##8,ŠUMARSTVO,SKRIPTA I ng . #A1O. P I Š K O R I Ć # Ing . #A2B. M A R I N K O V I Ć

#NNUVOD U ŠUMARSTVO

#MMSPLIT #GG1960

# P P Š u m a r s k a š k o l a za krš

I n g . O . P i š k o r i ć ~ I n g . B . M a r i n k o v i č

U V 0 T? U Š U M A R S T V O ( s k r i p t a Šumarske š k o l e za k r š u S p l i t u )

I l . i z d a n j e

S A D R Ž A J !

I.RASPP08TR/sNJS!T0ST ŠUMA I POJAM ŠUME, ' s t r . l P o j a v a ^ume na Z e m l j i D e f i n i c i j a i po jam šume P r i r o d n a šuma Gospoda r ska šuma

II.ZNAČAJ I VAŽNOST ŠUMA s t r . 5 1 . ) G l a v n i šumski p r o i z v o d i

a . ) D r v o kao i z v o r t o p l i n e b . ) D r v o kao g r a đ e v n o i t e h n i č k o t v o r i v o c . ) P r o i z v o d i k e m i j s k e p r e r a d e d rva d . ) D r v o u umj e t n o s t i

2 . ) S p o r e d n i šumski p r o i z v o d i 3 . ) I n d i r e k t n e ( p o s r e d n e ) k o r i s t i šume

a . ) Z a š t i t n o d j e l o v a n j e šume od v j e t r a b . ) Z a š t i t n o d j e l o v a n j e šume о^ vode c . ) U t j e c a j šume na t e m p e r a t u r u z r a k a d . ) U t j e c a j šume na č o v j e č j e z d r a v l j e

III.TERMINOLOGIJA U ŠUMARSTVU s t r . 2 2 1 . )Šumsko g o s p o d a r s t v o 2 . )Uzga j a n j e šuma 3 • ) D e n d r o m e t r i j a 4 . ) U r e đ i v a n j e šuma 5 . ) I s k o r i š t a v a n j e šuma 6 . ) Z a š t i t a šuma . •

y S p l i t , 1 9 6 0 g .

i

- 1 -

I.RASPROSTRANJENOST ŠUMA. I POJ,;M ŠUME.

P o j a v a šume na Z e m l j i . V e ć i d i o kopna n a š e p l a n e t e o b r a s t a o j e r a z l i č i t i m b i l j k a m a , ^ о к j e m a n j i - i o bez i k a k v o g r a s l i n -s t v a ( v e g e t a c i j e ) . B e z v e g e t a c i j e su p u s t i n j e i k r a j e v i " v j e č -nog" s n i j e g a i l e d a . M e đ u t i m , b i l j n i p o k r o v r a z l i č i t j e i u r a z l i č i t i m k r a j e v i m a Zeml j e ( h o r i z o n t a l n a r a s p r o s t r a n j e n o s s t ) , a r a z l i č i t j e i .na r a z n i m nadmorskim v i s i n a m a ' ( v e r t i k a l n a r a s p r o s t r a n j e n o s t ) •

U p r e d j e l i m a s mnogo t o p l i n e i s mnogo v l a g e r a s t u š u -me. "Dakle, t o p l i n a i v l a g a u v j e t u j u p o j a v u šuma na Z e m l j i . U p r e d j e l i m a g d j e j e v l a g e ( k i š e ) m a n j e , r a s t u samo r a z n e v r s t e t r a v a . T a j e p o j a v a j e d n a k a kako u p o d r u č j u ž a r k e , t a k o i u p o d r u č j u u m j e r e n e k l i m e .

U žarkom k l i m a t s k o m p o j a s u ( t r o p s k o p o d r u č j e ) šume su v r l o b u j n e i o b l i k u j u s e v r l o v e l i k i m b r o j e m r a z n o g d r v e ć a , — g r m i j a i o s t a l i h b i l j a k a .

U umjerenom p o j a s u šume su man je b u j n e i s man je v r s t a d r v e ć a .

K r a j e v e u k o j i m a r a s t u samo t r a v e naz ivamo: u t r o p s k o m p o d r u č j u : s a v a n a m a i pampasima; u umjerenom p o j a s u : p r e r i j a m a (u S j e v e r n o j A m e r i c i ) , s t e p a m a

(u B u s i j i ) , p a i tundrama (na s j e v e r u Bu-" • - s i j e i S i b i r a ) ,

Na p o d r u č j u s j e v e r n o g l e d e n o g k l i m a t s k o g p o d r u č j a nema n i šuma n i b u j n i h t r a v a , v e ć v e g e t a c i j u s a č i n j a v a j u samo ma-h o v i n e i l i за j e v i .

Naša domovina n a l a z i s e na p o d r u č j u t . z v . u m j e r e n e k l i -me, odnosno k l i m e , k o j e j e pogodna za r a s t i r a z v o j š u m e . I z u -z e c i s u j e d i n o o n i k r a j e v i , k o j i sa n a l a z e na već im nadmor-skim v i s i n a m a ( p r e k o 1 . 5 0 0 m ) , g d j e n i s u p o v o l j n i u s l o v i za r a s t d r v e ć e , n e g o samo za t r a v o .

č o v j e k j e mnoge šume u n i š t i o i l i . i s k r č i o i p r e t v o r i o u p o l j o p r i v r e d n o t l o . Z a t o danas opažamo da se p o v r š i n e šuma i z m j e n j u j u s p o v r š i n a m a k o j e se p o l j o p r i v r e d n o i s k o r i š ć a v a j u ( n j i v a m a , l i v a d a m a » v o ć n j a c i m a , v i n o g r a d i m a i s i . ) .

Po svom g e o g r a f s k o m p o l o ž a j u p o d r u č j e nage domovine j e s t p o d r u č j e šume.Na svim o b e š u m i j onim pov r š inama šuma b i se v r l o b r z o same r a š i r i l a , k £ d a j e č o v j e k ne b i ometao u n j e z i n o m p r i r o d n o m r a z v o j u .

" D e f i n i c i j a i po jam šume. Pod Šumom razumi j evamo z e j e d n l e u ž i v i h j e d i n k i ( o r g a -

nizama) b i l j n o g i ž i v o t i n j s k o g s v i j e t a , k o j u č o v j e k u z g a j a r a -d i m n o g o b r o j n i h k o r i s t i . U Šumi j u n a j u o č l j i v i j e d r v e ć e , a l i j e ono samo ? i o t e ž i v o t n e z a j e d n i c e ( b i o c e n o z e ) j p o d v i s o k i m s t a b l i m a n e l a z e se n i ž a s t e b l a i g r m l j e , a i s p o d o v i h opo t v e -ć i i l i m a n j i b r o j d r u g i h b i l j a k a , k a o n , p p , t r a v a , p a p r a t i , m a h o -v i n a , A l i ne .samo nad zeml jom,nego i u z e m l j i , t , j , u šumskom

-#KK29 j e b r o j i d o z n a č n i šumsk i č e k i ć . P r i tom se r edovno m j e r i i p r -s n i p r o m j e r . B r o j na s t a b l u u d a r a s e posebnom n a p r a v o m , k o j u n a -zivamo k o l o b r o j . O z n a k a ga doznačnim ček ićem s l u ž i z a t o , d a se može u v i j e k u t v r d i t i , da l i j e pos j ečeno i samo ono o d r e đ e n o , t . j . doznačeno s t a b l o , i l i s e u p r o t i v n o m s l u č a j u r a d i o b e s p r a v n o j s j e č i .

Drvo nekog s t a b l a može s e u p o t r e b i t i u r a z l i č i t e s v r h e , pa s e prema tome i i z r a đ u j e u r a z l i č i t e S o r t i m e n t e , n a p r . s z a o g r j e v , z a i z r a d u p a p i r a i l i c e l u l o z e , z a ž e l j e z n i č k e p r a g o v e , kao r u d n i č k o d r v o , t r u p c i i t . đ . D r v o k o j e j e n a m i j e n j e n o o g r j e -vu naz ivamo o g r j e v n o drvo .Ono k o j e j e n a m i j e n j e n o p r o i z v o d n j i p a p i r a i l i c e l u l o z e nazivamo o o l u l o z n i m drvomia ono za dobiva n j e t a n i n a - t a n i n s k i m d rvom,za p o t r e b e r u d n i k a - r u d n i č k i m drvom, a ono u g r a đ e v n e i d r u g e r a z n e t e h n i č k e s v r h e nazivamo t e h n i č -kim drvom.

I z ž i v i h s t a b a l a r a z n i h v r s t a bo rova v a d i s e smola .To v a - %

đ e n j e s m o l ^ a z i v a m o s m o l a r e n j e m . K o r i š t e n j e p a š e u općenarodn im (državn im) , šumama naz ivamo p a š a r e n . i e m t a p a š u s v i n j a u h r a s t o -vim š u m a m a - ž i r e n j em.

6 . ) Z a š t i t a šuma. N a p r i j e d j e r e č e n o , d a Šumske š t e t e u z r o k u j u r a z l i č i t i

u z r o č n i c i . N a j v e ć e š t e t e može p o č i n i t i sam Čovjek b i l o s j e č o m , b i l o p a l e ž o m , b i l o n a p a s i v a n j e m s t o k e , k a k o u t u đ i m , t a k o i u s v o j i m v l a s t i t i m šumama.Dosada su s p r i j e Č a v a n j o i č u v a n j e š u -ma od r a z n i h š t e t n i k a v r š i l a posebna l i c a , k o j e smo n a z i v a l i l u g a r i m a i l i čuva r ima šuma,a n j i h o v o p o d r u č j e ( t e r e n na kojem su v r š i l i č u v a n j e ) l u g a r s k i m r e j o n o m i l i l u g a r s k i m s r a z o m . P r e -ma n o v o j o r g a n i z a c i j i šumarske s l u ž b e kod n a s , p o s t o j e ć e šumar -ske u s t a n o v e p o s t a j u p o d u z e ć a , p a će č u v a n j o šume od s v i h o š t o -ć i v a n j a v r š i t i č i t a v r a d n i k o l e k t i v t o g p o d u z e ć a . U k o l i k o u nekom k r a j u p o s t o j i v e l i k i b r o j l j u d i k o j i č i n i š t e t e u d r ž a v -nim šumama,tamo će s e p o s t a v l j a t i p o s e b n i č u v a r i š u m a , k o j i ć.e p r i j e t o g a s t e ć i i z v j e s n o z n a n j o na k r a ć i m t e č a j ovime(a u k o -l i k o t o z n a n j o već od p r i j e ne p o s j e d u j e ) . Č u v a r šume mora s v a -kodnevno v o d i t i d n e v n i k r a d a t . j . s k c f l e j e k r e n u o na t e r e n , k o j o j e p r e d j e l e i l i o d j e l e o b i š a o , š t o j o n a r o č i t o g z a p a z i o i l i p r o -n a š a o »odnosno š t o j e r a d i o , t o kada s e v r a t i o s t e r o n a . Z a t u s v r h u p o s t o j e p o s e b n o t v r d o u k o r i č e n o b i l j e ž n i c o , k o j e so n a z i -v a j u l u g a r s k a s l u ž b e n a k n j i g a .

Š t e t e k o j e u šumama v r š o r a z n i n e s a v j e s n i l j u d i » p r i j a v -l j u j u s e b i l o sucu za p r e k r š a j o i l i k o t a r s k o m sudu r a d i p r o g o -na i k a z n o . T a s e p r i j a v a p o d n o s i no posebnom f o r m u l a r u , k o j i s e zove p r i j a v a za šumsku Š t e t u i l i šumsko kaznena p r i j a v a . A k o j e š t o t a p r o n a đ e n a , a k r i v a c n i j o - p o z n a t , o n d a č u v a r mora p o d n i j e -t i svom s t a r j e š i n i i z v j e š t a j da j e prdmašeo š t e t u .

- K r a j -

ж