konkurs

NOVA

DURMITORSKA

KU]A

EXPEDITIO

donator

organizacija

o nama

EXPEDITIO

2 3

EXPEDITIO je nevladino, nestrana~ko i neprofitno udru`enje sa sedi{tem u Kotoru.

EXPEDITIO je osnovan 1997. od strane {est studenata zavr{ne godine

Arhitektonskog fakulteta u Beogradu godine sa ciljem unapre|ujenja arhitektonskog i

vizuelnog okru`enja na ovim prostorima.

EXPEDITIO je danas organizcija sa preko sto ~etrdeset ~lanova i brojnim projektima

vezanim za re{avanje razli~itih problema u arhitekturi, sa akcentom na oblast

graditeljskog nasledja na teritoriji Crne Gore.

EXPEDITIO je poku{aj druga~ijeg bavljenja arhitekturom.

Misija EXPEDITIO je stvaranje kvalitetnijeg okru`enja na teritoriji Crne Gore i Srbije,

kao i odnosa ~oveka prema njemu, putem istra`ivanja i delovanja u oblasti arhitekture i

brige o nasle|u.

EXPEDITIO je ~lan EUROPA NOSTRE, najve}e pan-evropske asocijacije za

brigu o nasle|u.

Posedujemo zvani~nu podr{ku UNESCO-a za projekat Perast.

Realizovani projekti:

• Javni anonimni arhitektonski konkurs “NOVA DURMITORSKA KU]A”, 2002-2003.

• Volonterski radni kamp: ^i{}enje tvr|ave “Sv. Kri`” u PERASTU, 2002.

• Izlo`ba: PERAST – 6 diplomskih radova, 2002.

• Elektronski putopisi EXPEDITIO, 2001-u toku.

• Letnja {kola arhitekture: ZAGORA, 2000.

• Izrada elektronske baze podataka za potrebe Urbanisti~kog projekta Perasta, 1999.

• Letnja {kola arhitekture: PERAST, 1998.

• Arhitektonsko snimanje sela SUTVARA, 1998.

• Izlo`ba papirnih ptica, OBEDSKA BARA 1997.

• Letnja {kola arhitekture: PERAST, 1997.

Svoj dosada{nji rad smo predstavili {iroj javnosti kroz deset samostalnih izlo`bi u

Beogradu, Perastu, Kotoru, Cetinju, Budvi i Moskvi.

EXPEDITIO je autor publikacije «Trista godina samo}e» o Perastu.

EXPEDITIO je dobitnik slede}ih priznanja i nagrada:

• prikaz na bijenalnoj selektivnoj izlo`bi grafi~kog dizajna “grifon”

publikacije “trista godina samo}e”, Beograd, 1998

• priznanje za publicistiku na 21. salonu arhitekture ,

za publikaciju “trista godina samo}e” Beograd, 1998

• prva nagrada na 6. Urbanisti~kom salonu u Ni{u

najbolji studentski rad za rad o Perastu Ni{, 1997.

Saradjujemo sa velikim brojem pojedinaca, institucija i nevladinih organizacija u zemlji i

inostranstvu.

sadr`aj

izdava~

EXPEDITIO

za izdava~a

Biljana Gligori}

sredstva obezbedili

Ujedinjene NacijeProgram za razvoj

redakcija

Biljana Gligori}Tatjana Raji}Uro{ Vukovi}

design

Uro{ Vukovi}

prepress

Ukke Tangebird conversion factory

fotograf

Stevan Kordi}

prevod

Miomira Bohus

{tampa

Ku}a {tampe, Beograd

tira`

1000 primeraka

Svi opisi radova su preuzeti

od autora i redakcija ne snosi

nikakvu odgovornost za njihovu

sadr`inu.

©2003 expeditio

o nama

o konkursu

about competition

izve{taj `irija i re~ predsednika `irija

I nagrada

685224

III nagrada

82295

specijalno priznanje za primenu bioklimatskih principa

E 1574

specijalno priznanje za celovito dizajnersko re{enje

E 1567

naju`i izbor

divlji kamen1559E 1538E 1598

u`i izbor

E 1548supersegmentievolucija ognji{tamaamentE 1580E 1557

9

12

16

20

24262830

3234363840424446

4

5

6

3

EXPEDITIO

post. fah 85

85330 Kotor

Crna Gora

tel:

+381 (0)69 340 163

+381 (0)69 237 997

e.mail:

expeditio>cg.yu

web site:

www.expeditio.org

about competition

NEWDURMITOR

HOUSE

4 5

o konkursu

NOVA DURMITORSKA KU]A

EXPEDITIO je nevladina organizacija iz Kotora koja se ve} pet godina bavi

temama vezanim za arhitekturu i za{titu graditeljskog nasle|a na podru~ju Crne Gore.

Po~eli smo 1997. godine kao grupa od {est studenata arhitekture (pri Klubu Mladih

Arhitekata na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu), da bi danas EXPEDITIO

prerastao u organizaciju sa preko 140 ~lanova najrazli~itijeg profila, ali sa zajedni~kim

interesovanjem za arhitekturu, njenu poetiku ali i probleme sa kojima se suo~ava na

ovim prostorima.

Posle mnogobrojnih raznovrsnih projekta na primorju, od studentskih Letnjih {kola

arhitekture (Perast, Grbalj), preko istra`ivanja i publikovanja, do radnih kampova,

EXPEDITIO je u oktobru 2002, pokroviteljstvom UNDP-a (Ujedinje Nacije

- program za razvoj), raspisao javni, anonimni arhitektonski konkurs pod nazivom

“Nova durmitorska ku}a”.

Povod za raspis konkursa je pojava bespravne i neadekvatne gradnje na podru~ju

Durmitora koja preti da trajno oblikovno i vizuelno devastira ovo podru~je od izuzetne

vrednosti (pod za{titom UNESCO-a). Raspisivanjem konkursa «Nova durmitorska

ku}a», `eleli smo, ne samo da skrenemo pa`nju javnosti na opasnosti pojave

bespravne gradnje na Durmitoru, ve} i da iznova pokrenemo ve~itu temu odnosa

tradicionalnog i savremenog u arhitekturi. S toga, ovaj konkurs nije zami{ljen samo

kao strukovni dogadjaj, ve} i kao jedan od podsticaja za razmi{ljanje o arhitekturi na

druga~iji na~in, kao fizi~kom i mentalnom okviru na{ih `ivota.

Konkurs je koncipiran tako da u~esnici ponude idejna re{enja oblikovno,

funkcionalno i tehnolo{ki savremene ku}e, koja }e po{tovati ambijent i komunikaciju

sa prirodom i predstavljati mogu}i novi model budu}e gradnje na Durmitoru.Tako|e

iznova je pokrenuta tema prilago|avanja zate~enom prirodnom i izgra|enom

okru`enju na na~in da se uva`e potrebe savremenog korisnika, moderna estetska,

funkcionalne i tehnolo{ke norme dana{njice.

Nadamo se da }e konkurs «Nova durmitorska ku}a» predstavljati jedan korak ka

ubla`avanju posledica bespravne gradnje, a takodje i da }e imati udela u procesu

{irenja svesti o vrednostima tradicionalne, ali i savremene arhitekture. Podru~je

Durmitora je prostor od izuzetne vrednosti i u tom svetlu zaslu`uje posebnu pa`nju.

Takodje, verujemo da }e ovaj projekat pokrenuti sli~ne inicijative i na drugim

podru~jima Crne Gore, ne samo u cilju re{avanja problema vizuelne i fizi~ke

devastacije prostora ve} i u cilju promene stava javnosti o arhitekturi kao neodvojivom

delu druga~ije, kvalitetnije kulture `ivljenja.

EXPEDITIO is a non-government organization from Kotor, which has for five years

already dealt with issues connected with architecture and heritage protection in the

region of Montenegro. They started in 1997 as a group of six students of architecture

(with the Club of Young Architects at the Belgrade Faculty of Architecture), and till today

EXPEDITIO has developed into an organization with over 140 members of the most

versatile profiles, but with mutual interest in architecture, its poetics, but also in the

problems faced with in the region.

After many different projects at the littoral part of Montenegro, from the students

Summer schools of architecture (Perast, Grbalj), through researches and publications,

till the work camps, in October 2002, under the support of UNDP (United Nations

Development Program), EXPEDITIO announced a public, anonymous architecture

contest under the name of “New Durmitor House”.

A reason for announcement of the contest is an increased occurrence of illegal and

inadequate construction in the region of Durmitor, threatening to devastate permanently

a form and a visual image of this area of an exceptional value (it is under UNESCO

protection). Announcing a public contest «New Durmitor House», we wished not only

to draw attention of the public to the danger of the occurrence of illegal construction at

Durmitor, but also to start anew an eternal issue of the relation of traditional and modern

in architecture. Therefore, this contest was not conceived only as a professional event,

but also as one of the inspirations for reflection on architecture in a different way, as a

physical and mental frame of our lives.

The concept of the contest calls for participants to offer preliminary ideas of a formally,

functionally and technologically modern house that would follow the ambiance and

communication with nature and represent a possible new model of future construction

at Durmitor. Also, an old issue was started again: adjustment to original natural and to

the constructed environment in the way that respects the needs of a contemporary

user, and modern aesthetic, functional and technological norms of present days.

We hope that the contest «New Durmitor House» represents a step towards

mitigation of the consequences of illegal construction, and also that it will contribute

to the process of widening a consciousness of the values of both traditional and

contemporary architecture. The region of Durmitor is an area of exceptional value and

therefore deserves a special attention.

Also, we believe that this project will inspire other similar initiatives in other regions of

Montenegro, not only to solve the problems of visual and physical devastation of the

environment, but also to help change the attitude of the public on architecture as an

inseparable part of a different, higher quality living culture.

EXPEDITIO EXPEDITIO

6 7

izve{taj `irija za javni anonimni arhitektonski konkurs

NOVA DURMITORSKA KU]A

Predsednik `irija:

Dr Du{an Vuksanovi}, arhitektDocent na Gra|evinskom fakultetu u

Podgorici i autor knjige

“Tradicionalna arhitektura Crne Gore i

bioklimatizam”

^lanovi `irija:

Slobodan Mitrovi}, arhitektBudva

Mr Ljiljana Blagojevi}, arhitektass. na Arhitektonskom fakultetu Uni-

verziteta u Beogradu

Milo{ Stani}, dipl. in`. gra|.predsednik Dru{tva prijatelja Durmitora

@abljak

Uro{ Vukovi}, arhitekt~lan NVO EXPEDITIO

Baograd

Pre po~etka pregleda radova

utvr|eni su osnovni kriterijumi za

izbor radova, kako sledi:

Konkurs je izazvao veliko interesovanje

u stru~noj javnosti, {to najbolje pokazuje

broj prijava od 98 potencijalnih u~esnika

koji su preuzeli konkursni materijal, kao

i broj poslatih konkursnih projekata

– ukupno 25 radova koji su stigli u roku i 3

rada prispela posle raspisom odre|enog

roka.

1. radovi koji se izdvajaju prema originalnosti koncepta

(na primer: primena bioklimatskih principa, koncepti koji

uspostavljaju kontinuitet sa tradicijom na savremen na~in,

i dr.)

2. radovi u kojima je izra`en eksperimentalni pristup

bilo da se radi o strukturisanju arhitektonskog sklopa, o

odnosu prema kontekstu, o oblikovanju i sl.

3. radovi u kojima je ispitivana tehnologija gra|enja i

serijske proizvodnje tipskih objekata

regionalnostsavremenostkontinuitet sa tradicijomotvorenost konceptabioklimatski princip

Po{to su utvr|eni gore navedeni

kriterijumi, `iri je detaljno

pregledao sve radove pristigle u

roku, ukupno 25 radova, i izvr{io

prvu selekciju u kojoj je izdvojeno

16 radova koji su u{li u u`i izbor

(radovi pod {ifrom: 1559; 1548; Super; Segmenti; 82295; 1538; Evaluacija ognji{ta; 1567; 1574; 1598; Divlji kamen; 685224; Maam; Ent; 1580; i 1557).

Ovi radovi su okvirno svrstani u tri

osnovne kategorije:

Konkurs za izradu idejnih arhitektonskih

rje{enja na temu “Nova durmitorska ku}a”

odlikuje jedna zna~ajna posebnost, a to je

da ovaj konkurs ima i misiju. Atributi misije

ogledaju se u pretenzijama konkursa da

kroz nagra|ene autorske radove, kao i

sve radove koji su izdvojeni na osnovu

odre|enih kvaliteta, promovi{e graditeljski

pristup, principe i metode koji treba da

budu op{teva`e}i i obavezuju}i, u ovom

slu~aju, za podru~je Durmitora.

Posebnost konkursa je i ~injenica

da se radi o nesumnjivo atipi~nom

arhitektonskom konkursu koji ne uklju~uje

i ne implicira uobi~ajene tr`i{ne atribute

vezane za izgradnju objekata (ne odnosi

se na konkretnu lokaciju, ne otvara

mogu}nosti za konkretne participacije u

aktivnostima profitne prirode, itd.). Ova

okolnost dodatno podr`ava dugoro~nu

upotrebnu vrijednost konkursa.

Polaze}i od teza, saop{tenih u vezi sa

povodom i ciljem konkursa, usvojili smo

kriterijume za vrednovanje prispjelih idejnih

rje{enja koji upu}uju na arhitektonsko

osmi{ljavanje ku}e za podru~je Durmitora.

Kriterijumima su posebno istaknuti

aspekti kontinuiteta sa naslje|em, kroz

transponovanje/ reinterpretaciju tradicije

radi o~uvanja regionalnog graditeljskog

identiteta, pri ~emu je struktura i funkcija

prostora prilago|ena dana{njim potrebama

stanovanja i privre|ivanja, kao i aspekti

ekolo{kih principa na relaciji izme|u

izgra|ene i prirodne sredine koji uklju~uju

odgovaraju}e standarde u tehnologiji i

materijalizaciji, uz istovremenu primjenu

aktuelnih estetskih normi.

Niz uspjelih i kreativnih rje{enja za

“novu durmitorsku ku}u”, ponu|enih

od strane mladih arhitekata i studenata

arhitekture, u okviru kojih su navedeni

kriterijumi najuspjelije harmonizovani

kod prve i tre}e nagrade, predstavlja

vrijedan fond “adekvatnih” i neposredno

primjenjivih graditeljskih odgovora na

temu konkursa. Nagra|ena i druga po

razli~itim kvalitetima izdvojena rje{enja

ne treba da budu promovisana u tipske

projekte, ve} treba da budu shva}ena u

prvom redu kao varijante “graditeljskog

obrasca” koje je mogu}e institucionalizovati

kroz urbanisti~ko-tehni~ke uslove i

idejna rje{enja redukovanog karaktera za

potrebe Prostornog plana nacionalnog

parka Durmitor. Ima mnogo razloga da

se ovaj projekat inspirativno odrazi na

organizovanje konkursa istog tipa i za druga

podru~ja Crne Gore koja su prepoznata

kao ambijentalne cjeline sa posebnim

vrijednostima.

re~ predsednika `irija

Doc. dr Du{an Vuksanovi}, d.i.arh.

predsjednik `irija

@iri se sastao u Kotoru

17. decembra 2002. godine

i radio u slede}em sastavu:

8 9

685224

I nagrada

{ifraautori

Radovi su potom rangirani

prema postavljenim kriterijumima

i izdvojeno je 4 rada za koje je

`iri smatrao da treba da budu

nagra|eni.

Jednoglasnom odlukom `irija

odlu~eno je da se dodele

slede}e nagrade:

Goran Petrovi} apsolvent

Vanja Petrovi} student

Arhitektonski fakultet Beograd

Ponovnim pregledom radova

`iri je izdvojio 8 re{enja u

naju`i izbor (radovi pod {ifrom:

685224; 82295; 1559; 1538; 1567; 1574; Divlji kamen; i 1598).

I nagrada

u iznosu od €700

II nagrada

III nagrada (povi{ena)

u iznosu €400

specijalno priznanje za primenu bioklimatskih principa

u iznosu od € 250

specijalno priznanje za celovito dizajnersko re{enjeu iznosu od €150

Goran Petrovi} apsolvent

Vanja Petrovi} student Arhitektonski fakultet Beograd

Vladimir Todorovi} arhitekt

Ivan \ukic arhitektBeograd

Marija R. Mihailovi} student

Milan S. Stankovi} studentArhitektonski fakultet Beograd

Marko Kosti} student IV godine

Milos @ivkovi} student IVgodineArhitektonski fakultet Beograd

konsutantprof. Branko Milosavljevi}

izve{taj `irija za javni anonimni arhitektonski konkurs

NOVA DURMITORSKA KU]A

radu sa {ifrom 685224

nije dodeljena

radu sa {ifrom 82295

radu sa {ifrom E1574

radu sa {ifrom E1567

{ifra autori opis rada

10 11

•uspe{no re-interpretiran regionalni

arhetip

•jednostavno i ~isto re{enje

•visoka estetska i tehnolo{ka kultura

•dobra funkcionalna organizacija

•uspe{no razvijeni razli~iti ambijenti u

unutra{njoj organizaciji prostora u okviru

skromnih dimenzija

•postignuto prostorno i oblikovno bogato

re{enje

•smelo re{enje materijala u duhu

vremena

•mogu} obrazac re-interpretacije

tradicionalnog na~ina gra|enja za ~itavo

durmitorsko podru~je

•tra`enje re{enja u primeni jeftinih

materijala

•traganje za novim industrijskim sistemom

mi{ljenje `irija

U potrazi za novom durmitorskom kućom

počeli smo, naravno, od proučavanja

postojećeg stanja građevinskog

fonda. Prvo {to nam je palo u oči je, sa

jedne strane, izuzetno jasno definisan

tip tradicionalne drvene kuće, a sa

druge potpuno odbacivanje tog tipa

u savremenoj gradnji. Čini nam se da

razlaz sa tradicijom nije rezultat dugog

procesa transformacije osnovne forme

(koji možemo videti na izvrsnim primerima

uticaja zapadne – alpske arhitekture), te

da samim tim nije ni čvrsto utemeljen na

funkcionalnim i tehnolo{kim razlozima.

Naprotiv, reklo bi se da je u osnovni

koncept ugrađeno vekovno iskustvo

u borbi sa klimatskim i organizacionim

problemima planinskog domaćinstva.

Stoga smo pretresli nekoliko primera

starih kuća i poku{ali da izdvojimo ono {to

čini arhetip durmitorske kuće, ogoljenu formu i osnovnu funkcionalnu {emu. Upravo karakteristike tog arhetipa – prostor

podeljen na dva dela, sa jasno odvojenom ekonomskom zonom, ognji{te kao sredi{ni motiv u prostoru, visok i strm krov

na četiri vode – poku{ali smo da ugradimo i u predlog nove kuće.

Ono {to je moralo da se promeni je materijalizacija. Neekonomično je i ekolo{ki potpuno neprihvatljivo graditi kuću

od punog drveta, a krov od {indre, bez obzira na njegove izuzetne likovne kvalitete, danas vi{e nema smisla. Zid od

lomljenog kamena takođe nije pogodan za savremenu gradnju, mada se kamen, koga na ovom području ima u izobilju, i

dalje može koristiti za pojedinačne akcente u prostoru.

Umesto ovih tradicionalnih materijala, opredelili smo se za materijale koji su pogodni za (polu)prefabrikaciju, pre svega

prerađevine od drveta i opeku. Kako su drvene prerađevine osetljive na spolja{nje uticaje, bilo je neophodno da celu

kuću obložimo providnom opnom koja bi je {titila od surove klime. Zato se oko celog objekta nalazi opna od vakuumskih

kutija od providnog plastičnog materijala, otpornog na atmosferske uticaje, okačena po sistemu zid-zavese. Unutar tog

omotača smo postavili tradicionalnu durmitorsku kuću, jasno podeljenu na ekonomski deo, ozidan opekom i dnevnu

zonu sa ognji{tem kao teži{tem prostorije. Zidovi i krovni pokrivač su od prefabrikovanih panela od furnirane iverice sa

termoizolacionom ispunom.

Konstrukcija suterena objekta je od armiranog betona, livenog na licu mesta. Konstrukciju zidova prizemlja čine drveni

stubovi, a prefabrikovani paneli i opeka su samo ispuna. Konstrukcija krova je takođe drvena i oslanja se delimično na

konstrukciju zidova prizemlja, a delimično na tri trozglobna luka od lepljenog lameliranog drveta. Konstrukcija omotača je

od aluminijumskih kutijastih profila, oslonjenih na krovnu i zidnu konstrukciju.

Kao i kod stare durmitorske kuće, koju smo poku{ali da preslikamo, ulaz se nalazi na istočnoj strani, a sporedni

nasuprot njemu, na zapadu (ka terasi-ba{ti). Levo od

ulaza (na jugu) nalazi se dnevni boravak sa kaminom

(ognji{tem), a desno (sever) kupatilo, kuhinja, ostava

i trpezarijski prostor. Nad delom osnove nalazi se

dečija soba, u stvari kutija okačena na LLD nosače,

kod koje se ne koristi samo unutra{nji prostor,

nego i tavanična povr{ina (ovo je moguće zbog

velikog nagiba krovnih ravni). Suteren je zami{ljen

kao velika betonska fioka, koja je samo delimično

ukopana (teren je u padu). Uz slobodnu stranicu te

fioke (južna strana) nalaze se garaža i prostor koji

može imati vi{e namena - od utility prostorije do

poslovanja. U delu suterena koji je sasvim ispod

nivoa terena, nalazi se roditeljska spavaća soba, koja

svetlost prima kroz veliku lanternu na severnom delu,

u ba{ti iza kuće.

Objekat je osmi{ljen u projektantskom i

konstruktivnom prostornom rasteru 90/120/60 cm.

U osnovi, objekat je dimenzija 8 x 8 ovakvih modula,

odnosno oko 720 x 960 cm. Povr{ina osnove

prizemlja je oko 70 m2, a podruma oko 95 m2.

Ukupna korisna povr{ina objekta, uključujući i dečiju

sobu (oko 15 m2) je oko 180 m2.

Goran Petrovi} apsolvent

Vanja Petrovi} student

Arhitektonski fakultet Beograd

685224

I nagrada

{ifra

III nagrada

autori

12 13

sme{tenog na imaginarnoj

mikrolokaciji, oblikovan

kao prostor ispod kose

krovne ravni koja te`i da

se ne nametne i ne ugrozi

stambeni objekat. Linearno

{irenje,kratkih i toplih

komunikacija je najpogodniji

na~in organizovanja

privrednog `ivota u uslovima

o{trih planinskih zima.

• dobro re{enje kompleksa

• pro~i{}en oblikovni jezik

• uspe{na primena bioklimatskih principa

• zanimljivo trodimenzionalno re{enje

unutra{njeg prostora

• uspe{na re-interpretacija regionalnog

arhetipa

• «krov na krovu» - oblikovno i

konstruktivno diskutabilno re{enje

• pohvalno uvodjenje ekonomskih

sadr`aja

mi{ljenje `irija

III nagrada

opis rada

82295

osnova potkrovlja

osnova prizemlja

osnova ppodruma

Osnovna namera je bila prilagoditi

se surovoj planinskoj klimi, za{tititi

stanare ku}e od hladno}e, iskoristiti

energiju sunca za dogrevanje, sa~uvati

tradicionalnu arhitekturu i unaprediti je,

ku}u u~initi fleksibilnom i prilagodljivom

razli~itim korisnicima, od ku}e na~initi i

radno mesto i omogu}iti njeno {irenje i

razvoj. Tradicionalni strmi ~etvorovodni

krov je sa~uvan i transformisan u krov

ispod kojeg se nalazi stambeno potkrovlje,

bad`e su izbegnute izdizanjem centralnog

dela krova, a staklena ba{ta predstavlja

tehnolo{ku potrebu ali i element

arhitektonskog oblikovanja. Volumen je

sveden, ~etvorostran kako bi se izbegli

bilo kakvi toplotni gibtici izazvani nekakvim

razu|enim formama. Objekat se nalazi

na strmom pokrenutom terenu ali je u

njega ~vrsto usa|en sna`nim kamenim

postamentom.

Aneks je predvi|en kao linearna

nadogradnja osnovne ku}e, kao

najpogodniji na~in {irenja objekta

FUNKCIJA

^itava eta`a je zami{ljena

kao jednoprostor sa

centralnim ognji{tem i

predstavlja interpretaciju

tradicionalne “ku}e”

prilago|ene potrebama

savremenog `ivljenja.

Ovakav koncep mogao bi

da zadovolji potrebe razli~itih

korisnika, kako ruralnog

tako i urbanog, stalnog ili

privremenog boravka.

MATERIJIZACIJA I KONSTRUKCIJA

Objekat je projektovan kao

masivan, zidani konstruktivni

sklop sa armirano betonskim

temeljima, podrumskim

zidovima i medjuspratnim

konstrukcijama sa potrebnim

hidro i termi~kim izolacijama.

Upotrebljeni su prirodni

materijali koji se mogu na}i u

neposrednom okru`enju.

Vladimir Todorovi} arhitekt

Ivan \ukic arhitekt

Beograd

14 15

BIOKLIMATSKI PRINCIP

Objekat je postavljen na ju`noj

padini tako da se obezbedi direktan

zahvat sun~eve svetlosti. U objektu

je primenjen i pasivan solarni sistem,

Trombov zid, kao dopuna redovnom

sistemu grejanja. Trombov zid je

odabran kao relativno jednostavan

sistem za koji nisu potrebna ve}a

ulaganja niti posebna tehnologija

koja je te{ko dostupna. Na terasi

na ju`noj fasadi ku}e je formirana

staklena ba{ta ona se nalazi

ispred masivnog, tamno obojenog

zida koji se tokom dana zagreva

sun~evom energijom a zatim

tako akomuliranu toplotu predaje

susednim prostorijama. Zid je tokom

no}i za{ti}en termalnim zastorom

koji spre~ava odavanje toplote

prema spolja{njosti. Na taj na~in bi

se doprinelo zagrevanju dnevnog

boravka u prizemlju i spava}ih soba

u potkrovlju.

III nagrada

82295

situacija

izgled zapadizgled jug presek podu`ni presek popre~ni

{ifra autori opis rada

16 17

• uspe{no primenjeni principi bioklimatske

arhitekture

• zanimljivo ispitivanje razli~itih varijanti

• funkcionalno uspe{an plan

• dobar «op{ti tip planinske ku}e»,

“internacionalni stil”

• nejasan odnos prema regionalnom

arhetipu

mi{ljenje `irija

E 1574

PRIZNANJE ZA PROMOVISANJE EKOLO[KIH PRINCIPA

Marko Kosti} student IV godine

Milos @ivkovi} student IVgodine

Arhitektonski fakultet Beograd

konsutant

prof. Branko Milosavljevi}

Objekti bi se grupisali oko saobra}ajnice

koja se pru`a paralelno sa izohipsama.

Na taj na~in se omogu}ava nesmetano

kretanje vozila i pod uslovima sne`nih

padavina zahvaljuju}i primerenom nagibu

saobra}ajnice. Objekte treba locirati sa

obe strane puta da bi se {to ekonomi~nije

iskoristila infrastruktura, koja se pola`e uz

saobra}ajnicu.

Orijentacija i udaljenost objekata u

odnosu na saobra}ajnicu }e se utvrditi

za svaki objekat posebno u skladu sa

prirodno – morfolo{kim uslovima, ali tako

da obezbedi nesmetan kolski i pe{a~ki

pristup objektu, kako leti, tako i zimi.

Razli~ita orijentacija objekata, kao

posledica lociranja uz put, re{ava se

postavljanjem staklenih povr{ina i otvora

na ku}i prete`no ka jugu i jugoistoku, {to

je dodatno olak{ano staklenom ba{tom

u prizemlju objekta, koja se pru`a na dve

osnova sprata

osnova prizemlja presek 1-1

presek 2-2

18 19

E 1574

PRIZNANJE ZA PROMOVISANJE EKOLO[KIH PRINCIPA

strane.

OSNOVI SAMOODR@IVOSTI NOVE DURMITORSKE KU]E

Nova Durmitorska ku}a te`i idealu

toplotno – energetski nezavisne (pasivne)

ku}e.

Klju~ njene energetske samoodr`ivosti

le`i u maksimalnom iskori{}enju prirodnih

izvora energije – sunca i vetra

POTENCIJALI

1. Sunce

2. Biomase – ~vrsta goriva

3. Elektri~na mre`a visokog napona

4. Vetar

- Zimski meseci predstavljaju kriti~an

period za iskori{}enje solarne energije.

POTREBE1. Niskotemperaturni toplotni procesi

(grejanje prostorija i sanitarne vode)

2. Visokotemperaturni toplotniprocesi

(kuvanje, pranje, kupanje )

3.Mehani~ki procesi

(elektri~ni alati i aparati + toplotna

pumpa)

4. Osvetljenje i komunikacije

SOLARNA ENERGIJASolarna energija u Novoj Durmitorskoj

Ku}i obezbe|uje tokom meseci sa

zadovoljavaju}im stepenom insolacije

dovoljnu koli~inu toplotne energije na 2

na~ina:

1. Direktno – upotrebom staklenih

povr{ina, orijentisanih ka jugu, koje sa

drvenim panelima u pozadini formiraju

Trombeov zid , prouzrokuju}i efekat

staklene ba{te. Tako zagrejani vazduh

cirkuli{u}i u unutra{njem prostoru direktno

zagreva ku}u.

2. Indirektno – upotrebom solarnih

polo~a –foto-}elija, koje preko toplotnog

razmenjiva~a prenose toplotnu energiju

u rezervoar sa vodom. Odatle zagrejana

voda (do 25° C) pomo}u toplotne pumpe

lako podi`e temeperaturu vode u sistemu

podnog grajanja na 18° C, {to je dovoljno

da u untra{njosti ku}e obezbedi 22° C.

ENERGIJA VETRAU cilju {to boljeg iskori{}enja

aerodinami~kih potencijala zadate lokacije

na krovu je konstruisana “bad`a” koja

usmerava i poja~ava vetar na Aero – rotor.

Zato je i tavanica iznad poslednje eta`e

zako{ena, paralelno sa terenom, da bi

omogu}ila {to bolji protok vazduha, koji

se jo{ dodatno poja~ava formiranjem

vazdu{nog tunela, po principu Pitoove

cevi. Aero-rotor stvara jednosmernu struju,

koja se kao rezerva skladi{ti u elektri~nim

akumulatorima i kada zatreba koristi, sada

kao visokonaponska naizmeni~na struja.

Nova Durmitorska ku}a ve}im delom

godine u odgovaraju}im uslovima mo`e

autonomno - iz svojih integrisanih izvora,

obezbediti svoje energetske potrebe.

Samo u periodu zimskih meseci i u slu~aju

izuzetno nepovoljnih uslova aeracije i

insolacije

mora se uklju~iti i upotreba ~vrstih goriva,

radi zadovoljenja primarnog energetskog

konzumenta – grejanja prostora.

presek 1-1

sistem indirektnog grejanja solarnom energijom Trombeov zid - termalni solarni kolektor

formiranje Pitoove cevi

{ifra autori opis rada

20 21

• ponu|eno re{enje je vila apartmanskog

tipa i time relativno predimenzioniran

odgovor na uslove konkursa

• celovit rad

• prenagla{ene staklene povr{ine

• oblikovno uspe{no re{enje, dobro

uklopljeno u pejza`

• ekskluzivnost objekta

• isklju~uje {iru primenu modela

mi{ljenje `irija

ostavljaju}i prostoru da se otvori kroz

vizure i prodore prema terasi i vidiku. Na{i

klimatski uslovi dozvoljavaju kori{}enje

trema od maja do septembra, pa je to

bitan oblikovan element u arhitekturi i veza

sa prirodom.

Na najvi{em mestu na parceli je glavna

ku}a sa prate}im stambenim objektom-

vajatom za izdavanje i zgradama za

pripremanje i ~uvanje hrane, dok su ni`e

predvi|eni ostali privredni objekti, staje i

njive. Mlekar i pekara su potpuno preuzeti

iz graditeljske tradicije.

Vajat u oblikovnom smislu ne konkuri{e

glavnoj ku}i. Najve}im delom oslanja se

na tradiciju, osim prednje fasade koja

je u staklu i koja unosi moderan duh.

Apartman za izdavanje je organizovan

kao jednoprostor sa ognji{tem u sredini.

Predvi|en je dvokrevetni sme{taj, a po

potrebi spavanje mo`e da se pro{iri i na

dnevni boravak.

Prizemlje glavne ku}e je organizovano

kao jednoprostor, sa ognji{tem u sredini,

naravno interpretiranim na savremen na~in.

Sredi{nja komunikacija odvaja radne i

prostore doma}instva od prostora za

odmor. Trpezarija je tako|e okrenuta vatri,

a ispred nje je terasa sa koje se prostire

pogled na dolinu.

Na spratu je de~ija soba i prostor za

rad, okrenut ka galeriji. Ovaj prostor je

jedinstven, mada se po potrebi spavanje

mo`e odvojiti kliznim vratima. Na spratu je

i roditeljska soba, u potpunosti odvojena

od prostora komunikacija i od vazdu{nog

prostora izanad dnevne sobe.

Spoljni izraz proisti~e iz su{tine. Po{tuju}i

tradiciju ku}i smo dodali savremene

proporcije tako da ona ima ne{to od

univerzalnih modernih vrednosti u izrazu i

do`ivljaju.

Marija R. Mihailovi} student

Milan S. Stankovi} student

Arhitektonski fakultet BeogradPRIZNANJE ZA CELOVITO DIZAJNERSKO RE[ENJE

E 1567 Tradicija kao inspiracija, a ne kao slepo

podra`avanje modela, osnovni je koncept

na{eg rada.

Projektni zadatak zahtevao je pa`ljivo

uklapanje vernakularne arhitekture u

folklorni i prirodni ambijent. Upravo zato

novi objekat projektovan je po principima

tradicionalnog graditeljstva uz kori{}enje

autohtonih materijala, ali na jedan nov,

potpuno stilizovan na~in.

Ku}a je postavljena na pa`ljivo biranoj

padini, u cilju bolje osun~anosti i tako da

se prednja fasada prema padini potpuno

otvara u sve tri dimenzije. Izlomljena

krovna povr{, koja je u oblikovnom smislu

slobodna interpretacija krova tradicionalne

ku}e dinarskog tipa, sa dubokim strehama

uzdi`e se prema nebu isto kao {to se

tlo spu{ta prema dolini. Na taj na~in

formira se jo{ jedna eta`a. Kameni zidovi

daju stabilnost i uranjaju u zemlju, ~ine}i

postament ku}e, a na njih se nastavljaju

lak{i drveni zidovi. Jedan kameni zid pru`a

se celom visinom ku}e i podupire krov,

osnova sprataosnova prizemlja

presek

enterijer

situacija

22 23

PRIZNANJE ZA CELOVITO DIZAJNERSKO RE[ENJE

E 1567

ju`ni izgled

bo~ni izgled

lokacija Riblje`

{ifra autori opis rada

24 25

osnova sprata

• zanimljivo re{enje geometrije ku}e i

krova

• potencijal u savremenom tretmanu

tradicionalnog modela

• fasada modelovana na “tradicionalan”

na~in manje uspe{na od “savremene”

• sklad izme|u savremenog i

tradicionalnog nije u svemu postignut

mi{ljenje `irija

divlji kamen

naju`i izbor

Nikola Drin~i}Beograd

Ideja oko koje se vrti ceo rad je da

se tradicionalna durmitorska ku}a

transformi{e (evoluira) tako da se prilagodi

savremenoj porodici. Potreba da ~ovek

bude u {to ve}oj vezi sa prirodom je bila

glavna vodilja. Re{enje ovog zahteva je

vodilo ka tome da pregrade izme|u spolja

i unutra budu {to prozirnije, koliko god

to klimatski uslovi dozvole. Do re{enja

problema otvaranja ku}e ka prirodi i

zadr`avanja tradicionalnog oblika i izgleda,

mra~ne i zatvorene durmitorske ku}e

dolazim razdvajanjem strmih krovnih ravni i

pu{tanjem svetlosti da pro|e izme|u. Tako

da je veza unutra-spolja ostvarena i preko

krova. Da bi se ku}a {to bolje uklopila u

okolinu kori{}eni su tradicionalni materijali.

Ovo je bio poku{aj da se savremenim

oblikom u saradnji sa tradicionalnim

materijalima osve`i stara durmitorska ku}a,

koja svojim prisustvom treba da pove}a

vrednost ambijenta u kome se na|e.

osnova prizemlja

popre~ni presek

podu`ni presek

{ifra autori opis rada

26 27

osnova sprata

osnova prizemlja

presek osnova podruma

• originalnost koncepta

• zanimljiva ideja re{enja krovnih prozora

kao proreza

• dobro likovno re{enje nije podr`ano

adekvatnim prostorno-funkcionalnim

re{enjem

mi{ljenje `irija

1559

naju`i izbor

Dra`en Juri{i} student

Ivana Srgota student

Igor Zajmi student

Marko S}eki} student

Arhitektonski fakultet Beograd

NOVA DURMITORSKA KUCA- Kao

i kod tradicionalne kuce nagib terena

je iskoriscen za formiranje podruma, u

kome je smestena garaza i ostava sa

kotlarnicom. Prizemlje je postavljeno na

betonskoj ploci oblozenoj kamenom.

Ova ploca se koristi kao terasa na koju

se izlazi iz dnevnog boravka i trpezarije.

Orijentisana je ka juznoj najosuncanijoj

strani. Glavni pristup je iz podruma (ispod

ploce), stepenicama, a ulazna vrata se

nalaze na podestu. Na ovaj nacin su

hodnici svedeni na minimalnu mogucu

povrsinu. Stepenice su smestene

izmedju dva betonska zida,predstavljaju

CENTRALNI MOTIV KUCE.Na nivou

podruma su izvucene iz zidova cime je

naglasen sam ulazak u kucu. Stepenistem

je kuca podeljena na dva dela - deo

za boravak i tehnicki deo (kuhinja sa

ostavom). Na prizemlju su smesteni

kuhinja sa trpezarijom, jedan sanitarni

cvor i dnevni boravak sa ognjistem kao

centralnim motivom oko koga se okuplja

porodica. Fenomen vatre u enterijeru je

zadrzan kao motiv tradicionalne kuce, ali

moze da se koristi i za grejanje prostorije.

Deo kuce sa dnevnim boravkom ima

duplu visinu. Sprat se koristi kao nocna

zona sa dve spavace sobe - roditeljskom i

decijom, i jednim vecim kupatilom.

Za MATERIJALIZACIJU su korisceni

dominantni materijali podrucja - drvo

i kamen. Konstrukcija je betonska

sa drvenom oblogom. Podrum je

materijalizovan u kamenu kako bi se

postovao koncept gradnje tradicionalne

kuce (drvena kuca na kamen)

KROV je kao i kod tradicionalne kuce

(a zbog klimatskih uslova) visok i strm,

od sindre. Zbog velikog volumena on

predstavlja dominantu u izgledu kuce.

Krovni prozori zbog klimatskih uslova

uradjeni kao uske trake sa kliznim

otvaranjem. Dok suprozori u prizemlju

vecih dimenzija i poput vrata su zasticeni

usko-profilisanim zastorima(skurama)Na

ovaj nacin, drvo je zadrzano kao

dominantan materijal na fasadi, cime se u

potpunosti postuje tradicionalni duh kuce.

ORIJENTACIJA prostorija je ka juznoj

strani.Kuca se kracom stranom postavlja

na nagib terena, ali moze da bude na

ravnom terenu sa stubovima koji nose

plocu ispod koje se kao i u slucaju sa

podrumom nalazi garaza sa pomocnim

prostorijama.

{ifra autori opis rada

28 29

Aleksandra [pijunovi} student

Vladimir Topli~i} student

Arhitektonski fakultet Beograd

E 1538

osnova sprataosnova prizemlja

presekosnova podruma

• eksperiment

• tipologija postavljena adekvatno

• re{enje nije dovoljno razra|eno

funkcionalno i oblikovno

• dobro formiranje sklopa, ali neskladni

odnosi elemenata sklopa

mi{ljenje `irija

Ideja NOVE DURMITORSKA KU]E

zasnovana je na pore|enju tradicionalnih

i savremenih potreba ~oveka. Kako su

se potrebe vremenom menjale, tako se i

arhitektura razvijala.

Po{av{i od pretpostavke da je osnovna

mentalna potreba savremenog ~oveka

komunikacija (kako sa samim sobom,

tako i drugim ljudima, sa prirodom,

komunikacija putem globalne internet

mreze) od tradicionalne zatvorene

kuce, koju je diktiralo surovo planinsko

okru`enje, nastala je savremena, otvorena

ku}a. Na osnovu ove potrebe, postavljen

je koncept prvo u osnovi nerazvijenog

tipa, a zatim u oblikovnom smislu. Veza

sa tradicijom zadr`ana je u ideji ognjista,

koje je centar doga|anja, dok se oko

njega ni`u ambijenti (funkcije). Iako,

mo`da otvorenija za prirodne uslove

kojima je namenjena, ova ku}a nosi odlike

savremenog doba u vidu materijalizacije i

same kompozicije (razvijeni tip).

Tako|e, cilj je bio, da ku}a pored toga

sto je namenjena ljudima koji tamo `ive,

mo`e da ugosti i turiste koji }e imati svoju

privatnost. Pa su prema tome gostinjske

sobe izdvojene iz same ku}e i sme{tene

uz nju, tako da razvijeni tip ima dve

celine: deo za porodicu i deo za goste. Iz

ovoga sledi da koncept nastaje u osnovi

kuce, koja zauzima centralno mesto u

kompoziciji, a zatim se usmereno{}u kroz

otvore na fasadama siri preko razvijenog

tipa i kulminira na “vidikovcu” (koji je u

funkciji zatvorene zimske terase).

Naravno, ~ovek se prema svojim

potrebama moze odlu~iti za jednu od ove

dve varijante.

naju`i izbor

{ifra autori opis rada

30 31

• senzitivan pristup kontekstu• dobra postavka plana, ali sa nerazra|enim elementima neophodnim za planinsku ku}u (npr. vetrobran, dimnjak/ognji{te nere{eni u preseku i izgledima, itd.)• uspesan dizajn, ali nedovoljan otklon od paradigmatske reference

mi{ljenje `irija

Vladimir To{i} studenti

Jelena Mitrovi} studenti

Arhitektonski fakultet Beograd

naju`i izbor

E 1598 Ku}a udaljena od grada, u prirodi,

ujedno je i zahtevna i inspirativna tema.

Po{to je oblik tradicionalne ku}e arhetip,

trudili smo se da sa~uvamo njegove

prednosti – jednostavnost i svedenost na

osnovne geometrijske forme; zatvorenost

u odnosu na klimatske uslove spolja,

a otvorenost u smislu pru`anja prijatnih

vizura. Uvla~enjem volumena trema u

gabarit ku}e `eleli smo da na neki na~in

ostvarimo kompaktnost i razudjenost

u prostornim odnosima unutar ku}e, u

cilju postizanja najbolje klimatske za{tite

i najneposrednijeg kontakta spoljnog i

unutra{njeg prostora. Poku{ali smo da

postignemo sklad forme i materijala,

funkcije i forme, forme i vizuelnih

odnosa – spolja – unutra, otvoreno

– zatvoreno.Rasporedom elemenata

u prostoru, trudili smo se da ostvarimo

kontrast punog i praznog, te{kog i lakog,

kamena i drveta, te`ine i toplote materijala.

Jedan od najbitnijih problema ovog

zadatka je postizanje organskih veza

izmedju prirodnih uslova, kulturnih tekovina

i arhitekture. Trebalo je pribli`iti savremeni

na~in kori{}enja materijala tradicionalnoj

ku}i i njenom okru`enju. Prilikom rada na

projektu poku{ali smo da otkrijemo {ta u

stvari zna~i termin »nova durmitorska ku}a«

i na kome se planu sukobljavaju moderno

i tradicionalno. Tradicionalna forma u

dijalogu sa savremenim materijalima

omogu}ava da elementi ku}e budu

skladni i ~itljivi, a karakter planinskog `ivota

predstavlja osnovu na kojoj smo izgradili

ideju o konceptu.

Koncept nove durmitorske ku}e shvatili

smo kao sredstvo kojim }emo uvesti

savremeni na~in `ivota u tradicionalno

okru`enje, sa te`njom da ga nadgradimo

a ne naru{imo na funkcionalnom

planu. Kako ku}a predstavlja pre svega

prebivali{te porodice, zajedni~ke

prostorije integrisane su u jednu celinu.

Uvodjenjem dvostrukog stepeni{ta trudili

smo se da postignemo deljivost prostora

i mogu}nost odvijanja promena u okviru

objekta. Ovi faktori bi verovatno uticali na

suzbijanje stihijske izgradnje na parceli i

na taj na~in doprineli o~uvanju ambijenta

ku}e.

osnova podruma

osnova prizemlja

osnova sparta

{ifra autori opis rada

32 33

Jelena Daki} arhitekt

Ivana Milo{evi} arhitekt

Beograd

u`i izbor

• eksperiment• delimi~no odgovorio na zahteve konkursa• zanimljiv, ali nerazra|en odnos prema kontekstu

mi{ljenje `irija

E 1548 Ideja za projekat je nastala kao proizvod

posmatranja i prou~avanja odnosa ~oveka

i njegovog okru`enja. Grad, kao mesto

boravka, sa svojim karakteristikama i

zahtevima, uti~e na ~oveka i na njegov

razvoj, koji je, na `alost, opre~an njegovoj

istinskoj prirodi - slobodi i nesputanosti.

Zato ~ovek, ipak donekle svestan svojih

potreba i korena, koristi svaki slobodan

trenutak kako bi se vratio prirodi.

S tim u vezi mi projektujemo ku}u

i predla`emo «eksperiment». Ku}a

koja bi slu`ila za odmor i be`anje od

svakodnevnice trebalo bi da bude ne{to

{to bi ~oveka povezalo sa prirodom i

okru`enjem, sa onim stvarima za kojima

on ~ezne, a ne od njega ogradilo. Zato mi

ovde odbacujemo «~etiri zida» i stvaramo

novi koncept. Na{ drugi izvor inspiracije

je sam Durmitor i njegova hladna kao led,

bistra jezera «Gorske o~i». O~aravaju}a

priroda je ono {to treba iskoristiti. Zato

mi ovde koristimo mimikriju i to ne radi

skrivanja ve} radi uklapanja i simbolike.

Ugra|ena u planinu, ova ku}a podse}a

na antropomorfnu viziju planinskog oka.

osnova prizemlja

osnova sparta

presek

Iz ku}e kao iz oka pru`a se pogled

neograni~en zidovima na nebo, dinami~an

pejza` i na padinu. Topla, za{ti}ena, sa

planinom kao zale|em, otvorena prema

svetu. Na ovaj na~in na{a ku}a i priroda

postaju jedno.

O samom objektu mo`emo re}i da je

on namenjen ekskluzivnom stanovanju,

iznajmljivanju turistima ili depandansu

hotela. Potpuno je ukopan u nagib terena

(45-60˚) i tako za{ti}en od o{trih uslova

sredine.

Prostor je podeljen na dva sprata,

dnevnu i no}nu zonu. U prizemlju je

ulaz sa sanitarnim ~vorom, dnevni

boravak i kuhinja sa trpezarijom, odvojeni

pregradom sa dvostranim kaminom, a

sa spoljne strane je prostor za odlaganje

skija, zimske opreme i ogreva. Na spratu

se nalaze tri spava}e sobe i veliko kupatilo

sa le`e}om kadom i pogledom ka nebu.

Ukupna povr{ina P=∑178m2.

Konstrukcija je armirano-betonska.

Termopan stakla, u plavozelenim

tonovima, no{ena su drvenom

podkonstrukcijom. Predvi|ena je izgradnja

na oceditom tlu.

{ifra autori opis rada

34 35

• eksperiment

• nedoslednost u pristupu

• ekstravagancija u formi ali ne i u osnovi

mi{ljenje `irija

osnova prizemlja osnova sparta

fasada jug

u`i izbor

super Nikoli} Du{anNi{

Iz navedenih polazi{ta lokacije kao

i projektnog zadatka, sam po sebi

nametnuo se koncept pokreta i stalnih

promena u arhitekturi “movement in

architecture”. Kretanje iz jednog dela u

drugi postaje osnovni princip dizajna.

Te tako, polaze}i od osnovnog tipa

planinske ku}e sa krovom kao baznim

arhitektonskim elementom, vode}i se

samim dizajnom, dobijene su dve “ljuske”

koje “zatvaraju i {tite” samu ku}u.

Centar kretanja je u stepeni{tu, pa odatle

polazi i jedinstveni pokret krovnih “ljuski”

i objekta.Ovakvom sintezom kreirani

objekat je potpuno otvoren sa jedne, a

maksimalno “za{ti}en i zatvoren” sa ostalih

strana. Sem pazljivo generisanih otvora

u samoj “ljusci”, ku}a zauzima agresivan

stav prema surovoj planinskoj klimi.

Kako je objekat postavljen na kosom

terenu, slobodno kretanje po pejsa`u je

transponovano u enterijer te ku}a ima

ulaze iz prizemlja i podrumske eta`e.

Takva komunikacija ~ini ku}u prohodnom

po duzini i dozvoljava korisniku potpunu

slobodu kakvu ima u prirodi. Ovako

generisani pokret provukao se kroz celu

ku}u i jasno je podelio na dva pola. Onaj

koji je u prividnom pokretu i te`i da se

odvoji i na stabilni.

Osnovni materijali primenjeni u objektu

su: armirani beton, ner|ajuci ~elik, talasasti

lim, staklo i drvo. Oblikovanje je proiza{lo

delom iz postavke objekta u prostoru, ali

ponajvi{e iz namere projektanta da se

sam prostor olak{a i pokrene, da mu se

da dinamika i izvu~e iz stereotipa objekata

sli~ne namene.

podrum

varjanta 1

podrum

varjanta 2

presek

fasada sever

fasada istok

fasada zapad

{ifra autori opis rada

36 37

u`i izbor

Gordana Popari} arhitekt

Banjaluka

segmenti Osnovna polazi{ta u oblikovanju

i organizaciji ku}e bila su o~uvanje

autenti~nog izraza planinske ku}e,

primjena prirodnih tradicionalnih materijala

podru~ja i prilago|avanje savremenim

potrebama `ivljenja.

Arhitektonsko oblikovanje se oslanja

na tradicionalnu planinsku ku}u sa

vi{evodnim strmim krovom, ~ija masa

dominira objektom.

Ku}a podr`ava tradiciju i u smislu

materijala, primjenom kamene i drvene

gra|e.

Usvojena spratnost objekta je prizemlje

i potkrovlje, a podrumska eta`a se formira

po potrebi.

Funkcionalni razmje{taj prostorija nove

dutmitorske ku}e trpi promjene u odnosu

na tradicionalni tip kuce.

Ovaj tipski objekat mo`e da bude

porodi~na ku}a, sa pomo}nim

prostorijama smje{tenim u odvojenom

objektu, ku}a za povremeno kori{tenje,

osnova za dogradnju,a ujedno predstavlja

i segment u razvijenom tipu ku}e.

Ideja formiranja osnovnog tipa jeste

formiranje jedinstvenog prostora, odnosno

grupisanje jedinica po horizontali i vertikali

na takav na~in da je mogu}e oduzimati

i dodavati, a da se ne naru{i prostorna

organizacija i da se zadovolje potrebe

korisnika, a sve to dozvoljava osnovni

raster objekta.

• tehnologija gra|enja• zanimljiv pristup tipologiji

mi{ljenje `irija

Dogradnjom pomo}nih prostorija na

sjevernoj strani i njihovim povezivanjem sa

objektom ostvaruje se potpun osnovni tip

nove durmitorske ku}e. Osnovni tip ku}e

je mogu}e pro{iriti u smislu pove}anja

stambenog prostora, dodavanjem u nivou

prizemlja, sa juzne i isto~ne strane.

Ovaj pro{ireni tip ku}e predstavlja i

osnovni i razvijeni tip ku}e, zadovoljava

potrebe `ivljenja vi{e~lane porodice

i omogu}ava obavljanje djelatnosti u

samom objektu.

Ku}a za goste je projektovana tako da

lako mo`e postati cjelina sa osnovnim

tipom ku}e. Izgradnjom oba objekta

formiraju se ambijenti koji }e podsje}ati na

tradicionalne grupacije, a ujedno zadovoljiti

savremene potrebe korisnika.

Razvijeni tip ku}e predstavlja

kombinaciju sadr`aja, osnovnog tipa ku}e,

njenih pro{irenja i natkrivenih »zajedni~kih«

prostora.

Ovakav tip ku}e odnosno ~itav sklop

karakteri{e faznost-etapnost u izgradnji,

{to je bitna karakteristika kod primjene, i

mogu}nost uspostavljanja sklada izme|u

povrsine ku}e i povr{ine parcele. Sistem

denivelacije nivoa, naro~ito je mogu}e

primjeniti kod ovog tipa.

Povezivanje osnovnog, odnosno

razvijenog tipa ku}e i objekta za

iznajmljivanje predstavlja potpuni razvijeni

tip ku}e.

osnova prizemlja

osnova sparta

situacija

principi razvijanja

fasade

u`i izbor

{ifra autori

opis rada

38 39

Te`nja sintezi tradicionalnog i

savremenog. Tradicija u funkcionalnoj

organizaciji, savremenost u oblikovanju .

Ognji{te je evoluiralo. Zapravo, ono {to

je zna~ilo ranije – okupljanje, obedovanje,

vatru `ivota ku}e o~uvano je, novina

le`i u prostornoj artikulaciji evoluiranih,

savremenih, potreba.

Oblikovanje u funkciji uvo|enja prirodnih

elemenata - ambijenta, svetlosti; uvo|enja

novog, apstraktnog plamena `ivota nad

savremenim ognji{tem. Prve se varnice

ovoga plamena dogode u svanu}e

- kada se igrom krovova streme}ih

Istoku i Zapadu privuku zraci `ivota . . .

Potom se misti~na veza sr`i ku}e i mesta

otelotvoruje prodorom plamena kroz

materiju ka njenome duhovnom izvoru

– ju`nome Suncu – prate}i ga sve do

pomra~enja.

Evolucija ognji{ta, predstavlja, zapravo,

staru u novoj ku}i i postaje njena bit i veza

sa arhetipom.

Materijalizacija po ugledu na

tradicionalnu – drvo, kamen uz uvo|enje

staklenog rascepa i loma krovnih ravni

kao elementa dramatizacije pojavnosti.

• interesantan koncept “rascepa”• maketa na dobrom tragu studije forme• projekat nerazvijen• neizra|ena proporcija

mi{ljenje `irija

situacija

kocept

Bratislav Brankovi} studenti Biljana Vojinovic studenti

Arhitektonski fakultet Beograd

evolucija ognji{ta

{ifra autori

opis rada

40 41

Prilikom projektovawa vo|eno je ra~una

o svim zadatim parametrima, a posebna

pa`nja je obra}ena na proporciju i

o~uvanje graditeljskog nasle|a.

Prioritet u projektovanju je dobilo

ognji{te, tj kamin kao integracioni faktor

i simbol zajedni~kog porodi~nog `ivota,

postavljen u samu osu ku}e, radi jasne

diferencijacije unutra{njeg prostora i

po{tovanja vekovnih obi~aja.

Jo{ jedan detalj nam se u~inio

zanimljivim pa smo ga posebno razradili,

to je postojanje dvoja vrata na ku}i,

tzv Isto~na vrata i Zapadna vrata. Ovaj

detalj re{io je komunikaciju doma}ina

ka pomo}nim objektima, koji se nalaze

isto~no i zapadno od ku}e, a tako|e

je duboko uvre`en u narodne obi~aje

sa kojima nismo hteli da prekinemo

kontinuitet (isto~na, velika vrata - glavni,

sve~ani ulaz u ku}u, zapadna, mala vrata

– ekonomski ulaz

U na{em slu~aju re{enje se iskristalisalo

u vidu objekta na tri nivoa, {to je

otvorilo mogu}nost da se srednji nivo,

najkvalitetniji prostor otvori samo za

funkciju dnevnog boravka, dru`enja i

okupljanja, dok se posredstvom tople

veze obezbe|uje povezanost stambenog i

ekonomskog dela.

Va`no je napomenuti da mi ne smatramo

da je ovo tipski objekat na temu “Nova

durmitorska ku}a, ve} samo jedan od

bezbroj na~ina da se reinterpretira duh

tradicionalne gradnje na ovim prostorima

uz zahteve korisnika prilago|ene

sada{njici i uz upotrebu savremenih

materijala i sistema gradnje, ali u meri

dovoljnoj da se ne naru{i odnos prema

arhtipu i op{ti pejza` planine.

potkrovlje

u`i izbor

maam Milo{ \ura{inovi} student

Adi Bjelak student

Arhitektonski fakultet Beograd

podrum fasada

prizemlje

u`i izbor

{ifra autori

opis rada

42 43

Oblikovanje proizilazi iz tradicionalne

dinarske brvnare, kod koje se dio na

zemlji, magaza, zida kamenom, iznad

toga je brvnara ili bondru~na konstrukcija i

strma krovna kapa.

Funkcije su tako|e slojevane: u

podrumu ostava ili radonica, u prizemlju i

potkrovlju stanovanje, {to se prepoznaje i

u arhitekturi objekta.

Karakteristi~no za oblikovanje ku}e

durmitorskog podru~ja je njena ~vrsta

forma : ku}u nije mogu}e razvijati

formiranjem nizova kao kod primorske,

katunjanske ili pa{trovi}ke ku}e. Zbog

toga se i ne mo`e govoriti o razvijenom

tipu ku}e koji bi se realizovao kao dalja

faza osnovnog tipa. U ovom radu je

modelovano ponu|eno re{enje kao

MATRICA koja se mo`e realizovati

SA@ETO : bungalov, ku}a za odmor, ili

PRO[IRENO: osnovni tip i tip ve}e ku}e.

• primena dostupne tehnologije gra|enja

• izveden objekat

mi{ljenje `irija

podrum

Variranjem nagiba krovnih ravni u

odnosu na pejza`, boje pokriva~a,

oblika prozorskih kapa na krovu, boje

brvana na fasadi, boje stolarije, obrade

zidova podruma, ulaznog stepeni{ta,

ograde na terasi, od ponu|ena ~etiri tipa

durmitorske ku}a mo`e se, prema matrici

osnovne ku}e, posti}i velika raznovrsnost

objekata. Time se obezbje|uje stvaranje

harmoni~nih fizi~kih struktura u prostoru,

upravo na na~in na koji je to ostvarivao i

narodni graditelj: sli~ni materijali i osnovna

matrica, a razli~ite varijacije horizontalnih

i vertikalnih gabarita i drugih oblikovnih

elemenata.

ent Jelisava Kalezi} arhitekt

Podgorica

sprat potkrovlje

prizemlje

izgled

presek

{ifra autori opis rada

44 45

• neuobi~ajen eksperiment

• zanimljiv tretman unutra{njeg prostora

• ideja primerenija za ugostiteljski objekat

mi{ljenje `irija

sprat

podrum

prizemlje

izgledi

preseci

u`i izbor

E 1580 Dragi~evi} Nata{a student

Ignjatovi} Igor student

Arhitektonski fakultet Beograd

Ku}a je u potpunosti izvedena od

prirodnih materijala, drveta i kamena. U

enterijeru je tako|e upotrebljeno drvo

kao osnovni materijal. Vertikalni drveni

valjci sastavljeni od niza balvana treba

da asociraju posmatra~a na {um. Forma

osnove je jako pojednostavljena i ~ista,

gde su svi ambijenti dnevnog boravka

grupisani oko kamina koji je centralni

motiv ku}e. Karakteristi~nost ove ku}e

je mogu}nost zatvaranja fasade drvenim

brisolejima koji su za{tita od sunca i

dodatna termi~ka za{tita. Su{tina ovog

projekta je TOTAL DESIGN jednog

sasvim jednostavnog prostora koji pru`a

velike mogu}nosti za popunjavanje i

kombinovanje.

{ifra autori opis rada

46 47

• celovito obra|en rad

• dimenzijom i obradom fasada

primerenija za javni objekat

mi{ljenje `irija

sprat

podrum

prizemlje

izgledi

presek

u`i izbor

E1557 Spiri} PetarNestorovi} AleksandarStanimirovi} MirkoJovanovi} JulijaNi{

Projekat je estetski prilagođen

prirodnim lepotama Durmitora i usklađuje

tradicionalne vrednosti sa savremenim

potrebama i funkcionalno-tehnolo{kim

normama. Stilizovani oblik kuće, kao

preklopljene tradicionalne `enske marame,

simbolizuje Crnogorku kao stub porodice i

dru{tva i toplinu porodične svetinje.

Kuća je dom porodice koja se bavi

planinskim turizmom, umetničkom izradom

suvenira (estetskim oličenjem kulturnog

nasleđa i običaja) i ručnom izradom burića

(bačvi). Ekonomska funkcija ostvaruje se

u radionici (deo podruma) i povezanim

izlo`benim i prodajnim prostorom. Eko-

turizam je u zasebnom objektu, koji

je prozirnom pregradom povezan sa

kućom, ističući i povezanost i neophodnu

odvojenost domaćina i gosta.

Kamin je dominantan u enterijeru i

centar je okupljanja porodice i gostiju.

Dimnjak je estetski dominantan vizuelni

motiv kuće u panoramskoj povezanosti s

krovnom simbolikom spolja i sunčanom

blago{ću kamina u enterijeru, a tehnički je

dominantan u funkciji kamina i centralnog

grijanja.

Oblik krovnih ravni jasno pokazuje

visinsku razliku podova i odvojenost

radnog od intimnog dela kuće. Intimnost

domaćinstva postignuta je orijentacijom

dnevnog boravka ka dvori{tu, a nasuprot

tome na severu ka ulici sme{ten je

ekonomski deo kuće.