nr. 3 hÓsdagin 19. januar 2012 / 61...

NR. 3 HÓSDAGIN 19. JANUAR 2012 / 61. ÁRGANGUR / KR. 30,00 / PRENT: PRENTMIÐSTØÐIN / ÁBYRGD:OLIVER JOENSEN

w w w . n o r d l y s i d . f o

BOX 58, 700 KLAKSVÍK, TEL. 456285, FAX 456498, [email protected]

síða 8

Vilja havaDjordjevic

Ársins leikari og toppskjúttin í kvinnudeildini í fjør, Rannvá B.

Andreasen, veit einki um, hvør verðurnýggi venjarin hjá KÍ kvinnunum.

– Vit vilja hava Aleksandar Djordjevic, tí hann er hann besti venjarin í

Føroyum, sigur hon.síða 10 - 11

Klaksvík verðurendavendkomandi áriniTað sigur Eyðun Konráðsson, formaður íUmhvørvisnevnd býráðsins, nú útivið 80 milliónir eru settar av komandi árini, at lúka treytirnar hjá Landsstýrinum um útlát av spillivatni. síða 12 - 14

Marknagil átti ikki at verðiein íløga á fíggjarlógini

síða 16 - 17

Eldraøkið áHeygnumskal støðugtmennast

Ársins fyrstabókaútgáva fráBókadeild FøroyaLærararfelags erein fitt søga iðfagnar ymisleikanog kærleikansmegi.

Tað lítla lambið kennirseg so einsamalt og róparmaam-maa!

Men so kemur ein kengu-ra, sum so gjarna vil havaein unga. Hon leggur taðlítla lambið í pungin oghoppar heim. Men hvathendir, tá ið tað lítla lambiðvarnast, at tað er so nógvøðrvísi enn mamman?

Donsku útgávuna avKengulambinum fekkBókadeildina frá einiføroyskari mammu, sumhelt, at tað manglaði einbók sum hendan á føroys-kum. Ein bók, sum lýsir,hvussu tað er at vera øðrví-si enn øll hini í familjuni.Eitt nú at hava øðrvísi hár-

og húðalit ella krúllur.

Fekk íblástur frá brúnoygdu dóttur síni- Íblásturin til søguna fekkeg frá míni brúnoygdu,dóttur, sum so gjarna vildihava blá eygu eins og res-tin av familjuni. Soleiðis

sigur Diana Kimpton, rit-høvundur, sum eigur einaættleidda dóttur.

Ársins fyrsta útgávaBókin er vorðin ein klas-sikari hjá foreldrum atættleiddum børnum, menhon er heilt víst eisini ein

søga um at kenna seg øðr-vísi sum barn. Øðrvísi ennhini børnini. Og soleiðiskunnu øll børn kenna segav og á. Og tí hevur taðtýdning at hava vaksinrundan um seg, sum fagnaymisleikan og kærleikansmegi, siga tey á Bóka-deildini um hesa fyrstuútgávuna í ár.

Ein fitt og nemandi søgavið stuttligum, mjúkumog elskuligum myndum.Bókin egnar seg sera vælsum upplestrar bók fyriteimum 3-7 ára gomlu.

Diana Kimpton skrivaði,Rosalind Beardshawmyndprýddi og Anja Páls-dóttir týddi.

28 bls./heftPrísur: 69 krónur

www.bfl.fo

2 NR. 3 HÓSDAGIN 19. JANUAR 2012

L E I Ð A R I N

JCöÜt y“"|ÇztÜwtzâÜ

Sunnudagin 26. feb fyllir

Óli Steinberg

70 ár.Dagurin verður hildin leygardagin 25. feb,

kl 18 í bygdarhúsinum í Lervík.Tey, ið ynskja at gleða Óla við at koma, verða biðin um at tekna seg á tlf 225542

í seinasta lagi mánadagin 13. feb.

Kengulambið - ein bók um ættleiðing

Rokna teir við einummarglætisstati

Føroyar?Tað sær út til at nógvir føroyingar í løtuni havatey so vælkendu dollarateknini í eygunum númakrelurin er farin at fjølgast í føroyskumsjógvi.

Ein sera nógv umrødd sending var í Útvarp-inum, tríggir journalistar frá høvuðsstaðarpres-suni nærmast sótu og guffaðu makrelgull í seg.Prátið í sendingini var fullkomuliga einsíðugt,og kjakbólkurin var als ikki førur fyri at komavið nøkrum seriøsum kjaki, tí til tað var bólkurinstutt sagt ov samdur.

Tað er ótrúligt, at Útvarpið ferð eftir ferð ikkimegnar at finna nóg ymisklig fólk til kjak-sendingar, ið veruliga kunnu seta kjakviðirskiftií veruligt relief.

Men orsøkin er uttan ivað at finna í, at okkaravælsignaða fjórða statsmakt er so infiltrerað ípolitiskt virksemi, at tað ber illa til hjá okkumøðrum at taka tað í álvara, sum sent verður avkritiskum tilfari.

Eitt av frískastu dømunum var søgan umfiskimálaráðharran Jákup Mikkelsen, ið sam-bært kringvarpinum so avgjørt var innhabilur ínærum øllum, íð hevði við fiskivinnuna at gera,orsakað av at kona hansara var í familju viðHanus Hansen, stjóra á JFK.

Tað grovasta var helst, tá Bjørn á Heygum, sumhelst øll innan fiskivinnuna vitstu, hevði stórpersónlig áhugamál í vinnuni, slapp at skýrafiskimálaráðharran ógegnigan av órøttum. Bjørndróg spakuliga íland í næstu framførðsluni við atsiga at trupulleikin var meira politiskur, meneftir at Norðlýsið hevði víst á sambandið hjáBjørn til vinnuna, hvarv hann sum døgg fyri sólav skýggjanum.

Í sini áltráð fyri at fáa rætt, hóast kringvarpiðhevði órætt, sum kringvarpið ikki hevur rættaðtil dagin í dag, so royndu teir at draga oraklið avøllum, Kára á Rógvi á skermin, í vónini um atsleppa gjøgnum bakdyrnar við skinninum anøsini. Her hjálpti tó onki. Skuldsetingarnar hjáKringvarpinum vóru fullkomuliga uttan halda íveruleikanum.

Tá nú arrostokratarnir í Havn halda at tað bestaer, at selja alt føroyska tilfeingið yvir einaalmenna tilfeingisbúð, so er orsøkin heilt ein-føld. “Vit skulu hava pening fyrst í landskassantil okkara lønir og lív”, so kunnu hini havamolarnar.

Hetta kjakið líkist alt meira og meira einumynski um ein arabiskan marglætisoljustat. Umallir okkara fiskidagar og øll okkara fiskiloyvirvera seld til tey, sum eiga mest av peningi, soverða tað valla føroyingar sum fara at hava ráðat keypa so leingið vinningur fæst burturúr.

Tá fara vit óivað í ólukkumát at síggja strámennkeypa fiskiloyvir til fólk at fiska og tilvirka, sumlítla og onga løn fáa fyri arbeiði. Men tað kunnavit leggja vertin á bara vit liva væl, ella hvussu?

NR. 3 HÓSDAGIN 19. JANUAR 2012 3


L Ý S I N G A R T E K S T U R S E N T H E V U R

Merkið brævbjálvan »Undir neystunum«

Sendið hann til: Norðlýsið – Box 58 – Klaksvík

Navn:

Bústaður:

Bygd/býur:

Tlf.:

L Ý S I N G A R T R E Y T I RBert ein lutur í hvørjari lýsing. Hægsta søluvirði kr. 20.000,-. Fyritøkur og virki gjalda vanligan lýsingarprís.

Teigurin er ókeypis fyri privatar lýsingar undir 20.000 kr. Lýsingin skal verða skrivað á henda seðil og verða klipt úr einum Norðlýsið og sent okkum. Fyri smálýsingar, sum verða sendar okkum ígjøgnum mail, fax ella

eru skrivaðar á kopi, er vanligur lýsingarprísur galdandi.

V I N A R L I G A S E T I Ð M Æ R H E S A L Ý S I N G Í B L A Ð I Ð T V Æ R F E R Ð I R

UNDIR NEYSTUNUM

Lýsingarnar koma eisini á heimasíðuna www.nordlysid.fo ókeypis í 2 vikur

Tvey gásapør til søluTelefon 455417

Gudstænastur3. sunnudag eftir trettanda

hin 22. Januar:

Christianskirkjan kl.11.00 Hanus á Gørðum

Haraldssund kl.12.00 Hanus á Gørðum

Viðareiði kl. 12.00Altargangur. Magnus Brahé Jørgensen

KFUM & K í KlaksvíkMikudagin kl.20.00

Bíbliutími við Petur Martin Glerfoss

Sunnudagin kl.14.00 sunnudagsskúli,

kl.17.30 bønarløtakl.18.00 møti við Leivur i Buð

Øll hjartaliga vælkominwww.kuff.fo

www.nordlysid.fo

www.nordlysid.fo


”Ovurhondsorkumikil alternativurrokkur, við íafrikanskumrytmum oghvørjum avsínum blandaðum. Retro Stefson hevur leingiverið besti livebólkur íÍslandi... tey eru før fyri atvinda mannamúgvur viðtúsundtals fólkum umfingurin.” So ramligatekur ein av fremstu tón-leikaummælarum í íslan-di, Arnar Eggert, til umRetro Stefson, ið er triðjanavnið, ið verður kunn-

gjørt hesa vikuna sumpartur av G!2012 skránni.

Retro Stefson funnusaman longu í framhalds-deildini. Bólkurin spældisína fyrstu konsert í 2006,tá limirnir vóru 14, 15 og16 ára gamlir. Síðani mentibólkurin seg til ein hin bestumtókta bólkin í Íslandi.Og fyri einum árið síðanitók bólkurin stigið at flytatil Berlin at royna tónlistar-ligu veingirnar. Og skjótthevur gingið. Retro Stefsonfekk kontrakt við plátufela-gið Universal í Týsklandiog bookingfelagið CodaAgency í Onglandi.Universal hevur givið útteirra næstu fløgu,Kimbabwe, umframt 4sangir av fyrstu fløguni,Montana, frá 2008. Ogímeðan bólkurin hevur hil-dið til í Berlin, hava teyspælt yvir 100 konsertir íTýsklandi, Hollandi,

Belgia, Danmørk, Noregi,Eysturríki, Sveits, Kroatiaog Onglandi. Retro Stefsonhava eitt skjótt vaksandifjepparatal kring heimin,og teirra live framførslureru tiltiknar fyri at verasannar veitslur.

Retro Stefson hava stórarætlanir fyri 2012 og í løtunieru limirnir heima í Íslandiog taka upp komandi fløgu-na. Í summar fáa vit höviðat hoyra bólkin á G!Festival.

www.gfestival.fo

Triðji bólkurin á G!: Retro Stefson (IS)

Nú kunnu øllfáa góða frálæ-ru í dómarager-ninginum, tíFSF skipar fyri skei-ði sum kallastDómarin

Tað er Lassin Isaksen,sum skipar fyri skeið-num og øll eru vælko-min. Klaksvíkar Ítrót-tarfelag rindar luttøku-gjaldið.

Tað er fyri tað mestaPower point sum brúktverður.

Endamáli er at gevaluttakarunum innlit i fót-bóltslógina og eisini

áhuga fyri døming. Teysum luttaka eru so betriskúla til at virka sumheimadómarar, tvs.døma teir dystir sum KÍsjálvt setur, t.d. ein ley-gardag. Møguliga onkurav hesum fær áhuga fyriat taka dómaraprógv.

Luttakararnir skuluikki vera undir 15 ár.

KÍ bjóðar sandwich ogannað gott.

Skeiðið verður hósda-gin tann 26. januar, ogseinasta freist at meldatil er tann 23. januar hjáHans Jacob Heinesen átlf 281904

Vilt tú verðadómari?


Sambært roknskapar-tølum hjálandskassanumseinastu 10 árini erunógv tær flestualmennu íløgurnar gjørdar í Tórshavn ogSuðuroynni.

Norðlýsið hevur hugt atroknskapum hjá landskas-sanum seinastu 10 áriniog útgreina hvar í landi-num landskassin hevurgjørt almennar íløgur.

Ofta verður tosað umjáttanir til hetta og hattamen veruleikin er taðkemur rættiliga ofta fyri atjáttanir standa til ávísar ílø-gur – uttan at peningurinnakrantíð verður brúktur.Tí hava vit gjøgnumgingiðroknskapirnar hjá landskas-sanum og út frá teimumstaðfest hvar í landinumlandskassin hevur gjørtstørstu íløgurnar seinastu10 árini.

Nógv tær flestu almennukrónurnar enda í Tórshavn- heilar 844 milliónir kró-nur í almennum íløgum sei-nastu 10 árini.

Suðuroyggin hevur fing-ið heilar 741 milliónir kró-nir. Her er Smyril írokna-ður (297 mió), Røktarheimí Vági, lán til VágsKommunu, Miðnámsskúliní Hovi, Tunnil o.a.

Samlaðu íløgurnar hjálandskassanum í Norð-oyggjum seinastu 10 árinier einans 378 mió. kr. írok-na Norðoyatunnilin (235mió. kr.)

Um roknskaparføring og játtanSum sagt hevur løgtingiðjátta pengar til mangt og

hvat, men í fleiri førumeru pengarnir ongantíðbrúktir. Leirvíkar veguriner eitt gott dømi um hetta.Hann hevur fingið játtan ífleiri ár á rað, men á hvør-jum árið fullu pengarniraftur til landskassan ogsama søgan er við farleið-ini Norður um fjall.

Í dag er skipanin broyttsoleiðis at løgtingið kann”støðla pening”. Tað merkirat løgtingið kann seta pen-ing sum er játtaður til einaverkætlan á eina serligakonto, soleiðis at pening-urin er tøkur hóast verkæt-lanin ikki er farin í gongdtil tíðina. Soleiðis ber tað tilat “spara” upp yvir tveyroknskaparár.

Tølini vit viðgera eru frá1999 til og við 2010.Roknskapurin fyri 2011 erikki tøkur enn.

844 mió. kr. til SuðurstreymoySeinastu 10 árini hevur

løgtingið brúkt 844 mió.kr. í Suðurstreymoy. Ílø-gur eru gjørdar í eina røðav stovnum, vegum o.ø.Vit kunnu nevna Tinga-nes, Løgtingið, Heilsu-frøðiligu Starvsstovuna,Gamlarætt, Innkoyring tilTórshavn, Mentamála-ráði, Læraraskúlan, Sjón-varp Føroya, Studenta-skúlin í Hoydølum,Fornminnasavn, Náttúru-gripasavn, Granskingar-park, Skúlin á Trøum,Vinnuháskúlin, Nólsoyar-skip o.a.

Serliga hevur Játtanin tilíløgur á Landssjúkra-húsinum verið stór – heilar631 mió. kr.

741 mió. kr. til SuðuroySeinastu tíggju árini hevurlandskassin m.a. gjørt ílø-gur í nýggjan Smyril sumkostaði 297 mió. kr. Menlandskassin hevur eisinigjørt nógvar aðrar íløgur íSuðuroynni har ein tann

størsta er Ellis- ogRøktarheimið í Vági sumkostaði landinum 42 mió.kr. + 17 mió. kr. í láni tilVágs Kommunu. Hesar17 milliónirnar skulu sjál-vandi gjaldast aftur. Aðraríløgur er nýggj samferðs-luhavn á Krambatanga,Miðnámsskúlin, Eftir-skúlin við Famará,Eftirskúlin í Hvalba,Hvalbiartunnilin, Økis-depil fyri sinnisveik,Bakkaverjan í Sumba,vegurin Øravík-Hov,vegurin Nes-Hvalba,vegurin Famjen-Øravík.Nevnast kann eisini atVágs Kommuna fekk 5milliónir krónur sum stu-ðul til at gera eitt projektum eina nýggja Djúp-havn. Enn er spakin ikkisettur í.

378 mió. kr. til NorðoyggjarIkki kann sigast at nógvaralmennar íløgur eru gjør-

dar í Norðoyggjum sei-nastu tíggju árini. Tó eru235 milliónir brúktar tilNorðoyatunnilin menannars hevur landskassineinans gjørt íløgur fyri143 milliónir krónur íNorðoyggjum.

Tekniski Skúlin 19 mió,Trygdarmiðstøðin 25,2,Vegagerð í Kalsoynni 19,3og Havnabyggin á Syðra-dali 25,2. Autistaheimið12,1 mió. KlaksvíkarSjúkrahús 5,8 mió.

233 mió. kr. til VágarAv teimum 233 mió. kr.sum brúktar eru íVágunum eru 100 mió. kr.brúktar til nýggja flogvøl-lin og 80 mió. kr. tilVágatunnilin. Annars erbert talan um smærri íløg-ur í m.a. tyrlu pallar íMykinesi og Gásadali.

165 mió. kr. til EysturoyMillum íløgurnar sumlandskassin hevur gjørt í

Eysturoy kunnu vit nevna:Vegurin niðan á Gøtueið11,9 mió., Skálabotnur-Strendur 64,4 mió.,Norðskálatunnilin 38,1millión. Vegurin millumOyri og Norðskála 20mió., Rituvíkvegurin 8,8mió., Lorvíksvegurin 7,7.Rundkoyringin í Gøtukostaði 5,7 mió. kr.

86,8 mió. kr. til NorðstreymoySambært roknskapunumhjá landskassanum sei-nastu tíggju árini erubrúktar 86,6 mió. kr. íNorðurstreymoy. Talan erbert um smærri íløgur íFiskivinnuskúlan í Vest-manna, vegir millum byg-dir og brúnna umStreymin.

76,1 mió. kr. til SandoySandoyggin er tað økið ílandinum sum hevur fing-ið minst tey seinastu tíg-gju árini.

Landskassin brúkarpengarnar í Tórshav


r flestu íløgu-vn og í Suðuroynni

Talan er um íløgur í m.a.Ítróttarhøll á Sandi, Lív-fiskastøðin í Skopum, havní Skúvoy, Eldrarøkt áSandi, brimverju í Skála-vík, Bókasavn á Sandi,Sandoyarskipið Teistin,o.so.fr.

Aðrar almennar íløgurTað er ikki altíð lætt atsíggja út frá roknskapi-num hvar í landinum áví-sar íløgur hoyra heima ogtað er heldur ikki altíðaltíð at íløgur eru stað-bundnar. Nýggja Hav-rannsóknarskipið er eittdømi um hetta. Eisini erujáttanir til Tilbúgvingar-ætlan, Trygdartiltøk,Kringvarps sendistøðir,nýtt Vaktarskip, Orku-nýtsla o.a. Tær eru tí ikkitiknar við í roknistykkimen talan er ikki um stó-rar upphæddir.

Ellis- og røktarheimið í Vági

Suðurstreymoy 844 mió. kr.

Suðuroy 741 mió. kr.

Norðoyggjar 378 mió. kr.

Vágar 233 mió. kr.

Eysturoy 165 mió. kr.

Norðstreymoy 86,8 mió. kr.

Sandoy 76,1 mió. kr.

Landssjúkrahúsið

Íløgur sum landskassin hevur gjørt í sjúkrahusverkið seinstu 10 árini

Landssjúkrahúsið 631,2 mió. kr.

Klaksvíkar Sjúkrahús 5,8 mió. kr.

Suðuroyar Sjúkrahús 1,2 mió. kr.

Tað sigurElsebethMercedisGunnleygs-dóttur, forma-ður í SosialuNevnd hjáKlaksvíkarBýráð.

Býráðið ger, og hevurgjørt stórar íløgur, eldra-politikkinum at frama. Íløtuni hava vit eitt stórtprojekt gangandi viðRøktarheiminum úti íKlaksvík.

Tað hevur tó ligið mærsera nær, at gjørt nakaðmeira við trivnaðin hjáeldri borgarunum íKlaksvík og nú býráðiðhevur samtykt at seta hálvaaðru millión av til at setasunnara partin av stovu-hæddini á Sambýlinum áHeygum ístand, er ætlaninat hetta skulu vera aktivi-tetshøli til tey eldru, iðbúgva har í nærumhvørvi-num og aðrastaðni íbýnum.

Økið á Heygnum er mil-lum annað eitt sentur fyrieldri fólk, men tørvur er áhølum til ymisk frítíðartil-tøk hjá teimum og eldru,skal eg siga til onkrarfelags aktivitetir uttanfyri

bústaðirnar.Fyri stuttum lat kommu-

nan upp venjingarhøliniSmæran í Sambýlinum á

Heygnum, og nú vit fara atgera sunnara part av somu

hæddini ístand til tey eldru,rokni eg við, at hetta verður

eitt veruliga vinarligt ogviðkomandi umhvørvi atbúgva í fyri okkara eldruborgarar.

Tað er fastlagt, at fariðverður undir at gera høliniístand, men enn liggur ikkiheilt fast, hvussu rakstur ogannað skal skipast. Til hettaverður sett ein skjóttarbeiðandi bólkur, ið skalkoma við uppskoti til býrá-ðið um, hvussu hølini skulukunna brúkast til ymiskaraktivitetir fyri tey eldru.

Ætlanin er ikki, at herskal setast nakað starvs-fólk. Endamálið er, at hettaskulu vera hølir sum allirpensionistar, skulu kunnabrúka til ymisk sosial til-tøk.

Tað verður bert hugflo-gið ið setir mørk. Eg ivistonga løtu í, at tey eldru íKlaksvík fara at finna hós-kandi aktivitetir til høliniog eg síggið eisini fyrimær, at hølini kunnu umbi-ðast til ymisk tíðarbundinátøk fyri eldri, bæði almennog privat. Eg rokni við, atarbeiðið við at gera hølini ístand, kann byrja mótisumri í ár, sigur ElsebethMercedis Gunnleygsdóttur,forkvinna í Sosialu Nevndhjá Klaksvíkar Býráð atenda.


Eldraøkið á Heygnumskal støðugt mennast


nordlysid.fo

Stóra skipaðavárútsølan avføroyskum bókum verðurí døgunum

1.– 31. mars.

Í 1988 varð fyrstu ferðskipað fyri útsølu avføroyskum bókum.Bókhandlarafelagið ogBókadeild FøroyaLærarafelags skipaðufyri – og hetta var stór-hending tá. Nú vóru sonógvar føroyskarbøkur, at til bar at skipafyri rimmar útsølu viðfleiri hundrað bókum.

Útsøla annað hvørt árMen tað er kortinigreitt, at føroyski bóka-marknaðurin er somikið avmarkaður, attað ber ikki til at halda

útsølu hvørt ár. Tí varføroysk bókaútsølabara 3. hvørt fram til2006. Men tíðir broy-tast, og eftir at fleiriforløg høvdu gjørt vartvið, at hetta var í soleingi at bíða, við tað atbøkur, sum eru akkurátikki 3 ár, tá ið útsøla er,koma at bíða í næstanfýra ár eftir útsølu, varðgjørt av at skipa fyriútsølu annað hvørt árframyvir. Tað er eittkrav, at bøkurnar, iðverða seldar á útsølu,skulu í minsta lagi vera2 ára gamlar. Tá iðbøkurnar hava verið ítveimum útsølum, slep-pa tær ikki við aftur.

1.-31. mars 2012Bókaútsølan var sostattí 2010, og nú verðurhon aftur í døgunum 1.mars til 31. mars.Bókadeild FøroyaLærarafelags sendir í

hesum døgum bræv tiløll forløg, har boðaðverður frá hesum oggreitt verður frá treytu-num at sleppa upp ípart. Lýsing verðureisini sett í bløðini, sofólk, ið kanska eigabøkur, sum stigtakarar-nir ikki vita um, kunnugera vart við seg.

Útsøluavís í hvørt húsStór útsøluavís verðurprentað og send í øllhús í landinum nakrardagar, áðrenn útsølanbyrjar. So kunnu fólk ífrið og náðum kunnaseg við útsølubøkurnar.

Bókaútsøla


Ársins leikariog toppskjúttiní kvinnudeildinií fjør, RannváB. Andreasen,veit einki um,hvør verðurnýggi venjarinhjá KÍ kvinnu-num. – Vit vilja havaAleksandarDjordjevic, tí hann er hannbesti venjarin íFøroyum, sigur hon.

Rannvá B. Andreasen var- sum so ofta fyrr - bestileikarin í kvinnudeildini ífjør. Hon var toppskjútti ídeildini og vann eisiniheiðurin sum ársins leika-ri. M.a. skoraði hon eittsera flott og avgerandimál á Argjum móti nær-mastu kappingarneytu-num úr AB í landskap-pingardysti í seinnu hál-vu. Vit hava fregnast eittsindur um fyrireikingar-nar hjá KÍ kvinnunum,sum skulu royna at vinnasítt 13. føroyameistarahei-tið á rað.

Hópurin nærum tann samiKÍ hópurin verður mestsum tann sami í ár, sam-bært Rannvá B. Andrea-sen.

- Paula Mikkelsen verðurikki við í øllum førum ífyrru hálvu, men hinveginverður Ragna B. Patawaryvið aftur, so har kemur einroyndur verjuleikari innfyri ein annan verjuleikara.

Rannvá sigur, at tær eruikki farnar í gongd við ven-jingarnar enn, men hon veitum onnur lið, sum eru byr-jað at venja. KÍ kvinnurnar

Vilja hava D


Djordjevic

hava altíð havt langansteðg, leggur hon afturat ogheldur ikki, at tað verðurnøkur forðing fyri at fáaúrslit.

Vilja hava Aleksandar DjordjevicÍ 2009 bleiv AleksandarDjordjevic venjari hjábesta mansliðinum hjá KÍ.Tá hevði hann 2 ára sátt-mála við KÍ kvinnurnar.Tískil steðgaði hann sumkvinnuvenjari, men hevurhavt onkrar uppgávur oghjálpt til síðani tá. ErikNielsen var venjari í fjør,men verður ikki í ár.

- Erik boðaði í fjør frá, athann av privatum orsøkumikki verður venjari í ár. Vitvóru væl nøgdar við hannsum venjara. Enn vita vitikki, hvør verður venjari íár. Vit hava einki hoyrt,men tað plagar ikki at verðaøðrvísi og onkuntíð er kap-pingin farin í gongd,áðrenn venjari er settur.Aleksandar Djordjevichevði sáttmála við okkum,tá hann bleiv venjari hjámonnunum, men vit skiltusjálvandi, at hann fór tilmennirnar, tí tað var einstór og spennandi uppgáva.Men vit vóna allar, atAleksandar Djordjevicverður venjari hjá okkum íár. Hann er tann besti ven-jarin í Føroyum og tann

besti venjarin, ið vitnakrantíð hava havt. Hannkennir okkum og hevuraltíð verið í felagnum, soeg dugi ikki at síggja nakraorsøk til, at bæði hann ogvit fáa ein møguleika afturat arbeiða saman. Eg væntieisini, at hann sjálvur hevuráhuga, sigur Rannvá B.Andreasen við Norðlýsið.

Málsetningurin er tann samiRannvá B. Andreasen erannars bjartskygd uppákappingina í ár, menvónar at samstarvið mil-lum KÍ kvinnurnar og KÍleiðsluna verður betriframyvir, enn tað hevurverið.

- Í ár verður opin tilmel-ding til bestu kvinnudeildi-na, so enn vita vit ikki,hvussu nógv lið og hvørjilið verða í bestu deildini.Men mest sannlíkt kemurstørsta kappingin frá AB ogB36, men so veit eg ikki,hvussu eitt nýtt lið sumB68 verður. Okkara liðeigur at vera líka gott sum ífjør og tí er eingin orsøk tilikki at fara fyrst og fremsteftir FM heitinum, meneisini steypakappinginaætla vit at vinna, sigurRannvá B. Andreasen, sumvæntar at venjingin fer ígongd í mars.

Aleksandar Djordjevic

Rannvá B. Andreasen hevur í 9 ár fingið gullskógvin summest skorandi leikari í kvinnufótbólti.

Myndin er tikin í samb. við at hon var vald sum ársins leikari í 2010.


Tað sigurEyðunKonráðsson,formaður íUmhvørvisnevnd býráðsins, nú útivið 80 milliónir eru settar avkomandi árini,at lúka treytirnar hjáLandsstýrinumum útlát avspillivatni.

Ein av stórstu trupullei-kum vit hava havt íKlaksvík, tá talan er umspillivatnsskipanina er, atnærum allastaðni rennuryvirflatuvatn saman viðspillivatninum ígjøgnumspillivatnsskipanina.

Hetta hevur havt við sær,at tey stóru reinsuverkinihava ikki megna at svølgt,serstakliga tá áarføri hevurverið. Tí hevur tað komiðfyri, at spillivatnið fráhúsarhaldum og øðrum erfarið beinleiðis á sjógv.

Og tá eg sigið á sjógv, soer tað sjálvandi Vágin, egtosi um, sigur EyðunKonráðsson, býráðslimurog formaður í Umhvør-visnevndini.

Hetta er sjálvandi ikkinøktandi, og er nakað, iðvit sjálvi fyri árum síðaniáttu at havt gjørt nakaðmunagott við. Men sjálvan-di, kloakkir og spillivatnhevur helst ikki ligið fremstí huganum hjá politikaru-num í farnum tíðum. Eghaldi, at fólkið ídag setirmeira fokus á umhvørviðog tí er tað kanska lættari atkoma ígjøgnum í býráðnumídag við umhvørvistrupul-leikum.

Afturat tí, hevur Lands-stýrið sett kommununumstólin fyri hurðina. Lands-stýrið hevur nevniliga viðkunngerð álagt kommunu-num í Føroyum at fáa skil áspillivatnsskipanina í sei-nasta lagið í januar í 2015.

Í kunngerðini verður í

stórum ásett, at spillivatniðfrá býnum skal reinsastáðrenn tað verður latið út ástreymasjógv.

Hetta er ein stórur biti hjáKlaksvíkar Kommunu atsvølgja. Framrokningarsiga, at tað fer at kostakommununi um 80 millió-nir at fáa hetta í rættlag.Tað er minni enn so plássfyri 80 milliónum á fíggjar-lógini hjá kommununi íeinum ári, tí hava vit gjørteina spillivatnsætlan fyrikommununa.

Kristoffer Olsen er settursum samskipari av spilli-vatnsætlanini hjá kommu-nuni, og tað er hann, iðhevur samskipa eina ætlanog sum stendur fyri teknis-ku ábyrgdini. KristoffurOlsen hevur arbeitt hjáKlaksvíkar Kommunu í eittlangt áramál, og hevurverið niðri í Danmark ogfingið sær teoretiska útbúg-vin.

Útbjóðingar í árÍ ætlanini, sum er gjørd oginnsend til góðkenningar

liggur, at 8,5 milliónirverða settar av árliga til atloysa spillivatnsspurning-in. Byrjað verður viðøkjunum kring Ósánna,og gongur sum ætlað, soverða seks økir útboðin íár (sí kort). Eyðun Kon-ráðsson sigur, at kommu-nan er somikið væl fyrivið kønum arbeiðisfólki,at nógv ar arbeiðinummegna vit sjálvi. Hin-vegin er neyðugt at bjóðastørri arbeiðini út, og taðverður gjørt.

Økini 2, 3 og 6 verðaútboðin áðrenn Norðoya-stevnu, og økini 1. 4 og 5aftaná. Tað er málsetningu-rin fyri í ár.

Sum sæst á ætlanini, sofara vit í fyrsta umfari mið-víst eftir Ósánni fyrst niðanímóti Uppsølum , Eiðinumog Vágsheygnum, og sein-ni fara vit yvir undir Kjølin.Síðani verður farið í holtvið økini kring Vágsá.

Tað snýr seg um allarbygdirnar í KommununiTá vit í býráðnum fóru

undir at leggja spillivatn-sætlanina, so var tosað umhvussu skuldi farastígongd. Tá var frammi, atkanska var rættast at byrjaí teim smáu økjunum,sum Norðoyri, Ánunumog á bygdunum annars,men tað vann ikki frama.

Vit komu til tað sann-roynd, at byrjast skuldi harmesta dálkingin var. Tí lig-gur Ósáin fremst fyri.Hinvegin, so hava vit tikiðbygdirnar í kommununi viðfrá byrjan. Í Svínoy,Mikladali og á Trøllanesiverða tað staðbundnaarbeiðisfólki, sum samanvið arbeiðsmegi á staðnum,ið fer undir arbeiða viðspillivatnsætlanini.

Eftir ætlanini, so verðurkomið á mál í Mikladali ogá Trøllanesi í 2014, ímeðanarbeiðini í Árnafirði og íSvínoy strekkja seg fram til2017.

Spillivatnið verður reinsaðTá vit eru komin á mál viðat leggja dupulta skipan

allastaðni, soleiðis at yvir-flatuvatn rennur fyri segog spillivatn fyri seg, ferat bera til at reinsa spilli-vatnið.

Hetta skal gerast á fleirireinsiverkum kring um íbýnum. Tá spillivatnið erreinsað, verður tað antinlatið út á Vágna, ella eisinier ein annar møguleiki atleggja eina leiðing út eftirbotninum, út á streyma-sjógv.

Vit hava sum sagt lagteina spillivatnsætlan sumstrekkir seg heilt fram til2020, ímeðan landsstýriðsigur at vit skulu vera liðnirí 2015, so tíðarætlanin hjáokkum er ikki góðkend,men eg rokni við at honverður fylgd, kortini á einella annan hátt, tí peningurer simpulthen ikki tøkur tilat fara skjótari fram.Orsakað av longu tíðarætla-nini er ikki fyri neyðini hjáokkum at læsa okkum fas-tar í hvussu endaliga verðurfarið fram við útleiðingini áVágna ella á streymasjógv,tí tað veldst vælsagtans um,

hvussu væl vatnið er rein-sað, tá tað kemur úr reinsi-verkunum.

Borgarar mugu hava tolTað eg kanska fyrst ogfremst vil við hesum, er atsiga borgarum okkara, atteir fara at noyðast at havatol við okkum, nú vit faraat endavenda at kallaøllum býnum, í stremba-nini eftir at minka um dál-kingina so væl sum til ber.

Hetta fer at hava við sær,at vit nú í eitt langt áramálfara at grava upp nógvasta-ðni kring um í býnum.

Sum flestu helst havasæð, so eru vit longu farinígongd á Bøgøtu og UndirHæddini. Spillivatnsskipa-nin hevur verið niðurpriori-terað í nógv ár, so hetta ereitt stórt upptak, sum býrá-ðið er farið undir nú.

Treyðugt so, hetta fersjálvandi at vera til ampafyri ymiskum hjá einstø-kum borgarum. Eisini verð-ur hetta til ampa fyri ferðs-

Klaksvík verður enda

“Vit komu til tað sannroynd, at byrjast skuldi har mesta dálkingin var. Tí liggur Ósáin fremst fyri.“Eyðun Konráðsson, formaður í Umhvørvisnevnd býráðsins

Framhald á síðu 14


avend komandi árini

Undir Hæddini verður eisini grivið

Nógv er uppgrivið við Bøgøtu, og hetta tarnar ferðsluni í ávísan mun

luna í býnum í ávísan munárini frameftir. Men vitvóna sjálvandi at borgararokkara eru tolnir og takaundir við, at vit taka uppeftir okkum sjálvi, soleiðisat vit kunna lata komandiættarliðum eitt reinariumhvørvi at búleikast í.

Reinar natúrligar áirTað liggur eitt stórt pro-tentialið í framtíðar triv-naðarmøguleikum íKlaksvík eftir at hettastóra átakið hjá býráðnumer liðugr.

Eg síggið fyri mær, at táfer at bera til, aftur at leggjaokkara vøkru áir opnar.Ósáin, Karlsá og Vágsáhøvdu prýtt munandi umbýin, um tær fingu sínanátúrligu legu aftur.Aðrastaðni eru eftirgjørdvøtn og áir at síggja í býumog bygdin. Vit hinvegin,hava møguleikan at leggjaokkara natúrligu áir opnaraftur, við tí er møguleikifyri øktum fugla – og fiska-lívi í býnum.

Eg havi bert nevnt tríg-gjar áir, men tær eru nógvfleiri, ið fara at kunna verðalagdar opnar. Ongin ivi erum, at trivnaðurin verðurein sera stórur síðugevin-

stur vit fáa við at reinsaspillivatnið, og harvið takaupp eftir okkum sjálvi, ístaðin fyri sum higartil,nærum bara at koyra skar-nið út í náttúruna. Vit eru

vorðin so mong og brúka sonógv ymisk evni, ið eruvandamikil í náttúruni, attað ber ikki til longur baraat lata standa til, sigurEyðun Konráðsson, forma-

ður í Umhvørvisnevndbýráðsins at enda.


Framhald av síðu 12

Hesu 6 økini verða útboðin í ár til byggifeløg at dagføraspillivatnsskipanina

Soleiðis sær dagførda spillivatnsskipanin út


Jógvan við Keldu

Ferð eftir ferð atkalla okkara vinnu-lívsfólk, reiðarar ogpolitiska systemiðfyri korrupt,uttan atVinnuhúsið gerbart, er at undrast á

Í einum vinnulívstíðarritisá eg nú ein dagin PeterAmstrup, formann fyridonsku vinnuskúlarnar,verða endurgivin fyri atsiga um sínar næmingar:“Nógvir kenna á sær, attað ikki er neyðugt hjá tei-mum at strevast og strí-ðast. Teir hava treytaleystálit á, at hvat so hendir,hvat teir enn velja, so fersamfelagið (ríkis- ogkommunukassin, red.)undir øllum umstøðum atsyrgja fyri, at teir hava taðgott...”

Ongin ivi er um, nú veru-ligu vinnulívsfólk okkaraverða “gingin omaná” avtoretiskum frøðingum, sumikki hava annað í sjáttuni

enn eina teoretiska próvtø-ku – hon er sjálvandi ikki atseta niður á – men uttan atkenna til veruliga vinnuligagerandisdagin, samstundissum okkara fjølmiðlafólkskorða undir hesar, komavit styttri.

Sá í greinini “Makrel-korruptión” hjá Hermanni

Oskarssyni, har hann tóksoleiðis til: “Gevist viðhesum korrupta og korrum-perandi spælinum, at gevaeinum lítlum, og framma-nundan ríkum úrvalsliði avføroyingum hesar milliar-dirnar” – Hann brúkar ofta“úrvalslið” og “korruptu”.

Tá teoriin stýrir heldur

enn veruleikin Veit ikki hví, men skri-

vingin hjá Hermanni min-nir meg vanliga á bókinahjá Samuel Rachlin, harhann m.a. greiðir frá, táforeldur hansara, sumjødar, vórðu tvangsflutt tilSibirien.

Har greiðir hann frá, at

“fólkið har fiskaði laks viðgørnum niður ígjøgnum ís-holini, við eftirliti úrMoskva. Ein dagin komaboð frá Kreml, at fiskaríiðvar ov lítið, tí skuldu teyseta gørnini tvær ferðir hel-dur enn einaferð um sam-døgrið. Fiskararnir roynduat greiða frá, at gjørdu teireftir boðunum, fóru teirikki at fáa so nógv, tí taðgjørdist meiri ófriðarligtvið at seta tvær ferðir. –Onki batti, og tá teir gjørdueftir boðunum at seta tværferðir, fekst helminginminni”.

Vinnuhúsið eigur at traðka í karakterFerð eftir ferð at kallaokkara vinnulívsfólk, rei-ðarar og politiska syste-mið fyri korrupt, uttan atVinnuhúsið ger bart,undrar meg stórliga.

Havi nevnt tað fyrr, herhaldi eg, at Vinnuhúsiðeigur at traðka í karakter.Ella er Vinnhúsið baraannar “alemnnur” stovnur,sum verður privat fíggja-ður! – Minnist til, atHermann Oskarsson og

aðrir við honum eru ráðge-varar hjá Kringvarpinumog mangan verður talað tillægsta felagsnevnara, einsum við øvund etur seg uppígjøgnum samfelagið.

Vinnulívsfólkið ikki nakað “úrvalslið”Latið okkum til eina oghvørja tíð hava í huga, atføroyska vinnulívsfólkiðer ikki nakað “úrvalslið” átann hátt Hermann hugsar– hálv- ella fullkorruptir –men persónar, sum í long-ri og styttri tíð, fleiri í flei-ri ár tíggjur, hava gjørtmillóna- og milliardaílø-gur fyri at fáa okkara til-feingið til høldar.

Tað er sanniliga stórurmunur á fastløntum teore-tiskum frøðingum á tryg-gum sessum sum fleiri sitaog droyma um nakað sumikki er, og so veruligar vin-nulívsmenn, sum dagligavirkað og gera tað, at sam-felagið Føroyar livir so vælá allan hátt sosialt, heilsuli-ga og ikki minst mentanar-liga.

Fastløntir frøðingar og verulig vinnulívsfólk

Mánadagin 23. januar verðurKári Horn 70 ár,og fer tí frá sumtænastumaður áMRCC Tórshavn,har hann hevurtænt síðan MRCCTórshavn varðsett á stovn.

Kári er føddur og uppvak-sin sum tvíburði í Vági.Hann var yngstur í einumsystkinaflokki av 5, Páll,Egil, Jógvan, tvíburðasys-tirin Turið og Kári. Hannplagar sjálvur at taka til, athann er føddur “gentlema-ður”, tí hon kom fyrst.Foreldrini vóru Óli Hornúr Haldórsvík og JóhannaHorn úr Vági. Pápin doyðilongu, tá Kári var 11 áragamal. Hugin til sjólívið

fekk hann inn við móður-mjólkini, tí hann varð fød-dur inn í eitt reiðaravirkið,har hann frá barnsbeinihoyrdi og lærdi um sjólí-við. Og longu sum smá-drongur helt hann heldurtil á bryggjuni, millum sil-datunnur og gággurúsur,enn í skúlanum. 15 áragamal fór hann fyrstu ferð

til skips við Saint Jack,sum bróðurin Páll førdi.Páll man hava verið góðurlærumeistari, tí Kári fekkhug at føra skip sjálvur.Hann tók prógv sumskipsførari í Havn í 1965og fór út at sigla viðMærsk. Har sigldi hann ínøkur ár sum stýrimaður,seinni gjørdist hann skipa-

ri hjá reiðarínum OttoDanielsen, har hann star-vaðist í fleiri ár. Eisinisigldi hann eitt stutt tíðar-skeið við Smyrli í uttan-landssigling. Í 1983 fórKári í Vaktar- ogBjargingartænastuna, sumstýrimaður á Tjaldrinum.Seinni gjørdist hann ski-pari á Tjaldrinum og á

Ólavi Halga. Tá MRCC Tórshavn

skuldi setast á stovn í 2002,var tað heilt natúrligt atKári, sum hevði drúgt oggott innlit í sjóbjarging,varð ein av teimum, sumkom at seta sín dám áhenda nýggja stovn. Ogikki kann sigast annað enn,at hansara partur liggur ikkieftir, nú hann fer úr hesumábyrgdarfulla starvi fyrialdur. Betri arbeiðsfelagifinst neyvan, tí sum menni-skja er hann heilt framúr.Langar og drúgvar vaktirgerast stuttar saman viðKára, tí hann hevur altíðeitt ella annað at undirhaldavið. Tað kann verða onkurgóð søga frá siglingstíðini ánær- og fjarleiðum, ellabara okkurt sum rennurhonum til hugs. Og glaðariog fróðari persón hittir túikki á hvørjum horni. Tíverður saknurin eisini stó-rur, nú hann leggur frá sær.

Familjukærur er hannsum fáur, men tað hevur

kanska eisini sínar góðuorsøkir, tí hann var at kallaeldri áðrenn hann fann særkonu. Kári giftist í 1977 viðAnnu á Reynatúgvu avSandi, og tey búsettust har.Børnini eru Ada, Elin,Hanna og Ólavur, og abba-børnini eru 6 í tali, og sjál-vandi er Kári eisini uppkal-laður. Vit fara at nýta høviðat takka fyri sera gott sam-starv hesi árini, og ynskjaeitt gott og langt lívskvøld.

MóttøkaÍ samband við at Kári ferúr starvi, verður móttøkaá MRCC Tórshavn, Ting-húsvegur 64, fríggadagin20. januar kl. 13, har fyrr-verandi og núverandistarvsfelagar, familja ogkenningar eru hjartaligavælkomin til ein kaffi-munn.

Manningin á MRCC/Tórshavnradio

Kendur skipari 70 ár


AnfinnKallsberg, sum hevur verið fíggjar-málaráðharriog sum hevurdrúgvar royn-dir í føroyskumfíggjarpolitikki,sigur at tað ereingin ivi um atíløgurnar sumlandið ger havastóran týdningfyri lokaløkini

Um hugt verður eftirroknskapunum seinastutíggju árini hjá lands-kassanum sæst at landiðserliga hevur raðfest íløg-ur í miðøkinum ogSuðuroynni.

Í tíðarskeiðinum 1999 tilog við 2010 eru almennuíløgurnar deildar soleiðis:

mió.krSuðurstreymur 844,0Suðuroy 741,0Norðoyggjar 378,3 Vágar 233,3Eysturoy 185,7Norðstreymoy 86,8 Sandoy 76,1

Raðfestingar- Tá vit tosað um almen-nar íløgur skulu vit min-nast til at ein stórur parturav hesum íløgum komaøllum borgarum til góða –líkamikið hvar í landinumtær eru gjørdar. Hóastskúlar og sjúkrahús erulagd í ávísum økjum, soverða tey brúkt av borgar-um úr øllum landinum. Tískal ein verða sera varðintá ein setur almennar íløg-ur upp móti hvørjari aðra-ri. Men tá tað er sagt ertað ein sannroynd at taðhevur avgerandi týdning

fyri ymisku økini at taðalmenna ger íløgur í økið.

- Taka vit økið eystanMúla sum dømi, so ivist egonga løtu í at um politikararí 50 unum og 60 unum ikkigjørdu stórar íløgur í tunnl-arnar norður um fjall, sohevði økið alt sum tað erverið avtofta í dag. Og líkaso týdningarmiki sum tanníløgan var tá, er tað í dagneyðugt at uppgradera hesafarleið til tað sum nútíðinkrevur.

Havnin fingið bróður partinFyrrverandi løgmaður ogformaður í fíggjarnevndi-ni, heldur lítið um útsøgn-ina hjá Heðin Mortensen,borgarstjóra í TórshavnarKommunu, har hann ísambandi við kjak umraðfesting av almennumíløgum sigur at Havnin ervið at bløða út.

- Tølini siga greitt atTórshavn og miðøkið sumheild hevur fingið bróður-partin av almennu íløgu-num og tað hevur sjálvanditýdning at stóru íløgurnarsum samgongan ætlar atgera í m.a. Skúladepilin viðMarknagil verður framd.Men tað er samstundis eisi-ni umráðandi at stóru íløg-urnar í miðøkinum ikkiverða gjørdar einsamallarella at hesar verða gjørdaruppá bekostning av øðrumíløgum kring um í landi-num.

- Íløgurnar sum taðalmenna hevur gjørt íNorðoyggjum seinastutíggju árini eru serliga far-nar til Norðoyatunnilin ogeina uppgradering avvegum og tunnlum íKalsoynni – og til havna-bygging á Syðradali. Áskiftandi fíggjarætlanum ereisini peningur játtaður tilfarleiðina norður um fjallmen enn er einki brúkt. Taðeina árið játtaðu vit 22 mil-liónir krónur – men ikki einkróna er brúkt enn. Tað ersera týdningarmikið at løg-tingið tryggjar sær at tærverkætlanir sum peningurverður játtaður til veruligafara í gongd tí samfelagið

Marknaein íløg


agil átti ikki at verðiga á fíggjarlógini

hevur brúk fyri virksemi-num.

Stóru íløgurnar forstýraAnfinn Kallsberg sigur atein so stór íløga sumMarkangilsdepilin er altov stór til at standa sumíløga á fíggjarlógini.

- Mínar royndir av politi-ska kjakinum um almennaríløgur er at stórar íløgur,sum eitt nú Markna-gilsdepilin forstýra orða-skiftið.

- Tú byrjar við einumjáttanar karmi og so faraallar trummur í gongd atlarma. Ein rúgva av verk-ætlanum verða tveittar aftur

og fram og endin er at løg-tingið játtar pengar til verk-ætlanir sum í fleiri førumals ikki eru klárar. Soleiðiskoma íløgur at standa áfíggjarlógini har peningu-rin als ikki verður brúktur.

- Taka vit íløguna sumætlanin er at gera í Skúla-depilin við Marknagil soskulu játtast eini 90 til 100milliónir fyri at verkætlaninskal fara í gongd og hetta ernæstan helvtin av íløguorkuni hjá landskassanum.Tí havi eg fleiri ferðir sagtat ein slík íløga átti at veriðfíggja við lántøku og síðaniafturgoldin yvir raksturinhjá skúlanum.

- Soleiðis vóru Tekniski

Skúlin í Klaksvík ogHandilsskúlin í Havn byg-dir. At hava so stórar íløgurfíggjaðar sum íløga á fíg-gjarlógini órógvar alt ovnógv orðaskiftið og skerjirmøguleikar fyri at fremjaaðrar íløgur.

Íløgurnar ganga í bylgjumSeinastu tíggju árini hevurlandskassin gjørt einans76,1 millión krónur í ílø-gum í Sandoynni.

- Sandoyggin er illa fyrimen fert tú aftur í 80inihevur tað almenna gjørtstórar íløgur í havnaviðurskiftini. Og samanumtikiðmá ein siga at íløgurnar

ganga líka sum í bylgjum tíhóast Suðuroyar Sjúkrahússeinastu tíggju árini berthevur fingið 1,2 mió. kr. soer Sjúkrahúsið nýtt og tívóru játtaðar nógvar mió. í90unum til sjúkrahúsið.

- Soleiðis er eisini viðskúlabygging. Seinastu tíg-gju árini hevur landskassinikki bygt nakran nýggjanskúla men í 90 unum vórufleiri skúlar bygdir.

Ikki rætt at petta íløgurnar sundurAnfinn Kallsberg sigur atroyndirnar vísa at tað errætt at raðfesta íløgur ogso byggja skjótt.

- At játtað eitt lítið krónu-

tal til nógvar verkætlanir eróheppin og bítur seg sjál-van í halan.

- Tað vísir seg nevniligaat tá man fyrst játtar eittlítið krónutal fyri at fáagongd á fleiri verkætlanirkemur alt upp í røkur áriðeftir. Tí tá skulu so allarhesar verkætlanirnar havameiri pengar, tí nú er pro-jektera og klárt at byggja.Og so steðgar alt upp. Tí ertað rættast at man raðfesturfærri íløgur og so byggirtær yvir styttri tíðarskeið.

Stóra íløgansum land-skassin ger við Marknagil -kann gerast einforðan fyri aðraríløgur kringlandið.


At spara hevur ikki somu merking í dag sum tá eg s89 ára gamliKristian Høgnesener ættaður úrNiðristovu áNorðoyri, og hóasthøga aldurin erhann framvegis javnan á Stongunumhar hann egnir ískúrinum hjáSøkanum. Hann erhittinorðaður sumfáur og hevur eftireitt langt lív - sínaregnu meinginar umsamfelgið.

Kristian Høgnesen, sigurat í hansara tíð er sam-felagið so nógv broytt attá fólk í dag tosar um atspara hevur tað ikki somumerking sum fyrr í tíðini.

- Endamálið við at sparamá væl verða at ein skalhava avlop. Men í dag ersamfelagið soleiðis saman-skrúvað at hevur tú avlop –ja, so kemur landið eftirtær. Tað sigur seg sjálvt attá umstøðurnar eru soleiðis– missir menniskjan hugintil at spara.

- Sjálvur havi eg klárað atliva eitt langt lív uttan atlána pengar. Í dag eri egeinkjumaður, men tá konanlivdi løgdu vit nógv fyri atsvara hvørjum sítt. Tað varikki ein einasta nota skriva- men hetta halda fólk í daglítið um.

- Tá vit høvdu fyri neyð-ini at brúka pengar settu vitokkum niður við stovu-borið og prátaðu um hettayvir ein kaffimunn. So-leiðis tosaðu vit okkumfram til eina loysn. Núbrúka fólk pengar hvør ísínum lagið uttan at sigahvør øðrum frá – og sumfrá líður ferð sjálvt hjúnar-bandið í upploysn og hvørferð til sín veg.

- Tað er so nógv sum egikki skiljið og í dag er yvir-forbrúk púra vanligt. Áhvørjum árið senda vithópin av góðum klæðum avlandinum. Mær er sagt at tábilurin hjá Absalon er vælpakkaður tekur hann 8 tons.

8 tons av góðum klæðumsum ikki verða brúkt - menbert givin burtur. Tað sigurseg sjálvt at forbrúkið máverða stórt tá ein kannsenda góð klæðir av landi-

num.

Peningur er ikki alt- Eg hevði eina konu sumvar heimagangandi hús-móður. Ein orsøk til at

hon ongantíð fór út atarbeiða var, at eg mæltihenni frá. Vit fingu tværdøtur, sum hon aldi upp.Tær lærdu hennara arbeiðiog tær hava klára seg væl

saman við monnum sínumog hava uttan ivað havtstóra nyttuna av tí, sumtær lærdu frá mammusíni. Hesi virði kann einikki keypa fyri pengar.

Hetta er so nógv broytt ídag og sjálvur dugi eg soilla at skilja nógv av tísum ein sær og hoyrir ídag.

- Nú eri eg einsamallur í

89 ára gamli Kristian Høgnesen í skúrinum hjá Søkanum

húsi og royni at liva “spar-sommligt”. Sum dømi kanneg nevna at eg geri mær eindrekkamunn einar seksferðir um dagin. Eg koyrieitt krúss í kannuna hvørja

ferð og tað er ikki so lítiðeg sparið við hesum. Tí umeg hvørja ferð koyrdi tveykrúss í kannuna, so bleivorka nýtt til tólv krúss umdagin ístaðin fyri seks. Um

vikuna er hetta 84 krússístaðin fyri 42 og tekur túog leggur saman upp til eittár – so er munur stórur. Taðer púra vist at alt ger mun ídagliga húsarhaldinum.

Tað almennakundi spartKristian fylgir sera vælvið í almenna kjakinummen hann heldur lítið umhvussu tað almennahúsast.

- Eitt dømi er her mitt íbýnum. Tað verður bygt eitthús til pensjónistar – røk-tarheim - úti í Víkunum.Hetta heimið skal húsa 24pensjónistum og prísurin er47 milliónir krónur. Hettaer knappar tvær milliónirkrónur fyri hvønn pensjón-istin. Samstundis hevurNorðhús bygt hús áNorðoyri til heilar familjurfyri 1,1 millión kr. pr.familju???

- Her haldi eg at myndu-gleikarnir hava ein álvarsa-man trupulleika og skyldaokkum borgarum at komavið eini frágreiðing - hví soer. Men eisini her er sam-felagið so nógv broytt.

- Óli hjá Húsa Pól ogpapi gjørdu ymiskt timbur-arbeiði. Teir høvdu einmann afturat sær, SámalJúst í Gerðum. Hann varikki fult arbeiðsførur oghann hevði tí eittans arbeiði– nevnilga at beina seym –so seymurin kundi endur-nýtast. Eg trúgvi at seymirvóru brúktir einar tríggjar

ferðir. Nú verður einkiendurbrúkt og álíkavæl ervanligt at nýggj hús fara ívindi.

Eitt virkið lívHóast Kristian í septem-ber kann halda sín 90 áraføðingardag, so livir hanneitt virkið lív.

- Eg má siga at eg kennimeg at vera sera væl fyri.Eri púra klárur og havi tíikki tol til at sita stillur ogeinki havast at. Tá einginútróður er leingist mær illaeftir egningarboðum.

- Mær hevur dámt seravæl at fylgt við í samfelags-viðurskiftum og havi eisiniarbeitt eitt sindur við atgivið út bók. Bókin er ikkiskrivað enn, men eg havitosað munnliga inn á einateldu og ein sum hevur mettum tilfarið sigur at hetta ernokk til tvær bøkur. Um vithalda fram so er ikki óvistat tann triðja kemur eisini.

- Í dag er so nógvur lær-dómur frammi í mun til táeg var ungur. Men tá høvduvit eitt annað slag av lær-dómi. Sum børn vóru vitaltíð við teimum vaksnu tilarbeiðis og til tað sum teyhøvdust við.

- Fyrstu ferð eg var viðbáti, var ein dyrgingartúrureftir seiði. Eg so ungur ateg kláraði ikki upp umbekkin. Eg minnist at eggrulvaði undir bekkinumog spældi við seiðirnar sumlógu í eystrinum. Hettahevur óivað gjørt at eg

bleiv útróðrarmaður.- Vit fingu tann veruliga

lærdómin gjøgnum uppliv-ingar og royndir. Í dagverða tey ungu sett við eittborð og læra gjøgnumbøkur við at skriva á papír.Tey uppliva ikki lærdóminog veruleikan.

- Síðani verður lýst eftirfólki til størv og papírið –sum tey kalla prógv – sigurso at tey kunnu brúkast tilstarvið. Men so skjótt sumtey eru komin í hetta góðastarv – so mugu tey granskahvussu tey skulu gera ogbera seg at. Teimum vantajú royndir frá tí veruligalívinum.

Frískir biddarar- Skal eg siga sum er soeri eg sera keddur av sam-felagskjakinum í dag. Taðer so meiningsleyst at egtími ikki longur at fylgjavið. Nú er tað bliviðsoleiðis at frísk fólk íbestu árum kunnu biðjaum pengar. Fyrr vóru taðfólk sum vóru illa trongdsum bóðu. Sjálvur hevðieg eina uppliving sumtólv ára gamal.

- Pápi og eg stóðu í túni-num í Niðristovu á Norð-oyri. Tá kemur ein maðurvið leypi á rygginum gang-andi móti húsunum. Pápikendi mannin og skundaðisær inn til mammu og heit-ti á hana um at hava einkaffimunn kláran til mann-in. Síðani gekk hann mótimanninum og bað um at fáa

leypin frá honum – ogbjóðaði so manninum atfara inn og fáa sær eindrekkamunn. Síðani fórpápi í kjallin og koyrdi íleypin tað sum hann heltverða rætt. Síðani settihann leypin til mannin ogtá drukki var fór maðurinavstað aftur. Tá eg varvorðin maður spurgdi egeinaferð pápa um hesahending – hví pápi fórímóti manninum og tókleypin frá honum. Pápigreiddi frá at hann visti atmaðurin var komin at biðjaum hjálp. Men hann vistieisini hvussu tungt tað varhjá manninum at biðja umhetta og tí fór hann ímótihonum so maðurin skuldisleppa frá at biðja.

- Men nú ferð fremstimaðurin í landinum –Føroya Løgmaður – tilDanmarkar at biðja umhjálp? Hetta man fara atverða ein sera vánaligurvinnuvegur fyri føroyingar– at menn við fullum før-leika skulu biðja um hjálp.

- Jú – tíðir broytast – mentað er eisini nógv sum erbroytt til tað betra, sigurKristian Høgnesen, sum vithittu á veg til Havnar harhann skuldi fáa sær nýggjartenn. Hann ætlaði sær á flotso skjótt sum dagarnir fóruat leingjast fyri at fáa fiskuppá træið.

jwj


setti búgv

NORÐLÝSIÐ • RYGSVEGUR 3 • BOX 58 • 700 KLAKSVÍK • TEL. 456285 • FAX 456498 • [email protected] • www.nordlysid.fo

Niclas Heri Jákupsson

Tær hormonir,sum ávirkaokkum tá viteru undir trýsti,eru millumannað adrena-lin og kortisol.Strongd-hormonirnar ver-ða framleiddar í hjánýru-num. Framleiðslan í hjá-nýrunum ávirkast av okk-ara upplivingum, og hvør-jari sinnisstøðu vit eru í.

Um vit uppliva hóttan,ónøgdsemi ella ótta, soøkja hjánýruni framleiðslu-na av strongd-hormonum.Tá vit uppliva gleði ognøgdsemi, so minkar fram-leiðslan av somu hormo-

num.Um hjánýruni í longru tíð

framleiða strongd-hormo-nir, so kemur ólag í - bæðilikamliga og sálarliga, ogvit blíva sjúk. Um vit skulukoma fyri okkum aftur, sonoyðast vit at hvíla.

Adrenalin - verjuhormonAdrenalin er okkaraverju-hormon. Adrenalinverður leyslati í hjánýru-num, og verður sent í bló-ðbanarnir, har tað hjálpirtí sympatiska nervalag-num, at gera kroppin til-reiðar móti einum vandaella avbjóðing sum vithava sett okkum í. Taðkann vera alt frá at skulamøta upp til eina spennan-di fótbóltsfinalu,einakrevjandi uppgávu, ella tilein fund við stjóran.

Av tí at kroppurin hevurbrúk fyri eyka orku, sosenda hjánýruni adrenalin

út í blóðið, soleiðis at vitbetur megna hesa krevjandiavbjóðing.

Øll kenna hvussu hettafølist: Pulsurin hækkar, vitanda skjótari, blóðtrýstiðhækkar, og pumpar blóðiðskjótari út til vøddar ogheila. Livurin frígevursukur og feitt til vøddarnar,soleiðis at vit betur megnaog orka at taka ímóti tíkropsligu avbjóðingini.

Hetta er ein góð støða atvera í, um tað er ein støðasum vit eru í, sum krevurmeira av okkum í eitt stytt-ri tíðarskeið. Tá er tað gottvið einum adrenalinrúsi,sum skal hjálpa og styrkjaokkum ígjøgnum hesaavbjóðing. Men um hendanstøða eru neiligir tankar,stúran, ella annað sum vitstríðast við í longri tíðar-skeiði, so kann hetta blívabyrjanin til strongd.

Um adrenalinið, sukuriðog feittið ikki verður brent,

so verður tey verandi íkroppinum, og vit hava tor-ført við at hvíla. Feittiðkann eisini leggja seg íæðrarnar, og kann tað bæðiføra til æðrakálking og bló-ðtøpp.

Um vit oftani, ella altíðútseta okkum fyri einumadrenalinrúsi, so kunnu vitfáa hjarta trupulleikar,nýraskaða, ov høgt blóð-trýst, diabetes 2, økt evnis-skifti, trupulleikar við sod-ningarlagnum, trupulleikarvið vektini – bæði upp ogniður, verri evni at upptakailt í blóðinum, og verriimmunverju. Kroppurintolir væl at fáa ein adrena-linrús av og á, men ikkioftani og ikki yvir langttíðarskeið.

Kortisol - strongd hormonKortisol er búrkroppurintá talan er um langtíðar-strongd. Tá Adrenalini

hevur verið í kroppinum íeitt tíðarskeið, og kroppu-rin er troyttur at vera íovergear, so leysletur hjá-nýrubørkin strongd-hor-moni Kortisol.

Tá kroppurin framleiðirov nógv kortisol, so blívavit troytt, men vit “orkar”ikki at hvíla. Av tí at korti-sol-framleiðslan er hægstkl. 3 og 4 á morgni, sovakna vit oftani í hesumtíðarskeiðinum, og havatorført við at sovna aftur.

Tá framleiðslan av korti-sol hevur staði á í eina tíð,so minkar sum sagt fram-leiðslan av adrenalini, ogístaðin fyri at fáa orku til atflýggja ella fara í dyst, sohendir tað øvugta. Vit blívatroytt og líkaglað. Vit orkarikki at loysa trupulleikarnarog uppgávurnar, og vitmissa spakuliga orkuna.

Kortisol í longri tíð errættiliga skaðiligt, og ferilla við kroppinum.

Kortisol niðurbrýtur okkaraimmunverju, soleiðis at vitgerast lættari sjúk.

Kortisol oyðileggur eisi-ni okkara heilakyknur, ogkann heilin taka skaða. Vitfáa verri við at læra, verriminni, torført at konsentre-ra okkum - samstundis taðskapar ólag í okkara kens-lur.

Kortisol ávirkar eisiniokkara sukur-, feitt, og pro-teinframleiðslu, sum ávir-kar okkara søvn, blóðsukurog okkara evni at upptakakálk.

Ov stór kortisol-fram-leiðsla í longri tíð, skaðareisini náttarsvøvnin, vit fáaverri grøðingarevni, ogimmunverju. Vit blíva ofta-ri sjúk, og kunnu fáa álvar-samar sjúkur, s.s. liðagikt,sukursjúku og krabbamein.

Strongd- og strongd hormonir

nr. 3 hÓsdagin 19. januar 2012 / 61...

Documents