nur'ul kur'an tefsiri-2.doc

8/20/2019 Nur'ul Kur'an Tefsiri-2.doc

1/338

Kur’an-ı Kerim’in İkinci Cüz’ününBaşlangıcı

ملاملفهاسيقو

'ل&$ % عيه #ا" ولت ! بتهعن() *+ ل,) -+ ل./ ه 0ما *01 ل2

34 :6789متقي 54( 142. İnsanların sefihleri, “!nel"ikleri

kı#le"en $nları %e&iren ne"ir'("i)ecekler* "e ki+ “$u &e #aı

/llah’ın"ır. 0, "ile"iini "$ru )$lahi"a)e e"er.

efsir Kı#le’nin eişmesi 0la)ıBu ve sonraki bir kaç ayet insanlar

arasında büyük bir dalgalanma vücudagetiren İslam tarihinin önemli olaylarınaişaret etmektedir. İslam Peygamberi (Allah’ınselamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) bi’setten sonra 1 yılboyunca !ekke’de ve hicretten sonra bir kaçay sonra !edine’de "llah#u $eala’nın emriü%er Beyt’ül# !ukaddes’e do&ru nama%kılıyordu. "ma daha sonra bu kıble de&işti ve!üslümanlar 'a’be’ye do&ru nama% kılmak

ile görevlendirildi.!üslümanların !edine’de ne kadar süreBeyt’ül# !ukaddes’e do&ru nama% kıldı&ıhususunda ihtila( vardır. )edi ay ila 1* ayarasında bir süre %ikr edilmiştir. "ma her neolursa olsun bu süre %ar(ında !üslümanlar )ahudilerce kınanıyordu. +ira Beyt’ül#!ukaddes )ahudilerin 'ıblesiydi. ,olayısıyla )ahudiler !üslümanlar hakkında ileri geri

1


2/338

konuşu- şöyle diyorlardı /Bunlarınba&ımsı%lıkları yoktur. Bi%im kıblemi%e do&ru yönelmişlerdir. Bu da bi%im hak oldu&unu

göstermektedir.0Bu sö%ler İslam Peygamberini ve!üslümanları çok ü%üyordu. nlar birtara(tan "llah#u $eala’ya itaat ediyor ve di&ertara(tan da )ahudilerin kınanmasındankurtulamıyorlardı. İşte bu yü%den Peygamber(Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) geceleri göklerebakıyor ve adeta "llah#u $eala’dan bir vahiy

bekliyordu. Bu esas ü%ere bir müddetgeçtikten sonra sonunda kıble de&işiminibildiren ilahi emir na%il oldu. andaPeygamber !escid#u Beni 2alim’de iki rekatö&le nama%ını Beyt’ül# !ukaddes’e do&rukılıyordu. 3ebrail ilahi emirler ü%erePeygamberin -a%ısından tutu- yü%ünü

'a’be’ye do&ru çevirdi. )ahudiler bu duruma çok ü%üldüler. 'endieski adetleri ü%ere bahanecili&e başladılar.nlar önce şöyle diyorlardı /Bi%!üslümanlardan daha iyiyi%. +ira onlarınba&ımsı% bir 'ıblesi yoktur ve bu konuda bi%euymaktadırlar.0 "ma 'ıble de&işiminibildiren emir "llah#u $eala tara(ından na%il

olunca bu de(a da itira% ettiler. 4itekim'ur’an#ı 'erim sö% konusu ayette şöylebuyurmaktadır

“İnsanların sefihleri, “!nel"iklerikı#le"en $nları %e&iren ne"ir'("i)ecekler...(

4eden bunlar önceki Peygamberlerin

kıblesinden yü% çevirdiler5 6&er birinci 'ıble

7


3/338

do&ruysa bu de&işimin sebebi nedir5 )ok e&er ikincisi do&ruysa o halde neden 1 yılgibi bir süredir Beyt’ül# !ukaddes’e do&ru

nama% kıldılar5 "llah#u $eala Peygamberine şunuemretmektedir

“$u &e #aı /llah’ın"ır. 0, "ile"iini"$ru )$la hi"a)e e"er.(

"llah#u $eala )ahudilerin bahanelerinekarşılık olarak bu kesin delili indirdi veBeyt’ül# !ukaddes8 'a’be ve her yerin "llah#

u $eala’nın mülkü oldu&unu i(ade etti. "slında "llah#u $eala’nın bir evi mekanı yoktur. 9nemli olan onun emrine itaatetmektedir. "llah#u $eala nereye do&runama% kılınmasını emr etmişse orasımukaddes ve muhteremdir. "llah#u $eala’nıninayet etmedi&i hiç bir mekan %ati bir

şera(ete layık de&ildir.'ıble de&işimi gerçekte deneme vetekamülün (arklı merhaleleridir. :er biri debu ilahi hidayetin birer örne&idir ve insanlarıdo&ru yola ça&ırmaktadır.

@ ?


4/338

&asa$ra #ir ümme kıl"ık. 5enin!nce"en )!nel"iin kı#le)i 6Be)’ul-7uka""es’i8, 9e)gam#ere u)anları,

!k%eleri üzerine geri "!nen"en a)ır e"i:#ilmemiz i%in kı#le )a:ık. $rusu #u6kı#le "eişimi8 /llah’ın hi"a)e eiikimseler"en #aşkasına aır #ir şe)"ir.

/llah imanınızı #$şa %ıkaracak "eil"ir.$rusu /llah insanlara şefka g!serir,merhame e"er.(

efsir ;asa


5/338

olarak batıya yöneliyorlardı. "ma !edine’deo %amanın !üslümanlarına oranla 'a’begüney cihetinde8 do&u ve batı arasında

kalıyordu. ,olayısıyla orta bir yönsayılıyordu.?erçekte bütün bu söylenenleri /ke%alike0

@hake%a8 aynı şekildeA kelimesinden isti(adeetmek de mümkündür. elhasıl8 adeta 'ur’an#ı 'erim bütün İslami -rogramlar arasındakiilişkiyi %ikr etmek istemektedir. Bu ilişkisadece !üslümanların kıblesinin vasat


6/338

birinin di&erine hi%met etti&ine tanıklık etmişoldunu%. 'ur’an#ı 'erim daha sonra kıblede&işiminin di&er bir sırrına da işaret ederek

şöyle demektedir“5enin !nce"en )!nel"iin kı#le)i6Be)’ul- 7uka""es’i8, 9e)gam#ereu)anları, !k%eleri üzerine geri "!nen"ena)ır e"i: #ilmemiz i%in kı#le )a:ık.(

Dok ilginçtir; 'ur’an8 /sana uyanları...0 yerine /resule uyanları...0 diyebuyurmaktadır. Bu da Peygamberin "llah#u

$eala’nın bir elçisi oldu&una işaretetmektedir. ,olayısıyla tüm işlerimi%de onunemirlerine uymak %orundayı%. 'ıble küçük birolaydır. 6&er bundan daha üstün bir emir de verecek olursa bu konuda bahane -eşindekoşmak8 insanın şirk ve -ut-erestliktenkalma huy ve adetlerinin esiri oldu&unu

gösterir.İnsanın to-ukları ü%erinde gerisin geriyedönüşü anlamında olan /!k%eleri üzerinegeri "!nen( cümlesi de geriye dönüşeişarettir.

"llah#u $eala daha sonra şöylebuyurmaktadır

“$rusu #u 6kı#le "eişimi8, /llah’ın

hi"a)e eii kimseler"en #aşkasınaaır #ir şe)"ir.(

:idayet ilahi olmadıkça "llah#u $eala’nınemirleri karşısında mutlak teslimiyet ruhu daelde edileme%. İnsan bu tür emirlerkarşısında hiç bir %orluk ve a&ırlık hissetmeyecek derecede bir teslimiyet içinde

olmalıdır. :atta bu emirler "llah#u $eala’nın

E


7/338

emirleri oldu&u hasebiyle teslimiyet baldantatlı gelmelidir kendisine.

esveseci düşmanlar veya cahil dostlar

kıblenin de&işimiyle birlikte tüm ya-mışoldukları ibadet ve amellerinin batıl olaca&ını ve müka(atlarının adeta rü%garasavrulaca&ını %annettikleri için de "llah#u$eala ayetin sonunda şöyle buyurmaktadır

“/llah imanınızı #$şa %ıkaracak "eil"ir. $rusu /llah insanlara şefkag!serir, merhame e"er.(

"llah#u $eala’nın emirleri doktorreçetesine ben%emektedir. Bugün bir reçetesikurtarıcıdır; yarın bir başka reçetesi. :e-side kendi yerinde gü%eldir8 saadet ve tekamülgarantisidir. ,olayısıyla kıble de&işimi8geçmiş veya gelecek ibadetlerini%le ilgiliolarak hiç bir endişe ve -anik

yaratmamalıdır. +ira he-si de do&ru vesahihtir.

/ J) "H ق T; ه >! Uا + ل; يل'و U? @ ب ا V)T' و U; ه > )B D/W + لX ) Y لZ ي Pمت #ولو U C و >[)B DE2 0


8/338

ger%ek $l"uunu #ilirler. /llah $nların )a:ıkların"an gafil "eil"ir.

efsir =er er"e Ka#e’)e !nelin9nceden de işaret etti&imi% gibi Beyt’ül#

!ukaddes !üslümanların ilk ve geçicikıblesiydi. Bu yü%den :%. Peygamber kıbleninde&işece&i hükmünü bekliyordu. 9%ellikle de )ahudiler8 :%. Peygamber !edine’yegeldikten sonra bu konuyu bir silah olarak

kullanmış ve sürekli !üslümanları kınıyordu.!üslümanların kendili&inden birba&ımsı%lıklarının olmadı&ını ve 'ıbleyi bilekendilerinin !üslümanlara ö&retti&ini8 dahaönce hiç bir şey bilmediklerini dile getiriyor8/kıblemi%i kabul etmeleri8 dinimi%i kabulettikleri anlamına gelmektedirF0 diyorlardı.

2ö% konusu ayette buna işaret edilmiş vekıble emri verilmiştir.“üzünü g!e %e&iri: "ur"uunu

g!rü)$ruz.(“=$şnu $lacaın kı#le)e seni el#ee

%e&ireceiz.(“/rık )üzünü 7esci-i =aram semine

%e&ir* (

2adece !edine’de de&il8 nerede olursanı%olun yü%ünü%ü 'a’be’ye çevirin.

“Bulun"uunuz )er"e )üzlerinizi $ )!ne %e&irin.(

Bildi&imi% gibi rivayetlerde de yer aldı&ıü%ere kıble de&işimi ö&len nama%ındagerçekleşmiş ve çok hassas ve gö% alıcı bir

anda olmuştur. ahy mele&i Peygamber#i

G


9/338

6krem’in (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)-a%ılarından tutarak onu Beyt’ül#!ukaddes’ten 'a’be’ye çevirmiştir. "rdından

da !üslümanlar yönünü de&iştirmişlerdir.:atta rivayetlerde yer aldı&ına göreerkekler ile kadınlar yerlerinide&iştirmişlerdi.

Bilindi&i ü%ere Beyt’ül# !ukaddes ku%ey yönünde8 'a’be ise güney yönünde yeralıyordu.

İlginç bir husus da şu ki 'ıble de&işimi

İslam Peygamberi’nin (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) alametlerinden biri olarak öncekikita-larda da yer almıştı.

+ira kita- ehli vad edilen -eygamberin ikikıbleye do&ru nama% kılaca&ını da kendikita-larında okumuşlardı.

Bu yü%den üstteki ayette bu emirden sonra

şöyle yer almıştır“$rusu Kia# &erilenler, #unun3a#lerin"en #ir ger%ek $l"uunu#ilirler.(

İslam Peygamberi’nin ilk %amanlarçevresinin etkisinde kalmayarak -utlarınmerke%i ve "ra-ların ilgi oda&ı olan 'a’be’yibir kenara bırakı- bir avuç a%ınlık kita-

ehlinin kıblesini resmen tanımış olması daonun davetinin do&rulu&unun ve dininin ilahibir din oldu&unun en açık örne&idir.

"llah#u $eala sonunda şöylebuyurmaktadır

“/llah $nların )a:ıkların"an gafil"eil"ir.(

H


10/338

)ani onlar kendi kita-larında da yer alanbu kıble de&işimi meselesini Peygamber#i6krem’in (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)

sö%ünün do&rulu&una delil sayacaklarınagi%lemiş8 ortalı&ı velveleye vermişlerdir. "llah#u $eala da onların niyet veamellerinden mutlaka haberdardır.

م$ ' CL? 4 0^ ل Cتا, TAول > TA 0ي Fل [ نو = ب T; تب مF "A G 4 Lات Lهتب م

ه K=LG 4 Lات L? ب _ 4 =L ] لF = ب T ءوA م'/=Lم`ءا >م = ل; "2@a2:678cل bال + يل + ن

14>. 5en, kia# &erilenlere her ürlü"elili geirsen, )ine "e kı#lene u)mazlar*sen "e $nların kı#lesine u)acak "eilsin.0nlar #ir#irlerinin kı#lesine "eu)mazlar. /n" $lsun ki, eer sana gelenilim"en s$nra $nların he&eslerineu)arsan, şü:hesiz $ zamanzulme"enler"en $lursun.

efsir 0nlar =i% Bir ?e)"en =$şnu 0lmazlar 9nceki ayetin te(sirinde de okudu&umu%

gibi kita- ehli kıblenin Beyt’ül# !ukaddes’ten'abe’ye do&ru de&işece&ini8 bu sebe-lebırakın Peygamber’e itira% edilmesini8 aksinehakkaniyetinin delili sayılması gerekti&inibiliyorlardı. +ira kendi kita-larında da bunuokumuşlardı8 vad edilen Peygamberin ikikıbleye do&ru nama% kılaca&ını biliyorlardı.

1I


11/338

"ma sır( ba&na%lıkları yü%ünden hakkı kabuletmeye yanaşmadılar.

İnsan ba%ı konularda önceden bir karara

varmamışsa bir yere kadar anlaşabilir vedelil8 mantık veya muci%e yoluyla inançlarıde&iştirebilir8 kendisine bir takım gerçekleris-at edilebilir. "ma çok önceden belli birtavır sergilemişse8 ö%ellikle de ba&na% vecahil kimseler hiç bir vesileyle de&iştirileme%.Bu mümkün de&ildir. Bu yü%den sö% konusuayet çok açık bir i(adeyle şöyle

buyurmaktadır“sen, kia# &erilenlere her ürlü "elili

geirsen, )ine "e kı#lene u)mazlar* sen"e $nların kı#lesine u)acak "eilsin.(

halde kendini yorma8 onlar asla hakkateslim olma%lar. +ira onlarda hakikat ruhuölmüştür. 4e ya%ık ki bütün ilahi

-eygamberler de he- bu tür insanlarla karşıkarşıya kalmıştır. :e-si de ya nü(u% sahibi%enginler8 ya sa-ık ve dünya -erest bilginler8 ya da cahil ve ba&na% halkF

"llah#u $eala daha sonra şöylebuyurmaktadır

“sen "e $nların kı#lesine u)acak "eilsin.(

)ani e&er onlar bu boş laJarla yeniden!üslümanların kıblesinin de&işece&inisanıyorlarsa aldanmışlardır. Bu kıble!üslümanların son ve her %amanki kıblesidir.

Bu tabir gerçekte muhaliJerinsataşmalarına son verme yollarından biridir.İnsan bu yolla düşman karşısında büyük bir

kararlılıkla durmalı ve bir bardak suda

11


12/338

ko-artılan (ırtınalar karşısında asla yolunude&iştirmeyece&ini herkese göstermelidir.

,aha sonra şöyle buyurmaktadır nlar da

kendi inançlarında tutucudurlar.“0nlar #ir#irlerinin kı#lesine "eu)mazlar.(

4e )ahudiler :ıristiyanların kıblesine uyar ve ne :ıristiyanlar )ahudilerin kıblesine tabiolurlar.

)eniden büyük bir kararlılık ve vurguylaPeygamberi şöyle ihtar etmektedir

“/n" $lsun ki, eer sana gelenilim"en s$nra $nların he&eslerineu)arsan, şü:hesiz $ zamanzulme"enler"en $lursun.(

'ur’an#i 'erim’de Peygambere koşulluönermeler şeklinde i(ade bulan bu türhita-lar de(alarca yer almıştır. Bundan

maksat üç şeydir6vvela herkese ilahi kanunlarda birayrıcalık ve insanlar arasında bir (arklılık olmadı&ını anlamaktadır. :atta -eygamberlerbile bu kanunlara ba&lıdır. halde (ar%#ımuhal Peygamber (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ineolsun) bile haktan sa-acak olursa "llah#u$eala’nın ce%asına u&rayacaktır. ?erçi bu tür

bir düşünce iman8 sonsu% ilim8 takva ve %ühtsahibi -eygamberler hakkında asla mümkünde&ildir. )ani istilahen koşullu önermeler ocümlede i(ade bulan anlamın gerçekleşti&inedelalet etme%. @Peygamber hususunda i(adebulan koşullu önermeler reel -landatahakkuk etmemiş8 sadece bir varsayım

olarak ortaya konmuş önermelerdir. mütA

17


13/338

"yrıca di&er insanlar da bu esas ü%erekendi hesa-larını görecek ve Peygamberinbile bu konumda oldu&unu anlayınca kendi

sorumluluklarının bilincine varacaklardır. "sla düşmanların sa-ık temayüllerine ve birbardak suda ko-ardıkları (ırtınalara teslimolmayacaklardır.

Kçüncü olarak anlaşılan şudur kiPeygamber (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) bile "llah#u $eala’nın hükümlerini de&iştirmehususunda hiç bir yetkiye sahi- de&ildir.

Peygamber bu konuda hiç kimse u%laşı-anlaşama%. Peygamber bile "llah#u $eala’nınemirlerine itaat eden bir kuldur.

#+ U)=0و"%ل Cتا, ^ Tيال 0


14/338

nlar Peygamberin isim ve alametlerinikendi kita-larında da okumuşlardı.

“0nlar"an #ir akımı, "$ru)u #ile #ile

hakkı gizlerler.?erçi onlardan bir gru- a-açık delillerigördükten sonra bile İslam’ı kabul etmişlerdi.4itekim )ahudi alimlerinden oldu&u haldesonradan !üslüman olan "bdullah b.2elam’dan şöyle nakl edilmiştir /Ben İslamPeygamberi’ni (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)çocu&umdan daha iyi tanıyordum.01

Bu ayet ilginç bir hakikati daha açı&a vurmaktadır. da şu ki İslam Peygamberi’nin(Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) cismi ve ruhisı(atları önceki semavi kita-larda da8 a% çok bilgisi olan herkesin %ihninde tümüyletanınacak kadar açık ve canlı bir şekilde yeralmıştı.

nların kitabında Peygamber#i 6krem’in(Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) hiç bir adı veö%elli&i %ikr edilmemiş olsaydı8 İslamPeygamberi buna ra&men açıkça onlarkarşısında yer alı-8 /benim bütün sı(atlarımsi%in kita-larını%da mevcuttur0 diye bilirmiydi5 6&er böyle olsaydı 6hl#i 'ita- alimleribunun aleyhine açık ve büyük bir saldırıya

geçme%ler miydi5 Bu takdirde8 /al sanakitabımı%ı8 nerede adın ve ö%ellikleringeçiyor0 deme%ler miydi5 Buna ra&menonların alimlerinden bir kişi dahi hiç!üslüman olur muydu5

halde bu tür ayetler Peygamber#i6krem’in (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)

1 el# !enar8 c. 7 $e(sir# i 'ebir8 Lahr’ur# Ma%i

1>


15/338

hakkaniyet ve do&rulu&unun a-açık birdelilidir. 'ur’an#ı 'erim önceki konuları vurgulayarak kıble de&işimi veya genel

anlamda İslam hükümlerinin de&işimihususunda şöyle buyurmaktadır“=ak 3a##in"en"ir, sakın

şü:helenenler"en $lma.( "llah#u $eala bu cümleyle -eygamberine

teselli vermekte ve ister kıble meselesindeolsun8 isterse de di&er hususlarda İslamdüşmanlarının %ehirli -ro-agandaları

karşısında şü-heye düşmemesini ve tümdüşmanlar bu yolda se(erber olsa dahi bir tek adım geri atmamasını önemle vurgulamaktadır.

?erçi bu sö%ün muhatabı da ilk eta-ta :%.PeygamberNdir. "ma önceki ayetlerdeokudu&umu% gibi bütün insanlar da bu ayetin

muhatabı konumundadır. )oksa vahiy veşuhud yoluyla bilgi edinen Peygamber (Allah’ınselamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) bu konuda aslaşü-heye düşecek de&ildir. +ira Peygamberiçin vahiy; his ve ayn’ül# yakin boyutunasahi-tir.

$ g C ل? N ه >هيل'وموقبتسا Uh ) ي i ل 0A مو "و CThj0 CL% &ل = @


16/338

efsir =er


17/338

,aha sonra ayet#i kerime bahanecilere biruyarı ve iyilik sahi-lerine de bir teşvik olsundiye şöyle buyurmaktadır

“Dere"e $lursanız $lun /llah sizi #ir ara)a $:lar.( büyük kıyamet mahkemesi ce%a ve

müka(atların son sahnesidir. Bir gru- iyi işlerile u&raşınca başka bir gru- da kötülükler ileu&raşıyorsa bunlar asla eşit olama%. Bununmutlaka bir hesabı8 kitabı ve ce%ası vardır.!üslümanlar böyle bir günün kendilerini

bekledi&ini ve tüm amellerinden dolayıhesaba çekileceklerini bilmelidirler.

Ba%ı kimseler "llah#u $eala’nın insanında&ılmış %errelerini nerede olursa olsun biraraya to-layaca&ı ve onlara yeni bir hayatihsan edece&i hususunda şaşkınlık içinedüşmüş olabilirler. Bu yü%den de "llah#u

$eala şöyle buyurmaktadır“/llah şü:hesiz her şe)e ka"ir"ir.(“Dere"e $lursanız $lun /llah sizi #ir

ara)a $:lar.(?erçekte bu cümle birinci cümlenin delili

konumundadır.

Dükeler

=z. 7eh"i’nin (Allah’ın selamı üzerine olsun)$slarının $:lan"ıı Gün

6hl#i Beyt İmamlarından (Allah’ın selamı üzerineolsun) nakl edilen çok çeşitli rivayetlerde yeraldı&ına göre “Dere"e $lursanız $lun

/llah sizi #ir ara)a $:lar.( cümlesi :%.!ehdi’nin (Allah’ın selamı üzerine olsun) ashabı diye

te(sir edilmiştir. Mev%et’ul# 'a(i kitabında

1*


18/338

İmam Bakır’dan (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöylenakl edilmiştir

“Maksat Hz. Mehdi’nin (Allah’ın selamı üzerine

olsun) ! ki"i olan asha#ıdır. Allah’a and olsunki “ümmet’ün- Ma’dude$ onlardır. Allah’a andolsun ki #ir saatte he%si to%lanır ve "iddetlirüz&ar se#e#iyle #ir araya to%lanan son#ahar #ulutları &i#i #ir araya &elirler.$1

İmam "li b. !usa er# Mı%a’dan (Allah’ın selamıüzerine olsun) şöyle nakl edilmiştir

“Allah’a and olsun Mehdi (Allah’ın selamı üzerineolsun) kıyam edin'e #ütün taki%ilerimiz tüm"ehirlerden #ir araya to%lanırlar.$ 2

=ü-hesi% bu te(sir ayetin batıni anlamıdır.+ira bildi&imi% gibi rivayetlerde de yer aldı&ıü%ere 'ur’an#ı 'erim ayetlerinin çok çeşitlianlamları vardır. Birisi %ahir ve genel di&eriise deruni ve istilahen batıni anlamlardır.

Bunu da Peygamber (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ineolsun)8 İmamlar (Allah’ın selamı üzerine olsun) ve "llah#u$eala’nın istedi&i kişiler dışında hiç kimsebileme%.

Başka bir tabirle gerçekte bu rivayetler "llah#u $eala’nın kıyamette insanlarında&ılmış %errelerini dört bir yandan bir arayagetirebilme hususundaki kudretinin varlı&ına

işarettir. "llah#u $eala8 !ehdi’nin (Allah’ın selamıüzerine olsun) dostlarını da bir gün veya birsaatte devrim kıvılcımlarını yakmak8 ilahiadalet hükümetini kurmak ve %ulme son vermek için bir araya getirebilir.

1 4ur’us# 2akaleyn8 c. 18 s. 1H8 >7*. hadis

2 !ecme’ul# Beyan8 c. 18 s. 71

1G


19/338

> )B Dه U; و ' PF >)lيZ من/W + لX )Y ل%"2\Y لم;L' Qم% &ل$ 4 Uا -L + عEو +=T678mم :Z ي PF>)l' و U; ه > )BD/W + لX ) Y ل Z ي Pمت #ولو U C و >[)B De] لEو C0ال C يع? N WP2 0


20/338

1- Larklı ayetlerde ve birbiri ardınca kıblemev%usu ve kıbleye teveccüh meselesi tekrar ve teyid edilmiştir. İşte bu tekrar sebe-si%

de&ildir. Bunlardan her birini kıble meselesi yanında yeni ve ö%gün bir nüktesi vardır.Bakara suresinde Peygamber ve

!üslümanlara kıbleye yönelmelerini emrettikten sonra şöyle buyurmaktadır

/'ita- ehli 'a’be’ye do&ru nama% kılmanınhak oldu&unu kabul etmektedir. +ira onlar$evrat’ta vaad edilen -eygamberin iki kıbleye

nama% kılaca&ını okumuşlardı. halde bi%sana ra%ı olaca&ın bir kıbleyi veriyoru%.Böylece kita- ehlinin bekledi&i bu şart dagerçekleşmiş oldu.0

2onraki ayet de yeri geldi&inde bu tekrarınbaşka bir deliline işaret edece&i%.

2- )eni bir konu sö% konusu edildi&inde

insanlar ha%ırlıklı olsun diye o konununtekrar edilmesi gerekir. "ma daha sonracümleler iki de(a tekrar edilmektedir. +irainsanların kula&ı artık e%an sesine alışmıştır.

- "llah#u $eala emirlerine isyan edenlerinitehdit ederek şöyle buyurmaktadır

“/llah, )a:ıklarınız"an gafil "eil"ir.(,aha önce de işaret edildi&i gibi (arklı

ayetlerde kıble de&işimi konusunun tekraredilmesi onun önemini gösterir. :ake%a herayette kıble konusunun yanı sıra yeni birkonu da %ikr edilmektedir. Bu ayette de "llah#u $eala8 !escid’ul# :arama yönelmeyiemrettikten sonra şöyle buyurmaktadır /Bu8insanlar İslam Peygamberi ve !üslümanlar

aleyhine bir bahane ileri sürmesinler

7I


21/338

diyedir.0 +ira kita- ehli Peygamberin ikikıbleye do&ru nama% kılaca&ını biliyordu.6&er bu iş gerçekleşmemiş olsaydı kita- ehli

itira% ederek önceki semavi kita-larda yeralan bir ö%elli&in -eygamberdebulunmadı&ını ileri sürecek veya kınayarak !üslümanları küçük göreceklerdi.!üslümanların )ahudilere tabi oldu&unu vekendilerine ait bir kıblelerinin olmadı&ınısöyleyeceklerdi. 6lbette bu itira% sadece )ahudilerin ya-tı&ı bir itira% de&ildi.

!üşrikler de itira% ederek şöyle diyorlardı6&er !uhammed İbrahim’in dinine teveccühediyorsa neden İbrahim’in ya-tı&ı 'a’be’ye yönelmiyor5 !üna(ıklar da rahat durmayarak kıble de&işiminden sonra kınamaya ve.0Peygamberin sabit bir görüşü yok0demeye başladılar.

elhasıl 'ur’an#ı 'erim te’kid ve tekrar ile!üslümanları kabule ve direnişeha%ırlamaktadır. nlara şunuhatırlatmaktadır ,elil ve sohbet -eşindeolanlar asla si%i kınama%lar8 ama %alimler vehakkı gi%leyenler asla kınamaktan elçekme%ler8 si%ler de onlara itinagöstermemelisini%. nlardan

korkmamalısını%8 sadece "llah#u $eala’dankorkmalısını%.

"yrıca şuna da teveccüh etmek gerekir kitevhidin göstergesi ve %uhur mahalli kıbledir.'ıble !üslümanların sembolü ve nişanesidir.4ehc’ül# Bela&a’da 'a’be /alem0 @a-açık nişaneA olarak anılmıştır. Put-erestler ve

yıldı%a ta-anlar dua ederken; -ut8 yıldı% veya

71


22/338

aya teveccüh ediyorlardı. İslam da bu sa-ık teveccüh yerine "llah#u $eala’nın evineteveccüh olayını hayata geçirdi ve kıbleyi

yönelmeyi "llah#u $eala’ya teveccüh olarak saydı. Mivayetlerde de yer aldı&ı ü%ere İslamPeygamberi (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)genelde 'ıble’ye do&ru oturuyor. 'ıble’yedo&ru oturulmasını ve yatılmasınıemrediyordu. 'ıble’ye do&ru oturmak ibadetsayılmıştır. 'ıble’nin bir takım ö%el hükümleride vardır. Ba%ı meselelerde kıbleye teveccüh

(ar%dır. 9rne&in hayvan kesimi ve ölüyügömme kıbleye do&ru olmalıdır. Lar%nama%lar da kıbleye do&ru kılınmalıdır.$uvalette de önünü ve arkasını kıbleyeçevirerek oturmak haramdır.

Bütün bunların yanı sıra 'ıble!üslümanların vahdet sebebi ve nişanesidir.

6&er göklerden şöyle bir !üslümanlarabakacak olursak8 her gün beş de(a belli birdü%enle kıbleye teveccüh ettiklerini görürü%.'ıble ilahi devrimlerin ve hareketlerin üssükonumundadır. :%. İbrahim ve :%.!uhammed’den @"llah’ın selamı he-sinin ü%erine olsunAtut8 İmam :üseyin’e (Allah’ın selamı üzerine olsun)kadar bir çok şahsiyet hareketini 'a’be’den

başlatmış ve gelecekte İmam !ehdi @"llah%uhurunu acil kılsınA de 'a’be’nin yanındanharekete geçecektir.

7esalar &e Dükeler 1- 'a’be !üslümanların kıblesidir ve

herkes her nerede olursa olsun nama% kılınca

'a’be’ye yönelmekle görevlidir.

77


23/338

2- !üslümanlar düşmanların eline bahane verecek her türlü işten sakınmalıdır.

“İnsanların size karşı g!serecekleri

#ir hücce $lmaması i%in, her nere"e$lursanız, )üzlerinizi $ seme %e&irin.(- Ba&ımsı%lık da bir de&erdir8

başkalarının na%ına katlanmak ise bir kusur4- 'ıble’nin de&işimi8 önceki kita-larda yer

alan vaad edilmiş sı(atların ve şartlarınhayata geçirilmesidir.

>- 'ıble de&işimi kita- ehli8 müşrikler ve

müna(ıkların bahanecili&ini önleyen bir etkenolmuştur.

@- +ulüm karşısında susmak cai%de&ildir.0zulme"enlerin"en #aşkalarının(

A- ,üşmanlar İslam için en büyük tehlikede&ildir; asıl tehlike takvası%lık ve "llah#u$eala’dan korkmamaktır.

- 'ıble tayini "llah#u $eala’nın ilahinimetlerini tamamlama ortamını sa&lamıştır.H- 'ıble tayini ve !escid’ul# :aram’a

do&ru nama% kılmak müminler için birhidayet vesilesidir.

+#س QA C ي U@ و س Q C م'ت 0

C يع Tا 0^ C ي #' q0 C+

' =0,ات C ل ?+CY ل C+ ' =0ملو "و CTEو + =T6

7c7!" )#aا U : #)#aA )C D! لE ) ف CT67c9:

1>1. Diekim #iz size aranız"ana)elerimizi $ku)acak, sizi her k!ülüken arıacak, size kia#ı &e

7


24/338

hikmei !reecek &e #ileme"iklerinizi#il"irecek #ir 9e)gam#er g!n"er"ik.

1>2. /rık #eni anın, #en "e sizi

ana)ım* #ana şükre"in, nank!rlük eme)in.

efsir İslam Peygamberi’nin bi’seti :%.

İbrahim’in (Allah’ın selamı üzerine olsun) duasınınicabetidir. :%. İbrahim "llah#u $eala’ya şöylear% etti

“3a##imizL İ%lerin"en $nlara senina)elerini $ku)an, kia#ı &e hikmei!reen, $nları her k!ülüken arıan #ir :e)gam#er g!n"er.(1

İslam Peygamberi (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ineolsun) de şöyle buyurmuştur “Ben #a#am #rahim’in duasının i'a#etiyim.$ 2

Peygamber si%den olan bir önderdir; si%inistek ihtiyaç ve ar%ularını%ı yakındanbilmektedir. 2i%in dilini%le konuşmaktadır vesi%in aranı%da yaşamaktadır.

“#iz size aranız"an 9e)gam#er g!n"er"ik.(

İkinci ayette ise "llah#u $eala kendi adını%ikreden kullarını anarak insanın makamını

daha da bir yüceltmiştir.“/rık #eni anın, #en "e sizi ana)ım.(İnsanların anlayış ve bilgi dü%eyi (arklıdır.

Bu yü%den "llah#u $eala bir kısım kullarınaşöyle buyurmaktadır

1 Bakara 2uresi 17H. ayet

2 el# 6mali# i =eyh $usi8 s. *H8 İntişarat# i !üessese# i el# Be’s

7>


25/338

“/llah’ın size $lan nimeini anın.(

:albuki başka bir gruba ise şöylebuyurmaktadır

“Beni anın.( 2ö% konusu ayette ise "llah#u $eala’yı %ikr etmenin gere&inin de "llah#u$eala’ya şükür oldu&u yer almıştır. Bu yü%den "llah#u $eala’nın %ikri şükründen öncedir. Bu "llah#u $eala’nın insana gösterdi&i birsaygıdır. "llah#u $eala’nın kullarına olanlüt(ünün bir örne&idir. Bu tera%inin birke(esinde cehalet8 (akirlik8 (anilik ve %ayıJı&ı

ile insan; di&er ke(esinde ise halim8 gani8ebedi ve kadir olan "llah#u $eala vardır. Bu "llah#u $eala kulundan kendisini anmasınıistemektedir. Böylece insan kıble nimeti veİslam Peygamberi karşısındakiminnettarlı&ını ve şükrünü açıkça ortayakoyabilsin. "llah#u $eala da böylece kulunu

anaca&ını vaad etmektedir. Bu da "llah#u$eala’nın kullarına başka bir lüt(üdür.=ü-hesi% ki bir şahıs ömrü boyunca "llah#u

$eala’dan ga(il olursa8 "llah#u $eala da onaasla teveccüh etme%.0#ana şükre"in,nank!rlük eme)in.(

7esalar &e Dükeler

1- "yetleri tilavet etmek8 ne(isleri te%kiyeetmek8 vahiy8 hikmet ve halka bilmedikleriniö&retmek Peygamberlerin görevlerindendir.

2- "ncak bi%%at halktan olan8 halkındertlerini bilen bir önder başarılı olabilir.

- İnsan tek başına ilmi sorunları haledecek dü%eyde de&ildir. "llah#u $eala

3 "l# i İmran suresi 1I. ayet

7C


26/338

“#ileme"iklerinizi #il"irecek( buyurarak bi%lere şunu hatırlatmaktadır 6&erPeygamber olmasaydı insan kendi başına bu

konularda ilim sahibi olama%dı. 9rne&ininsan gelece&inin ne olaca&ı hususunda hiçbir şey bilmemektedir. :ake%a gerçek saadet ve mutluluk yolunun hangisi oldu&uhususunda da kendili&inden bir bilgiye sahi-de&ildir.

4- Peygamberler sadece ahlaki ve itikadiönderler de&illerdi; aynı %amanda ilmi

önderler idiler. nların önderli&i olmaksı%ıninsanın ilimleri hiç bir dalda kemaleerişeme%di.0#ileme"iklerinizi #il"irecek.(

>- "llah#u $eala’yı anmak sadece lüt(ününbir sebebi de&ildir; aynı %amanda "llah#u$eala’yı anmakla kal-ler de hu%ur ve güveneerer. Ma’d suresi 7G. ayette şöyle

buyurulmaktadır.“ikka e"in, kal:ler ancak /llahFıanmakla huzura ka&uşur.(

@- "llah#u $eala’yı anmanın en iyi türünama%dır. 4itekim $aha suresinde şöylebuyurulmuştur “Beni anmak i%in namazkıl.(

Lال rب ( ست = يو ^ مول 0A 0. M) iman e"enlerL 5a#ır &e

namaz"an )ar"ım alın. /llah, muhakkak ki sa#re"enlerle #erN#er"ir

efsir

7E


27/338

“M) iman e"enlerL( cümlesi bütünmüminlere hitab etmektedir. Bunlarınbaşında da müminlerin emiri :%. "li ve 6hl#i

Beyt İmamları (Allah’ın selamı üzerine olsun)gelmektedir. 4itekim bu husus rivayetlerdede yer almıştır. 9rne&in İbn#i "bbas’ınPeygamber’den (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)nakletti&i rivayette şöyle yer almıştır

“Allah-u *eala’nın “Ey iman edenler...$diyenazil #uyurdu+u tüm ayetlerde (muhata#olma aısından) Ali (Allah’ın selamı üzerine olsun) #u

ayetin #a"ında yer almı"tır.$1:ake%a İkrime8 İbn#i "bbas’tan şöyle nakl

etmektedir“Allah-u *eala ,ur’an-i ,erim’de “ey iman

edenler$ diye hita% etti+i her ayette Ali #. E#i *ali% mutlaka (muhata%ların) en "erii veen #a"ında yer almı"tır. 2

6lbette iman ne kadar kamil olursa veimanın mertebeleri ne kadar yüce olursaayetin anlamı şümul ve ka-samlılık açısındano kadar açık ve %ahir olur.

"yetteki emir8 irşat ve tavsiyeye dayalı biremirdir. +ira yaratıklar bütün işlerinde "llah#u $eala’nın yardımına ihtiyaç duymaktadır.İnsanlar iradeli veya iradesi% tüm işlerinde

irade sahibi bir (ail @ö%neA olsa da ba&ımsı% ve müstakil bir (ail de&ildir. +ira insanlar salt(akirdir8 her tara(a muhtaç elini u%atmaktadır ve "llah#u $eala’nın yardımına muhtaçtır.

"llah#u $eala’nın yardımı için deinsanlarda belli bir kabiliyet ve liyakatin

1 $e(sir# i Lurat# i 'a(i s. >H *. :adis

2 el# Burhan (i $e(sir’il# 'ur’an8 c. 18 s. 1>E

7*


28/338

gereklili&i sö% konusudur. Bu liyakat vekabiliyeti ise sadece bu iki şeyle gerçekleşir

Birincisi %amanın kötü şartlarına ve

musibetlerine sabr etmektir. +ira sabır herne kadar acı da olsa sonunda tatlı meyveleri ve sayısı% men(aatleri vardır. 4itekim şöylebuyurulmuştur “a#ır kurtulu"unanahtarıdır.$

İkincisi de ibadetin %ahmet vemeşakkatine8 ilim tahsil etmenin %orluklarına ve üstün ahlak edinmenin sıkıntılarına karşı

sabretmek8 ; ne(sini şehvetlerden8 günah olanle%%etlerden ve ne(sani heva ve heveslerdenkorumaktır. 4itekim !üminlerin 6miri :%. "li (Allah’ın selamı üzerine olsun) de muttakilerinniteli&i hakkında şöyle buyurmuştur

“ayılı &ünler sa#rettiler sonunda #ir rahatlı+a erdiler.$1

Bu ayetteki sabrın oruç ve cihad diye te(siredilmesi de sabrın a-açık örneklerini beyanetmek içindir. 4itekim sabrın başka birmanası da nama%dır ve nama%; "llah#u$eala’ya teveccüh8 hakkın dergahına yakınlaşma ve (eyya% olan "llah#u $eala’dan yardım dileme hususunda en üstün vesiledir.

Ba%ıları bu ayette geçen /salat0 kelimesini

dua8 ba%ıları da (ar% ve na(ileler8 hatta salat#ımübtedie2 diye te(sir etmişlerdir. 6lbettebütün bunların he-si hususunda da bir takımrivayetler mevcuttur. "yyaşi te(sirindeLu%eyl’den naklen İmam Bakır’ın (Allah’ın selamıüzerine olsun) şöyle buyurdu&u nakl edilmiştir

1 Bihar’ul 6nvar8 s. EG8 s. 118 >G. hadis

2 İslam’da belirlenen (ar% ve na(ile nama%lar dışında "llah#u $eala için kılınan tüm nama%lar

7G


29/338

“Ey /uzeyl dostlarımızdan &0rdü+üneselamlarımızı ilet ve onlara #enim "0ylededi+imi aktar1 “2illerinizi koruyan ve

ellerinizi kontrol altına alan #ir takva dı"ındahi #ir "ey sizi Allah-u *eala’dan müsta+nikılamaz. a#ırlı olun ve namaz kılın3 "ü%hesizki Allah-u *eala sa#redenlerle #era#erdir. 1

"llah#u $eala’nın sabredenlerlebirlikteli&inden maksat ise "llah’ın yardım8nusret8 başarı8 irşad8 hidayet8 hayırlaraeriştirme8 belaları de(etme8 hedeJere

ulaştırma ve di&er ihsanlarıdır ve bunlarıntümü de sabredenlere nasib olmaktadır.Bunlardan da üstünü sabredenlere verilenecir ve seva-tır ki 'ur’an#ı 'erim onlarhakkında da şöyle buyurmaktadır

“alnız sa#re"enlere, ecirleri s$nsuz$larak !"enecekir.(

:er (erd "llah#u $eala’nın ö%el nimetlerinielde etme kabiliyetine sahib olabilir. 6&er buayetin !ekke (ethi meselesiyle ilgilioldu&unu kabul edersek şöyle demek gerekir halde asr#ı saadette de insanlar İslamide&er ve liyakatini en a&ır imtihanlardangeçerek ve nama% kılarak göstermek %orundaydı. +ira nama% insanın "llah#u

$eala’nın çok boyutlu hu%uru hakkında nekadar bilgi sahibi oldu&unu8 rahim olan "llah#u $eala’ya yakinini ve kendisine halisdua ve nama% (ırsatını veren tek bir "llah#u$eala’ya olan inancını gösterir.

?erçek iman boş kelimelerle ve anlamsı%laJarla hasıl olma%. İman; insanın başına

1 Bihar’ul# 6nvar8 c. G78 s. 77 C*. hadis

7H


30/338

gelen tüm hususlarda sergilemesi gerekensabır ve direniş yoluyla kendini göstermeli8 "llah#u $eala’ya inancının do&rulu&unu

sergilemelidir. "llah#u $eala’dan yardımdileme de; dua ve "llah#u $eala’nındergahına ra%#u niya%da bulunma yoluylagerçekleşmelidir.

ولوق T + ل$ تق 0! U$ يبس% &لhN وم A $Lاي PA C لE )=*T67c8:

1>4. /llah )$lun"a !l"ürülenlere“!lüler( "eme)in, zira $nlar "iri"irler,faka siz farkın"a "eilsiniz.

efsir Bu ayetinde i(ade edilen “/llah )$lun"a(

!l"ürülenlere( cümlesi savaş meydanında;Peygamber8 İmam veya ö%el nai-leri

hu%urunda şahadete erişen kimseleri deka-samaktadır. :ake%a İslam yolunda8 dinitebli& yolunda şehid olanları da ihtivaetmektedir. "yetin nü%ul sebebi her ne kadarBedir şehitleri olsa da8 sadece ona ö%güde&ildir. $ahir İmamlar (Allah’ın selamı üzerine olsun)ashabına8 naiblerine8 alimler ve müminlerede şamil olmaktadır. 9lümden sonraki hayat@ber%ah alemiA8 şehitlere ö%gü bir alemde&ildir. "yet her ne kadar onları i(ade etsede istilahen8 /bir şeyi is-at etmek8 gayrisinireddetmek anlamına gelmemektedir.0 9rne&i/+eyd adildir.0 diyorsak8 bu adaletin +eyd’emünhasır oldu&u8 ondan gayrisinin asla adilolmadı&ı anlamında de&ildir. +ira ondan gayri

binlerce adil insan da olabilir. 'elam ehlinin

I


31/338

tabiriyle me(huma delalet etmemektedir. )ani+eyd’den gayrisinin adil olmadı&ı anlamındade&ildir.

halde bu ayet şehitler için ölüm sonrasıhayatı8 yani ber%ah hayatını is-at etmektedir. "yet ve hadislerde de yer aldı&ı ü%ere buber%ah alemindeki hayat tüm müminleriçindir ve müminlerin ruhları bedenlerindenayrıldıktan sonra ber%ahi ve misali birbedende yer etmekte ve ber%ah alemindeiçinde yaşamaktadır. 4itekim 'ur’an#ı

'erim’de şöyle buyurulmaktadır“ekrar "irililecekleri güne ka"ar

arkaların"a geri)e "!nmeken $nlarıalık$)an #ir #erzah &ar"ır.( 1

!ecme’ul# Beyan’da $eh%ib’den naklen )unus b. +ibyan’a istinaden şöyle yeralmıştır /İmam 2adık (Allah’ın selamı üzerine olsun)

ile oturmuştum. !üminlerin ruhu hakkındaşöyle buyurdu /İnsanlar müminlerin ruhlarıhususunda ne diyor50 Ben şöyle ar% ettim/İnsanlar müminlerin ruhları yeşil kuşlarınbedeninde ve arşın kandillerinde oldu&unusöylüyorlar.0 Bunun ü%erine İmam (Allah’ınselamı üzerine olsun) şöyle buyurdu

“ü#hanallah4 Allah-u *eala müminin

ruhunu alın'a ona dünyadaki &i#i yiyen veien #ir kalı#ın (#edenin) iinde yer verir.5yle ki onu &0ren insan dünyadaki "ekliyletanır.$ 2 :ake%a 6bu Basir şöyle rivayetetmektedir /İmam 2adık’a (Allah’ın selamı üzerine

1 !üminun 2uresi 1II. ayet

2 !ecme’ul# Beyan8 c. 18 s. 7E

1


32/338

olsun) müminlerin ruhunu sordum8 şöylebuyurdu

“6ennette de #eden suretleriyle ya"arlar.

5yle ki &0renler “i"te alan "ahıs$ derler.1

=a)ır 0nlar iri"irler :ayat dört kısımdır /Bitkisel8 hayvansal ve

insani ve imani hayat.Bitkisel hayattan maksat rüşt ve gelişim

gücüdür. Bu hayat bitkiler8 hayvanlar veinsanlar arasında ortak bir hayattır. 9lüm

denen olay da bu gücün ortadan kalkmasıdır.:ayvansal hayat ise iradeye dayalı hareket ve hislerin vücuda gelmesidir. Bu hayat dainsan ve hayvanlar arasında ortaktır. Buhayat için ölüm8 işbu hayvansal hayatgücünün yok olmasıdır. İnsani hayat isetümel gerçekleri idrak ve algılama yetisidir.

İnsan bu yeti sayesinde hayvanlardanayrılmıştır. Bu güç de soyut ruh ve insanine(is sayesinde bedeni yönetmekte8 tedbiretmektedir. Bunun da ölümü de beden ile varolan aidiyet ilişkisinin ve tedbirlerininkesilmesi8 yok olmasıdır. "ma buna ra&menruh yok olmamakta8 ortadan kalkmamaktadır.Bedenden ayrıldıktan sonra da bakidir.

Bedenler haşrolduktan sonra da bu aidiyet vetedbir ilişkisi kurulmaktadır. İmani hayat isekal- hu%uru8 ne(is itminanı ve kalbaydınlı&ıdır. Bu halet de mümin için iman veilahi mari(et sayesinde hasıl olur. !ümininsan bu halet sayesinde büyük bir rahatlık8hu%ur ve le%%et içinde yaşamakta; dünyevi

1 !ecme’ul# Beyan8 c. 18 s. 7E

7


33/338

musibetler8 belalar ve alemler karşısında aslakorkmamakta8 rahatsı% olmamakta veı%dıraba ka-ılmamaktadır. +ira o sürekli

hayır ve gü%ellik dışında bir şey üretmeyenmerke%e @"llah#u $eala’yaA teveccühetmektedir. Bu hayat "llah#u $eala’nınaşa&ıdaki ayette temi% hayat olarak adlandırdı&ı hayattır.

“Ka"ın, erkek, iman emiş $larak kimi)i iş işlerse, $na h$ş #ir ha)a

)aşaacaız.(1

“M) iman e"enlerL /llah &e9e)gam#er, sizi, ha)a &erecek şe)e

%aır"ıı zaman ica#e e"in.(2 Lilo%oJara göre la(ı%lar genel anlamlar için

karar kılınmış araçlardır. Oa(%ın anlamlaradelaletinin do&ruluk ölçüsü ise gayesinika-saması ve beklenilen etkileri hai%

bulunmasıdır. 9rne&in ışık karanlıktaaydınlı&ından isti(ade edilen şeyler içintakdir edilmiştir. halde bu etki ve gayeyesahi- olan her şey hususunda bu la(%ıkullanmak do&rudur; her ne kadar şekil8madde ve di&er açılardan birbirinden (arklıolsa da...

:ayat da kendisinden beklenen etki vetesirlerin ortaya çıkmasından ibaret olangenel bir anlam i(ade etmektedir. Bu anlamdahayat a%%e ve celleNnin %atı hakkında dakullanılmaktadır.

1 4ahl suresi H*. ayet

2 6n(al suresi 7>. ayet


34/338

“/llah, 0’n"an #aşka ilah $lma)an,"iri, her an )araıklarını g!zei:"uran"ır.(

)ani kendisinden ilim ve kudret etkilerigö%üken %at demektir. Bu yü%den "llah#u$eala’nın hayatının bi%%at ilim ve kudretindenibaret oldu&u ve hayat8 kudret ve ilim sahibi%atın bi%%at kendisi oldu&u söylenmiştir. halde bu anlamın etkisinin oldu&u her yerdebu kelimeyi kullanmak do&rudur. 6lbetteonun nitelikleri8 ö%ellikleri ve türünün

dünyanın her yerinde aynı olması dagerekme%. :er alemde o alemle uyumiçindedir. ,olayısıyla şehitler ve di&erinsanlar için hayat o alemin şeklindenolacaktır. Bu açıdan bu alemdeki insanlar bualem türünden olan hislerle onu asla derk edeme%ler.0faka siz farkın"a "eilsiniz.(

=uur cehalet sonrası ortaya çıkan ilk idrak şeklidir. ,olayısıyla "llah#u $eala hakkındakullanmak cai% de&ildir. Ba%ılarına göre iseşuur işlerdeki incelik ve %ara(etlere teveccühetmektir. =aire de işte bu incelikler ve anlaminceliklerine teveccüh etti&i için şairdenmiştir. 6lbette insanların geneli8 hattaiman ehlinden bir ço&u şehitlerin hayatına

sahi- de&ildir ve ber%ah alemi hayatını derk edememektedir.

C"وبل4! *Lم'Mو i لs و W لt 4 ق "م'ومou ف "oh ) +v ل )* ' L 0)Lا r ل67cc 0


35/338

? N لي "2% ل& "2% الوم rيب 2Eو => Q67cd;] لA :هيعhN و 5م'ه L' Q

? N +PQ;] لAE/ ته + ل67cf:1>>. 7uhakkak sizi #iraz k$rku, #iraz

a%lık &e mallar"an, canlar"an,ürünler"en #iraz eksilmekle "eneriz,sa#re"enlere mü"ele.

1>@. 0na #ir musi#e gel"iin"e+ “Biz /llah’ınız &e el#ee 0’na "!neceiz("erler.

1>A. 3a#lerinin mafire &e rahmei$nlara"ır. =i"a)ei #ulanlar "a $nlar"ır.

efsir İmihan İlahi #ir 5ünneir !üminlerin 6miri :%. "li (Allah’ın selamı üzerine

olsun) ilahi imtihanlar hususunda çok anlamlıbir tanımlamada bulunmuş ve şöyle

buyurmuştur/ Allah-u *eala insanları kendilerinden

daha iyi #ildi+i halde 'eza ve mükaatı hakede'ekleri iyi ve k0tü iilleri ortaya ıksındiye kullarını imtihan etmektedir.$1

"llah#u $eala bütün kullarını imtihanetmektedir. 6lbette herkesin imtihan ve

denenmesi aynı de&ildir. Bütün dünyaimtihan sahnesidir ve bütün insanlar hatta-eygamberler imtihana tabi tutulmaktadır.Bütün acılar ve tatlılıklar birer imtihanaracıdır. =ü-hesi% bilmek gerekir ki "llah#u$eala’nın imtihan etmesi bir belirsi%li&iortadan kaldırmak için de&ildir; insanları

1 4ehc’ül# Bela&a8 'elimat# u# 'ısar


36/338

terbiye etmek ve varolan gi%li kabiliyetleriniaçı&a vurmak içindir. İlahi deneme araçlarıacı ve tatlı olaylar; bu cümleden korku8 açlık8

mali %arar8 can tehlikesi ve ürünlerineksiltmesidir. :ake%a düşmandan korku8iktisadi ambargo8 savaşa yardım ulaştırma8cihad8 kendi a%i% çocuklarını savaşmeydanlarına göndermek de buimtihanlardan sadece bir kaçıdır. Buimtihanlar ilk İslam savaşında @BedirsavaşındaA olmuştu ve İmam !ehdi’nin (Allah’ınselamı üzerine olsun) %uhuru %amanında da varolacaktır. !üslümanlar kendilerini buevrensel devrim için ha%ırlamalıdırlar.

İnsana ulaşan tatsı%lıklar ya mal8 ya can8 ya evlat8 ya da bunlardan birini kaybetmekorkusudur. İmtihan hususunda her şeydenönce korkunun %ikr edilme sebebi de8 bu üç

husustan birini kaybetme korkusu ile yakınilgisinden dolayıdır. +ira insan henü%kaybetmeden sürekli bir %arar görmektenkorkar.

İkinci aşamada açlık ve yokluk yeralmaktadır. Bu da (akirlik sebebiyle oluşanbir açlıktır. 6lbette oruç da bu açlı&ınörneklerinden biridir. Kçüncü aşama malın

eksiltilmesidir. 6lbette malın eksiltilmesi deinsana çok tatsı% gelen bir olaydır. 9%elliklede %engin bir insan (akir olunca çok kötüduruma düşer. ,ördüncü aşamada ise ne(sania(etler sö% konusudur. Bu da savaşmeydanlarında veya "llah#u $eala yolundacihad ederken yaralanmak veya iç ve dış

hastalıklardan birine yakalanmaktır.

E


37/338

Beşinci mertebede ürünlerin eksiltilmesiimtihanı yer almaktadır. Krünlerden maksatise insanın kal- meyvesi sayılan evladıdır.

İnsanın evladını kaybetmesi musibetlerin vetatsı%lıkların en büyü&üdür. Oa(%i sıralama8manevi sıralamayla uyum içinde olsun diyeürünlerin eksiltilmesi en sonunda %ikredilmiştir.

“sa#re"enlere mü"ele.(Bu ayet de Peygamber’e hita- ederek

%orluk ve musibetlerde sabreden ve bu

konuda a&layı- sı%lamayan kimselere müde vermesini emretmektedir.

)ani mü(essirlerin de beyan etti&ine görebu beşaret cennet ve ilahi ma&(irete işarettir.4itekim İmam 2adık’dan (Allah’ın selamı üzerineolsun) şöyle buyurdu&u rivayet edilmiştir

/ Allah-u *eala “a#r edenleri mü7dele$

#uyurmu"tur. 8ani onları 'ennet ve ma+iretile mü7dele demi"tir.$1

İmam 2adık’dan (Allah’ın selamı üzerine olsun) nakledilen başka bir rivayette ise /müde0kelimesi İmam !ehdi’nin @"llah %uhurunuacil kılsınA kıyamı diye te(sir edilmiştir.

:ake%a "llah#u $eala şöyle buyurmuştur“7uhakkak sizi #iraz k$rku, #iraz a%lık

&e mallar"an, canlar"an, ürünler"en#iraz eksilmekle "eneriz, sa#re"enleremü"ele(

İmam 2adık (Allah’ın selamı üzerine olsun) da buayetle ilgili olarak da şöyle buyurmuştur

1 el# Burhan (i $e(sir’il# 'ur’an8 c. 18 s. 1EH

*


38/338

“8ani “9 halde sa#r edenleri Hz. Mehdi’nin(Allah zuhurunu a'il kılsın) kıyamı ilemü7dele$1

6vet tüm dünya insanları bu büyük kurtarıcıyı beklemektedir. gelince dünyayı%ulüm ve kötülükten sonra adalet ve iyilik iledolduracaktır. 9yle ki artık hiç bir eşitsi%lik8adaletsi%lik8 %ulüm8 sitem ve tecavü%kalmayacaktır. "llah#u $eala bu seçkinkulunun %uhuru vasıtasıyla yer ve göktenrahmet ka-ılarını açacaktır. ?erçekte

müminler :%. !ehdi’nin @"llah %uhurunu acilkılsınA hükümeti altında barış8 se(a ve rahatbir hayat süreceklerdir. İnsanlar artık "llah#u$eala’ya ibadet edecek ve ’nun kuluolacaklardır.

Bu tabirle ilgili olarak Mesul#i 6krem (Allah’ınselamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) bir hadisinin %ımnında

şöyle buyurmuştur / Mehdi #endendir4 alnı&eni" ve aıktır. Burnunun üzerinde küük#ir ıkıntı vardır. Mehdi yeryüzünü zulüm vehaksızlıkla dolduktan sonra adaletledoldura'aktır.$ 2

“0na #ir musi#e gel"iin"e+ “Biz /llah’ınız &e el#ee 0’na "!neceiz("erler.(

"yet#i 'erime musibet ve tatsı%lıklarısaydıktan ve sabr edenleri müdelediktensonra bu müdeye layık gördü&ü sabredenleri tanıtmaya çalışmaktadır. +ira herkesbu keramet ve (a%ilete layık de&ildir. Bu yü%den müdesini sabırları bir temel ve ilkeye

1 a. g. e. s. 1E*

2 $erai(8 2eyyid b. $avus8 s. 1**; 2ünen# i İbn# i ,avud8 c. >8 s. 1C7

G


39/338

dayanan kimselere ö%gü kılmaktadır İşte bukulları müdele. nlara "llah#u $eala’nınrahmetini ve ö%el lüt(ünü müde ver. nlar

kendilerine bir musibet ve tatsı%lık erişti&inde hemen kal-leri "llah#u $eala’ya yönelen ve şöyle diyen kimselerdir “Biz /llah’ınız &e el#ee 0’na "!neceiz(

+ira bunlar yakini bir ilimle var olan herşeyin "llah#u $eala’nın mülkü oldu&unu8’nun tasarru( ve iradesi altında oldu&unubilirler. 'endilerine bu alemde verilen mal8

can8 evlat ve tüm şeylerin birer emanetoldu&unu derk ederler.

nlar insana ihsan edilen her şeyin birhikmet ve maslahata dayandı&ını8 dolayısıylakendisinden alındı&ında da bunun cimriliktenkaynaklanmadı&ını8 aksine bunun da birhayır oldu&unu bilirler. Ba%en de insana yeni

ve daha iyi bir nimet vermek isteninceelindeki nimet geri alınır. nlar vicdani@yakini8 kesinA ilimleri ile de sonundakendilerinin ve var olan her şeyin dönüşünün "llah#u $eala’ya oldu&unu bilirler.

+orluklarda ve musibetlerde can8 mal vetasarru(ta bulundu&u her şeyin "llah#u$eala’nın mülkü oldu&unu ve kudreti altında

bulundu&unu bilecek olurlarsa; ’nun tekvini@yaratışsalA emirlerine teslim olur8 do&ruölçüler sebebiyle sabırlı ve şükür edici bir kulolurlar. 6lbette böylesine bir insan için de "llah#u $eala’nın şöyle buyurması yeridir

“3a#lerinin mafire &e rahmei$nlara"ır.(

H


40/338

)ani bunlar kurtuluşa ermişlerdir veböylesi insanlar "llah#u $eala’nın rahmetika-samında bulunmaktadır.

Ba%ı mü(essirler ise şöyle demişlerdir/2alavat "llah#u $eala’dan olursa ma&(iret ve yarlıganmadır.0 ,i&er ba%ılarına göre isesalavat8 meth ve övgüdür.

"llah#u $eala’nın rahmet çoklu&una işaretetmek için de salavat kelimesi ço&ul @salatkelimesinin ço&uluA olarak kullanılmıştır.Belki de maksat sabr edenlere sürekli bir

rahmetin indi&i ve bunun asla kesilmedi&idir.Mesulullah’dan (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine

olsun) şöyle rivayet edilmiştir“Her kim #ir musi#ete u+rar ve #u

musi#eti hatırladıka da istir'a 'ümlesinidile &etirirse o musi#etten uzun #ir zaman&emi" olsa dahi Allah-u *eala o kimseye

kendisine musi#et indi+i &ünün mükaatınıverir.$Başka bir yerde ise şöyle buyurmuştur

/ Allah-u *eala #0yle #ir "ahsın musi#etini eniyi mükaatlarla telai eder ve aki#etinihayırlı kılar.$

“ =i"a)ei #ulanlar "a $nlar"ır.(!usibet ve %orluklarda sabr edenler

kendisi ve elinde olan her şeyin "llah#u$eala’nın mülkü ve tasarru(u altındaoldu&unu8 bir gün "llah#u $eala’yadönece&ini derk eder8 diliyle “Biz /llah’ınız

&e el#ee 0’na "!neceiz( derse böylesişahıslar "llah#u $eala’ya yakınlık derecesineulaşmış8 hak ve hakikate do&ru yola çıkmış

ve hidayeti bulmuş sayılır.

>I


41/338

E2ف r لI )+ لم )wx= D% &ل +UyPF يبلA )+ تعeUzا >% يعEA Mو B0

DNا# ) Nل& lE{U% ي@ ( BTو sم Lه + ا 6عي 7ck:1>. ?ü:hesiz 5afa ile 7er&e /llah’ın

şiarların"an"ır 6nişanelerin"en"ir.8 KimKa#eF)i hacce"er &e)a umre )a:arsa, #uikisini "e a&af emesin"e #ir #eis

)$kur. Kim g!nül"en ise)erek i)ilik

)a:arsa, şü:hesiz ki /llah "a ?akir’"ir 6i)ilikleri ak"ir e"er8 &e #ilen"ir.

Düzul se#e#i2a(a ve !erve arasında sa’y etmek hacc ve

umrenin erkanından biridir. "ma cahiliyedöneminde müşriklerin sa’y etme esnasındakendisine dokundukları birer -ut oldu&u için!üslümanlar burada sa’y etmeyi günahbiliyorlardı. ,olayısıyla bu görüşü red etmek için sö% konusu ayet na%il oldu ve 2a(a ve!erve arasında sa’y etmenin günah olmadı&ıbildirildi. $ibyan te(sirinde İmam !uhammedBakır ve İmam 3a(er#i 2adık’dan @"llah’ın selamıü%erlerine olsunA bu konuda ilgili rivayetler de

nakl edilmiştir. 9rne&in !ecme’ul# Beyan’daİmam 2adık’ın (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöylebuyurdu&u yer almıştır

/ Müslümanlar4 mü"riklerin 'ahiliyed0neminde eski 0r ve adetleri üzere aa ve Merve’de #ir takım #idatlar ıkardı+ını#ildikleri iin (orada sa’y etmeyi irkin&0rüyorlardı) #u yüzden Allah-u *eala #u

>1


42/338

ayeti nazil #uyurdu (ki #u vesileyle ortadakikerahet ve irkin &0rme #ertara olsun. 1“

Bu konunun detayı ise şöyledir İslam’ın

%uhuruna yakın %amanlarda müşrikler ve-ut-erestler hac merasimi için !ekke’yegeliyor ve aslı İbrahim’den (Allah’ın selamı üzerineolsun) miras kalan hac merasimini8 içinekarıştırdıkları bir çok şirk ve hura(eö&eleriyle yerine getiriyorlardı. İçine hura(ekarıştırılan ö&elerden ba%ıları da "ra(atNta vak( etmek8 tava( kurbanı ve 2a(a ile !erve

arasında sa’y etmek idi. 6lbette bu amellerçok ö%el bir şekilde yerine getiriliyordu.İslam bu -rogramlarda ya-tı&ı islahat vetas(iye sayesinde bu büyük ibadetin8 sahih veşirkten arınmış merasimin temeline im%a attı8ama hura(elerini de bir bir i-tal etti. )erinegetirilen menasik ve amellerden biri de 2a(a

ve !erve diye meşhur olan iki da& arasındasa’y ve hareket etmek idi. Bunların te-esindeise cahiliyye döneminde /"sa( ve $atle0adında iki -ut vardı. !üşrikler bu iki da&atırmanınca bu iki -uta el sürüyorlardı.!üslümanlar da işte bu yü%den müşriklerin%iyaretgahı haline gelen 2a(a ve !ervearasında sa’y etmekten korkuyorlardı. Bu

ayette 2a(a ve !erve arasında sa’y etmek ilahi şiarlardan biri sayıldı ve böylece bukonuda duyulan endişeler ortadan kaldırılmışoldu.

Bu ayet8 ba%ı rivayetlerde de yer aldı&ıü%ere :. *. yılda umret’ul# ka%a esnasındana%il oldu ve 2a(a ile !erve’nin "llah#u

1 !ecme’ul# Beyan8 c. 18 s. >I

>7


43/338

$eala’nın şiarlarından oldu&u ilan edildi.3ahil insanlar her ne kadar orayı -utlarladoldurarak kirletmişse de !üslümanlar bu

iki da& arasında ya-tıkları sa’y görevinden elçekmemelidirler.

efsir Cehale üzün"en a:ılan İşler Bu ayet nü%ul sebebinde de işaret edilen

ö%el ruhsal durum ışı&ında ilk önce!üslümanlara 2a(a ve !erve’nin "llah#u

$eala’nın göstergesi ve şiarından oldu&uhaber verilmektedir.

“?ü:hesiz 5afa ile 7er&e /llah’ınşiarların"an"ır. 6nişanelerin"en"ir.8(

Bu ön bilgilerden de şu sonuç alınmaktadır.“Kim Ka#eF)i hacce"er &e)a umre

)a:arsa, #u ikisini "e a&af emesin"e #ir

#eis )$kur.(İlahi şiarları kirli -utlarla kirletenmüşriklerin kötü amelleri bu mukaddesmekanların saygınlı&ını ve ehemmiyetiniortadan kaldırama%.

"yetin sonunda şöyle buyurulmaktadır "llah#u $eala hayırlı işlerde sö%üne uyanlarakendisinin şakir @iyi işleri takdir edenA ve

alim oldu&unu bildirmektedir. halde "llah#u$eala kulların itaat ve iyi amellerine karşılık olarak verdi&i müka(atlarla adeta onlarateşekkür etmektedir ve onların gerçek niyetlerini tümüyle bilmektedir. "llah#u $ealakimlerin -utlara ilgi duydu&unu8 kimlerin de-utlardan ne(ret etti&ini çok iyi bilmektedir.

>


44/338

Dükeler =ü-hesi% ki 2a(a ve !erve şu anda bu iki

da&ın adıdır ve 'ur’an#i 'erim’de sadece bir

de(a %ikr edilmiştir. Bu da&lar birbirinden yaklaşık >7I metre u%aklıktadır. =u anda buu%aklık üstü ka-alı büyük bir geçit halinegetirilmiştir. :acılar burada sa’yetmektedirler. 2a(a ve !erve’nin bu geçidin%emininden yüksekli&i @2a(aA 1C ve @!erveiseA G metredir. =u anda o iki da& için ö%elisim olarak kullanılan bu iki kavram

edebiyatçılar açısından da bir anlam i(adeetmektedir. 2a(a lügatte to-rak ve kumlakarışık olmayan sa&lam ve dü% taşanlamındadır. !erve ise kaba ve sa&lam taşadenmektedir.

/=eair0 kelimesi ise /şeire0 kelimesininço&ulu olu- alamet anlamındadır. ,olayısıyla

/şeairullah0 kavramı insana "llah#u $eala’yıhatırlatan ve gö%lerinde mukaddes hatıralarıcanlandıran alametler demektir.

"yette geçen /i’temere0 kelimesi ise/umre0 kökünden türemiştir ve aslındaherhangi bir binaya sonradan eklenen ve obinayı tamamlayan (a%la bölüm anlamındadır. "ma şer’i istilaha göre hac merasimine

eklenen @ba%en de /umre#i mü(rede0diyeadlandırılan hacdan tümüyle ayrı ya-ılanAö%el amellerdir. 6lbette umre bir çok açıdanhacca ben%emektedir. "ma elbette bir çok (arklılıkları da bulunmaktadır.

E2 0


45/338

;] لA ه = 0% &له = 0Eوعe ل67cm2 : 0C


46/338

"ma bu anlam; hakkı gi%leyenler hakkındatümel bir hüküm olan ayetin me(humunu aslasınırlandırmamaktadır.

"yet#i =eri(e bu insanları çok a&ır bir dillekınayarak şöyle buyurmaktadır+ “Ger%ekenin"ir"iimiz a:a%ık "elilleri &e hi"a)eikia:a insanlara a%ıkla"ıkan s$nragizle)en kimseler &ar )a, $nlara hem

/llah lNne e"er, hem lNne%iler lNnee"er.(

Bu ayetten de açıkça anlaşıldı&ı ü%ere hem

"llah#u $eala hem "llah#u $eala’nın tümkulları ve hem de melekler bu iştenmüne%%eh ve u%aktır. Başka bir tabirle hakkıgi%lemek8 bütün hak tara(tarlarınıga%a-landıran bir ameldir. "limlerinkendilerine "llah#u $eala’nın birer emanetiolan ayetleri şahsi men(aatleri için

gi%lemelerinden ve insanları sa-ıklı&adüşürmelerinden daha büyük günah neolabilir5F

“Kia:a insanlara a%ıkla"ıkan s$nragizle)en kimseler &ar )a( cümlesi bu türinsanların gerçekte "llah#u $eala’nınayetlerini tebli& etme hususunda ilahişahsiyetlerin (edakarlıklarını ve

-eygamberlerin %ahmetlerini rü%garasavurdu&una işaret etmektedir. Bu8görme%likten gelinmesi ve aQedilmesimümkün olmayan büyük bir günahtır.

6lbette 'ur’an#ı 'erim bir hidayet kitabıolarak insanların yü%üne ümit ve dönüş yolunu ka-amak istememekte ve insanlar ne

kadar günahkar olurlarsa olsunlar onları

>E


47/338

"llah#u $eala’nın rahmetinden ümitsi%kılmamaktadır. Bu yü%den hemen sonrakiayette bu günahlar karşısında kurtuluş ve

tela(i etme yolunu şöyle beyan etmektedir“/ncak !e e"enler, ıslah $lanlar &e6gizlemiş $l"uklarını8 a%ıkla)anlar müsesna* işe $nların !esini ka#ule"erim. Ben, !eleri "aima ka#ul &emerhame e"enim.(

“Ben, !eleri "aima ka#ul &emerhame e"enim.( cümlesi8 ö%ellikle de

“$nların !esini ka#ul e"erim.(cümlesinden sonra yer aldı&ı hasebiyle "llah#u $eala’nın günahkarlara olan sonsu%sevgisine ve tam merhametine delaletetmektedir. "yet#i kerime mealen şöylebuyurmaktadır /6&er onlar dönerlerse bende dönerim; onlar bana itaat ve kullu&a

dönü- hakkı açı&a çıkarırlarsa ben derahmetime döner ve kendilerindenesirgedi&im ihsanlarımı yeniden onlaraba&ışlarım.0

E2 0A

67d7 0/ لا l :هي U} ف i0هع,*


48/338

1@2. Eanee emelli"irler, $nlar"anaza# hafiOeilmez &e $nların aza#ıgecikirilmez.

1@. İlahınız #ir ek ilNhır. 0, 3ahman &e 3ahim"en #aşka ilah )$kur.

efsir 9nceki ayette de beyan edildi&i ü%ere e&er

hakkı gi%lerler tevbe eder ve hakikatleribeyan ederlerse ilahi lüt(e hak ka%anırlar. "ma bu ayet; tevbe etmedi&i ve kü(ür ü%ere

öldükleri taktirde "llah#u $eala’nın8meleklerin ve bütün insanların lanetineu&rayacakları hususunda ka(irleri tehditetmektedir. 6lbette; ölümden önceki tövbeetkilidir. "ma ölüm anında artık tövbeetmenin hiç bir (aydası yoktur. "yet#i 'erimeilk önce şöyle buyurmaktadır

“Küfre"i: "e $ hal"e !lenler &ar )a,işe, /llah’ın, meleklerin, insanlarınhe:sinin lNnei $nlara"ır.(

Bu gru- da8 hakkı gi%leyen kimseler gibi "llah#u $eala’nın meleklerin ve insanlarınlanetine u&rayacaktır. =u (arkla ki; ömrününsonuna kadar kü(ürlerinde ısrarlı olduklarıiçin artık bunlar için bir dönüş yolu da sö%

konusu de&ildir. "yet#i kerime daha sonraşöyle buyurmaktadır

$evhit ilkesi bütün bu se(aletlere son verdi&i için sö% konusu son ayette şöylebuyurulmaktadır

“&e ilahınız #ir ek ilahır.(

>G


49/338

)ine önemle vurgulamak ve tekit etmek için şöyle buyurmaktadır “#aşka ilah

)$kur.(

“/llah’an #aşka ilah )$kur &e 0’n"an#aşka hi% kimse i#a"ee la)ık "eil"ir.(3ümlenin sonunda ise beyan ve sebe-

ünvanıyla şöyle buyurmaktadır “/llah3ahman &e 3ahim"ir.( ve “0, 3ahman &e3ahim"ir.(

6vet bir tara(tan genel rahmeti bütün varlıklarını ka-sayan ve di&er tara(tan

müminlere ö%el rahmetini ihsan eden kimseibadete layıktır; baştan sona muhtaç ve (akirkimseler de&il.

E2!U\ lhا + ل~QoMe ت lلب .)WT!U ) Yلت !لف; لها Qلي $ل + امل& q"A % ملا 0ف +LGا UيهZLمو Tه PjU%L~Qo/=Lيمامن$ ' #? 4من L^•}0) rTzا 0) 'ل,ا Y ل

)i ' + لي Lا + ل~Qoh4 ا 0€X4 وقل'Eوق =067d8:

1@4. G!klerin &e )erin )araılmasın"a,gece ile gün"üzün #ir#iri ar"ıncagelmesin"e, insanlara )ararlı şe)lerle"eniz"e süzülen gemiler"e, /llah’ıng!ken in"iri: )eri !lümün"en s$nra"irilii su"a, her ürlü canlı)ı $ra"a

)a)masın"a, rüzgarları &e )erle g!k arasın"a emre ama"e "uran #uluları"!n"ürmesin"e akle"en i%in "eliller

&ar"ır.

>H


50/338

efsir /llah’ın &arlık alemin"eki cil&eleri2ö% konusu ayetin sonunda tevhit ve "llah#

u $eala’nın birli&inden sö% edildi&i için buayet gerçekte "llah#u $eala’nın varlı&ının8tevhidinin ve yegane oluşunun delilikonumundadır.

:er şeyden önce şu nükteye teveccühetmek gerekir ki her yerde görülen dü%en veuyum orda bir ilim ve bilginin varlı&ınadelalet eder. :er yerde görülen uyum8 vahdet

ve birli&i gösterir. Bu esas ü%ere @ki bununaçıklaması ilahiyat kita-larında detaylı olarak beyan edilmiştirA varlık aleminde de birdü%en ve uyum gö%e çar-tı&ı için bu dü%enlisistemin (iil birli&inin ve uyumunun (arkına varıyoru%. 9te yandan her şeyin açıkçaseslendirdi&i yegane bir ilim ve kudretin

varlı&ını görüyoru%. Bu ayet de varlık alemindeki dü%enlerden altısına # ki her biri obüyük yaratıcının ayet ve nişaneleridir#işaretetmektedir

1- G!klerin &e )erin )araılışın"a “G!klerin &e )erin )araılmasın"a...(6vet bu a%amet timsali gökyü%ü8 bu

göklerdeki tüm ge%egenler8 yani milyarlarca

nur saçan güneşler8 karanlık ve yıldı%lı birgecede anlamlı gö% kır-ışlarıyla bi%imleadeta konuşan veya sadece dev telesko-lararkasında bi%lere kendini gösterenmilyonlarca sabit ve seyyar yıldı%lar8 baştanbaşa tümünü bir %incirin halkaları gibibirbirine ba&layan o ilginç ve ince dü%en; çok

(arklı çehreleriyle her türlü hayatı barındıran

CI


51/338

ve yü%lerce elbiseye bürünmüş çeşit çeşitbitkiler ve hayvanları ile tecelli eden yeryü%ünün yaratılışı "llah#u $eala’nın temi%

%atının bir göstergesi ve onun birli&ini8 ilmini ve kudretini gösteren bir aynamesabesindedir. Dok ilginçtir beşerin ilmiarttıkça bu alemin a%amet ve büyüklü&ü debir o kadar ço&almaktadır. İlmi gelişmelerindaha nereye kadar devam edece&ini ise hiçkimse bilmemektedir.

Bu gün bilginler bi%lere şöyle demektedir

/)ukarıdaki alemde binlerce samanyolumevcuttur ve bi%im güneş sistemimi% ise busamanyolunun bir -arçasıdır. 2adece bi%imsamanyolunda milyonlarca ışık saçan güneş ve -arlak yıldı%lar mevcuttur0 Bilginlerinmuhasebesine göre de içinde milyarlarcacanlı varlı&ı barındıran milyonlarca ge%egen

bulunmaktadırFBu ne büyük bir a%amet ve ne büyük birkudrettirF Peygamber#i 6krem’den (Allah’ın selamıona ve Ehl-i Beyt’ine olsun) ve 6hl#i Beytİmamları’ndan (Allah’ın selamı üzerine olsun) di&erge%egenler8 gökler ve yerlerde canlı varlıkların varlı&ına delalet eden 'ur’an#ı'erim ayetleri hakkında nakledilen

rivayetlerin ve hadislerin yanı sıra bu konudaİslami ve gayr#i İslami bilginler tara(ındankaleme alınan sayısı% kita-lar da mevcuttur.Bu cümleden ö%ellikle şu kita-lara işaretedebiliri%.

1# +emin8 "suman ve 2itaregan e% 4a%ar#i'ur’an8 ,oktor !uhammed 2adıki

C1


52/338

7# 'ur’an#ı 'erim ve İlm#i İmru%8 "bdulganiel# :ati-8 ,oktor 6sedullah !übeşşiriNnintercümesi

# )aratılış "lemi8 :üseyin 4uri># +emin ve ?ökyü%ü8 ". elko(8 "li,uhaniyati’nin tercümesi

C# 'ehkeşan ve 6htername8 Rilliam Sika(men8 Leriduddin 6miri’nin tercümesi

6lbette di&er ge%egenlerde hayat şu yeryü%ünde var olan hayattan başka bir türlüde olabilir. Bu yü%den bu konunun

araştırılması için yeryü%ündeki hayatı temelalmamak gerekir. +ira bu ge%egenlerkesinlikle ö%gün bir hayata da sahi- olabilir.,olayısıyla kesinlikle yeryü%ündeki hayatlamukayese dahi edileme%.

7# ?ece ve gündü%ün birbiri ardınca geli-geçmesi “gece ile gün"üzün #ir#iri

ar"ınca gelmesin"e(?ece gündü%ün de&işmesi8 karanlık veaydınlı&ın o ö%el dü%en ve tedrici bir şekildesürekli a%alı- ço&alması8 bu vesileyle dörtmevsimin vücuda gelmesi; a&açlar8 bitkiler vetedrici de&işim sayesinde gelişim aşamalarınıadım adım kat eden canlıların varlı&ı he- "llah#u $eala’nın %atının ve yüce sı(atlarının

birer göstergesidir.6&er bu tedrici de&işim olmasaydı veya bu

de&işim büyük bir kargaşalık içindegerçekleşmiş olsaydı veya sürekli gece veyagündü% olsaydı8 hayat yeryü%ünde tümüyle yok olur ve e&er (ar%en hayat bile olsaydısürekli karmaşalı&a ve dü%ensi%liklere sebe-

olurdu.

C7


53/338

# ,eni%lerde insanların (aydasına yürüyengemilerde

/insanlara )ararlı şe)lerle "eniz"e

süzülen gemiler"e(İnsan küçük veya büyük gemiler sayesindeokyanusları kat etmekte8 yeryü%ünün (arklıbölgelerine kendi amaçlarına ulaşmak için yolculuk etmektedir. Bu hareket ö%ellikle de yelkenli gemilerde şu bir kaç şeyinneticesidir

6vvela sürekli bir şekilde 'u%ey ve güney

kutbundan meridyen çi%gisine do&ru esen vemeridyen çi%gisinden ku%ey ve güneykutbuna do&ru hareket eden ve /eli%e0 veya/kontrali%e0 diye bilinen genel rü%garlar ilebelli bir -rogram dahilinde hareket eden8gemilere bu do&al ve bedava güçten sonsu%isti(ade etme imkanını veren ve onların

hedeJerine do&ru gitmesine yardımcı olanbölgesel rü%garları da içine alacak şekildeokyanusların yü%eyinde esen dü%enlirü%garları ele almak gerekir. :ake%a tahtanındo&al ö%elli&i8 suyun cisimlere uyguladı&ı veonları suyun yü%eyinde yü%düren ö%el basınç8-usulanın akre- ve yelkovanını dü%enleyen yeryü%ünün u%laşma% iki mıknatistik kutbu

insana yolunu gösterme noktasında yardımcıolan gökteki yıldı%ların dü%eni; kısaca bütünbu dü%enler ve uyumlar el ele vermedikçeinsana bunca (aydası dokunan gemilerdenisti(ade etmek mümkün de&ildir. ,olayısıylaneticede onlar da "llah#u $eala’nın mukaddes%atının birer ayeti sayılmaktadır.

C


54/338

İlginçtir bugün motorla çalışan gemilerbulundu&u halde yelkenli gemilerin a%ameti ve önemi asla a%almamıştır; hatta daha

büyük bir önem ka%anmıştır. +ira bu gemilergünümü%de de insanların nakliye araçlarıolarak kullandı&ı en büyük araçlardır. Ba%ıgemiler bir şehir genişli&ine sahi-tir. İçindemeydanlar8 e&lence merke%leri8 oyun sahası ve hatta -a%ar bile vardır. hatta ba%ılarınıngüvertesinde uçakların iniş ve kalkışı için dev-istler bile ya-ılmıştır.

># "llah#u $eala’nın gökyü%ünden indirdi&i8onunla ölü to-rakları diriltti&i ve içindeçeşitli canlıları yaydı&ı sularda.

“/llah’ın g!ken in"iri: )eri!lümün"en s$nra "irilii su"a, her ürlü canlı)ı $ra"a )a)masın"a, (

)a&murun hayat verici taneleri8 ta%e

bereketli8 do&al8 ve damıtılmış suyu nereyedökülürse orada hayat ve yaşamoluşmaktadır. "rdından hareket8 bereket8imar ve sayısı% nimetler gelmektedir. Belli birdü%en esasınca inen ve alemdeki bunca varlı&ın isti(ade etti&i bu cansı% sıvı maddeside he- "llah#u $eala’nın kudret vea%ametinin birer göstergesidir.

C# Mü%garların esmesi ve hareketegeçmesinde.

/rüzgarları )a)masın"a(Mü%garlar sadece deni%lere esmekte8

gemileri hareket ettirmekte; karada8da&larda8 vadilerde ve uçsu% bucaksı%alanlarda da kendini göstermektedir. 6rkek

to%ları bitkilerin dişi bölümlerine ser-mekte

C>


55/338

ve aşılama işlemini ya-arak onların8 ürün vemeyve vermesine yardımcı olmaktadır.Mü%garın bu yardımı vesilesiyle a&açlar

bi%lere meyve hediye etmekte ve çeşit çeşitürünler yaymaktadır. Ba%en de okyanuslardadalgalar yaratarak sürekli deni%lerdecanlıların yaşayabilece&i bir ortamsa&lamaktadır. Ba%en sıcak bölgelerdekihavayı so&uk bölgelere ve ba%en de so&uk bölgedeki havayı sıcak bölgelere intikalettirerek yeryü%ünde havanın dengeli

durmasına da katkıda bulunmaktadır. Ba%ende şehirlerin oksiensi% ve %ehirli havasını çöl ve ormanlara nakl ederek insan için bir türtas(iye ve havalandırma görevini de ya-maktadır.

Bunca (ayda ve bereketleriyle rü%garlarınesmesi de "llah#u $eala’nın sonsu% lütu( ve

hikmetinin bir göstergesidir.E# yer ve gökler arasında asılı duranbulutlarda.

/ &e )erle g!k arasın"a emre ama"e"uran #uluları "!n"ürmesin"e(

Başımı%ın üstünde ge%en ve yer çekimininaksine milyarlarca ton suyu yer ve göklerarasında tutan sıkıştırılmış bulutları da en

küçük bir tehlike olmaksı%ın bir bölgedendi&er bir bölgeye hareket ettirmesi "llah#u$eala’nın a%ametinin bir göstergesidir. 6&erbulutların su indirmesi olmasaydı yeryü%ününkurak ikliminde ne içecek bir damla subulunur ve ne de bitkilerin yeşermesi için birırmak ve çeşme olurdu. 'urak yeryü%ünde

her yer virane ve çöl haline gelirdi. :er yere

CC


56/338

ölü to-rakları ser-ilirdi. ,olayısıyla bu(aydalarıyla bulutlar da "llah#u $eala’nın ilim ve kudretinin bir göstergesidir. Bütün

bunların he-si "llah#u $eala’nın mukaddes%atının en açık delilidir. 6lbette bütün buayetler akıl ve %eka sahibi olan insanlar içingeçerlidir.0akle"en i%in "eliller &ar"ır.( Budeliller ha(i( beyinli cahiller8 basiretsi% gö%sahi-leri ve sa&ır kulaklara hiç mi hiç etkietmemektedir.

@•/ "Aل&E•% م 0ت


57/338

kıyamet gününde göreceklerdir. gün sa-ık düşüncelerini ve delaletlerini açıkçaanlayacaklardır. gün bütün kudretin "llah#

u $eala’ya mahsus oldu&unu ve sebe-si% yere "llah#u $eala’dan gayrisinin -eşicegittiklerini bütün varlıklarıyla derk edecektir. gün "llah#u $eala’nın şiddetli a%abıte(ekkür ve düşüncesini bir kenara bırakı- "llah#u $eala’dan u%aklaşanları vehayallerinin -eşice koşanları çe-e# çevresaracaktır. İşte bu yü%den "llah#u $eala

6nNam 2uresi 1I7. ayette onları uyarmak veirşad etmek için şöyle buyurmuştur

“İşe 3a##iniz, /llah #u"ur. 0’n"an#aşka ilah )$kur, her şe)in )araanı"ır.Q)le)se 0’na kulluk e"in* 0 her şe)e "e

&ekil"ir.(!uhammed b. !üslim8 İmam Bakır ve

İmam 2adık’tan @"llah’ın selamı ü%erlerine olsunA şöylebuyurduklarını nakletmektedir“7üminlerin /llahFı se&mesi ise

he:sin"en ku&&eli"ir( ayetindekimüminlerden maksat Al-i Muhammed:dir.$!

a2A) ب T 0


58/338

efsir 'endine gel8 önderinin kim oldu&una ve

kalbinde kimin muhabbet ve aşkının

oldu&una dikkat et. 2i% bugün buncata&utları ve "llah#u $eala’dan gayri kimseleriseviyorsunu%; bilini% ki onlar si%i bu dünyadakendileri için istemektedir. nlar si%in irade ve kudretini%le kendi ar%u ve heveslerineulaşmaktadırlar. "ma kıyamette he-ini%ibırakacak ve si%den hı%la u%aklaşı- ne(retedeceklerdir.

Burhan $e(siri ve =eyh !u(idNin İhtisas adlıkitabında “Diekim, ken"ilerineu)ulanlar, aza#ı g!rünce u)anlar"anuzaklaşacaklar.( ayeti hakkında bir takımrivayetler nakl edilmiştir. Bu cümleden olarak 6bu 3a(er (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöylebuyurmuştur 8ani Ey 6a#ir4 Allah:a and

olsun ki #unlar zalim 0nderler vetaki%ileridir.$!

ا 0


59/338

efsir Bu sa-mış taki-çiler kendi mabutlarının

ve(ası%lı&ını açık bir şekilde görünce kendi

kendilerine teselli vermek için şöyledemektedirler “Keşke #izim i%in "ün)a)a#ir "!nüş $lsa "a, #iz"en uzaklaşıklarıgi#i #iz "e $nlar"an uzaklaşsak(

"ma bunun :iç bir (aydası yoktur. İş iştengeçmiştir ve artık dünyaya dönüş diye bir şey yoktur. 2ö% konusu ayetin devamında iseşöyle buyurulmaktadır

“B!)lece /llah $nlara, hasreini%ekecekleri işlerini g!serir. 0nlar cehennem"en %ıkma)acaklar"ır.(

nlar hasret duymaktan başka ne ya-abilirler ki5F Bin bir %orluklarlato-ladıkları8 ama başkalarına nasi- olanmalların hasreti... 'urtuluşları için ellerinde

bulunan ama isti(ade edemedikleriimkanların hasreti... 'udret ve a%amet sahibi "llah#u $eala’ya ibadet yerine kabiliyetsi% vede&ersi% -utlara8 sahte tanrılara ta-manın-işmanlı&ı... "ma bu hasret ve -işmanlı&ınhiç bir (aydası yoktur. +ira o gün artık neamel günüdür ve ne de ya-tıklarını tela(ietme günü. gün sadece ya-tıklarının

ce%asını çekmek ve amellerinin karşılı&ınıgörme günüdür. Ba%ı rivayetlerde yer aldı&ıü%ere kıyamette çok çeşitli sahneler veduraklar vardır. Bu durakların ba%ısındaa&ı%larına sessi%lik mührü vurulmakta vesadece hasret dolu gö%ler ile birbirlerinebakı- a&lamaktalar. Ba%ı duraklarda ise

birbirinden yardım dilemekte8 ba%ılarında ise

CH


60/338

a&laşı- birbirlerine lanet etmektedirler. Buayette de yer aldı&ı ü%ere sahte mabutlar8maşuklar ve ta&utlar kendi taki-çilerinden

beri olduklarını ilan edince taki-çileri deonları dünyada destekleyi- sevdikleri için-işman olurlar. "ma o gün iş işten geçer.2adece bir hasret kalır kal-lerinde vedilleriyle şöyle derler /6&er yenidendünyaya dönecek olursak asla onlarauymayı%. Bu kadar ve(ası% olan ve böylesi birgünde bi%lerden beri olduklarını ilan

edenlerden bi% de dünyaya döndü&ümü%takdirde beri olaca&ı%.0

nlar sadece hasret duyarlar. "ma hasreto gün hiç bir işlerine yarama%. nlar aslacehennemden çıkama%lar.

! U~Qo@ ePم + #ولا 0Aه 0ا

ل % "2 Cل * ي Bا BlEو Thتب = و' ‚يب@اƒ :67dkمبي Nع /

1@. M) insanlarL er)üzün"eki emiz &e helal şe)ler"en )i)in, şe)ana a)ak u)"urma)ın, zira $ sizin i%in a:a%ık #ir "üşman"ır.

efsir 'amil dinin alametlerinden biri desa&lıksı% olan yiyecekleri şeytandansaymasıdır.

“İ%ki, kumar, :ular &e fal $klarışü:hesiz şe)an işi :islikler"ir,

#unlar"an ka%ının ki saa"ee eresiniz.( 1

1 !aide 2uresi8 HI. ayet

EI


61/338

:ake%a boş yere yememeyi de şeytanınadımlarından biri saymaktadır.

“er)üzün"eki emiz &e helal şe)ler"en

)i)in, şe)ana a)ak u)"urma)ın, zira $sizin i%in a:a%ık #ir "üşman"ır.( 1

+ira ba%ı tarihi rivayetlerde de yer aldı&ıü%ere ba%ı "ra- kabileleri ekin vehayvanlarından ba%ısını sebe-si% yerekendilerine haram kılmışlardı ve buharamları "llah#u $eala’ya isnat ediyorlardı.Bunun ü%erine ayet na%il olarak bu husustaki

anlaşma%lı&ı ve belirsi%li&i ortadan kaldırdı.İslam insanın maddi hayatına da tam birteveccüh göstermiştir. 9%ellikle de maddihayatın başında yer alan insanın beslenmeihtiyacı hususunda onlarca ayet ve yü%lercehadis mevcuttur.

Peygamberlerin görevlerinden biri de

yiyecek ve içecekleri8 helal ve haramları vebunların %arar ve (aydalarını beyan etmektir.Bu ayet açık bir şekilde yeryü%ünde helal vetemi% olan her şeyin kullanılmasını8 isti(adeedilmesini emretmekte ve şeytanın vesveselerine uyarak herhangi bir şeyinharam kılınmaması noktasında insanlarıuyarmaktadır. +ira şeytan insanın a-açık

düşmanıdır ve insanı her yönden sa-tırmayaçalışaca&ı hususunda yemin içmiştir. =imdide İmam Bakır’ın (Allah’ın selamı üzerine olsun) bi%%atMesul#i 6krem’den (Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ineolsun) nakl etti&i şu bir kaç hadise teveccühedini%

1 Bakara 2uresi8 1EG. ayet

E1


62/338

1# / #adet yetmi" 'üzdür4 en aziletlisi isehelali tale% etmektir.$1

7# “nsanlara muhta olmamak4 ailesi iin

&erekli reahı sa+lamak ve kom"ularınamerhamet ve sev&i ile yardım etmek iindünyada helal rızık %e"inde ko"an kimsekıyamet &ünü yüzü ayın on d0rdü &i#i %arlar #ir halde Allah-u *eala ile mülakat eder.$ ;

# / Haram yiyerek ya%ılan i#adet4 akılta"ları üzerinde #ina ya%maya #enzer.$

EAلف *Yا Lالوj 0م (# +"2اولوق T1 ع% &لمEو + =T67dm:

1@H. 7uhakkak size, k!ülüü,ha)asızlıı, /llahFa karşı "a #ilme"iinizşe)i s!)lemenizi emre"er.

efsir

Muh’ul# Beyan te(sirinde şöyle yer almıştır/=eytan verdi&i vesveselerinde bir takımaşamaları kat etmektedir 9nce insanı kü(redavet eder8 e&er muvaQak olama%sa ibadet yerine mübah işlere davet eder8 e&er buhususta da muvaQak olama%sa daha aşa&ıderecedeki bir ibadete davet eder8 böyleceinsanı üst aşamadan bir alttaki aşamayadüşürmeye çalışır. >

1 $e(sir# i Burhan8 c. 18 s. 1*; et# $eh%ib8 c. E8 s. 7>

2 el# 'a(i8 c. C8 s. *G

3 Bihar8 c. 1II8 s. 1E

4 $e(sir# i Muh’ul# Beyan8 c. 18 s. 7*7

E7


63/338

a2$ ي هلو = ب Tم q"A % &لولا $LG بت "ميفلA % يع "ءا L^ لA Eا # Oا L^

Eوق =0@ ] ي DE/ ته 067fp:1AI. =ani $nlara+ “/llah’ın in"ir"iine

u)un( "enilince, “=a)ır, aalarımızı )a:ar #ul"uumuz şe)e u)arız( "erler* )a aaları #ir şe) akıl e"eme)en &ehi"a)ei #ulama)an kimseler i"i)seler'

efsir

9nceki ayet bi%leri şeytanın emir veadımlarına uymama noktasında uyarmıştı. Buayet ise körü körüne taklitten ibaret olanşeytanın yollarından birini örnek olarak beyan etmekte ve şöyle demektedir/'a(irlere8 /si%lere na%il olana uyun.0denilince şöyle derler /Bi% babalarımı%ı veatalarımı%ı ü%erinde buldu&umu% yola uyarı%.

Bi% bu sö% ve ayetler ile ilgilenmeyi%.0'ur’an#ı 'erim ise onlara ceva- olarak

şöyle demektedir /6&er ataları bir şeyanlamamış ve do&ruyu da bulamamış iseler yine de onlara uymaları mı gerekir. 6&erataları veya kendileri akıl sahibi veya do&ru yolu bulmuş kimseler olsalardı şü-hesi%

-roblem olma%dı. "ma onlar böyle de&ildir;ne akıl sahi-leridir8 ne de hidayeteermişlerdir.0

$v م 0


64/338

1A1. Küfre"enlerin 6hi"a)ee "a&ee"ilme hususun"aki8 misali, #aırı:%aırma"an #aşkasını işime)ene

6ha)&anlara ehlike)i ha#er &ermek i%in8seslenen kimsenin 6%$#anın8 misali"ir.6Bu sesin ken"ilerine #ir ehlike)i ha#er

&er"iini anlamazlar.8 5aır"ırlar,"ilsiz"irler, k!r"ürler* #u )üz"en $nlar akıl e"emezler.

efsir

Bu ayette iki ben%etme ya-ılmıştır1# :akka davet edenin çobana

ben%etilmesi...7# 'a(irlerin8 çobanın sesinden sadece

ba&ırma ve ça&ırmadan başka bir şeyanlamayan hayvanlara ben%etilmesi...4itekim İmam Bakır da (Allah’ın selamı üzerine olsun)

bir rivayette bu ben%etmeyi te’yid etmekte8önemle vurgulamaktadır. 1 )ani bu imansı%kavmi hakka davette ve körü körüne taklitseddini yıkmada senin misalin koyun vehayvanlara tehlikeden dolayı seslenen çobanmisalidir. nlar senin bu (eryadınıanlama%lar.

2ö% konusu ayetin sonunda yeniden te’kid

etmek ve daha (a%la açıklık getirmek içinşöyle buyurulmaktadır

م' ‚يباhم #و ^ مول > 0A 0ه 0ا #ا „Q )CD% &لE2ت #[ا 02E/ ب =T

67f9:

1 !ecme’ul# Beyan8 c. 18 s. 7CC

E>


65/338

1A2. M) iman e"enlerL 5izirızıklan"ır"ıımızın emizlerin"en )i)in*

)alnız /llahFa i#a"e e"i)$rsanız, 0’na

şükre"in.efsir Bu ayet#i kerimede "llah#u $eala ilahi

şükür ile birlikte nimet ve rı%ıklardan isti(adeedilmesini tavsiye etmektedir $e(sir#i 2a(i’denakl edilen kutsi bir hadiste Peygamber(Allah’ın selamı ona ve Ehl-i Beyt’ine olsun)8 "llah#u

$eala’nın şöyle buyurdu&unu aktarmaktadır“6inler ve insanları yaratan #enim4 amaonlar #enden #a"kasına i#adet ediyorlar.9nlara rızık veren #enim4 ama onlar #enden#a"kasına "ükr ediyorlar.$!

Bu ayet açık bir şekilde "llah#u $eala’nınbi%lere verdi&i gü%el yiyeceklerden isti(ade

edilmesini ve "llah#u $eala’ya şükr edilmesinibeyan etmektedir. "kıl8 nimet sahibine şükretmeyi gerekli bilmektedir. "llah#u $eala’yaşükr etmek8 nimetlerin artışının vedevamlılı&ının bir vesilesidir. "llah#u $eala’yaşükür ihlasın ve gerçek imanın birnişanesidir.

İmam :adi’den (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöyle

nakl edilmiştir / Allah-u *eala kendine ilahihelalleri veya 'aiz olan i"leri haram kılanlaraveya kendini #unlardan alı koyanlara &aza%etmektedir.$ ;

1 $e(sir# i 2a(i8 c. 18 s. 1H

2 $e(sir# i 4ur8 c. 18 s. 7H

EC


66/338

ل YلX/ ل + يت? عي +"2X) P Cا )0q i لم$ A %L ) ي - ل% &ل +U )B V

…† 4ي ( … فو QNل&E2% عي eU ‡2%عا L•4اN , PQ67fR:1A. ?ü:hesiz size !lü ha)&an einiي

kanı, "$muz eini, /llahFan #aşkası i%inkesilen ha)&anı haram kılmışır* faka,"ar"a kalana, #aşkasının :a)ına eluzamamak &e zarure mikarınıaşmamak üzere günah sa)ılmaz. ünkü

/llah #aışla)an"ır, merhame e"en"ir.

efsir Bu ayette önceki ayetin ardından

yiyeceklerin mübah oldu&u beyan edilmiştir.İnsan kendi başına hayallerine uyarak "llah#u$eala’nın helallerini kendine haramkılmamalıdır. +ira "llah#u $eala sadece ölüetini8 kanı8 domu% etini ve "llah#u $eala’dangayrisi adına kesilen hayvanları haramkılmıştır. Bu haramın da çeşitli nedenleri vardır. Bu cümleden olarak İmam 2adık (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöyle buyurmaktadır/5lü eti #edenin zayı


67/338

)ahudilik gibi bir takım dinlerde de domu% etiharam sayılmıştır. İncil’de günahkarlardomu%a ben%etilmiştir. 6lbette canını

korumak için hiç bir yiyece&i olmayan %ordurumdaki kimse8 mecburiyetten ötürüharam yiyeceklerden isti(ade edebilir. "mabu da insanın; isyan8 itaatsi%lik ve %ulümetmesine sebe- olmamalıdır. )ani sadeceölümden kurtulabilece&i kadar tüketmelidir.Bu yiyeceklerden le%%et almayaçalışmamalıdır. Bu i%in de "llah#u $eala’nın

bir lüt(ü ve merhametidir.4ur’us# 2akaleyn te(sirinde de yer aldı&ı

ü%ere İmam 2adık (Allah’ın selamı üzerine olsun) şöylebuyurmuştur / Herkim

nur'ul kur'an tefsiri-2.doc

Documents