nr. 36 - 't limburgs bosbelang - lente 2012

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2012

36 | lente

VoorjaarsbloeiersGezocht: bosconsulentenDe schoontijd

in dit nummer o.a.

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 36 | lente

terugblik


voorwoordBeste bosbeheerder Tijdens hun jaarlijkse contactdag presenteerden de Limburgse Bosgroe-pen de jaarresultaten van 2011 en de vooruitzichten voor dit werkjaar. In deze editie kunt u hun belangrijkste realisa-ties rustig nalezen. Met name de brandhoutverkoop was een groot succes! Voor het eerst werd zo’n grote partij aan de man gebracht. Goed voor het bos en het milieu, want mits het respecteren van eenvoudige vuistregels is lokaal brandhout de meest ecologi-sche energiebron!

Mag ik u nog even herinneren aan onze oproep voor ‘bosconsulenten’? Wij zoeken vrijwilligers die zich willen inzetten voor onze werking in de Limburgse bossen. U kunt uiteraard rekenen op de nodige opleiding en begeleiding van de Limburgse Bosgroe-pen!

In dit nummer brengen we ook nieuws over het bosbeleid: in opdracht van Europa bakende Vlaanderen regio’s af, en formuleerde er Instandhoudingsdoel-stellingen (IHD’s). Momenteel worden de laatste Limburgse rapporten aan de betrokken sectoren voorgelegd. Op bladzijde 10 vindt u de nodige overleg-data terug.

En laten we niet vergeten, de lente doet weer vroeg en onstuimig haar intrede … ook in ’t Limburg Bosbelang! Het is het eerste onderwerp dat aan bod komt in de nieuwe rubriek ‘een seizoen in het bos’. Omwille van de ‘schoontijd’ zijn tijdens de lente de activiteiten in het bos eerder beperkt. Deze rustperiode is niet enkel voor verschillende broedende vogelsoorten van belang. Ook de voor- jaarbloeiers krijgen de kans om onge-stoord het bos op te vrolijken. Wat de schoontijd precies is, en waarom die voor het bos zo belangrijk is, leggen wij u graag uit.

Veel leesplezier

Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Dankzij de werking van de Bosgroepen groeit het netwerk van Limburgse boseige-naars! Vandaag zijn in Limburg maar liefst 2 712 eigenaars aangesloten bij een Bosgroep. Samen beheren zij 7 084 hectare privébos en 11 670 hectare openbaar bos. Wat realiseerden de Bosgroepen in 2011? Een overzicht.

Op bezoek bij de boseigenaarDe basiswerking van de Bosgroepen is in principe gratis voor alle aangesloten boseigenaars. Samen met de eigenaar bekijken de coördinatoren het bosperceel en formuleren een vrijblij-vend advies op maat. In 2011 vonden 295 dergelijke terreinbezoeken plaats. Wil je als eigenaar dit advies realiseren, dan kun je dit zelf doen, of de hulp van de Bosgroep inroepen. Voor de opvolging van beheerwerken gingen de Bosgroepmedewerkers in 2011 nog eens 333 keer naar het bos.

Beheerplannen en administratieDe Limburgse Bosgroepen helpen de eigenaars ook bij het uitvoeren van administratieve taken. In 2011 vroegen ze 168 kapmachtigingen aan. Daarnaast wer-den 110 aanvragen ingediend voor subsidies: 79 voor openstelling, 15 voor de ecologische bosfunctie, 10 voor herbebossing en 6 voor bebossing van land-bouwgrond.

De Bosgroepen stelden 12 beperkte beheerplannen op: individuele plannen voor versnipperde bossen, maar ook gezamenlijke plannen voor naburige bos-sen van verschillende eigenaars. In totaal werd voor 70 hectare privébos een goedgekeurd beperkt bosbe-heerplan opgemaakt. De Bosgroepen steunen ook de ontwikkeling van uitgebreide bosbeheerplannen. Deze worden opgemaakt door gespecialiseerde studiebureaus. In 2011 werden 5 gezamenlij-ke, uitgebreide bosbeheerplannen goedgekeurd: Lanaken en Mechels Bos (Maasmechelen) in de Bosgroep Hoge Kempen, Beringen in de Bosgroep West-Limburg, Meeuwen-Gruitrode in de Bosgroep Noordoost-Limburg en Sint-Truiden-Nieuwerkerken-Gingelom in de Bosgroep Zuid-Limburg.

De Limburgse Bosgroepen presenteren hun cijfers

Terreinbezoek (foto: Annemie Hannosset)

Kapmachtiging invullen (foto: Annemie Hannosset)

‘ t L imburgs Bosbelang | 36 | lente | 3

Bosgroep Totaal aantal leden 2009

Totaal aantal leden 2010

Totaal aantal leden 2011

Privé opp. Openbare opp. Totale opp. 2011

Hoge Kempen 495 533 607 884 4 140 5 024

West-Limburg 587 613 678 1 154 1 119 2 273

Zuid-Limburg 382 414 452 1 882 734 2 616

Noordoost-Limburg 556 585 657 2 258 3 065 5 323

Limburgse Duinen 223 271 318 906 2 612 3 518

Totaal 2 243 2 416 2 712 7 084 11 670 18 754

Houtverkoop In 2011 ging in totaal 14 538 kubieke meter hout onder de hamer, onderverdeeld in 33 loten voor 102 eigenaars. Het meeste hout werd verkocht bij de gezamenlijke houtver-koop in het voorjaar. Een kleiner aandeel vond een nieuwe eigenaar via een kleinscha-lige, onderhandse verkoop. In het noorden van Limburg werd vooral naaldhout - grove den en Corsicaanse den - verkocht. Bij de Bos-

groep Zuid-Limburg is dat met Canadapopu-lier eerder loofhout. De afgelopen jaren bouwden de Bosgroepen ook een uitgebreid brandhoutcircuit uit. In het verleden bleven privé-eigenaars immers vaak met achterstal-lige kappingen zitten, die te weinig of te slecht hout opleverden voor professionele houtkopers. Steeds meer particulieren zoe-ken tegenwoordig plaatselijk hout voor hun kachel. De Bosgroepen speelden de vraag naar beperkte hoeveelheden hout door naar de eigenaars. In 2011 werden 122 loten ver-kocht, goed voor 1 263 kubieke meter brand-hout. De winst is driedubbel: de boseigenaars zijn tevreden dat het beheer kosteloos gebeurt, de particulieren zijn blij met het brandhout uit goed beheerde bossen uit eigen

streek en de Limburgse bossen floreren dank-zij een beter beheer.

Wat realiseerden de arbeidersploegen? Sinds 2005 doen de Limburgse Bosgroepen een beroep op arbeidersploegen van het soci-aal bedrijf Groenwerk vzw (onderdeel van De Winning in Lummen) voor werken in het bos. Het gaat om ecologische beheerwerken, die onrendabel zijn zodat de reguliere aannemers

ze links laten liggen. Dankzij de arbeiders-ploegen kunnen privéboseigenaars tegen een geringe prijs nuttige beheerwerken laten uit-voeren. In het noorden van de provincie wor-den de ploegen vooral ingezet om Ameri-kaanse vogelkers te bestrijden. In de regio Zuid-Limburg gebeuren vooral kleine aan-plantingen (< 0,5 hectare). Ook achterstallig hakhoutbeheer in moeilijk exploiteerbare bossen is hier een belangrijke taak.

De afgelopen jaren werkten twee ploegen van vier arbeiders en een ploegbaas voltijds voor de Bosgroepen. Door de besparingen van de Vlaamse overheid, waren de Bosgroepen in 2011 genoodzaakt de werking in de zomer te stoppen. Toch werden in 80 hectare privébos

Een overzicht van de Limburgse bosgroepen in cijfers.

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (CoLimBo)De vijf Limburgse Bosgroepen bundelen hun meer commercieel getinte activitei-ten in een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid: ‘CoLim-Bo’. Twee personeelsleden van CoLimBo staan in voor onder meer de houtver-koop, de aansturing en opvolging van de arbeidersploegen en de organisatie van cursussen en excursies.

Nieuws van het Limburgs Overleg-platform

Op 2 december 2011 verzamel-den de vertegen-woordigers van de vijf Limburgse Bosgroepen in het Limburgs Overlegplatfom. Ze hadden het

onder meer over de koepelwerking van de Vlaamse Bosgroepen, het overleg tus-sen de Limburgse Bosgroepen, het Agentschap voor Natuur en Bos, enzo-voort. Vanzelfsprekend vormde ook de financiering van de arbeidersploegen, die worden ingeschakeld voor onrenda-bele beheerwerken, een belangrijk gespreksonderwerp. De financiering van deze werken door de Vlaamse overheid is ook voor 2012 nog onzeker. Gelukkig kan momenteel min-stens één ploeg ecologische werken blij-ven uitvoeren in de Limburgse bossen. Om ook de tweede vaste ploeg niet te ver-liezen, blijven de Bosgroepen ijveren voor meer middelen. Wordt vervolgd!

Kapmachtiging invullen (foto: Annemie Hannosset)

Brandhoutverkoop in Grote Brogel (foto: Pascal Vanhees)

foto: Pascal Vanhees


terugblik

foto: Karolien Van Diest

en 124 hectare openbaar bos natuurgerichte werken uitgevoerd gedurende 293 dagen.

Cursussen en excursiesDe Bosgroepen organiseren cursussen rond tal van onderwerpen en beheertechnieken, onder meer hout, het beheer van hakhout, het ‘dunnen’ of het veilig gebruik van bosmaaier en kettingzaag. Ze bieden eveneens excursies rond bosbeheer aan in binnen- en buitenland. In 2011 kregen de leden 12 activiteiten aange-boden, goed voor 17 vormingsdagen.

Ondanks de dalende belangstelling voor het vormingsaanbod de afgelopen jaren, blijft vorming een belangrijk aandachtspunt in de Bosgroepenwerking. Alle leden - boseige-naars en sympathisanten - ontvangen vier keer per jaar het ledenblad ‘t Limburgs Bosbe-lang.

(Her)bebossing Als er gekapt wordt, moet er (soms) ook wor-den geplant, zeker na een kaalkap, al dan niet in combinatie met spontane zaailingen. De

meeste aanplantingen die de Bosgroepen bij eigenaars uitvoeren, zijn dan ook herbebos-singen. In 2011 organiseerden de Bosgroepen bij 25 eigenaars een herbebossing, goed voor 22 hectare. Omwille van de lage bebossings-index in het zuiden van de provincie, stimu-leert Bosgroep Zuid-Limburg nieuwe bebos-singen door de eigenaars te ondersteunen van de vergunnings- tot de subsidieaanvraag na het planten. In 2011 werden 4 nieuwe bossen aangeplant, goed voor 4 hectare.

Dringend gezocht: boseigenaars die mee willen denkenHoe kan de werking van de Bosgroepen nog verbeterd worden? Wil jij ook mee werken aan een beleid dat onze bossen vooruithelpt? Denk je graag mee, vóór alles beslist is? Goed nieuws dan, want je krijgt vandaag de kans om mee te werken aan de ondersteuning van het privébosbeheer door de Bosgroepen.

Interesse? Meld je aan via 011 23 83 25. Je ontvangt nog een persoonlijke uitnodiging voor de eerste bijeenkomst!

Nieuw bos voor Zuid-Limburg Zuid-Limburg is weer heel wat bos rijker. Dit voorjaar steunde de Bosgroep Zuid-Limburg de aanplant van meer dan vier hectare nieuw bos bij vier verschillende eigenaars én ruim negen hectare nieuw bos na een kapping, bij twaalf eigenaars. Voor het nieuwe bos kozen de eigenaars overwegend voor inheemse bomen, meestal van autochtone herkomst. Deze bomen hebben alles in zich om op hun standplaats uit te groeien tot een mooi, natuurlijk bos.

De herbebossingen gebeurden vooral na een eindkap van Canadapopulier. Hoe-wel ook hier de meeste eigenaars kozen voor inheemse bomen, kwam ook de Canadapopulier weer op. Bekende popu-lierenklonen waren in de kwekerijen al na half januari uitverkocht!

Wie bos wilt aanplanten, vindt steeds vlotter de weg naar de Bosgroepen, zo blijkt. De eerste dossiers voor het vol-gende plantseizoen zijn al in voorberei-ding. Wil je zelf bos aanplanten, contac-teer de Bosgroep dan tijdig! Het vraagt immers wat tijd om een bebossingsdos-sier voor te bereiden. Plantactie in Heers (foto: Annemie Hannosset)

foto: Annemie Hannosset


Niet alle kappingen zijn interessant voor professionele houtkopers. Toch zijn ze vaak nuttig of noodzakelijk om de natuurwaarde van het bos te verhogen. Een brand-houtverkoop via de Bosgroep biedt dé oplossing. Afgelopen winter verkochten de vier Limburgse Bosgroepen uit de Kempen samen meer dan 2 000 stère hout. Volgend najaar springt ook de Bosgroep Zuid-Limburg op de kar.

Waarom brandhout verkopen?Kappingen die alleen maar brandhout opleve-ren, waren vroeger vaak een last voor de eige-naar. Het is immers niet eenvoudig om aan-nemers te vinden die dit hout tegen een correcte prijs en volgens afspraak komen kap-pen en weghalen. Toch zijn ook deze kappin-gen erg nuttig en zelfs levensnoodzakelijk voor het bos. Ze helpen om gezonde en sta-biele bomen voor de toekomst tot ontwikke-ling te laten komen. Zo wordt de onderetage het best gekapt om uitzaaiingen van Ameri-kaanse vogelkers en in mindere mate Ameri-kaanse eik te voorkomen. Een ander voor-beeld: op rijkere gronden kan hakhout tussen hoogstammige bomen de natuur in je bos een boost geven.

Met de gezamenlijke brandhoutverkoop van de Bosgroepen krijgt dit soort kappingen een economische meerwaarde. De vraag naar brandhout wordt overigens steeds groter: steeds meer particulieren zien de voordelen in van stoken met hout. Omdat het hout lokaal wordt verkocht, wordt onnodig transport ver-meden.

Hoe gaat het in zijn werk?Eerst brengt een bosbouwfirma de brand-houtloten in kaart. Zij schatten het te kappen houtvolume en duiden het aan, zodat misver-standen vermeden worden. De medewerkers

van CoLimBo en de coördinator van de Bos-groep controleren het geschatte volume en corrigeren dit waar nodig. Het overzicht wordt in de vorm van een catalogus aan alle aangemelde kandidaat-kopers uit de omge-ving bezorgd. Vóór de verkoopdag kunnen de kopers de loten bekijken en vragen stellen over de voorwaarden.

Tijdens de verkoopdag ontvangen de kopers alle relevante informatie over de bestrijding van Amerikaanse vogelkers, de veiligheids-kledij die ze moeten dragen, enzovoort. Iede-re koper krijgt ook een letter, die hij omhoog steekt als hij wil bieden op een bepaald lot. Loten die niet zijn toegewezen, worden op het einde opnieuw opgeroepen. Na afloop van de verkoop wordt met iedere koper een overeen-komst gesloten. De koper betaalt de totaal-som en kan dan dadelijk aan de slag. Als de koper op zijn lot Amerikaanse vogelkers moet bestrijden, krijgt hij de nodige hoeveelheid glyfosaat.

Hoe haal je het meeste uit je brandhout? Lees onze tips op bladzijde 7.

Ingezoomd: een goed geoliede brandhoutverkoop


foto: Benjamine Bufkens


tip van een boseigenaar

Bosbouwmachines zijn een ware passie voor Eddy Maesen en Eddy Rooyackers, beiden bestuurder van de Bosgroep Limburgse Duinen. Onlangs schafte de ene Eddy zich op aanraden van de andere Eddy een zaag-kliefcombinatie aan. Wat is er zo bijzonder aan een zaag-kliefcombinatie? We vroegen het hen zelf.

Vanwaar het idee van een combinatie-machine?Maesen: “Vorig jaar was ik op zoek naar een kliefmachine en een cirkelzaag om achterop mijn tractor te monteren. Het was me al snel duidelijk dat dit veel geld zou kosten. Boven-dien merkte ik dat er veel handelingen nodig zijn om eerst het hout op maat te zagen en het vervolgens te klieven. Dat moest efficiënter. Daarom vroeg ik Eddy Rooyackers om advies.”

Rooyackers: “We wilden een machine die de klus zou klaren met zo weinig mogelijk han-delingen en die bovendien onze rug zou spa-ren. Zo kwamen we bij de zaag-kliefcombina-tie terecht. Hiermee moet het hout maar één keer vastgenomen worden en wordt het via een transportband op een aanhangwagen gekieperd of in grote zakken verzameld.”

Waarom verkozen jullie een kettingzaag boven een cirkelzaag?Rooyackers: “Een systeem met een kettingzaag is veel interessanter. Een cirkelzaag maakt de machine veel groter, ze draait veel sneller en zal sneller stukken hout laten wegspringen.

Dat is dus minder veilig. Een zaag-kliefcom-binatie veroorzaakt veel minder slijtage aan de kettingzaag, omdat die altijd mooi recht kan zagen en niet, of toch veel minder, met zand in contact komt.”

Voor welk type heb je uiteindelijk gekozen?Maesen: “Ik koos voor de zaag-kliefcombina-tie die volgens mij de beste was op het vlak van prijs, kwaliteit, veiligheid en gebruiks-vriendelijkheid. Dat bleek het Finse HAKKI PILKE 37-systeem te zijn. Het is trouwens een machine die ook door een kleine tuinbouw-tractor van 16 pK kan aangedreven worden. Zowel de lengte als de dikte van de gekloven

stukken kun je instellen: ook dat vond ik een voordeel.”

Tevreden van de aankoop?Maesen: “Absoluut, maar natuurlijk moet je met elke machine leren werken. Kroonhout is niet altijd kaarsrecht: het verzagen is niet altijd zo simpel. Ook de transportband durft al eens vast te lopen. Minder handig is boven-dien dat je niet kunt zien wanneer de ketting-olie op is. Maar oefening baart kunst!”

Ondertussen is de andere Eddy aan een eigen zaag-kliefcombinatie aan het knutselen?Rooyackers: “Dat klopt. Omdat ik thuis altijd al een zagerij had, is dit idee bij me opgekomen. Om inspiratie op te doen, schuim ik al een aantal jaren bosbouwbeurzen af. Het toestel is nog aan het proefdraaien, maar ik hoop dat het tegen volgende herfst klaar is.”

“Zaag-kliefcombinatie werkt efficiënter en spaart de rug”

foto: Jan Mampaey

Technische fiche HAkki Pilke 37 Energie: 7,5 kW Kostprijs: 10 000 euroOutput: 7 - 10 m³ brandhout per uur!Maximale diameter: 37 cmMaximale lengte van het hout: 2 tot 6 mMassa: 700 kgDimensies opgeplooid: hoogte 2,5 m; breedte 2,5 m; diepte 1 mLengte opgesteld: 4 m


brandhout

Steeds meer mensen verwarmen hun huis met hout of genieten gewoon graag van de gezelligheid van een haardvuur. Toch is hout stoken zoveel meer dan gewoon een blok hout op het vuur gooien. Lees onze tips om beter te stoken! Je creëert niet alleen een mooier vuur, je stookt bovendien slimmer en gezonder.

Tip 1: kies een kachel met het juiste vermogenVeel mensen kopen een open haard of kachel met een te groot vermogen. Dat oogt mis-schien wel fraai, maar het wordt al gauw te warm in de woning. Door de luchttoevoer te verminderen, kun je het vuur dan wel tempe-ren, maar een goed idee is dit niet. Een onvol-ledige verbranding is immers schadelijk voor je gezondheid en het milieu: er komen toxi-sche gassen (zoals CO) en roet vrij in je woning. Kies daarom voor een toestel met een lager vermogen. Nog beter is een toestel op basis van stralingswarmte, zoals een warmte-accumulatiekachel (bijvoorbeeld een tegel- of speksteenkachel) of een moderne kachel met een rendement groter dan 80 %. Deze toestel-len hebben ook een merkelijk hoger rende-ment!

Tip 2: stook met droog houtVooraleer hout geschikt is om te verbranden in een kachel of open haard, moet het zeker één à twee jaar drogen. De stookwaarde van

luchtdroog hout is namelijk 2,5 keer hoger dan van vers gekapt hout. Hout droogt het snelst wanneer het gekliefd is en buiten op een beschutte plek bewaard wordt.

Op het verbranden van sommige materi-alen staat een verbod. Verbrand nooit sloophout, geverfd hout, geïmpregneerd hout, gebeitst hout, multiplex, spaan-plaat, kunststof, oud papier of huishou-delijk afval! Dat is niet alleen niet goed voor je eigen gezondheid, ook het milieu en je buren lijden onder de ongezonde en stinkende verbrandingsgassen.

Tip 3: maak het vuur met zorg aan Om een kachel efficiënt aan te maken, plaats je het brandhout onderaan, daarboven fijner aanmaakhout en helemaal bovenaan proppen krantenpapier. Door de stralingswarmte van papier en aanmaakhout vat het brandhout snel vuur, is er minder rook en hoef je je kachel niet meer te openen om brandhout bij te laden.

De hoeveelheid en de manier waarop je hout stapelt, is afhankelijk van de gewenste tempe-ratuur en de brandduur. Voor kort brandende kleine vuurtjes gebruik je dunner, losjes gestapeld hout. Maar voor een lang brandend vuur gebruik je best dikkere blokken, die je dicht opeen stapelt.

Tip 4: kijk naar de kleur van rook en vlamDe rook die uit je schoorsteen komt, vertelt veel over het verbrandingsproces. Witte of kleurloze rook wijst er meestal op dat het ver-brandingsproces optimaal verloopt. Donkere rook duidt op een onvolledig verbrandings-proces. De oorzaak kan een slecht trekkende schoorsteen zijn, te weinig luchttoevoer, te natte of voor het toestel ongeschikte brand-stof. Deze rook zorgt al snel voor een aanslag van een teerachtige, zeer brandbare laag aan de binnenkant van de schoorsteen (creosoot).Ook de kleur van de vlam is belangrijk. Als het vuur goed brandt, zijn de vlammen helder geel en gelijkmatig. Een oranje, onregelmatig flakkerende vlam duidt op een onvolledige verbranding.

Met dank aan Inverde-OC, voor het aanleveren van het basismateriaal voor dit artikel. Zij organiseren verschillende lezingen en cursussen over dit thema.

Meer info: www.inverde.be

Vier tips voor een beter vuur

foto: Inverde


bomensymboliek

Wilgen komen overal ter wereld voor, van de meest noordelijke streken tot tropi-sche regio’s. Wereldwijd bestaan er drie- tot vijfhonderd verschillende soorten wilgen. Bij ons komen er tien tot vijftien voor waarvan de schietwilg de meest gangbare is. Even divers als zijn verschijningsvorm is de symbolische waarde die aan de wilg werd toegeschreven. Terwijl de boom in onze streken een symbool van kuisheid was, verwees hij in andere culturen naar vruchtbaarheid.

AnticonceptiemiddelIn mediterrane landen meende men dat de wilg zijn zaden loslaat nog voor ze rijp zijn. Deze misvatting is te verklaren door het feit dat wilgenkatjes eenslachtig zijn. Mannelijke bomen dragen dus geen vruchten en kunnen door de leek als steriel aanzien worden. Door die eigenschap golden wilgenzaden in de oudheid als anticonceptiemiddel. Ze vorm-den ook het ideale ingrediënt voor allerlei middelen om de begeerte te onderdrukken. Die vermeende negatieve invloed op de

geslachtsdrift was in het christendom ook bekend. Vandaar dat de kerkvaders de wilg overnamen als symbool van ‘kuisheid’. Zelfs de middeleeuwse encyclopedisten en kruid-kundigen hebben dit geloof overgenomen.

Blijde boodschapDe rol van de wilg op het vlak van vruchtbaar-heid is echter dubbelzinnig. Zo was de boom in het Oude China uitsluitend een erotisch voorjaarssymbool. Courtisanes werden er trouwens ‘wilgen’ genoemd. De vrouwelijke

taille heette er ‘wilgenboom’, de wenkbrau-wen van mooie vrouwen werden vergeleken met wilgenblaadjes en het schaamhaar met een ‘diepe wilgenschaduw’.

De dubbelzinnige verhouding met de wilg komt het sterkst naar voren binnen het chris-tendom. De soort stond er niet alleen sym-bool voor kuisheid, maar anderzijds ook voor ‘de blijde boodschap’ van de Heer. Net als de wilg, zo vonden de christenen, blijft die bood-schap in leven, hoe hard er ook aan getornd wordt. Afgesneden wilgentakken die opnieuw geplant worden in vochtige grond, schieten immers uit.

Treuren op kerkhovenDe symboliek van de treurwilg is dan weer meer voor de hand liggend. Zijn neerhangen-de takken staan, vooral in het Westen, sym-bool voor verdriet, rouw en dood. Volgens een Vlaamse legende zou de treurwilg zijn takken laten hangen, omdat Jezus de laatste nacht van zijn aardse bestaan doorbracht onder een wilgenboom die mee treurde. De boom wordt nog altijd op kerkhoven aangeplant, waar hij de overledenen lijkt te bewenen. Droefheid hangt nauw samen met afscheid. De uitdruk-king ‘iets aan de wilgen hangen’, betekent vandaag ‘afscheid nemen van iets’. Zo hangt een wielrenner bijvoorbeeld zijn fiets aan de wilgen als hij stopt met de wielersport.

De wilg: van vruchtbaarheids-symbool tot anticonceptiemiddel


Geknotte wilg (foto: J. Bergsma) foto: Karolien Van Diest

Salix alba (foto: Magnus Manske)


WichelroedeIn Duitsland werd de wilg dan weer gebruikt om het weer te voorspellen. Als de wilgen-knoppen in de herfst klein waren, dan wees dat op een strenge winter. Dat is ook zo als de katwilg veel topscheuten heeft gevormd. Zijn de afstanden tussen de knopen van de twijgen buitenmate groot, dan komt de winter laat. Ook het gebruik van wilgenhout als wichel-roede kon vroeger op veel bijval rekenen. Ze zouden uitermate geschikt zijn om water-bronnen op te sporen.

AspirientjeDe geneeskrachtige eigenschappen van de wilg oogstten eveneens veel lof. Zo kauwden de Oude Egyptenaren bij koorts of hoofdpijn op een stukje wilgenbast. En ten tijde van de Grieken raadde men wilgenbast aan tegen reumatische pijnen. Dat dit een zeer goede raad was, bleek pas veel later. Wilgenbast bevat namelijk salicylzuur, een stof die een pijnstillende en koortswerende werking heeft en ook vandaag nog bij reumatische aandoe-ningen met succes wordt toegepast. Bij de bereiding van het aspirientje is men trouwens tweeduizend jaar later uitgegaan van de bast van schietwilg. Nog altijd is de bast een volks-middel tegen reuma, jicht, griep, maagdarm-klachten en een ontsmettend middel bij blaasontsteking.

HockeysticksWat misschien nog het meest de tand des tijds heeft doorstaan, is het ambachtelijk gebruik van wilgenhout. Zo worden wilgentenen nog steeds gebruikt voor allerlei bindwerk (bij-voorbeeld manden) of fijn vlechtwerk (bij-voorbeeld luxe stoelen). Het hout van deze boomsoort is immers zacht, taai en buig-zaam. Ook het hout voor cricketbats en hoc-keysticks komt trouwens van een schietwilg-variëteit.

Over de wilg is nog veel meer te vertellen. Meer weten over bomensymboliek? Lees het rijk geïllustreerde ‘Compendium van rituele planten in Europa’ van De Cleene en Lejeune. ISBN 978-90-72931-80-1

foto: Pascal vanhees


natura 2000

Het overlegproces over het Europese natuurnetwerk Natura 2000 is bijna afgerond. De rapporten voor de laatste projectgebieden komen stilaan tot stand. Kijk snel of jouw eigendom in zo’n Natura 2000-gebied ligt! In dat geval kun je deelnemen aan het overleg en meewerken aan de toekomst van je omgeving.

Wat is Natura 2000 en wat zijn natuur-doelen?Het Natura 2000-netwerk is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, ook wel Vogel- en Habitatrichtlijngebieden genoemd. Deze gebieden hebben meestal verschillende eigenaars en gebruikers: het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), land-bouwers, boseigenaars, steden of gemeenten, natuurverenigingen en bedrijven.

Voor alle Vlaamse NATURA 2000-gebieden worden momenteel instandhoudingsdoel-stellingen of natuurdoelen vastgelegd. Ook de andere Europese landen zijn hier mee bezig. Bij het opstellen van de natuurdoelen per gebied, houdt de Vlaamse overheid reke-ning met de economische, sociale, culturele en recreatieve functies van een gebied. Land-bouwers, landen boseigenaars, bedrijven, vissers, jagers, …: alle maatschappelijke groe-pen uit het buitengebied worden bij dit over-legproces betrokken.

Rapporten in opmaakVoor ieder beschermd gebied wordt een rap-port met de natuurdoelen opgemaakt. Dat proces loopt nu volop: in 2012 worden de laat-ste IHD-rapporten ter goedkeuring voorge-legd. Net zoals bij de vorige rapporten maken Landelijk Vlaanderen en de Sint Hubertus Vereniging de land- of boseigenaar ook deze keer wegwijs in deze grote dossiers. Beide organisaties begeleiden hen ook bij het opstellen van adviezen aan de Vlaamse rege-ring. De leden van de Bosgroepen wiens gronden in een Natura 2000-gebied liggen, krijgen via de Bosgroep een uitnodiging.

Mijn bos in Natura 2000-gebied?Op de kaart op deze bladzijde werden alle Limburgse Natura 2000-gebieden aangeduid die het komende half jaar aan bod komen. Om te weten of jouw eigendom in Natura 2000- gebied ligt, kun je surfen naar de web-site van de Natura 2000-viewer (natura2000.eea.europa.eu). Als je betrokken bent als eige-naar, neem je best contact op met [email protected] of met je Bosgroep.

Legende SBZ-H en SBZ-V Presentatie (*) BOLOV 1 BOLOV 2

Noordoost-Limburg (Hageven)

SBZ-H en SBZ-V04/01/2012 10/01/2012 28/02/2012

Mangelbeek SBZ-H en SBZ-V 16/02/2012 23/02/2012 19/04/2012

Plateau van Caestert SBZ-H 08/03/2012 13/03/2012 24/04/2012

Overgang Kempen-Haspengouw

SBZ-H08/03/2012 15/03/2012 26/04/2012

Maasvallei SBZ-H 21/03/2012 27/03/2012 08/05/2012

Jeker SBZ-H 04/04/2012 10/04/2012 22/05/2012

Nieuwe fase in het overleg rond NATURA 2000

Kaart en legende: De kleuren op de kaart en in de tabel verwijzen naar het Natura 2000-gebied (SBZ-H, habitatrichtlijngebied). De aansluitende blauw omlijnde gebieden tonen de soms bijho-rende SBZ-V (vogelrichtlijngebieden).

Meer info over het Natura 2000-overlegproces: www.natura-2000.be/overlegproces

(*) Datum kan nog wijzigen

Lente in het bos:puur genieten ...

tips van het seizoen

Wat gebeurt in het bos?Na een winter in rust komt het bos overal opnieuw tot leven. In de wortels van bomen en struiken komt de sapstroom op gang en boven de grond zien we de bladeren ontlui-ken. Voorjaarsbloeiers duiken weer op in de kruidlaag. Trekvogels komen aan en ook andere dieren in het bos bereiden zich voor op de voortplanting.

Welke werken worden nu het best uitgevoerd?Geniet van alles wat groeit en bloeit Nu bomen en struiken volop groeien, is het veel te laat om nog te planten. Ook voor het kappen van bomen, is de lente niet ideaal. Van 1 april tot 30 juni geldt bovendien een wette-lijke ‘schoontijd’ in de meeste bossen. Tijdens die periode zijn kappingen verboden, om de ontluikende natuur niet te verstoren. In hoogst uitzonderlijke omstandigheden kan een gemotiveerde uitzondering op de schoon-tijd worden aangevraagd bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Lees meer over de schoontijd op bladzijde 12.

Organiseer nu al het vrijstellen van jonge aanplantHeb je nog jonge aanplantingen staan? Dan moet de concurrerende vegetatie in juni mis-schien weggemaaid worden. Dit noemen we ‘vrijstellen’. Wil je niet zelf maaien, dan ga je

best in april of mei al op zoek naar een iemand die het werk in zijn planning kan opnemen. Je kunt voor de organisatie van deze vrijstellin-gen een beroep doen op de Bosgroep.

En verder?Een goed moment voor een gesprek met de Bosgroep Zit je met vragen over het beheer van je bos? Contacteer je Bosgroep en maak een afspraak voor een gratis terreinbezoek met advies.

Vraag een kapmachtiging aanWil je later dit jaar bomen kappen? Dien dan nu al jouw aanvraag voor een kapmachtiging in. De kapmachtiging is een verplichte ver-gunning die je moet aanvragen bij het ANB. Het ANB heeft zestig dagen de tijd om je aan-vraag te evalueren. Een kapmachtiging blijft twee tot vijf jaar geldig.

Zoek een aannemerHeb je plannen om werken in je bos uit te voe-ren? Zoek dan tijdig naar een bedrijf dat deze voor zijn rekening kan nemen. Ook in de bos-sector zijn de aannemers druk bezet. Een goede en tijdige voorbereiding van een hout-verkoop of kapping is eveneens essentieel. Neem contact op met kopers of kappers. Inschrijven voor de gezamenlijke houtver-koop van de Bosgroepen is een interessante optie.

Meer info: contacteer je Bosgroep. Wij helpen je met plezier verder.

JANUARI FEBRUARI MAART JULI AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBERAPRIL MEI JUNI


’t Limburgs Bosbelang heeft een praktische boskalender in vier afleveringen voor jou klaar. Deze keer: wat heeft een bos in de lente nodig?

Bosanemoon (foto: Karolien Van Diest)



bosbeleid

Als boseigenaar of -exploitant mag je niet gelijk wanneer in het bos werken. Voor sommige bossen geldt in het voorjaar een zogenaamde ‘schoontijd’. Tijdens die periode van het jaar mag in het bos niet gewerkt worden. Wat moet je weten over de schoontijd?

Rust voor planten en dierenDe schoontijd is ingevoerd om tijdens het broedseizoen de rust in de natuur en in het bos te garanderen. Het vellen en ruimen van bomen is dan niet toegestaan. Hoewel het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een standaard schoontijd tussen 1 april en 30 juni hanteert, houden de vogels zich natuurlijk niet zo strikt aan deze termijn. De meeste bosvogels zijn er doorgaans wat vroeger bij. In februari begin-nen spechten en mezen er aan en de bosuil broedt zelfs al in januari. Bovendien zijn er ook soorten die even kwetsbaar zijn tijdens de balts of in de periode dat ze nesten bouwen.

De schoontijd zet het belang van rust voor broedvogels in de verf, maar ook de meeste andere planten en dieren hebben behoefte aan zo’n periode van rust. Denk maar aan de typische voorjaarsflora. Tij-dens een korte periode bloeien deze planten al vooraleer het bos in blad komt. Het zijn dikwijls soorten die zich zeer traag kunnen ver-spreiden. De bloeiperiode is voor deze planten levensnoodzakelijk. Een schoontijd tijdens deze maanden doet deze bosplanten dus zeker deugd.

Wat zegt de wetgeving?De wetgeving maakt een onderscheid tussen bossen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en de bossen die daarbuiten liggen.

In de bossen van het VEN zijn de criteria voor duurzaam bosbeheer van toepassing. Hierin staat vermeld dat ‘de bosbeheerder bij de planning en uitvoering van een exploitatie speciale aandacht moet besteden aan de broed-

Alle dagen zondag tijdens de schoontijd




periode van vroege of late broedvogels. Hiertoe wor-den in het lastenboek passende exploitatievoorwaar-den vastgelegd. Er is een lange vaste schoontijd, die loopt van 1 april tot 30 juni. Op voorwaarde dat vooraf machtiging van het Bosbeheer werd verkre-gen, kan van deze standaard schoontijd worden afgeweken: de periode kan zowel verruimd, verengd als opgeheven worden.’

Voor de bossen die niet in het VEN liggen, zegt onze bos- en natuurwetgeving niets spe-cifieks over de schoontijd. Toch stelt artikel 14 van het Natuurdecreet dat iedereen die hande-lingen verricht waarbij de natuur in de omge-ving mogelijk beschadigd kan worden, ver-plicht is om maatregelen te nemen om schade te voorkomen of te beperken. Iedereen heeft deze zogenaamde zorgplicht ten aanzien van de natuur en het leefmilieu.

Op basis van deze zorgplicht hanteerde het ANB bij het afleveren van kapmachtigingen of het goedkeuren van bosbeheerplannen jaren-lang een standaard schoontijd tussen 1 april en 30 juni. Uit een uitspraak van het Grond-wettelijk Hof (27 mei 2008) blijkt echter dat je als boseigenaar niet strafbaar bent als je deze voorwaarde niet naleeft in bossen buiten het VEN. De argumentatie van het Hof luidt dat het begrip ‘zorgplicht’ in onze wetgeving te vaag omschreven is. Het feit of er in de bossen buiten het VEN al dan niet een standaard schoontijd moet opgelegd worden tussen 1 april en 30 juni, is dan ook een zeer omstre-den onderwerp.

Bovendien is deze periode soms de droogste periode in nattere gebieden, zoals valleien. Daar werken in de schoontijd verbieden, kan juist leiden tot meer bodemschade. Meer en meer groeit de aandacht voor een gezonde

bodem en het uiterst trage herstel van bodem-schade. Is deze basisconditie van alle biodi-versiteit niet wat we in de eerste plaats moeten bewaken? Anderzijds stelt men vast dat in onze goed beheerde bossen nestbomen vaak per defini-tie gespaard worden bij kappingen en dat de fauna minder last heeft van heel wat professi-onele activiteiten met machines in een bos, dan van bijvoorbeeld recreanten. En tot slot is een standaard schoontijd in alle bossen ook nefast voor de leefbaarheid van onze geënga-geerde bosbouwfirma’s.Sinds 2010 hanteert het ANB nieuwe interne richtlijnen en legt nog enkel een schoontijd op waar het meer zin heeft.

Schoontijd in jouw bos: een kwestie van gezond verstand!Het moge duidelijk zijn: in bepaalde periodes van het jaar is het geen goed idee om exploita-ties en andere boswerken (zoals vrijstellin-gen) uit te voeren. Uiteraard is dit sterk afhan-kelijk van het bostype, van de bodem, van de voorjaarsflora, van de aanwezige planten, enzovoort.

De tijdspanne 1 april tot 30 juni is niet zalig-makend. Bekijk ze als een gulden midden-weg. De zorgplicht is het hele jaar door van toepassing. Voorzie dus best een werkvrije zone rondom vogelnesten, dassenburchten, mierennesten en bijzondere vegetaties voor-aleer je met een exploitatie begint. In een aan-tal specifieke gevallen kan de schoontijd wor-den uitgebreid. Anderzijds kan voor je bos misschien worden aangetoond dat de schoon-tijd niet leidt tot een betere bosbescherming. Zo kan je bos minder kwetsbaar zijn omdat er bijvoorbeeld geen specifieke voorjaarsflora is of omdat er geen bijzondere broedvogels hui-zen. In dat geval kun je een inkorting of zelfs een ontheffing van de schoontijd aanvragen. Waarom je dit aanvraagt, moet je wel duidelijk beschrijven in de aanvraag.

Samengevat? Heb je een bijzonder waardevol bos met bijvoorbeeld voorjaarsflora en speci-ale broedgevallen, zorg dan voor een aange-paste schoontijd om de schade aan de natuur te beperken. Heb je in je bos noch broedgeval-len, noch voorjaarsflora, dan kun je aan het ANB vragen om in je bos geen schoontijd toe te passen.

Deze tekst is gebaseerd uit een artikel uit de Bosbode, jaargang 5, nummer 2.



bosecologie

Wie kent ze niet, de bossen of houtkanten vol paarse hyacinten of witte bosanemo-nen in de vroege lente? Deze voorjaarsbloeiers zijn wat we noemen oud-bosindica-toren. Ze wijzen erop dat een houtkant of bos enkele eeuwen geleden deel was van een veel groter bosgebied. Vaak komen deze soorten ook voort uit een specifiek bosbeheer.

Oud bosWe spreken van oude bossen als ze sinds 1775 onafgebroken als bos bestaan. Rond dat jaar gaf Graaf De Ferraris de opdracht een volle-dige kartering uit te voeren van het grondge-bied Vlaanderen. De ‘Ferrariskaart’ is een van de meest accurate oude historische kaarten van Vlaanderen en geeft een goede weergave van het grondgebruik in onze regio rond die

tijd. Wat relicten van deze oude bossen zo bij-zonder maakt, is dat ze vaak een laatste groei-plaats zijn van zeer specifieke plantensoor-ten. Tot deze zogenaamde oud-bosindicatoren behoren vele voorjaarsbloeiers.

Specifiek beheerHet voorkomen van voorjaarsbloeiers hangt niet alleen af van het onafgebroken grondge-bruik als bos, maar ook van het eeuwenoude specifieke bosbeheer. We hebben het dan over de hak- en middelhoutcultuur die in de mid-deleeuwen in heel Vlaanderen werd toege-past. Bij hakhoutbeheer werd het bos perio-diek gekapt, waarna de stronken opnieuw konden uitlopen. Bij middelhout werd het grootste deel van het bos als hakhout beheerd, met hoogstammige bomen verspreid ertus-sen. Die beheervormen werden toegepast om in een bos zoveel mogelijk hout te produce-ren.

Licht in het bosHet cyclische kappen van de hakhoutlaag zorgt ervoor dat zonlicht periodiek binnen-valt in het bos. Hier profiteren de voorjaars-

bloeiers van. Maar door de veranderende eco-nomische cultuur raakte het traditionele houtbeheer tussen het einde van de achttien-de eeuw en het midden van de twintigste eeuw steeds meer in onbruik. Het resultaat? De bossen worden almaar donkerder, waardoor voorjaarsbloeiers het moeilijker krijgen. Zelfs in de zandleem- en leemstreek, waar de soor-ten vaak nog talrijk aanwezig zijn, krijgen ze het moeilijk. Ook de boomsoorten spelen een rol. Onder Amerikaanse eik zul je ze bijvoor-beeld nooit aantreffen.

Trage verspreidingVoorjaarsbloeiers komen vroeg tot ontwikke-ling: ze bloeien van maart tot mei. Ze hebben een stapje voor op andere planten, omdat hun energie en voedingsstoffen opgeslagen zijn in ondergrondse bollen (wilde hyacint), wortel-stokken (bosanemoon, salomonszegel, mus-kuskruid), of speciale knolletjes (speen-kruid). De meeste voorjaarsbloeiers gebruiken deze speciale reserveorganen ook om zich voort te planten. Zaadvorming speelt bij deze soorten minder mee, omdat er in het vroege voorjaar geen insecten zijn die de bloemen bestuiven. De verspreidingssnelheid van de meeste soorten voorjaarsbloeiers bedraagt dan ook maar één tot twee meter per jaar. Vooraleer zich een bloementapijt van honder-den vierkante meter ontwikkelt, is dus erg veel tijd nodig!

Een bos met een blos: de pracht van voorjaarsbloeiers!

Narcis (foto: Pascal Vanhees)

Pinksterbloem tussen populieren (foto: Pascal Vanhees)


Dalkruid (foto: Karolien Van Diest)

Enkele soorten op een rijBosanemoonDe bosanemoon is een van de meest bekende voorjaarsbloeiers in onze streek. Dicht onder het bodemoppervlak heeft de soort een krui-pende wortelstok. Bosanemoon komt bij voorkeur op een rijkere bodem voor, maar je kunt ze evengoed tegenkomen in kasteelpar-ken of houtkanten, als restant van een oud bos. De kleur varieert van wit tot roze. Elders bestaan ook gele bosanemonen.

SpeenkruidDe naam speenkruid verwijst naar de knots-vormig opgezwollen delen van de wortel, die als reserveorgaan dienen. Wie eenmaal enke-

le van deze wortelknolletjes in zijn tuin heeft geplant, kan de volgende jaren een succes-volle uitbreiding van dit gele, stervormige bloempje verwachten.

DalkruidDalkruid stelt strenge eisen aan zijn stand-plaats: deze plant vraagt een niet te voedsel-rijke, eerder zure bodem, bij voorkeur droog tot licht vochthoudend en zonder strooisel-

ophoping. Het is een typische plant met een voorkeur voor oude bossen. Vaak groeit hij op beekkanten, in bosdreven of langs boomvoe-ten.

MuskuskruidMuskuskruid is één van onze kleinste voor-jaarsbloeiers, met een matgroene kleur. De Latijnse genusnaam Adoxa betekent niet zomaar ‘zonder glorie’. De bloemstructuur is echter heel bijzonder. De bloemen staan meestal met vijf samen als de boven- en zij-vlakken van een dobbelsteen.

Lelietje-van-dalenHet lelietje-van-dalen kennen de meeste men-sen van de cultivars die in tuincentra verkocht worden als ‘meiklokje’. De vruchten van de witte en geurende klokvormige bloemen groeien in het najaar uit tot glanzende vuur-rode bessen. De volledige plant (dus ook de

Muskuskruid (foto:Pleple2000)

Dalkruid (foto: Alinja)

Speenkruid (foto: H. Zell)

Bosanemoon (foto: Karolien Van Diest)


Een tapijt van bosanemoontjes (foto: Karolien Van Diest)

Contactdag Alden Biesen (foto: Annemie Hannosset)

vruchten) is echter giftig. Ze bevat stoffen die inwerken op de hartspier.

Slanke sleutelbloemVan onze drie inheemse sleutelbloemsoorten komt de slanke sleutelbloem het meest alge-meen in de bossen voor. Hakhoutcultuur bevoordeelt deze soort. Dankzij haar sterke wortelstelsel kan ze stand houden op afbrok-kelende beekoevers.

Gewone salomonszegelHet geslacht salomonszegel ontleent zijn naam aan de stengellittekens die op de wor-telstok ontstaan door de jaarlijkse groei. Dit litteken geldt als het teken van koning Salomo uit de bijbel. Deze soort is net als het lelietje-van-dalen giftig.

Witte klaverzuring De naam klaverzuring verwijst enerzijds naar het klavervormig blad en anderzijds naar de zure smaak van de plant. ’s Nachts vouwt de plant zijn bladeren dicht. Ondanks de toene-mende schaduw in de loop van het jaar, kwij-nen de bladeren niet weg.

Deze tekst is gebaseerd op een artikel uit de Bosgazet, jan-feb-mrt 2008.

Klaverzuring (foto: Jörg Hempel)

Slanke sleutelbloem (foto: Willow)

Lelietje-van-dalen (foto: H. Zell)

Gewone Salomonszegel (foto: Paul Hermans)

bosecologie


vacature

Ben jij bosliefhebber in hart en nieren? Kom je graag in contact met de mensen van je streek? Sta je achter de filosofie van de Limburgse Bosgroepen? Misschien ben jij dan wel de bosconsulent die we zoeken!

Waarom bosconsulenten?De Limburgse Bosgroepen willen het draagvlak voor duurzaam bosbeheer verder vergroten. Om te kunnen groeien en steeds meer boseigenaars te bereiken, zijn we op zoek naar vrijwil-ligers die het plaatselijke bos en de privéboseigenaars kunnen helpen bij een beter en duur-zamer bosbeheer.

Wat doet een bosconsulent? Het takenpakket van een bosconsulent kan verschillen van persoon tot persoon. Mogelijke taken zijn: • lokaal aanspreekpunt zijn voor de boseigenaars en voor de Bosgroep • exploitaties en beplantingen opvolgen• boseigenaars informeren• arbeidersploeg opvolgen• dunningen controleren• activiteiten ondersteunen Kortom: de geknipte bosconsulent is van vele markten thuis! !

Ben jij een bosconsulent?• Je bent een gedreven vrijwilliger die geïnte-

resseerd is in de Bosgroepenwerking. • Je bent geïnteresseerd in bosbeheer en hebt

zin om deze interesse in praktijk te brengen. Voorkennis is niet noodzakelijk, wel veel goesting om bij te leren.

Gezocht: bosconsulenten, vrijwilligers met een hart voor het bos!

• Je hebt voldoende vrije tijd om ons op regel-matige basis te steunen in onze taken.

• Je hebt een open ingesteldheid, bent een goede luisteraar en kunt een neutrale positie innemen.

• Je woont dichtbij het bosgebied en kent het gebied goed.

Wat bieden wij?• een gezellig en gepassioneerd ledenteam• onze steun en begeleiding• ons engagement, op jouw maat gemaakt en

zolang je dit wenst• fijne ontmoetingsmomenten en leerrijke

vormingsdagen• boeiende terreinbezoeken voor een kennis-

making met de streek

Algemene vormingIn juni organiseren we een algemene vorming voor de kandidaat-bosconsulenten. Deze vor-ming zal twee avonden (20 en 26 juni) en één dag (28 juni) in beslag nemen. Onderwerpen die aan bod komen: • Wat is je rol als bosconsulent binnen de Bos-

groepwerking?• Hoe verkoopt de Bosgroep brandhout?• Wat betekenen de Vlaamse boswetgeving en

het beleid in de praktijk?• Wat is duurzaam bosbeheer?• Hoe ga je om met vragen en/of twijfels van

boseigenaars?• Hoe onderscheid je Amerikaanse vogelkers

van Spork?

Interesse?Wens je als bosconsulent een positieve bij-drage te leveren aan de Limburgse Bosgroe-pen? Contacteer ons dan via [email protected] of tel. 011 23 83 14.

Met steun van de Vlaamse overheid

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

foto: Eric Van Beek

foto: Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

activiteitenkalender

De Limburgse Bosgroepen organiseren ook in 2012 vormingsactiviteiten voor hun leden. Omdat er geen duidelijkheid is over de Vlaamse subsidies en we kwaliteitsvolle activiteiten willen blijven aanbieden, is het aanbod beperkt. Hieronder vind je de cursussen en excursies die je als lid van de Limburgse Bosgroepen kunt volgen.

Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via het Bos-groepensecretariaat (tel. 011 23 83 15). We verwachten jouw inschrijving minimum drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na de overschrijving van de deelnameprijs op rekening 779-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027).Meer informatie over de locatie wordt nadien per post meegedeeld.

CURSUSSEN GEORGANISEERD DOOR DE LIMBURGSE BOSGROEPEN

Veilig werken met de kettingzaag (module 2, getuigschrift module 1 vereist)Het echte werk! De eerste dag krijg je theorie over het vellen van bomen en toont de instructeur enkele demonstratie vellingen. Daarna ga je zelf aan de slag met enkele veloefeningen. De tweede dag is volledig gewijd aan veloefeningen en het gebruik van hulpmiddelen.

Veilig werken met de kettingzaag (module 3, getuigschrift module 1 en 2 vereist)Bomen die omwaaien bij een storm, hebben vaak veel spanning in de stam. Veiligheidsgedrag en preventieve maatregelen zijn daarom essen-tieel. Je leert het gevaar inschatten en doet zaagoefeningen aan de spanningsbank. De eerste dag begint met de theorie over de impact van het werken met hout onder spanning. De cursisten voeren enkele zaagoefeningen uit aan de spanningsbank. De tweede dag staan oefeningen met bomen onder spanning op het programma.

Wij verwijzen ook graag naar enkele andere interessante cursusmogelijkheden, hiervoor schrijf je rechtstreeks in bij de organisator.

AANBOD INVERDEVoor meer informatie: www.inverde.be

Cursussen en excursies

Datum Onderwerp Organisatie/ Regio Prijs

zaterdag 21 en 28 april 2012 cursus: werken met de kettingzaag - module 2 (volzet)

Bosgroep Hoge Kempen* € 60

zaterdag 2 en 9 juni 2012 cursus: werken met de kettingzaag - module 3

Bosgroep Limburgse Duinen* € 60

* In samenwerking met Inverde

* Meer info: www.pcvomaasland.be of via de leerkracht Michaël Jacobs 0475 90 46 65

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

woensdag 25 april 2012 cursus: knopen voor bos, natuuren boombeheer

Genk € 80

zaterdag 15 september 2012 cursus: bosecologie Tessenderlo € 20

woensdag 26 september 2012 cursus: wat met zieke bomen? Herk-de-Stad € 30

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

vijfdaagse opleiding kettingzaaggebruik PCVO Maasland* € 140

vijfdaagse opleiding bosmaaiergebruik PCVO Maasland* € 140


DIVERS AANBOD


activiteitenkalender

Colofon’ t L imburgs Bosbelang 36 | lente

uitgaveDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Mieke Ramaekers, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactieJohan Van den Broek

coördinatieKarolien Van Diest [email protected] Hannosset [email protected]

eindredactieRita Bogaerts [email protected]

redactiesecretariaatAnnemie Hannosset [email protected]

redactieraadRita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactieRita Bogaerts, Lore Bellings, Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Jan Mampaey, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

foto coverJan Mampaey

cartoonsDirk Vercampt

tekstbewerkingPantarein Publishing

vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

drukDrukkerij Paesen - Opglabbeek

postbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

oplage3 200 exemplaren

wettelijk depotnummerD/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

foto: Benjamine Bufkens

‘t Limburgs Bosbelang digitaal! Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelangHet ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

limburg.be

nuttige adressenvoorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

terugblik De Limburgse bosgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Een goed geoliede brandhoutverkoop . . . . . . . . . . . . . . . 5

tip van een boseigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

brandhout Vier tips voor een beter vuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

bomensymboliek De wilg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

natura 2000 Nieuwe fase in het overleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

tips van het seizoen Lente in het bos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

bosbeleid Alle dagen zondag tijdens de schoontijd . . . . . . . . . 12

bosecoligie Een bos met een blos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

vacature Bosconsulent gezocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

36 | lente | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2012

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

• informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken

• hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

• kaartmateriaal• adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen• coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

Nuttige websitesAgentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

BosgroepenAdministratief coördinator: ir. Lore Bellingstel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinator: ir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247 464Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheesir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuuren Bos, Afdeling LimburgDe visie van het ANB is‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een part- nerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB. Aanspreekpunt BosgroepenJasper GoffinKoningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

nr. 36 - 't limburgs bosbelang - lente 2012

Documents