1. Nominal Faiz/Reel Faiz Enflasyon ve Parann Zaman Deeri

2. Nominal Faiz/Reel Faiz

• Fisher (1930), nominal faiz oranlarnn bileenlerini aadaki gibi ifade etmitir:

• 1.Nominal faiz oran:( Yatrlan parann byme oran) Piyasalarda en yaygn kullanlan faiz orandr. lem annda belirtilen ve o anda geerli olan faiz orann ifade etmektedir. Parann maliyeti ya da fiyat olarak parann zaman deerini ifade eden nominal faiz oran temel olarak aadaki deikenleri kapsamaktadr:

3. Nominal Faiz/Reel Faiz

• -ekoonomideki enflasyon oran (e)

• -geri dememe risk primi (d)

• -parann elden karlmas nedeniyle karlan frsatlarn gerek zaman deeri (z)

• P miktarda bor verdiimizde dnem sonu deeri:

• P(1+z)dir.

4. Nominal Faiz/Reel Faiz

• Parann geri denmeme riski de hesaba katldnda;

• P(1+z)(1+d) olmaldr.

• Enfasyon hesababa katldnda ise;

• P(1+z)(1+d)(1+e) olmaktadr.

• Z ve d birlikte deerlendirildiinde reel faiz oranlarn vermektedir ve r ile ifade edilebilir.

• 2)Reel faiz Oran:Bir yatrmn satnalma gcndeki art

5. Nominal Faiz/Reel Faiz

• Bylece:

• (1+r)(1+e) olmaktadr.Bu iki faktr nominal faizin bileenleridir.Nominal faizi i ile gsterirsek aadaki eitlii yazabiliriz:

• (1+i)=(1+r)(1+e)

• Formln alm:

• i= r+e+(rxe)

6. Nominal Faiz/Reel Faiz

• Reel faiz hesaplamas

• (1+r)=(1+i)/(1+e)

• rnek: Nominal faiz oran %10 ve enfalsyon oran %5 iken reel faiz oran;

• 1+r=(1.10)/1.05)

• R=%4.76dr.

7. Nominal Faiz/Reel Faiz

• 3) Risksiz Faiz Oran (RF): Risk priminin(d) sfr olduu zamandaki faizi ifade eder. Buna gre;

• (1+RF) =(1+z)(1+e)

• Grld gibi risksiz faiz oran, denmeme riskini kapsamayan faiz orandr.

8. Nominal Faiz/Efektif Faiz Oran

• 4)Edeer(Efektif Faiz Oran):Genel olarak nominal faiz oran yllk olarak ifade edilir. Bir yl iinde birden fazla faiz demesi yaplyorsa yatrmcya nerilen yllk faiz oran ile yatrmcnn gelecekte elde edecei faiz oran arasnda fark olacaktr. Yl iinde faiz demelerinin sklna gre yatrmcnn eline geen getiri oran efektif(gerek-edeer ) faiz oran denir.

9. Nominal Faiz/Efektif Faiz Oran

• (1+ efektif oran) = ( 1+ i/m ) mn

• Burada m faiz deme skln gstermektedir.

• Yllk nominal faiz oran %24 iken ve ylda 4 kez faiz demesi varken efektif faiz oran yle hesaplanr:

• Efektif oran (1 + 0.24/4) 1x4 1=%26.25.

10. Enflasyon ve Parann Zaman Deeri

• Bankaya %6 faiz oran ile para yatrrsanz, bu % 6 zenginletiiniz anlamna gelmez. Yllk enflasyon orannn da %6 olduunu varsayalm. 1000 TL iin durumu deerlendirelim:

• GD=1000(1.06)=1060 TL

• Reel olarak GD = 1000(1+i)/(1+e)

• • • • • =1000 (1.06)/1.06) =1000 TL

11. Enflasyon ve Parann Zaman Deeri

• Bu rnekte nominal faiz oran %6 iken reel faiz oran sfrdr.

• 1+reel faiz oran = 1+nominal oran/1+enf.

• 1+ r=1.06/1.06 =1

• r=0

• Reel Faiz oran yaklak olarak;

• Reel faiz oran=Nominal Faiz oran-enflasyon oran

12. Reel faiz demeleri

• rnein nominal faiz orannn %10 olduunu varsayn. 1 yln sonunda 100 TL elde edebilmek iin bugn ne kadar yatrmalsnz?

• BD = 100 /1.10 = 90.91 TL

• Burada nominal nakit aklar, nominal faiz oran ile indirgenerek bu sonuca ulalmtr. Ayn sonuca reel nakit aklar, reel faiz oran ile indirgenerek de elde edilebilir:

13. Reel faiz demeleri

• Enflasyon oran %7 beklenmektedir. Buna gre 100 TLnin birinci yln sonundaki reel deeri;

• Reel nakit ak =100/(1.07)=93.46 TLdr.

• Reel faiz oran =(1.10/1.07)-1 = %2.8

• BD=93.46/1.028 =90.91 TL

• Altn Kural : Nominal nakit akn nominal faiz oran ile, reel nakit akn reel faiz oran ile bugne indirge!

14. Emeklilik rnekleri

• 70 yandaki emekli ve dul amcanzn Sizden yardm istediini varsayalm. Amcanzn servet durumuna ilikin aadaki saptamalar yaptnz:

• 1)Amcanzn u anda sahip olduu evin deeri 120.000 TLdr. Evi ve geri kalan tm varln kzna miras brakacaktr.

• 2)180.000 TLlk birikimini %9 faizli devlet tahvilinde deerlendirmektedir. Yaamnn geri kalannda bu birikimini harcamay planlamaktadr.

• 3)Ylda 7800 TLs emekli gelirine sahiptir. Bu enflasyona endeksli bir gelirdir.

• 4)Amcanzn yllk harcamas ise 24.000 TLsdr.

15. Emeklilik rnekleri

• Amcanzn hastalklar ve salk durumu dikkate alndnda ortalama 20 yl daha yaayabileceini tahmin ettiniz. Buna gre 180.000 TLlik birikimini her yl eit bir biimde harcamak isterse (20 yl boyunca) yllk ne kadar harcayabileceini grmek istiyoruz:

• 180.000 =A (%9 faizle 20 yllk anite fakr)

• A=180.000 x 9,129 =19.717 TL harcayabilir.

• 19.717 TL + 7800 TL = 27.517 TL Yllk olarak harcayabilecei toplam mebla

16. Emeklilik rnekleri

• Kukusuz sorun enflasyondur. Hata yaptk! Nominal ve reel aklar birbirine kartrdk. Emeklilik geliri reeldir. Oysa birikiminden her yla den 19.917 TL nominaldir ve bu parann satnalma gc hergeen gn azalacaktr. rnein 5. ylda amcanzn geliri aadaki gibi olacaktr:

17. Emeklilik rnekleri

• Gelir Nominal Reel

• Emeklilik 16.216 TL 7800 TL

• Tasarruf 19.717 TL 9.484

• Toplam Gelir 35.933 TL 17.284

• Amcanz yllk reel geliri ile 5. ylda yllk masraflarn karlayamaz duruma gelecektir. Burada amcanz yanltmamamz iin her yla den reel deerleri hesaplamanz gerekir.

18. Emeklilik rnekleri

• BD= Yllk Reel Anite x(Anitenin bugnk deeri)

• 180.000 = Reel Anite (reel faiz oran %3.8 ile 20 yln anite faktr)

• 180.000 =Reel Anite x 13,834

• Reel Anite = 13.011 TL

• Toplam geliri (reel)=13.011 +7800 = 20.811 TL

• Bu durumda amcanzn yllk harcamalarn biraz azaltmas gerekecektir.