nl r.lalbiakchhungi chanchin (khawvel sunday school ni)

26
1 www.mizoramsynod.org

Upload: mahruaia-colney

Post on 10-Jul-2015

321 views

Category:

Social Media


52 download

TRANSCRIPT

Page 1: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

1

www.mizoramsynod.org

Page 2: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

2

www.mizoramsynod.org

KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NINovember 2, 2014

NAUPANG SUNDAY SCHOOL

Thupui

NL. R. LALBIAKCHHÛNGICHANCHIN

ZiaktuRev. Lalzuithanga

SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD

Page 3: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

3

www.mizoramsynod.org

Published bySynod Literature & Publication BoardforMizo Sunday School Union

Chhut khatna 2014Copies - 5500(All rights reserved)

Printed atSynod PressAizawl - 796 001Mizoram

Page 4: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

4

www.mizoramsynod.org

A chhûnga thu awmte

Thuhmahruai 4Programme 5

|HEN KHATNAA hun hmasa lam leh a rawngbâwl dân

1. A pian leh mûrna 72. A naupan lai 83. Tlângpuitê-ah an kîr leh 104. A lehkha zir dân 11

A rawngbâwl dân1. Kohna a dawn dân 122. A thawhna Manipur ram chanchin 133. Manipur rama rawngbâwl dân 134. Machhûngi rawngbâwl dân 145. A thawhpuiten an duhsak 15

|HEN HNIHNAA hun hnuhnûng lam

1. A thih dân 162. Vui tûra inbuatsaihna 183. Vuina inkhâwm 184. A thihna thubuai 195. A thihnain a nghawng 206. Hriat rengna lungphun 217. Tlângkawmna 23

Thu lâknate 24

Page 5: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

5

www.mizoramsynod.org

THUHMAHRUAI

Mizoram Presbyterian Kohhran chuan kum tin NovemberPathianni hmasa berah Khawvêl Sunday School Ni hi a hmang\hîn a. Hemi nia zir tûr thupui thlan, a bu ziaktu ruat leh zir theih tûraa bua chhuah hi MSSU Committee mawhphurhna a ni. Kum 2001a\angin naupang leh puitlingin a hranga hun an hman tâk avângin zirtûr pawh a hrangin buatsaih \hin a ni ta.

Kum 2014 Khawvêl Sunday School Ni naupang lam zir atânNl. R. Lalbiakchhûngi, missionary mârtar chanchin zir tûra thlan ani a, a ziaktu atân Rev. Lalzuithanga ruat a ni bawk a. Anin uluk takleh ngaihnawm takin, a chhiartu leh ngaithlatute tâna thinlung khawihtakin a rawn ziak a, a hun takah a rawn theh lût thei bawk a, alâwmawm hle.

Nl. R. Lalbiakchhûngi hi Synod Mission Board hnuaiamissionary mârtarte zînga pakhat a ni a, a nun leh rawngbâwlnaahentawn tlâk tak a ni a, a thawhna hmun Manipur-a mite pawhin anngainain an ui êm êm a ni. Rawngbâwltu chhuanawm leh ngainatawmtak a ni a, Krista tâna a mârtarna hian rawngbâwl tûrin mi dangte acho chhuak a, tûna Khawvêl Sunday School Nia a chanchin naupanglama zir pawh hian mi tam tak nunah thusawiin, Lalpa rawngbâwltutam zâwk a chher chhuah ngei ka beisei. Mârtarte thisen chukohhranho tân chi a ni si a. |halai ngat mai Krista leh a Chanchin|ha avânga mârtar huaisen kan neih avângin Pathian hnênah lâwmthu i sawi ang u. He lehkhabu chhiara ngaithlatu zawng zawngteLalpan malsâwm rawh se.

(REV. LALRAMLIANA PACHUAU) Executive Secretary i/c MSSU

Page 6: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

6

www.mizoramsynod.org

KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NINOVEMBER 2, 2014

NAUPANG SUNDAY SCHOOL PROGRAMME

CHAWHMA INKHÂWM

Hruaitu : Asst. Superintendent i/c NPSS|antu chhiar tûr : Tirhkohte 7:54-60Hla sak ho : NPHB No. 153

Krista thisen hlua tlansate chuanChâng sawi rual : Beginner DepartmentThilpêk lâk khâwm leh hlanChâng sawi rual : Junior DepartmentThupui sawi : Nl. R. Lalbiakchhûngi chanchin

|hen khatnaZaipâwl : Senior DepartmentHla sak ho : NPHB No. 166

Mi thianghlimte lênna khawpui chuBânna

CHAWHNU INKHÂWM

Hruaitu : Leader, Senior Department|antu chhiar tûr : Hebrai 11:32-40Hla sak ho : NPHB No. 126

Lalpa Chanchin |ha puangtuteChâng sawi rual : Primary DepartmentThupui sawi : Nl. R. Lalbiakchhûngi chanchin

|hen hnihnaZaipâwl : Intermediate & Sacrament Deptt.Hla sak ho : NPHB No. 131

Lal Emanuela ram zauh tûr lehBânna

(Thawhlâwm hi Bial Treasurer kal tlangin Synod-ah theh luhtûr a ni).

Page 7: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

7

www.mizoramsynod.org

Page 8: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

8

www.mizoramsynod.org

MISSIONARY CHHUANAWM

NULA R. LALBIAKCHHÛNGI CHANCHIN

|HEN KHATNA

A HUN HMASA LAM LEHA RAWNGBÂWL DÂN

Thuhmahruai: Kum tinin November thla Pathianni hmasa ber hiKhawvêl Sunday School Ni atân kan hmang \hîn a, he ni-ah hianKrista tâna rawngbâwltu, mi ropui tak tak chanchin kan zir \hîn ani. Nikum 2013-ah pawh khân Bible humhimtute chanchin kanzir a, a ngaihnawm kan ti \heuhin ka ring. Kuminah hi chuan kanMizo missionary pakhat, nula R. Lalbiakchhûngi, Krista tânamârtar chanchin kan zir dâwn a ni. Ani hi Manipur-a Synod Mis-sion Board hnuaia rawngbâwltu a ni a, a rawngbâwl chhûng hi arei lo hle a, kum thum (April 1986 – April 1989) chhûng chauhrawng a bâwl hman a ni. Synod Mission Board hnuaia rawng abâwl chhûng hi rei lo hle mah se, a thih dân râpthlâk tak avânghian mi lainat leh hriat a hlawh hle a. Tûn thleng hian Kristian|halai Pawl Branch \henkhat chuan a hming hi an group hmingahte an hmang hlawm a ni.

1. A pian leh mûrna : R. Lalbiakchhûngi hi May 27, 1967khân Tlângpuitê (tûnah chuan Tlângmawi tiin an thlâk tawh a)khuaah a lo piang a. A pa hi an khuaa Kohhran Upa a ni a, a hmingchu Sânghleia a ni. A nu chu Khuanghnûni a ni a, pianpui unau mipa3 leh hmeichhia 4 a nei a, an vaiin 8 an ni. Ani hi an unaua naupangber a nih avângin an duat \hîn hle a, ‘Machhûng’ tiin an ko \hîn.

A pianna khua Tlângpuitê hi khaw tê tak tê, in 40 emaw chauhawmna khua a ni a, Tuichâng lui chhak lama awm, Khawhai leh

Page 9: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

9

www.mizoramsynod.org

Sialhâwk inkâr thlang lam tlâng dunga awm a ni. An khaw chhimlamah chuan Tlângpui khua a awm a, hmâr lamah Lungtan khua aawm bawk a, an khaw thlang lamah Ngentiang khua a awm thunga ni. An khua hi tê hle mah se an inlungrual a, unau ang maia khawsaho an nih avângin nuam an ti hle \hîn. Political Party boruakin atibuai ve ngai lo va, khawtlang hruaitu (Village Council) tûrte hithlang lovin, tlâwmngai tûrin mi an inngên a, chûng mi fel tak taktechuan an khawtlâng chu an enkawl mai \hîn a, khawtlâng hmasâwnnân theihtâwpin an thawk ho mai \hîn a ni.

Tlângpuitê khua hi an taimain, buh leh bâlah an intodelh hle\hîn a, khaw \henawma ei tûr nei lote pawhin pûr châwk nân anhmang hial \hîn a, an theih ang tâwk tâwkin an lo \anpui \hîn a ni.Buh leh bâlah an intodelh mai a ni lo va, chawhmeh tûr pawh anhnianghnâr hle a, ram vah hrât deuhte chuan chawhmeh tui tak takhi an hmeh deuh reng thei a ni.

Machhûngi pa hi pa taima, lo lamah \hahnemngai taka thawk\hîn a ni a, buh leh bâl pawh hi Pathian zârah a nei thei hle a ni.Kum 1959 kuma mau a tâm lai pawh khân ei tûr a tlachham ve lova, mi dang \anpuitu a ni zâwk a ni. A fate hi sakhaw lamahtheihtâwpin a enkawl \hîn a, zân mutnaah te hian Josefa chanchinte, Daniela leh Davida chanchin te, zâwlneite chanchin te hi a hrilh\hîn a, a fate hian ngaihthlâk nuam an ti hle \hîn a ni. An inkhâwmloh te hi a hre theiin, pawi a ti hle \hîn a, an inkhâwm loh chhan te hia zâwt vek \hîn a ni. Ni tina chhûng inkhâwm hi an ngai pawimawh\hîn hle a, harsatna bîk tak a awm loh chuan ni tin, tlai lamah chhûnginkhâwm hi an nei \hîn a, phûr takin chhûngkuain an in\awng\aichhâwk \hîn a ni.

2. A naupan lai: Machhûngi hi Mizoram buai vânglai taka pianga ni a, March 1, 1966 a\angin Mizoram a buai a, India sipai lehMizo sipaite an inkâp \hîn a, mi tam takin nunna an chân a ni.Tlângpuitê khua hi chu khaw tê reuh tê a nih avângin India sipaipawh an thleng har hle a; chuvâng chuan, Mizo sipaiten an awmchilh

Page 10: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

10

www.mizoramsynod.org

deuh reng \hîn a ni. Hêng Mizo sipai lo kalte hi an ei leh in tûrngaihtuah a ngai \hîn a, an ei tûr buhfai leh chawhmeh te hi ankhawnsak deuh reng mai a ni. An khaw \henawm Khawhaia sipaian rawn awm a\ang phei chuan sipai camp sain an hnatlâng deuhreng mai a; tin, an khuaa sipai an lo kal châng te hian an thawmhnawphura kulia \an a ngai \hîn a, pavalai deuh leh tlangvâl deuhte chusipai puak phur (kuli)-in an hah hle \hîn a ni.

Kum 1967 a\ang khân Mizoram khaw tam tak chu sâwikhâwm a ni a. An khua pawh hi October 1968 khân Khawhaiahsâwi khâwm an ni ve a, in an insak chawp a, mahni in \heuh sak angaih avângin inpui tûr chuang an awm lo va, an hahin an buai hle\hîn a ni. Khawhaiah hian khaw 5 – Chhawrtui te, Tlângpui te,Tlângpuitê te, Lungtan leh Vângtlâng khua te sawi khâwm an ni a.Chhawrtui khua phei hi chu an khua an hâlsak a, bungrua eng mahlâk an phal lo va, an hâk lai leh sin lai chauh nên Khawhaiah sawikhâwm an ni a, a râpthlâk hle a ni. An chênna in tûr chu hnatlângasak a ni a; mahse, ei tûr an nei lo va, chaw chhum tûr leh bêl lehchaw eina tûr thleng pawh an nei lo a ni. A thei leh nei deuhten anthil neihte an pe khâwm a, thlasika mut lumna tûr puanthuah takngial pawh an nei zo lo va, an khawngaihthlâk hle a ni. Hei chauh hia ni lo va, ei tûr an neih loh avângin mi chaw ei dâwnte hian chawan khawn \hîn a, zîng chaw mai chu an tân a tâwk lo va, chhûn lehtlaia an ei tûr te an khawn a ngai a, a râpthlâkin an khawngaihthlâkêm êm a ni.

Khawhai ram chu zau hle mah se, an khaw mihring aia taminan awm belh tâk avângin lo neihna hmun te hi a hla êm êm mai a,sipaiin ram riah an phal bawk si loh avângin hma deuh taka hâwn angai a, Mizo sipaite khuaa an luh lohna tûrin khua chu thing tuaiahung chhuah vek a ni a, an lâwn luh theih loh nân a hungnaah chuanmau zum an thiat bûr fur bawk a, feh kal leh hâwng te hi gate-ahsipaiten an lo check \hîn a, a châng phei chuan sipaite chuan fehhâwng te hi an man leh mai \hîn a ni. Zânah curfew a ni a, tu mah

Page 11: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

11

www.mizoramsynod.org

chhuah phal a ni lo, sipaite chu khawlaiah duty-in an vâk vêl a, meitihên an phal lo va, mei êng an hmuh chuan an pan thuai a, a tiêngtutechu an hau hrep mai \hîn a ni. A chângin mi in an dap a, an rinhlelhdeuhte in phei chu an hual khup khup \hîn. Pathian ni a lo thlen hichuan inkhâwm an phalsak a, a châng chuan zân lama inkhâwm anphal lo va, a manganthlâk hle \hîn a ni. Hetiang taka nun a chêpavâng hian miten Pathian an au nasa hle a, inkhâwm te hi nuam antiin, an phûr thei hle \hîn a ni.

Kan sawi tawh angin Khawhaiah hian khaw hrang hrang 5 laihruai khâwm an nih avângin awm ho thiam a harsa hle \hîn a, achâng chuan tlangvâlte hi an insual leh luai luai mai \hîn. Khua lehkhua, vêng leh vêng inhmuh thiam loh pawh a awlsam êm êm a ni.Khawtlâng hruaitute tân pawh rorêl thiam a harsa hle \hîn. Hetihlaia khawtlang khai khâwmtu ber chu kohhranhote hi an ni a,Kohhran Upaten mipuite chu awm ho dân hrilhin, theihtâwpin \anan la \hîn a ni. Hetiang khawvelah hian Machhûngi chu tukhawhriat lohvin a lo khawsa ve nawk nawk a, a nu leh a pate zirtîrnaleh kaihhruaina hnuaiah a lo \hang lian ve zêl a ni.

Kan sawi hmaih hauh loh tûr chu santên natna hri lêng kha ani; kum 1973 khân Khawhaiah hian santên hri a lêng vak mai a, mitam tak an thi a, damdawia inenkawlna a \hat loh avângin a râpthlâkhle a ni. He santên natna hi Machhûngi nu pawhin a kai ve a, a thihphah \helh nghe nghe a. A dam hnu pawhin mi ei ang leh in ang te aei ve thei ta lo va, a ei châk zâwng tak ngial pawh a ei \ha ngam talo va, a khawngaihthlâk hle a ni. Chutiang taka a nuin harsatna atâwk chung pawhin Machhûngi chu Pathianin he santên natna hrilêng lakah hian a humhim tlat a ni.

3. Tlângpuitê-ah an kîr leh: Kan sawi tawh angin Khawhaiahchuan eizawn a harsa hle a; chuvâng chuan, kum 1974-ahTlângpuitê khaw lamah an kîr leh ta a ni. Hetih lai hian sawrkârpawhin khaw hlui lama kîr leh a phal tawh a, mi tam tak chu ankhaw lamah an kîr leh hlawm a ni. Hetianga an khaw hlui lama an

Page 12: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

12

www.mizoramsynod.org

kîr leh tâk avâng hian sawrkar hnênah zirtîrtu an dîl a, sawrkârin apêk theih hma pawhin, khawtlângin zirtîrtu an rawih a \ûl a, annipawh hian Primary Sikul an din a, zirtîrtu pakhatin ‘A’ pâwl a\angapâwl thum thlengin a zirtîr \hîn a ni. Machhûngi pawh an khuaTlângpuitê-ah hian Primary School chu a zir zo va, nungchang \hatak a nih avângin \hian leh duhsaktu tam tak a nei a ni.

Tlângpuitêa an kîr leh hnu hian Khawhai Pastor Bialah te,Sialhâwk Pastor Bialah te an awm \hîn a. Tlângpuitê hi khaw tê taktê ni mah sela an lungrual avângin kohhran \ha tak an nei leh \an taa ni. Sunday School \ha tak an nei a, naupang inkhâwmpuiah tehian an tel ve hrâm hrâm \hîn. An Bial chhûnga kohhran tê ber annih avângin an Bial Kohhran dangte pawh hian an khawngaih hle\hîn a, Tlângpuitê naupangin inkhâwmpuia Thu leh Hla an han sawia,an han sak chângte hian an lo en \hap \hin a. An tlêm avângin an awa rual a, an dingte hi an ding rual \hap \hîn a ni. Hetiang hi a nihavângin a hniam berah an awm ngai mang lo va, an Bial khawdangte pawh hian an lawmpui thiam êm êm \hîn a ni. Hetianginkhâwmpui an neih chângte hian an zâm hle \hîn a, Machhûngi hi auteho chuan hmathehah an hmang fo \hîn a ni. A nui sen sen a, athlen in te hian an duhsak hle \hîn a, mi tihtlângnêl dan te hi a thiamêm êm a ni.

4. A lehkha zir dân: Kan sawi tawh angin Machhûngi hianTlângpuitê khua a\angin Primary School a zo va, an khuaah MiddleSchool a awm loh avângin kum 1978 khân West Phailengah pâwlli a zir a, pâwl nga leh pâwl ruk chu Khawhai Middle School-ah azir. Pawl ruk a passed hnu chuan JL High School, Khatla, Aizawlaha zir chhunzawm a, JL High School a\ang hian pawl 10 thleng a zira, hetih lai hian a ute nên Kâwltheihuan (Khatla)-ah an chhûngte inluahin an awm a, Matric hi second division-ah a passed a ni.

High School a zawh hnu hian Pachhûnga University College-ah PU (Science) a zir a, a zir zawh hmain Manipur lamah mission-ary hna thawk tûrin a kal ta a ni. Lehkha a zir chhûng hian Machhûngi

Page 13: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

13

www.mizoramsynod.org

hian \hian tam tak a nei a, hêng a \hiante hi a rawngbâwlna atâna\awng\aisak \hîntu leh duhsaktute an ni a, missionary-a a kal hnupawhin hêng a \hiante hi a ngai thei hle \hîn a ni. Amah hi mi hlimthei, \hian ngaina tak leh \hian siam thiam tak a ni a. Zai te hi angainain inkhâwm te hi a dam phawt chuan a \hulh ngai mang lo ani. Pawl 10 a zir lai hian harhna a chang ve a, harhna a chan hnu hichuan Pathian rawngbâwl hi a châk ber a ni \hîn.

A RAWNGBÂWL DÂN

Machhûngi hian rawngbâwlna hun a nei tlêm hle a, kum thumchauh rawng a bâwl hman a ni. A rawngbâwl chhûng hi rei lo hlemah se Pathianin a hruai dân hi a makin a ropui hle mai a, rawngbâwltûra a koh dân te, a rawngbâwl dân leh a thih thu te, a thihnain mithinglunga thu a sawi dân te hi a makin, a ropui a, chûng chu kansawi dâwn a ni.

1. Kohna a dawn dân: Machhûngi hi Kristian chhûngkaw \hatak a\anga sei lian a ni a, a nungchang pawh a mawi viau \hîn. Kum1984 khân a lawina Khatla Kohhranah chuan harhna nasa tak athleng a, harhna chang \henkhat chu a hnung zâwng te hian an kal(back) a, an tlân leh dâwr dâwr bawk \hîn a; an lâm te hi an bunghawng nghawng \hîn a ni. Hetianga harhna a lo thlen hianMachhûngi pawhin harhna chu a chang ve a, a lâm te hi a bu vedâwrh dâwrh \hîn a ni. Khatla Kohhranah hian kum li zet a awm a,Sunday School-ah pawh \ha takin a kai \hîn a, hmêlhriat leh \hiantam tak a nei a ni.

He harhna hian a nunah nasa takin hna a thawk a, Lal IsuaKrista la hre lote hi a veiin missionary hnathawh hi a tih tûr lehPathian kohna niin a ngai ta tlat mai a ni. Hetianga missionary-a kala duh thu hi a pa hnênah a sawi a, a pa pawh chuan Pathian kohnania a rinpui avângin missionary hna dîl pawh chu a phalsak ta a,Synod Mission Board-ah dîlna a theh lût ve ta a ni. Vânneihthlâktakin a hna duh ber thawk tûrin Synod Mission Board chuan April

Page 14: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

14

www.mizoramsynod.org

14, 1986 khân a lo la ve ta a, a thawhna tûr hmun chu ManipurMission Field a ni a, Field-a a kal hma pawhin ni tin Mission Of-fice-ah kalin Meitei \awng a zir \hîn a ni.

2. A thawhna Manipur ram chanchin: A thawhna tûr Manipurram hi Mizoram hmâr lama awm a ni a, an khawpui chu Imphal ani. Manipur state hi 22,327 sq.km-a zau a ni a. Kum 1972,Mizoram UT-a hlân kai a nih kum khân India rama state pakhatatân siam a ni a. Kum 2011 chhiarpuiah khân mihring 27,21,756an awm a, Mizoram mipui lêt thum an tling \helh a ni.

Manipur ram hi a mawi hle a, a ram lailiah phaizâwl a awm a,tlângramin a hual chhuak vek a, phaizâwlah chuan Meitei hnam antam ber a, an ram mihring 60% zet an ni. Tlângramah chuan tlângmihnam chi hrang hrang an awm a, a ram mihring 40% lai an ni. Tin,an ramah hian sakhaw hrang hrang betu an awm a, Hindu sakhawbia an tam ber a, 46.01% an ni a, Kristian hi 34.04% an awm a,Islam sakhaw zuitu hi 8.81% vêl an ni a, a dang 10.56% chu sakhawdang betute an ni.

3. Manipur rama rawngbâwl dân: Kan sawi tawh anginMizoram Presbyterian Kohhran chuan Manipur rama Missionrawngbâwl hna a thawh hian an khawpui Imphal-ah Field Head-quarters a nei a, an ram phaizâwla Meitei khaw hrang hrangahrawng an bâwl a ni. Manipur Mission Field hi hetih lai hi chuan kanMission Field hrang hrangah kan thawh nasatna ber a ni hial âwme. Kum 1989 Synod Bua a lan dân chuan thawktu 118 lai an awma, thawktute zîngah missionary hmeichhia 9 an awm a, mipa 29 anni a, a ram mi thawktu 80 lai an awm a ni. Hêng kan thawktute hischool-ah 18 an thawk a, a dang zawng chu Meitei khaw hranghrangah thawkin, mite hnênah Chanchin |ha an hril a, kohhran dintumin theihtâwpin \an an la a ni.

Hêng kan thawktute hi Field Headquarters, Imphal a\anginField Secretary-in a enkawl a, hetih laia an Field Secretary chu

Page 15: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

15

www.mizoramsynod.org

Rev. Vânlalchhûnga (Rtd) a ni. Ani hian theihtâwp chhuahinthawktute a enkawl \hîn a, hnathawktute hnathawh enpuiin a zinkual reng \hîn a ni. Field Office-ah hian thawktu chi hrang hrang anawm a, a \hente chu Meitei \awnga Bible track leh lehkhabubuatsaihtu te an ni a, lehkhabu zawrhna bookroom pawh a awmbawk a ni.

4. Machhûngi rawngbâwl dân: Machhûngi chu Manipur athlen veleh Meitei \awng a zir nghâl a, a la naupan deuh avângin\awng pawh a thiam chak hle a ni. |awng a thiam deuh hnu chuanImphal khaw thlang lama Mission Centre pakhat Awangkhonouan tihah a thawk a. He hmunah hian rei vak lo a thawh hnuin Wangoikhuaa vêng pakhat, Leiphrakpam an tihah sawn a ni a, he khua hiImphal khaw chhak lam motor-a minute 40 vêl kal a ni. He Mis-sion Centre-ah hian Meitei Evangelist pahnih Pu H. Ebomcha techhungkua leh Pu H. Jagoia te chhûngkua an awm ve a, he mitechhûngkua hian \ha takin an lo dawngsawng a, hlim tak lehthlamuang takin an zîngah hian a thawk ve ta a ni. He a thawhnakhua Wangoi Leiphrakpam-ah hian kum 1986 khân Pu R. Dâra,Aizawl Electrict vênga mi chuan Biak In leh quarters sakna tûr rama leisak a, he ramah hian Aizawl Electrict Vêng Branch K|P techuan Biak In an sa a, chênna tûr quarters pahnih Field lamin ansaksak thung a ni.

Manipur Mission Field-a thawktu, Evangelist te chu ni tin ringlo mite hnêna kalin, Gospel track te an sem \hîn a, an theih angtâwk tâwkin Chanchin |ha an hrilh bawk \hîn a ni. Mite hnênaChanchin |ha hrilh hi thil harsa tak a ni a, \hiana siam leh anmahnitihtlângnêl deuhte hi a ngai \hîn a; chuvângin, ring lote pawh \hianasiam tûrin theihtâwpin \an an la \hîn a ni. Machhûngi pawh hian athawhna khua leh an khaw \henawmah te \hian a siam hman nual a.A awmna kohhran, Wangoi Leiphrakpam hi Mayang Imphal Pas-tor Bial chhûnga awm a ni a, Bial inkhâwmpui te, Kohhran Hmeichheinkhâwmpui leh Naupang inkhâwmpuite hi an nei ve \hîn. Machhûngi

Page 16: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

16

www.mizoramsynod.org

chu an Pastor Bial Kohhran Hmeichhe inkhâwmpuiah sum vawngtu(Treasurer) a ni a; tin, an inkhâwmpuiah te hian zaipâwl te an nei ve\hîn a, theihtâwpin hla te a zirtîrin, a kaihruai \hîn a ni.

Naupang zînga rawngbâwl hi nuam a ti hle \hîn a, tlai lam hunremchângah naupangte Bible châng a zirtîr \hîn a, hlate pawh azirtîr bawk \hîn. Mizo hla pahnih Meitei \awngin a letling a, a hlalehlinte chu naupangte a zirtîr \hîn. Naupangte pawhin hla sak lehBible châng zir chu nuam an ti hle \hîn a, a thih hnua amah anngaihna chhan ber pakhat pawh a ni.

5. A thawhpuiten an duhsak: Machhûngi hi kum 19 mi chauha nih laia missionary-a kal chhuak a ni a, a la naupan deuh avângina thawhpuite pawhin an hre thiamin, a bîk takin Field lama an hotutepawhin an hre thiam hle a ni. A thawhpui Mizo leh Meitei-hotepawhin an duhsakin, a tlin lohna leh fel lohnaah pawh an hliahkhuhzung zung \hîn. Hetiang taka a thawhpuiten an duhsaka, an hriatthiam avâng hian amah pawhin nuam a ti hle \hîn a, a nu leh patehnênah pawh a thawhpuite chunga a lâwmzia hi a sawi fo \hîn a ni.

...

Page 17: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

17

www.mizoramsynod.org

|HEN HNIHNA

A HUN HNUHNÛNG LAM

Kan sawi tawh angin Machhûngi hian a thawhpuite bâkahring lote pawh \hian a nei nual a, hêng a \hiante inah hian chaw teeiin, a tlawh kual fo \hîn a ni.

April 19, 1989 zîng dâr 6:30 vêlah Mission Compound hunginWangoi Leiphrakpam Kohhrante chu an hnatlâng a, Machhûngipawh phûr takin a hnatlâng ve a. Zîng dâr 7:30 vêlah chuan a\hiante hnênah, “Samurou khuaa ka \hiannuin zîng chaw ei tûrinmin sâwm a, ka kawr \huitîr lam nghâl ka duh bawk a, ka va kalang e,” tiin a hnathawhpuite chu a hrilh a. A \hiante chuan, “E, vakal rawh, hei kan bâng \êp tawh alâwm,” an ti ve mai a. Samuroukhua hi Wangoi Leiphrakpam a\anga hnai tê a ni a, Wangoi bazâra\ang phei chuan kilometer chanve emaw chauha hla a ni a, motorkawngpui kama awm a ni. Machhûngi chuan a thîrsakawr (cycle)a la chhuak a, Samurou khaw pan chuan a kal ta a ni.

1. A thih dân: Samurou khaw pana a kal chu Wangoi bazâr lehSamurou khaw inkâr kawng chanve vêl a thlen chuan Meitei mipapahnih, Okram Mohan Singh (kum 32) leh a \hianpa Koizam RanjanSingh (kum 30) IND Suzuki motorcycle, MN D-6892-a chuangtechuan an rawn chhaih buai ta a, an bike hmang chuan an tlân hualvêl a. Machhûngi chuan a hlau hle mai a, mangang takin \anpuitu aau tuar tuar a; mahse, hêng mi pahnihte hian an tlânsan duh chuanglo va, a mangang au te chu an lâwm zâwk mah emaw tih tûrin anchhaih zui zêl a. Machhûngi mangang au aw chu an piah lawka busnghâktute pawhin an hria a, an lo en reng a ni.

Vânduaithlâk takin amah chhaih buaitute chuan Machhûngicycle chu an rawn su tlu tawp mai a, an bike-ah chuan a thirsakawr(cycle) chu a tâng ta tlat mai a, Machhungi pawh chu a cycle-ah

Page 18: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

18

www.mizoramsynod.org

chuan a tâng bawk si a, chuti chung chuan Machhûngi leh athîrsakawr chu ft. 171 zeta thui an hnûk ta a, a lu-ah an chîl zui tabawk a. Chu lai kawngpuiah chuan Machhûngi chu nikhaw hrelovin a awm zui ta a ni. An bike a\anga Machhûngi leh a thîrsakawra tlâk hran hnu chuan mi sual pahnihte chu tlân bo tumin an tlân a;mahse, vânneihthlâk takin bus station-a lo awmte chuan an lo mana, a vuakte pawh an vaw bawk a, an address-te an chhinchhiah a,an chhuah leh ta a ni.

Hetih lai hian Assam Rifles motor a lo kal hlauh mai a, annichuan Machhûngi chu Wangoi Public Health Centre (PHC)-ah ankalpui vat a, chuta thawktute chuan theihtâwp chhuahin an lo buaipuinaa, an chhan zo ta lo. Missionary, \hat lai hun Lalpa rawngbâwlnâna pea, \hahnemngai taka thawktu chuan April 19, 1989 zîngdâr 8:30 vêlah khân chatuana châwl tûrin khawvêl a lo chhuahsanta a ni.

Machhûngi chanchin hi Health Centre-a thawktute chuanWangoi Mission compound-a awmte an hrilh a, a thawhpuiten anlo hriat veleh rang takin Health Centre-ah chuan an va kal a,chutianga Machhûngi a lo awm ta mai chuan a barakhaihin, anlainat hle a ni. A thih thu an hriat hun hi chawhma dar 10:00 vêl a nitawh a, Imphal-a Mission Field Office an hriattîr nghâl a, officelam chuan Field-a thawktu, hmun hrang hranga awmte chu an hrilhdarh nghâl bawk a. Tin, Imphal khawpui chhûnga Mizo awm te,officer-te leh a hria apiangte chu Field Office-ah an tlân khâwm a,tih tûr \ûl awm apiangte an ti fel a, Aizawla Synod Office pawh anhriattîr nghâl bawk a ni.

Machhûngi ruang chu Wangoi Public Health Centre a\anginImphal-a Regional Medical College-ah postmortem tûrin an lathla a, doctor-ten postmortem an tih zawh vek hnu chuan a ruangchu Mission Field Secretary, Rev. Vânlalchhûnga quarters-ah lâka ni a, hetih hun hi tlai dâr 6:00 vêl a ni tawh a ni. A ruang hiImphal-a Mizo nula leh tlangvâl, nu leh paten zaiin an tlaivârpui a,

Page 19: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

19

www.mizoramsynod.org

kohhran pâwl hrang hrangte pawhin an râl bâkah puanin an tuamhlawm a ni.

2. Vui tûra inbuatsaihna: Manipur-a kan Mission hotute chuanMachhûngi thih thu an hriat veleh Aizâwla kan Synod hotute anhrilh nghâl a, Synod hotute chuan a thih thu hi Mizoramakohhranhote an hriattîr nghâl thuai a, chanchinbu hrang hrangah lehAll India Radio-ah te an puang a, a thih thu hian Mizoram chu rei lotê chhûngin a fan chhuak nghâl a ni. Kohhranhote an \awng\ai a,kan Synod hotuten tih tûr leh pawimawh zawng zawngte an ti nghâlbawk a, Machhûngi nu leh pa hmun kilkhâwr taka awm pawhinrang takin an lo hria a, an khuaa kohhranhoten a chhûngte khawharaan awm loh nân an lênpui nghâl bawk a ni.

April 20, 1989 chuan Machhûngi chu Manipur-a vui tûrabuatsaih a ni a, hetih lai hian Mizoram sawrkâr chuan Aizawl lehImphal inkârah Helicopter service a siam hlauh mai a, hemi nia kaltûr ticket lo nei tawh \henkhatte chu cancelled-sakin kan MissionBoard Secretary leh Machhûngi u-te pathum an kaltîr ta zâwk a.Mizoram sawrkârin theihtâwpa \an a lâkna azârah kan MissionBoard hotute leh a chhûngte chu a vuinaah an han tel thei ta a ni.

3. Vuina inkhâwm: Nl R. Lalbiakchhûngi vuinaa tel tûrin mitam tak an lo kal khâwm a. A ruang chu Moirang Mission Com-pound Biak Inah lâk luh a ni a, a vuina inkhâwm programme hiuluk leh urhsûn taka buatsaih a ni. Vuina inkhâwm hi Rev.Vânlalchhûngan kaihruaiin a thih dân chanchin leh sawi tûr \ûldangte a sawi hnuah a \awng\ai a. Thil \ûl dangte tih zawh a nihhnu chuan, mi hrang hrangin thlahna thu an sawi a; Synod Mis-sion Board aiawhin Upa Lalliansâwta, Synod Mission BoardSecretary, Manipur Presbyterian Kohhran aiawhin EvangelistS. Sanayaima, (Sanazaima), a awmna Kohhran (WangoiKohhran) aiawhin Pu Jagoia ten an sawi a, chhûngkaw aiawhina u Rev. Dr. R. Lalbiakmawian a sawi bawk a ni. A thlahnainkhâwmah hian Imphal Mission Compound naupangten Meitei

Page 20: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

20

www.mizoramsynod.org

\awnga Machhûngi hla lehlin pahnih – “Sâwm ka tidam” tih leh“Aw Hmangaihna hi a va ropui êm” tih te chu an sa a, mite rilrua khawih hle a ni.

Biak Ina inkhâwmpui a nih hnu chuan Machhûngi duh angngeiin a ruang chu a thawhna ram Manipur, Moirang-a Missionthlânmual panpui a ni ta a. Mission bus-in a ruang chu phurh a ni a,Mizo officer-ten a vuinaa kal duhte tâna an ngaihtuahsak motor chihrang hrang hmangin thlânmual hi panpui a ni a. Meitei Pastor kanneih hmasak ber Rev. Gorongo Singh-an thlânmualah a vui a. Mis-sionary duhawm, Lalpa tâna \hahnemngai leh inpe zo, \hat lai hunLalpa tâna hlântu ruang chu ui leh lainat takin, bianga mittui luangngiai ngiai chungin, dim leh zah tak chungin thlânah chuan thlahliam a ni ta a ni.

Machhûngi thih thuah hian Manipur-a Mizo awmte anfakawmin, an \angkai hle a, a thlân te laiin, thil \ûl ang angte anbuaipui vek a ni. A vuina inkhâwmah pawh hian Manipur-a kohhranhrang hrang aiawhte an lo kal khâwm a, Churachandpur lama Pres-byterian Kohhran hruaitute leh kohhran member tam tak an lo telphei bawk a. Lalpa tâna rawngbâwltu \hahnemngai tak, a hun zawngzawng Lalpa tâna hlântu chu amah kotu Lalpa chuan “Bâwih \haleh rinawm, i ti \ha e, i pu lâwmnaah chuan lût rawh” tiin chatuanachâwl tawh tûrin a ko haw ta a ni. “Tin, a fingate chu vân êng anginan êng ang a, mi tam tak felnaa hawi kîrtîrtute chu arsi anginkumkhaw tlaitluanin an êng ang.”

4. A thihna thubuai: Hetianga Machhûngi a han thih hian kanMission hotute chuan police-ah report-in, case an file nghâl a. Po-lice-te pawhin a tihlumtute chu an man thuai a, Mayang Imphalpolice station-ah an dah ta a ni. Mission hotute chuan Imphal-aMizo officer awmte leh ukilte sâwmin a bawh zui zêl dân tûr anngaihtuah a, an thu tlûknaah chuan, ‘a tihlumtute hian thupha chawinân Rs. 30,000 talin ngaihdam dîl se’ \hain an hria a; mahse, atihlumtute hian kan hotute thil phût chu an pêk mai loh avângin Pu

Page 21: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

21

www.mizoramsynod.org

Sawngboi Serto, Advocate kutah dahin a tûl anga lo bawh zui tûratih a ni ta a ni.

Machhûngi tihlumtute hian hetiang taka Mission lamin hma anlâk tâk avâng hian an thil phût chu namnûl mai mai chi a ni lo tihhriain, ngaihdam dîl nân Rs. 30,000 chu an rawn pe ta a. ManipurMission Field hotute chuan Synod Mission Board-ah an rawn hlânleh a, anni chuan Machhûngi nu leh pate hnênah pawisa chu pêk antum a. Mahse, Machhûngi nu leh pate chuan, “Kan fanu hi MissionBoard ta a ni tawh a, ngaihdam an dîlna pawisa pawh chu MissionBoard-in \ûl leh \ha an tih anga hman tûr a ni ang” an ti a. MissionBoard chuan Manipur Mission rawngbâwlna atân Bank-ah an daha, hetianga inremna an siam theih tâk avâng hian case an neih pawhtihtâwp a ni ta a ni.

5. A thihnain a nghawng: Kan sawi tawh angin Machhûngithih thu hian Mizoram a dêng chhuak thuai a. Kohhranho te, achhûngte leh a thawhna Mission Field tân nasa takin an \awng\ai a,a ruang hi Manipur-ah phûm ni mah se mi tam tak Machhûngi nuleh pa hnêma, thlamuan tûrin an inah an kal a, Tlângpuitê khua pheichuan an khawhar hlauvin an lênpui reng \hîn a ni. Khaw \henawmkohhran leh Kristian |halai Pâwl te pawhin an tlawh bawk \hîn a,\halaite rilruah phei chuan Pathianin nasa takin hna a thawk a, ahnathawh chhunzawm tûrin mi tam tak missionary tûrin an inpêkphah a ni. Hêng zînga kan sawi hmaih theih hauh loh pakhat chu –Biate khaw nula Vânlalzawngi kha a ni. An Branch-in Machhûnginu leh pa an tlawh \um khân a \ap bâng hlei thei lo va, a rilruahPathianin nasa takin hna a thawk a, missionary atân a inpe ve tatawp mai a ni. Synod Mission Board-ah missionary hna thawktûrin a dîl a, vânneihthlâk takin Synod Mission Board chuan a lo laa. Home Mission South-a Lungsen Pastor Bial chhûnga khawpakhat Phairuangkaia Bru-ho zînga rawngbâwl tûrin an dah ta a. Athawh hnu rei vak lovah vânduaina tâwkin Phairuang luiah ni25.7.1989-ah a chesual a, a thi ta hlauh a. Ama duhthlanna ngeiin

Page 22: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

22

www.mizoramsynod.org

a thawhna khua Phairuangkaiah chuan an phûm ta a ni. Tûnah hianhe khua hi an rauhsan tâk avângin Lungsen Pastor Bial chuan aruang chu phawrhin Lungsen Biak In Compound-ah an phûm lehta a ni.

Rawngbâwltu chhuanawm tak thihna hian Nl. Vânlalzawngithinlungah chauh thu a sawi a ni lo va, tûna kan missionary thawklai eng emaw zât hian, “Nl. R. Lalbiakchhûngi thihna khân ka rilrua tawk lutuk a, khata \ang khân Pathian tâna rawngbâwl duhna kanei ta a, dam chhûnga a rawngbâwl tûrin ka inpe ve ta a ni,” an tihlawm, a ropui hle mai. Lalpa rawngbâwltute hi tlâwmin, chak lovin,rethei hle \hîn mah ila, Pathian chuan min hmang duh a, Machhûngithihna hmanga mite thinlunga thu a sawi \hîn ang hian kan tawrhnaleh Pathian tâna rawng kan bâwl vena te hi Lalpan a ropui nân ahmang zêl \hîn a ni.

6. Hriat rengna lungphun: Kan sawi tawh angin Machhûngiruang chu Manipur Mission thlânmualah phûm a ni a, a hriat rengnalungphun pawh Synod Mission Board-in ropui takin a buatsaih lehta a ni. A thlân siamna atâna thil \ûl zawng zawng chu ManipurMission Field-in a buaipui vek a, a sênso \ûl zawng zawng erawhchu Synod Mission Board-in a tum vek thung a ni. A lungphun nichu October 1, 1990 a ni a. Thlânmualah Pastor Chawnghrângana kaihruai a, Synod Moderator Rev. Vânlalhruaian thlânlung mawitaka an siam chu hawngin, a \awng\ai a. Moirang Mission com-pound lamah kîr lehin inkhâwmna hun hman zui a ni. He Lungphuninkhâwm hi Rev. Vânlalchhûnga Field Secretary-in a kaihruai a,Pu H.T. Sangliana, IPS te, Rev. Lalpianga, Mission Board Secre-tary leh Pu Lianhmingthanga, IAS ten thu an sawi a, chhûngkawaiawhin Machhûngi pa, Upa Sânghleian thu a sawi bawk. ImphalMission compound zaipâwl (The Angelic Voice) te, Loktak Chris-tian Model School naupang te leh Moirang Mission Compoundnaupangten special item an nei bawk a ni. He lungphun inkhâwmahhian Mizoram a\ang leh Manipur hmun hrang hrang a\angin mi tam

Page 23: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

23

www.mizoramsynod.org

tak an lo kal khâwm a, a ropui hle a ni. A thlânah chuan heti hianziak a ni –

REST IN PEACE

Smt. R. LALBIAKCHHÛNGI

A Beloved Lady Missionary

Serving in Manipur

From 14-4-1986 to 19-4-1989

Synod Mission Board Aizawl

Amah hi Khatla Kohhrana lawi \hîn a nih avângin KhatlaKohhran chuan neitu chan chang takin hma a la chho nghâl a. Athih tûka a chuanna thîrsakawr, ama ta chu Khatla, Aizâwlah lathlain an Kohhran Hall-ah an dah \ha a, a dahna pawh siam \hazêlin a thlalâkte nên tûnah hian an Kohhran Hall hmun ualau lai tak,miten awlsam taka an hmuh mai theih tûrin an dah ta a ni. Tin,Manipur-a Machhûngi thlan hi a lo hluiin a lo awngrawp ta hle a,kum 2014 hian Khatla Kohhran chuan siam \hat \ûl apiangte siam\hain, mawi takin an chei \ha chhunzawm zêl a, a lâwmawm hle ani. Tin, Imphal khaw chhûnga kan Mission hmunpui pakhatKwakeithel-ah amah hriat rengna tûrin in (building) Synod Mis-sion Board-in an sa bawk a, he in hi Training chi hrang hrang neihnân Manipur Mission Field chuan \angkai takin a hmang zui ta a ni.Tin, Machhûngi thawmhnaw \henkhat chu Mission FoundationMovement, Upa R. Vânlalzauva ten an Mission School Museum-ah an kawl \ha a, \angkai takin an hmang \hîn. Tin, missionary Train-ing College pawhin an Archive-ah a thawmhnaw \henkhat chu ankawl a, hmuh mai theih tûrin an vawng \ha bawk a ni.

A sei lenna khua Tlângpuitê Kohhran K|P pawhin Machhûngihriat reng nân June 10, 1989 khân an Biak In hung chhûngah lungan phun bawk a, hetiang hian an ziak –

Page 24: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

24

www.mizoramsynod.org

KRISTA TÂNA MÂRTAR

Evan. R. LALBIAKCHHÛNGI 22

Kum 1967 May ni 27-ah Tlângpuitêah a lo piang a.

Kum 1984-ah Matric a pass a.

Kum 1986-ah Mizo Synod Ramthar Board-in

Manipur-ah Missionary hna thawk tûrin a la a.

Hmuhsitna leh nêkchêpna kârah Hmangaihtu Lalpa

Rawng chu kum 3 a bâwl hman a. Ni 19 April, 1989

(Nilaini) zîng 8:30 a.m. khân Wangoi leh Samurou

Inkârah ringlo miten Bike-in ft.171 an hnûk a,

Chumi hnuah chuan a boral ta a ni.

A mi thianghlimte thihna chu

LALPA ngaih chuan hlu tak a ni (Sam 116:15).

Khawngaihna rawngbâwl hna hi (v-2)

Lâwm chungin i thawk zêl ang u

Lal Isuan min hruai dâwn si.

7. Tlângkawmna: Synod Mission Board hnuaia rawngbâwltuchhuanawm tak, Nl. R. Lalbiakchhûngi chanchin leh a râwngbawldân te, a thih dân leh a thih hnua rawngbâwltu duhawm tak taktena rawngbâwlna an chhunzawm dânte kan sawi ta a. Tûnah hian athawhna Manipur Mission Field chu Synod ni tûra buatsaih chhohmêk a lo ni ta a. Kum 2013 April thla khân Presbyterian Church ofIndia Moderator-in General Assembly enkawlna hnuaia Adminis-trative Unit ni tûrin a hawng a, kum 2014 Presbyterian Church of

Page 25: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

25

www.mizoramsynod.org

India General Assembly May 15–18, 2014 chuan Provisional Synodatân a hlângkai leh ta a ni. Pathian hruaina ropui tak azârah Synodpuitling an nih ve thuai theih nân leh Synod \ha tak, thlarau bo tamtak Lal Isua Krista hnêna hruaitu an lo nih theih nân kohhranhoteni \awng\aipui zêl ang u.

...

Thu lâknate

1. Ralte, Dr. Lalrinawmi. Mizo Nula Huaisen Mârtarte, Anvânglai huna Pathian tâna inhmang ral \hakte chu. RosePrint, 31 Arabinda Road; Nahaiti, 24 Parganas (N).

2. Ramthar, January 1991.

3. Synod Bu 1989, Synod Ramthar Board Report.

4. Colney, Rev. Zosangliana. Nilai leh Beihrual Thupui. Aizawl:Synod Literature & Publication Board, 2012.

.....

Page 26: Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)

26

www.mizoramsynod.org