domu rodzinnego. Obierzmy dobry

kierunek, Kierunek Ojczyznę – Cursus Patria.

Bywajcie Rycerze!

Do zobaczenia na szlaku!

Czuwaj!

26

KONSPEKT NR 1

Temat: Regulaminy obozowe

Termin: 4 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 43 min

Cel:

Zapoznanie harcerzy z regulaminami obowiązującymi podczas obozu

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą znali: regulamin zastępu służbowego, regulamin służby wartowniczej, regulamin kąpieli, zasady ochrony przeciwpożarowej, zasady poruszania się po drogach w czasie wycieczki, w marszu, na biwaku.

Odbiorca: uczestnicy obozu hufca ZHP PŁOCK podzieleni na grupy (każdy wychowawca przeprowadza zajęcia ze swoją grupą)

Materiały: wydrukowana treść listu Marszalka Nadwornego (zarządcy dworu) na papierze formatu A4 stylizowana na stary dokument, opis scenek do przedstawienia wg załącznika nr 2, kopia regulaminów dla prowadzącego wg załącznika nr 4, karteczki z nazwą atrybutu rycerza – miecz, tarcza, zbroja; 3 arkusze szarego papieru lub kartki formatu A4, 3 flamastry, karteczki z pytaniami wg załącznika nr 3.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1

Powitanie uczestników zajęć przez wychowawcę. Odczytanie listu nadwornego marszałka skierowanego do przybyszów przybyłych na dwór Króla Artura. Po odczytaniu listu prowadzący zajęcia oznajmia, że podczas tych krótkich zajęć należy zapoznać się z owymi regulaminami zgodnie z poleceniem Marszałka Nadwornego.

opowiadanie 3 Treść listu wg

załącznika nr.1

2

Podział na grupy. W celu sprawnego wykonania zadania powierzonego przez marszałka prowadzący proponuje podział na grupy. W tym celu każdy z harcerzy losuje karteczkę z nazwą atrybutu rycerza, który należy pokazać, bez używania słów i na tej podstawie należy podzielić się na trzy grupy.

zabawa 2

Karteczki z nazwą atrybutu rycerza –

miecz, tarcza, zbroja.

3

Regulamin Zastępu Służbowego. Każda z grup ma za zadanie w ciągu 5 minut wypisać jak największą liczbę obowiązków zastępu służbowego oraz instruktora służbowego. Po upływie danego czasu grupy kolejno prezentują swoje propozycje. Na zakończenie prowadzący uzupełnia wypowiedzi harcerzy, tłumaczy rolę zastępu służbowego oraz instruktora służbowego i opisuje na jakich zasadach będzie funkcjonował Zastęp Służbowy podczas trwania obozu.

burza mózgów

10

3 arkusze szarego papieru lub kartki

formatu A4, 3 flamastry

27

4

Regulamin Służby Wartowniczej Każda z grup otrzymuje opis scenki – jednego z obowiązków służby wartowniczej. Ma za zadanie przedstawić krótką inscenizację, zadaniem pozostałych harcerzy jest opisać to, co prezentuje grupa. Prowadzący podkreśla, że zadaniem służby wartowniczej jest zapewnienie wszystkim uczestnikom obozu spokoju i bezpieczeństwa. Pełnią ją (w dzień umundurowani regulaminowo, z nakrytą głową) harcerze z zastępu służbowego, wymienieni w wykazie wart i wywieszonym na tablicy informacyjnej.

inscenizacja 8 Opis scenek do przedstawienia

wg załącznika nr 2

5 Piosenka – do wyboru przez prowadzącego piosenka 3

6.

Zasady Ochrony Przeciwpożarowej Po zapoznaniu się harcerzy z regulaminami służby wartowniczej oraz zastępu służbowego prowadzący tłumaczy, że każdy harcerz podczas trwania obozu musi zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie czyhają na niego, po czym krótko omawia zasady dotyczące ochrony przeciwpożarowej.

wykład 4

7.

Regulamin Kąpieli oraz Zasady Poruszania Się Po Drogach W Czasie Wycieczki, W Marszu, Na Biwaku. Każdy z harcerzy kolejno losuje pytanie z zakresu regulaminu kąpieli zasad marszu, odpowiada na nie, w przypadku gdy harcerz nie zna odpowiedzi na zadane pytanie może na nie odpowiedzieć ktoś inny i jest on wtedy zwolniony z losowania kolejnego pytania. Można także wprowadzić dodatkowo zasadę, że osoba, która prawidłowo odpowiedziała na pytanie wybiera sama osobę, która losuje kolejne pytanie, osoby te nie mogą się jednak powtarzać. W przypadku, gdy druga osoba z kolei nie odpowie prawidłowo na pytanie, odpowiedzi powinien udzielić prowadzący.

Pytania i odpowiedzi

10 Karteczki z

pytaniami wg załącznika nr 3

8.

Podsumowanie. Prowadzący dziękuję harcerzom za udział w zajęciach oraz wyrażą nadzieję, że Marszałek będzie zadowolony z wykonania zadania. Podkreśla także, że regulaminy niniejsze mogą być uzupełniane i na bieżąco przez komendę obozu, a także przez osoby prowadzące grupy, gdy będzie tego wymagało bezpieczeństwo uczestników.

pogadanka 3

Uwaga! – po każdym przeprowadzonym elemencie prowadzący powinien podsumować najważniejsze punkty i zasady danego regulaminu, gdyż w czasie realizacji danej formy harcerze mogą przegapić najważniejsze fragmenty.

Na zakończenie uczestnicy zajęć podpisują regulaminy, potwierdzając zapoznanie się z ich treścią.

28

Załącznik nr.1

Królestwo Króla Artura

osada „Scoutus Civitas”

4 sierpnia 2008 roku

Marszałek Nadworny

Zacław Mławski

Drodzy Przybysze z odległej ziemi mazowieckiej - słowiańskiego kraju zwanego

Polską!

W imieniu miłościwie nam panującego Króla Artura – władcy tych ziem oraz

jego małżonki Królowej Ginewry, witamy Was w naszym głównym grodzie – osadzie

Scoutus Civitas, co tłumacząc z łaciny, oznacza Społeczeństwo Harcerzy. Pragniemy

wyrazić, jakim wielkim zaszczytem jest dla nas Wasze przybycie. Wyrażamy głębokie

nadzieje, iż przeżyjecie tutaj moc niezapomnianych przygód. Życzymy Wam

osiągnięcia celu Waszej wyprawy, a więc zdobycia tytułu Rycerza.

W Królestwie Króla Artura panuje jednak szereg żelaznych regulaminów i

kodeksów. Dzięki nim panuje tutaj ład i porządek. Z tego też tytułu proszę Was gorąco

Drodzy Przybysze o zapoznanie się z owymi zasadami celem naszego wspólnego

bezpieczeństwa i zachowania porządku na dworze królewskim. Jako marszałek

nadworny osobiście odpowiadam za owe zadania.

Osada, która to od kilku lat pełni rolę centrum kulturalnego i gospodarczego

naszego Królestwa, niech stanie się teraz także Waszym domem.

Bywajcie mazowieccy giermkowie!

Czuwaj!

Zacław Mławski

29

Załącznik nr. 2 – scenki do odegrania – obowiązki służby wartowniczej

— stała czujna obserwacja na wyznaczonym posterunku, dokonywanie obchodu po terenie wskazanym przez instruktora służbowego,

— zatrzymywanie osób nie będących członkami obozu i nie- zwłoczne powiadomienie o tym instruktora służbowego lub komendanta obozu,

- niezwłoczne powiadomienie instruktora służbowego lub komendanta obozu o zauważeniu czegoś podejrzanego w pobliżu obozu, gdy zachodzi nagła konieczność zaalarmowania całego obozu (pożar, kradzież itp.)

Załącznik nr 3 - pytania

1. W jakim miejscu może odbywać się kąpiel?

2. Pod czyją opieką może odbywać się kąpiel?

3. Kiedy można wejść do wody? Kiedy kończy się kąpiel?

4. W jaki sposób oznaczone jest kąpielisko?

5. Jakie zachowanie jest niedozwolone podczas kąpieli?

5. Czy podczas kąpieli wolno wznosić okrzyki i wywoływać zbędne alarmy?

6. Kiedy może odbywać się nauka pływania?

7. Czyim rozkazom należy się podporządkować w czasie wycieczki?

8. Którą stroną jezdni może poruszać się kolumna pieszych?

9. Jaką szerokość drogi może ona zająć?

10. Czy dozwolone jest zatrzymywanie się na zakrętach, za i przed wzniesieniem podczas marszu?

11. Jeżeli przemarsz kolumny odbywa się przy niedostatecznej widoczności, w jaki sposób powinno się oznakować przód i tył kolumny?

12. Gdzie przekraczamy jezdnię?

13. Czy wolno odłączać się od grupy podczas marszu bez zezwolenia prowadzącego?

14. Czy wolno maszerować po jezdni w kolumnie pieszych w czasie mgły?

Załącznik nr 4

REGULAMIN ZASTĘPU SŁUŻBOWEGO

Za właściwe pełnienie służby przez zastęp służbowy odpowiedzialny jest instruktor (zastępowy) służbowy. Do obowiązków instruktora (zastępowego) należy: — pilnowanie porządku i czystości na terenie obozu —wydawanie zastępom i poszczególnym harcerzom poleceń w sprawie porządkowania zajmowanych terenów, namiotów itp., — sprawiedliwy i słuszny podział czynności zastępu służbowe- go między jego członków, — sporządzanie listy wart nocnych i wywieszanie jej na tablicy rozkazów, — w razie potrzeby, wyznaczenie łącznika do służby w namiocie komendy. Do obowiązków zastępu służbowego należy: - pomoc w przygotowaniu i wydawaniu posiłków, — mycie naczyń kuchennych, porządkowanie i utrzymywanie W czystości kuchni i jej otoczenia, — pełnienie służby w ciągu dnia według zarządzeń instruktora służbowego, — porządkowanie i utrzymanie należytego stanu sanitarnego w miejscach użytkowanych przez cały obóz (np. kąpielisko, kuchnia, latryny), — pełnienie służby wartowniczej, — prowadzenie rejestru wyjść I powrotów uczestników obozu, — przygotowanie sztandaru (flagi, proporca) obozu do pod- niesienia i opuszczenia, odpowiednie zwijanie i zabezpieczenie go przed zniszczeniem lub kradzieżą.

30

REGULAMIN SŁUŻBY WARTOWNICZEJ

Zadaniem służby wartowniczej jest zapewnienie wszystkim uczestnikom obozu spokoju i bezpieczeństwa. Pełnią ją (w dzień umundurowani regulaminowo, Z nakrytą głową) harcerze z zastępu służbowego, wymienieni w wykazie wart i wywieszonym na tablicy rozkazów. Dwuosobowe warty nocne, ze zmianami co 2 godziny każda, czuwają od ogłoszenia ciszy nocnej do pobudki. Do obowiązków wartowników należy: — stała czujna obserwacja na wyznaczonym posterunku, dokonywanie obchodu po terenie wskazanym przez instruktora służbowego, — zatrzymywanie osób nie będących członkami obozu i niezwłoczne powiadomienie o tym instruktora służbowego lub komendanta obozu, — niezwłoczne powiadomienie instruktora służbowego lub komendanta obozu o zauważeniu czegoś podejrzanego w pobliżu obozu, gdy zachodzi nagła konieczność zaalarmowania całego obozu (pożar, kradzież itp.), — budzenie w ustalonym czasie kucharza, instruktora służbowego lub komendanta obozu i zastępu służbowego. Uwaga! Wzór meldunku składanego przez instruktora służbowego (wartownika) w następujących sytuacjach: 1. Rano komendantowi lub oboźnemu. 2. Wizytującym obóz instruktorom ZHP, służbom sanitarnym, władzom oświatowym. 3. Odwiedzającym obóz gościom oficjalnym. Ad. I . Druhu podharcmistrzu, instruktor służbowy — przewodnik Jan Kamiński — melduje: w czasie pełnienia służby nic ważnego nie zaszło (jeśli miały miejsce ważne sprawy, ująć je w treści meldunku). Ad. 2 i 3. Druhu harcmistrzu (przewodniczący, dyrektorze), wartownik — ćwik Jerzy Jasiński — melduje obóz szczepu (nazwa) podczas zajęć pro- gramowych. Przed i po złożeniu meldunku należy zasalutować i powiedzieć „Czuwaj”.

REGULAMIN KĄPIELI

Kąpiel indywidualna jest surowo zabroniona. 1. Kąpiel może odbywać się tylko w wyznaczonym miejscu w grupach maksymalnie 10-osobowych, pod opieką instruktora, ratownika i w miarę możliwości pielęgniarki. 2. Wszyscy biorący udział w kąpieli muszą uprzednio uzyskać zgodę lekarza obozowego, pielęgniarki. 3. Kąpiel rozpoczyna się i kończy na ustalony sygnał podany przez prowadzącego kąpiel. Należy ustalić także sygnał alarmowy. Przed wejściem do wody i wyjściem z niej opiekun grupy odlicza obecnych. 4. Nie wolno wypływać poza teren oznakowany, skakać do wody z pomostów, kamieni itp. 5. W czasie kąpieli nie wolno wznosić okrzyków i wywoływać zbędnych alarmów. 6. Osoby pozostające na brzegu cały czas powinny obserwować kąpiących się. 7. Nauka pływania odbywa się w innym czasie niż kąpiel. 8. Regulamin kąpieli musi być umieszczony w widocznym miejscu przy kąpielisku. 9. W przypadku korzystania z kąpielisk ogólnodostępnych, komendant obozu ma obowiązek zapoznać uczestników z regulaminem danego obiektu oraz uzgodnić z jego kierownic- lwem zasady bezpiecznego korzystania z kąpieliska. 10. Każdy naruszający postanowienia regulaminu zostanie dyscyplinarnie wydalony z obozu.

ZASADY OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

I. Wskazania zapobiegawcze 1. Za stan bezpieczeństwa pożarowego odpowiedzialny jest komendant, kadra instruktorska oraz wszyscy uczestnicy obozu. 2. Każdy harcerz powinien znać przyczyny powstawania pożarów, zasady zapobiegania im oraz sposoby zachowania się w razie pożaru. Każdy uczestnik, jeżeli zauważy pożar lub przyczynę mogącą spowodować jego powstanie, powinien natychmiast zawiadomić o tym instruktora. 3. Na początku obozu należy zorganizować wystarczającą liczbę stanowisk z oznakowanym sprzętem przeciwpożarowym (łopaty, gaśnice, tłumice, wiadra, bosaki, siekiery, beczka z wodą, skrzynia z piaskiem).

31

4. Komendant obozu zobowiązany jest do ustalenia sygnałów i sieci alarmowej, sposobu zawiadamiania Straży Pożarnej oraz drogi i sposobu ewakuacji w wypadku zaistnienia pożaru. Powyższe należy podać do wiadomości wszystkich uczestników obozu. 5. W razie pożaru należy zachować spokój, bezzwłocznie zawiadomić Straż Pożarną i natychmiast przystąpić do gaszenia pożaru za pomocą posiadanego sprzętu. 6. Po przybyciu Straży Pożarnej na miejsce należy podporządkować się rozkazom prowadzącego akcję i ściśle z nim współpracować. Po ukończeniu akcji sprzęt przeciwpożarowy, urządzenia i środki gaśnicze należy bezzwłocznie przygotować do następnego użycia. II. Ustalenia porządkowe Na obozie zabrania się: 1. Rozpalania ognisk w odległości mniejszej niż 100 m od drzew, krzewów, urządzeń obozowych. 2. Chodzenia z otwartym ogniem po lesie i posługiwania się nim (pochodnie, świece, lampy naftowe) w namiotach i innych pomieszczeniach. 3. Zaśmiecania lasu puszkami po konserwach, butelkami, szkłem, papierem itp. 4. Używania do rozpalania ognisk chemicznych środków łatwopalnych. S Przenoszenia i przechowywania w namiotach materiałów łatwopalnych i żrących. 6. Instalowania urządzeń elektrycznych bez udziału upoważnionego fachowca. 7. Dokonywania napraw sieci urządzeń elektrycznych przez oso- by nie upoważnione. 8. Rozpalania ognisk przez uczestników bez nadzoru każdy. III. Ogniska harcerskie I. Odległość ogniska od lasu, zabudowań, namiotów, stogów siana, stert drzewa itp. nie może być mniejsza niż 100 m. 2. Przy wyborze miejsca należy uwzględnić kierunek wiejącego wiatru oraz zwracać uwagę, aby iskry nie byty wznoszone W kierunku zabudowań, stogów siana itp. 3. Miejsce na ognisko należy oczyścić z chrustu, ściółki itp. i wysypać je piaskiem. 4. Należy wyznaczyć dwóch „strażników ognia”, których zadaniem będzie stałe czuwanie nad ogniskiem. 5. W pobliżu ogniska zgromadzić sprzęt do zasypania ognia. 6. Po zakończeniu ogniska należy zgasić ogień, popiół zaś przy- sypać ziemią lub zalać wodą. Inne I. Komendant na początku obozu powinien ustalić z władzami leśnymi i Strażą Pożarną zasady ochrony Przeciwpożarowej obozu oraz bezpiecznego posługiwania się ogniem. 2. Zaleca się komendantom obozów przeprowadzenie na początku każdego turnusu próbnego alarmu przeciwpożarowego. Niniejsze zasady mogą być uzupełniane bieżącymi zarządzeniami komendanta obozu w celu zwiększenia bezpieczeństwa przeciwpożarowego.

ZASADY PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH W CZASIE WYCIECZKI, W MARSZU, NA BIWAKU

1. W czasie wycieczki jej uczestnicy podporządkowują się rozkazom i zaleceniom prowadzącego—wyznaczonego przez komendanta obozu. 2. Uczestnicy idą zwartą grupą w szyku podanym przez prowadzącego, maksymalnie czwórkami, na przedzie grupy zawsze idzie prowadzący wycieczkę, następnie najmłodsi uczestnicy, którzy nadają tempo marszu pozostałym, kolumnę zamykają najstarsi uczestnicy wycieczki i jeden z instruktorów! 3. Kolumna porusza się prawą stroną jezdni lub szosy jak najbliżej jej krawędzi, zajmując nie więcej niż połowę szerokości drogi. Maszerując małymi grupkami lub pojedynczo, w razie gdy nie ma chodnika lub specjalnego miejsca przeznaczonego dla pieszych, idziemy lewą stroną drogi jeden za drugim lub przy małym mchu — parami. W czasie marszu należy zwracać uwagę na pojazdy poruszające się po drodze lub szosie. 4. Piesi w wieku do 10 lat mogą iść w kolumnie tylko dwójkami pod nadzorem co najmniej jednej osoby pełnoletniej. 5. Nie wolno zatrzymywać się w miejscach, gdzie utrudniona jest widoczność, np. na zakrętach, za i przed wzniesieniem, które zasłaniają widoczność maszerującym i kierowcom. 6. Jeżeli przemarsz kolumny odbywa się przy niedostatecznej widoczności (noc, ulewny deszcz), pierwszy i ostatni z maszerujących z lewej strony (od osi jezdni) są zobowiązani nieść za- palone latarki: pierwszy — ze światłem białym, skierowanym do przodu, ostatni — ze światłem czerwonym, skierowanym do tylu. 7. W miastach należy poruszać się zwartą grupą po chodnikach lub innych szlakach przeznaczonych dla pieszych. Jezdnię przekraczamy jedynie w miejscach wyznaczonych lub przewidzianych przepisami.

32

8. Nie wolno: odłączać się od grupy bez zezwolenia prowadzącego, maszerować po jezdni w kolumnie pieszych w czasie mgły, a w kolumnie pieszych do lat 10 w warunkach niedostatecznej widoczności, prowadzić po jezdni kolumny pieszych przez osobę w wieku poniżej 18 lat. 9. Podczas wycieczki lub rajdu na: — 10 uczestników (turystyka kwalifikowana, np. górska), — 15 uczestników przy innych formach, m.in. z wykorzystaniem publicznych środków komunikacji powinien przypadać jeden opiekun.

Regulaminy niniejsze mogą być uzupełniane i na bieżąco przez komendę obozu, a także przez osoby prowadzące grupy, gdy będzie tego wymagało bezpieczeństwo uczestników.

33

KONSPEKT NR 2

Temat: Królestwo Króla Artura

Termin: 4 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: miejsce ogniskowe, stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 74 min

Cele:

Zapoznanie harcerzy z fabułą obozu

Inauguracja obozu „Scoutus Civitas”

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Znali fabułę obozu, Wiedzieli, jakie postacie odgrywają poszczególni członkowie Rady Obozu, Znali znaczenie nazwy obozu „Scoutus Civitas”, Znali cel pierwszej części obozu, który uczestnicy będą starali się osiągnąć, a będzie nim

pasowanie na rycerzy, Wiedzieli jak wyglądało wychowanie młodego chłopca w epoce średniowiecza, Znali kilka sposobów na spędzanie wolnego czasu na dworze książęcym.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas”

Materiały: Opis sposobów wg załącznika nr 1 – każde zadanie wydrukowane na oddzielnej kartce, zapałki.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1

Powitanie uczestników obozu. Dokonuje tego komendantka obozu odgrywająca rolę Królowej Ginewry. Wita Merlina – swego czarnoksiężnika oraz inne postaci, które stanowią część fabuły obozowej. Tłumaczy nieobecność Króla Artura, który wraz z większością Rycerzy z Bractwa Okrągłego Stołu wyruszył na poszukiwanie legendarnego Świętego Grala. Ginewra zapewnia jednak, że doskonale poradzi sobie z zarządzaniem Królestwem i serdecznie wita przybyłych giermków i ich rycerzy w osadzie „Scoutus Civitas”.

opowiadanie 4

Ognisko inauguruje obóz

fabularny, a więc w konspekcie ogniska osoby wykonujące

poszczególne elementy będą

nazywane w zależności od ról jakie odgrywają.

2

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. O rozpalenie ogniska zostaną poproszeni zastępca komendanta obozu i członkowie Rady Obozu. Ginewra tłumaczy, że osoby te stanowią Radę Okrągłego Stołu.

--- 3 Zapałki

3 Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 3

4 Piosenka „Ogień” piosenka 3

5

Mianowanie strażnika ognia. Podczas mianowania strażnika ognia wypowiadana jest sentencja łacińska: „Custodire quasi pupillam oculi sui” – strzeż jak źrenicy oka

--- 2

34

6.

Losy młodych chłopców w Królestwie Króla Artura. Królowa Ginewra wygłasza gawędę na temat wychowania młodego chłopca w epoce średniowiecza.

gawęda 4

Materiały dot. wychowania

młodego człowieka w

średniowieczu wg załącznik nr 1

7. Piosenka piosenka 3

8.

Losy młodych dziewcząt w Królestwie Króla Artura. Królowa Ginewra wygłasza drugą część gawędy na temat tego, jakie role mogły pełnić kobiety w dobie średniowiecza. Dodaje na koniec, że Królestwo Króla Artura jest jedynym takim miejscem, gdzie także dziewczęta mogą spróbować swoich sił, aby zostać rycerzami i tylko do nich należy ten wybór.

gawęda 3

Materiały dot. ról kobiecych w

średniowieczu wg załącznik nr 2

9.

Prezentacja drużyn

Ginewra wyraża swoje zadowolenie z możliwości goszczenia obecnych tutaj giermków, którzy pod okiem rycerzy z różnych rodów rycerskich Korony Polskiej, pragną także zostać rycerzami. Następnie tłumaczy znaczenie łacińskiej nazwy osady – Scoutus Civitas i wyraża nadzieję, że przybyli giermkowie będą się tutaj czuli jak w domu oraz zdobędą to – po co tutaj przybyli czyli zostaną pasowani na rycerzy.

Prosi jednocześnie o zaprezentowanie się owych drużyn. Każda drużyna wybiera spośród siebie przedstawiciela, który losuje jedno z 4 zadań, jakie drużyna ma przygotować. Opis sposobów wg załącznika nr 1.

Czas na przygotowanie zadań to 5 minut.

Po upływie tego czasu. Zanim dojdzie do prezentacji zadań jako przerywnik proponowana jest piosenka.

Następnie każda drużyna prezentuje się i przedstawia swoje zadanie

prezentacja, pantomima,

zabawa

2 2 5 3 7

Opis sposobów wg załącznika

nr 1 – każde zadanie

wydrukowane na oddzielnej kartce.

10.

Dworskie pląsy. Do najpopularniejszych rozrywek dworu bez wątpienia należały tańce, zwane także pląsami. Tańce urządzano z okazji ważnych uroczystości państwowych, wizyt wysokich dostojników na dworze, a szczególnie po koronacji nowego króla, zamążpójścia w rodzinie królewskiej czy narodzin nowego królewicza lub królewny. Królowa Ginewra postanawia więc właśnie takie pląsy urządzić oraz prosi każdą grupę giermków, aby zaproponowała swój pląs bądź piosenkę. Na początek proponuje pląs o ewolucji, nawiązując do drogi, którą należy pokonać, aby stać się rycerzem.

pogadanka 2

11.

Zabawa „Heman” Zabawa polega na grze „papier – kamień - nożyczki”, wygrany przechodzi na kolejny etap ewolucji kurczaka, będąc najpierw

zabawa 6

35

jajkiem, potem kurczaczkiem, kogutem, aby na końcu zostać Hemanem.

12

Piosenki i pląsy proponowane przez harcerzy. Każda drużyna proponuje pląs/zabawę lub piosenkę. Prowadzący ognisko decyduje, którą z form przedstawi drużyna.

Piosenka, pląs, zabawa.

15

13

Zakończenie ogniska. Królowa dziękuje przybyłym gościom i kończy ognisko, w krótkich słowach, podsumowując to, czego harcerze dowiedzieli się w czasie jego trwania.

pogadanka 1

14 Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 2

15 Zawiązanie Bratniego Kręgu, piosenka „Bratni Krąg”

piosenka 4

Zadanie do opracowania na kolejny dzień: Następnego dnia zgodnie z programem obozu każda z drużyn przeprowadzi zadania z zakresu pionierki oraz obrzędowości. Każda z drużyn ma za zadanie wybrać ród rycerski, w który wcieli się podczas trwania obozu i którego rycerzami pragnie się ona stać. Na bazie wybranego rodu opracuje obrzędowość zastępów. Ród rycerski, jego herb i zawołanie będą także niezbędnymi elementami podczas zajęć Dnia Rycerskiego. Wcześniej należy opracować zbiór najpopularniejszych polskich Rodów rycerskich i udostępnić te materiały wychowawcom. Każda drużyna powinna wykonać swój herb rodowy formatu A2.

Załącznik nr 1

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

Wychowanie młodego rycerza zaczynało się w domu rodzinnym. W wieku 7 lat chłopca, będącego dotąd pod pieczą kobiet, oddawano pod opiekę piastuna, czyli zaufanego opiekuna-wychowawcy. Od tego momentu był on odpowiedzialny za nauczenie chłopca władania mieczem, kopią, toporem, tarczą, a także jazdy konnej, pływania, strzelania z łuku. Słowem – piastun uczył chłopca tego wszystkiego, co mogło mu być przydatne w przyszłych walkach turniejowych i na wojnie. Następnie mógł być oddany na dwór możnego pana lub księcia, gdzie kształcił się w znajomości obyczajów, religii oraz rozwijał posiadane już umiejętności, nabyte pod kierunkiem piastuna. Kilkunastoletni chłopiec mianowany był giermkiem i towarzyszył swemu panu podczas wypraw wojennych i turniejów. W czasie pokoju kształcił się pod okiem dam w grzeczności towarzyskiej, uczył się śpiewów i podań rycerskich. Sam niejednokrotnie próbował układać wiersze. Po ukończeniu dwudziestego roku życia, dowiódłszy swojej sprawności i odwagi w bitwach i na turniejach, giermek był pasowany na rycerza.

Załącznik nr 2

1. Zaprezentujcie swoją drużynę poprzez podanie cech charakteru, osobowości itp, które zaczynają się od pierwszych imion członków Waszej drużyny. Na przykład w waszej drużynie jest harcerka imieniem Iwona – zatem członków Waszej Drużyny cechuje inteligencja itd.

2. Ułóżcie hymn pochwalny Waszej Drużyny w formie rymowanki.

3. Zaprojektujcie żywy pomnik założyciela Waszego Rodu i opowiedzcie innym drużynom jego symbolikę.

4. Podajcie tyle oczekiwań względem Waszego pobytu w Królestwie Króla Artura, ilu harcerzy liczy Wasza drużyna na obozie.

Załącznik nr 3

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

Pozostaje nam jeszcze krótko wspomnieć o roli kobiet w okresie wieków średnich. Niewiele jest tu do opowiadania. Mamy kilka wizerunków kobiet:

36

Można pani, piękna, bogata, szlachetna, o której wdzięki zabiegali rycerze. Walczyli na turniejach, przepasani szarfą swojej wybranki, potykali się w szrankach o jej cześć i urodę, dla niej dokonywali wiekopomnych czynów.

Białogłowa - stateczna kobieta, żona i matka, dzielna, lecz nieco ograniczona. Jej świat składał się właściwie z trzech obszarów – (jak to mówili Niemcy - dzieci, kuchnia, kościół). A jednak to one były głównymi strażniczkami domowego ogniska, gdy mężowie przebywali poza domem, one musiały troszczyć się i zapobiegać o utrzymanie a nawet pomnażanie dóbr doczesnych. One także były skarbnicą bajań, pieśni, podań, przekazywanych z pokolenia na pokolenie... Nie sposób nie doceniać ich roli w tworzeniu kultury i obyczajowości epoki.

Mniszki – kobiety, które za cel życia postawiły sobie służbę Bogu. Najczęściej wykształcone, posiadające ogromną wiedzę.

37

KONSPEKT NR 3

Temat: Całodniowa Wycieczka do Przedborza

Termin: 6 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Trasa: szlakiem turystycznym PTTK (niebieskim) Biały Brzeg – Przedbórz

Czas trwania: ok. 6 h

Cele:

Zapoznanie harcerzy z historią i kulturą narodu żydowskiego,

Poznanie walorów turystycznych i krajoznawczych Przedborskiego Parku Krajobrazowego.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Znali podstawowe informacje na temat Przedborskiego Parku Krajobrazowego, Znali najważniejsze fakty historii miasteczka Przedbórz, Wiedzieli, jaki związek z rozwojem Przedborza mieli polscy Żydzi, Potrafili wymienić najważniejsze atrakcje turystyczne Przedborza, Znali kilka świąt żydowskich, Znali znaczenie kilku podstawowych pojęć dotyczących kultury żydowskiej, Umieli opisać tradycyjny strój żydowski.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzieleni na grupy 10-16 osobowe

Materiały: kredki (4 sztuki), blok techniczny (8 sztuk), koperty z zadaniami dla drużyn (6 sztuk na drużynę), wskazówki dla wychowawców (4 sztuki), mały poradnik dla wychowawców (4 sztuki), zasady szyfrów (4 sztuki), medale w trzech kolorach (jeden zestaw na drużynę).

Przebieg:

1. Wprowadzenie

Zasady zwiadu terenowego: Harcerze wyruszają do Przedborza w odstępach 10 – minutowych podzieleni na drużyny. Każda z drużyn otrzymuje pięć zalaminowanych kopert z zadaniami, jakie będą musieli wykonać w czasie zwiadu terenowego oraz jedną kopertę z pustą kartką w środku. Dodatkowo dostają zestaw materiałów (po 2 bloki rysunkowe oraz paczkę kredek). Zasady zwiadu są prezentowane po zakończeniu porannych śpiewanek przez komendanta obozu (Królową Ginewrę), która prosi, aby koperty otwierać kolejno zgodnie numerami na ich wierzchu tylko w wyznaczonych na nich godzinach. Zaznacza jednocześnie, że Merlin rzucił czar na koperty. Otwarcie koperty o innym czasie niż dana godzina spowoduje zniknięcie tekstu w środku. Na dowód prosi o otworzenie pierwszej koperty, która rzeczywiście będzie zawierałam pustą kartkę.

2. Zwiad terenowy – podczas drogi harcerze wykonają zadania w drużynach. Poniżej podano tematykę i opis zadań.

Przedborski Park Krajobrazowy. „Znajdujecie się w Przedborskim Parku Krajobrazowy. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Są tu przeważnie drzewostany sosnowe na siedlisku borów mieszanych, przeplecione olsami i borami bagiennymi. Na florę parku składa się około 900 gatunków roślin, w tym 39 gatunków roślin podlegających całkowitej ochronie. Występuje tu 168 gatunków ptaków. „Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać” … Przypatrzcie się dokładnie otaczającemu was krajobrazowi i spróbujcie uwiecznić go na Waszych rysunkach oraz opisach. Być może uda Wam się wykonać kilka interesujących fotografii.”

Przedbórz i historia Przedborskich Żydów. „W XII wieku przez Przedbórz ciągnęły wozy kupieckie, rycerze na zamek znajdujący się w pobliskim Piotrkowie. Dla lepszej możliwości komunikacji wniesiono w miejscowości zamek którego obecnie nie zobaczymy

38

w całości, ale można zauważyć jego szczątki które są wkomponowane w zabudowę miejską. Ze względu na urodzajność przedborskich lasów częstymi gośćmi zamku byli mi. Kazimierz Wielki i Władysław Jagiełło. Kazimierz Wielki w tych przepięknych okolicach spędzał swoje ostatnie tygodnie życia, zajmując się polowaniem i tropieniem zwierzyny. W czasach tego króla miejscowość zyskała prawa miejskie odnowione przez Władysława Jagiełę w 1405 roku. Przedbórz jako miejscowość rozwijał się aż do okresu słynnego potopu szwedzkiego, który zatamował rozwój miejscowości. Miasto po 1945 roku weszło w skład państwa polskiego utworzonego na mocy postanowień zwycięzców II wojny światowej. Miasteczko obecnie liczy około 4 tys. mieszkańców. Niedawno został odnowiony rynek oraz skrzyżowanie. W życiu mieszkańców tej małej miejscowości dużą rolę odrywa kościół nieopodal rynku. Jest miejscem spotkań okolicznej ludności.

Historia żydowskiej społeczności Przedborza rozpoczęła się w XII wieku, z chwilą uzyskania w 1370 roku praw miejskich. Przedbórz był dla osiedlających się w nim Żydów atrakcyjny, ze względu na swoje położenie, przy głównych szlakach handlowych, wiodących z Rusi i Małopolski na Śląsk. Początkowo, osiedlający się w Przedborzu Żydzi nie tworzyli gminy wyznaniowej. Społeczność żydowska była wówczas nieliczna. Pierwszy oficjalny przywilej zezwalający Żydom na osiedlanie się w Przedborzu, wydał król Stefan Batory. Wówczas też, w 1594 roku powstała gmina żydowska Tuż przed wybuchem wojny Żydzi w Przedborzu stanowili 50% ogółu mieszkańców. W czasie kampanii wrześniowej miasteczko zostało w dużym stopniu zniszczone. Wtedy też spłonęła drewniana synagoga.

Kiedy dojdziecie do miasteczka, spróbujcie odszukać ślady kultury żydowskiej zachowane w tym mieście. Wykonajcie zwiad terenowy. Wcielcie się w role detektywów i sporządźcie raport ze swojego zwiadu, który zaprezentujecie na wieczornym ognisku w dowolnej, ciekawej formie.”

Kultura Żydowska – „Waszym zadaniem jest rozwiązanie łamigłówki dotyczącej kultury żydowskiej.”

I Zadanie – Zadaniem harcerzy jest dopasowanie obrazków z wyrazami je opisującymi (zaszyfrowanymi ) oraz opisami obrazków. Po wykonaniu zadania wychowawca powinien opisać nieco szerzej każdy element.

SŁOWA DO ZASZYFROWANIA: Rabin, Język Hebrajski, Tora, Synagoga, gwiazda Dawida, Państwo Izrael, Jarmułka, Menora.

Wyjaśnienia do haseł:

Symbol narodu żydowskiego, świecznik

sześcioramienny (siedmiolampowym)

Sześcioramienna gwiazda, znak wymiarze narodowościowy

Ojczyzna Żydów Tradycyjne żydowskie nakrycie głowy.

Święta Księga Żydów Świątynia żydowska

Język ojczysty Żydów Duchowny żydowski

39

40

Zadanie II. Harcerze mają do rozwiązania krzyżówkę. Hasłem krzyżówki jest nazwa zbioru ksiąg stanowiących podstawę religii żydowskiej. Ponieważ niektóre słowa mogą być nieznane dla harcerzy, po upływie kilku minut wychowawca wręcza harcerzom podpowiedzi. Wychowawca powinien wytłumaczyć niejasne słowa, kierując się otrzymanym poradnikiem.

Hasła do krzyżówki to: judaizm, Izrael, hebrajski, Chanuka, Pascha, Szabat, Jarmułka, Tora, Talmud, synagoga, rabin, menora, Tel Awiw.

Krzyżówka powinna być dołączona do koperty, zaszyfrowane podpowiedzi otrzymuje wychowawca.

Krzyżówka:

1. Język ojczysty Żydów.

2. Święta Księga Żydów. 3. Tradycyjne żydowskie nakrycie głowy. 4. Duchowny żydowski. 5. Świątynia żydowska. 6. Oficjalna stolica państwa Izrael. 7. Symbol narodu żydowskiego, świecznik sześcioramienny (siedmiolampowym). 8. Święto obchodzone na pamiątkę wyjścia ludu Izraela z niewoli egipskiej.

9. Antyspołeczne uprzedzenie i dyskryminacja Żydów. 10. Nazwa dla religii żydowskiej. 11. Tora ustna czyli spisana tradycja ustna. 12. Ojczyzna Żydów. 13. Święto Świateł, podczas którego

zapala się ośmioramienny świecznik

14. Cotygodniowy dzień odpoczynku, święty dzień wolny od pracy.

41

Portret wyznawcy religii żydowskiej – „Podczas zwiadu terenowego w Przedborzu spróbujcie dowiedzieć się jak wyglądają ortodoksyjni wyznawcy religii żydowskiej. Wykonajcie portret takiej osoby.” Uwaga: W przypadku trudności wychowawca pokazuje zdjęcia i opisuje wygląd tradycyjnego stroju.

Zadanie specjalne – inne dla każdej drużyny. Każda z drużyn ma za zadanie

przygotowanie krótkiej inscenizacji wraz z wyjaśnieniem słownym – prezentacji zwyczajów żydowskich. Będą to:

Przedstawienie w formie teatralnej obrzędów i zwyczajów związanych ze ślubem.

Zaprezentowanie w formie teatralnej symboliki i genezy menory.

Zaprezentowanie w formie słownej – rymowanka, prezentacja inna dowolna – tradycji i znaczenia 4 świąt żydowskich.

Zaprezentowanie w formie pantomimy symboli – gwiazdy Dawida, tory, jarmułki, menory.

3. Wystawa prac plastycznych. Po powrocie ze zwiadu każda z drużyn wiesza swoje rysunki na przygotowanych miejscach wystawowych i otrzymuje zestaw trzech medali. Drużyna ogląda wystawy prac dotyczące Przedborskiego Parku Krajobrazowego oraz zabytków Przedborza i przyznaje swoje medale pracom, które uzna za najlepsze. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone na ognisku wieczornym.

Uwagi:

Wychowawcy dodatkowo dostaną pewne wskazówki.

Zabytki Przedborza – wskazówki dla wychowawców: Najlepiej zachowanym zabytkiem miasta jest kościół Św. Aleksego (1340 r.) znajdujący się na wzgórzu nieopodal rynku miejskiego, przy którym znajdują się domy mieszkalne (XVIII-XIX w.). Poruszając się stronę rzeki Pilicy natrafimy na ruiny zamku Kazimierza Wielkiego (XIV w., spalony w 1660 r.). Dawny miejski ratusz klasycystyczny (1820-1830) jest kolejnym zabytkiem Przedborza. Warto także zwiedzić tutejsze Muzeum Ludowe Ziemi Przedborskiej (ulica Kielecka, naprzeciw kościoła). Muzeum gromadzi wiele eksponatów związanych z dawną kulturą przedborską oraz z historią miasta Przedbórz. Można tam nabyć ciekawe publikacje i pocztówki.

Każdy z wychowawców otrzyma mały poradnik dotyczący kultury żydowskiej.

42

Temat: Ogniska podsumowującego Dzień Żydowski.

Termin: 6 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 73 min

Cele:

podsumowanie wiadomości o kulturze żydowskiej zdobytych w czasie zwiadu terenowego po Przedborskim Parku Krajobrazowym.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: wiedzieli w jakich okolicznościach odrodziło się państwo Izrael i dlaczego Żydzi

zamieszkiwali tereny Polski, potrafili wymienić elementy, jakie składają się na kulturę narodu żydowskiego, znali kilka obrzędów narodu żydowskiego związanych z ceremonią ślubną, potrafili wymienić kilka symboli żydowskich, znali symbolikę i genezę symbolu Menory.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas”

Materiały: zapałki, 4 kartki formatu A4, flamastry.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Powitanie uczestników obozu. --- 1

2

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. O rozpalenie ogniska zostaną poproszeni zastępca komendanta obozu i członkowie Rady Obozu..

--- 3 Zapałki

3 Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 3

4 Piosenka „Ogień” piosenka 3

5

Mianowanie strażnika ognia. Podczas mianowania strażnika ognia wypowiadana jest sentencja łacińska: „Custodire quasi pupillam oculi sui” – strzeż jak źrenicy oka

--- 2

6. Piosenka „Ballada rajdowa” piosenka 3

7.

Naród Żydowski. – gawęda o okolicznościach, w jakich odrodziło się państwo Izrael i dlaczego Żydzi zamieszkiwali tereny Polski. Przypomnienie dzisiejszego zwiadu terenowego.

gawęda 3

8.

Prezentacja wyników zwiadu przez drużyny. Poszczególne prezentacje zostają przedzielone piosenkami i jednym pląsem zaproponowanymi przez uczestników.

prezentacja 6*4=24

9. Zabawa „Gwizdek” zabawa 8

43

10.

Kultura żydowska. - Wprowadzenie do kolejnego elementu ogniska, podana zostaje definicja kultury, a następnie kolejne drużyny prezentują swoje zadania specjalne.

gawęda 2

11.

Zwyczaje żydowskie – prezentacje drużyn.

Zaprezentowanie w formie pantomimy symboli – gwiazdy Dawida, tory, jarmułki, menory.

Zaprezentowanie w formie teatralnej symboliki i genezy menory.

Zaprezentowanie w formie słownej – rymowanka, prezentacja inna dowolna – tradycji i znaczenia 4 świąt żydowskich.

Przedstawienie w formie teatralnej obrzędów i zwyczajów związanych ze ślubem.

Poszczególne prezentacje zostają przedzielone piosenkami i jednym pląsem zaproponowanymi przez uczestników.

teatr, pantomima,

wiersz, prezentacja

6*4=24

12. Pląs „A ram zam zam” pląs 3

13.

Kalendarz żydowski. – prowadzący zadaje pytanie jaki mamy rok zgodnie z kalendarzem żydowskim. Każda z drużyn zapisuje swój wynik na kartce formatu A4. Wygrywa drużyna, której wynik będzie najbliższy prawdzie. (luty 2008 roku to rok 5768).

quiz 3 4 kartki formatu

A4, flamastry

14. Piosenka „Babulinka” piosenka 3

15. Ogłoszenie wyników wystawy prac plastycznych. Podsumowanie Dnia Żydowskiego.

pogadanka 3

16. Piosenka „Kacyk” piosenka 3

17. Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 2

18. Zakończenie ogniska. „Bratni Krąg” piosenka 3

44

KULTURA ŻYDOWSKA

– MAŁY PORADNIK DLA WYCHOWAWCÓW

OBÓZ HUFCA ZHP PŁOCK „SCOUTUS CIVITAS” 2008

Źródło: http://www.izrael.badacz.org

Wybór: phm. Agata Kapturowska

Kultura

Pod pojęciem "kultury" w znaczeniu najszerszym rozumiemy wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności. Mówi się też o kulturze jako tym, co w zachowaniu się ludzkim jest wyuczone - w odróżnieniu od tego, co biologicznie odziedziczone.

Religia

Początki najstarszej monoteistycznej religii świata jaką jest judaizm, czy też mozaizm, sięgają drugiego tysiąclecia p.n.e. Wywodzi się ona z wierzeń dawnych plemion hebrajskich, które prowadziły początkowo koczowniczy tryb życia na Bliskim Wschodzie. Historia tej religii ściśle nawiązuje do historii narodu żydowskiego i w sposób szczególny jest ona z nim związana do dziś. Toteż podobnie jak w dziejach narodu, wyróżnia się w historii judaizmu dwa zasadnicze okresy. Pierwszy z nich określany jest mianem biblijnego, gdyż Biblia (Stary Testament) stanowi główne źródło naszych wiadomości o dziejach tej religii w tym okresie. Drugi zaś określa się mianem judaizmu rabinicznego, który ukształtował się w czasie działalności rabinów po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej w 70 roku. Żydzi pozbawieni Świątyni skupili swoje życie wokół synagogi i Tory, która jest nie tylko ich świętą księgą, ale i całym dziedzictwem religijnym. Na język polski słowo to tłumaczone jest jako Prawo, Zakon, Pouczenie i w ścisłym znaczeniu odnosi się do Pięcioksięgu Mojżesza. Jednocześnie terminu Tora używa się do określenia całej Biblii hebrajskiej, tj. Starego Testamentu. Obok Tory spisanej istnieje Tora ustna, dawniej przekazywana jako tradycja ustna, później spisana w III wieku tworząc Talmud. Podstawą Talmudu są wersety Miszny, składającej się z sześćdziesięciu trzech traktatów zgrupowanych w sześciu działach. Regulują one wszystkie dziedziny życia społeczności żydowskiej. Drugą warstwą Talmudu jest Gemara, która stanowi komentarze i dalsze wyjaśnienia do Miszny.

W dzisiejszym judaizmie wyróżnia się jeszcze kilka innych odłamów: ortodoksyjny, konserwatywny, reformowany i liberalny. Judaizm ortodoksyjny podkreśla konieczność ścisłego przestrzegania prawa biblijnego i talmudycznego. W ramach tego odłamu w końcu XVII wieku powstał w Polsce i rozwinął się kierunek zwany chasydyzmem. Judaizm reformowany utrzymuje, iż niektóre nakazy zawarte w Biblii i Talmudzie obowiązywały tylko w Starożytności i dziś nie mają znaczenia, inne zaś należy dostosować do zmienionych warunków życia. Trzeci odłam stanowi judaizm konserwatywny, przyjmujący potrzebę zmian dawnych zasad, z zachowaniem żydowskiego sposobu życia oraz idei odrębności narodowej Żydów. Natomiast kierunek liberalny lub postępowy uważa zasady judaizmu jedynie za zbiór tradycji narodowych, które przyczyniły się do zachowania tożsamości narodowej Żydów i dziś są już nieprzydatne.

Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko stwórcą świata, także jego stałym "nadzorcą", czy też "opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się nakazom Boga. Wiele innych kanonów judaizmu zmieniało się na przestrzeni wieków.

Bóg (osobowy, niepodzielny, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym) jest Stwórcą świata, ojcem całej ludzkości, opiekunem narodu wybranego, surowym, sprawiedliwym i miłosiernym. Człowiek powinien oddawać mu najwyższą cześć, a zbawienie może osiągnąć przez modlitwę, pokutę, dobre uczynki i wypełnianie przykazań. Judaizm nie ma określonych dogmatów ani jednolicie rozwiniętej koncepcji religii, lecz ma zasady oparte na Biblii i Talmudzie, które wyznawcy muszą przyjmować pod groźbą ekskomuniki. Jedynym "wyznaniem wiary" współczesnego judaizmu jest czternaście artykułów sformułowanych w średniowieczu przez Mojżesza Majmonidesa (1135-1204): 1) istnieje Bóg Stwórca, 2) Bóg jest jeden, 3) Bóg jest bezcielesny, 4) Bóg jest wieczny,

45

5) tylko Bóg sam ma prawo do oddawania mu czci i kultu, 6) prorocy byli wysłannikami Boga i dlatego należy wierzyć ich słowom, 7) Mojżesz jest największym z wszystkich proroków, 8) Bóg objawił Prawo Mojżeszowi na Synaju, 9) Prawo objawione przez Boga nigdy się nie zmieni, 10) Bóg jest wszechwiedzący, 11) człowiek otrzyma zapłatę za swe uczynki na tym i na drugim świecie, 12) należy wierzyć w nadejście Mesjasza, 13) należy wierzyć w zmartwychwstanie zmarłych. Przyjęcie tych prawd wiary uczynił Majmonides warunkiem osiągnięcia wiecznego szczęścia. Prawo żydowskie (halacha) reguluje życie wyznawcy judaizmu tak szczegółowo, że trudno oddzielić wyznawanie religii od zajęć doczesnych. Jego podstawą jest Tora, zinterpretowana w części halachicznej Talmudu. Talmud dzieli halachę na 613 przykazań (micwot): 248 nakazów i 365 zakazów. Oprócz tego wyznawców judaizmu obowiązuje obrzezanie, przestrzeganie szabatu, przepisów pokarmowych (tzn. powstrzymywanie się od spożywania mięsa pewnych zwierząt, np. wieprzowiny i innych zakazanych w Starym Testamencie) oraz obchodzenie świąt i postów. Kult judaizmu odprawiany w synagogach polega głównie na czytaniu tekstów Tory i innych ksiąg biblijnych oraz ich wyjaśnianiu w połączeniu z różnymi modlitwami, śpiewami.

Judaizm jest religią o specyficznym charakterze, gdyż mimo pierwiastków uniwersalistycznych pozostał religią narodową Żydów, a termin ten określa zarówno wyznawcę, jak i członka narodu (tzn. tego, kto urodził się z matki Żydówki).

Ważną rolę w życiu religijnym Żydów odgrywa kalendarz wyznaczający cykl świąt. Przyjmują rok 3761 p.n.e. jako rok stworzenia świata. Ta rachuba pochodzi od kalendarza księżycowego opracowanego w piątym stuleciu naszej ery przez greckiego poganina Meton`a. Tą metodę zaczęli Żydzi stosować w 360 roku naszej ery. Kalendarz żydowski oparty jest na miesiącu księżycowym i roku słonecznym. Doba zaczyna się wraz z nadejściem nocy i kończy się wieczorem dnia następnego. Natomiast rok rozpoczyna się w czasie jesiennego zrównania dnia z nocą.

Różnica między kalendarzem księżycowym a słonecznym wynosi pełne 210 dni co 19 lat. Dlatego w każdym 19-letnim cyklu księżycowym dodaje się 7 miesięcy (tzw. przestępnych) 30-dniowych. Rok przestępny jest więc rokiem 13-miesięcznym, z dodatkowym 30-dniowym miesiącem zwanym "adar alef" i 30-dniem w miesiącach cheszwan i kislew. W roku przestępnym każdy Żyd dostaje dodatkowy miesiąc życia i cztery dodatkowe radości szabasu. Dlatego rok przestępny uważa się za rok szczęśliwy.

Święta żydowskie można podzielić na dwie kategorie: nakazane przez Torę oraz ustanowione później.

Do pierwszych należą:

1. PESACH (Pascha, Święto Przaśników, Święto Przejścia) - zaczyna się na wiosnę 15-go dnia miesiąca nisan (marzec-kwiecień), trwa 7 dni w Izraelu i obchodzone jest na pamiątkę wyjścia ludu Izraela z niewoli egipskiej. Jest to najważniejsze i największe święto żydowskie. W czasach istnienia świątyni składano ofiary z baranka, dziś zwyczaj ten zastąpił kawałek pieczonego mięsa podawany podczas uczty paschalnej zwanej seder (porządek). Pierwszego wieczoru Paschy każda rodzina zasiada do uczty sederowej, podczas której najmłodszy z biesiadników zadaje ojcu rodziny cztery pytania związane z historią ucieczki Żydów z Egiptu. Opowieść odczytywana podczas sederu nosi nazwę hagady i przez całe wieki była przepojona ideą wolności i nadzieją powrotu do ziemi przodków.

2. CHAG HAMACOT, czyli Święto Przaśników, które rozpoczyna się po święcie Paschy.

3. SZAWUOT (Święto Tygodni, Zielone Świątki) - odbywa się 50 dni po święcie Paschy i jest w Palestynie świętowaniem żniw, a także rocznicą nadania Tory na Synaju. Stąd zasadniczą częścią modłów w synagogach jest odczytanie dziesięciu przykazań.

4. SUKKOT(Święto Kuczek, Święto Namiotów) - upamiętnia 40-letnią wędrówkę po pustyni po wyjściu z Egiptu, podczas której Żydzi mieszkali w namiotach. Przez 7 dni Izraelici mieszkają w specjalnie na tę okazję zbudowanych szałasach ozdobionych zielenią. W siódmym dniu odmawia się w synagodze modlitwy dziękczynne za dar Tory, a wieczorem w tanecznym korowodzie obnosi się zwoje Tory wokół synagogi.

5. ROSZ HA-SZANA (Święto Nowego Roku, Święto Trąbek) - przypomina o stworzeniu świata i dniu sądu Bożego. Te najbardziej uroczyste dni kalendarza żydowskiego podkreślają duchową więź pomiędzy Bogiem a człowiekiem, zaś trąbienie w róg barani (szofar) rozpoczyna okres pokuty, którego kulminacją jest JOM KIPPUR (Dzień Pojednania, Sądny Dzień). W przeciwieństwie do innych

46

świąt Rosz ha-Szana i Jom Kippur nie upamiętniają żadnego wydarzenia historycznego, lecz uznają Boga za króla wszechświata, a człowiek musi przed nim ugiąć swą wolę.

6. JOM KIPPUR (Dzień Pojednania).

Dla świąt Pesach, Szawuot i Sukkot cechą charakterystyczną była pielgrzymka do Jerozolimy, stąd ich nazwa Szalosz Regalim, czyli "trzy święta pielgrzymie".

Osobną sprawą jest SZABAT - cotygodniowy dzień odpoczynku, święty dzień wolny od pracy rozpoczyna się w piątek wieczorem zapalaniem przez gospodynię dwóch świec. Mężczyźni udają się do synagogi na modlitwy, a po powrocie odmawiają błogosławieństwo nad kielichem wina i chałami, po czym następuje uroczysty posiłek. Zakończenie Szabatu w sobotę wieczorem czci się wąchaniem wonności oraz modlitwą nad winem i świecą. Szabat jest pamiątką dzieła stworzenia i odpoczynku Stwórcy w siódmym dniu.

Święta dodane później, nie wymienione w Pięcioksięgu, to:

1. PURIM (Losy) - upamiętnia uratowanie od zagłady Żydów w Persji. Przesyła się wtedy prezenty znajomym i ubogim, nieodłączne są zabawy, maskarady i uczty. Święto jest rodzajem karnawału żydowskiego.

2. CHANUKA (Święto Świateł) - jest radosnym świętem obchodzonym na pamiątkę wyparcia z Jerozolimy wojsk syryjskich i oczyszczenia Świątyni w 164 r. p.n.e. Od 25-go kislew przez 8 następnych dni zapala się kolejne lampy ośmioramiennego świecznika.

Język hebrajski

Język hebrajski jest językiem starożytnego Izraela, językiem Biblii. Należy do jednej grup języków semickich, do których zalicza się między innymi język arabski, aramejski, syryjski i etiopski.

Trzy wielkie religie korzystają z świętych ksiąg Izraela: judaizm, chrześcijaństwo i islam. Dwie pierwsze zaliczają je do swojej Biblii. Te święte księgi powstały w czasach przed Chrystusem jako pisma religijne, a złączone zostały w około 90 roku po Chrystusie w kanon tzw. Starego Testamentu, z którego korzystało pierwotne chrześcijaństwo, dodając do niego później kanon Nowego Testamentu. Językiem oryginalnym Starego Testamentu jest język starohebrajski. Żydzi zwykle mówili językiem kraju, w którym zamieszkali lub dialektem żydowskim. Powstawały rozmaite dialekty. Niezwykłym wydarzeniem było odrodzenie się języka hebrajskiego. Eliezer Ben Jehuda w 1881 roku wyemigrował do ziemi praojców - do Palestyny - zapragnął używać na co dzień języka hebrajskiego. Podstawą było silne przekonanie, że każdy naród musi mieć własny język. W języku hebrajskim brakowało jednak określeń współczesnych. Hebrajski był językiem Biblii. Brakowało w nim takich pojęć jak "rower", "samochód", "okręt parowy" czy "elektryczność". Rozpoczął więc nadawanie im nowych hebrajskich nazw. W 1908 roku rozpoczęto wydawanie encyklopedycznego słownika hebrajskiego "Thesaurus totius hebraitatis". Język hebrajski jest obecnie używany w Izraelu jako język ojczysty przez 6 milionów ludzi. Jest on oficjalnym językiem Państwa Izrael. Jego upowszechnieniu służą wysiłki akademii językowej i wprowadzenie go do szkół. Żydzi rozwinęli pod wpływem otaczających narodów (i ich języków) różne inne języki żydowskie. Do najbardziej znanych należą: ladino - język Żydów sefardyjskich i jidysz - język Żydów aszkenazyjskich.

Życie żydowskie

Niektórzy twierdzą, że Żydami są wyłącznie chasydzi, ze swoimi charakterystycznymi pejsami, w długich czarnych płaszczach i w czarnych kapeluszach. W rzeczywistości jednak okazuje się, że judaizm przybrał wiele różnorodnych form, a nawet małoreligijni spośród Żydów zachowują pewne obrzędy (np. obrzezanie). Nawet religijni Żydzi nie przestrzegają wszystkich religijnych nakazów, choć zachowują niektóre z nich.

Najbardziej ortodoksyjni Żydzi nazywani są chasydami (lub heradim). Można ich bardzo łatwo rozpoznać po ubraniu. Mężczyźni noszą czarne kapelusze, zastępowane w szabat przez wspaniałe futrzane czapki. Zakładają białe koszule bez

47

krawata i czarne chałaty, noszą brody oraz krótkie włosy z pejsami (peyot). Kobiety zawsze ubierają się skromnie i najczęściej w czarnym kolorze. Mężatki noszą na głowie chusty lub kapelusze. Niektóre zakładają peruki, które uważane są za nakrycie głowy. Zwykle sądzi się, że każdy Żyd nosi jarmułkę (kipę albo kapel), czyli małą czapeczkę przykrywającą głowę mężczyzny. W rzeczywistości jednak, Żydzi zakładają jarmułki najczęściej w synagogach. Żydzi po wiekowych doświadczeniach, nie lubią ujawniać swojej pobożności i nawet mieszkając w Izraelu, nie obnoszą się ze swoją religijnością. Jest to jednak najbardziej widoczna oznaka pobożności i przywiązania do tradycji. Rodzaj jarmułki pomaga także często określić, do jakiej grupy religijnej lub politycznej ktoś się zalicza.

Życie Żydów od wieków przebiega etapami, których granice wyznaczają stosowne ceremonie. To właśnie te ceremonie podkreślają związek jednostki ze wspólnotą.

Każdy żydowski mężczyzna bez względu na wiek powinien uczęszczać do domu nauki (bejt ha-midrasz). Najczęściej znajduje się tam biblioteka dzieł rabinicznych dostępna dla wszystkich. W

takim domu nauk Żydzi studiują Prawo i dyskutują nad problemami judaizmu.

Najważniejsze miejsce w religijnym życiu Żydów zajmuje synagoga. Synagogi z zewnątrz są bardzo skromne. Nie mają żadnych kopuł ani minaretów, przypór ani iglic, i z zewnątrz często trudno wręcz trudno rozpoznać synagogę. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że w przeszłości chrześcijaństwo i islam nie pozwalał Żydom wznosić okazałych budowli, aby nie przyćmiły one przepychem kościołów, cerkwi i meczetów. Najczęściej synagogę można rozpoznać po siedmioramiennym świeczniku (menora) lub gwieździe Dawida. Synagoga to miejsce publicznych modłów i centrum życia społecznego. Odprawia się w niej modły codziennie, w szabat i święta, a także z okazji innych uroczystości. Podywższone miejsce z pulpitem nazywa się bima. To właśnie z tego podium odczytuje się Torę.

Zwoje Tory przechowuje się w aron ha-kodesz (hebr. Arka Przymierza, święta skrzynia). Jest to szafa, wbudowana zwykle we wschodnią ścianę, wskazującą symbolicznie kierunek

Jerozolimy. Otwiera się ją podczas ważniejszych modlitw i nabożeństw, aby wyjąć z niej święte zwoje Tory. Ręcznie pisany zwój Pięcioksięgu używany do publicznego odczytywania w synagodze, nazywa się rodał. Interpretacją i wyjaśnianiem Tory, Miszny i Gemary zajmuje się rabin - duchowny przywódca społeczności żydowskich. Od XVI wieku uroczyście wręcza się nowym rabinom smiche, czyli specjalny dyplom potwierdzający jego umiejętności nabyte w wyższej szkole rabinicznej (jesziwa) oraz nabyte prawo do pełnienia funkcji sędziego i nauczyciela. Przy spełnianiu wszystkich obrządków religijnych judaizmu wymagany jest "minian", czyli obecność 10 dorosłych Żydów do odprawienia modłów.

Przepisy religijne judaizmu (hebr. kaszrut) dotyczą także jedzenia i picia. W wielu miejscach można spotkać napisy: "koszerne". W potocznej mowie "koszerny" oznacza "legalny", lub zgodny z przepisami. Jeśli nie jest koszerne, to jest trefne (hebr. trefa lub w jidysz treif), czyli nieczyste. Koszerna kuchnia jest bardzo smaczna, a dodatkowo jest niezaprzeczalnie zdrowa. Nigdy nie spotkamy mięsa wieprzowego bądź skorupiaków. Ortodoksyjni Żydzi dodatkowo przestrzegają wiele szczegółowych przepisów, np. nie spożywają razem potraw mlecznych i mięsnych.

Formuła koszerności obejmuje całość przepisów dotyczących przyrządzania i przechowywania pokarmów, włączając w to zasady uboju bydła i drobiu. W rzeczywistości są to rozsądne reguły higieniczne, korzystne do stosowania w warunkach ciepłego klimatu, gdzie żywność szybko się psuje. Stosowanie tych reguł chroniło i chroni przed możliwością zatrucia pokarmowego. Prawo Mojżeszowe dzieli zwierzęta na czyste i nieczyste. Dodatkowe przepisy zabraniają jedzenia mięsa zwierząt padłych od zarazy, starości lub w wypadku. Po uboju zwierzę jest szczegółowo badane, czy było zdrowe. Formuła koszerności nakłada również liczne ograniczenia na urządzenie kuchni. Ortodoksyjni Żydzi używają osobnych zestawów naczyń i sztućców do produktów mięsnych i mlecznych. W lodówce i zamrażarce powinny być wyznaczone odrębne miejsca dla produktów mięsnych i mlecznych. Nawet wskazane jest posiadanie odrębnych palników kuchni gazowej i elektrycznej.

48

Żydzi odmiennie obchodzą narodzenie chłopca i dziewczynki. Goście zapraszani są po piątkowej wieczerzy. Tradycyjnie, krewni, przyjaciele i sąsiedzi zbierają się w domu rodziców nowonarodzonego dziecka. Zwyczajowo nadaje się dziecku imię dla pamięci rodziny, krewnych lub przyjaciół. W przypadku narodzin dziewczynki ojciec podaje jedynie w najbliższą sobotę do publicznej wiadomości imię córki i zaprasza na lekki posiłek po nabożeństwie szabatowym. Dziewczynka otrzymuje imię w najbliższy po urodzeniu poniedziałek, czwartek lub szabat.

OBRZEZANIE (Brit mila)

Zaraz po urodzeniu chłopca, zgodnie z Pismami, po ośmiu dniach, następuje obrzezanie (hebr. brit mila). Poprzedniego wieczoru ojciec dziecka wraz z przyjaciółmi modli się i studiuje Torę przez całą noc. Rankiem, po odmówieniu modlitw, zanosi dziecko do pokoju lub do synagogi (w Izraelu, do specjalnej sali w szpitalu). Po obrzędzie chłopiec otrzymuje imię. Obrzezanie jest świętem, w którym uczestniczy społeczność, krewni i przyjaciele. Wszyscy razem dzielą radość rodziców.

WYKUPIENIE (Pidjon ha-ben)

W przeciwieństwie do obrzędu obrzezania, wykupywanie pierworodnego syna praktykuje się jedynie w środowiskach ortodoksyjnych. Uroczystość ta odbywa się, gdy chłopiec ukończy dwadzieścia dziewięć i pół dnia (co dowodzi, że jest zdolny do życia) oraz jeżeli pierworodny narodził się w naturalny sposób, a nie za pomocą cesarskiego cięcia. Obrzędu dokonuje się w czasie przygotowanej przez ojca uczty, na którą zaproszony zostaje rabin. Goście łamią się chlebem, a rabin pyta ojca, czy woli ofiarować pierworodnego syna, czy też da zań okup pieniężny, mający symbolizować pięć srebrnych monet. Przyjęcie przez rabina niewielkiego okupu pieniężnego od ojca dziecka, zwalnia z obowiązku poświęcenia go kapłaństwu.

POSTRZYŻYNY

Do 3 lat można chłopcu nie obcinać włosów. W rodzinach ortodoksyjnych Żydów, trzyletni chłopiec zaczyna się uczyć Tory, alfabetu hebrajskiego, błogosławieństwa jedzenia i krótkich modlitw. Ceremonia obcinania włosów odbywa się zwykle w synagodze i tam ma miejsce wypicie toastu kieliszkiem alkoholu. Włosy obcina się pozostawiając pejsy.

ŚWIECA DLA CÓRKI

Po ukończeniu 3 lat, dziewczynka staje w szabat przy matce i zapala swoją świecę w szabatowym lichtarzu. Przed zapaleniem matka pomaga jej w odmówieniu błogosławieństwa. W ten sposób do świateł szabatowych dodane jest jeszcze jedno światło.

SZKOŁA

Gdy dziecko po raz pierwszy idzie do szkoły, wydaje się uroczysty posiłek dla rodziny i przyjaciół. Podaje się chałę, rybę, jarzyny, mięso lub kurczaki, napoje alkoholowe, ciasta i deser.

BAR MICWA

Wyrażenie to oznacza "syn przykazania". Bar micwa to specjalna uroczystość obchodzona od XIV wieku, podczas której chłopiec żydowski staje się pełnoletni wobec prawa religijnego. Chłopców uznaje się za dorosłych pierwszego dnia po 13 urodzinach. Od tego momentu uznaje się ich za zdolnych do przestrzegania przykazań Prawa Mojżeszowego. Wchodząc w dorosłe życie przyjmują na siebie odpowiedzialność za swoje czyny przed Bogiem. Od tego dnia, mogą oni brać pełny udział w uroczystościach religijnych w synagodze.

BAT MICWA

Uroczystość bat micwa jest odpowiednikiem bar micwy dla dziewczynki. Dziewczynki uznaje się za dorosłe po ukończeniu 12 roku życia. Ortodoksi nie obchodzą przy tej okazji żadnej uroczystości, natomiast Żydzi reformowani wprowadzili stosowną ceremonię, która właśnie nosi nazwę bat micwa.

HALACHA

Halacha ogranicza kontakty między osobami różnej płci: zakazuje mężczyznom zwracać uwagę na urodę kobiet, wąchać ich perfum, słuchać ich śpiewu. Zakazane jest przebywanie dwóch osób różnej płci w zamkniętym pokoju (jichud), z wyjątkiem męża z żoną, rodzica z własnym dzieckiem, osoby dorosłej z dziewczynką do 3 roku życia lub chłopcem do 9 roku życia.

49

W tradycji żydowskiej rola kobiety jest "ograniczona" do zaszczytu pomagania swemu mężowi w wypełnianiu obowiązku, który Bóg nałożył na Adama: "Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię". Dlatego tradycyjnie żydowskie dziewczęta przygotowuje się do roli żydowskich żon. Obowiązkiem każdego Żyda jest ożenić się i mieć dzieci (możliwie większą ich liczbę). Z powodu segregacji płci kojarzeniem małżeństw powinien zajmować się zawodowy swat (szadchan). Małżeństwo jest źródłem błogosławieństwa na całe przyszłe życie - nie dziwi zatem, że zarówno do przygotowań, jak i samej ceremonii zaślubin podchodzi się z dużą powagą, odpowiedzialnością i zaangażowaniem.

ZARĘCZYNY (Tnajim, czyli Erusin)

W tradycji żydowskiej dwoje ludzi zawiera wstępną umowę zaręczynową, czemu towarzyszy zazwyczaj przyjęcie połączone z ceremonią religijną. Podczas przyjęcia zaręczynowego odczytuje się zebranym gościom, rodzinie i krewnym narzeczonych treść dokumentu zaręczynowego. Zawiera on warunki przyszłego małżeństwa, z wyszczególnieniem co dają młodym rodzice jego i jej. Rozmaite są formy zaręczyn, nieraz spisuje się pisemny dokument zaręczynowy, a czasami wygłasza ustne zobowiązanie. Tradycja nakazuje, aby rodzice, na znak symbolicznego przypieczętowania małżeńskiego kontraktu, rozbili talerz. Towarzyszą temu radosne okrzyki: "Mazeł tow! Mazeł tow!" (szczęścia, powodzenia!). Tradycja mówi, że podobnie jak nie uda się skleić stłuczonego talerza, tak nie wolno dopuścić do złamania umowy między narzeczonymi. Narzeczona rozdaje kawałki rozbitego talerza swoim niezamężnym przyjaciółkom z życzeniami, aby w niedalekiej przyszłości znalazły odpowiedniego męża. Podczas przyjęcia zaręczynowego podaje się wyszukane potrawy, przygotowane w sposób wykwintny: chałę, rybę, mięsa lub kurczaki, jarzyny, sałaty, desery, ciasta i owoce oraz alkohol.

WEZWANIE NARZECZONEGO (Unrauf)

Narzeczony tradycyjnie odmawia w synagodze błogosławieństwo nad Torą, a wówczas zgromadzeni obrzucają go słodyczami, rodzynkami i orzechami, co symbolizuje najlepsze życzenia, aby młoda para miała słodkie życie. Następnie wydawany jest kiduszowy poczęstunek w synagodze, a później uroczyste przyjęcie dla najbliższych w domu. Natomiast narzeczona wydaje poczęstunek dla rodziny i przyjaciół po szabatowej wieczerzy. Podaje się ciasta, cukierki, rodzynki, owoce i napoje. Mogą też być lody, lecz bez mleka i śmietany. Jest to radosny poczęstunek, któremu towarzyszą śpiewy młodzieży.

ŚLUB (Nisuim)

Zamążpójście jest najważniejszym wydarzeniem w życiu żydowskiej kobiety, ale też i wielkim wstrząsem, gdyż opuszcza dom rodzinny i zamieszkuje z mężem. Zgodnie z żydowską tradycją narzeczeni nie widzą się przez kilka dni przed uroczystością zaślubin. W tym okresie obowiązuje ich post. Panna młoda przed samymi zaślubinami udaje się do mykwy (łaźni rytualnej), aby duchowo się oczyścić i przygotować do świętości zaślubin. Ślub może odbywać się w każdy dzień tygodnia, za wyjątkiem szabatu.

Współcześnie uroczystość zawarcia małżeństwa odbywa się najczęściej w synagodze. Zwyczajowi temu sprzeciwiają się tradycjonaliści, którzy opowiadają się za uroczystościami na otwartej przestrzeni (np. przed synagogą) lub w domu.

Obrzędowi zaślubin towarzyszą charakterystyczne zwyczaje. Niezbędnym elementem jest baldachim ślubny (hebr. chuppa) noszony nad młodą parą. Baldachim wykonany jest z aksamitu lub jedwabiu z frędzlami i wyhaftowaną gwiazdą Dawida.

Panna młoda i pan młody przed uroczystością zaślubin znajdują się w odosobnionych pomieszczeniach. Wszyscy goście traktują w tym dniu parę młodą jak parę królewską, tytułując ich "król" i "królowa". Goście starają się jak najbardziej uszczęśliwiać parę młodą. W nastroju świętości i powagi panna młoda oczekuje na pana młodego, który przychodzi do sali panny młodej w towarzystwie obu ojców i grupy mężczyzn. Panu młodemu towarzyszą muzyka i tańce. Pan młody podchodzi i opuszcza welon na jej twarz - nazywa się to "przykryciem" ("bedekin").

Dopiero teraz pan młody w towarzystwie swoich rodziców lub obu ojców wchodzi pod baldachim. W chwilę później pod baldachim (chuppę) wchodzi panna młoda z rodzicami lub obu matkami. Stoi tam tradycyjnie mały stół nakryty białym obrusem, a na nim kielich na wino. Przygotowany jest też już dokument ślubny - ketuba, podpisany już wcześniej w obecności dwóch świadków. Zanim panna młoda stanie obok pana młodego, obchodzi go siedem razy wokoło. Symbolizuje to jej nową rolę, jako obrończyni rodziny i domu. Może jej w tym towarzyszyć matka albo teściowa, ojciec lub teść.

50

Każdy trzyma w ręku świecę, co przypomina ognie i błyskawice widziane na górze Synaj podczas nadania Tory. Panna młoda staje po prawej stronie pana młodego.

Ceremonię zaślubin rozpoczyna rabin, który odmawia błogosławieństwo nad winem i nad zaślubinami, po czym podaje parze młodej kielich wina, z którego pije najpierw on, potem ona. Pan młody wkłada pierścień na palec panny młodej w obecności dwóch świadków (potwierdzają, że obrączka, którą pan młody daje pannie młodej jest jego własnością) i mówi: "Oto jesteś mi poświęcona tym pierścieniem według Prawa Mojżesza i Izraela". W tym momencie para jest już małżeństwem, zebrani goście potwierdzają to krzycząc: "Poślubieni!" (hebr. Mekudeszet!). Wówczas honorowy gość odczytuje kontrakt małżeński (ketuba) i oddaje go pannie młodej na wieczne przechowanie. Stanowi on zabezpieczenie jej bytu. W judaizmie kobieta zajmuje bardzo wysoką pozycję, a ketuba potwierdza jej prawa i wymienia obowiązki męża.

Następnie rabin podnosi kielich wina i odmawia siedem rytualnych błogosławieństw (Szewa Brachot). Błogosławieństwa te przywołują stworzenie świata - gdyż dla młodej pary ich ślub jest początkiem zupełnie nowego świata. Młoda para wypija po łyku wina. Kielich podkłada się teraz pod prawą nogę pana młodego i przy dźwięku rozgniatanego szkła rozlegają się radosne okrzyki "mazal tow" ("dobrego losu", "szczęścia", "na szczęście").

Dopiero teraz zaczynają się tańce. Młoda para udaje się do oddzielnego pokoju (zwanego jichud) na odpoczynek, a także aby zakończyć post i zjeść delikatny posiłek. Jest to najczęściej "złoty rosół" - nazwany tak, ponieważ pływają w nim złote, tłuste oka. W chwilę potem dołączają do zgromadzonych gości i są przez wszystkich traktowani jak król i królowa. Rozpoczyna się uczta weselna, wydana przez rodziny obojga.

WESELE (Chatuna)

Żydowskiemu weselu towarzyszy wielka radość i wesołość. Wszyscy starają się umilić chwile młodej parze. Mawia się o nich: "król i królowa". Śpiewa się radosne pieśni na cześć nowożeńców, rozsypuje ziarna, orzechy i ryż. W rodzinach ortodoksyjnych Żydów kobiety i mężczyźni tradycyjnie siedzą przy oddzielnych stołach, po przeciwnych stronach sali weselnej. Jedynie dzieciom wolno nie przestrzegać podziału według płci i biegać wszędzie, co zwykle czynią chętnie i hałaśliwie. Przy tanecznej muzyce klezmerów (muzykantów) młoda para może zatańczyć razem. Jest to wyjątkowa, uroczysta chwila - jedyna, kiedy mężczyzna i kobieta mogą zatańczyć razem. Inni tańczą po właściwych stronach, tworząc duże koła i trzymając między sobą chusteczki. Muzyka gra przez wiele godzin. Nieodłącznym elementem wesela są toasty i przemówienia, pełne pochwał dla nowożeńców i ich rodzin. Podaje się specjalne potrawy wymagające trudu: łosoś albo pstrągi, złoty rosół, gęś albo indyczkę, kaczkę albo kurczaka w pomarańczach, kompot, sałatkę owocową, tort weselny oraz alkohol. Uczta kończy się odmówieniem specjalnej modlitwy i wygłoszeniem nad kielichem wina siedmiu błogosławieństw małżeńskich.

KRÓLEWSKI TYDZIEŃ

Przez siedem dni po weselu młoda para jest traktowana jak para królewska. Nie wolno jej pracować, a każdego dnia wydawany jest obiad na ich cześć przez krewnych i przyjaciół.

ROSZ CHODESZ

Rosz Chodesz to nów księżyca, który wyznacza początek nowego miesiące w żydowskim kalendarzu. W Rosz Chodesz odmawia się specjalne modlitwy.

ROZWÓD

Rozwodowi w judaizmie nie towarzyszą żadne uroczystości. Rozwód jest przywilejem męża i polega na wręczeniu listu rozwodowego (hebr. get), napisanego w języku aramejskim. List rozwodowy potwierdza, iż może ona powtórnie wyjść za mąż. Jeżeli mąż żąda rozwodu, a żona nie wyraża zgody decyduje sąd żydowski (hebr. Bejt Din). Jeżeli zaś żona żąda rozwodu, a mąż nie wyraża zgody - członkowie Bejt Dinu mogą tylko próbować wpływać na męża. Dawniej w takich przypadkach bito go, aż wyraził zgodę, dzisiaj w Izraelu może zostać uwięziony.

RODZICE i ŚMIERĆ

Halacha nakazuje oddawanie czci osobom, które ukończyły 70 lat, a także swoim rodzicom. Nie wolno sprzeciwiać się im, zwracać po imieniu, zawstydzać ich i tracić panowania nad sobą w ich obecności. Dzieci mają obowiązek karmić i ubierać swoich rodziców, wstawać z miejsca, gdy wchodzą i wyrażać się o nich z szacunkiem.

51

Osoba na łożu śmierci powinna wyznać swoje grzechy. Dokuczanie takiej osobie, denerwowanie jej uważane jest za równe z morderstwem. Istnieje obowiązek czuwania przy konającym. Widząc oznaki śmierci obecni rozdzierają szaty i wołają: "Bądź błogosławiony Sędzio pełen prawdy". Po śmierci wodę w tym pokoju wylewa się jako skażoną przez anioła śmierci. Śmierć przyjmuje się z rezygnacją. "Pan dał, Pan zabrał; niech będzie błogosławione imię Pańskie".

Po stwierdzeniu zgonu trzeba niezwłocznie przygotować się do pogrzebu. Przygotowuje się biały całun, dokładnie myje ciało zmarłego i namaszcza je wonnościami. Tradycyjnie pogrzeb odbywa się przed upływem 24 godzin od zgonu, by zwłoki jak najszybciej znalazły się w ziemi (ekshumacja jest zabroniona). Przygotowanie ciała zmarłego do pogrzebu odbywa się według ścisłych reguł. Zwłoki zawija się w całun, i współcześnie wkłada się do trumny. Wszystkimi tymi czynnościami zajmuje się błogosławione bractwo (hebr. chewra kadisza). Przynależność do tego bractwa uważana jest za szczególne wyróżnienie.

Po powrocie z pogrzebu do domu podaje się posiłek pocieszenia, który przygotowują sąsiedzi lub przyjaciele, aby żałobnicy nie trudzili się. Zazwyczaj podaje się na twardo jajka (symbol toczącego się życia).

Obowiązkowa żałoba trwa jedenaście miesięcy, lecz po tygodniu, a kolejny raz po miesiącu, zostaje złagodzona. Na żydowskich cmentarzach nie kładzie się kwiatów, lecz kamienie. Jest to trwałe świadectwo pamięci.

Państwo Izrael

Nazwa : Medinat Israel (po hebrajsku), Dawlat Israil (po arabsku)

Stolica : Jerozolima (Yerushalaim, Al Kuds). Społeczność międzynarodowa nie uznaje jednak tej stolicy. Ambasady prawie wszystkich państw (z wyjątkiem dwóch) mieszczą się w Tel Awiwie.

Ustrój : Izrael jest krajem demokracji parlamentarnej reprezentowanej przez władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Republika parlamentarna na czele której stoi prezydent - ma on jednak rolę głównie reprezentacyjną. Władzę ustawodawczą sprawuje rząd i jednoizbowy parlament, liczący 120 posłów wybieranych na czteroletnią kadencję. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele. Izrael nie ma spisanej konstytucji. Poszczególne sfery życia reguluje zbiór pojedynczych ustaw, tworzących blok konstytucyjny.

Siły Obronne Izraela :

Zostały powołane do życia podczas Wojny Wyzwoleńczej w 1948 roku, mają na celu obronę kraju zarówno przed atakami militarnymi, jak i przejawami terroru. Obowiązek służby wojskowej opiera się na służbie zasadniczej, służbie w rezerwie i służbie zawodowej. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powoływani są do wojska w wieku 18 lat - mężczyźni na trzy lata, kobiety na dwa.

Podział administracyjny

Jest sześć głównych dystryktów w Izraelu - zwane po hebrajsku "mehozot" (l. poj. "mehoz") - i piętnaście podregionów - zwane jako "nafot" (l. poj. "nafa"). Dodatkowo każdy podregion jest podzielony na naturalne regiony, których w

52

całym kraju jest 50. W tą liczbę włączony jest podregion Golanu z 4 naturalnymi regionami - pomimo faktu nie uznawania przez ONZ przyłączenia Golanu do Ziemii Izraela.

Historia państwa Izrael

Początki państwa żydowskiego sięgają X w. p.n.e. Po zburzeniu świątyni w Jerozolimie przez Rzymian w 70 roku nastąpił okres rozproszenia Żydów (Diaspora). Żydzi żyjący w Diasporze zawsze mieli nadzieję powrotu do swojej ojczyzny.

W XIX w. wraz z rozwojem syjonizmu powiększa się emigracja Żydów z Europy do Palestyny. W latach od 1922 do 1948 Palestyna została brytyjskim terytorium mandatowym. W 1947 została podzielona na dwa państwa: żydowskie i arabskie. 15 maja 1948 oficjalnie proklamowano Izrael, czego nie uznały kraje arabskie. W latach od 1948 do 1949 trwała wojna między Arabami i Żydami, którzy zajęli 2/3 byłego brytyjskiego terytorium mandatowego (pozostałą część przyłączyły do siebie Jordania i Egipt).

Przez dziesiątki lat trwają wojny i konflikty z Egiptem (okupacja i konflikty w związku z Półwyspem Synaj i Strefą Gazy), Syrią(okupacja Wzgórza Golan), Libanem i Jordanią. W 1987 wybuch powstania ludności palestyńskiej w Samarii, Judei i Strefie Gazy. W 1993 pierwsze izraelsko-palestyńskie porozumienie o ustanowieniu autonomii palestyńskiej w Strefie Gazy i mieście Jerycho (później poszerzenie jej na część Zachodniego Brzegu). W 1994 porozumienie kończące stan wojny z Jordanią. W 2000 załamanie rokowań i rozpoczęcie drugiego powstania palestyńskiego, ataki samobójcze Palestyńczyków, oraz działania armii izraelskiej, budowa muru odgradzającego terytoria okupowane. W 2006 druga wojna libańska (kryzys Libański).

MENORA

Od przeszło 3.000 lat menora stanowi symbol narodu żydowskiego. Światło tego złotego świecznika oświetlało wnętrze Świątyni już w tułaczce dzieci Izraela po Pustyni Synaj. Menora służy jako symbol spuścizny żydowskiej w niezliczonych miejscach i w różnych formach. Według tradycji symbolizuje on krzew gorejący, który zobaczył Mojżesz na górze Toreb.

Na początku była tylko jedna menora, zrobiona dokładnie według instrukcji Mojżesza. Została ona wykonana ze złota, podobnie jak wszystkie instrumenty służące do jej obsługi. Stawiano ją przed Arką Przymierza w Przybytku, a następnie w Świątyni. Księga Wyjścia 25:31-40 zawiera instrukcję budowy menory:

"Zrobisz ten świecznik ze szczerego złota. Z tej samej bryły wykujesz świecznik wraz z jego podstawą i jego trzonem; jego kielichy, pąki i kwiaty będą z jednej bryły. Sześć ramion będzie wychodzić z jego boków; trzy ramiona świecznika z jednego jego boku i trzy ramiona świecznika z drugiego jego boku. Trzy kielichy kształtu kwiatów migdałowych z pąkami i kwiatami będą na jednym ramieniu, i trzy kielichy z pąkami i kwiatami kształtu kwiatów migdałowych - na

drugim ramieniu. Tak będzie na sześciu ramionach wychodzących ze świecznika. Na świeczniku zaś będą cztery kielichy kształtu kwiatów migdałowych z pąkami i kwiatami. A pąk jeden będzie pod dwoma wychodzącymi z niego ramionami z jednej bryły i pąk jeden pod dwoma ramionami świecznika z jednej bryły. Tak pod sześcioma ramionami wychodzącymi ze świecznika. Pąki te i ramiona będą wychodzić z samego świecznika i będą z jednej bryły szczerego złota. I uczynisz siedem lamp, i ustawisz te lampy w ten sposób, ażeby oświecały tę stronę, która jest przed nimi. Szczypce też i naczynia do knotów uczynisz ze szczerego złota. Z talentu szczerego złota należy wykonać świecznik i wszystkie przybory należące do niego. Uważaj zaś pilnie, aby go wykonać według wzoru, jaki zobaczyłeś na górze."

FLAGA

W październiku 1948 roku Tymczasowa Rada Państwa ustanowiła niebiesko-biały sztandar z gwiazdą Dawida jako flagę Państwa Izrael. 11 maja 1949 roku, kiedy to Izrael został 59 członkiem ONZ, w Nowym Jorku załopotał izraelski sztandar.

53

Wzór flagi izraelskiej jest taki sam jak flagi syjonistycznej, którą rozwieszono na I Kongresie Syjonistycznym w Bazylei w 1897 roku.

HYMN

"Hatikwa" znaczy "nadzieja". Hebrajskie słowo "tikwa" oznacza coś więcej niż nadzieję, mianowicie rodzaj więzi. Bóg trzyma w Swej ręce sznur, który wiąże Żydów na całym świecie z Jerozolimą.

NADZIEJA NASZA

według tłumaczenia ks. dr Bernarda Wodeckiego

Jak długo w sercu tętni krew Dusza żydowska życiem drga

I w stronę Wschodu, hen, się rwie Wzrok do Syjonu biegnie bram.

Tak ufność w nas nie zaginie Nadzieja dwóch tysiącleci

Wolnym lud będzie w własnej krainie W Syjońskiej ziemi, w Jerozolimie.

Izrael nie jest zwykła ojczyzna. Izrael jest narodem imigrantów: to oni są jego życiodajną siłą. Każdego roku kolejni Żydzi decydują się na powrót do ojczyzny swoich przodków, do swojej ojczyzny, swojej ziemi. Każda taka decyzja o powrocie jest witana z radością i z podziwem przez Izraelczyków, którzy widzą w tym świadectwo, że tworzenie państwa Żydów przebiega naprawdę tak, jak planowali to jego założyciele.

W 1950 roku izraelski parlament uchwalił ustawę "Prawo powrotu". Ustanowiono w ten sposób zasadę, że w Izraelu osiedlić się może każdy, kto udowodni swoje żydowskie pochodzenie. Od tego momentu, do ojczyzny wracają Żydzi ze wschodniej Europy, z północnej Afryki, ze wschodnich państw arabskich, z dawnego ZSRR, z Etiopii i Ameryki.

Każdy imigrant przechodzi przez długi proces asymilacji - nauka języka hebrajskiego (ulpan), rejestrację medyczną, wybór miejsca zamieszkania i poszukiwanie pracy. Wielu imigrantów otrzymuje zasiłki na przeżycie pierwszych miesięcy, a wszyscy korzystają ze specjalnych ulg podatkowych oraz rabatów na zakup wyposażenia domu. Ten pierwszy okres asymilacji trwa sześć miesięcy, ale prawdziwa pełna integracja trwa dużo dłużej. Często dopiero następne pokolenie (tzw. sabra) czuje się w pełni Izraelczykami.

Antysemityzm

Antysemityzm – antyspołeczne uprzedzenie i dyskryminacja Żydów oraz osób pochodzenia żydowskiego, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do zagłady narodu żydowskiego w okupowanej Europie.

Jeśli interesujesz się nauką ścisłą, to pamiętaj że wielcy fizycy Albert Einstein i Gerhard Herzberg byli Żydami. A wielki żydowski mąż stanu, Chaim Weizmann, to chemik. Jeśli jesteś antysemitą, to nie przyjmuj ich twierdzeń, gdyż są żydowskie.

Mógłbyś powiedzieć: "przez nich (Żydów) mam ból głowy". To w takim razie nie możesz wziąć aspiryny. Człowiek, który dał nam ten wynalazek, czyli salicylan, który pomaga na ból głowy to Bayer, Żyd. Gdy pójdziesz do dentysty nie pozwól na zastrzyk przeciwbólowy. Człowiek, który dał nam novocainę nazywał się Tarbo i był Żydem.

Znana aktorka Marilyn Monroe przeszła na judaizm. W jej przypadku powodem były względy matrymonialne, gdyż poślubiła znanego pisarza Arthura Millera, Żyda. To tylko jeden z licznych przypadków wśród ludzi show bussinesu. Słynni komicy, bracia Marx, to Żydzi, reżyser Woody Allen, także.

Syjonizm

Jest narodowym ruchem żydowskim, któremu towarzyszy idea stworzenia państwa żydowskiego w Palestynie oraz zatrzymania procesów asymilacyjnych Diaspory żydowskiej na świecie.

54

KONSPEKT NR 4

Temat: „Kule Fortuny” - Podsumowanie wycieczki do Świętokrzyskiego Parku Krajobrazowego

Termin: 8 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: miejsce ogniskowe, stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 92 min

Cele:

Podsumowanie przez harcerzy wiadomości zdobytych podczas wycieczki do Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Znali rolę i historię turniejów rycerskich, Potrafili wymienić najważniejsze atrakcje turystyczne Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Znali podstawowe informacje dotyczące walorów krajoznawczych i turystycznych poznanych

miejsc, Znali historię zamku w Chęcinach, Wiedzieli, z czego słynie dąb „Bartek” – zabytek przyrody, Znali kilka legend związanych z województwem świętokrzyskim.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas”

Materiały: Karteczki z zadaniami, dwa naczynia (najlepiej szklane, mogą to być także zwykłe kartony lub puszki udekorowane jaskrawymi gwiazdkami), arkusze szarego papieru z przygotowanymi hasłami, arkusz szarego papieru stanowiący tabelę wyników, marker, czekolady w liczbie drużyn.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Powitanie uczestników. --- 1

2

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. O rozpalenie ogniska zostaną poproszeni zastępca komendanta obozu i pozostali członkowie Rady Obozu.

--- 2

3 Piosenka „Ogień” piosenka 3

4 Piosenka „Leonardo” piosenka 3

5 Turnieje rycerskie – prowadzący opowiada o historii i formach turniejów rycerskich (patrz załącznik nr 1)

gawęda 3

6.

„Kule Fortuny” - Omówienie zasad i reguł współzawodnictwa między drużynami. – na wzór średniowiecznych sposobów rywalizacji zostanie przeprowadzony turniej, w którym wyjątkowo będzie liczyła się nie tyle siła fizyczna i spryt, ile wiedza i doświadczenie. Zasady współzawodnictwa – patrz załącznik nr 2. Turniej poprowadzi Ginewra, która otrzymała w prezencie od czarownicy Fortuny dwie kryształowe kule, które będą stanowiły ważny rekwizyt podczas gry.

pogadanka 3

Na porannym apelu harcerze

zostaną poinformowani o

wieczornym turnieju wiedzy.

55

7.

„Kule Fortuny”. - turniej Przewidywana liczba rund to trzy. Należy ją jednak skorygować w razie potrzeby w trakcie trwania gry. Hasłami w poszczególnych rundach będą sentencje łacińskie (do wyboru):

Dulce et decorum est pro patria Mori - Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę. Horacy

Ubi civitas, ibi ius - Gdzie państwo, tam prawo.

Vitae brevis cursus, gloriae sempiternus - Bieg życia krótki, bieg sławy wieczny. Cyceron

Verus amicus rarior Fenice - Prawdziwy przyjaciel rzadszy niż Feniks.

Virtuti militari -Za odwagę żołnierską.

Ubi est Concordia, ibi est victoria - Gdzie jest zgoda, tam jest zwycięstwo.

Sine amicitia vita est Nulla - Nie ma życia bez przyjaźni. Cyceron

Drużyna, która prawidłowo odgadnie hasło ma możliwość zaproponowania swojego ulubionego pląsu.

gra 70

Karteczki z zadaniami, dwa

naczynia, (najlepiej

szklane, mogą to być także zwykłe kartony lub puszki

udekorowane jaskrawymi

gwiazdkami), arkusze szarego

papieru z przygotowanymi hasłami, arkusz szarego papieru

stanowiący tabelę wyników, marker.

8.

Zakończenie turnieju. Ogłoszenie wyników. Gratulacje dla zwycięzców. Podanie celu dla którego Fortuna przygotowuje napar. (patrz załącznik nr 3). Każda z drużyn otrzyma na koniec po czekoladzie.

--- 3 czekolady w

liczbie drużyn

9, Zawiązanie Bratniego Kręgu, piosenka „Bratni Krąg”

piosenka 4

Załącznik nr 1

Turnieje rycerskie wykształciły się w ramach ewolucji kultury rycerskiej. Według kronikarza Marcina z Tourus pomysłodawcą turniejów miał być zmarły w 1066 roku Geoffroy de Preuilly. Turnieje były formą zawodów i sprawdzania umiejętności rycerza. Polegały na prowadzeniu walki według ściśle określonych zasad, a rozgrywane były często na dworach królewskich i książęcych. Istniało kilka rodzajów turniejów rycerskich. Pierwszym z nich było tzw. mêlée (bohurt). Brało w nim udział dwie drużyny, obszar ich działań stanowiły łąki, lasy, drogi, a nawet miasta. Od realnej wojny to widowisko odróżniało się tym, że starano się nie zabijać przeciwników. Głównym celem zmagających się rycerzy było pojmanie dla okupu jak największej liczby przeciwników. Obie drużyny miały "strefy ewakuacji", inaczej nazywane "bezpiecznymi polami", w których mogli się schronić ranni. W pierwszych turniejach rycerskich tego typu brało udział nawet do 300 walczących po jednej stronie. Innym rodzajem turniejów był estor (tjost), polegający na walce dwóch konnych przy użyciu kopii, a po ich skruszeniu - na broń ręczną.

Załącznik nr 2

1. Zasady turnieju opierają się na znanym teleturnieju koło fortuny. 2. Uczestnicy podzieleni są na grupy – jedna grupa to dana drużyna. 3. Zadaniem drużyn jest odgadnięcie hasła poprzez zgadywanie kolejnych literek. 4. Drużyna ma prawo do odgadnięcia podczas swojej kolejki jednej do dwóch spółgłosek lub

samogłosek po wykonaniu zadania (druga literkę może podać tylko wówczas, gdy pierwsza zostanie trafiona, jeżeli gra będzie toczyła się zbyt wolno w kolejnych rundach można tę ilość zwiększyć, lub gdy będzie postępowała zbyt szybko zmniejszyć).

56

5. Zadanie losuje wybrany harcerz z danej drużyny z „kryształowej kuli Fortuny”. W zależności od tego, czy drużyna chce odgadywać spółgłoski lub samogłoski losuje treść zadania z jednej z dwóch „kul”. Do zadań, jakie będą wykonywali harcerze należy:

Pytanie otwarte dotyczące zabytków i historii miejsc, które tego dnia odwiedzili harcerze podczas wycieczki.

Pytanie zamknięte dotyczące zabytków i historii miejsc, które tego dnia odwiedzili harcerze podczas wycieczki.

Ćwiczenie fizyczne – będą to „jaskółki”, „pajacyki”, „kocie grzbiety”, „pingwinki z trzema muchami”, jakie wykonają harcerze z danej drużyny.

Dar dla czarownicy Fortuny – czarownica Fortuna ofiarowała naszej Królowej magiczne kule z zadaniami, ale w zamian poprosiła o zebranie składników do jej magicznego wywaru, nad którym pracuje od kilku miesięcy – harcerze będą mieli za zadanie dostarczenie następujących przedmiotów: liść kakaowca, żabie udko, coś różowego, coś żywego, coś miękkiego, coś pokręconego, pierścionek młodego dziewczęcia, coś pachnącego najlepiej wanilią lub cynamonem.

6. Drużyna, która błędnie odpowie na pytanie nie może odgadywać liter, a prawo odpowiedzi uzyskuje kolejna drużyna. W przypadku, kiedy żadna z drużyn nie będzie znała prawidłowej odpowiedzi, udziela jej prowadzący turniej.

7. Drużyna, która poprawnie trafi daną literę w haśle może próbować odgadnąć całe hasło. 8. Za każdą trafioną literę drużyna zyskuje jeden punkt. Za odgadnięcie hasła otrzymuje

dodatkowych dziesięć punktów. 9. Dodatkowo każda z drużyn po każdej rundzie może zaproponować cel, dla którego Fortuna

parzy swój napar. Po danej rundzie prowadzący zapisuje na arkuszu szarego papieru propozycje drużyny, ale rozwiązanie zagadki poda dopiero na zakończenie gry. Drużyna, która dobrze odgadnie ten cel otrzyma dodatkowych 10 punktów.

Załącznik nr 3

Wywar czarownicy ma za zadanie zamieniać w czekoladowe żaby wszystkie szyszki po oblaniu ich magicznym naparem, stąd potrzebne były:

liść kakaowca – które to drzewo jest źródłem kakao – składnika czekolady

żabie udko – aby nasza czekolada przybrała postać żaby,

coś różowego – gdyż jest to ulubiony kolor Czarownicy,

coś żywego – aby nasze żaby śpiewały w trakcie jedzenia ich,

coś miękkiego – aby czekolada była puszysta i delikatna,

coś pachnącego najlepiej wanilią lub cynamonem – dla właściwego aromatu naszych czekoladowych żab,

pierścionek młodego dziewczęcia – te rzecz Fortuna nie wrzuciła do wywaru, a po prostu brakowało jej tego elementu biżuterii na cotygodniową herbatkę u Wuja Merlina,

coś pokręconego – jak sam pomysł Czarownicy.

57

KONSPEKT NR 5

Temat: Bellator – średniowieczny wojownik

Termin: 11 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 197 min (ok. 3,5 h)

Cele:

Zapoznanie harcerzy z elementami zbroi rycerza, jego atrybutami oraz zasadami heraldyki polskiej.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Znali podstawowe zasady heraldyki polskiej, Potrafili wymienić role, jakie spełniał herb rodowy, Wiedzieli do czego służyło rycerzom ich zawołanie herbowe, Znali atrybuty rycerza, Posiadali własną zbroję rycerską oraz herb rodowy.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzieleni na grupy 10-16 osobowe

Materiały: prześcieradło, flamastry, farby plakatowe, kartony w liczbie 8-14, kredki, blok techniczny, nożyczki, sznurek, taśma klejąca szerokości ok. 4 cm, szary papier, wzór herbu wg załącznika nr 2

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Piosenka – wybrana przez harcerzy. piosenka 3

2

Czym jest herb rodowy? – harcerze w zastępach próbują odpowiedzieć na zadane pytanie. Po upływie 3 minut prezentują swoją pracę. Wypowiedzi uzupełnia prowadzący. (materiały patrz załącznik nr 1).

Burza mózgów

7 Szary papier,

markery

3

Zasady heraldyki polskiej. Prowadzący rozdaje każdemu z uczestników karton formatu A4 bloku technicznego i kredki. Zadaniem harcerzy jest narysować tarczę, labry, herb z koroną oraz klejnot własnego herbu, a następnie jego godło. Podczas wykonywania kolejnych fragmentów prowadzący omawia znaczenie kolejnych elementów herbu (zasady heraldyki – patrz załącznik nr 1 oraz wzór herbu – patrz załącznik nr 2). Na zakończenie wybranych pięcioro osób charakteryzuje raz jeszcze jeden element narysowanego przez siebie herbu. Prowadzący może także przygotować wcześniej szablony herbów, a harcerze mogą wówczas jedynie wrysować jego elementy.

Zajęcia plastyczne,

warsztatowe. 20

Herb rodowy zostanie wręczony

uroczyście każdemu

harcerzowi po grze taktycznej

popołudniu. Wybór herbu

dokonuje drużyna kilka dni

wcześniej.

Materiały: kredki, blok

techniczny, wzór herbu wg

załącznika nr 2

4

Zabawa „Wódz” – jedna osoba proszona jest o opuszczenie miejsca zajęć. Pozostałe osoby wybierają wodza, którego ruchy i gesty naśladują. Zadaniem wybranej osoby po

zabawa 8

58

powrocie do kręgu jest wskazanie osoby wybranej na Wodza. Zabawę można wprowadzić, opowiadając o jednej z cnót rycerza – obok takich cnót jak siła, honor, pobożność, hojność, wierność, wspaniałomyślność, skromność, jest też uniżenie i posłuszeństwo.

5

Zawołanie herbowe. – prowadzący zadaje pytanie, czy uczestnicy wiedzą, czym było zawołanie herbowe, przypomina zawołanie wybranego rodu rycerskiego oraz opowiada o historii tego elementu ( patrz załącznik nr 3)

pogadanka 4

6.

Rycerski ekwipunek - dyskusja, w której każdy harcerz opisuje dowolny jeden element rycerskiego ekwipunku. (skład takiego ekwipunku patrz m.in. załącznik nr 4)

dyskusja łańcuchowa

4

7.

Zbroja rycerska. – każdy rycerz nie mógłby walczyć bez swojej zbroi rycerskiej. Zadaniem każdego harcerza jest wykonanie takiej zbroi. Wedle uznania może wykonać także inne atrybuty jak tarcza czy miecz.

zajęcia plastyczne

130

kartony w liczbie 8-14, kredki, blok

techniczny, nożyczki, sznurek,

taśma klejąca szerokości ok. 4 cm

8.

Chorągiew rodowa – drużyna wykonuje chorągiew z wizerunkiem swojego herbu. Będzie to rekwizyt niezbędny w grze taktycznej, która odbędzie się po południu.

zajęcia plastyczne

20

Chorągiew można wykonać także

w trakcie wykonywania

zbroi rycerskiej. Materiały:

prześcieradło, flamastry, farby

plakatowe

9. Zakończenie zajęć – pokaz mody rycerskiej. prezentacja 5

Załącznik nr 1

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

Herb był jednym z najważniejszych i najtrwalszych elementów kultury rycerskiej. Zgodnie z niezbyt lotnym, ale dość trafnym porównaniem, herb był dla rycerza tym, czym dla współczesnego nastolatka jest profil w serwisie „nasza-klasa.pl”:

pozwalał na odróżnienie rycerza od jego towarzyszy i pomagał go odnaleźć,

informował o przynależności do pewnej grupy (dla rycerza był to ród herbowy) i wzmacniał grupową solidarność,

czasem przekazywał pewne informacje o przeszłości rycerza, jego osiągnięciach i potknięciach.

Herb to graficzny znak, umieszczany na tarczach, strojach, kropierzach, na pieczęciach i chorągwiach, na ścianach budynków i zwornikach sklepień, na nagrobkach, elementach uzbrojenia (jak np. głowica miecza) i na cennych przedmiotach codziennego użytku (np. kielichy, kobierce). Herby i podobne oznaczenia nigdy nie były charakterystyczne wyłącznie dla rycerstwa – używało ich również wyższe duchowieństwo, cechy rzemieślnicze, miasta, zakony, uczelnie, rodziny mieszczańskie, a nawet chłopskie. Rozwój heraldyki nastąpił jednak w dobie rozkwitu kultury rycerskiej i to z tym stanem kojarzymy posługiwanie się herbami. Około XIII wieku ustaliły się elementy herbu, do których oprócz tarczy herbowej, na której umieszczano godło (zasadniczy składnik herbu) należały też labry, klejnot i czasem korona herbowa.

Nazwa „labry” oznacza chustę, którą w okresie wypraw krzyżowych przyjęło się umieszczać na hełmie, by uchronić go przed przegrzaniem. Labry przedstawiano w barwach, które

59

występowały na tarczy herbowej. W graficznych wyobrażeniach (np. w herbarzach czy na malowidłach ściennych) labry tworzą element ozdobny otaczający tarczę.

Klejnot był przedmiotem, który rycerze, począwszy od schyłku XIII wieku, mocowali na wierzchołkach swoich hełmów. Na hełmie, podtrzymującym klejnot, umieszczano też często koronę rangową, będącą oznaką rangi – tytułu posiadacza herbu. Oprócz koron królewskich i książęcych popularne właściwe rycerzom korony pięcio- i trzypałkowe (w zależności od kraju).

W herbach osób duchownych powszechne jest umieszczanie pod tarczą taśmy z dewizą, najczęściej łacińską. Biskupi wybierają swoje dewizy w dniu święceń biskupich. Dewiza oddaje ich świat wartości, charakterystyczne elementy duchowości, czasem również program duszpasterski. Np. dewizą biskupa płockiego Piotra Libery, widoczną na umieszczonym obok herbie, są słowa „Deus caritas est' ('Bóg jest miłością').

W średniowieczu w powszechnym użyciu był język symboli, posługujący się powszechnie zrozumiałym kodem. Dla wszystkich było jasne, że orzeł i lew są symbolami władzy, dostojeństwa i męstwa, gryf łączy w sobie ich zalety, pastorał jest symbolem władzy biskupiej, sowa lub puchacz – mądrości, a czasem śmierci, jeleń ma związek z łowami a koło jest emblematem kołodziejów, ale także świętej Katarzyny – jak narzędzie jej męki. Dąb oznacza siłę i stałość, wąż – podstęp, kłos, winogrono oraz owoc granatu – obfitość i płodność, pierścień – bogactwo i wierność, a krzyż, którego odmian zna heraldyka ponad dwadzieścia – pobożność i wiarę. Nie inaczej było z barwami, których jedynie sześć używa się w heraldyce. Są to cztery kolory: czerń, zieleń, czerwień i błękit, a także dwa metale: złoto (reprezentowane graficznie najczęściej przez kolor żółty) i srebro (zastępowane przeważnie kolorem białym). Spośród tych barw złota oznacza m.in. majestat, chwałę i bogactwo, srebro – czystość, sprawiedliwość, pokój, czerwień miłość, odwagę, poświęcenie i wojnę, zieleń – nadzieję, radość, zdrowie i obfitość, błękit – wiarę, wierność, łagodność i piękno (jest też kolorem Matki Boskiej), a czerń – śmierć, żałobę, dostojeństwo i pokorę.

Załącznik nr 2

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

60

Załącznik nr 3

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

Dewizy występują również w herbach osób świeckich. Były elementem całkowicie sztucznym, od wieków bowiem w Polsce z herbami łączyły się zawołania, tym różniące się od dewiz, że nie wybierane dowolnie, a pochodzą z okresu dawnej, przedchrześcijańskiej jeszcze, organizacji plemienno-rodowej. Takie zawołania, wspólne całym wielkim rodom, a nie pojedynczym rodzinom, spotykane były tylko w Polsce i w Szkocji. Podczas wojen służyły jako okrzyki bojowe, zagrzewające do walki i pozwalające współrodowcom odnaleźć się w na polu bitwy. Zawołania mogły mieć charakter odimienny albo przezwiskowy. Mogły też mieć swoje źródło w przekazach o pochodzeniu etnicznym rodu ,w topografii , mogły wreszcie oznaczać miejscowość znajdującą się w sercu rodowych posiadłości. Wśród najstarszych polskich rodów rycerskich zawołanie najczęściej dawało początek nazwie rodu i nazwie jego herbu.

Załącznik nr 4

Na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzka chorągwią”

61

KONSPEKT NR 6

GRA TAKTYCZNA „TWIERDZA – ARX”

Termin: 11 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Cel gry:

Zapoznanie z ideą walki rycerza i obrzędem pasowania na rycerza,

Integracja członków obozu,

Rozwijanie umiejętności taktycznych harcerzy i harcerek.

Odbiorcy: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzieleni na grupy 10-16 osobowe

Materiały: kolorowa bibuła (tyle kolorów ile drużyn uczestniczy w grze) pocięta na paski (ich liczba zależy od tego jak długo chcemy, aby trwała gra), herby rodów rycerskich formatu A4 (które każdy rycerz otrzyma podczas pasowania), gwizdek, list od Nadwornego Marszałka z podziałem uczestników na grupy oraz replika miecza Ekskalibura.

Miejsce gry: w celu przeprowadzenia gry należy wybrać teren leśny, dobrze, aby umożliwiał on usytuowanie twierdzy na wzniesieniach, a więc aby teren był pagórkowaty. Teren ten powinien obejmować duży obszar, w kształcie kwadratu o boku około 150- 300 metrów.

Podział na grupy: przed przystąpieniem do gry Królowa Ginewra odczytuje list Marszałka Nadwornego, w którym znajduje się podział wszystkich giermków na cztery zespoły (taki podział ma na celu podzielenie uczestników obozu na równe liczbowo zespoły oraz wyrównanie szans ze względu na wiek i posturę różnych harcerzy).

Przygotowanie gry: Przed przystąpieniem do gry najpierw należy zbudować twierdzę dla danej drużyny. Każda drużyna wcześniej wykonuje chorągiew z rysunkiem herbu rodowego, którego Rycerzem chcą stać się członkowie tej drużyny. Chorągiew powinna zawisnąć na drzewcu wbitym przed twierdzą. Powinna być przywiązana, ale w sposób, który umożliwia jej łatwe odwiązanie.

Tuż przed rozpoczęciem gry na polu bitwy pojawia się Królowa Ginewra, która przeprowadza krótki wstęp na temat walki rycerza oraz objaśnia zasady gry. Tłumaczy, że gra mimo iż jest symulacja da możliwość giermkom wykazania się odwagą i męstwem, które potem mogą posłużyć Królowi Arturowi w prawdziwych potyczkach. Jest to forma turnieju rycerskiego i manewrów taktyczne.

Wprowadzenie teoretyczne:

Jak już wiemy że, społeczeństwo średniowieczne było wyraźnie podzielone na trzy grupy (późniejsze stany), między którymi zachodził ścisły podział obowiązków: zadaniem duchownych było modlić się, chłopów – pracować, a zadaniem rycerzy – walczyć w obronie jednych i drugich. Tak jasno i jednoznacznie określona rola sprawiała, że średniowieczny rycerz przez całe życie żył walką, przygotowywał się do niej, a na swoich bojowych sukcesach i umiejętnościach budował poczucie własnej wartości. Udział w wyprawach wojennych urządzanych przez władcę należał do podstawowych obowiązków rycerza. Każdy rycerz starał się wystawić na wojnę przynajmniej poczet (zwany też kopią), składający się z niego samego (występującego w roli kopijnika – w ciężkiej zbroi i z kopią) oraz z pocztowych – czyli giermków i czeladzi, przeważnie lżej uzbrojonych i pełniących role strzelców. Poczet składał się najczęściej z 3 osób. Kilkanaście lub kilkadziesiąt kopii tworzyło chorągiew. Rycerstwo zasilało szeregi albo chorągwi rodowych – wystawianych przez dany ród heraldyczny, albo chorągwi ziemskich – skupiających rycerstwo danej ziemi. Wojna nie była jedynym sprawdzianem umiejętności bojowych. Rolę taką spełniały również turnieje rycerskie, którego uczestnicy mieli okazję zaprezentować swoje męstwo i zręczność, ale także bogactwo, hojność, wspaniałomyślność.

62

Zasady gry:

Każda z drużyn posiada jednakową liczbą szarf (wykonanych z bibuły w kolorze danej drużyny), które symbolizują życia. Drużyna wybiera spośród siebie kapłana, który będzie strzegł tych szarf i dysponował nimi w czasie gry. Kapłani mogą się zmieniać podczas rozgrywki. Mają tylko jeden warunek - nie mogą odejść dalej jak 15 metrów od twierdzy danego rodu. Uwaga! Kapłan jako osoba duchowna nie może brać udziału w obronie chorągwi.

Tylko gracz posiadający szarfę, czyli życie, może brać udział w zabawie. Osoba, której szarfa została zerwana musi udać się do lochu w twierdzy, do której należy przeciwnik, który tę szarfę mu zerwał.

Zdobycie chorągwi przeciwnika jest równoznaczne z zajęciem twierdzy przez drużynę przeciwną. Kapłan przebywający na jej terenie zostaje więźniem i może zostać wykupiony przez swoją drużynę kosztownościami, zbroją itp. (wykonanymi przez samych uczestników). Jest to element negocjacji, w których powinna pośredniczyć Ginewra jako mistrz gry.

Więźniowie zdobytej twierdzy stają się wolni.

Więźniowie mogą zostać odbici, gdy na terenie twierdzy nie przebywa nie więcej niż 50% członków danej drużyny, jeżeli inny z harcerzy obiegnie twierdzę siedmiokrotnie i wręczy nową szarfę więźniowi, przyniesiona od kapłana. Uwaga! Jedna osoba może mieć w danej chwili tylko jedna szarfę dodatkową.

Przeciwnik może zerwać jedynie szarfę życia danej osoby, nie wolno mu jest zabrać szarfy dodatkowej, która niesiona była na ratunek jednemu z jeńców. Osoba pokonana udaje się do lochu, a szarfa pozostaje na polu gry i może zostać podniesiona przez dowolną osobę z dowolnej drużyny. Każda drużyna może ją wykorzystać po uprzednim zaniesieniu jej do swojego kapłana i wymianie na odpowiedni kolor.

Chorągiew nie może zostać ukradziona, w momencie, kiedy drzewca dotyka troje mieszkańców danej twierdzy. Osoby te nie mogą przebywać dłużej trzymając drzewiec jak 30 sekund. Taki manewr można wykonać tylko 10 razy. Przeciwnicy w momencie dotknięcia drzewca przez co najmniej trzy osoby, musza zrezygnować z próby zajęcia twierdzy i odstąpić.

Jeniec, który przebywa dłużej jak 15 minut w lochu uznawany jest za zmarłego i odpada z gry. Dlatego członkowie danej drużyny powinni pilnować się nawzajem. Takiego „zmarłego” rycerza można „wskrzesić” ale jedynie poprzez przeniesienie trzech szarf jednocześnie przez trzy różne osoby, które siedmiokrotnie obiegną twierdzę.

Wygrywa drużyna, która po ustalonym czasie gry zachowa proporcjonalnie najwięcej szarf niewykorzystanych oraz najwięcej „żywych” graczy, a także w swoich lochach zgromadzi najwięcej więźniów i pozyska najwięcej zdobyczy wojennych, dzięki okupom.

Wszystkich graczy obowiązuje system alarmowy, trzy gwizdki oznaczają rozpoczęcie a potem zakończenie gry, jeden gwizdek oznacza przerwę i konieczność rozpatrzenia przez mistrza gry kwestii spornej.

Niedozwolone są wszelkie przejawy przemocy pod groźbą przerwania gry dla całego zespołu!

Mistrz gry: Mistrzem gry jest Królowa Ginewra. To ona rozstrzyga w kwestiach spornych, kontroluje przebieg gry, podpowiada drużynom, jak powinny się zachować, przypomina o jeńcach, których należy uwolnić. Powinien on także czuwać nad bezpieczeństwem gry na równi z wychowawcami.

Zakończenie gry:

Ginewra ogłasza koniec gry. Informuje, że odnaleziono zgubiony nad jeziorem miecz Króla Artura - Ekskalibur, który odtąd będzie przekazywany kolejnym zastępom, które w danym dniu wykażą się zwycięstwem w codziennym konkursie czystości. Pierwszą osobą, która wyciągnie miecz powinna być osoba szczególnie zasłużona.

Wychowawcy czyli rycerze oraz damy dworu ustawiają się za Królową, zaś giermkowie stają w szeregach tak jak na apelu. Królowa najpierw wygłasza krótką pogadankę na temat samego obrzędu pasowania, a następnie prosi Rycerzy o odczytanie Kodeksu rycerskiego, pytając zebranych

63

członków czy obiecują go przestrzegać. Dalej kolejno wymienia imiona giermków. Wymieniona osoba podchodzi bliżej, klęka na jedno kolano, po czym odbywa się pasowanie. Na koniec Królowa wypowiada zdanie, jakie ma przypominać o trosce o rycerski honor. „Znieś to uderzenie i ani jednego więcej”, klepiąc nowego rycerza w ramię. Po pasowaniu każdego rycerza Ginewra wręcza herb jego rodu, który zostaje przyklejony do tarczy nowo pasowanego rycerza. Jego rycerz opiekun może wręczyć mu dodatkowo miecz, bądź hełm itp. Na zakończenie całej ceremonii Ginewra wygłasza krótką formułę o przyjęciu pasowanych do grona rycerzy. zaprasza tradycyjnie na ognisko oraz zabawę ku czci zwycięzców dzisiejszej bitwy. Prosi także o uprzątnięcie elementów naszych manewrów taktycznych.

Wprowadzenie teoretyczne do ceremonii pasowania: Najważniejszą ceremonią rycerską było pasowanie, dzięki któremu giermek stawał się pełnoprawnym rycerzem. Pasowanie było wielkim przełomem w życiu wojownika. Zaczynało się symbolicznym oczyszczeniem z grzechów dotychczasowego życia – kilkudniowym postem i całonocnym czuwaniem w kościele, następnie uroczystą kąpielą, po której następowało nałożenie odświętnych szat, przygotowanych specjalnie na tę okazję. Właściwa uroczystość rozpoczynała się Mszą Świętą, po której król, książę lub znakomity rycerz prowadził giermka przed oblicze dostojnika kościelnego. Ten z kolei przypominał giermkowi zasady kodeksu rycerskiego i pytał go, czy jest gotów ich przestrzegać. Następnie młodzieniec powtarzał za kapłanem słowa składanej na Ewangelię przysięgi, w której uroczyście zobowiązywał się do przestrzegania reguły rycerskiej. Po przysiędze duchowny błogosławił i podawał mu miecz. Dalszą część ceremonii prowadzili świeccy – pasowani rycerze, którzy uroczyście wręczali swojemu nowemu towarzyszowi pas rycerski, tarczę, hełm, czasem włócznię, i przypinali ostrogi. Zamknięcia obrzędu dokonywał władca lub zasłużony rycerz poprzez tzw. cios rycerski, który miał przypominać o trosce o rycerski honor. „Znieś to uderzenie i ani jednego więcej” - mówił władca, wymierzając nowemu rycerzowi symboliczny cios. Początkowo było to uderzenie otwartą dłonią w twarz, potem zaczęto używać miecza, uderzając nim lekko w szyję, kark lub ramię. Po wyjściu z kościoła zdarzało się jeszcze nowym rycerzom dokonywać spektakularnych potwierdzeń swojej sprawności i wyrobienia. Na zachodzie Europy przyjęło się, że przyjęcia giermka do grona rycerzy mógł dokonywać tylko jego senior, a w Polsce – władca, najlepiej pomazaniec (król lub cesarz).

64

KONSPEKT NR 7

Temat: „Harcerz postępuje po rycersku”- tradycje rycerskie w harcerstwie

Termin: 11 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: miejsce ogniskowe, stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 76 min

Cele:

Podsumowanie Dnia Rycerskiego,

Zapoznanie harcerzy z etosem rycerskim.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Potrafili wskazać, czym cechował się stan rycerski, Znali kodeks rycerski, Wiedzieli kim był Zawisza Czarny, Znali herb Zawiszy Czarnego oraz najważniejsze wydarzenia z jego biografii, Wiedzieli, jakie tradycje rycerskie kultywuje harcerstwo, a w tym znali genezę zawołania

„Czuwaj” oraz treść drugiego i piątego punktu Prawa Harcerskiego.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas”

Materiały: Zapałki, karteczki z punktami Kodeksu Rycerskiego (wg załącznika nr 3), kartki formatu A4, flamastry, tarcza z herbem Sulima.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Powitanie uczestników. --- 1

2

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. O rozpalenie ogniska zostaną poproszeni zastępca komendanta obozu, gość na ognisku (czyli instruktor odgrywający rolę Zawiszy Czarnego) i Rycerze, którzy w sposób szczególny zasłużyli się w czasie manewrów taktycznych.

--- 2

Zapałki. Zawisza Czarny

powinien koniecznie mieć przy sobie herb

Sulima na tarczy.

3 Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 3

4 Piosenka „Ogień” piosenka 3

5

Mianowanie strażnika ognia. Podczas mianowania strażnika ognia wypowiadana jest sentencja łacińska: „Custodire quasi pupillam oculi sui” – strzeż jak źrenicy oka

--- 2

6. Piosenka „Śpiewogranie” piosenka 3

7.

Stan rycerski. – prowadzący ognisko krótko wprowadza harcerzy w tematykę rycerską, przypominając kim byli rycerze i do kogo kierujemy ten termin, wskazuje także przybyłego gościa (patrz załącznik nr 1).

gawęda 2

8. Tajemniczy gość – Zawisza Czarny. Harcerze zadają kolejno pytania do naszego gościa (każda drużyna zadaje jedno pytanie),

Pytania i odpowiedzi

6

65

próbując odgadnąć kim jest owa tajemnicza postać. Osoba odgrywające rolę Zawiszy odpowiada na pytania. Prowadzący pomaga drużynom, sugerując czasami dane pytanie. (patrz załącznik nr 2).

9. Piosenka „Irlandzki sen” piosenka 3

10.

Jan Długosz o Zawiszy – prowadzący potwierdza, że przybyłym gościem jest znany w całej średniowiecznej Europie Rycerz Zawisza Czarny herbu Sulima, a następnie odczytuje fragment kroniki Jana Długosza na temat tego rycerza. (patrz załącznik nr 4)

Prezentacja słowna

2

11.

Opowieść starego rycerza. – osoba grająca postać Zawiszy Czarnego opowiada o swoich przygodach, podkreślając rolę Kodeku Rycerskiego, którym zawsze kieruje się w swoim życiu. Kodeks rycerski to zbiór zasad etycznych, moralnych i zawodowych, którymi kierowali się rycerze. Przestrzeganie ich gwarantowało dobrą opinię i godne życie.

gawęda 4

12 Pląs „Na stole szklanka” pląs 3

13 Piosenka „Historia” piosenka 3

14

Kodeks rycerski –

Zawisza Czarny zadaje pytanie czy harcerze także posiadają własny Kodeks postępowania. Harcerze wymieniają tutaj Prawo, Przyrzeczenie Harcerskie itp.

Rycerz pragnie zapoznać harcerzy z Kodeksem Rycerskim i dlatego przygotował dla nich zadanie. W pobliżu miejsca ogniskowego zostały ukryte kartki z kolejnymi punktami Kodeksu Rycerskiego.

Zastępy, które odnajdą dany punkt mają za zadanie zaprezentować go w formie pantomimy. Pozostali harcerze próbują odgadnąć zagadkę.

Po zakończeniu prezentacji Rycerz raz jeszcze powtarza wszystkie punkty Kodeksu Rycerskiego.

Poszukiwanie, pantomima

12

Karteczki z punktami Kodeksu Rycerskiego (wg załącznika nr 3)

15. Piosenka „Wędrowiec” piosenka 3

16. Pląs „Jadę sobie na koniku” pląs 4

17. Piosenka „Blue Nose” piosenka 3

18.

Tradycje rycerskie kultywowane w harcerstwie. – Czarny Rycerz postanawia sprezentować własną tarczę harcerzom w podzięce za wysłuchanie jego opowieści i prawdziwie rycerskie spotkanie. Obiecuje dać ją tej drużynie, która w wyznaczonym czasie 4 minut wymieni najwięcej motywów rycerskich, jakie przejawiają się w harcerstwie. Po upływie czasu zbierane są

Praca w grupach,

burza mózgów

6 Kartki formatu A4, flamastry

66

kartki, a w trakcie kolejnej piosenki prowadzący z Zawiszą Czarnym dokonują wyboru zwycięzcy.

19. Piosenka „Harcerskie ideały” piosenka 3

20.

Tarcza Zawiszy Czarnego – Prowadzący wymienia wszystkie elementy, jakie należało wymienić (patrz załącznik nr 5). Zawisza ogłasza zwycięzcę i wręcza wygranej drużynie tarczę.

--- 3

21. Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 2

22. Zawiązanie Bratniego Kręgu, piosenka „Bratni Krąg”

piosenka 3

Załącznik nr 1

Rycerz – termin wywodzący się ze średniowiecza określający opancerzonego wojownika walczącego konno za pomocą różnorakiej broni białej. Rycerze posiadali specjalny status społeczny i byli przedstawicielami uprzywilejowanej warstwy feudalnej. Jako wasale – osoby podlegające zwierzchności swojego suwerena, zobowiązani byli do pełnienia służby wojskowej w zamian za przywileje i ochronę swojego pana. Ich postępowanie opierało się na specjalnym etosie z uwzględnieniem kodeksu rycerskiego. Godność rycerza była nadawana giermkowi, podczas ceremonii pasowania. Za ramy czasowe epoki rycerskiej w Europie, historycy na ogół przyjmują okres pomiędzy wiekiem X a XV. W późniejszych czasach posługiwanie się określeniem rycerz (rycerski) ma już raczej charakter symboliczny określając zazwyczaj szlachcica lub żołnierza ze stanu rycerskiego.

Załącznik nr 2 - Biografia Zawiszy Czarnego

Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima

Żył w latach ok. 1380-1428

symbol cnót rycerskich

starosta kruszwicki od roku 1417, a od 1420 starosta spiski

wielokrotnie brał udział w wyprawach przeciwko Turkom, występując wraz ze swym bratem Farurejem w szeregach rycerstwa europejskiego, ściąganego na te wyprawy przez króla Węgier, Zygmunta Luksemburskiego, z którego dworem był przez lata silnie związany

na wieść o szykującej się ostatecznej rozprawie z Krzyżakami powrócił do kraju. Po bitwie pod Grunwaldem, w której brał czynny udział (niewykluczone, że to właśnie Zawisza w krytycznym momencie bitwy uratował królewski sztandar, choć nie ma na to wyraźnych dowodów) wystąpił Zawisza z propozycją zawarcia pokoju między królem polskim i królem węgierskim Zygmuntem Luksemburskim - (układ w Lubowli w 1411).

w 1412 r. uczestniczył wraz z królem Władysławem Jagiełłą w uroczystym zjeździe monarchów w Budzie, występując również jako uczestnik zorganizowanego przy tej okazji wielkiego turnieju rycerskiego.

Herbu Sulima. Na tarczy dwudzielnej ściętej w pas w polu pierwszym, złotym - pół orła czarnego, w polu drugim, czerwonym - trzy złote lub srebrne kamienie, ułożone dwa na górze i jeden w dole. W klejnocie nad hełmem w koronie pół orła czarnego.

został wysłany jako jeden z sześciu posłów polskiej delegacji na Sobór w Konstancji (1414-1418),

67

W 1415, towarzysząc królowi Zygmuntowi Luksemburskiemu w podróży do Perpignan w Aragonii pokonał w głośnym pojedynku Jana z Aragonii, wysadzając z siodła jednym uderzeniem kopii najprzedniejszego rycerza turniejowego zachodniej Europy.

Utwierdziwszy w ten sposób sławę niepokonanego i najznamienitszego rycerza w Europie, chętnie był podejmowany na dworach władców europejskich.

Załącznik nr 3 - Kodeks rycerski

1.Bądź zawsze oddany Bogu, Ojczyźnie, Panu.

2.Nigdy nie bądź tchórzliwy.

3.Bądź ambitny i podążaj do celu.

4.Przegrane bitwy znoś z honorem.

5.Bądź wzorem dla innych.

6.Szanuj ludzi wokół siebie.

7.Dobro i prawość przed niesprawiedliwością broń.

8.Bądź hojny dla ludzi w potrzebie.

9.Bądź wierny swym zasadom i ideałom.

10.Nie krzywdź słabszych.

Załącznik nr 4

Kronikarz na dworze Kazimierza Jagiellończyka Jan Długosz pisał o Zawiszy:

"Nie tylko w tej bitwie, w której pojmany zginął, ale we wszystkich wyprawach okazywał się rycerzem dzielnym i znakomitym, słynął odwagą i wielkimi czynami, w których nikt mu nie dorównywał. Był zaś w mowie słodki i ujmujący, tak że nie tylko ludzi zacnych i szlachetnych, ale barbarzyńców nawet swoją uprzejmością zniewalał. Miał przede wszystkim ten rzadki w sobie przymiot, że jak w bitwie najśmielszy zapał, tak w radzie najumiarkowańszą okazywał rozwagę. Godzien za swe bohaterskie dzieła nie moich słabych, ale i Homera samego pochwał".

Załącznik nr 5

Czuwaj! - pozdrowienie harcerskie, często stosowane również jako powitanie i pożegnanie. Pochodzi od pozdrowienia dawnych polskich rycerzy, którzy nocą nawoływali się na murach obronnych grodów (Czuwaj! – Czuwam!). Wprowadzone do polskiego harcerstwa jako zamiennik angielskiego zawołania skautów "Bądź gotów!" (ang. "Be Prepared!"). Pozdrowienie to powstało w 1912 roku, stworzone przez drużynę żeńską Olgi Drahanowskiej (późniejszej żony Andrzeja Małkowskiego, założyciela harcerstwa). Zastąpiło dotychczasowe "Czołem", wzorowane na zwyczajach "Sokoła",

Prawo Harcerskie – punkt 2 (Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy) i 5 (Harcerz postępuje po rycersku),

Zawisza Czarny,

Święty Jerzy – patron harcerzy,

Elementy obrzędowości – jak Przyrzeczenie, Proporce, Chorągwie itp.

68

KONSPEKT NR 8

KONSPEKT GRY FABULARNEJ „CURSUS PATRIA”

Termin: 14 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: Stanica Harcerska „Przystań” w Soczewce i okolice Gostynińsko – Włocławskiego Parku Krajobrazowego - odcinek południowy szlaku Nadwiślańskiego im. Władysława Broniewskiego

Czas trwania: ok. 8 h ( w dwóch częściach)

Cele:

Przybliżania harcerzom walorów krajoznawczych i turystycznych, historii i tradycji ich Małej Ojczyzny – ziemi płockiej i miasta Płocka.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: wiedzieli kim był Święty Jerzy – patron harcerzy i znali legendę z nim związaną, znali najważniejsze atrakcje turystyczne i krajoznawcze ziemi płockiej, znali genezę powstania miasta Płocka oraz jego historię do czasu panowania Kazimierza

Wielkiego, potrafili wymienić ważne grupy zawodowe i klasy społeczne w średniowiecznej Polsce, znali historię udziału płockich harcerzy podczas obrony Płocka 1920 roku, umieli określić rolę króla Bolesława Krzywoustego w kształtowaniu pozycji Płocka

w średniowiecznej Polsce, wiedzieli, jak postępować w przypadku oparzeń, potrafili zaszyfrować dowolną wiadomość szyfrem liczbowym, Gaderypoluki, Politykarenu

i Koniecmatury, wiedzieli jak wygląda herb miasta Płocka, znali symbolikę i genezę barw Płocka, znali dewizę Płocka, wiedzieli jak brzmi hejnał płocki i jaka jest jego historia.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzieleni na grupy 8 -16 – osobowe

Źródła:

1. Program Wspólnoty Drużyn grunwaldzkich ZHP „Pod grunwaldzką chorągwią.

2. Multimedialna Historia Płocka http://www.historia.e-plock.pl/historiaplocka.html.

3. Materiały ze strony internetowej Gimnazjum nr 4 w Płocku http://gim4.kom.pl/patron.htm.

Przebieg gry fabularnej:

I część gry:

1. Wprowadzenie do fabuły gry (dzień poprzedzający grę)

Poprzedniego dnia rankiem harcerze otrzymują informację od tajemniczej postaci, w której dowiadują się o tym, że królowa Ginewra ukrywa skrzętnie pewien przedmiot, który zdaje się być naczyniem. W liście wskazane zostaje miejsce, w którym Królowa schowała owo naczynie i prośba, aby harcerze odszukali go i odkryli tajemnicę związaną z nim. Postać przestrzega w liście, że należy tego dokonać jedynie w nocy, aby nikt nie zauważył harcerzy. Każda grupa swój puchar odnajdzie w innym miejscu jeszcze tego samego wieczoru.

2. Tajemnicze Naczynie być może stanowi od dawna poszukiwany Święty Gral

Merlin prosi Ginewrę podczas porannego apelu, aby ta przyniosła jego księgę zaklęć, którą nieopatrznie zostawił w swojej komnacie. Podczas jej nieobecności Merlin wyjawia, że jak co wieczór wczorajszego dnia obserwował w magicznej kuli okolice zamku i zauważył kilka grup rycerzy chowających coś przed ludzkim okiem. Zdradza, że jako czarnoksiężnik potrafi przewidzieć, że harcerze znajdują się w posiadaniu naczynia ukrywanego przez Ginewrę. Merlin prosi, żeby każdy

69

z harcerzy odkrył zatem jego tajemnicę, gdyż sam Merlin jest bardzo ciekaw, jakiż sekret skrywa Puchar i dlaczego Ginewra nie poprosiła go o pomoc. Odszukanie autora listów jest drugim zadaniem dla harcerzy obok odszyfrowania napisu na Kielichu Ginewry. Prosi o to Merlin, który jest zaniepokojony, że ktoś trafił na trop Pucharu i także chce odkryć jego tajemnicę. Ostrzega także, aby nikomu nie wyjawiali tego, czego dowiedzą się o Kielichu i jego zagadce. Wtedy nadchodzi Ginewra (w stroju średniowiecznym) i podaje księgę zaklęć Merlinowi. Ten dziękując Królowej, kończy apel i życzy powodzenia harcerzom.

Rozpoczyna się właściwa część gry, do każdej z grup harcerzy podchodzi Merlin, który sugeruje, aby poszukiwania zacząć od innej z postaci. Harcerze znają owe postaci z listów, które regularnie dostawali od pierwszego dnia obozu każdego dnia rano, nie wiedząc, jednak nadal, kto jest ich autorem. Merlin ostrzega, że Ginewra nie może odkryć, że kryjówka dla jej naczynia została odkryta i Kielich nie przebywa w ukryciu.

3. Tajemnica Kielicha (Pucharu) Ginewry

Na kielichu znajduje się zaszyfrowany napis. Elementy klucza niezbędnego do rozszyfrowania poszczególnych fragmentów tekstu na pucharze posiada 6 różnych osób. Każda z tych osób słowo klucz posiada przy sobie w postaci medalionu, nie zna jednak jego znaczenia. Zadaniem każdej z grup jest nakłonienie danej postaci do przeczytania słowa na medalionie, ale w taki sposób, aby dana osoba, nie poznała prawdziwego powodu, dla których harcerze chcą poznać napis na medalionach.

Zaszyfrowana wiadomość będzie brzmiała: „W mazowieckiej puszczy trud wyzwań zniesiesz i bliski Twej duszy skarb przyniesiesz”.

Po jej rozszyfrowaniu każda grupa powinna udać się do Merlina, a ten wypowie zdanie nad księgą zaklęć i legend, która to po wypowiedzeniu zaklęcia otworzy się na stronie następującej treści: „Jeżeli właśnie teraz czytacie te właśnie strony Księgi Zaklęć oznacza to, że przebyliście Śmiałkowie długa drogę do skompletowania wszystkich sześciu liter klucza. Aby je zdobyć musieliście wykazać się sprytem, pomysłowością, wiedzą oraz zręcznością. Pod tekstem, który teraz czytacie znajduje się kolejna wskazówka. Zapewne chcecie wiedzieć, do czego ona Was zaprowadzi? To już część zagadki, którą w zaklęciu, jakie wypowiedzieliście przed chwila, powinniście odkryć. Kolejną wskazówkę ukaże Wam ta magiczna Księga dopiero po wypowiedzeniu kolejnego zaklęcia. A dalsza część wskazówka brzmi: Na drogach Waszych czyha niebezpieczeństwo lecz w gronie Przyjaciół zwycięży męstwo… Powodzenia Śmiałkowie! Na dole strony widnieje napis Cursus Patria, na który to element Merlin zwraca szczególna uwagę. Kieruje tak rozmową, aby harcerze zapytali o znaczenie tych łacińskich słów. (Wyrażenie oznacza „Kierunek Ojczyzna”)

Harcerze w drugiej części gry wyruszą na poszukiwanie skarbu, kierując się wskazówkami znalezionymi w księdze. Merlin obiecuje przesyłać w magicznych kopertach, które wręcza opiekunowi Rycerzy, wskazówki. Rycerze ruszają na poszukiwanie kolejnych tropów ku rozwiązaniu zagadki Pucharu Ginewry. Po ich odnalezieniu w lesie mają za zadanie głośno wypowiedzieć zaklęcie, wówczas można otworzyć kopertę z danym kolejnym numerem, w którym znajdzie się wskazówka, w jaki sposób szukać dalej Skarbu.

Sześcioro postaci (Rycerz Mariusz z Płocka, Rycerz Bronimir z Płocka , Katarzyna, Ojciec Tomasz, Mariusz, Dominik) posiada jeden z medalionów, a na nim jedną z liter słowa klucza, które umożliwią odszyfrowanie napisu.

Tekst na Pucharze będzie zaszyfrowany zgodnie z zasadami szyfru liczbowego. Oto jego zasady (które ujawni Merlin w czasie trwania gry, wręczając specjalny pergamin uczestnikom zabawy):

Każda litera w alfabecie ma swój numer, A – 1, B – 2, C – 3 itd.

Jest również klucz składający się z liter alfabetu (dowolny wyraz) i tak zamieniamy klucz na liczby Przykład: klucz: H A R C E R Z

H - 8 A - 1 R - 12 C - 3 E - 5 R- 12 Z – 24

Otrzymujemy klucz w formie liczb: 8 1 22 3 5 22 24.

70

Po kolei dodajemy liczby klucza do licz liter w słowie, które zaszyfrować chcemy:

Przykład: słowo do zaszyfrowania: S L O N E C Z K O

S - 18 L - 12 O - 15 N - 14 E - 5 C - 3

Z - 24 K - 11 O – 15

18+8=26 12+1=13 15+22=37 14+3=17 5+5=10 3+22=25 24+24=48 11+8=19 15+1=15

zaszyfrowane słowo to: 26 13 37 17 10 25 48 19 15

Jak to rozszyfrować? – otóż odszyfrowuje się wyrazy, odejmując od zaszyfrowanych liczb, liczby klucza. I tak 26 - 8 = 18 a osiemnastą literą w alfabecie jest litera S.

Tak szyfrujemy napis na naczyniu, ale za pomocą słowa klucza PATRIA – czyli ojczyzna.

4. Opis postaci i punktów gry

Ogólny przebieg zadania na punkcie:

1. Powitanie uczestników i autoprezentacja. 2. Zapytanie po co przybywają Rycerze, krótka rozmowa. 3. Prezentacja i wykonanie zadania 4. Odczytanie słowa klucza z medalionu postaci.

Bohater punktu: Rycerz Mariusz z Płocka herbu Cholewa.

Opis postaci: Mariusz jest jednym z rycerzy Króla Artura, ale jego ojczyzną jest Polska i ziemia mazowiecka. Opuścił swoje rodzinne strony, aby pomagać ludziom w potrzebie. To człowiek dobrotliwy i łagodny. Niezwykle ważną rolę przywiązuje on do znajomości historii i tradycji własnego kraju. Ma też pewną słabość. Każdy szanowany Rycerz posiada damę swego serca, dla której stacza pojedynki i służy wiernie w potrzebie. Mariusz z Płocka jest jednak zbyt nieśmiały, aby poprosić o ten zaszczytny przywilej którąkolwiek z dam. Mariusz z pewnością będzie bardziej chętny pomóc drużynie, jeśli ta znajdzie takową damę serca dla Rycerza i przyniesie od niej symboliczną szarfę lub chusteczkę. Im ważniejszą rolę Dama pełni i im zamożniejszych ma rodziców bądź męża, tym większy zaszczyt.

Zadanie: Rycerz chętnie zgadza się na pokazanie medalionu, opowiada że otrzymał go od swojego dziadka, który pamiętał opowieści swoich przodków o genezie powstania miasta Płocka. Opowieści te długo przechowywał w swym sercu i chętnie dzielił się nimi ze swoimi bratankami, ale teraz ze względu na długi pobyt w Brytanii nie jest już pewny tego, co opowiadał mu jego dziadek. Zadaniem harcerzy jest pomoc w złożeniu historii początków miasta Płocka. Tekst zadania przedstawiony jest poniżej. Harcerze musza wybrać prawidłowe odpowiedzi. Podczas rozwiązywania zadania rycerz Mariusz powoli uzupełnia swoje luk iw pamięci i podkreśla w barwny sposób najważniejsze wiadomości. Medalion pokaże jednak dopiero wtedy, gdy harcerze znajdą dla niego Damę serca.

Tekst zadania dla harcerzy: Pierwsze osadnictwa na obszarze Mazowsza Płockiego datowane jest

na około 10 tys. lat p.n.e./ 50 tys. p.n.e, jednak zdaniem grupy badaczy dopiero w epoce brązu, która w Polsce przypada na lata 1800-700 p.n.e., tereny te zostały zasiedlone przez Prasłowian/Prusaków . Okolice dzisiejszego Płocka były centralną częścią Mazowsza, jeszcze przed/już po jego przyłączeniem/u do państwa Mieszka I/Bolesława Chrobrego. Wykopaliska dowodzą, że w IX-X wieku na Wzgórzu Tumskim znajdował się ośrodek kultu chrześcijańskiego / pogańskiego. Płock był centralnym ośrodkiem plemienia Mazowszan / Wiślan, a Wzgórze Tumskie, było nie tylko "świętą górą", ale również miejscem zgromadzeń i zjazdów starszyzny plemiennej.

Pierwsza wzmianka o istnieniu silnej władzy książęcej na Mazowszu datowana jest na 944 rok, kiedy to książę lendziański Włodzimierz związał się sojuszem z księciem ruskim Igorem. Lendziańskie Mazowsze w latach 945-960 zostało przyłączone do państwa piastowskiego najprawdopodobniej

71

przez Wisłosłowa/Siemomysła, ojca Mieszka I. Dla wzmocnienia swej władzy Mieszko I/Mieszko II buduje na Wzgórzu Tumskim warowny gród otoczony wałem drewniano-ziemnym. W tym też okresie zostaje zniszczony ośrodek kultu pogańskiego na tumskim uroczysku co wiąże się z wprowadzeniem, w Polsce chrześcijaństwa, w 996/966 roku. Pierwsze budowle kamienne pojawiły się na terenie grodu książęcego i wskazywałoby na siedzibę monarszą Mieszka I /Bolesława Chrobrego. Historia Płocka jest ściśle związana z powstaniem państwa polskiego.

Około 1000 r. sprowadzono do Płocka mariawitów/benedyktynów, a w r. 1075 została erygowana diecezja płocka. W 1031 r. wojska pod wodzą Jarosława Mądrego i Mścisława Włodzimierzowicza zniszczyły miasto, które odbudował w l. 1037 - 1047 Masław/Mieszko III, były cześnik Mieszka II. W tym okresie Płock/Warszawę podniesiono do rangi stolicy Mazowsza.

Od 1075 r. do 1138 r. za panowania Władysława Hermana i jego syna Bolesława

Krzywoustego/Kazimierza Wielkiego Płock pełnił rolę ich rezydencji i stolicy państwa. Miasto zaliczono wówczas do jednego z największych/najpiękniejszych grodów w Polsce oraz najważniejszych ośrodków handlu na Mazowszu. Pod koniec XII w. miasto stało się siedzibą książąt mazowieckich. W pierwszej połowie XIII w./XV w. do miasta sprowadzeni zostali przez księcia Konrada Mazowieckiego/Bolesława Krzywoustego dominikanie, bardzo prężny, nowo powstały zakon medykancki, który w tym okresie odegrał ważną rolę w reformowaniu Kościoła. W 1237 r. Płock otrzymał lokację na prawie polskim. Król Kazimierz Wielki znacznie powiększył obszar miasta, nadał nowe przywileje, wybudował na Wzgórzu Tumskim ceglany zamek obronny, obwarował Płock murami miejskimi z bramami i basztami. Ważne miejsce w historii i kulturze miasta zajmowała ludność pochodzenia żydowskiego/niemieckiego, stanowiąca zwykle ok. 25/45 proc. ogółu mieszkańców miasta.

Materiały: flamastry, kartki z zadaniem dla drużyny

Bohater punktu: Marta z Mławy (Lady Marta)- Dama królewskiego dworu, przyjaciółka i powierniczka Królowej

Opis postaci: Okaże się ona autorką wszystkich tajemniczych listów. Pomimo iż mieni się przyjaciółką Ginewry, pragnie poznać sekret Kielicha Królowej wbrew woli przyjaciółki. Z tego powodu to ona wysyła regularnie listy do harcerzy i naprowadza ich na ślad tajemniczego napisu na pucharach. Próbuje dowiedzieć się, ile informacji udało się odkryć harcerzom i to powinno zdradzać jej prawdziwe intencje. Marta myśli, że Kielich stanowy legendarny Święty Graal.

Zadanie 1: Marta dostała polecenie od Królowej Ginewry, by ta przyniosła jej z gospody kubek gulaszu z niedźwiedzia, którą Królowa niezmiernie lubi. Ma jednak także i inne obowiązki, dlatego o tę przysługę prosi każdą z napotkanych grup harcerzy.

Zadanie 2: Kolejną prośbą Marty jest wykonanie wianka dla Ginewry, gdyż ten, który Marta uplotła poprzedniego dnia przerwał się tego ranka.

Zadanie 3: Królewski rumak Gwiazda zwichnął sobie nogę podczas wczorajszego polowania i Marta prosi o przyrządzenie maści na zwichnięcia, której recepturę zna nadworny medyk. Rycerze mają za zadanie zdobyć od medyka niezbędną receptę i skompletować jej składniki, a następnie przynieść gotową maść Marcie.

Uwaga! Marta powinna zaczepiać nadchodzące grupy harcerzy i przypominać o prośbie, jaką obiecali spełnić. Powinna opóźniać dotarcie drużyn do poszczególnych postaci. Marta prosi o wykonanie kolejnego zadania dopiero wtedy, gdy harcerze wykonają poprzednie. Jako jedyna nie ma medalionu.

Bohater punktu: Rycerz Bronimir z Płocka herbu Korczak,

Opis postaci: Jego imię oznacza - broń pokoju, choć w przypadku ego Rycerza jest to co najmniej znaczenie nie zbyt trafne. Bronimir służył już pod rozkazami Króla Artura, ale nigdy nie zdecydował się na stały pobyt na zamku Camelot. Jest bratem Królowej Ginewry, a to czyni go osobą bardzo wysoko postawioną w hierarchii. Nie zostanie on jednak królem, z powodu błędów dzieciństwa, jakie popełnił, za które obecnie pragnie odpokutować. Ponieważ jego imię nadal nie zostało oczyszczone, nie mógł wyruszyć z Rycerzami Okrągłego Stołu na poszukiwania Świętego Graala.

Zadanie: Rycerz Bronimir widząc nadchodzącą grupę harcerzy klęka i wykonując znak krzyża podążą na klęczkach ku nim. Opowiada że podobnie jak Bolesław Krzywousty pokutował po zabiciu

72

własnego brata tak i on pragnie zmazać z siebie grzechy dzieciństwa. Nagle zauważa zająca, wstaje i podbiega łapiąc go za uszy (będzie to rysunek zająca). Bronimir wspomina że uwielbia polowania zaprasza do wzięcia udziału w takim polowaniu. Zadaniem harcerzy jest znalezienie wszystkich ukrytych zwierząt i podanie ich nazw.

Materiały: rysunki zająca i innych leśnych zwierząt: dzika, bażanta, jelenia, lisa, wilka, kuny itp ( min. 10 sztuk formatu A4).

Bohater punktu: Katarzyna, córka młynarza, jednego z najbogatszych mieszczan

Opis postaci: Katarzyna jest córką młynarza, jednego z najbogatszych mieszczan w osadzie „Scoutus Civitas”. Jej mąż jest Rycerzem Okrągłego Stołu i podczas jego nieobecności prowadzi młyn. Musi ona niestety płacić opatowi podatek w postaci 20 worków maki rocznie.

Katarzyna posiada spory zapas mąki, którym chętnie się podzieli z harcerzami, jeśli ci o nią poproszą.

Zadanie: Tego roku plony były słabe i Katarzyna nie ma tylu worków maki. Ma jednak pewne oszczędności, które jednak nie wystarczą na pokrycie kosztu maki. Opat Tomasz znany jest jednak ze swojej nieugiętości i ta boi się zabronować jakikolwiek układ. Prosi harcerzy o pomoc w negocjacjach z opatem. Po zawarciu ugody Katarzyna w podzięce odczytuje literę na swoim medalionie.

Materiały: mąka

Bohater punktu: Ojciec Tomasz, opat pobliskiego Klasztoru Ojców Benedyktynów

Opis postaci: Tomasz wychował się w znanej rodzinie kupieckiej. Jego rodzice zapłacili dużą kwotę za przyjęcie syna do klasztornej szkoły. Tomasz jest osobą niezwykle inteligentną i pobożną, ale swój sukces jako opat Klasztoru Benedyktynów zawdzięcza zgoła innym cechom charakteru: sprytowi i wytrwałości. Ojciec Tomasz obok Reguły Świętego Benedykta w sposób szczególny kultywuje tradycje Świętego Jerzego – patrona rycerstwa i harcerzy.

Jest człowiekiem nieugiętym, ale można z nim negocjować rozsądne kontrakty. Kiedy harcerze ustalą warunki ugody między Katarzyną a Tomaszem mają za zadanie sporządzić akt prawny i uzyskać podpis Katarzyny, a następnie wręczyć oryginał opatowi. Dokument musi być opatrzony pieczęcią Katarzyny i Tomasza, a napisać go należy wykonaną przez siebie dutką.

Zadanie: Harcerze mają za zadanie podzielić się na dwie grupy, nie znając jeszcze zadania, jakie będą musieli wykonać. Pierwsza z grup ma cechować się dobrą ekspresją uczuć i zdolnościami aktorskimi, druga zaś umiejętnością improwizacji i interpretacji. Pierwsza grupa otrzyma tekst Legendy o Świętym Jerzym, która ma przedstawić w formie pantomimy drugiej grupie. Ta zaś oglądając przedstawienie ma za zadanie zrelacjonować historię opatowi. Po ukończonym zadaniu drużyna prezentująca legendę poprawia fakty, które harcerze drugiej drużyny zinterpretowali odmiennie. Po ukończeniu zadania opat Tomasz wygłasza kilka zdań na temat Świętego Jerzego.

Treść Legendy: Jednym z najbardziej znanych smoków jest ten z legendy o św. Jerzym, mający mieszkać w pobliżu miasta Silane w północnej Afryce. Początkowo zadowalał się owcami, później zaczął się domagać ofiar z ludzi, a wreszcie zachciało mu się delikatnego mięsa młodych dziewic. Przez jakiś czas miastem rządziła loteria, dziewice ciągnęły losy i jedna po drugiej szły na rzeź. Fatalny los przypadł wreszcie córce królewskiej. Władca błagał poddanych o wyrozumiałość, oni

jednak - i jak się miało okazać na szczęście twardo egzekwowali warunki umowy. Królewnę odprowadzono do jaskini potwora, i wtedy wreszcie Bóg zesłał biednym ludziom wybawienie w postaci św. Jerzego z Liddy. Święty jechał właśnie do cesarza Dioklecjana prosić go, aby nie prześladował chrześcijan. Na widok bestii uczynił mieczem znak krzyża i pogalopował prosto na nią. Poraniony i wystraszony smok dał się zaprowadzić na pasku do miasta, gdzie święty obciął mu łeb. Mieszkańcy Silene przekonawszy się naocznie o potędze Boga chrześcijan, jak jeden mąż odrzucili pogaństwo. Co ciekawe, tak się stało, że niedaleko znacznie wcześniej, zabito już innego smoka w bardzo podobnych okolicznościach. Bohaterami tego wydarzenia, znanego z mitologii greckiej, byli Perseusz i Andromeda.

Święty Jerzy: Przypuszczalnie urodził się w Kapadocji w pobożnej, chrześcijańskiej rodzinie. Jerzy, mając 17 lat, po nagłej śmierci swojego ojca wstąpił do legionów rzymskich i szybko doszedł do rangi wyższego oficera. Dzięki dawnym zasługom ojca, oraz własnej ambicji, uporowi i

73

zapalczywości awansował na dowódcę, a z samym cesarzem się przyjaźnił. Za obronę wiary chrześcijańskiej był torturowany i zginął. Jest patronem skautingu (harcerstwa) oraz rycerstwa.

Materiały: tekst legendy o Świętym Jerzym, kartki formatu A4, świeczka, czarna farba plakatowa lub pigment do farb.

Bohater punktu: Mariusz z Gozdowa, nadworny medyk

Opis postaci: Mariusz z Gozdowa jest nadwornym medykiem. To osoba niezwykle oczytana, energiczna, ale niestety także nieco niezdarna. Fantastycznie zna się na swoim zawodzie, dlatego cieszy się dużym poważaniem wśród mieszkańców Królestwa.

Mariusz zna recepturę maści na zwichnięcia, którą chętnie poda harcerzom i zasugeruje miejsca, w których można zdobyć stosowne składniki, czyli:

Garść mąki – można ją dostać w gospodzie

Sześć łyżek wody

Roztarta garść źdźbła trawy Ogrodniczki Medycznej

Zadanie: Dzisiejszego poranka Mariusz nieopatrznie upuściła na własną stopę ciężki gliniany garnek z wrzącą wodą. Potłukł się, a przy tym oparzył. Prosi o pomoc przybyłych rycerzy w udzieleni mu pierwsze pomocy. W zamian pokazuje literę na medalionie.

Materiały: apteczka, materiały opatrunkowe, receptura maści na zwichnięcia

Bohater punktu: Dominik, właściciel gospody

Opis postaci: Dominik jest właścicielem gospody od kiedy jego ojciec Maćko zmarł na morowe powietrze trzynaście lat temu. Niestety nie ma on takich zdolności jak jego ojciec i gospoda już dawno nie przynosi tak znacznych dochodów, jak czyniła to onegdaj. Dominik to osoba z charyzmą i charakterem i nie podda się łatwo. Wychował on czwórkę dzieci, które teraz pomagają mu w interesach.

Gotuje on ulubioną zupę Królowej. Jeżeli harcerze go o to poproszą powinien nalać do przyniesionego przez harcerzy kubka gulasz (wodę z trawą lub coś podobnego). Ważne jest, aby grupa harcerzy przyniosła własne naczynie, które wręczy Królowej. Ponadto musi ona dostarczyć co najmniej ¾ objętości kubka, które przyniesie. W przeciwnym wypadku Królowa poprosi o ponowne przyniesienie takiej porcji.

Zadanie: Dominik ma nowy pomysł na zwiększenie zysków z gospody. Pragnie otworzyć nową gospodę w Płocku. Potrzebuje jednak rozeznania. Pokaże rycerzom literę na medalionie, jeśli Ci opiszą mu największe zabytki i atrakcje turystyczne Płocka. Dominik powinien zadawać dociekliwe pytania. Spośród wymienianych zabytków nie może zabraknąć Katedry, Muzeum Mazowieckiego, pomnika Piłsudskiego, Broniewskiego, Odwachu, Ratusza. Po krótkiej rozmowie Dominik ma zadanie dla harcerzy, którzy mają połączyć w pary otrzymane elementy układanki. Dla starszych grup proponowane zadanie jest utrudnione, powinni oni uzupełnić prawą część tabeli bez podpowiedzi.

Materiały: układanka, klej, kartki papieru A4.

Elementy układanki:

najstarsza budowla sakralna na Mazowszu Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej

Marii Panny w Płocku (od 1144 r.)

najstarsza lokacja miejska na Mazowszu

prawa miejskie od 1237 roku

najwyższa skarpa wiślana skarpa, na której położone jest miasto, w

okolicy bazyliki katedralnej liczy 47 metrów wysokości

74

największy zakład produkcyjny w Polsce

PKN Orlen kombinat rafineryjno-petrochemiczny

największy i najdłuższy most w Polsce (długość mostu - ponad 1,7 km)

Most Solidarności

najstarszy szpital na Mazowszu Szpital Św. Trójcy (od 1405 r.) – tzw. stary szpital

najstarsze muzeum na Mazowszu Muzeum Mazowieckie (od 1821 r.)

jedno z najstarszych towarzystw naukowych w Polsce

Towarzystwo Naukowe Płockie (od 1820 r.)

najstarszy pozakościelny cmentarz w Polsce przedrozbiorowej

cmentarz parafii św. Bartłomieja (tzw. stary cmentarz) (od 1780 r.)

najstarsza szkoła w Polsce Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego (od 1180 r.)

--------------------------------------------------------------------------------------

Merlin – to on prosi rycerzy o pomoc w odkryciu zagadki Kielicha Ginewry. Doskonale wie, że kielich ten nie jest legendarnym Świętym Graalem. Zdaje sobie sprawę, że naczynie jest częścią tajemnicy, jakie skrywa ziemia mazowiecka i to owa zagadka jest powodem przybycia tutaj całego Dworu Królewskiego, który on sam zaaranżował kilka dni wcześniej. Postać ta powinna wdawać się w rozmowy tylko z uczestnikami gry, powinna być tajemnicza i zagadkowa, podpowiadać poszczególnym grupom w rozszyfrowaniu napisu i prosić o zgłoszenie się do jego osoby, kiedy powiedzie się im owo zadanie. Pyta także, czy odkryli już autora listu, sugeruje, aby sprawdzać charakter pisma postaci. W trakcie trwania gry Merlin dodatkowo wręczy potajemnie każdemu z patroli kartę z zasadami szyfru, jakiego użyto do zaszyfrowania treści na Kielichu Ginewry. Czyni to umawiając się z różnymi grupami w innych miejscach.

Ginewra – osoba odgrywająca postać Ginewry jest mistrzem gry, czyli zna wszystkie szczegóły związane z grą. Podczas trwania zabawy powinna cały czas spacerować po mieście, wdawać się w rozmowy z grupami harcerzy oraz z mieszkańcami jej Królestwa. Nie może dowiedzieć się, że harcerze znajdują się w posiadaniu jej Kielicha. Jej zachowanie powinno być spontaniczne, ale pasujące do fabuły gry.

5. Uwagi:

Poszczególne postacie znajdują się w zaaranżowanych różnych miejscach w osadzie „Scoutus Civitas”, w sporych odległościach od siebie. Harcerze mogą zadawać pytania typu: „Gdzie mieści się gospoda Bogny?” itp.

Osoby odgrywające role oraz sami uczestnicy powinni być przebrani w stroje z epoki.

6. Potrzebne materiały i rekwizyty:

Kubki z zaszyfrowanym napisem wykonanym farbami do szkła: „W mazowieckiej puszczy trud wyzwań zniesiesz i bliski Twej duszy skarb przyniesiesz”. – kielich Ginewry.

Sześć medalionów z literami P, A, T, R, I, A Księga zaklęć z tekstem zamieszczonym w punkcie 3. I części gry. Materiały potrzebne na każdy z punktów (spis materiałów znajduje się pod każdym

z opisów postaci). Zasady szyfru liczbowego napisane na kartkach formatu A4 stylizowanych na

pergamin.

75

II część gry:

Trasa: SZLAK NR 4a - NIEBIESKI - (odcinek południowy) "Szlak Nadwiślański im. Władysława Broniewskiego"

Południowy odcinek szlaku niebieskiego poprowadzi nas wzdłuż brzegu Wisły i Skrwy Lewej. Na trasie malownicze widoki meandrujących rzek, różnorodne drzewostany i siedliska leśne, jeziora, zabytki architektury, rezerwaty przyrody. Na skrzyżowaniu dróg w Soczewce kościół neogotycki, jednonawowy a 1906 r. Za kościołem cmentarz z kwaterą liczącą 129 mogił żołnierzy poległych w obronie linii Wisły w 1939 r. Z Soczewki udajemy się do Krzywego Kołka, aby powędrować górnym odcinkiem Skrwy Prawej. Bardzo zróżnicowany drzewostan od wyniosłych olch do niskiej roślinności lęgowej. Przekraczając Skrwę w kierunku południowym lokalna szosa asfaltowa doprowadzi nas do jeziora Białego.

1. Wprowadzenie – omówienie zasad gry

(element przeprowadza osoba odrywająca postać Merlina)

Harcerze w drugiej części gry wyruszą na poszukiwanie skarbu, kierując się wskazówkami Merlina. Każda z drużyn wyrusza w trasę w odstępach 10 minutowych. Harcerze podążają trasą oznakowaną kolorowymi wstążkami bibuły. Na swojej drodze na rozwidleniach szlaków znajdą koperty z treścią zadania, które mają wykonać. Po wykonaniu zadania i wypowiedzeniu zaklęcia harcerze mogą otworzyć jedną z kopert, jakie otrzymali od Czarodzieja. Merlin obiecuje bowiem przesyłać w magicznych kopertach, które wręcza opiekunowi Rycerzy, wskazówki z księgi zaklęć jak trafić do skarbu. Harcerze otrzymują 5 zalaminowanych kopert. W każdej z nich znajdzie się wiadomość informująca, za którym kolorem bibuły powinni podążać harcerze. Na rozstajach dróg będą bowiem przypięte różne kolory bibuły w kilku kierunkach.

Po wykonaniu ostatniego – 5 zadania – w kopercie nr 5 odnajdą oni mapę, która wskaże im miejsce zakopania skarbu.

Uwaga! Wychowawcy będą mieli za zadanie pilnować, aby harcerze sumiennie wypełniali treść kolejnych punktów gry. Koperty Merlina powinien przechowywać także wychowawca i kolejno ofiarowywać je harcerzom po wykonanym zadaniu. Wychowawcy są wtajemniczani wcześniej w rodzaje zadań, jakie czekają ich na trasie.

2. Opis zadań podczas gry:

1. Hejnał Płocka

Zadanie. Harcerze otrzymają krótka notatkę na temat hejnału płockiego oraz zaszyfrowaną jego treść. Zadaniem jest rozszyfrowanie wiadomości. Użyte szyfry to Gaderypoluki, Politykarenu, Koniecmatury.

Notatka: Jedną z osobliwości miasta jest hejnał, wykonywany z przerwami od r. 1937. Jego historia nie jest zatem tak stara, jak hejnału krakowskiego, którego początki sięgają czasów

76

średniowiecznych. Właściwie, to już z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. powstała myśl opracowania hejnału płockiego. Ziściła się ona dopiero w 1937 r. w wyniku ogłoszenia konkursu. Jury zadecydowało, że hejnałem płockim będzie melodia oznaczona nr 3, skomponowana przez ks. Starościńskiego. Utwór ten jak napisała wówczas miejscowa prasa - jak sielski jak nasza rolnicza dzielnica i ludowy jak ten lud, co go zamieszkuje. Od pierwszego wykonania hejnału minęło wiele lat. Wznowiony po 1945 r., grany był z przerwami przez 30 lat. W r. 1983, w rocznicę Konstytucji 3 Maja, rozległ się znowu, po długiej przerwie. Powrót do tej pięknej tradycji umożliwili uczniowie Zespołu Szkół Elektrycznych w Płocku, którzy podjęli się skonstruowania systemu elektronicznego, odtwarzającego melodię hejnału. Od tej pory, trzy razy dziennie z Wieży Zegarowej rozlegał się hejnał, melodia bardzo bliska każdemu mieszkańcowi miasta. Od 1998 roku hejnał jest także grany przez trębacza z wieży Ratusza Płockiego. Tekst płockiego hejnału odszyfrujcie drodzy rycerze i oceńcie sami, czy oddaje on duszę Płocczan. Płocki hejnale jest jednocześnie zaklęciem.

Tekst hejnału:

Płock, grodzie nasz z Tumskich Wzgórz trzymasz straż, grodzie nasz. Patrząc w Wisły toń ty trwasz, ty trwasz.

Materiały: Tekst notatki i zaszyfrowany tekst hejnału, kartki formatu A4 w liczbie drużyn, długopis umieszczone w foliowej torbie, zabezpieczone przed deszczem

2. Barwy Płocka – zajęcia plastyczne

Zadanie. Harcerze mają za zadanie namalować na kartonie formatu A4 Barwy Płocka i wykonać flagę chorągiewkę używając dostępnej taśmy klejącej oraz patyków w lesie. Dopuszczalne SA dwie opcje – harcerze wykonują chorągiewkę indywidualnie lub jedną na drużynę.

Notatka: Ustalenie barw miasta (flagi) nastąpiło 15 XII 1938 podczas obrad Rady Miejskiej. Z uzasadnienia przedstawionego przez referenta Zarządu Miejskiego Modlińskiego-Bolesty wynikało, że barwy miasta winny być ustalone na wzór barw miasta Krakowa od dawnego munduru wojewódzkiego, uchwalonego na Sejmie w r. 1776. Mundur taki nosiła szlachta, a później również zamożniejsze mieszczaństwo. Był to mundur w kolorach: jasnoszafirowym z wypustkami szkarłatnymi (kontusz) i słomiastym (żupan). Wynika z tego, że kolory miejskie powinny być żółtoniebieskie z wypustką czerwoną pośrodku. Wykonajcie flagę – chorągiewkę Płocka i zabierzcie ją ze sobą w dalsza drogę. Zaklęciem jest sentencja: „Barwy Naszej Małej Ojczyzny są niecodzienne, żółtoniebieskie pasów z wypustką czerwoną pośrodku nie znajdziesz wszędzie.”.

Materiały: Tekst notatki, szeroka taśma klejąca, farby plakatowe w kolorach żółty, czerwony i niebieski, pędzelki, blok techniczny umieszczone w foliowej torbie, zabezpieczone przed deszczem.

3. Dewiza Płocka – układanka

Zadanie. Harcerze mają za zadanie ułożyć za pomocą liter tłumaczenie łacińskiej sentencji , która stanowi dewizę miasta Płocka.

Notatka: Miasto Płock posiada swoją piękna dewizę, brzmiącą po łacinie Virtute et labore angere. Znajdźcie jej znaczenie polskie układając podane tutaj litery alfabetu. Tłumaczenie jest jednocześnie zaklęciem.

Materiały: Tekst notatki i litery tworzące sentencję „Wzbogacać męstwem i pracą” umieszczone w foliowej torbie, zabezpieczone przed deszczem.

4. Herb Płocka – praca plastyczna

Zadanie. Zadaniem harcerzy jest wykonanie herbu miasta Płocka posługując się jedynie jego opisem słownym

77

Notatka: Płock jak każde dumne miasto posiada własny Herb. Herb miasta Płocka nawiązuje do wizerunków na tłoku pieczęci miasta z XIV wieku. Na czerwonej tarczy herbowej widnieje w części dolnej mur obronny z otwartą bramą, a w górnej - fronton katedry z czarną rozetą zwieńczonej złotym krzyżem i dwiema wieżami ze stożkowymi niebieskimi dachami ozdobionymi złotymi kulami.

Od 1991 miasto posiada także Wielki Reprezentacyjny Herb (ustalony przez Radę Miasta), zwieńczony u góry koroną królewską, u dołu z dwoma krzyżami: Krzyżem Walecznych i Krzyżem Grunwaldu III klasy oraz ciekawą sentencją łacińską: Virtute et labore augere, czyli wzbogacać męstwem i pracą.

Zaklęciem jest Wasz rysunek. Jeśli wiernie odtworzycie herb miasta Płocka dostaniecie kolejną wskazówkę.

Materiały: Tekst notatki, kredki, kartki formatu A4 umieszczone w foliowej torbie, zabezpieczone przed deszczem.

Herb miasta Płocka

5. Obrona Płocka 1920 roku – zagadka, o jakim wydarzeniu mowa, ewentualnie można otworzyć kopertę z napisem podpowiedzi

Zadanie. Zadaniem harcerzy jest odczytanie tekstu zawartego w notatce i przeprowadzenie krótkiej dyskusji, jakiego fragmentu z życia miasta może dotyczyć ten fragment. Można skorzystać także z podpowiedzi zawartych w kopercie i wybrać to wydarzenie spośród 3 podanych (obrona Płocka 1920 roku, strajk w Stoczni Gdańskiej, powstanie w getcie płockim, organizacja rajdu dla harcerzy w 1945 roku, bitwa pod Olszynką Grochowską, obrona Westerplatte w 1939 roku).

Notatka: „Harcerstwo płockie nie rzuciło w tych dniach cienia na swój sztandar młodzieńczy, niewielu ich w mieście zostało po zapisach do armii ochotniczej, a ci, co zostali, to dzieci. Ale te właśnie dzieci zapłonęły ambicją dorównania „dzieciom Lwowa”. Jak myślicie drodzy harcerze? Jakiego wydarzenia może dotyczyć ten cytat wypowiedziany przez marszałka Józefa Piłsudskiego? Podanie prawidłowej odpowiedzi jest ostatnim zaklęciem, dzięki któremu będziecie mogli otworzyć ostatnią kopertę. Jeżeli zadanie okaże się zbyt trudne spróbujcie wykorzystać jedną z podpowiedzi w kopercie dołączonej do tej wiadomości.

Materiały: Tekst notatki oraz koperta z podpowiedziami umieszczone w foliowej torbie, zabezpieczone przed deszczem.

6. Skarb Krzywoustego

Harcerze na podstawie odnalezionej starej mapy odkopują skarb, zakopany setki lat temu przez Bolesława Krzywoustego, w którym ukrył on oprócz kosztowności (plakietek obozowych) kilka mądrości życiowych, zebranych w czasie jego życia. Do skarbu dołączył on pergamin z dwoma słowami „Cursus Patria” oraz własnym listem.

78

List Bolesława Krzywoustego:

14 sierpnia 1137 rok

Śmiałkowie!

Przepowiedział mi pewno dnia wielki Czarodziej, że imię mojej stolicy, pamięć o tym pięknym mieście i

ziemi mazowieckiej przetrwa wszelkie zawieruchy historii. Jeśli czytacie ten oto list, oznacza to, że

Czarodziej mnie nie oszukał i mazowiecki gród Piastów – Płock nadal tętni życiem swoich

mieszkańców i cieszy się miłością oraz oddaniem swoich obywateli.

Kierujcie swe serca ku waszej Małej Ojczyźnie.. Ku płockiej katedrze – symbolu czasów, ku

mazowieckim lasom – pamiętającym krwawe poświęcenie narodu, ku Waszym rodzicom – ukochanej

Wam parze ludzi, poczujcie powiem mazowieckiego lasu, poczujcie ciepło ogniska… Wszędzie dobrze,

ale w domu najlepiej.. zapamiętajcie te ważną naukę….

Cursus Patria!

Bywajcie Współcześni Rycerze

Bolesław Krzywousty, Król Polski

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. Treść wiadomości od Merlina umieszczone w kopertach

Koperta nr 1

Podążaj c ie za barwą słońca .

Koperta nr 2

Podążaj c ie za barwą miłości .

Koperta nr 3

Podążaj c ie za barwą n ieba .

Koperta nr 4 – dodatkowo zawiera obok wiadomości rysunek herbu miasta Płocka, dzięki czemu harcerze mogą ocenić dokładność swojego rysunku.

Podążaj c ie za barwą przyrody.

Koperta nr 5 – znajduje się w niej mapa informująca jak dojść do skarbu. Skarb zostanie zakopany i umieszczony w sposób zabezpieczający przed wilgocią i zniszczeniem.

4. Potrzebne materiały

Materiały potrzebne na każdy z punktów (spis materiałów znajduje się pod każdym z opisów zadania),

Koperty z wiadomościami od Merlina (5 kopert dla każdej drużyny),

Bibuła w kolorach żółty, czerwony, niebieski, zielony,

Przygotowany skarb dla drużyn wyraz z listem Bolesława Krzywoustego.

79

Zakończenie gry

Drużyna, która przybędzie na teren stanicy spotka się z czekającą na nich Ginewrą. Królowa odkrywa, że harcerze znaleźli jej Puchar, tłumaczy, dlaczego ten był dla niej tak ważny. Otóż kilka dni wcześniej posłaniec Artura przyniósł go i przekazał polecenie od Króla, który naczynie kazał ukryć. Ginewra myślała, że jest to tak długo poszukiwany Święty Graal. Puchar tymczasem okazał się być skarbem Króla Polskiego Bolesława Krzywoustego. Ginewra prosi harcerzy o pokazanie skarbu, który harcerze odkryli i pozwala, go zatrzymać wraz z Pucharem. Ma tylko jedną prośbę, aby opowiedzieli jej o swoich przygodach, jakie przeżyli podczas wyprawy po skarb i wyjawili, czego ciekawego dowiedzieli się podczas swojej wyprawy. Pyta także o znaczenie dwóch słów łacińskich na pergaminie znalezionym przy skarbie oraz jest ciekawa, co tez harcerze wiedzą na temat Bolesława Krzywoustego. (może także sama przedstawić tę postać harcerzom).

Założenia do ogniska podsumowującego grę „Cursus Patria”

Uwaga: Ognisko organizowane jest w drużynach indywidualnie. Przebieg ogniska jest dowolny, cele i zamierzenia wspólne.

Termin: 14 sierpnia 2008

Miejsce: Stanica Harcerska „Przystań” w Soczewce

Czas trwania: 60 min

Cele:

Zapoznanie harcerzy z historią obrony Płocka w 1920 roku w czasie wojny polsko – bolszewickiej.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą:

znali genezę harcerstwa na Ziemi Płockiej,

znali przyczynę najazdu bolszewików na Płock w 1920 roku,

potrafili opisać udział płockich harcerzy w obronie Płocka w 1920 roku,

wiedzieli, w jaki sposób mieszkańcy i miasto zostało odznaczone za swoje bohaterskie czyny.

Odbiorcy: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzieleni na grupy 10 -16 osobowe

Uwagi: Ognisko powinno rozpocząć się od rozwikłania zagadki cytatu znalezionego podczas gry fabularnej (informacje znajdują się w tekście rozkazu specjalnego): „Harcerstwo płockie nie rzuciło w tych dniach cienia na swój sztandar młodzieńczy, niewielu ich w mieście zostało po zapisach do armii ochotniczej, a ci, co zostali, to dzieci. Ale te właśnie dzieci zapłonęły ambicją dorównania „dzieciom Lwowa”.

Materiały pomocnicze:

Materiały ze strony internetowej Gimnazjum nr 4 w Płocku http://gim4.kom.pl/patron.htm

Obrona Płocka w sierpniu 1920 roku to powód do dumy, to chlubna karta w historii miasta. Chociaż walki o Płock 18 i19 sierpnia 1920 roku nie były decydującym, ani zwrotnym momentem w wojnie polsko-bolszewickiej, to jednak ta bitwa miała ogromne znaczenie dla nas płocczan

Pokazała zaangażowanie społeczności lokalnej w obronę swojego miasta. Ta społeczność to nie tylko mężczyźni, kobiety, ale także młodzież: 14-letni, 13-letni, 16-letni chłopcy-harcerze. W obecnych czasach, gdy młodzież poszukuje autorytetów, postawa tych młodych chłopców może być dla niej wielką lekcją patriotyzmu, wskazówką, jak rozwijać poczucie własnej wartości, jak mieć szacunek dla innych. Takie dziedzictwo podlega największej ochronie i pamięci.

Sam Józef Piłsudski docenił wielki wysiłek płocczan mówiąc: "Straszne to były ofiary, jakimi zapłaciliście za tę świętą jedność z żołnierzem polskim ... Lecz dopełniła się rzecz wielka. Żołnierz polski poznał, że ma brata w społeczeństwie".

80

Dnia 11 sierpnia 1920 roku ogłoszono stan oblężenia Płocka. Tego samego dnia biskup płocki Antoni Julian Nowowiejski wysłał do gubernatora wojskowego gen. Latynika depeszę, w której prosił o zabezpieczenie miasta przed zbliżającymi się wojskami bolszewickimi. 13 sierpnia Komitet Obrony Obywatelski Państwa zwołał wiec ludowy na Placu Floriańskim, (dziś Plac Obrońców Warszawy) gdzie po patriotycznych przemówieniach zaczęto zbierać ofiary (biżuterię, kruszce, srebro i złoto) na rzecz wojska. Przeprowadzona akcja werbunkowa dała pozytywne rezultaty. Do służby wojskowej zgłosiło się 1000 osób. Utworzono w Płocku 206 pułk piechoty dobrzyńsko-płockiej.

Władzę w mieście przejęła Straż Obywatelska z komendantem Ksawerym Cygańskim oraz inż. Bronisławom Mossdorfem, kapelanem księdzem Henrykiem Godlewskim i lekarzem Aleksandrem Zalewskim. Do Straży weszło 318 członków, to przyszli obrońcy miasta.

Dowódcą garnizonu wojskowego był ppłk Zapaśnik, a dowódcą przyczółka mostowego mjr Janusz Mościcki. W dniu 15 sierpnia wizytował wojsko generał M. Osikowski. Stan wojska w dniu 18 sierpnia w Płocku wynosił 3636 żołnierzy i 65 oficerów, dysponujących 33 ckm-ami, 16 armatami. Wojsko wspomagała rzeczna Flotylla Wiślana w składzie: 3 statki pancerne i 7 motorówek z 23 ckm-ami i 8 armatami.

Linia obronna zaprojektowana przez kapitana Alberta de Burs wykorzystała naturalne walory terenu, zwłaszcza położenie miasta na skarpie wiślanej oraz wąwozy od strony zachodniej. Biegła przez 6 kilometrów i składała się z rowów strzeleckich z kozłami hiszpańskimi. Drugą linię obrony stanowiły barykady z zasiekami z drutu kolczastego, zamykające wyloty głównych dróg i ulic miasta. Cała ta fortyfikacja wykonana została przy udziale społeczeństwa płockiego, w bardzo krótkim czasie. Przy budowie, wśród kobiet przewodziła Maria Maciesza, żona wielkiego społecznika Aleksandra Macieszy.

Na drugim brzegu Wisły stacjonowała artyleria. Major Mościcki miał do dyspozycji szwadron konny tatarskiego pułku ułanów. W obawie przed zbliżającymi się wojskami bolszewickimi w Płocku zaczęto ewakuować urzędników z aktami. Do miasta napływała także ludność okoliczna w obawie przed najeźdźcą. Wszyscy udawali się przez most na drugą stronę Wisły.

W dniu 16 sierpnia bolszewicy podeszli pod Płock zajmując okoliczne wsie: Goślice, Rogozino, Brochocin, Trzepowo lecz nie atakowali. Za to Polacy 17 sierpnia dokonali wypadu na wieś Trzepowo-Goślice i Rogozino i ponieśli klęskę - 2 zabitych i 60 rannych.

Tymczasem 18 sierpnia, na rozkaz Michała Tuchaczewskiego dowodzącego armią bolszewicką, w kierunku Płocka z Włocławka ruszył korpus konny Gaja-Chana, którego zadaniem było zlikwidować siły polskie pod Płockiem i przenieść się na Płońsk.

Kiedy żołnierze Gaja-Chana podążali w kierunku Płocka, wojsko polskie nie zrażone porażką we wsiach Rogoziono i Trzepowo ponowiło natarcie w kierunku Bielska. Żołnierze wyszli z miasta, jednak wobec nacierającej masy kawalerii bolszewickiej wycofali się do wsi Kostrogaj i Trzepowo. Tu wojsko polskie załamało się i doznało klęski. Niedobitki wróciły do miasta w nocy z 18 na 19 sierpnia. Z ponad 3 tyś. oddziału zostało około 2 tyś. żołnierzy. Nacierający bolszewicy liczyli od 3500 do 3800 żołnierzy. Konnica Gaja-Chana zaatakowała od północy i zachodu oraz wkroczyła do miasta. I w tym momencie swoją wielką miłość do Polski, do Płocka okazali jego mieszkańcy, którzy stanęli na barykadach broniąc miasta przed bolszewikami. Niejeden z nich złożył na ołtarzu ojczyzny swoje życie.

Płocczanie zaczęli organizować obronę w rejonie Rynku Kanonicznego (dziś Pl. Narutowicza). U wylotu ulicy Grodzkiej na Rynek Kanoniczny wzniesiono barykadę. Broniło jej kilku żołnierzy, z którymi ofiarnie współpracowali cywile: Antoni Gzowski, Stachowicz oraz kobiety Zofia Rozenkowska, Zofia Schodowska, Wanda Rycharska, Janina Dominkówna. Na Rynku walczyli: ppor. Wartz, Heller, Świtalski, Jeziorański oraz sanitariuszka Janina Landberg Śmieciuszewska, zachęcająca żołnierzy do walki.

U zbiegu Placu Floriańskiego i ulicy Kościuszki, gdzie również stała barykada, a żołnierzom pomagali cywile, poległa w czwartek 19 Maria Siwanowiczówna, która udzielała pomocy rannym i roznosiła

81

amunicję i posiłki. Obok niej chłopiec Władysław Konwicki i Władysław Jędrzejowski.W rejonie ul. Kościuszki, Mostowej również została zorganizowana obrona. Odznaczył się tu Stanisław Dydecki. Ważnym punktem obrony były ulice Sienkiewicza, Tumska oraz Sienkiewicza, Dominikańska (dziś l Maja) przed pocztą. Tu walczył oddział 9-tej kompanii telegraficznej jazdy z Łodzi. Oddział ten liczący 42 żołnierzy z ppor. J. Brodzińskim dzielnie bronił pozycji. Odznaczyli się żołnierze: Srebrzyński, Chetkowski, Witold Kowalski, Wacław Wysibowski, Stefan Chyczewski, Józef Tośka, Jan Sawicki, Marian Nowak, Włodzimierz Thun, Marian Sas i inni. Przeprowadziła ich przez ogrody nad Wisłą komendantka Marcelina Rościszewska.

W okolicach szpitala św. Trójcy walczył oddział żandarmerii wojskowej dowodzony przez E. Czuruka. Barykady na ulicy Kolegialnej bronili żandarmi! z oddziału por. Cz. Smoczyńskiego, obok w Gimnazjum Żeńskim znajdował się szpital i punkt aprowizacyjny zorganizowany przez Narodową Służbę Kobiet Polskich.

Skrzyżowania ulic Warszawskiej i Kilińskięgo bronił oddział tatarski pułku ułanów pod dowództwem por. I Achnatowicza. Tu poległ 14 letni harcerz Antolek Gradowski, zarąbany szablami. Inny harcerz Stefan Zawadzki zginął od kuli w okolicy Starego Rynku. W okopach pod "Stanisławówką" (dziś Al. Kobylińskiego) niezwykłą ofiarnością i walecznością odznaczył się Władysław Nowicki, który ranny w rękę zębami wyrywał zawleczki granatów, rzucając je na wroga, dopóki nie utracił przytomności.

Najważniejszym punktem był jednak przyczółek mostowy. Obroniony przez mjr. Janusza Mościckiego i jego adiutanta por. Feliksa Waluszewskiego. Na Wiśle walki toczyła flotylla pod dowództwem kapitana marynarki Jarocińskiego. Wojska ostrzeliwano ogniem ze statków: "Minister", "Wawel" i "Stefan Batory". Od strony Radziwia miasto ostrzeliwała artyleria.

Z każdą godziną obrona miasta tężyła i trwała, natomiast bolszewicy zajęli się grabieżą i gwałtami. Dla Płocka nastąpił sądny dzień. Bohdan Skaradziński w swym opracowaniu pisze: "na domy, ulice, kościoły padały artyleryjskie pociski. Posypały się cegły i szyby, buchnęły tu i ówdzie pożary. Jak od gromu z jasnego nieba padali ranni i zabici - żołnierze i nie żołnierze. Nie tylko od kuli i odłamków (...). Czerwona konnica wzięła się z impetem za rabunek. Wszystko, co wpadło w rękę, ale najskwapliwiej żywność i spirytualia. Kto stał na drodze brał w łeb szablą albo w brzuch bagnetem. Jeńców w mieście nie brano w ogóle, żeby sobie nie zawracać głowy. Brano za to gwałtem kobiety. Szalona panika i ludzkie krzyki dopełniały grozy. Gdy w ręce rosyjskie wpadł szpital wojskowy, ponad stu rannych padło ofiarą mordu, pielęgniarki zaś, które ukrywały się gwałcono i kaleczono". Płocczanie zapłacili wysoką cenę. Straty wynosiły 200 zabitych, 400 rannych i 330 zabranych do niewoli.

Kiedy do Płocka zaczęły zbliżać się polskie posiłki bolszewicy wycofali się z miasta. Major Janusz Mościcki od razu po zwycięstwie podziękował obrońcom w słowach: "Wszystkim, którzy biorąc udział w obronie Płocka, często w linii bojowej, w okopach czy wewnątrz miasta, przyczynili się niekiedy śmiercią bohaterską, krwią i ranami do utrzymania przyczółka mostowego w naszych rękach, wszystkim tym cichym i bezimiennym obrońcom z różnych warstw społecznych i różnego wieku składam jako dowódca przyczółka mostowego w niniejszym rozkazie podziękowanie i uznanie, ponieważ działali w imię tych ideałów, które stanowią treść duszy polskiej i zadatek świetnej przyszłości Narodu. Wspomnienie chwil przeżytych w Płocku pozostanie mi jako cenny dar na resztę życia".

Także generał Władysław Sikorski, dowódca 5 Armii w uznaniu dla bohaterskich obrońców przesłał odezwę: "Bohaterskiej ludności miasta Płocka przesyłam żołnierskie uznanie za okazany hart i męstwo w obronie zagrożonej Ojczyzny".

To poświęcenie docenił także sam Naczelnik Państwa Marszałek Józef Piłsudski, który miasto Płock odznaczył Krzyżem Walecznych. Wśród mieszkańców odznaczeni zostali: Marcelina Rościszewska, Tadeusz Świecki i dwóch harcerzy Józio Kaczmarski i Tadzio Jeziorowski.

Wizyta Marszałka w Płocku zakończyła się przyznaniem Mu przez Radę Miasta tytułu Pierwszego Honorowego Obywatela Miasta Płocka.

82

KONSPEKT NR 9

Temat: Piknik rodzinny „Spotkajmy się przy ognisku”

Termin: 15 sierpnia 2008

Autor: ćwik Dominik Kozłowski, phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stanica harcerska „Przystań” w Soczewce, okolice stanicy na terenie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego

Czas trwania: 5 h 15 min

Cele:

Zaangażowanie rodziców w działalność drużyn i zachęcenie do wpierania działalności Hufca ZHP Płock,

Profilaktyka antynikotynowa wśród harcerzy i ich rodziców.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć rodzice i harcerze będą: Znali cel i sposób wzięcia udziału w akcji „1 % dla ZHP”, Wiedzieli, jakie umiejętności nabywają harcerze, uczestnicząc w pracy drużyn harcerskich, Znali sposoby aktywnego spędzania wolnego czasu w gronie rodzinnym, Znali instruktorów Hufca ZHP PŁOCK, Potrafili wymienić skutki palenia tytoniu oraz rozumieli jego szkodliwość w stosunku do osób

niepalących.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” oraz ich rodzice i rodzeństwo podzieleni na 10 – 12 grup wg modelu: 4 harcerzy +8 rodziców. Należy pamiętać, że nie wszyscy rodzice mogą wziąć udział w Pikniku i tych harcerzy należy zgrupować w jedną bądź kilka grup wraz z wychowawcą.

Ramowy przebieg:

15.00 – 18.30 – gra terenowa „Spotkajmy się przy ognisku”.

18.30 – 19.30 – kolacja – grill z kiełbaskami w formie pikniku

19.30 – 20.15 – ognisko integracyjne, zakończenie Pikniku.

Gra terenowa „Spotkajmy się przy ognisku”

Założenia: W grze biorą udział patrole 10 -12 osobowe, które otrzymują na starcie gry mapę średniowiecznej osady „Scoutus Civitas”. Na mapie zaznaczone są punkty, które każda z grup ma za zadanie odwiedzić w wyznaczonych godzinach. W ten sposób unikniemy zaistnienia sytuacji powstawania „kolejek” na trasie gry.

Gra posiada fabułę. Harcerze i ich rodzice poznają osadę „Scoutus Civitas” i ich mieszkańców.

Liczba punktów: 12 ( w tym 4 obstawia firma Recon, pozostałe zapewniają instruktorzy Hufca ZHP PŁOCK.). Dwa punkty są punktami awaryjnymi (punkt 13 i 14) służącymi rozładowaniu kolejek na innych punktach.

Materiały: dziurkacze z różnymi kształtami, papier samoprzylepny (4), - do wykonanie pieczęci na każdy z punktów, mapy trasy gry terenowej dla każdego patrolu oraz materiały niezbędne do poszczególnych zadań na trasie gry.

Wykorzystane źródła: Ulotki opracowane na podstawie poradnika „Prof. Witold Zatoński radzi, jak rzucić palenie” i wydane za zgodą Fundacji „Promocja Zdrowia”, rysunki Ryszard Kryska.

Fabuła: W osadzie „Scoutus Civitas” każdego piątku odbywa się jarmark. Jarmarki odbywają się tutaj w każdy piątek od Nocy Sobótkowej aż do dnia Równonocy Jesiennej. W połowie sierpnia odbywa się wyjątkowy Jarmark Rodzinny, podczas którego Rodziny rycerskie rywalizują ze sobą o przewodnictwo w Gildii Kupieckiej Miasta. Otrzymują mapy z miejscami jakie mają odwiedzić. Wyruszają w trasę. Spotykają się z 12 byłymi Przewodniczącymi Gildii – każdy z nich ma dla nich zadanie. Po wykonaniu zadania punktowy wręcza odpowiednią ilość punktów poprzez przyklejenie uczestnikom pieczęci charakterystycznej dla danego Przewodniczącego Gildii Kupieckiej. (Pieczęcie

83

to kółeczka, kwadraty, trójkąty w środku z wyciętymi obrazkami wykonane z samoprzylepnego papieru. Na każdy punkcie można otrzymać maksymalnie 6 pieczęci z innym obrazkiem).

Na pierwszy punkcie dowiadują się, że miasto jest nękane przez smoka. O tym wielkim problemie informują poszczególne patrole Trzej Przewodniczący Gildii, którzy jednak nie chcą podać swojego imienia. Smok zatruwa miasto oparami dymu, który wydobywa się z jego paszczy ilekroć ja otworzy. Miasto spowite jest w coraz gęstszy dymie, powoduje choroby jego mieszkańców. Harcerze i rodzice będą próbowali dowiedzieć się jak wygląda owy smok i spróbują go pokonać w trzech zadaniach specjalnych, które będą wymagały: koncentracji i uwagi, pomysłowości i sprytu oraz wiedzy i spostrzegawczości. W rzeczywistości tym smokiem będzie nałóg palenia, który patrole pokonają. Punkty dotyczące profilaktyki antynikotynowej są punktowane identycznie, ale można zyskać dodatkowe dwie pieczęcie za podanie imienia smoka.

Treść listu:

Jesteśmy trzema byłymi Przedstawicielami Gildii Kupieckiej osady „Scoutus Civitas”.

Pragniemy poinformować Was w

tajemnicy, że miasto jest nękane przez

smoka. Nie możemy podać Wam swojego

imienia. Władcy naszej Krainy zabronili

nam mówić o tym wielkim nieszczęściu w

obawie przed panika. Smok zatruwa miasto

oparami dymu, który wydobywa się z jego

paszczy ilekroć ją otworzy. Miasto spowite

jest w coraz gęstszym dymie, powoduje

choroby jego mieszkańców. Spróbujcie

dowiedzieć się jak wygląda owy smok i go

pokonać w trzech zadaniach specjalnych,

które będą wymagały: koncentracji i

uwagi, pomysłowości i sprytu oraz wiedzy

i spostrzegawczości.

Powodzenia

84

Opis punktów:

1. Skrzynki - wchodzenie na ruchome skrzynki. Uczestnicy sportów wyposażani są w sprzęt alpinistyczny i doświadczają niezapomnianych przeżyć pod okiem i asekuracją instruktorów posiadających odpowiednie uprawnienia.

Wedle legendy na szczycie wieży znajduję się piękna księżniczka, która oczekuje na ratunek. Zadaniem uczestników jest w czasie 10 minut ustawienie czterech wież składających się z jak największej liczby skrzynek, każde 5 skrzynek to jedna pieczęć. W tym samym czasie pozostali uczestnicy próbują swoich sił w innej konkurencji „Najdłuższa linia”, aby dostać się na najwyższą wieżę w zamku można także wykonać linę z części garderoby. Za każde 6 długości ciała najwyższej damy w drużynie harcerze uzyskują kolejną pieczęć.

Odpowiedzialny: Firma „Recon” + jeden instruktor harcerski

Materiały: zapewnia firma „Recon”

2. Most linowy - konkurencja alpinistyczna.

Odpowiedzialny: Firma „Recon”

Materiały: zapewnia firma „Recon”

3. Strzelnica – Goście mogą skorzystać z kilku punktów, na których można sprawdzić swoje predyspozycje strzeleckie : • stanowisko z wiatrówki krótkiej zasilanej na gaz • stanowisko z wiatrówki długiej • łuk – łuk tradycyjny dla osób początkujących i dla dzieci oraz drugie stanowisko z łukiem dużym. wiatrówka + łuki.

Odpowiedzialny: Firma „Recon”

Materiały: zapewnia firma „Recon”

4. Quady - rozstawiany tor do jazdy na motorach czterokołowych. Urozmaicona powierzchnia jest dodatkową atrakcją dla jadącego.

Odpowiedzialny: Firma „Recon”

Materiały: zapewnia firma „Recon”

5. Rysowanie – dzieci są oddzielane od rodziców, odrysowują na kartonie swoja rękę, stopę i głowę, a zadaniem rodziców jest odgadnąć, który z rysunków przedstawia części ciała swojego dziecka. Dzieci nie mogą podpowiadać rodzicom.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: kartki formatu A4, flamastry lub kredki.

6. Narty –dwie grupy stawiają się na punkcie o tej samej godzinie. Każda z drużyn ustawia swoje nogi do dwóch długich desek lub belek i przywiązuje sznurkiem swoje nogi. Zadaniem każdej z drużyn jest jak najszybsze pokonanie trasy wyścigu. Wygrany w wyścigu otrzymuje cztery pieczęcie.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: 4 belki, sznurek

7. Beczka – beczka jest dziurawa, w środku znajduje się piłeczka, trzeba do niej nalać wody, aby piłeczka podniosła się na zadaną wysokość. W przypadku braku beczki można wykorzystać osiem plastikowych butelek 5 litrowych i odpowiednio osiem piłeczek. Zadanie polega na tym, aby w tym samym czasie nalać do butelek tyle wody, ab wszystkie piłeczki znalazły się na wyznaczonym poziomie. Uczestnicy mogą korzystać tylko z dwóch lub trzech menażek.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: beczka lub osiem butelek plastikowych, 8 piłeczek pingpongowych, 3 menażki.

85

8. Zabawa integracyjna – postaci z bajek

Prowadzący prosi wszystkich o ustawienie się w kole i przypina na plecach kartki z imionami sławnych osób. Każdy chodzi po pokoju i próbuje zgadnąć kim jest, zadając pytania pozostałym osobom. Harcerz może zadać danej osobie tylko jedno pytanie. Kiedy odgadnie kim jest, przypina sobie kartkę z przodu i chodzi dalej pomagając innym. Postacie: Napoleon Bonaparte, Józef Piłsudski, Andrzej Małkowski, Antolek Gradowski, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Albert Einstein, Robert Baden – Powell, Jan Paweł II, Maria Curie – Skłodowska, Robert Kubica, Otylia Jędrzejczak, Lech Kaczyński.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: karteczki z imionami postaci w liczbie grup, taśma klejąca.

9. Liczba Pi – uczestnicy mają za zadanie zapamiętać liczbę pi do 98 miejsc po przecinku w ciągu 5 minut, a następnie podać tę liczbę. W zależności od dokładności zapamiętania cyfr otrzymują kilka pieczęci.

Liczba Pi:

3.141592653 5897932384 6264338327 9502884197 1693993751 0582097494 4592307816 4062862089 9862803482 5342117067 9821480865 1328230664 7093844609 5505822317 2535940812 8481117450 2841027019 3852110555 9644622948 9549303819 6442881097 5665933446 1284756482 3378678316 5271201909 1456485669 2346034861 0454326648 2133936072 6024914127

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: arkusz szarego papieru z wypisanymi 100 cyframi liczby pi, marker

10. Substancje rakotwórcze w dymie papierosowym – krzyżówka - zadaniem uczestników jest ułożenie z otrzymanych liter krzyżówki. Hasłami będą różne związki chemiczne zawarte w dymie tytoniowym ,które są substancjami rakotwórczymi i wszystkie one w procesie spalania tytoniu wprowadzane są do organizmu człowieka, który pali, ale także tych osób, które znajdują się w otoczeniu osoby palącej. Po upływie 6 minut prowadzący daje harcerzom podpowiedź w postaci zaszyfrowanych haseł do krzyżówki. Po jej ułożeniu omawia każdy z haseł:

Toluen – rozpuszczalnik

Amoniak – stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów

Tlenek Węgla – spaliny

Fenol – wchodzi w skład środków żrących

Aceton – rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów

Cyjanowodór – kwas pruski – używany w komorach gazowych

Arsen – trucizna, składnik chemicznych środków bojowych

Metanol – trucizna, w benzynach silnikowych

Nikotyna – silna trucizna, uzależnia jak narkotyk

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: litery wykonane z bloku technicznego formatu minimalnie 10 cm na 10 cm (litery hasła nikotyna powinny być na kolorowym tle), kredki, zaszyfrowane szyfrem Gaderypoluki hasła do krzyżówki, kredki.

86

Krzyżówka

11. Co grozi palaczowi – uczestnicy prze 1 minutę przyglądają się rysunkowi palacza i chorobom, jakie wywołuje palenie, po upływie tego czasu uczestnicy próbują uzupełnić ten schemat, zapisując nazwy chorób na karteczkach i przyklejając je zapamiętać i podpisać rysunek.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: arkusz szarego papieru z obrazkiem wg załącznika oraz arkusz szarego papieru z samym rysunkiem bez podpisów, karteczki samoprzylepne, flamastry

87

12. Pochłaniacz dymu – konstrukcja ze śmieci. – zadaniem uczestników jest skonstruowanie z dostępnych materiałów pochłaniacza dymu. Po ukończeniu zadania prowadzący przypomina, że oprócz aktywnego palenia istniej także bierne palenie. Osoby niepalące nie znoszą zapachu dymu papierosowego. Dym tytoniowy jest źródłem substancji uczulających. Żony palących mężów chorują dwukrotnie częściej na raka płuc niż partnerki mężczyzn niepalących. Noworodki palących matek są lżejsze, gorzej przygotowane do życia.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: różne kartony, plastikowe butelki, taśma klejąca, sznurek, szary papier, marker, nożyczki.

13. Kalambury Prawo Harcerskie – każdy z harcerzy losuje jedną karteczkę z danym punktem Prawa Harcerskiego. Ma za zadnie zaprezentować rodzicom w formie pantomimy ten punkt, a rodzice mają odgadnąć jego sens. Za każde odgadnięte hasło drużyna otrzymuje jedną pieczęć.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: karteczki z treścią 10 punktów Prawa Harcerskiego

14. Maski gazowe – zadaniem uczestników jest pokonanie toru przeszkód w maskach gazowych w jak najkrótszym czasie. Dwie grupy stawiają się na punkcie o tej samej godzinie. Zadaniem każdej z drużyn jest jak najszybsze pokonanie trasy wyścigu. Wygrany w wyścigu otrzymuje cztery pieczęcie.

Odpowiedzialny: instruktor harcerski

Materiały: 4 maski gazowe

88

Przebieg ogniska integracyjnego.

Czas: 46 min

Materiały: śpiewniczki, 5 chusteczek

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1

Powitanie uczestników. Omówienie obrzędowości związanej z ogniskiem. Prośba o rozpalenie ogniska skierowana do kilku wybranych osób. Rozpalenie ogniska.

Prezentacja 5

2 Piosenka „Płonie ognisko” Piosenka 2

3 Gawęda „Harcerski Styl Życia” Gawęda 5

4 Piosenka „Harcerskie ideały” Piosenka 3 Śpiewniczki

w liczbie uczestników.

5 Zabawa „Głowa – ramiona” Pląs 5

6.

Promocja akcji „1 % dla ZHP” – zasady i cel akcji zostanie zaprezentowany w postaci parodii reklamy telewizyjnej, po której nastąpi krótka prezentacja zasad akcji „1 % dla ZHP”.

Prezentacja, teatr

6

7. Piosenka „Śpiewogranie” piosenka 3

8. Zabawa „Chusteczka” Zabawa 5 5 chusteczek

9. Zabawa „Pony” Pląs 5

10. Piosenka „Płonie ognisko” Piosenka 2

11. Ogłoszenie wyników gry terenowej. Podsumowanie fabuły gry, podziękowanie za „pokonanie smoka”.

--- 1

12. Bratni krąg. Piosenka „Bratnie słowo”. Podziękowanie rodzicom za udział w pikniku i zakończenie ogniska.

piosenka 4

89

KONSPEKT NR 10

Temat: „Przyjdzie rozstań czas…” - Ognisko podsumowujące obóz Hufca

Termin: 16 sierpnia 2008

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: miejsce ogniskowe, stanica harcerska „Przystań” w Soczewce

Czas trwania: 67 min

Cele:

Podsumowanie treści programowych realizowanych w trakcie trwania obozu.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Potrafili wskazać najważniejsze zajęcia przeprowadzone w czasie obozu, Wiedzieli, w czym przejawia się porównanie harcerstwa jako współczesnych rycerzy.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas”

Materiały: zapałki

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Powitanie uczestników. --- 1

2

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. O rozpalenie ogniska zostaną poproszeni zastępca komendanta obozu oraz pozostali członkowie Rady Obozu.

--- 2 zapałki

3 Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 3

4 Piosenka „Ogień” piosenka 3

5

Mianowanie strażnika ognia. Podczas mianowania strażnika ognia wypowiadana jest sentencja łacińska: „Custodire quasi pupillam oculi sui” – strzeż jak źrenicy oka

--- 2

6. Piosenka „Przyjdzie rozstań czas” piosenka 3

7.

Na zakończenie naszej podróży po średniowiecznej Polsce pozostaje nam czar ogniska. – prowadzący podsumowuje krótką minione dni, informuje o zbliżającym się końcu obozu, dziękując harcerzom za wspólną zabawę, wprowadzając kolejny element ogniska czyli prezentacje drużyn.

gawęda 4

8.

Nasze wspomnienia – prezentacje drużyn. Przed rozpoczęciem ogniska każda z drużyn ma za zadanie przygotować krótką prezentację wydarzeń, które najbardziej zapadły w pamięci drużyny. Prezentacje mogą mieć charakter żartobliwy. Kolejne prezentacje przedzielone są piosenką lub pląsem wybraną przez daną drużynę.

Teatr, pląs, piosenka

7*4=28

9. Zabawa „Chusteczka” zabawa 5

90

10. Piosenka „Harcerskie ideały” piosenka 3

11.

Rycerskie ideały. Prowadzący podsumowuje treści programowe realizowane podczas tegorocznego obozu, podkreślając, że współczesnymi rycerzami są harcerze każdego dnia pełnienia swojej służby, realizacji zadań pracy nad sobą, podejmowania wyzwań itp. Prowadzący przypomina również o patronie harcerzy – Świętym Jerzym i legendzie z nim związanym- Każdy człowiek, starając się żyć święcie, pokonuje smoka, którym jest własny grzech. Czyż więc nie możemy powiedzieć, że święty Jerzy naprawdę pokonał smoka. Podobnie każdy harcerz każdego dnia walczy ze złem, realizując przesłanie Roberta Baden – Powella „Starajcie się zostawić ten świat lepszym, niż go zastaliście.”.

gawęda 5

12. Piosenka „Irlandzki sen” piosenka 3

13. Piosenka „Płonie ognisko” piosenka 2

14. Zawiązanie Bratniego Kręgu, piosenka „Bratni Krąg”.

piosenka 3

91

KONSPEKT NR 11

Temat: Kuźnica dla wędrowników „Tolerancja”

Termin: 6 sierpnia 2008 roku

Autor: pwd. Gabriel Filipiak

Miejsce: miejsce ogniskowe na Stanicy Harcerskiej w Białym Brzegu lub w razie deszczu zadaszone pomieszczenie

Czas trwania: 63 minut

Cele:

Wykształtowanie własnych opinii wśród wędrowników związanych z różnymi zagadnieniami dotyczącymi tolerancji

Kształtowanie umiejętności wypowiadania własnych opinii.

Zamierzenia:

Po ukończeniu zajęć uczestnicy będą: Wiedzieli na czym polega kuźnica, Posiadali własne opinie związane z poruszanymi zagadnieniami.

Odbiorca: uczestnicy obozu Hufca ZHP PŁOCK „Scoutus Civitas”, w wieku od 16 lat.

Materiały: Gitary, mini śpiewniczki z piosenkami związanymi z tolerancją, zapałki, metalowy kubek i metalowy przedmiot do uderzania np. łyżeczka.

Przebieg:

Lp. Treść i sposób realizacji Forma Czas

(min.)

Uwagi / Potrzebne Materiały

1 Rozpalenie ogniska i odśpiewanie piosenki „Zielony Płomień”

Śpiew 5 Mini śpiewniczki,

gitara.

2 Prowadzący wyjaśnia zasady formy jaką jest kuźnica.

3

3 Piosenka Śpiew 5 Mini śpiewniczki,

gitara.

4 Prowadzący krótko wprowadza uczestników w temat kuźnicy, jakim jest Tolerancja

--- 5

5.

Kuźnica:

Prowadzący ma przygotowane tezy, nad którymi uczestnicy będą się zastanawiać i, na których temat będą przedstawiać swoje opinie. Każda tura wypowiedzi oddzielona jest piosenką z minispiewniczka stworzonego na potrzeby zajęć. Przed wypowiedzeniem swojej opinii każdy uczestnik symbolicznie uderza trzy razy w „kowadło”, po swojej wypowiedzi przekazuje je następnemu uczestnikowi. Prowadzący kończy każdą turę swoją opinią na odpowiednie zagadnienie i podsumowuje wypowiedzi całej grupy.

kuźnica 45 Tezy do

poruszenia zawarte w zał.

6. Zakończenie zajęć kręgiem i rozejście się do namiotów.

Śpiew 5

92

ZAŁĄCZNIK nr 1 ZAGANIENIA DO PORUSZENIA PODCZAS KUŹNICY

1. Czym dla mnie jest tolerancja? 2. Czy tolerancja jest potrzebna? 3. Dokąd sięga moja granica tolerancji? 4. Podaj przykład może nawet kontrowersyjnego zachowania, które możesz

tolerować. 5. Podaj przykład zachowania, którego bezwzględnie nie możesz tolerować.

93

KONSPEKT NR 12

Temat: Uczta dworska

Termin: 16 sierpnia 2008, pora kolacji

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stołówka na stanicy harcerskiej w Soczewce

Czas trwania: 30 min

Cel:

Zapoznanie harcerzy z tradycją uczt średniowiecznych.

Odbiorca: uczestnicy obozu Hufca ZHP PŁOCK

Materiały: świece, serwetki, papier kolorowy samoprzylepny, marker

Przygotowanie uczty: Stoły zostaną ustawione w „podkówkę”. Każde miejsce będzie podpisane karteczką z imieniem i rodem rycerskim harcerki i harcerza. Uczestnicy zasiądą w ten sposób, że każdy harcerz będzie siedział obok dwóch harcerek i odwrotnie, każda harcerka obok dwóch harcerzy. Na stołach palą się świece, stół jest udekorowany bukietami polnych kwiatów i serwetkami.

Rozmieszczenie najważniejszych postaci fabuły obozu:

Dominika Sokołowska - Mariusz Ratajczak – Kasia Czubak – Mariusz Fabiszewski – Agata Kapturowska – Gabriel Filipiak – Marta Świątecka – Tomasz Kapturowski – Daria Opulska – Tomasz Stępniewski - Monika Mieszkowicz -– Dominik Kozłowski

Przebieg:

Zastęp służbowy wciela się w postaci: stolnika (podaje potrawy dla rycerzy. Odgrywa go instruktor służbowy), cześnika (podaje herbatę), podczaszego (podaje także herbatę, pomaga stolnikowi), krajczego (podaje potrawy) i ochmistrzyni (podaje potrawy królowej i damom dworu). Osoby te powinny mieć przyklejone karteczki w kształcie herbu z napisem swojej funkcji.

Harcerze udają się na kolację w swoich strojach rycerskich. Przed stołówką pojawia Królowa Ginewra wraz z Merlinem. Wita przybyłych na ucztę i zaprasza do środka, tłumacząc jednocześnie zasady siadania przy stole. Do stołówki wchodzi najpierw Ginewra, Merlin i jej najbliższy dwór (Rada Obozu), a następnie inni harcerze.

Kiedy wszyscy zajmą już miejsca odbywa się tradycyjna piosenka „Pobłogosław Panie”. Następnie Rycerze mówią „Smacznego kochane Damy”, harcerki odpowiadają „Smacznego kochani Rycerze”. (wcześniej muszą być uprzedzeni – na zasadzie głuchego telefonu). Następnie rozpoczyna się posiłek, zastęp służbowy podaje kolację. Po zakończonym posiłku śpiewamy piosenkę „Hej dziękujemy!” i kolacja kończy się.

Wstęp teoretyczny na podstawie materiału Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich „Pod grunwaldzką chorągwią”: Sprawdzonym sposobem podkreślania świetności dworu były uczty przy suto zastawionym stole, gdzie liczba dań dochodziła nawet do stu. Z tym związane były kolejne dworskie urzędy: za zarządzanie królewską kuchnią odpowiedzialny był kuchmistrz, za zapasy pożywienia – spiżarny, a za trunki – piwniczny. Codzienne posiłki królewskiej rodziny zależały od osobistego gustu monarchy. W obsłudze królewskiego stołu dużą rolę pełnił stolnik, który nakrywał stół do uczty i kierował podawaniem potraw. Towarzyszył mu podstoli, niosący przed nim laskę – oznakę funkcji stolnika. Na ucztach nie mogło zabraknąć wina, którego dystrybucją zajmowali się cześnik i jego zastępca – podczaszy. Dbali oni, by trunku nie zabrakło i by był on odpowiednio podany. Ponadto podczaszy podawał królowi kielich z winem, po jego skosztowaniu, co miało zapobiec otruciu władcy. Krojeniem (co wymagało nie lada zręczności i doświadczenia, zważywszy na to, że podstawą menu podczas uczt była dziczyzna!), próbowaniem i podawaniem królowi potraw zajmował się krajczy. Osobny dwór posiadała królowa, a jego zarządcą był ochmistrz. Jedynym dworskim urzędem pełnionym przez kobietę był urząd ochmistrzyni, odpowiadającej za żeńską służbę królowej i damy dworu. Dowódcę królewskiej gwardii zwano komendantem harcerzy.

94

KONSPEKT NR 13

Temat: Honoris causa - Dla zaszczytu.

Autor: phm. Agata Kapturowska

Miejsce: stanica harcerska w Białym Brzegu

Czas trwania: 120 min

Cele:

Podsumowanie wiadomości zdobytych podczas programowych zajęć obozowych.

Odbiorca: uczestnicy obozu „Scoutus Civitas” podzielnie na grupy 10-16 osobowe.

Materiały: arkusz szarego papieru, karteczki kwadratowe o wymiarach 2 cm/2 cm wykonane z białego papieru, klej (4), flamastry, kredki, wydrukowane zadania z załącznika nr 1, zestaw pytań (po jednym dla każdej drużyny), kostki do gry (4), karteczki z pytaniami, po 5 rysunków smoka dla każdej drużyny, 4 paczki plasteliny, 20 obrazków miecza, zasady i przebieg gry w 4 kopiach, kartki formatu A4 (do napisania pytań).

Zasady i przebieg gry:

Przygotowanie do gry: Przed przystąpieniem do gry należy przygotować kwadraty o wymiarach 2/2cm oraz każdy z uczestników ma za zadanie zapisać na karteczce pytania dotyczące wiedzy o średniowieczu i miejscach, jakie odwiedzili dotychczas podczas trwania obozu. Pytań powinno być w sumie 100. Wszystkie pytania umieszcza się pudełku, menażce lub woreczku. Podczas wymyślania pytań harcerze nie mogą się ze sobą kontaktować. Jeśli harcerze będą mieli trudności w wymyśleniu pytań prowadzący zezwala na tematykę harcerską. Prowadzący powinien poprosić o wymyślenie pytań trudnych…

Wprowadzenie do gry „Smoki – najniebezpieczniejsze bestie średniowiecznego świata. Mają zwykle wygląd wielkiej jaszczurki czy dinozaura, posiadają skrzydła, nierzadko maja kilka głów, potrafią zionąć ogniem. Napadają na miasta, porywają niewiasty, zjadają owce, depczą pola uprawne. Sieją spustoszenie wszędzie tam, gdzie się pojawią. Osadzie ludzkiej zagraża 5 smoków. Zadaniem rodów Rycerskich jest pokonanie tych potwornych jaszczurów. A mogą dokonać tego jedynie Rycerze nieustraszeni i doświadczeni… Niech zwycięży najlepszy Ród Rycerski i zdobędzie zaszczytny tytuł Pogromcy Smoków. Honoris causa – dla zaszczytu… Do dzieła Rycerze..!”

Smoki osiedlają się w Osadzie Scoutus civitas – należy nakleić 5 smoków zgodnie z planszą zamieszczoną poniżej.

Na początku gry harcerze nie dysponują planszą do gry, ta powstanie dopiero podczas rozgrywki. Pola w postaci kwadratowych karteczek będą kolejno doklejane przez harcerzy i tworzą pole do gry. Pól powinno być 100.

Grę rozpoczynamy od stworzenia planszy do gry. Każdy z uczestników rzuca kolejno kostką, po czym doklejają tyle kartoników na planszy, ile oczek wylosował. W zależności od liczby oczek, ostatni kartonik zamalowujemy kolorowymi kredkami i umieszczamy na niej duży napis z liczbą oczek, jakie wyrzucono, czyli jeśli harcerz wyrzuci liczbę 4, bierze 4 kartoniki, które nakleja na arkuszu szarego papieru, w dowolny sposób, jeden za drugim, na ostatnim maluje

95

cyfrę 4 itd. Plansza powinna być budowana dowolnie, ale tak, aby rozgałęziała się i prowadziła do 5 punktów (smoków) na planszy wg schematu poniżej. Aby jednak móc dołożyć kartoniki należy prawidłowo odpowiedzieć na zadane pytanie. Kiedy uczestnik nie zna odpowiedzi na pytanie to wraca do puli. Zaczynamy układanie kartoników od pola start, wszystkie 100 kartoników należy nakleić na planszę.

Po ułożeniu planszy drużyna dzieli się na 4 zespoły (podziału dokonujemy przez wylosowanie kawałków plasteliny różnego koloru umieszczonych w woreczku). Każdy zespół wykonuje swój pionek nawiązujący do średniowiecznej konwencji obozu.

Grę rozpoczynamy od miejsca oznaczonego wcześniej jako start. Harcerze rzucają kostką i ruszają się zgodnie z konwencją: 1,2 oczka na kostce – ruch o 1 pole, 3,4 oczka – ruch o 2 pola, 5,6 oczek – ruch o 3 pola. Muszą oni dostać się do smoka, aby stanąć do pojedynku z nim. Jeżeli któryś z graczy trafi na pole z cyferką musi cofnąć się w kierunku pola start o tyle pól, jak cyfra stała na kartoniku. Ponadto, jeżeli pionek stanie na białym polu odpowiada na pytanie z puli. Po prawidłowej odpowiedzi może pozostać na polu i zamalować go dowolnym kolorem. W przypadku błędnej odpowiedzi cofa się na poprzednie pole, z którego „przyszedł”. Stając na polu kolorowym, zespół nie musi już odpowiadać na pytanie.

Pojedynek ze smokiem polega na wykonaniu zagadki logicznej. Zagadki logiczne posiada Królowa Ginewra, do której musi udać się dany przedstawiciel zespołu. Po powrocie do namiotu drużyny próbuje rozwiązać zagadkę wraz ze swoim Rodem Rycerskim. Jeżeli prawidłowo odpowie na zadanie otrzymuje od Ginewry miecz, którym zakleja obrazek ze smokiem – smok zostaje pokonany.

Drużyny grają na czas. Wygrywa ta drużyna która pierwsza ułoży swoją plansze oraz pokona 5 Smoków Cienia. Oprócz rywalizacji między rodami, odbywa się rywalizacja w obrębie rodów o największego Pogromcę Smoków wśród zespołów.

Mistrz gry: Jest nim wychowawca, który odpowiada za prawidłowy przebieg gry oraz Królowa Ginewra, która rozdaje zagadki logiczne, pomaga w podaniu poprawnych odpowiedzi na zadane pytania, decyduje w spornych kwestiach. To Królowa Ginewra decyduje, jaką zagadkę zada drużynie, jej trudność należy dostosować do drużyny.

Uwaga! Do woreczka z pytaniami prowadzący dorzuca 5 dodatkowych zadań: Zaśpiewaj z całym rodem piosenkę (2), zapląsajcie dowolny pląs(2), nadajcie Waszej planszy życia – stwórzcie rzeki, mosty, zamki, lasy.

START

smoki

96

Załącznik nr 1

Zagadki logiczne na podstawie Konspektu gry zrealizowanej w 12 ŁDH im. Stanisława Konarskiego (hufiec Łódź Widzew) - pwd. Anna Książek.

ZADANIE 1

J T P S D J T P S D D D Jaka powinna być następna litera w tym zestawieniu?

a) D b) J c) T

Odp. a) Ciąg tworzą litery będące pierwsza literą kolejnych liczb nieparzystych, np. Jeden, Trzy, Pięć, Siedem...

ZADANIE 2

2569 (1183) 1386 7242 (?) 5321 Jaka liczba powinna znaleźć się w miejscu ?

a) 3425 b) 1921 c) 5738

Odp. b) Liczba w nawiasie jest różnicą pomiędzy pierwszą a drugą liczbą

ZADANIE 3

A B A C D C E F E G ? G I J I

W miejsce ? powinna zostać wpisana litera:

a) H b) I c) J

Odp. a)

ZADANIE 5

6 17 11 5 14 9 ? 11 8

Jaka liczba powinna znaleźć się w miejscu ? a) 4 b) 3 c) 2

Odp. b) Cyfra w pierwszej kolumnie jest różnicą pomiędzy cyfrą w drugiej a cyfrą w trzeciej kolumnie

ZADANIE 6

kawior (walc) oclić pokaz (?) warta Jaki wyraz powinien znaleźć się w miejscu ?

a) karta b) kara c) kora

97

Odp. c) Aby odczytać wyraz, należy po kolei przeczytać 3, 2 literę pierwszego słowa oraz 3,2 literę drugiego słowa, tak jak w przypadku słowa walc.

ZADANIE 7

Słowo ręka ma się do słowa rękawiczka, jak słowo stopa do słowa: a) skarpeta b) podłoga c) sznurówka

Odp. a)

ZADANIE 8

1 3 2 4 3 5 4 6 5 7 ? Jaka liczba powinna pojawić się w miejscu ?

a) 5 b) 6 c) 7

Odp. b)

ZADANIE 9

110 100 91 83 76 ? Jak liczba powinna znaleźć się w miejscu oznaczonym ? Odp. 70 (za każdym razem odejmujemy od poprzedniej liczby cyfrę o 1 mniejszą, np. 110 – 10 =100; 100 – 9 = 91; 91 – 8 = 83)

ZADANIE 10

.

Jaki kształt powinien znaleźć się na następnym miejscu? (nie jest to kropka!) Odp. Sześciokąt (za każdym razem liczba kątów wzrasta o 1)

ZADANIE 13

Które z poniższych słów nie pasuje do pozostałych? gag Otello kabaczek pies status Odp. Pies (tylko ten wyraz nie zaczyna i nie kończy się na tę samą literę)

ZADANIE 14

A D G J ? Jaka litera powinna się znaleźć w miejscu znaku zapytania? Odp. M (wymieniamy co trzecią literę alfabetu)

98

ZADANIE 15

2 3 4 6 6 9 8 12 10 15 12 ? Jak liczba powinna znaleźć się w miejscu ? Odp. 18 (powyższy ciąg liczb składa się w rzeczywistości z dwóch, nachodzących na siebie ciągów. Co druga liczba wzrasta o 2 (2,4,6,8,10,12) zaś co druga o 3 (3,6,9,12,15)

ZADANIE 16

1/3 ma się do 3, jak 3 do ? Jaka liczba powinna znaleźć się w miejscu ?

a) 6 b) 1/6 c) 12 d) 27

Odp. 27 (3 równa się 9 razy 1/3,a 27 to 9 pomnożone przez 3)

ZADANIE 20

(OOO) ( [] [] ) (O) (OO) ( [] [] [] ) ( [] ) ( [] [] [] ) (OOO) (?) Co powinno znaleźć się w miejscu ? ( [] [] ) (OOO) ( ) ( [] ) (O) 1 2 3 4 5 Odp. 3 (kółka to plusy, a kwadraty minusy. Prawa kolumna to suma dwóch poprzednich)

ZADANIE 21

Osioł i muł wędrują sobie razem. Obaj niosą na grzbiecie worki. Nagle muł powiedział: „Jeśli dasz mi jeden worek, wtedy będę niósł dwa razy więcej niż Ty. Jeżeli weźmiesz ode mnie jeden worek, wtedy będziemy nieśli po równo.” Ile worków niesie osioł, a ile muł?

ZADANIE 22

Po jednej stronie rzeki znajduje się trzech kanibali i trzech misjonarzy. Mają po swojej stronie rzeki łódkę, która może przewieźć za jednym razem dwie osoby. Zadanie polega na tym, żeby przewieźć wszystkie sześć osób na drugą stronę rzeki. W żadnym momencie po jednej czy po drugiej stronie rzeki liczba kanibali nie może przewyższyć liczby misjonarzy, gdyż kanibale zjedliby w takiej sytuacji misjonarzy. Łódka oczywiście nie pływa sama, więc za każdym razem ktoś musi wrócić z nią na drugi brzeg. Odpowiedzią na to zadanie będzie spis kolejnych przepłynięć, jakie wykonać muszą kanibale i misjonarze by dostać się bezpiecznie na drugą stronę rzeki.