o d l u k u o minimalnim standardima za upravljanje rizicima u … · 2018-12-12 · o minimalnim...

Na osnovu člana 44 stav 2 tačka 3 Zakona o Centralnoj banci Crne Gore ("Službeni list CG", br. 40/10, 06/13 i 70/17), a u vezi sa članom 12a Zakona o Investiciono-razvojnom fondu Crne Gore ("Službeni list CG", br. 88/09 i 80/17), Savjet Centralne banke Crne Gore, na sjednici održanoj 27.11. 2018. godine, donio je

O D L U K U o minimalnim standardima za upravljanje rizicima u poslovanju

Investiciono-razvojnog fonda Crne Gore

I. OSNOVNA ODREDBA

Predmet regulisanja

Član 1 Ovom odlukom se utvrđuju minimalni standardi za upravljanje rizicima kojima je u svom poslovanju izložen Investiciono-razvojni fond Crne Gore (u daljem tekstu: Fond). II. UPRAVLJANJE RIZICIMA 2.1. Opšte odredbe

Vrste rizika

Član 2

Fond je dužan da rizike kojima je izložen u svom poslovanju svodi na najmanju mjeru, rukovodeći se načelima sigurnosti, solventnosti, likvidnosti, disperzije rizika i očuvanja realne vrijednosti kapitala.

Fond je dužan da na adekvatan način, a u skladu sa vrstom, obimom i složenosti svog poslovanja, identifikuje, mjeri, prati i kontroliše sve rizike kojima je izložen u svom poslovanju, a naročito:

1) kreditni rizik; 2) rizik likvidnosti; 3) tržišne rizike; 4) operativni rizik, i 5) rizik koncentracije.

Sistem upravljanja rizicima

Član 3

Fond je dužan da uspostavi sistem za upravljanje svim rizicima kojima je izložen u svom poslovanju. Sistem za upravljanje rizicima iz stava 1 ovog člana obuhvata:

1) politika za upravljanje rizicima; 2) procedure za upravljanje rizicima; 3) definisana ovlašćenja i odgovornosti u procesu preuzimanja i upravljanja rizicima, i

1

4) sistem izvještavanja i informisanja o upravljanju rizicima. Politiku za upravljanje rizicima čini jedan ili više dokumenata kojim se minimalno uređuje:

1) organizovanje upravljanja rizicima; 2) način procjene rizičnog profila Fonda i metodologija za identifikovanje i mjerenje,

odnosno procjenu rizika kojima je Fond izložen ili bi mogao biti izložen u svom poslovanju;

3) način praćenja i kontrolisanja pojedinačnih rizika, uključujući uspostavljanje odgovarajućih limita;

4) postupci i mjere u slučaju odstupanja u primjeni usvojenih politika i procedura, kao i u slučajevima nastupanja vanrednih i kriznih situacija.

Procedure za upravljanje rizicima treba da omoguće blagovremeno i sveobuhvatno identifikovanje rizika, analizu uzroka koji dovode do nastanka rizika, mjerenje, odnosno procjenu rizika, opis postupaka za praćenje, kontrolisanje rizika održavanjem rizika na nivou prihvatljivom za rizični profil Fonda ili njihovim smanjenjem, odnosno eliminisanjem i dr. Fond je dužan da periodično, a najmanje jednom godišnje, preispituje i, po potrebi, ažurira politiku za upravljanje rizicima.

Ovlašćenja i odgovornosti

Član 4

Fond je dužan da svojim aktima jasno definiše ovlašćenja i odgovornosti za upravljanje rizicima za sve nivoe radnog procesa i odlučivanja i periodično dostavljanje Odboru direktora Fonda izvještaja o aktivnostima vezanim za upravljanje rizicima.

Sistem izvještavanja

Član 5 Fond je dužan da uspostavi i održava sistem izvještavanja koji omogućava blagovremene, tačne i detaljne informacije koje su potrebne za donošenje poslovnih odluka, kao i za:

1) mjerenje i praćenje izloženosti rizicima; 2) praćenje poštovanja uspostavljenih limita za upravljanje rizicima.

Fond je dužan da Centralnoj banci Crne Gore: u daljem tekstu: Centralna banka), za potrebe vršenja kontrole poslovanja Fonda, dostavlja izvještaje u skladu sa ovom odlukom. 2.2. Kreditni rizik

2.2.1 Upravljanje kreditnim rizikom

Kreditni rizik

Član 6

Kreditni rizik, u smislu ove odluke, je rizik nastanka gubitaka za Fond zbog dužnikovog neispunjavanja obaveza.

2

Procedure za upravljanje kreditnim rizikom

Član 7 Procedure za upravljanje kreditnim rizikom treba da naročito sadrže:

1) detaljne procedure za odobravanje kredita ili pružanje druge finansijske usluge iz koje proizilazi izloženost Fonda kreditnom riziku, kojima se, kao minimum, definišu obaveze Fonda da, prije odlučivanja, pribavi podatke o:

- finansijskom stanju dužnika, - namjeni za koju se sredstva odobravaju, - izvorima sredstava za otplatu duga, - vrijednosti i pravnoj valjanosti kolaterala;

2) procedure za praćenje strukture i kvaliteta portfolia kojim Fond upravlja; 3) procedure za blagovremeno preduzimanje aktivnosti za poboljšanje stanja portfolia, a

posebno nekvalitetne aktive (stavki aktive klasifikovanih u kategoriju C1 ili nižu), uključujući i procedure za restrukturiranje duga, ili preduzimanje drugih mjera čiji je cilj da se gubici Fonda svedu na najmanju moguću mjeru;

4) procedure za naplatu glavnice potraživanja, kamata i naknada, koje obezbjeđuju da naplata bude pravovremena i saglasna ugovorenim uslovima, a u slučaju kašnjenja u otplati omogućavaju brzo ispitivanje razloga kašnjenja u otplati, praćenje kašnjenja u otplati i realno vrednovanje stepena izloženosti Fonda kreditnom riziku prema neurednim dužnicima.

Utvrđivanje finansijske sposobnosti dužnika

Član 8

Fond je dužan da prije ugovaranja transakcija iz kojih proizilazi kreditni rizik, kao minimum, procijeni finansijsku sposobnost lica prema kojem nastaje potraživanje, kvalitet kolaterala i uticaj drugih faktora koji su relevantni za mjerenje izloženosti kreditnom riziku.

Dosije potraživanja

Član 9

Fond je dužan da obezbijedi da svako potraživanje bude adekvatno i tačno dokumentovano i da za svako potraživanje uspostavi i održava uredan i kompletan dosije, koji hronološki prati odobravanje i kvalitet potraživanja, sve do njegove konačne naplate ili regulisanja duga na drugi način. Dosije iz stava 1 ovog člana, kao minimum, treba da sadrži dokumente, podatke i informacije kojima se dokumentuju:

1) identitet dužnika, kao i lica koja su garanti/jemci ili davaoci drugog kolaterala; 2) za pravna lica i preduzetnike - pravna sposobnost tih lica da budu učesnici u poslu

(dokaz o upisu u odgovarajući registar); 3) finansijsko stanje dužnika i njegovu sposobnost za izvršenje ugovorne obaveze; 4) vrsta i kvalitet kolaterala; 5) namjena sredstava i namjensko korišćenje odobrenih sredstava; 6) predloženo restrukturiranje duga (zahtjev dužnika, analiza opravdanosti restrukturiranja

duga i razlozi za prihvatanje/neprihvatanje restrukturiranja duga).

3

Proces praćenja kredita

Član 10

Fond je dužan da uspostavi sistem praćenja strukture i kvaliteta različitih djelova kreditnog portfolia u skladu sa prirodom, veličinom i kompleksnošću ukupnog portfolia Fonda.

Fond je dužan da prati ukupnu strukturu i kvalitet kreditnog portfolia, kreditni rizik koji proizilazi iz ukupnog kreditnog portfolia, kao i rizike vezane za pojedinačne kredite i transakcije. Proces praćenja pojedinačnog kredita uključuje procjenjivanje kreditne sposobnosti dužnika i lica koja su povezana sa dužnikom, kvaliteta kolaterala i urednosti dužnika u izmirivanju obaveza, tokom trajanja pravnog odnosa koji predstavlja izloženost Fonda. Proces praćenja pojedinačnih kredita mora biti uspostavljen tako da omogućava blagovremeno preduzimanje odgovarajućih mjera radi smanjenja kreditnog rizika u slučaju pogoršanja kreditne sposobnosti dužnika ili davaoca kolaterala. Fond je dužan da obezbijedi praćenje ispunjavanja obaveza iz ugovora o kreditu, a u slučaju odobrenih namjenskih kredita i praćenje namjenskog korišćenja plasiranih sredstava.

Kontrolisanje kreditnog rizika

Član 11

Fond je dužan da svojim aktima putvrdi obim i način kontrolisanja kreditnog rizika, kao i obim i učestalost internog izvještavanja o kreditnom riziku.

Fond je dužan da uspostavi procedure za blagovremeno preduzimanje aktivnosti za poboljšanje stanja kreditnog portfolia, a posebno kredita koji pripadaju kategoriji nekvalitetnih kredita, uključujući i procedure za ponovno ugovaranje, odnosno restrukturiranje kredita, ili preduzimanje drugih mjera prema korisniku kredita čiji je cilj da se gubici Fonda svedu na najmanju moguću mjeru, kao i procedure za aktiviranje i realizaciju kolaterala.

2.2.2. Vrednovanje stavki aktive

Primjena MRS/MSFI

Član 12 Fond vrednuje i objelodanjuje stavke bilansne aktive i vanbilansne stavke u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima i Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.

Metodologija

Član 13

Fond je dužan da utvrdi metodologiju za klasifikaciju, mjerenje i umanjenje vrijednosti finansijske aktive u skladu sa Međunarodnim standardom finansijskog izvještavanja 9 - "Finansijski instrumenti".

4

Primjena metodologije iz stava 1 ovog člana treba da obezbijedi:

1) da sve analize, pretpostavke, procjene i ostali postupci u procesu procjene iznosa obezvređenja stavki bilansne aktive i vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki budu detaljno objašnjeni i dokumentovani;

2) da procjena iznosa obezvrjeđivanja stavki bilansne aktive i vjerovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama bude zasnovana na tačnim i ažurnim podacima i da uzima u obzir sve značajne interne i eksterne faktore koji mogu uticati na naplativost potraživanja.

Fond je dužan da metodologiju iz stava 1 ovog člana dosljedno primjenjuje, preispituje najmanje jednom godišnje i po potrebi prilagođava rezultatima preispitivanja, kao i da prilagođava pretpostavke na kojima je metodologija zasnovana.

Učestalost vrednovanja

Član 14

Fond je dužan da najmanje tromjesečno procjenjuje kvalitet aktive, utvrđuje da li postoji objektivni dokaz o obezvređenju stavki bilansne aktive, odnosno vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki i da obračunava adekvatni iznos tog obezvređenja, odnosno vjerovatnog gubitka. Objektivnim dokazom o obezvređenju stavki bilansne aktive, odnosno vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, smatraju se podaci o jednom ili više nastalih događaja koji negativno utiču na sposobnost dužnika da uredno izvršava svoje obaveze prema Fondu.

Tretman kolaterala

Član 15

Pri obračunavanju iznosa obezvređenja stavki bilansne aktive i vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, Fond može da uzme u obzir i novčane tokove po osnovu kolaterala. Metodologijom iz člana 13 stav 1 ove odluke utvrđuje se i način vrednovanja kolaterala za koji Fond procjenjuje novčane tokove, kao i očekivani period za realizaciju tog kolaterala.

Procjena na pojedinačnoj osnovi

Član 16

Procjenu obezvređenja stavki bilansne aktive i vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki za pojedinačno značajna potraživanja, Fond vrši na pojedinačnoj osnovi.

Pojedinačno značajnim potraživanjem, u smislu stava 1 ovog člana, smatra se ukupna bruto izloženost Fonda prema jednom licu ili grupi povezanih lica koja je veća od 100.000 EUR. Izuzetno od stava 2 ovog člana, Fond može svojim internim aktom odrediti i manji iznos ukupne izloženosti prema jednom licu odnosno grupi povezanih lica, kao granicu iznad koje se izloženost smatra pojedinačno značajnim potraživanjem. Procjena obezvređenja bilansne aktive na pojedinačnoj osnovi obuhvata utvrđivanje postojanja objektivnog dokaza o obezvređenju, procjenu sadašnje vrijednosti budućih novčanih tokova i

5

obračun iznosa tog obezvređenja, za svako pojedinačno potraživanje koje je uključeno u ovu procjenu. Smatra se da postoji objektivan dokaz o obezvređenju bilansne aktive na pojedinačnoj osnovi, ako:

1) finansijsko stanje dužnika ukazuje na značajne probleme u njegovom poslovanju; 2) postoje podaci o neizmirenju obaveza, o učestalom kašnjenju u otplati glavnice i/ili

kamate, ili o neispunjavanju drugih ugovornih obaveza; 3) Fond, zbog finansijskih teškoća dužnika, bitno promijeni uslove otplate u odnosu na

prvobitno ugovorene, ili 4) postane izvjesno da će nad dužnikom biti pokrenut stečajni postupak ili postupak

reorganizacije.

Utvrđivanje iznosa obezvređenja

Član 17

Iznos obezvređenja stavke bilansne aktive utvrđuje se kao razlika između knjigovodstvene vrijednosti potraživanja i sadašnje vrijednosti očekivanih budućih novčanih tokova po tom potraživanju. Izuzetno od stava 1 ovog člana, ako je za određeno potraživanje rok u kojem se očekuju budući novčani tokovi kraći od godinu dana, Fond nije dužan da izračunava sadašnju vrijednost očekivanih budućih novčanih tokova, već može da iznos obezvređenja te stavke bilansne aktive utvrdi kao razliku između knjigovodstvene vrijednosti potraživanja i očekivanih budućih novčanih tokova po tom potraživanju.

Procjena vjerovatnog gubitka

Član 18

Procjena vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki na pojedinačnoj osnovi obuhvata procjenu nadoknadivosti budućih novčanih odliva za svaku preuzetu vanbilansnu obavezu i obračun iznosa vjerovatnog gubitka za svaku pojedinačnu vanbilansnu stavku koja je uključena u ovu procjenu. Nenadoknadivim budućim novčanim odlivom smatra se nominalni iznos očekivanog novčanog odliva po osnovu vanbilansne obaveze umanjen za iznos za koji se osnovano procjenjuje da će ga nadoknaditi druga ugovorna strana, ili će biti nadoknađen realizacijom kolaterala.

Utvrđivanje iznosa vjerovatnog gubitka

Član 19

Iznos vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki je jednak sadašnjoj vrijednosti očekivanih nenadoknadivih budućih novčanih odliva po tim stavkama. Izuzetno od stava 1 ovog člana, ako procijeni da će novčani odlivi nastati u roku kraćem od godinu dana u odnosu na datum obračuna iznosa vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, Fond iznos novčanih odliva može utvrditi u iznosu koji je jednak tim odlivima.

Procjena na grupnoj osnovi

Član 20

6

Procjenu obezvređenja stavki bilansne aktive, odnosno vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki na grupnoj osnovi, Fond je dužan da vrši za sva potraživanja kod kojih se obezvređenje, odnosno vjerovatni gubici, ne mogu direktno povezati sa tim potraživanjima, ali se na osnovu iskustva može procijeniti da obezvređenje, odnosno gubici, postoje u okviru kreditnog portfolia. Procjenu na grupnoj osnovi Fond vrši za potraživanja:

1) za koja pri procjeni na pojedinačnoj osnovi utvrdi da ne postoji objektivni dokaz o obezvređivanju, odnosno vjerovatni gubitak, odnosno ako procjenom na pojedinačnoj osnovi nije utvrđen iznos obezvređivanja bilansne aktive, odnosno iznos vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki;

2) koja ne predstavljaju pojedinačno značajna potraživanja iz člana 16 stav 2 ove odluke. Fond može procjenu obezvređenja bilansne aktive i vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki, za potraživanja koja ne predstavljaju pojedinačno značajna potraživanja, vršiti na pojedinačnoj osnovi. Pri procjeni na grupnoj osnovi, Fond je dužan da grupiše potraživanja na osnovu sličnih karakteristika kreditnog rizika koje odražavaju sposobnost dužnika da izmiruju svoje obaveze u skladu sa ugovorenim uslovima, i to prema jednom ili više kriterijuma, kao što su: vrste proizvoda, urednost u izmirivanju obaveza, kreditni rejting, geografska područja, privredni sektor, vrste kolaterala i drugo.

Računovodstveni tretman

Član 21

Obračunati iznos obezvređenja stavki bilansne aktive Fond knjigovodstveno evidentira na teret rashoda, a u korist ispravke vrijednosti tih stavki aktive. Obračunati iznos vjerovatnog gubitka po osnovu vanbilansnih stavki Fond knjigovodstveno evidentira na teret rashoda, a u korist rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama.

2.2.3. Klasifikacija stavki aktive

Obaveza klasifikacije

Član 22 Fond je dužan da najmanje na mjesečnoj osnovi vrši klasifikaciju stavki bilansne aktive i vanbilansnih stavki po osnovu kojih je izložen kreditnom riziku i obračunava rezervacije za procijenjene gubitke. Stavkama bilansne aktive i vanbilansnim stavkama po kojima je Fond izložen kreditnom riziku smatraju se stavke bilansne aktive po osnovu kojih je Fond izložen riziku neispunjenja obaveze dužnika i vanbilansne stavke koje predstavljaju potencijalne obaveze Fonda, a naročito:

1) krediti i potraživanja (uključujući kamate i naknade, potraživanja po osnovu finansijskog lizinga i faktoringa);

2) sredstva kod banaka; 3) finansijska sredstva koja se vode po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 4) hartije od vrijednosti koje se vrednuju po amortizovanoj vrijednosti i hartije od vrijednosti

po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat; 5) učešća u kapitalu drugih pravnih lica;

7

6) izdate garancije; 7) date kreditne obligacije (odobreni a neiskorišćeni krediti); 8) ostala jemstva; 9) nepokrivena kreditna pisma (akreditivi);

10) ostale stavke po osnovu kojih je Fond izložen kreditnom riziku.

Stavkama bilansne aktive i vanbilansnim stavkama po osnovu kojih Fond nije izložen kreditnom riziku, smatraju se:

1) investicione nepokretnosti, nepokretnosti, postrojenja i oprema i nematerijalna sredstva; 2) učešća u kapitalu drugih pravnih lica koja, u skladu sa odlukom kojom se uređuje način

izračunavanja koeficijenta adekatnosti kapitala Fonda, u iznosu koji predstavlja odbitnu stavku od kapitala Fonda;

3) dobijene garancije; 4) dobijene kreditne obligacije; 5) otpisani krediti; 6) dobijeni kolateral; 7) ostale nerizične stavke.

Fond je dužan da za stavke bilansne aktive i vanbilansne stavke koje nijesu stavke iz st. 2 i 3 ovog člana utvrdi da li je po osnovu tih stavki Fond izložen kreditnom riziku i stavke aktive, odnosno vanbilansa, za koje utvrdi da Fond izlažu kreditnom riziku klasifikuje u odgovarajuću klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, u skladu sa odredbama ove odluke.

Kriterijumi za klasifikaciju

Član 23

Kriterijumi za klasifikaciju stavki bilansne aktive su: 1) kreditna sposobnost dužnika; 2) urednost dužnika u izmirivanju obaveza; 3) kvalitet kolaterala; 4) drugi relavantni faktori.

Procjena kreditne sposobnosti dužnika

Član 24

Procjena kreditne sposobnosti dužnika zasniva se na procjeni sposobnosti i spremnosti dužnika da iz primarnih izvora otplate duga, blagovremeno i u potpunosti izmiruje obaveze prema Fondu. Primarnim izvorima otplate duga smatraju se naročito novčana sredstva ostvarena iz poslovnih i drugih aktivnosti dužnika. Pri procjeni kreditne sposobnosti dužnika, Fond je dužan da naročito vrši analizu pokazatelja poslovanja dužnika koji se odnose na:

1) ročnu strukturu određenih elemenata aktive i pasive, kojom se pokazuje nivo likvidnosti dužnika, usklađenost izvora finansiranja i plasmana i neto obrtni fond, uključujući i podatke o prometu na računima tog lica kod banaka i podatke o blokadama računa;

2) novčane tokove sa aspekta izmirivanja obaveza, novčane tokove ostvarene u prethodnom periodu, kao i adekvatnost projektovanih novčanih tokova;

3) stepen zaduženosti dužnika, ročnost kredita, uticaj novoodobrenog kredita na ročnu strukturu, novčane tokove, troškove kamata, kao i pokazatelje kapitalizovanosti;

8

4) ukupne prihode iz poslovanja, kao i vanredne prihode i rashode dužnika, koji utiču na profitabilnost i ostvarivanje finansijskog rezultata.

Procjena vrijednosti kolaterala

Član 25

Vrijednost kolaterala izračunava se kao njegova neto vrijednost, pod kojom se podrazumijeva tržišna vrijednost kolaterala umanjena za sve troškove koji se odnose na realizaciju kolaterala.

Tržišna vrijednost kolaterala predstavlja procijenjeni novčani iznos za koji kolateral, na dan utvrđivanja njegove vrijednosti može biti prodat, pod uslovom da kupac i prodavac postupaju dobrovoljno, informisano, oprezno i bez prinude, pri čemu ova vrijednost mora biti transparentno i jasno dokumentovana.

Procjena drugih relevantnih faktora

Član 26

U postupku klasifikacije stavki aktive, za procjenu drugih faktora relevantnih za klasifikaciju stavki aktive, obuhvataju se naročito:

1) informacije o opštem ekonomskom ciklusu; 2) informacije o stanju i perspektivama privredne grane kojoj dužnik pripada; 3) podaci o koncentraciji kredita u pojedinim privrednim granama i prema određenoj

grupi korisnika kredita; 4) tržišna pozicija dužnika; 5) vlasničke i statusne promjene kod dužnika; 6) korporativno upravljanje i sposobnost rukovodstva za ostvarivanje programa za koji

dobijaju finansijsku podršku Fonda; 7) strukturiranost kredita; 8) kompatibilnost namjene kredita sa djelatnošću dužnika, i 9) usklađenost odobravanja kredita sa politikama i procedurama Fonda.

Klasifikacione grupe

Član 27

Fond je dužan da, zavisno od vjerovatnoće ostvarivanja gubitka, stavku aktive klasifikuje u jednu od sljedećih klasifikacionih grupa:

1) grupu “A” - "dobra aktiva"; 2) grupu “B” - "aktiva sa posebnom napomenom", sa podgrupama "B1" i "B2"; 3) grupu “C” - "substandardna aktiva", sa podgrupama "C1" i "C2"; 4) grupu “D” - "sumnjiva aktiva"; 5) grupu “E” - "gubitak".

Klasifikaciona grupa "A"

Član 28

U klasifikacionu grupu "A" klasifikuje se kredit i druga potraživanja (u daljem tekstu: kredit) kod kojih postoje čvrsto dokumentovani dokazi da će biti naplaćeni u skladu sa ugovorenim uslovima u punom iznosu.

9

U klasifikacionu grupu "A" klasifikuje se: 1) kredit koji ima sljedeće karakteristike:

- kredit je odobren u skladu sa kriterijumima utvrđenim internim aktima Fonda; - dužnik je finansijski stabilan; - otplata kredita se vrši na vrijeme (na dan dospijeća ili sa manjim zakašnjenjem); - podaci i informacije o izvršavanju obaveza u ranijem periodu ukazuju da je dužnik

uredan u izvršavanju obaveza; - kredit je obezbijeđen kolateralom koji u kombinaciji sa finansijskim stanjem dužnika

minimizira rizik naplate kredita; i 2) kredit koji je u potpunosti obezbijeđen prvoklasnim kolateralom, ukoliko su ispunjeni

uslovi iz člana 33 stav 1 ove odluke.

Klasifikaciona grupa "B"

Član 29

U klasifikacionu grupu "B" (podgrupe "B1" i "B2") klasifikuje se kredit za koji postoji mala vjerovatnoća ostvarivanja gubitka, ali taj kredit mora biti predmet posebne pažnje Fonda, jer bi potencijalni rizik, ukoliko ne bi bio adekvatno praćen, mogao da dovede do slabijih perspektiva u pogledu njegove naplate.

Kredit klasifikovan u klasifikacionu grupu "B" (podgrupu "B1" ili "B2") ima neku od sljedećih karakteristika:

1) finansijske informacije o dužniku su nekompletne; 2) kredit nije odobren u skladu sa politikama Fonda; 3) procjena finansijske vrijednosti kolaterala je nepotpuna ili na neadekvatan način

dokumentovana; 4) u analizu kredita nijesu uključeni povezani korisnici kredita; 5) finansijsko stanje dužnika je stabilno, ali ima neke karakteristike koje ukazuju na

moguće poteškoće u budućoj otplati kredita; 6) dužnik kasni u otplati kredita duže od 30 dana.

Kredit za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 30 dana ne može se klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu od podgrupe "B1", a kredit za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 60 dana ne može se klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu od podgrupe "B2".

Klasifikaciona grupa "C"

Član 30

U klasifikacionu grupu "C" klasifikuje se kredit za koji postoji visoka vjerovatnoća ostvarivanja gubitka, zbog jasno utvrđenih slabosti koje ugrožavaju njegovu otplatu.

Kredit klasifikovan u klasifikacionu grupu "C" (podgrupe "C1" i "C2") ima neku od sljedećih karakteristika:

1) primarni izvori otplate su nedovoljni za otplatu duga i Fond mora da koristi sekundarne izvore za naplatu duga, odnosno izvrši realizaciju kolaterala, pristupi restrukturiranju duga i slično;

2) trenutne finansijske mogućnosti dužnika ili tokovi gotovine nijesu dovoljni za namirenje duga koji dospijeva (dužnik je nedovoljno likvidan, značajno zadužen ili nije dovoljno kapitalizovan, ima kritično nizak nivo profitabilnosti ili posluje sa gubitkom);

3) izražen je negativan trend u poslovanju dužnika;

10

4) kod kratkoročnih kredita postoje indicije da dužnik neće biti u stanju da konvertuje aktivu u gotovinu, što će prouzrokovati nemogućnost dužnika da plati dug na dan dospijeća;

5) Fond ne posjeduje potrebne i ažurirane finansijske informacije na osnovu kojih bi utvrdio finansijsku sposobnost dužnika za otplatu duga;

6) postoji kašnjenje u otplati kredita duže od 90 dana; Kredit za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 90 dana ne može se klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu od podgrupe "C1", a kredit za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 150 dana ne može se klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno u višu podgrupu od podgrupe "C2".

Klasifikaciona grupa "D"

Član 31

U klasifikacionu grupu "D" klasifikuje se kredit za koji je naplata u cjelosti, imajući u vidu kreditnu sposobnost dužnika, vrijednost i mogućnost realizacije kolaterala, malo vjerovatna. Kredit klasifikovan u kategoriju "D" ima neku od sljedećih karakteristika:

1) pravno lice koje koristi kredit je nelikvidno, sa nedovoljno kapitala, visoko zaduženo, nerentabilno, ima ozbiljne teškoće ili ispoljava trajniju nekonkurentnost, izgledi za razvoj djelatnosti koju to lice obavlja nijesu dobri i sl.;

2) nad dužnikom je pokrenut stečajni postupak; 3) postoji značajan kreditni rizik, tako da je veoma neizvjesno da li će kredit moći da se

naplati u punom iznosu, ali postoje činjenice koje ukazuju da je realno očekivati makar djelimičnu naplatu u bliskoj budućnosti (kredit je u procesu naplate, dužnik je pokrenuo postupak pribavljanja dodatnog kolaterala koji će, u slučaju da se realizuje, potpuno obezbijediti kredit, Fond je pokrenuo postupak za realizaciju dodatnih instrumenata obezbjeđenja i sl.);

4) dužnik kasni sa otplatom kredita duže od 270 dana. Kredit za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 270 dana ne može se klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu od grupe "D".

Klasifikaciona grupa "E"

Član 32

U klasifikacionu grupu ”E” - "gubitak" klasifikuje se kredit koji će biti u potpunosti nenaplativ, ili će biti naplaćen u neznatnom iznosu. Kredit se klasifikuje u klasifikacionu grupu "E" ako:

1) bez obzira na kašnjenje u otplati, sadrži najmanje jednu karakteristiku sumnjive aktive, nije u potpunosti obezbijeđen i ne postoje činjenice koje ukazuju da je realno očekivati makar djelimičnu naplatu u bliskoj budućnosti;

2) postoji kašnjenje u otplati kredita duže od 365 dana.

Klasifikacija potraživanja obezbijeđenih prvoklasnim kolateralom

Član 33

Kredit koji je u potpunosti obezbijeđen prvoklasnim kolateralom može se klasifikovati u kategoriju "A" ako:

11

1) dužnik izmiruje obaveze po kreditu bez kašnjenja, ili sa kašnjenjem koje nije duže od 180 dana; i

2) nad dužnikom nije otvoren stečajni postupak, ili je nakon pokretanja stečajnog postupka usvojen plan reorganizacije dužnika, u skladu sa propisima kojima se uređuje stečaj privrednih društava.

Prvoklasnim kolateralom, u smislu ove odluke, smatraju se:

1) novčani kolateral, ukoliko je ugovoreno da služi kao obezbjeđenje potraživanja Fonda, da rok njegovog dospijeća nije kraći od roka dospijeća potraživanja i da jedino Fond može njime da raspolaže;

2) zaloga na zlatu; 3) dužničke hartije od vrijednosti, kao i garancije, kontragarancije, drugi oblici jemstva i

drugi slični instrumenti, čiji su izdavaoci Crna Gora, međunarodne finansijske institucije ili međunarodne razvojne banke.

Kredit obezbijeđen prvoklasnim kolateralom, za koji postoji kašnjenje u otplati duže od 180 dana, klasifikuje se u neposredno višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, od grupe odnosno podgrupe u koju bi bio klasifikovan primjenom drugih kriterijuma za klasifikaciju iz ove odluke.

Uticaj drugih relevantnih faktora na klasifikaciju

Član 34

Ukoliko procjena relevantnih faktora iz člana 26 ove odluke pokaže da ti faktori, pojedinačno ili u kombinaciji, utiču na povećanje vjerovatnoće neizmirenja obaveze dužnika, Fond je dužan da kredit rasporedi u klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, koja je najmanje za jedan stepen niža od klasifikacione grupe, odnosno podgrupe, u koju bi taj kredit bio raspoređen na osnovu procjene kreditne sposobnosti dužnika.

Klasifikacija malih kredita

Član 35

Fond može kredit koji ne pripada kategoriji pojedinačno značajnog potraživanja iz člana 16 stav 2 ove odluke, klasifikovati u odgovarajuću klasifikacionu grupu na bazi podataka o urednosti dužnika u izvršavanju obaveza prema Fondu. Kada postoji kašnjenje u otplati, kredit iz stava 1 ovog člana ne može se rasporediti u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, od:

1) podgrupe "B1", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 30 dana;

2) podgrupe "B2", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 60 dana;

3) podgrupe "C1", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 90 dana;

4) podgrupe "C2", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 150 dana;

5) grupe "D", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 270 dana; 6) grupe "E", ako dužnik kasni sa izvršenjem obaveze po tom kreditu duže od 365 dana.

Kašnjenje u otplati se računa za dospjela potraživanja koja prelaze 20 EUR - za fizička lica, odnosno 200 EUR - za ostale dužnike.

12

Procjena kreditne sposobnosti korisnika kredita za razvojne projekte

Član 36

U postupku klasifikacije kredita koje odobrava za ulaganje u razvojni projekat, Fond može procjenu kreditne sposobnosti dužnika da zasniva na analizi rentabilnosti tog razvojnog projekta. Analiza rentabilnosti razvojnog projekta, kao minimum, mora da obuhvata:

1) ocjenu realnosti poslovnog plana i finansijskih projekcija; 2) ocjenu perioda potrebnog za povraćaj sredstava uloženih u projekat; 3) ocjenu osjetljivosti projekta na rizike; 4) procjenu da li novčani tokovi koji proizilaze iz realizacije projekta obezbjeđuju uredno

izmirivanje obaveza dužnika u skladu sa ugovorenom dinamikom otplate kredita. Razvojnim projektom, u smislu ovog člana, smatra se projekat u oblasti proizvodnje ili usluga, koji ima za cilj unaprjeđenje postojeće djelatnosti podnosioca zahtjeva za kredit, uvođenje novih proizvoda i usluga i slično. Klasifikaciju kredita u skladu sa stavom 1 ovog člana Fond može da vrši samo ako ima adekvatnu metodologiju za ocjenu rentabilnosti razvojnih projekata. Fond je dužan da redovno prati planiranu realizaciju razvojnog projekta i da na osnovu analize usklađenosti stvarne i planirane realizacije razvojnog projekta i drugih kriterijuma za klasifikaciju aktive, vrši klasifikaciju kredita u odgovarajuću klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu.

Klasifikacija restrukturiranih kredita

Član 37

Fond je dužniku restrukturirao kredit ako je, zbog pogoršanja dužnikove kreditne sposobnosti: 1) produžio rok otplate za glavnicu ili za kamatu; 2) smanjio kamatnu stopu na odobreni kredit; 3) preuzeo potraživanje dužnika prema trećem licu, na ime potpune ili djelimične

naplate kredita; 4) smanjio iznos duga, glavnice ili kamate; 5) kapitalizovao kamatu po kreditu odobrenom dužniku; 6) zamijenio postojeći ili postojeće kredite novim kreditom (obnavljanje kredita), ili 7) obezbijedio druge slične pogodnosti koje olakšavaju finansijsku poziciju dužnika.

Ne smatra se restrukturiranjem kredita:

1) izmjena uslova otplate glavnice zbog nepredviđenih okolnosti koje su van kontrole dužnika (npr. kašnjenja u kompletiranju projekta), ukoliko efektivna kamatna stopa ostaje nepromijenjena u odnosu na ugovorene uslove, sve dok se plaćanje kamate vrši na vrijeme;

2) smanjenje kamatne stope ili kapitalizacija kamate, koji nijesu uzrokovani pogoršanjem kreditne sposobnosti dužnika.

U postupku restrukturiranja kredita, Fond je dužan da:

13

1) izvrši analizu finansijskog stanja dužnika radi procjene da li će dužnik, nakon restrukturiranja kredita, ostvarivati novčane tokove koji će biti dovoljni za otplatu glavnice i kamate;

2) obezbijedi adekvatne informacije o rezultatima restrukturiranja u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima, odnosno Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja, odnosno da:

- definiše i utvrdi vrijednost po kojoj će Fond knjigovodstveno evidentirati aktivu dobijenu u procesu restrukturiranja kredita i tačno utvrditi svaki gubitak u vezi sa restrukturiranjem kredita, i

- obezbijedi ažurno knjigovodstveno evidentiranje svih elemenata izvršenih transakcija u procesu restrukturiranja kredita;

3) u slučaju sticanja aktive na ime naplate duga, primijeni koncept procjene realne vrijednosti, s tim što:

- kada postoji stabilno tržište, procjena realne vrijednosti aktive je jednaka njenoj tržišnoj vrijednosti,

- kada je tržište nestabilno ili se vrijednost stečene aktive ne može odrediti, Fond je dužan da obezbijedi procjenu realne vrijednosti te aktive po profesionalnim standardima procjene.

Fond je dužan da nova potraživanja koja su rezultat restrukturiranja kredita, klasifikuje u odgovarajuću klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu i obračuna adekvatne rezervacije, u skladu sa odredbama ove odluke. Restrukturirani kredit kod koga nije došlo do promjene dužnika, Fond ne može klasifikovati u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, sve dok se ne ostvari redovna otplata glavnice i kamate tokom perioda od najmanje 12 mjeseci nakon restrukturiranja kredita.

Višestruka klasifikacija

Član 38

Kredit koji pripada kategoriji nekvalitetnih kredita, a za koji je neto vrijednost kolaterala manja od nenaplaćenog iznosa kredita, klasifikuje se na sljedeći način:

1) na dio nenaplaćenog iznosa kredita koji je obezbijeđen prvoklasnim kolateralom, primjenju se pravila koja su ovom odlukom propisana za klasifikaciju kredita koji su u potpunosti obezbijeđeni prvoklasnim kolateralom, s tim što taj dio kredita ne može biti klasifikovan u višu klasifikacionu grupu, odnosno podgrupu, od podgrupe "C1";

2) preostali dio kredita se klasifikuje u klasifikacionu grupu "D" ili "E", primjenom sljedećih kriterijuma:

- dio nenaplaćenog iznosa kredita za koji se očekuje naplata klasifikuje se u grupu "D",

- ostatak kredita za koji se ne očekuje naplata klasifikuje se u grupu "E".

Klasifikacija ostalih stavki aktive

Član 39

Klasifikacija stavki bilansne aktive, koje nijesu kredit, vrši se na bazi primjenljivih kriterijuma iz člana 23 ove odluke, kao i na osnovu drugih činjenica koje su od uticaja na utvrđivanje nivoa potencijalnog rizika gubitka koji proizilazi iz tih stavki aktive.

Klasifikacija stavki vanbilansa

14

Član 40

Klasifikacija stavki vanbilansa po osnovu kojih je Fond izložen kreditnom riziku, vrši se u skladu sa kriterijumima iz ove odluke koji se koriste pri klasifikaciji kredita, primjenom tih kriterijuma na potencijalnog dužnika Fonda. Klasifikacija ugovorenog a neiskorišćenog kredita vrši se ukoliko je Fond neopozivo dužan da ispuni neizvršene obaveze po tom kreditnom aranžmanu.

Obračun rezervacija

Član 41

Fond je dužan da na stavke bilansne aktive i vanbilansne stavke obračunava rezervacije za potencijalne gubitke, primjenom procenata iz sljedeće tabele:

Red. Br. Klasifikacione grupe i podgrupe Procenat rezervacija

1. Grupa A - "Dobra aktiva" 0%

2. Grupa B - "Aktiva sa posebnom napomenom" podgrupa B1 podgrupa B2

2% 7%

3. Grupa C - "Substandardna aktiva": podgrupa C1 podgrupa C2

20% 40%

4. Grupa D - "Sumnjiva aktiva" 70%

5. Grupa E - "Gubitak" 100%

Osnovicu za obračun rezervacija za potencijalne gubitke predstavlja knjigovodstvena vrijednost potraživanja, bez umanjenja za ispravke vrijednosti.

Tretman rezervacija i ispravki vrijednosti

Član 42 Fond je dužan da utvrđuje razliku između iznosa rezervacija za potencijalne gubitke, obračunatog u skladu sa članom 41 ove odluke i zbira iznosa ispravke vrijednosti za stavke bilansne aktive i rezervisanja za vanbilansne stavke, izračunatog primjenom Međunarodnih računovodstvenih standarda /Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja. Pozitivna razlika između iznosa obračunatih rezervacija za potencijalne gubitke i zbira iznosa ispravke vrijednosti za stavke bilansne aktive i rezervisanja za vanbilansne stavke, predstavlja odbitnu stavku od kapitala Fonda, u skladu sa propisom Centralne banke kojim se uređuje način izračunavanja koeficijenta adekvatnost kapitala Fonda. 2.3. Rizik likvidnosti

15

Rizik likvidnosti

Član 43

Rizik likvidnosti je rizik koji proizilazi iz postojeće ili očekivane nemogućnosti Fonda da izmiri svoje novčane obaveze u trenutku njihovog dospijeća ili da će za izmirivanje dospjelih obaveza morati da pribavlja novčana sredstva uz značajne troškove.

Sistem upravljanja rizikom likvidnosti

Član 44

Fond je dužan da uspostavi sistem za upravljanje rizikom likvidnosti koji obezbjeđuje: 1) identifikaciju postojećih izvora rizika likvidnosti i rizika likvidnosti koji može proizaći iz

novih poslovnih proizvoda ili aktivnosti; 2) praćenje ročne strukture plasmana i izvora sredstava; 3) praćenje potencijalnih obaveza evidentiranih u vanbilansu; 4) projektovanje priliva i odliva novčanih sredstava; 5) korišćenje finansijskih instrumenata za uspostavljanje adekvatne strukture sredstava i

izvora sredstava; 6) stresno testiranje; 7) utvrđivanje indikatora likvidnosti i njihovo korišćenje u procesu praćenja likvidnosti; 8) adekvatno postupanje u slučaju privremenih i dugoročnih poremećaja likvidnosti.

Rokovi za mjerenje i praćenje rizika

Član 45

Fond je dužan da uspostavi efektivno mjerenje i upravljanje rizikom likvidnosti: 1) na dnevnoj, dekadnoj i kvartalnoj osnovi, i 2) za periode duže od perioda iz tačke 1 ovog člana, utvrđene aktima poslovne politike, a

zavisno od obima novčanih tokova, kao i od obima i složenosti poslovnih aktivnosti Fonda.

Mjerenje likvidnosti

Član 46

Fond je dužan da, kao minimum, mjerenje likvidnosti vrši na bazi projekcije novčanih tokova i seta pokazatelja za mjerenje likvidnosti, izračunatih na osnovu presjeka stanja na određeni dan. Projekcija novčanih tokova utvrđuje se za vremenske periode utvrđene u skladu sa članom 45 ove odluke i bazira se na pretpostavkama o novčanim prilivima i odlivima i budućim potrebama finansiranja. Pretpostavke o novčanim prilivima zasnivaju se minimalno na procjeni:

1) realne naplativosti kredita, pri čemu procijenjeni nivo naplate ne može biti veći od ugovorenog priliva, umanjenog za procenat utvrđenih rezervi za potencijalne gubitke;

2) realnih mogućnosti unovčavanja aktive koja nema utvrđeni rok dospijeća; 3) raspoloživosti novčanih sredstava po osnovu posjedovanja finansijskih instrumenata koji

se drže do dospijeća;

16

4) realnih mogućnosti prodaje aktive, pri čemu se ulaganja u druga pravna lica, nekvalitetni krediti i fiksna aktiva tretiraju kao najmanje likvidna aktiva, a sredstva Fonda data u zalogu isključuju iz procjene;

5) sposobnosti Fonda da pribavi sredstva iz dodatnih izvora i raspoloživosti tržišnih izvora finansiranja;

6) ostalih novčanih priliva, analizom podataka o nivou i trendovima novčanih priliva u prethodnom periodu, uzimajući u obzir sezonske uticaje, osjetljivost kamatnih stopa i makroekonomske faktore.

Pretpostavke o novčanim odlivima zasnivaju se minimalno na analizi i procjeni:

1) obaveza koje dospijevaju, uključujući i obaveze evidentirane u vanbilansu Fonda, a na osnovu kojih će doći do odliva sredstava u periodu za koji se vrši procjena novčanih odliva;

2) buduće kreditne aktivnosti Fonda; 3) potencijalnih obaveza po vanbilansnim stavkama po osnovu kojih može doći do odliva

sredstava u periodu za koji se vrši procjena novčanih odliva; 4) ostalih novčanih odliva, na osnovu podataka o nivou i trendovima novčanih odliva u

prethodnom periodu, uzimajući u obzir sezonske uticaje, osjetljivost kamatnih stopa i makroekonomske faktore.

Fond je dužan da periodično preispituje valjanost pretpostavki koje koristi u procesu upravljanja rizikom likvidnosti.

Ročna usklađenost potraživanja i obaveza

Član 47

Fond je dužan da održava adekvatnu ročnu strukturu potraživanja i obaveza, uključujući i potencijalne vanbilansne obaveze i utvrdi ograničenja kojima se obezbjeđuje adekvatna ročna usklađenost potraživanja i obaveza.

Plan za krizne situacije

Član 48

Fond je dužan da donese plan za upravljanje rizikom likvidnosti u kriznim situacijama. Plan iz stava 1 ovog člana treba da, kao minimum, sadrži:

1) definisanje situacija u kojima se taj plan primjenjuje; 2) jasnu podjelu zadataka, ovlašćenja i odgovornosti u Fondu za realizaciju plana; 3) indikatore ranog upozorenja koji ukazuju na mogućnost nastupanja određene krizne

situacije (veći troškovi finansiranja, teškoće pri prikupljanju sredstava na novčanom tržištu, pogoršanje kvaliteta aktive i profitabilnosti i dr.);

4) planirane vidove komunikacije sa poslovnim partnerima, drugim klijentima i javnošću; 5) identifikaciju, veličinu i pouzdanost svih izvora finansiranja sa naznačenim redosljedom

korišćenja u različitim situacijama koje se kreću od redovnih okolnosti do ozbiljnih kriza Fonda;

6) pristup dopunskim izvorima sredstava koji se ne koriste u redovnom poslovanju Fonda; 7) procedure i postupke za pribavljanje nedostajućih sredstava i vremenski okvir u kojem

se trebaju preduzeti pojedine aktivnosti (npr. prodaja imovine, uspostavljanje novih linija finansiranja, itd);

17

8) procedure za blagovremeno izvještavanje rukovodstva Fonda kako bi se donijele pravovremene odluke u kriznim situacijama.

Fond je dužan da periodično preispituje i po potrebi revidira plan iz stava 1 ovog člana.

Obavještavanje Centralne banke

Član 49 Fond je dužan da u slučaju nelikvidnosti odmah obavijesti Centralnu banku o iznosu nedostajućih likvidnih sredstava, razlozima nelikvidnosti i planiranim aktivnostima za prevazilaženje nelikvidnosti. 2.4. Tržišni rizici

Tržišni rizik

Član 50

Tržišni rizik, u smislu ove odluke, je rizik nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Fonda, zbog promjena vrijednosti pozicija iz bilansa i vanbilansa, uzrokovanih kretanjem cijena na tržištu.

Vrste tržišnih rizika

Član 51 Fond je dužan da upravlja tržišnim rizicima, a naročito:

1) rizikom gubitka koji proizilazi iz promjene cijene finansijskog instrumenta (u daljem tekstu: pozicijski rizik), i

2) rizikom gubitka koji proizilazi iz promjene kursa valute (u daljem tekstu: devizni rizik). Finansijskim instrumentom iz stava 1 tačka 1 ovog člana smatra se finansijski instrument utvrđen zakonom kojim se uređuje tržište kapitala.

Ograničenje poslova sa finansijskim instrumentima

Član 52 Ukupna vrijednost poslova Fonda sa finansijskim instrumenatima namijenjenim za trgovanje ni u jednom trenutku ne smije biti veća od 5% vrijednosti ukupnih poslova Fonda, niti veća od 15.000.000 eura. Pri utvrđivanju vrijednosti poslova iz stava 21 ovog člana uključuje se vrijednost bilansnih i vanbilansnih stavki, tako što se:

1) vrijednost dužničkih instrumenata određuje prema nominalnoj ili tržišnoj vrijednosti, vrijednost vlasničkih instrumenata prema tržišnoj vrijednosti, a vrijednost finansijskih derivata prema nominalnoj ili tržišnoj vrijednosti referentnog instrumenta;

2) ukupna vrijednost dugih pozicija sabira sa ukupnom vrijednošću kratkih pozicija.

18

U odnosu na izloženosti pozicijskom riziku, Fond je dužan da utvrdi limite za ukupna ulaganja u finansijske instrumente.

Devizni rizik

Član 53

Fond je dužan da u procesu upravljanja deviznim rizikom: 1) mjeri devizni rizik za sve stavke iz kojih proizilazi taj rizik; 2) devizni rizik mjeri na agregatnoj osnovi i individualno po valutama; 3) mjerenje rizika vrši na bazi pretpostavki o normalno očekivanim, kao i velikim

promjenama u deviznim kursevima, radi ocjene uticaja tih promjena na prihod i kapital Fonda.

Fond je dužan da utvrdi limite za neto otvorene devizne pozicije, pojedinačno po valutama i agregatno za sve valute sa kojima posluje. Neto otvorena devizna pozicija iz stava 2 ovog člana predstavlja razliku između duge i kratke pozicije u valuti koja nije euro, pri čemu:

1) duga devizna pozicija predstavlja potraživanje Fonda u toj valuti; 2) kratka devizna pozicija predstavlja obavezu Fonda u toj valuti.

2.5. Operativni rizik

Operativni rizik

Član 54 Operativni rizik je rizik nastanka gubitka u poslovanju Fonda koji proizilazi iz neadekvatnih ili neuspjelih internih procesa i sistema, propusta (namjernih i nenamjernih) u radu zaposlenih ili iz spoljnjih događaja, uključujući i pravni rizik.

Identifikacija operativnog rizika

Član 55

U procesu identifikacije izvora operativnog rizika, Fond je dužan da identifikuje sve izvore operativnog rizika, uzimajući u obzir naročito rizike koji proizilaze iz: neadekvatnog informacionog i drugih sistema, poremećaja u poslovanju i kvara informacionog i drugih sistema, radnji koje mogu uzrokovati sudske i druge sporove protiv Fonda, spoljnih protivpravnih radnji, kao i prirodnih i drugih događaja koji se ne mogu predvidjeti.

Mjerenje i kontrolisanje operativnog rizika

Član 56 Fond je dužan da nakon identifikacije konkretnog izvora operativnog rizika, primjenom adekvatnih metoda mjerenja, procijeni nivo tog rizika. Fond je dužan da, u zavisnosti od prirode i nivoa konkretnog operativnog rizika, primijeni odgovarajuće metode za njegovo smanjenje odnosno eliminisanje, ili za njegovo praćenje i kontrolisanje.

Čuvanje podataka

19

Član 57

Fond je dužan da obezbijedi rezervne elektronske kopije informacija i značajnih podataka. Fond je dužan da uspostavi proces upravljanja rezervnim kopijama, koji obuhvata postupke izrade, smještanja i testiranja rezervnih kopija podataka i restauracije podataka sa rezervnih kopija podataka, kako bi se obezbijedila raspoloživost podataka u slučaju potrebe i omogućio oporavak, odnosno ponovno uspostavljanje, vitalnih poslovnih procesa u zahtijevanom vremenu. Rezervne kopije podataka moraju biti ažurne i smještene na primjeren način na jednoj ili više bezbjednih lokacija od kojih najmanje jedna mora biti, u skladu sa procjenom rizika, dovoljno udaljena od lokacije na kojoj se nalaze izvorni podaci.

Obavještavanje Centralne banke

Član 58 Fond je dužan da formira bazu podataka o svim nastalim gubicima po osnovu operativnog rizika i utvrdi metodologiju za interno evidentiranje tih gubitaka, po kategorijama utvrđenim prema izvorima gubitaka. Fond je dužan da u slučaju nastanka gubitaka koji su proistekli iz operativnog rizika, u roku od osam dana od dana nastanka gubitka, obavijesti Centralnu banku o visini i razlozima nastanka gubitka. 2.6. Rizik koncentracije

Rizik koncentracije

Član 59

Rizik koncentracije je rizik koji direktno ili indirektno proizilazi iz izloženosti Fonda prema istom ili sličnom izvoru nastanka rizika, odnosno istoj ili sličnoj vrsti rizika. Rizik koncentracije odnosi se na:

1) izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanih lica; 2) grupe izloženosti sa istim ili sličnim faktorima rizika, kao što su određeni privredni

sektori, geografska područja, vrste proizvoda i dr.; 3) vrstu i davaoce kolaterala.

Povezanim licima iz stava 2 tačka 1 ovog člana smatraju se dva ili više pravnih i/ili fizičkih lica između kojih postoji najmanje jedan od sljedećih oblika povezanosti:

1) jedno lice ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u drugom licu od najmanje 20%; 2) dva ili više lica su kontrolisana od trećeg lica, na način što treće lice, samostalno ili sa

povezanim licem, u tim licima ima učešće u kapitalu ili glasačkim pravima od 50% ili više, ili ima mogućnost ostvarivanja preovlađujućeg uticaja na odlučivanje, poslovnu politiku, odnosno strategiju tih lica bez obzira na visinu učešća u kapitalu; i/ili

20

3) dva ili više lica su članovi porodice (bračni drug, lice koje sa tim licem živi u zajednici koja je po zakonu izjednačena sa bračnom zajednicom, djeca i druga lica koja sa tim licem žive u porodičnom domaćinstvu).

Fond je dužan da kontrolisanje rizika koncentracije vrši uspostavljanjem i poštovanjem limita izloženosti koji omogućavaju adekvatnu diversifikaciju portfolia. Ublažavanje rizika koncentracije Fond vrši aktivnim upravljanjem portfoliom i prilagođavanjem uspostavljenih limita nivou rizika. III. IZVJEŠTAVANJE ZA POTREBE KONTROLE

Vrste izvještaja

Član 60 Fond je dužan da dostavlja Centralnoj banci sljedeće kvartalne izvještaje:

1) Bilans stanja (Obrazac: BS-IRF); 2) Bilans uspjeha (Obrazac: BU-IRF); 3) Vanbilansna evidencija (Obrazac: BS-VB-IRF); 4) Izvještaj o kreditima i potraživanjima od banaka i drugih lica (Orazac: MKL-IRF); 5) Izvještaj o kreditima i ostalim potraživanjima po djelatnostima pravnih lica (Obrazac:

MKD-IRF); 6) Izvještaj o kreditima i ostalim potraživanjima po namjeni (Obrazac: SKN-IRF); 7) Izvještaj o kreditima i ostalim potraživanjima od fizičkih lica (Obrazac: KFL-IRF); 8) Izvještaj o klasifikaciji aktive (Obrazac: KA1-IRF); 9) Izvještaj o klasifikaciji vanbilansne aktive (Obrazac: KA2-IRF); 10) I Produženje roka otplate za glavnicu ili kamatu (Obrazac: PRK-I-IRF); 11) II Smanjenje kamatne stope na odobreni kredit (Obrazac: PRK-II-IRF); 12) III Preuzeta potraživanja dužnika prema trećem licu na ime potpune ili djelimične naplate

kredita (Obrazac: PRK-III-IRF); 13) IV Smanjenje iznosa duga glavnice ili kamate (Obrazac: PRK-IV-IRF); 14) V Kapitalizovanje kamate po kreditu odobrenom dužniku (Obrazac: PRK-V-IRF); 15) VI Zamjena postojećeg ili postojećih kredita novim kreditom (Obnavljanje kredita)

(Obrazac: PRK-VI-IRF); 16) VII Ostale finansijske pogodnosti koje olakšavaju finansijsku poziciju dužnika (Obrazac:

PRK-VII-IRF); 17) Izvještaj o kreditima i potraživanjima koji kasne sa otplatom (Obrazac: BSK1-IRF); 18) Izvještaj o kreditima i potraživanjima koji kasne sa otplatom – po djelatnostima (Obrazac:

BSK2-IRF); 19) Izvještaj o nekvalitetnim kreditima (Obrazac: NKN-IRF); 20) Izvještaj o nekvalitetnim kreditima po djelatnostima (Obrazac: NKD-IRF); 21) Izvještaj o uzetim pozajmicama (Obrazac: IP-IRF); 22) Izvještaj o uzetim pozajmicama (Obrazac: P-IRF); 23) Izvještaj o koncentraciji izloženosti (Obrazac: NDI-IRF); 24) Izvještaj o ulaganjima u druga pravna lica (Obrazac:UPL-IRF); 25) Statistički podaci (Obrazac: BS-ST-IRF).

Rokovi za izvještavanje

Član 61

21

Izvještaje iz člana 60 ove odluke Fond dostavlja Centralnoj banci u elektronskoj formi, najkasnije u roku od 20 dana od isteka kvartala na koji se ti izvještaji odnose. Izuzetno od stava 1 ovog člana, za posljednji kvartal poslovne godine Fond je dužan da dostavi Centralnoj banci izvještaje iz člana 60 ove odluke na osnovu konačnih podataka najkasnije do 15. februara sljedeće godine. Izvještaje iz člana 60 ove odluke Fond sačinjava na obrascima koji su sastavni dio ove odluke. Centralna banka može, po potrebi, davati pojašnjenja i smjernice za popunjavanje izvještajnih obrazaca iz ove odluke. IV. PRELAZNE I ZAVRŠNA ODREDBA

Usklađivanje akata i poslovanja

Član 62 Fond je dužan da u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ove odluke uskladi svoja akta i poslovanje sa odredbama ove odluke.

Izvještavanje

Član 63 Izvještaje iz člana 60 ove odluke, sa stanjem na dan 31.03.2019. godine Fond je dužan da dostavi Centralnoj banci najkasnije do 30. aprila 2019. godine.

Stupanje na snagu

Član 64

Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore", a primjenjivaće se od 1. aprila 2019. godine.

SAVJET CENTRALNE BANKE CRNE GORE

PREDSJEDAVAJUĆI O.br. 0101- 9086-7/2018 G U V E R N E R, Podgorica,27.11.2018.god.

Radoje Žugić, s.r.

Tip izvještaja: Kvartalni

1. Obrazac: BS-IRF

Naziv Matični broj

BILANS STANJA

(u 000 EUR)

Grupa računa, račun

POZICIJA Redni broj

Iznos

Tekući kvartal

1 2 3 4

AKTIVA

00 (dio) A. NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL 001

B. STALNA IMOVINA

002 (003+004+005+009)

.012 I. GOODWILL 003

.01 bez .012 II. NEMATERIJALNA ULAGANJA 004

III NEKRETNINE,POSTROJENJA,OPREMA I BIOLOŠKA SREDSTVA (006+007+008)

005

020, 022, 023, 026, 027 (dio),028 (dio), .029

1. Nekretnine,postrojenja i oprema 006

024,027(dio), 028(dio) 2. Investicione nekretnine 007

021,025,027(dio), 028(dio) 3. Biološka sredstva 008

IV DUGOROČNI FINANSIJSKI PLASMANI (010+011+012) 009

030,031(dio), 032(dio), 039(dio)

1. Učešća u kapitalu 010

031(dio), 032(dio) 2.Učešća u kapitalu koja se vrednuju metodom učešća 011

032(dio),033 do 038, 039(dio)

3. Ostali dugoročni finansijski plasmani 012

288 C. ODLOŽENA PORESKA SREDSTVA 013

.04 D. STALNA SREDSTVA NAMJENJENA PRODAJI I SREDSTVA POSLOVANJA KOJE JE OBUSTAVLJENO

014

E. OBRTNA SREDSTVA (016+017)

015

10 do 13,15 I. ZALIHE 016

II. KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA, PLASMANI I GOTOVINA (018 do 022)

017

20,21,22 osim 223 1. Potraživanja 018

223 2.Potraživanja za više plaćen porez na dobit 019

23 minus 237 3. Kratkoročni finansijski plasmani 020

24 4 Gotovinski ekvivalenti i gotovina 021

27 i 28 osim 288 5. Porez na dodatu vrijednost i AVR 022

F. UKUPNA AKTIVA (001+002+013+014+015)

023

PASIVA

101 A. KAPITAL (102 do 109)

30 I. OSNOVNI KAPITAL 102

31 II. NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL 103

32 III. REZERVE 104

330,331 i 333

IV. POZITIVNE REVALORIZACIONE REZERVE I NEREALIZOVANI DOBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH SREDSTAVA RASPOLOZIVIH ZA PRODAJU

105

332 i 334

V. NEGATIVNE REVALORIZACIONE REZERVE I NEREALIZOVANI GUBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH SREDSTAVA RASPOLOZIVIH ZA PRODAJU

106

34 VI. NERASPOREDJENA DOBIT 107

35 VII. GUBITAK 108

237 VIII. OTKUPLJENE SOPSTVENE AKCIJE I OTKUPLJENI SOPSTVENI UDJELI

109

B. DUGOROČNA REZERVISANJA I DUGOROČNE OBAVEZE (111+112)

110

40 (dio) I. DUGOROČNA REZERVISANJA 111

41 II. DUGOROČNE OBAVEZE ( 113+114) 112

414, 415 1. Dugoročni krediti 113

41 bez 414,415 2. Ostale dugoročne obaveze 114

498 C. ODLOŽENE PORESKE OBAVEZE 115

D. KRATKOROČNA REZERVISANJA I KRATKOROČNE OBAVEZE (117+124)

116

I. KRATKOROČNE OBAVEZE (118 do 123) 117

42, osim 427 1. Kratkoročne finansijske obaveze 118

427 2. Obaveze po osnovu sredstava namjenjenih prodaji i sredstava poslovanja koje je obustavljeno

119

43 i 44 3. Obaveze iz poslovanja 120

45,46 i 49 osim 498 4. Ostale kratkoročne obaveze i PVR 121

47,48 osim 481 5.Obaveze po osnovu poreza na dodatu vrijednost i ostalih javnih prihoda

122

481 6. Obaveze po osnovu poreza na dobit 123

40 (dio) II KRATKOROČNA REZERVISANJA 124

E. UKUPNA PASIVA (101+110+115+116) 125

/ Ime i prezime / potpis / tel. br. ovlaštenog lica /



2. Obrazac: BU-IRF

Naziv Matični broj

BILANS USPJEHA

(u 000 EUR)

Grupa računa, račun POZICIJA Redni broj

Iznos

Tekući kvartal

1 2 3 5

I. POSLOVNI PRIHODI (202 do 206) 201

60 i 61 1. Prihodi od prodaje 202

62 2. Prihodi od aktiviranja učinaka i robe 203

630 3. Povećanje vrijednosti zaliha učinaka 204

631 4. Smanjenje vrijednosti zaliha učinaka 205

64 i 65 5. Ostali poslovni prihodi 206

II. POSLOVNI RASHODI (208 do 212) 207

50 1. Nabavna vrijednost prodate robe 208

51 2. Troškovi materijala 209

52 3. Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi

210

54 4. Troškovi amortizacije i rezervisanja 211

53 i 55 5. Ostali poslovni rashodi 212

A. POSLOVNI REZULTAT (201-207) 213

66 I. FINANSIJSKI PRIHODI 214

56 II. FINANSIJSKI RASHODI 215

B. FINANSIJSKI REZULTAT (214–215) 216

67, 68, 691 i 692

I. OSTALI PRIHODI 217

57, 58, 591 i 592

II. OSTALI RASHODI 218

C. REZULTAT IZ OSTALIH AKTIVNOSTI (217-218)

219

D. REZULTAT IZ REDOVNOG POSLOVANJA PRIJE OPOREZIVANJA (213+216+219)

220

690 – 590 E. NETO REZULTAT POSLOVANJA KOJE JE OBUSTAVLJENO

221

F. REZULTAT PRIJE OPOREZIVANJA (220+221)

222

G. DRUGE STAVKE REZULTATA /POVEZANE SA KAPITALOM/ (224 do 228)

223

1. Promjene revalorizacionih rezervi po osnovu finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju

224

2. Promjene revalorizacionih rezervi po osnovu nekretnina, postrojenja, opreme i nematerijalnih ulaganja

225

3. Promjene revalorizacionih rezervi po osnovu učešća u kapitalu pridruženih društava

226

4. Promjene revalorizacionih rezervi po osnovu aktuarskih dobitaka (ili gubitaka) u vezi sa definisanim planovima penzionih naknada

227

5. Promjene revalorizacionih rezervi po osnovu hedžinga tokova gotovine 228

H. PORESKI RASHOD PERIODA (230+231)

229

721 1. Tekući porez na dobit 230

722 2. Odloženi poreski rashodi ili prihodi perioda 231

I. NETO REZULTAT (222+223-229) 232

J. ZARADA PO AKCIJI

1. Osnovna zarada po akciji 233

2. Umanjena (razvodnjena) zarada po akciji 234



Tip

izvještaja: Kvartalni 3. Obrazac:BS-VB-IRF

Naziv Matični broj

Vanbilansna evidencija

(000 EUR)

Pozicija Opis pozicije Iznos

1 Neopozive obaveze za davanje kredita

2

Neopozivi dok. akreditivi izdati za plaćanje u inostranstvu

3 Ostali akreditivi izdati za plaćanje u inostranstvu

4 Izdate garancije

4.1. Izdate plative garancije

4.2. Izdate činidbene garancije

4.3. Ostale vrste garancija

5 Izdate mjenice i dati avali

6 Strani čekovi poslati na naplatu

7 Nostro finansijske aktivnosti vezane za proces naplate

8 Tekući ugovori za transakcije sa devizama

8.1. Promptna prodaja deviza

8.2. Promptna kupovina deviza

8.3. Terminska prodaja deviza

8.4. Terminska kupovina deviza

8a. Ostali derivatni finansijski instrumenti

9 Kolateral po osnovu potraživanja

10 Ugovorene a neiskorišćene pozajmice

11 Ostale stavke vanbilansne izloženosti IRFa

12 Ukupno

13 MEMORANDUM

13.1 Evidentna kamata

13.2 Ostalo




4. Obrazac: MKL-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KREDITIMA I POTRAŽIVANJIMA OD BANAKA I DRUGIH LICA

A)BRUTO KREDITI

(000 EUR)

OPIS POZICIJE

Do 3 mjeseca Od 3 mjeseca do 1

godine Od 1 do 3 godine Preko 3 godine Ukupno

1. Banke, rezidenti

2. Banke, nerezidenti

3. Ostale finansijske institucije, rezidenti

4. Ostale finansijske institucije, nerezidenti

5. Ostale depozitne institucije, rezidenti

6. Ostale depozitne institucije, nerezidenti

7. Privredna društva koja se bave finansijskom djelatnošću, rezidenti

8. Privredna društva koja se bave finansijskom djelatnošću, nerezidenti

9. Privatni fondovi, rezidenti

10. Fondovi, nerezidenti

11. Privredna društva u državnom vlasništvu

12. Privredna društva u privatnom vlasništvu

13. Preduzetnici

14. Javne službe jedinica lokalne samouprave

15. Privredna društva - nerezidenti

16. Vlada Crne Gore

17. Jedinice lokalne samouprave

18. Drugi korisnici sredstava iz Budžeta Crne Gore

19. Regulatorne agencije, rezidenti

20. Regulatorne agencije, nerezidenti

21. Državni fondovi

22. Nevladine i druge neprofitne organizacije, rezidenti

23. Nevladine i druge neprofitne organizacije, nerezidenti

24. Fizička lica, rezidenti

25. Fizička lica, nerezidenti

26. Kreditne kartice, fizička lica, rezidenti

27. Kreditne kartice, fizička lica, nerezidenti

28. Kreditne kartice, ostali, rezidenti

29. Kreditne kartice, ostali, nerezidenti

30. Ostalo

31. UKUPNO

32G. Kamatna potraživanja i ispravka vrijednosti kamatnih potraživanja

33H. Vremenska razgraničenja kamata i naknada i ispravka vrijednosti

B) POTRAŽIVANJA OD BANAKA PO OSNOVU KREDITA

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO



C) OSTALA POTRAŽIVANJA OD BANAKA I DRUGIH LICA

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO



D) ISPRAVKA VRIJEDNOSTI BRUTO KREDITA

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

E) ISPRAVKA VRIJEDNOSTI POTRAŽIVANJA OD BANAKA PO OSNOVU KREDITA

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

F) ISPRAVKA VRIJEDNOSTI OSTALIH POTRAŽIVANJA OD BANAKA I DRUGIH LICA

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

PREGLED

OPIS POZICIJE


godine Od 1 do 3 godine Preko 3 godine

UKUPNO

A) Bruto krediti

B) Potraživanja od banaka po osnovu kredita

C) Ostala potraživanja od banaka i drugih lica

D) Ispravka vrijednosti bruto kredita

E) Ispravka vrijednosti potraživanja od banaka po osnovu kredita

F) Ispravka vrijednosti ostalih potraživanja od banaka i drugih lica

G) Kamatna potraživanja i ispravka vrijednosti kamatnih potraživanja

H) Vremenska razgraničenja kamata i naknada i ispravka vrijednosti

UKUPNO (A+B+C-D-E-F+G+H)

I) FAKTORING I FORFETING

OPIS POZICIJE



1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO




5. Obrazac: MKD-IRF

Naziv Matični broj

IZVJEŠTAJ O KREDITIMA I OSTALIM POTRAŽIVANJIMA PO DJELATNOSTIMA PRAVNIH LICA

A) Bruto krediti

(000 EUR)

DJELATNOST

Do 1 godine - EUR Do 1 godine - druga strana

valuta

Preko 1 godine - EUR

Preko 1 godine - druga strana

valuta Ukupno

I Pravna lica - rezidenti

1. Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo

2. Vađenje rude i kamena

3. Prerađivačka industrija

4. Snabdijevanje električnom energijom

5. Snabdijevanje vodom

6. Građevinarstvo

7. Trgovina na veliko i trgovina na malo i popravka motornih vozila i motocikla

8. Saobraćaj i skladištenje

9. Usluge pružanja smještaja i ishrane

10. Informisanje i komunikacije

11. Finansijske djelatnosti i djelatnosti osiguranja

12. Poslovanje nekretninama

13. Stručne, naučne i tehničke djelatnosti

14. Administrativne i pomoćne uslužne djelatnosti

15. Državna uprava i odbrana i obavezno socijalno osiguranje

16. Obrazovanje

17. Zdravstvo i socijalna zaštita

18. Umjetničke, zabavne i rekreativne djelatnosti

19. Ostale uslužne djelatnosti

20. Djelatnosti domaćinstva kao poslodavca

21. Djelatnosti eksteritorijalnih organizacija i tijela

II Fizička lica - rezidenti

III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)

G Kamatna potraživanja i ispavka vrijednosti kamatnih potraživanja

H Vremenska razgraničenja kamata i naknada i ispravka vrijednosti


DJELATNOST


valuta



valuta Ukupno







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)




DJELATNOST


valuta



valuta Ukupno







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)

Pregled

DJELATNOST


valuta



valuta Ukupno

A) Bruto krediti









I) Faktoring i forfeting

DJELATNOST


valuta



valuta Ukupno







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)




6. Obrazac: SKN-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O STRUKTURI KREDITA I OSTALIH POTRAŽIVANJA PO NAMJENI

A) Bruto krediti

(000 EUR)

NAMJENA KREDITA


god. Od 1 do 3 god. Preko 3 god. Ukupno

1. Likvidnost (obrtna sredstva)

2. Izgradnja i adaptacija građevinskih objekata

3. Refinansiranje obaveza prema drugim bankama

4. Kupovina automobila

5. Kupovina hartija od vrijednosti

6. Nabavka osnovnih sredstava

7. Priprema turističke sezone

8. Potrošački krediti

9. Gotovinski (nenamjenski)

10. Stambeni krediti

11. Kreditne kartice

12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno

G. Kamatna potraživanja i ispravka vrijednosti kamatnih potraživanja

H. Vremenska razgraničenja kamata i naknada i ispravka vrijednosti


NAMJENA KREDITA














12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno




NAMJENA KREDITA














12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno



D) Ispravka vrijdnosti bruto kredita

NAMJENA KREDITA














12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno


NAMJENA KREDITA














12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno


NAMJENA KREDITA














12. Overdraft

13. Ostalo

14. Ukupno

Pregled

NAMJENA KREDITA

Do 3 mjeseca Od 3 mjeseca do 1 god. Od 1 do 3 god. Preko 3 god. Ukupno

A) Bruto krediti












7. Obrazac: KA1-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KLASIFIKACIJI AKTIVE

(000 EUR)

STAVKE AKTIVE BILANSA

Novčani Ostali

A B C D E Ukupno kolateral kolateral

1. Ukupni krediti i potraživanja (1a+1b+1c+1d+1e+1f+1g)

1a. Direktni krediti

1b. Krediti posredstvom banaka

1c. Sredstva i depoziti kod banaka/Ministarstvo finansija

1d. Kamata

1e. Faktoring I forfeting

1f. Potraživanja IRF po neizmirenim akceptima, garancijama i mjenicama

1g. Vremenska razgraničenja

2. Investicione HOV

3. Investicije u pridružena preduzeća i zajedničke poduhvate po metodi kapitala i u zavisna preduzeća

4. Ostale stavke aktive u aktivi na koje se izdvajaju rezervacije

5. Aktiva na koju se izdvajaju rezervacije za potencijalne gubitke (1+2+3+4)

6. Obračunate rezervacije za potencijalne kreditne gubitke za pozicije: 1a+1b+1c+1d+1e+1f+1g

7. Ispravka vrijednosti za keditne gubitke za pozicije: 1a+1b+1c+1d+1e+1f+1g

8. Razlika između rezervacija za potencijalne gubitke i ispravke vrijednosti (6-7)

9. Obračunate rezervacije za potencijalne gubitke za ostale stavke aktive za pozicije: 2+3+4

10. Ispravka vrijednosti za ostale stavke aktive za pozicije: 2+3+4

11. Razlika između rezervacija za potencijalne gubitke i ispravke vrijednosti (9-10)

12. Ukupno obračunate rezervacije za potencijalne gubitke za kredite i ostale stavke u aktivi (6+9)

13. Ukupno ispravka vrijednosti za kredite i ostale stavke aktive (7+10)

14. Pozitivna razlika između iznosa obračunatih rezervacija i zbira iznosa ispravki vrijednosti izračunata u skladu sa članom 42 stav 2 Odluke o upravljanju rizicima (8+11)

15. Bilansna aktiva na koju se ne izdvajaju rezerve za potencijalne gubitke

16. Ukupno aktiva : (5+15)

17. UKUPNA AKTIVA (16-13)

KOLATERAL PO KATEGORIJAMA A B C D E Ukupno 1. Krediti ili dio kredita obezbijeđeni ostalim kolateralom sa šifrom 2. Krediti ili dio kredita obezbijeđeni ostalim kolateralom sa šifrom 3. Ostali plasmani obezbijeđeni novčanim depozitom 4. Ostali plasmani obezbijeđeni drugim validnim kolateralom (šifra)




8. Obrazac: KA2-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KLASIFIKACIJI VANBILANSNE AKTIVE

(000 EUR)

STAVKE VANBILANSNE AKTIVE

Novčani

Kolateral A B C D E

Ukupno

kolateral A+B+C+D+E

1. Izdate garancije

2. Date kreditne obligacije (odobreni, a neiskorišćeni krediti)

3. Avali i akcepti mjenica

4. Ostala jemstva

5. Nepokrivena kreditna pisma (akreditivi)

6. Ostale stavke bilansa na koje se izdvajaju rezervacije

7. Vanbilans na koji se izdvajaju rezervacije za potencijalne gubitke (1+2+3+4+5+6)

8. Obračunate rezervacije za potencijalne gubitke po vanbilansnim stavkama

9. Rezervisanja za gubitke po vanbilansu

10. Pozitivna razlika između iznosa obračunatih rezervacija i zbira iznosa ispravki vrijednosti izračunata u skladu sa članom 43 sta2 Odluke o upravljanju rizicima (8-9)

11. Vanbilansna aktiva na koje se izdvajaju rezerve za potencijalne gubitke

12. Ukupno vanbilans (7+11)

KOLATERALI PO KATEGORIJAMA A B C D E

Ukupno A+B+C+D+E 1. Vanbilansne stavke obezbijeđene novčanim depozitom 2. Vanbilans obezbijeđen drugim validnim kolatetaralom

(šifra)




9. Obrazac: PRK-I-IRF

Naziv

Matični broj

I PRODUŽENJE ROKA OTPLATE ZA GLAVNICU ILI KAMATU

(u 000 EUR)

OPIS RESTRUKTURIRANJA Glavnica Kamata Ostalo

Kamatna stopa Ispravka

vrijednosti za restr. kredite

Obračunate rezervacije za potencijalne

kreditne gubitke

Kolateral Kategorija Ukupno Ukupno

Ime dužnika % Vrsta Vrijednost (A,B,C,D,E) 1+2 1+2+3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33 Ukupno restrukturirani - kategorija A

34 Ukupno restrukturirani - kategorija B

35 Ukupno restrukturirani - kategorija C

36 Ukupno restrukturirani - kategorija D

37 Ukupno restrukturirani - kategorija E

38 Ukupno




10. Obrazac: PRK-II-IRF

Naziv

Matični broj

II SMANJENJE KAMATNE STOPE NA ODOBRENI KREDIT

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




11. Obrazac: PRK-III-IRF

Naziv

Matični broj

III PREUZETA POTRAŽIVANJA DUŽNIKA PREMA TREĆEM LICU NA IME POTPUNE ILI DJELIMIČNE NAPLATE KREDITA

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




12. Obrazac: PRK-IV-IRF

Naziv

Matični broj

IV SMANJENJE IZNOSA DUGA GLAVNICE ILI KAMATE

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




13. Obrazac: PRK-V-IRF

Naziv

Matični broj

V KAPITALIZOVANJE KAMATE PO KREDITU ODOBRENOM DUŽNIKU

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




14. Obrazac: PRK-VI-IRF

Naziv

Matični broj

VI SMANJENJE POSTOJEĆEG ILI POSTOJEĆIH KREDITA NOVIM KREDITOM (OBNAVLJANJE KREDITA)

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




15. Obrazac: PRK-VII-IRF

Naziv

Matični broj

VII OSTALE FINANSIJSKE POGODNOSTI KOJE OLAKŠAVAJU FINANSIJSKU POZICIJU DUŽNIKA

(u 000 EUR)





kreditne gubitke



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32






38 Ukupno




16. Obrazac: BSK1-IRF

Naziv Matični broj

IZVJEŠTAJ O KREDITIMA I POTRAŽIVANJIMA KOJI KASNE SA OTPLATOM

A) Bruto krediti

(u 000 EUR)

Opis pozicije

Krediti od čijeg je dospijeća prošlo od 31-

90 dana

Krediti od čijeg je dospijeća prošlo od 91-

270 dana

Krediti od čijeg je dospijeća prošlo od

271-365 dana

Krediti od čijeg je dospijeća prošlo više

od 365 dana Ukupno

1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO




Opis pozicije Od 31 do 90 dana Od 91 do 270 dana Od 271 do 365 dana Više od 365 dana Ukupno

1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO





1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO





1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

Pregled

Pregled Od 31 do 90 dana Od 91 do 270 dana Od 271 do 365 dana Više od 365 dana UKUPNO

A) Bruto krediti












17. Obrazac: BSK2-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KREDITIMA I POTRAŽIVANJIMA KOJI KASNE SA OTPLATOM- PO DJELATNOSTIMA

A) Bruto krediti

u 000 EUR

Opis pozicije


31-90 dana


91-270 dana


271-365 dana

Krediti od čijeg je dospijeća proslo više od 365 dana

Ukupno







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)



B) Potraživanje od banaka po osnovu kredita

Opis pozicije

Od 31 do 90 dana Od 91 do 270 dana Od 271 do 365 dana Više od 365 dana Ukupno







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)



C) Ostala ootraživanje od banaka i drugih lica

Opis pozicije








6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)




Opis pozicije








6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)


Opis pozicije








6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)

Pregled

Pregled

Od 31 do 90 dana Od 91 do 270 dana Od 271 do 365 dana Više od 365 dana

UKUPNO

A) Bruto krediti












18. Obrazac: NKN-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O NEKVALITETNIM KREDITIMA

NOSIOCI

C D E UKUPNO

Bruto krediti

Potraživanja od banaka po osnovu kredita

Ostala potraživanja od banaka i drugih lica

Bruto krediti



Bruto krediti



Bruto krediti



UKUPNO

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10=1+4+7 11=2+5+8 12=3+6+9 13=10+11+12

1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

32. Ispravke vrijednosti

Iz kolone 13 krediti i potraživanja raspoređeni po valutama

NOSIOCI

000 eur 000 chf 000 $ 000 ostalo

1 2 3 4

1. Banke, rezidenti












13. Preduzetnici



16. Vlada Crne Gore














30. Ostalo

31. UKUPNO

32. Ispravke vrijednosti




19. Obrazac: NKD-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O NEKVALITETNIM KREDITIMA PO DJELATNOSTIMA

(000) EUR

NOSIOCI

C D E UKUPNO

Bruto krediti



Bruto krediti



Bruto krediti



Bruto krediti



UKUPNO

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10=1+4+7 11=2+5+8 12=3+6+9 13=10+11+12







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)

Ispravke vrijednosti

Iz kolone 13 krediti i potraživanja raspoređeni po valutama

DJELATNOST

000 eur 000 chf 000 $ 000 ostalo

1 2 3 4







6. Građevinarstvo










16. Obrazovanje







III Nerezidenti

Ukupno (I+II+III)





20. Obrazac: IP-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O UZETIM POZAJMICAMA

(u 000 EUR)

Red. br. Naziv kreditora Datum odobrenja Originalni iznos Datum dospijeća Kamatna stopa Stanje na dan Zemlja porijekla

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31 Ostali

32 Ukupno




21. Obrazac: P-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O UZETIM POZAJMICAMA

(u 000 EUR)

EUR Ostale valute Ukupno

UKUPNO: Red. br.

Opis pozicije do 1 godine

preko 1 godine

do 1 godine

preko 1 godine

do 1 godine

Preko jedne godine

1 2 3 4 5=1+3 6=2+4 7=5+6

A Pozajmice

1 Banke, rezidenti

2 Banke, nerezidenti

3 Ostale depozitne / finansijske institucije, rezidenti

4 Ostale depozitne / finansijske institucije, nerezidenti

5 Vlada Crne Gore

6 Ostali

7 Ukupno A

B Obaveze za kamate

C Vremenska razgraničenja

D UKUPNO: (A + B + C)




22. Obrazac: NDI-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KONCENTRACIJI IZLOŽENOSTI

(000) EUR

R.b

Naziv klijenta

MB/JMBG Krediti Dospjela

potraživanja Kamata

Ostala potraživanja

Ukupno Garancije Akreditivi Ostale

vanbilansne obaveze

Ukupno Ukupno Kolateral Šifra Ispravke

vrijednosti

Kategorije

A,B,C,D i E

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 = 7 + 11 13 14 15 16

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

Ukupno



Tip izvještaja:

Kvartalni

23. Obrazac: KPL-IRF

Naziv

Matični broj

IZVJEŠTAJ O KONCENTRACIJI IZLOŽENOSTI POVEZANIH LICA

(000) EUR

R.b

Naziv klijenta MB/JMBG Krediti

Dospjela potraživanja

Kamata Ostala

potraživanja Ukupno Garancije Akreditivi

Ostale vanbilansne

obaveze Ukupno Ukupno Kolateral Šifra


Kategorije

A,B,C,D i E

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 = 7 + 11 13 14 15 16

1 Ukupna izloženost

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5 ostali


2.1

2.2

2.3

2.4

2.5 ostali


3.1

3.2

3.3

3.4

3.5 ostali


4.1

4.2

4.3

4.4

4.5 ostali


5.1

5.2

5.3

5.4

5.5 ostali


6.1

6.2

6.3

6.4

6.5 ostali


7.1

7.2

7.3

7.4

7.5 ostali


8.1

8.2

8.3

8.4

8.5 ostali


9.1

9.2

9.3

9.4

9.5 ostali


10.1

10.2

10.3

10.4

10.5 ostali

Ukupno




24. Obrazac: UPL-IRF

Naziv Matični broj

IZVJEŠTAJ O ULAGANJIMA U DRUGA PRAVNA LICA

R. br

Učešće u kapitalu ili glasačkim

MB Djelatnost F/N* Oblik ulaganja** % vlasništva Iznos

pravima (naziv pravnog lica)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36 U K U P N O

* F- finansijska, N-nefinansijska

** 1. značajan uticaj

2. ulaganje u kapital zavisnih lica

3. zajednička ulaganja



Tip izvještaja: Kvartalni 25. Obrazac: BS-ST-IRF

Naziv

Matični broj

STATISTIČKI PODACI

(000 EUR-a)

R. br. PROSJEČNE VRIJEDNOSTI Iznos I BILANSNE STAVKE

A AKTIVA

1. Prosječan iznos ukupne aktive

B OBAVEZE

2 Prosječan iznos ukupnih obaveza

C KAPITAL

3 Prosječan iznos ukupnog kapitala

4 Prosječan iznos osnovnog kapitala

II BROJ ZAPOSLENIH RADNIKA

1. Broj radnika koji su stalno zaposleni

2. Broj radnika koji su privremeno zaposleni

3.

Broj radnika prema ostvarenim efektivnim časovima rada

III BROJ ORGANIZACIONIH JEDINICA

1. Filijala

2 Predstavništva

3 Ekspozitura



o d l u k u o minimalnim standardima za upravljanje rizicima u … · 2018-12-12 · o minimalnim...

Documents